d e c e m b e r 2 0 07 foto: www.johnlewismarshall.com
het houtblad
38
Alle variëteiten worden per sleepboot naar de respectieve ligplaatsen gevaren.
abc arkenbouw urk
foto’s en tekening: abc arkenbouw urk
wild wat e rw o n e n Sinds Nederland door ruimtegebrek met nieuwe ogen naar haar waterlopen kijkt, is een ontwikkeling in gang gezet om het zoete nat bewoonbaar te maken. ABC Arkenbouw te Urk, dat kan bogen op veel ervaring met waterbebouwing, neemt meteen een voorsprong: als eerste realiseerde zij een waterwoning van drie verdiepingen volgens het Bouwbesluit. Seriematige projecten zijn de volgende stap.
d e c e m b e r 2 0 07 het houtblad
39
Het tweelaagse gebouw van Watersportvereniging de Peiler in Vianen (25 x 6,5 x 5 m).
Anders dan velen denken telt Nederland slechts circa
Welbewuste stap Hoewel ABC Arkenbouw
10.000 woonarken en -boten; daarvan herbergt Amster-
(arkenbouw.nl) pas vijftien jaar bestaat, heeft het al een
dam er 2.200. Het aantal bewoners bedraagt zo’n 21.000.
behoorlijke naam opgebouwd in het samenbrengen van
Komend uit alle lagen van de bevolking, zijn het vooral
mens en water. Gestart in Marknesse, zit het bedrijf sinds
mensen die vrijheid als gemeenschappelijke drijfveer
2004 in Urk dicht bij het IJsselmeer, met een kantoor en
hebben, en een hang naar de natuur. Maar in het getal
een grote productiehal. Veertig werknemers, onder wie
10.000 komt snel verandering, nu het land verzadigd raakt
vijf technici, fabriceren jaarlijks ongeveer vijftig woonar-
met inmiddels 7.000.000 woningen. Om nog iets van het
ken, van klein tot groot. Maar ook drijvende kantoren en
groen over te laten, wordt tegenwoordig aan het blauw
restaurants verlaten de fabriek. Onderaannemers, ge-
geknabbeld. Al is dit ten dele bezijden de waarheid. Een
waardeerd om hun specialiteit, worden ingezet voor
andere reden is namelijk de klimaatverandering. Doordat
zaken als het vlechten van de wapening voor de betonnen
het water stijgt, is iedere gemeente verplicht in nieuwe
casco’s, technische installaties en schilder-, stukadoors-,
uitbreidingsplannen een waterberging te creëren. Om de
tegel- en dakdekkerswerk. Alles is in principe maakbaar,
kosten te balsemen, wordt deze in waterkavels opgedeeld,
hetzij naar ontwerp van ABC, hetzij naar dat van de klant
welke te koop worden aangeboden. Alvast enkele bedrij-
of een architect. Daarnaast worden regelmatig houtskelet-
ven houden zich in onze kikkerkolonie bezig met een
bouwelementen aan aannemers, timmerfabrieken en hsb-
bouwvorm, waarvan het belangrijkste kenmerk de waar-
bedrijven geleverd, geproduceerd volgens het KOMO
borging van de stabiliteit is: bewegen is goed voor een
attest(-met-productcertificaat) Houtskeletbouw.
mens, behalve als hij op z’n gemak zit.
De belangrijkste speerpunten zijn de vervangingsmarkt
Detail aansluiting casco-
natuurlijke omgeving.
gevelbekldeing
ventilatie schroot
Natuurlijke materialen in een
vuren 38x89
vent. E.P.D.M. folie 250mm
E.P.D.M. 150mm
houtdraadbout
het houtblad
40
ventilatiekoker fermacell
d e c e m b e r 2 0 07
houtskeletbouwwand.
bangkirai stootrand
betoncasco
geventileerde luchtspouw
foto: www.johnlewismarshall.com
glaswolisolatie
Een netwerk van kraanbanen aan het plafond zorgt voor het interne vervoer van bijvoorbeeld hsb-elementen.
bijgekomen is. Hoofd communicatie Marian Sprenkeler:
viteit wordt dan toch het onmogelijke gerealiseerd: maat-
‘De verhuizing naar Urk was een welbewuste stap,
werk en kwaliteit voor ieder budget zijn de voornaamste
omdat we aanvoelden dat waterwonen een grote toe-
verkoopargumenten van de onderneming. De water-
komst zou krijgen. We hebben nu een capaciteit van 150
woonproducten zijn overigens in diverse stadia van wor-
arken of woningen per jaar, met een toekomstige uit-
ding te bestellen: van wind- en waterdicht tot compleet
breiding wordt dat meer dan 250. Qua oppervlakte en
ingericht met keuken, badkamer en zelfs een sauna en
productie zijn we de grootste van Nederland, en zelfs
bubbelbad. Het zijn dus volwaardige woningen, van
van de wereld. We zijn ook de enige die volledig gecon-
standaard tot super-de-luxe.
ditioneerd onder dak bouwen, wat de kwaliteit ten goede komt.’
Drie dokken Waar andere firma’s voor het drijfvermogen het betonnen casco volstoppen met piepschuim, daar
Nauwgezette productontwikkeling De duidelijke
is het bij ABC Arkenbouw, deels onder de waterlijn,
visie van het bedrijf gaat gepaard met een nauwgezette
onderdeel van de woning, als benedenverdieping met
productontwikkeling die voortdurend gericht is op verho-
slaapkamers, bad, toilet en technische ruimte, vertrekken
ging van de kwaliteit. Technisch directeur Willem Visser:
dus die overdag zelden worden bezocht. Willem Visser:
‘Dat is hier de bedrijfscultuur: toewijding aan het vak en
‘Het beton is van de hoge B4-kwaliteit, de casco’s zijn zo
ook vooroplopen. Procesmatige productie is de toekomst:
sterk en dik - 15 tot 18 cm -, dat er geen tussenribben nodig
we zijn geen overdekte bouwplaats, maar een fabriek. Je
zijn, wat de vrije en flexibele indeling van de woning
maakt hier een totaalproduct onder één dak. Alle afdelin-
aanzienlijk vergroot.’ Het bedrijf beschikt over drie dok-
gen zijn daarom nauw op elkaar afgestemd om verbeteringen voor te stellen en door te voeren, in gesprekken op de
‘ w e z i j n g e e n o v e r d e k t e b o u w p l a at s ,
werkvloer, tijdens overleg en interne presentaties. Het ideaal is een modulaire opzet met vaste details, waardoor
ma a r e e n fa b r i e k ’
je alleen maar hoeft te assembleren.’ Dat laatste geldt dan vooral de seriematige bouw, al zijn vaste details overal
ken waarin de casco’s worden gestort. De maximale
bruikbaar. Het streven naar innovaties wordt ook ingege-
afmeting van een woning is 28 x 7 m, wat te maken heeft
ven, doordat zich overal oriënterende particulieren, pro-
met de vervoerbaarheid en de grootte van sluizen. Daar-
jectontwikkelaars en woningbouwverenigingen steeds
binnen zijn alle maten mogelijk: 25 x 5, 20 x 6 m enzo-
veeleisender worden. Ook het Bouwbesluit komt stevig
voorts. Dit betekent dat voor iedere ark of woning de
over de brug met zaken als gewijzigde verdiepings- en
stabiliteit moet worden berekend, maar ook dat opdracht-
deurhoogtes (2,60 c.q. 2,30 m) en aangescherpte ener-
gevers zelf kunnen kiezen welke vorm en hoeveel en
gie-, isolatie- en brandeisen.
welke vertrekken ze willen hebben. De opbouw is altijd in lichte houtskeletbouw. Hier glim-
Allemaal wensen en eisen Kenmerkend, zo blijkt
lacht Visser die, voor hij in 2004 bij ABC Arkenbouw
tijdens een bezoek, is het grote vakmanschap waarmee de
kwam, 24 jaar heeft gewerkt bij hsb-leverancier Hout
woonarken en waterwoningen in elkaar worden gezet.
Konstruktie Nederland Heerenveen en dus een expert kan
Dat komt vooral, doordat het merendeels om maatwerk
worden genoemd. ‘Met deze bouwmethode kan werke-
gaat. Geen waterbouwsel is hetzelfde. Behalve door
lijk alles, al streven we ook hier naar standaardisering. Zo
allemaal andere wensen van opdrachtgevers is dit zeker
werken we altijd met de kopmaten 38 x 89 en 38 x 184 mm
ook het gevolg van allemaal andere eisen van gemeentes.
en, zoals ik al zei, met zoveel mogelijk vaste details.’
Marian Sprenkeler: ‘Bij de ene gemeente mag je heel
Onder zijn leiding is tevens de eerste waterwoning vol-
breed en hoog bouwen, terwijl een andere dat weer
gens de Bouwbesluit-eisen ontwikkeld. ‘Voor arken
verbiedt, daar mag een ark alleen enkellaags zijn. In Am-
gelden die eisen nog niet, maar in principe streven we ook
d e c e m b e r 2 0 07
sterdam verschilt dat zelfs per stadsdeel.’ Met veel creati-
41
het houtblad
en de arkennieuwbouw, waar nu de projectmatige bouw
d e c e m b e r 2 0 07 42
De waterwoning volgens
het houtblad
Bouwbesluit lag deze zomer ter bezichtiging voor aspirantkopers bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Artist’s impression Eilandenwijk Terwijde Leidsche Rijn, Utrecht: 19 glasrijke woningen in vijf twee- of drielaagse types langs een waterstraat.
Het drijvende kantoor van zeiler Roy Heiner op weg naar z’n bestemming: de jachthaven van Lelystad.
voor de wanden boven en 2,6 voor die onder de beton-
exemplaren een spectaculair gezicht is. De aanmering
bak.’
geschiedt aan palen, waarlangs ze met de waterstand op en neer kunnen schuiven. Behalve in de betonnen bak ligt
Kant-en-klaar product Nadat het casco is uitgehard,
de stabiliteit in de kopgevels, betonvloer en binnenwan-
wordt er water in het dok gepompt, zodat de bak gaat
den. Dit creëert de mogelijkheid veel glas in de buitenge-
drijven. Deze wordt dan naar het volgende station geleid,
vels toe te passen, waardoor bewoners volop van het licht
waar de montage van de hsb-elementen en de
en het buitenleven kunnen genieten. Marian Sprenkeler:
verdiepingsvloer(en) en de verdere afwerking plaatsvin-
‘De korte bouwtijd betekent voor de klant minder bouw-
den. Op een andere afdeling zijn die elementen al gepre-
rente. Sowieso is er nauwelijks verschil met een gewoon
fabriceerd. Langs het plafond van het enorme complex
koophuis. Je kunt er een normale hypotheek en verzeke-
loopt een netwerk van kraanbanen voor het vervoer.
ring op krijgen. De prijzen ontlopen elkaar niet veel. Een
Vroeger waren de verdiepingsvloeren van hout. De tegen-
gemiddelde ark kost zo’n € 150.000,-, de gerealiseerde
woordige praktijk is ze in licht beton uit te voeren, met als
waterwoning volgens Bouwbesluit € 250.000,-. Indien
pluspunten: de geluidsisolerende werking, de slankheid
gewenst kunnen we niet alleen de bouw, maar ook alle
en de combinatie met vloerverwarming. Ook hier is spra-
bijkomende zaken, inclusief vergunningen, regelen.’
ke van een eigen productontwikkeling. Visser: ‘In de basis bestaan ze uit thermisch verzinkte omega-profielen,
Hoopvolle toekomst De onderneming is op dit mo-
gevuld met wapening en beton. Dat heeft twee voorde-
ment bezig met het eerste projectmatige bouwplan: 19
len: er is minder beton nodig en de vloeren overspannen
glasrijke woningen in vijf twee- of drielaagse types langs
zo in één keer, waarmee je alweer de flexibele woningin-
een waterstraat (met een berging op de wal) in Eilanden-
deling verhoogt. Bovendien is de standaard vloerverwar-
rijk Terwijde te Leidsche Rijn, Utrecht. Ze zijn onder
ming eenvoudig aan te brengen. Het is haast een kant-en-
architectuur ontworpen door Aquatecture uit Loosdrecht.
klaar product.’ De vloer is 18 cm dik en weegt slechts 1.600 kg/m3. Een andere vinding is vloerkoeling in com-
d e vo l to o i i n g va n e e n d r o o m wat e r w e n s
binatie met de vloerverwarming. Dat maakt airconditioning overbodig en heeft als voordelen: geen luchtcircula-
duurt gemiddeld 3,5 maand
tie, geen stof en geluid en een reductie van het energiegebruik met 25%.
Op een basisplattegrond van 6 x 11 m reikt de woonoppervlakte tot 132 m2, met een dakterras van 60 m2. In de loop
Voor 80% zijn de kozijnen en gevelbekleding van kunst-
van 2008 komen ze gereed. Een andere ontwikkeling is
stof, voor 20% van hout. Dat klinkt vreemd: drijvend
Amsterdam-IJburg, waarvoor de Bouwbesluit-woning is
wonen vindt vrijwel uitsluitend plaats in natuurlijke omge-
ontwikkeld. Op deze locatie in het IJ komen 92 waterka-
vingen, waar natuurlijke materialen dus ook het meest
vels beschikbaar. Het is aan de kopers of ze met ABC
geëigend zijn. Als identiteitsloos materiaal neemt kunst-
Arkenbouw of met een andere bouwer in zee gaan. Lo-
stof immers geen deel aan de voortschrijdende geschiede-
pende opties zijn Zeeland (20-25 woningen), Limburg
nis van mens en omgeving. Minder onderhoud - door
(70), Brabant, Friesland, Zaandam en Zwolle. Verder
particulieren avontuurlijk verricht vanuit een wiebelbootje
staan huurwoningen in Almere en studentenhuisvesting
- krijgt nochtans de voorkeur boven écht landelijk leven.
op de rol. Het avant-gardebedrijf, op zeer korte termijn in het bezit van het KOMO attest(-met-productcertificaat)
Licht en buitenleven De voltooiing van een droom-
Houtskeletbouw, gaat een bijzonder hoopvolle toekomst
waterwens duurt gemiddeld 3,5 maand: acht weken voor
tegemoet.•
een kleinere ark, twintig voor een grote woning. Alle variëteiten worden, ingepakt en wel, per sleepboot naar
hans de groot
d e c e m b e r 2 0 07
de respectieve ligplaatsen gevaren, wat zeker bij de grote
43
het houtblad
daar naar een epc van 0,8 en Rc-waardes van rond 4,0
