Wijzigingsvoorstel op Aquo-Lex Begrippen uit diverse bronnen

Wijzigingsvoorstel op Aquo-Lex Begrippen uit diverse bronnen

Indiener

IDsW

Datum

17-04-2007

Versie

1.0 Definitief

RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW

Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum

Auteur

Versie

17-04-2007

H-J. Lekkerkerk

0.1c

Wijziging

Reviewers Naam

Functie

Distributie Exemplaar

Naam

Locatie

1 2 3

Documenten / Bronnen Bronnen: 1. Richtlijn voor het opstellen van een wijzigingsvoorstel op AquoLex, IDsW, maart 2006 2. Website www.waterbodem.nl 3. Website www.scheldenet.be / www.scheldenet.nl 4. Website www.proses2010.nl 5. Website www.schielandendekrimpenerwaard.nl 6. Website www.joebattsarm.com 7. Website www.lenntech.nl 8. Website www.bodemdata.nl 9. Website www.delta-wateren.nl 10. Ooibos – wilgen en populieren langs rivieren, RIZA rapport 97.029, RIZA, 1997 11. Oeverplanten – over eigenschappen en toepassingen in het waterbeheer, RIZA rapport 96.001, RIZA, 1996 12. Morfologie Natuurlijk, RIZA, 1999 13. AquoLex versie 3, IDsW, december 2006

17-04-07

2 van 123


Inhoudsopgave DOCUMENTBEHEER

2

HANDLEIDING BIJ HET LEZEN VAN DIT RFC

4

MOTIVATIE

5

AANLEIDING BUSINESS CASE

5 5

WIJZIGINGSVOORSTEL

6

NIEUWE BEGRIPPEN GEWIJZIGDE BEGRIPPEN VERVALLEN BEGRIPPEN

6 6 123

17-04-07

3 van 123


Handleiding bij het lezen van dit RfC “Dit document is opgebouwd volgens de IDsW richtlijn: ‘Richtlijn voor het opstellen van een wijzigingsvoorstel op het Logisch Model Aquo’”.

17-04-07

4 van 123


Motivatie Aanleiding Achtergrond IDsW wil met Aquo-lex een zo compleet mogelijk woordenboek beschikbaar stellen voor haar gebruikers. Vanuit die optiek is IDsW constant op zoek naar aanvullingen op de bestaande woordenlijsten. De laatste tijd ontving IDsW een aantal tips van gebruikers omtrent op het internet gepubliceerde woordenlijsten waarin zich voor het waterbeheer relevante begrippen bevonden. Op basis van deze ‘tips’ heeft IDsW een wat grondiger zoekactie uitgevoerd waarbij een aantal aanvullende begrippenlijsten zijn tegengekomen die eveneens relevante begrippen bevatten.

Business Case Voordelen nieuwe definities Door deze uitbreiding wordt de dekking van Aquo-lex beter over meerdere beleidsterreinen. Nieuwe beleidsterreinen als gevolg van dit wijzigingsvoorstel zijn scheepvaart en visserij en in mindere mate ecologie en water(proces) techniek.

Afbakening Bij de zoekactie is de afbakening bepaald door de werkprocessen van de IDsW partners. Zodoende zijn er bijvoorbeeld wel scheepvaart gerelateerde begrippen opgenomen maar weinig scheepsbouw gerelateerde begrippen. Het is bijvoorbeeld voor het waterbeheer minder relevant dat er vijf typen scheepsroeren bestaan. Het is echter wel relevant dat er meerdere scheepstypen voorkomen.

Impact Het gaat hier om de opname van nieuwe begrippen; er worden geen begrippen gewijzigd of verwijderd. Als gevolg daarvan gaat het hier om een wijzigingsvoorstel met een kleine impact.

17-04-07

5 van 123


Wijzigingsvoorstel Gewijzigde begrippen Er worden geen bestaande begrippen gewijzigd als gevolg van dit wijzigingsvoorstel.

Nieuwe begrippen www.lenntech.nl De navolgende begrippen zijn toegevoegd vanuit de website www.lenntech.nl Begrip Abrasie Absoluutheid Actief kool

Actieve groepen Adenovirussen

Affiniteit Agglomeratie

17-04-07

Synoniem

Afkorting

Omschrijving/definitie van het begrip

Toelichting

Het tegen elkaar aanwrijven van het ene deeltje Uiteindelijk kunnen de deeltjes hierdoor afgebroeken tegen het andere in een filtermedium of een worden. ionenuitwisslingsbed. De microgrootte van een filter Het duidt erop dat elk deeltje dat groter is dan een bepaalde grootte, op het filter achterblijft. Dit is het meest gebruikte adsorptiemedium, dat Het heeft een heel erg poreuze structuur en wordt vaak geproduceerd wordt door koolstofbevattende gebruikt om organische materie en opgeloste gassen uit stoffen of celluloselagen zonder lucht te het water te verwijderen. Het ziet er hetzelfde uit als kool verhitten. of turf. Het is beschikbaar in de vorm van korrels, poeder of blokken. In poedervorm heeft het de grootste adsorptiecapaciteit. Ionen die stevig vastgemaakt zijn op de matrijs Iedere actieve groep moet altijd een ion met een van een ionenuitwisselaar. tegengestelde lading naast zich hebben. Virussen met een dubbele DNAstreng Ze infecteren in de eerste plaats kinderen en veroorzaken luchtweginfecties als kroep en bronchitis, longontsteking, ooginfecties en gastroenteritis. Mensen met een slechtwerkend immuunsysteem krijgen vaak last van de ernstiger symptomen van deze infectie. Er zijn 49 virussen bekend. De virussen worden allen overgedragen door middel van direct contact, en uitgescheiden via de ontlasting. Een aantal wordt via het water overgedragen. Niet alle besmette personen vertonen symptomen en het kan jaren duren voordat het virus actief wordt. Adenovirussen zijn minder gevoelig voor behandeling met chemische of fysische desinfectiemiddelen of een verandering van pH. Hierdoor kunnen ze gedurende langere tijd overleven buiten het lichaam van een gastheer. De scherpte waarmee een ionenuitwisselaar een De affiniteit wordt sterk beïnvloed door de concentratie contra-ion oppakt en vasthoudt. elektrolyt dat om de ionenuitwisselaar heen zit. Een proces waarbij kleinere deeltjes samen worden gevoegd om een grotere massa te

6 van 123

Engels begrip (gedeeltelijk) attrition Absolute Activated coal

Active groups

Affinity Agglomeration

RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW Begrip

Synoniem

Aliquot Amebiase

Anion Anode

Anorganische chemicaliën Aromaten Atoom Atoomgetal Base Behandelingsinstallatie Beluchte lagune

Beschikbaar chloor

17-04-07

amoebe dysenterie

Afkorting

Omschrijving/definitie van het begrip vormen. Een gemeten deel van monster dat gebruikt wordt voor een analyse. Ziekte veroorzaakt door Entamoeba hystolica

Toelichting

Engels begrip (gedeeltelijk)

Een of meer aliquots vormen een monster.

Aliquot

Jaarlijks vinden zo’n 100000 mensen de dood als gevolg van amebiase. In veel gevallen wordt geen melding gemaakt van de ziekte. De symptomen kunnen mild zijn, zoals buikpijn. Ernstiger symptomen van de ziekte zijn koorts, rillingen en bloederige diarree. De ziekte kan zich via het bloed verspreiden naar andere organen, waarbij abcessen ontstaan in de lever, longen of hersenen. Drinkwaterbehandeling, riolering en behandeling van het rioolwater en een goede persoonlijk hygiëne en hygiëne bij de bereiding van voedsel kunnen verspreiding van de ziekte tegengaan.

Een negatief geladen ion dat voortkomt uit de distantiëring van zouten, zuren of basen in oplossing. Een deel van de elektrolyse waar een metaal als Op schepen kleine zinken plaatjes die corrosie een kation in een oplossing komt, terwijl het een tegengaan. gelijkwaardig aantal elektronen achterlaat om overgebracht te worden naar een opposietelektrode, een kathode genaamd. Chemische stoffen van minerale origine, in ieder geval hebben ze niet als basis een koolstofstructuur. Een type koolwaterstof dat een ringstructuur heeft, zoals benzeen of tolueen. Ze zitten bijvoorbeeld in benzine. Het kleinste deeltje materie dat voor elk element Het zijn de bouwstenen van alle materie. uniek is. en specifiek getal dat voor elk element anders is, gelijkwaardig aan het aantal protonen in de kern van ieder atoom. Een alkaline stof, die een pH heeft die hoger is dan 7,5. Een installatie die gebruikt wordt om afvalwater te behandelen voordat het in het milieu wordt geloosd. Een waterbehandelingsbasin dat de biologische decompositie van organisch afval versnelt door de groei en activiteit van bacteriën te stimuleren, die verantwoordelijk zijn voor de afbraak. Een maat voor de hoeveelheid chloor die beschikbaar is in gechloreerde kalk, hypochloride stoffen en andere materialen.

7 van 123

Anion Anode

Anorganic chemicals Aromatics Atom Atomic number Base Treatment plant Aerated lagoon

Available chlorine


Synoniem

Afkorting


Toelichting

Bicarbonaten

Zouten die het anion HCO3- bevatten

Wanneer een zuur wordt toegevoegd, breekt het ion in H2O en CO2, en gedraagt zich als een buffer.

Binder

Chemicaliën die korte vezels bijeenhouden in Binder een cartridge-filter. Populatie van verschillende micro-organismen, Biofilm gevangen in een laag van slijm en uitscheidingsproducten, die vastgemaakt zit aan een oppervlak. Geactiveerde koolstof dat de microbiologische Biologically activated carbon groei actief bevordert, om de degradatie van organische stoffen die geabsorbeerd zijn in de poriën en op het oppervlak van de koolstof. Verontreinigingen die verteerd kunnen worden Biodegradable onder natuurlijke omstandigheden. pollutants De hoeveelheid opgeloste zuurstof die binnen 5 BOD5 dagen geconsumeerd wordt door bacteriën die de biologische afbraak van organisch materiaal uitvoeren. Vertering van complexe organische materialen Biological oxidation door micro-organismen door middel van oxidatie. Het gebruik van levende organismen om de Biomonitoring geschiktheid van effluent te testen om het te kunnen lozen en om de kwaliteit van het ontvangende water na ontvangst te testen. De biologische behandeling van afvalwater en Bioremediation slib, door de afbraak van organische stoffen en koolwaterstoffen tot koolstofdioxide en water te veroorzaken. Omzetting van een stof in andere stoffen bij hiertoe behoort ook biodegradatie. Biotransformation organisme Elke plaats op een filtermedium waar vloeistoffen Blind spots niet doorheen kunnen stromen. Toevoeging van chloor aan water totdat er Breakpoint chlorination genoeg chloor aanwezig is voor de desinfectie van water. Een stof die reageert met zuurstof of hydroxylBuffer ionen in een oplossing, om te voorkomen dat de pH verandert. Tube settler Een apparaat dat bundels buisjes gebruikt om vaste stoffen in het water te laten bezinken zodat ze door middel van slib verwijderd kunnen worden. Een chemicalie dat veelvuldig wordt gebruikt bijvoorbeeld in zwembaden en waterzuiveringsinstallaties. Calcium hypo chlorite voor de desinfectie van water Het is vooral bruikbaar omdat het een stabiel, droog poeder is en in tabletvorm geproduceerd kan worden.

Biofilm

Biologisch actieve koolstof

Biologisch afbreekbare verontreinigingen Biologisch zuurstofverbruik 5 dagen Biologische oxidatie Biomonitoring

Bioremediatie

Biotransformatie Blinde vlekken Breekpuntschlorering Buffer Buisbezinker

Calciumhypochloriet

17-04-07

BZV5

8 van 123

Engels begrip (gedeeltelijk) Bicarbonates



Toelichting

Campylobacter bacterie

Bacterie die gevonden wordt in dieren en campylobacteriose kan veroorzaken

Campylobacteriose

Ernstige vorm van diarree gevormd door een infectie van de dunne darm die wereldwijd voorkomt en wordt veroorzaakt door de Campylobacter bacterie

Capillaire activiteit

Water dat op een bepaald punt hoger komt dan dat deel van het oppervlak dat niet in contact is met een vast oppervlak. Membranen met de dikte van een menselijke haar Wegwerpfilterapparaat dat een filtergrootte heeft van 0,1 tot 100 micron. Een delingsproces, dat centrifugale kracht gebruikt om de versnelde bezinking van deeltjes in een vaste stof- / vloeistofmengsel te bevorderen. Organische stoffen die de mogelijkheid hebben om ionen uit hun wateroplossingen te trekken en in oplosbare complexen om te zetten. Een chemisch complex dat uit chloor en ammoniak bestaat.

Dieren zoals vogels (kippen), runderen, varkens, honden, katten schildpadden en zelfs vliegen. De bacterie wordt gezien als de belangrijkste veroorzaker wereldwijd van bacteriële diarree Mensen komen met de bacterie in aanraking door het eten van besmet voedsel en drinken van besmet water. In ontwikkelingslanden wordt de ziekte vooral gevonden bij kinderen tot 5 jaar en jongvolwassenen. De bacterie scheidt giftige stoffen uit die het darmslijmvlies aantasten. Symptomen van de infectie zijn diarree (met bloed en slijm), buikpijn, koorts, misselijkheid en overgeven. Op de lange termijn kunnen mensen ernstiger ziektes ontwikkelen als meningitis, hepatitis, pancreatitis, spontane abortus, arthritis en het Guillain-Barré syndroom (een zenuwziekte). Sterfte als gevolg van campylobacteriose komt zelden voor. Jonge kinderen, ouderen en mensen met AIDS zijn extra gevoelig voor deze ziekte. Veel mensen die besmet zijn vertonen geen symptomen. Een goede persoonlijke- en voedselhygiëne en veilig drinkwater voorkomen besmetting. Een infectie met Campylobacter kan behandeld worden met antibiotica. Er zijn echter gevallen bekend waarbij Campylobacter resistent bleek te zijn tegen antibiotica. Het is dus beter om besmetting te voorkomen. Dit wordt veroorzaakt door adhesie, cohesie en Capillary action oppervlaktespanning waar het water de vaste stof raakt.

Capillaire membranen Cartridge filter Centrifugatie

Chelaterende stoffen Chlooraminen

Chloorcontact ruimte

17-04-07

Synoniem

Afkorting

gebruikt voor Omgekeerde Osmose, nanofiltratie, ultrafiltratie en microfiltratie.


Cappilary mebranes Cartridge filter Centrufigation

Chelating agents

Het wordt gebruikt als een waterdesinfecteerder in Chloramines openbare watergelegenheden, zoals zwembaden. Men gebruikt hier chlooraminen in plaats van chloor, omdat chloor in combinatie met organische stoffen gevaarlijke reactieproducten kan vormen. Chlooraminen komen in verschillende vormen voor, afhankelijk van de fysische en chemische eigenschappen van het water. Het deel van de waterbehandelingsfabriek waar Chlorine-contact

9 van 123


Synoniem

Cholera

Coagulatie Concentraat Concentratieproces Consumptief watergebruik Consumptief watergebruik Contacttijd

17-04-07


Toelichting

het effluent met chloor wordt gedesinfecteerd. Een waterzuiveringsproces waarbij chloor voor desinfectie aan water wordt toegevoegd, om de aanwezige micro-organismen te controleren. Acute diarreeachtige ziekte die veroorzaakt wordt door een infectie van de darmen met de bacterie Vibrio cholera

Chlorering

Chronische bloedarmoede

Afkorting

anemia

Bloedarmoede ontstaat wanneer rode bloedcellen niet genoeg zuurstof transporteren naar de lichaamsweefsels

Het wordt ook gebruikt bij de oxidatie van onzuivere stoffen in het water.

Engels begrip (gedeeltelijk) chamber Chlorination

Deze bacterie kan in het lichaam terechtkomen door het drinken van water of eten van voedsel dat besmet is. Water kan besmet worden via de faeces en het braaksel van een geïnfecteerd persoon. Cholerabacteriën komen ook voor in brak water en kustwateren en in de schelpdieren die daarin voorkomen. Vaak is de infectie niet ernstig en zijn er geen of weinig symptomen. Soms zijn de symptomen zeer ernstig, vooral bij ondervoede mensen. Men krijgt last van waterige diarree, overgeven en beenkrampen. Het lichaam verliest hierbij veel vocht, waardoor uitdroging en shock kunnen plaatsvinden. Zonder behandeling gaat men binnen een paar uur dood. Bloedarmoede komt wereldwijd veel voor. De belangrijkste oorzaak is een tekort aan ijzer. Verscheidene ziektes die door water verspreid worden dragen bij aan ijzertekort, hiertoe behoren malaria, schistosomosiasis en mijnworm. Bloedarmoede komt vooral voor in ontwikkelingslanden. Bloedarmoede kan onder de gehele bevolking voorkomen. Zwangere vrouwen en jonge kinderen zijn het meest gevoelig. Bij de milde vorm van bloedarmoede zijn geen symptomen. De zwaardere vorm zorgt echter voor symptomen als vermoeidheid, duizeligheid en sufheid. De huid wordt bleek en ook de lippen, tong, nagelbedden en adertjes in het wit van het oog verliezen kleur. Bloedarmoede kan ook veroorzaakt worden door zwaar bloedverlies, bijvoorbeeld als gevolg van diarree, dat veroorzaakt wordt door waterovergedragen ziektes. Dit gebeurt via de neutralisatie van ladingen. Coagulation

Destabilisatie van colloïde deeltjes door de toevoeging van een reactief chemicalie, een coagulant genoemd. De totaliteit van verschillende stoffen die na filtratie in een filtermedium achterblijven. Het proces waarbij het aantal deeltjes per dit gebeurt doorgaans door het verdampen van de volume-eenheid van een oplossing vergroot vloeistof. wordt Water dat weggevoerd wordt van de beschikbare voorraad en niet wordt teruggevoerd in het watersysteem water dat gebruikt wordt in de industrie, landbouw en voedselbereiding. De periode dat een stof in contact komt met een

10 van 123

Concentrate Concentration process Consumptive water use Consumptive water use Contact time


Conventionele rioolsystemen

Cryptosporidiose

Cryptosporidium

17-04-07

Synoniem

Afkorting


Toelichting

vloeistof, voordat het via filtratie of chemische verandering verwijderd wordt. Systemen die traditioneel gebruikt werden om gemeentelijk afvalwater te verzamelen in zwaartekrachtriolen en te vervoeren naar een centrale primaire of secundaire behandelingsinstallatie, voordat het geloosd werd op oppervlaktewater. Ziekte veroorzaakt door cryptosporidium

kleine parasieten die de ademhalingswegen en het spijsverteringsstelsel van gewervelden infecteren


Conventional sewer systems

De symptomen van Cryptosporidiose zijn waterige diarree, misselijkheid, buikkrampen, gewichtsverlies, overgeven en lichte koorts. Mensen met een verlaagde weerstand of een slecht werkend immuunsysteem zijn gevoelig voor infecties met Cryptosporidium. Bij hen kan een infectie resulteren in hevige uitdroging en sterfte. Er bestaan nog geen medicijnen om cryptosporidiosis te behandelen. Cryptosporidium oocysten zijn alom vertegenwoordigd in waterige milieus. Ze komen vooral voor in oppervlaktewateren. Bij 1 tot 4% van de mensen in Europa met buikgriep blijkt Cryptosporidium voor te komen. Voor de rest van de wereld ligt dit tussen 3-20%. De meeste uitbraken van Cryptosporidiose worden in verband gebracht met vervuild drinkwater en zwembaden en recreationeel water. Er zijn verschillende leden van de Cryptosporidium familie beschreven. Cryptosporidium parvum veroorzaakt bij mensen infecties. In 1976 werden de eerste gevallen van cryptosporidiosis bekend. Cryptosporidium behoort wereldwijd tot een van de meest voorkomende intestinale ziekteverwekkers. Andere cryptosporidium soorten worden ook gevonden in vee en veroorzaken bij een groot aantal zoogdieren infecties. Cryptosporidium verblijft in de darmen van geïnfecteerde personen. Het wordt via de ontlasting uitgescheiden in de vorm van oocysten. Oocysten hebben een dikke celwand, een ronde vorm en een grootte van 3-6 µm. Besmettingen met cryptosporidium vinden voornamelijk plaats door het drinken van besmet water en contact met vee. De kans op infectie is zeer hoog, bij het binnenkrijgen van een oocyst kan al infectie plaatsvinden. Als oocyst is Cryptosporidium beschermt tegen de meeste gangbare desinfectiemiddelen. UV lampen en ozon zijn het meest effectief in het doden van cryptosporidium oocysten. Om besmetting met Cryptosporidium via het drinkwater te voorkomen, moet men ervoor zorgen dat afvalwater, voornamelijk rioolwater behandeld wordt alvorens het wordt geloosd. Bij de drinkwaterbereiding zorgen een goede behandeling van het drinkwater door middel van

11 van 123


Synoniem

Culturele eutrofiëring

Damp De-alkalinisatie Decarbonisatie Decompositie

Deeltjesgrootte Deeltjeslading Defluorisatie De-ionisatie Demineralisatie

Demping Desinfecteerders Desinfectie

Detentietijd Diarree

17-04-07


Toelichting

Daling van het zuurstofgehalte in het water, dat ernstige gevolgen heeft voor het waterleven De periode dat een filter gebruikt kan worden voordat het schoongemaakt moet worden. De gasvormige fase van bepaalde stoffen, zoals water Elk proces dat gebruikt wordt om de alkaliniteit van water te verlagen. Het proces waarbij koolstofdioxide uit water wordt verwijderd De afbraak van organisch materiaal door bacteriën en schimmels, om de chemische structuur en het fysische uiterlijk van het materiaal te veranderen. De grootte van een deeltje, bepaald door de kleinste dimensie, bijvoorbeeld de diameter Het gewicht van deeltjes per eenheid volume water. De verwijdering van fluoride uit drinkwater om beschadigingen aan het gebit te voorkomen. Een proces dat ertoe dient om alle geïoniseerde stoffen uit een oplossing te verwijderen.

Cyclus

Demiwater

Afkorting

Gedemineraliseerd water

Processen die mineralen uit het water verwijderen Water dat is behandeld om verontreiniging-, mineraal- en zoutvrij te zijn. Het proces waarbij de concentratie van een bepaald mengsel over een bepaalde tijd afneemt. Vloeistoffen of gassen om filters, pijpleidingen, systemen en dergelijke te desinfecteren. Het zuiveren van vloeistoffen en oppervlakken van verontreinigingen.

filtratie en coagulatie ervoor dat Cryptosporidium wordt verwijderd. deze daling wordt veroorzaakt door mensen. Dit is vaak inclusief de tijd die nodig is voor het schoonmaken.


Cultural eutrophication | artificial eutrophication Cycle Vapour Dealkalinisation

hierbij wordt gebruik gemaakt van contacttorens of luchtschrobbers. Decomposition

Het wordt meestal uitgedrukt in micron maten.

Particle size Particulate loading Defluoridation

Het meest gebruikte proces is het uitwisselingsproces waarbij kationen en anionen afzonderlijk van elkaar worden verwijderd. meestal wordt deze term alleen gebruikt voor ionenuitwisselingsprocessen.

Deionisation Demineralisation Demiwater

Dit kan plaatsvinden door middel van absorptie, adsorptie, degradatie, dilutie of transformatie. Disinfectants Om een vloeistof of een oppervlak schoon te maken, Disinfection kunnen een aantal technieken gebruikt worden, zoals desinfectie met behulp van ozon. Vaak komt desinfectie neer op het uitschakelen van de aanwezige microorganismen met een biocide. In opslagreservoirs staat het voor de tijd waarin het water Detention time wordt opgeslagen.

De eigenlijke tijd die een kleine hoeveelheid water in een bezinktank of vlokvormingstank doorbrengt. Diarree is een symptoom van buikgriepinfecties, Men kan diarree voorkomen door een goede hygiëne bij die veroorzaakt worden door bacteriële, virale of het toiletbezoek en de bereiding van voedsel in acht te parasitaire organismen, die door besmet water nemen. Het gebruik van niet behandeld of onvoldoende

12 van 123


Dieptefiltratie

Doorbraak Drinkbaar water Drukriolen Drup filter Dystrofische meren Eerste tapsel Ejector Electrodialyse Elektrische lading

17-04-07

Synoniem

Afkorting


Toelichting

verspreid worden

gedesinfecteerd water kan er echter voor zorgen dat mensen geïnfecteerd worden met ziekteverwekkers die diarree veroorzaken. Cholera en dysenterie veroorzaken de meest levensbedreigende vormen van diarree. Diarree bestaat uit een stoelgang van waterige ontlasting. De ontlasting vindt ook vaker plaats dan gewoonlijk. Afhankelijk van de infectie is de diarree waterig (cholera) of bloederig (dysenterie). Ernstige diarree is levensbedreigend, omdat het lichaam grote hoeveelheden vocht verliest en uit het voedsel minder voedingsstoffen opneemt. Diarree is vooral gevaarlijk voor jonge kinderen, mensen met een verlaagde weerstand en mensen die niet voldoende voedingsstoffen binnen krijgen. Diarree komt ook voor bij andere infecties, zoals malaria en mazelen. Ook het binnenkrijgen van bepaalde chemische verbindingen en andere darmziektes kunnen diarree veroorzaken. In het geval van diarree moet men erop letten meer dan voldoende vocht en voedsel binnen te krijgen en uitdroging te voorkomen.

Een behandelingsproces waarbij het hele filterbed wordt gebruikt om niet-oplosbare en gesuspendeerde deeltjes te vangen in de leemtes van het filterbed wanneer het water erdoor heen stroomt. Barst of breuk in een filter bed dat vlokken en of deeltjesmaterie door het filter laat. Water dat veilig genoeg is om te drinken en mee te koken. Een systeem van pijpleidingen waarin water, afvalwater of een andere vloeistof naar een grotere hoogte wordt gepompt. Een afvalwaterbehandelingseenheid die media met daarop bacteriën bevat. Zure wateren die veel planten maar weinig vis bevatten, vanwege de aanwezigheid van grote hoeveelheden organische materie. Het water dat uit de kraan komt wanneer deze voor het eerst geopend wordt. Een apparaat dat gebruikt wordt om tijdens de behandeling van het water een chemische oplossing in het water te injecteren. Een proces dat elektrische stroom gebruikt.


Depth filtration

Breaktrough Potable water Pressure sewers De afvalwaterstroom wordt over een medium gedruppeld Trickling filter waarna de bacteriën het organisch afval afbreken. Dystrophic lakes Het is waarschijnlijk dat dit water een hoog loodpeil bevat, First draw omdat dit water de tijd heeft gehad om lood, dat vrijkomt bij de verwering van pijpleidingen,op te nemen. Ejector

Dit wordt toegepast in doorlaatbare membranen, om Electrodialyses mineralen uit het water te verwijderen. De lading van een ion, verklaard door het aantal Een Cl-ion is in feite een Cl-atoom dat een elektron heeft Electrical charge elektronen. verkregen, en een Ca2+ion is een Ca-atoom, dat twee

13 van 123


Synoniem

Afkorting

Elektrolyse

Elektrolyt Elektronen Elementen Elutriatie Emulsie End-of-pipe technieken Entamoeba hystolica

Eschericha coli

Facultatieve bacteriën Fase Fermentatie Filtermedium

17-04-07

E. coli


Toelichting


elektronen is kwijtgeraakt. Een proces waarbij elektrische energie verandert Dit proces vindt plaats in een elektrolyt, een waterige Electrolysis in chemische energie. oplossing of een smeltend zout dat ionen de mogelijkheid geeft om tussen twee elektroden te bewegen. Het elektrolyt is de verbinding tussen twee elektroden die door een directe stroom met elkaar verbonden zijn. Als je een elektrische stroom aanbrengt, begeven de positieve ionen zich naar de kathode, terwijl de negatieve ionen naar de anode gaan. Bij de elektroden wordt het aantal elektroden verminderd en worden de anionen geoxideerd. Een stof die uiteenvalt in ionen wanneer deze Electrolyte oplost in water. Negatief geladen bouwstenen van een atoom die Electrons rondom de kern cirkelen. De onderscheidende bouwstenen waaruit elke Elements soort materie is opgebouwd. Het vrijmaken van slib van het oorspronkelijke Elutriation vocht door het te wassen met water. Verstrooiing van een vloeistof in een andere dit gebeurt wanner de eerste vloeistof niet-oplosbaar is. Emulsion vloeistof Technieken die gebruikt worden bij de End-of-pipe techniques waterzuivering om verontreinigingen die gevormd zijn te reduceren. eencellig micro-organisme dat amoebe Entamoeba veroorzaakt ontstekingen in het weefsel van dysenterie veroorzaakt de darmen. Zo’n 10% van de wereldbevolking is besmet met deze parasiet, die meer voorkomt in warme landen. Mensen die geinfecteerd zijn scheiden de parasiet als cyste via de ontlasting uit. Besmetting vindt plaats door het drinken van besmet water. De parasiet ontwikkelt zich in de darmen. Als cyste is de parasiet resistent tegen desinfectie met chloor. Een Coliformbacterie die vaak in verband wordt Deze bacterie wordt bij gezondheidsinstituten en privéEschericha coli |E. coli gebracht met menselijk en dierlijk afval en laboratoria gebruikt om de zuiverheid van het water te gevonden wordt in de darmen. meten. Naast diarree zorgt Escherichia coli ook voor groeistoornissen bij kinderen. De bacterie wordt vooral overgedragen via runderen. Mensen kunnen besmet raken door besmet vlees te eten of water te gebruiken dat via mest besmet is. Bacteriën die zowel onder aërobische als Facultative bacteria anaërobische omstandigheden kunnen leven. De gesteldheid van materie. Dit kan vast, vloeibaar of gasvormig zijn. phase De omzetting van organisch materiaal in Fermentation methaan, koolstofdioxide en andere moleculen door anaërobische bacteriën. Het doorlatende materiaal dat vaste stoffen Filter medium

14 van 123


Synoniem


Toelichting

scheidt van vloeistoffen die het doorlaat. Scheiding van een vaste stof en een vloeistof door een poreuze stof te gebruiken die alleen vloeistoffen doorlaat. Een vaste stoffen/vloeistof- of vloeistof/vloeistofscheidingsprocedure, die toegepast wordt bij deeltjes die een dichtheid hebben die lager is dan de dichtheid van de vloeistof waar ze zich in bevinden. De onderverdeling van een vaste stof in fragmenten. Processen die algemeen gebruikt worden in afvalwaterbehandelingsinstallaties.

Filtratie Flotatie

Fragmentatie Fysische en chemische behandeling Gallon Gastroenteritis

Afkorting

buikgriep

Een Engelse en Amerikaanse eenheid die nauwelijks meer gebruikt wordt. Ziekte die gepaard gaat met misselijkheid, overgeven, diarree en buikkramp

Geavanceerd oxidatieproces

Een van de verscheidene combinatie oxidatieprocessen die er bestaan.

Geavanceerde afvalwaterbehandeling

Elke behandeling van rioolwater die de verwijdering van voedingstoffen zoals fosfor en stikstof en van een groot percentage gesuspendeerde vaste stoffen vereist.

17-04-07

Engels begrip (gedeeltelijk) Filtration

Er zijn drie soorten flotatie: natuurlijke, toegevoegde en geïnduceerde.

Flotation

Deze fragmenten hechten zich vervolgens aan het dichtstbijzijnde oppervlak. Filtratie is bijvoorbeeld een fysische proces. Coagulatie, chlorering, of ozonbehandeling zijn voorbeelden van chemische behandeling. 1 gallon staat gelijk aan 3,785 liter.

Fragmentation Physical and chemical treatment Gallon

Daarnaast komen lichte koorts, rillingen, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid voor. De ziekte begint vaak plotseling en men kan zich zeer ziek voelen. Het is belangrijk om voldoende vocht tot zich te nemen om uitdroging te voorkomen omdat men veel vocht verliest als gevolg van de diarree en het overgeven. Vooral voor jonge kinderen, ouderen en mensen met een verlaagde weerstand is dit een probleem. Het virus bevindt zich in de ontlasting en het overgeefsel van mensen die besmet zijn met het virus. De virussen zijn zeer besmettelijk en worden ook makkelijk van persoon tot persoon verspreid. Geavanceerde chemische oxidatieprocessen gebruiken Advanced oxidation (chemische) oxidanten om de BZV/CZV niveaus te process verlagen, en om zowel organische als oxideerbare anorganische componenten te verwijderen. Deze processen kunnen organische materialen compleet tot koolstofdioxide en water oxideren, hoewel men meestal niet zo ver hoeft te gaan. Er zijn veel verschillende geavanceerde oxidatie processen beschikbaar:Chemische oxidatieprocessen die waterstofperoxide, ozon, gecombineerd ozon en peroxide, hypochloriet, Fenton's reagens en dergelijke gebruiken. - Ultra-violet licht (UV) verbeterde oxidatie zoals UV/ozon, UV/waterstof, UV/lucht - Natte luchtoxidatie en katalytische natte lucht oxidatie (waarbij lucht als de oxidant wordt gebruikt) Advanced waste water treatment

15 van 123


Synoniem

Geavanceerde waterbehandeling

tertiaire behandeling

Gebotteld water Gechloreerd oplosmiddel

Gemeentelijk riool Gemeentelijk slib Giardia

Giardiasis

Grijs water Groot watersysteem Helderheid Henry’s wet

Hepatitis

17-04-07

Afkorting


Toelichting

Engels begrip (gedeeltelijk) Advanced water treatment

Het niveau van de waterbehandeling dat een reductie van 85% van de concentratie van de verontreiniging vereist. Water dat verkocht wordt in plastic flessen en dat Bottled water gebruikt wordt als drinkwater en of huishoudelijk gebruik. Een organisch oplosmiddel dat chlooratomen Chlorinated solvent bevat en vaak gebruikt wordt als een drager voor een aërosolenspray, bijvoorbeeld in snelwegverf en vloeistoffen die in stomerijen worden gebruikt. Vloeistofafval, dat afkomstig is uit een Ze kunnen bestaan uit huishoudelijk afvalwater of Municipal sewage gemeenschap. industriële afvoer. Semi-vloeibaar residu dat achterblijft na de Municipal sludge behandeling van gemeentelijk water en afvalwater. Een zweepvormige protozoë parasiet dat Bij mensen veroorzaakt de soort Giardia intestinalis Giardia gewoonlijk wordt gevonden in onbehandeld buikgriep. Giardia parasieten kennen verschillende stadia. oppervlaktewater en via filtratie verwijderd kan In de ontlasting van mensen hebben ze de vorm van worden. Het is resistent voor desinfecteerders cysten. Als cyste zijn ze beschermd tegen barre als chloor. milieuomstandigheden (desinfecteerders zoals chloor). Ze kunnen zo lang overleven en zijn besmettelijk. Buikgriep veroorzaakt door Giardia intestinalis Symptomen van Giardiasis zijn diarree, zwakte, gewichtsverlies en buikpijn. Mensen worden bij lage doses, van minder dan 10 cysten besmet met Giardia. Niet iedereen die besmet is, wordt daadwerkelijk ziek. Besmetting vindt voornamelijk plaats door het drinken van onbehandeld oppervlaktewater of grondwater dat besmet is door rioolwater of door wilde knaagdieren. Ook als het water alleen is gedesinfecteerd of de filtratie niet voldoende is geweest, kan besmetting plaatsvinden. Huishoudelijk afvalwater dat bestaat uit spoelen Gray water waswater uit de keuken, badkamer en wastafels en van wastobbes en wasautomaten. Een watersysteem dat meer dan 50.000 klanten Large water system bedient. De helderheid van een vloeistof. Clarity Een manier om de oplosbaarheid van een gas in Henry’s law een vloeistof te berekenen, gebaseerd op de temperatuur en deeltjesdruk, door middel van constanten. Verzamelnaam voor infecties aan de lever Heeft een aantal oorzaken. Twee van de virussen die hepatitis veroorzaken (Hepatitis A en E) kunnen door besmet water verspreid worden. De virussen komen via de ontlasting in het water terecht. Hepatitis A wordt ook via besmet voedsel en drugsgebruik verspreid. Goede hygiëne kan besmetting voorkomen. Symptomen van

16 van 123


Synoniem

Afkorting


Toelichting


hepatitis zijn een abrupte koortsaanval, zwakte, verlies van eetlust, misselijkheid en buikpijn, gevolgd door geelzucht. De ziekte kan mild zijn en slechts een of twee weken duren of enkele maanden aanhouden. In gebieden die gevoelig zijn voor hepatitis komen de meeste infecties voor bij jonge kinderen. In de meeste gevallen komen geen symptomen voor. Gevallen met een dodelijke afloop als gevolg van plotseling optredende hepatitis komen zelden voor. De meeste zieken herstellen zonder blijvende gevolgen. Het sterftecijfer is laag, 0,2% van de geïnfecteerden sterft. Hepatitis A en E komen wereldwijd voor. Ze komen voornamelijk voor in landen waar weinig of slechte sanitaire voorzieningen zijn en de waterbehandeling afwezig of onvoldoende is. Reizigers die naar deze landen gaan wordt geadviseerd zich te laten vaccineren tegen Hepatitis A. Herbeluchting Huiseigenaar watersysteem Humidificatie Hydrolyse Hypochloriet Hypoxische wateren Imhoffkegel

Immiscibiliteit Impermeabel Indirecte afvoer Inhibitor Injectie

17-04-07

Het vernieuwen van de luchtvoorraad in de lagere lagen van een reservoir om het zuurstofniveau te verhogen. Een watersysteem dat een woning van leidingwater voorziet. De toevoeging van waterdamp aan de lucht. De ontbinding van organische mengsels door interactie met het water. Een anion dat producten als calcium en sodiumhypochloriet vormt. Wateren met opgeloste zuurstofconcentraties van minder dan 2 mg/L

Reaeration Homeowner water system Humidification Hydrolysis Deze producten worden vaak gebruikt voor desinfectie en Hypo chlorite bleken. het niveau dat algemeen geaccepteerd wordt als het Hypoxic waters minimumpeil dat vereist is voor het leven en de reproductie van waterorganismen. Imhoff cone

Een doorzichtige, kegelvormige container die gebruikt wordt om het volume van bezinkbare vaste stoffen in een specifiek watervolume te meten. De onmogelijkheid van twee of meer vaste stoffen of vloeistoffen om gemakkelijk in een andere op te lossen. Niet makkelijk doordringbaar door water. Introductie van verontreinigingen van een niet- Indirecte afvoeren kunnen commerciële of industriële huishoudelijke bron in een voorzieningen zijn, wiens afval het lokale riool afvalwaterbehandelingsysteem. binnenkomt. Een chemicalie dat zich mengt in een chemische reactie, zoals neerslag van bepaalde stoffen in een vloeistof. De invoer van een chemicalie of en medium in het proceswater om de chemie of filter specifieke

17 van 123

Immiscibility Impermeable Indirect discharge Inhibitor Injection


Synoniem

Afkorting

Ionenuitwisseling

Kaarsfilter Katalysator

Kathode

Kern Kinetische energie Kinetische hoogtecoëfficiënt

bewegingsenergie

Koek

cake

Korrelig geactiveerd kool Kruisstroomfiltratie Kust zone Kwalitatieve waterbeoordeling Kwantitatieve waterbeoordeling

Landapplicatie Langelier Index

17-04-07

LI


Toelichting

mengsels te veranderen. De vervanging van ongewenste ionen met een bepaalde lading door gewenste ionen met dezelfde lading in een oplossing, door middel van een ionendoorlatende absorbeerder. Een filter met grove openingen, ontworpen om een deklaag van een filtermedium vast te maken op een uitgestrekt oppervlak. Een chemicalie dat de snelheid van een reactie vergroot, maar niet direct deelneemt aan de reactie, zodat het ook nadat de reactie heeft plaatsgevonden nog intact is. Een deel van de elektrolyse waarbij kationen in een oplossing geneutraliseerd worden door elektronen die uitplaten op het oppervlak een tweede reactie met water produceren. Het centrum van een atoom, dat protonen en neutronen bevat en positief geladen is. De energie die bewegend water bezit. Een getal dat de hoogte beschrijft waarbij een bestanddeel van het water zoals het BZV of gehalte aan opgeloste zuurstof stijgt of daalt. Vast ontwaterd residu op een filtermedium na filtratie. De verhitting van kool om actieve plaatsen te vormen die verontreinigende stoffen op kunnen nemen. Een proces dat omgekeerde stroming door een membraanoppervlak gebruikt om de opbouw van deeltjes te minimaliseren. Land en wateren vlakbij de kust, die wat betreft gebruik en ecologie door de zee beïnvloed worden. Analyses van water die gebruikt worden om de zichtbare of esthetische kenmerken van water te beschrijven. Het gebruik van de analyses van watereigenschappen en concentraties van stoffen en verontreinigingen om de waterkwaliteit te bepalen. Afvoer van afvalwater naar de grond voor behandeling of hergebruik. Een index die een weergave is van de evenwichtigheids-pH van een water met betrekking tot calcium en alkaliniteit, toegepast

18 van 123

Engels begrip (gedeeltelijk) Ion exchange

Candle filter Catalyses

Cathode

Nucleus Kinetic energy Kinetic rate coeficient Cake Granular activated carbon Cross flow filtration Coastal zone Qualitative water assesment Quantitative water assesment Land application Langelier Index


Synoniem

Leptospira

Lichtabsorptie Mechanische beluchting Mechanische flotatie

Media

17-04-07


Toelichting

bij het stabiliseren van water om zowel corrosie als aanslag te voorkomen. Legionella wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophilla

Legionella

Leptospirose

Afkorting

Ziekte van Well


De ziekte heeft twee vormen: De lichte vorm is legionellagriep, ook wel Pontiac griep genoemd. Symptomen van Pontiac griep zijn koorts en spierpijn. De veteranenziekte is de ernstige vorm, die lijkt op een ernstige longontsteking. De symptomen zijn snel opkomende hoofdpijn, spierpijn, een ziek gevoel, hoge koorts, hoesten, kortademigheid, grote vermoeidheid en verwardheid en diarree. De veteranenziekte kan dodelijk zijn. Met antibiotica kan de ziekte worden bestreden. Besmetting vindt plaats via het inademen van waterdruppeltjes die de legionella bacterie bevatten. Deze waterdruppeltjes kunnen verspreid worden door fonteinen, douches, luchtverversingssystemen, koeltorens en whirlpools. De bacterie vermenigvuldigt zich in warm en stilstaand water. Ouderen en mensen die roken of een chronische longziekte hebben en mensen met een verlaagde weerstand zijn bevattelijker voor legionella.

bacterie die voorkomt in de urine van geïnfecteerde dieren en mensen en leptospirose veroorzaakt. Een bacteriële ziekte die zowel bij mensen als In het beginstadium lijdt men aan hoge koorts, zware dieren voorkomt en veroorzaakt wordt door hoofdpijn, spierpijn, rillingen, rood worden van de ogen, Leptospira buikpijn, geelzucht, bindvliesontsteking, bloedingen in de huid en slijmvliezen (waaronder ook de longen), overgeven, diarree en uitslag. Oppervlaktewater kan besmet zijn met leptospiren. Ze komen het lichaam binnen via sneetjes in de huid en schaafplekken en via de slijmvliezen van de ogen, neus en mond. De ziekte kan bestreden worden met antibiotica. Indien geen behandeling plaatsvindt, kan de ziekte overgaan in gevaarlijker en potentieel dodelijker stadia De hoeveelheid licht die een bepaalde hoeveelheid water over een bepaalde periode kan absorberen. Gebruik van mechanische energie om lucht in water te injecteren om een afvalstroom te creëren om zuurstof te absorberen. Een term die gebruikt wordt in de minerale industrie om het gebruik van verspreide lucht om bellen met een diameter van 0,2 tot 2 mm te beschrijven. Materialen die een barrière vormen voor de passage van bepaalde gesuspendeerde vaste stoffen of opgeloste vloeistoffen in filters.

19 van 123

Light absorption Mechanical aeration Mechanical flotation

Media


Synoniem

Afkorting

Mediumgroot watersysteem Mengsel

Meningitis

Micro Filtratie Systeem Microbiële groei Micron Micro-organismen Miscibiliteit Mist Mix Moleculen

Naegleria

17-04-07

hersenvliesontsteking

MFS


Toelichting

Engels begrip (gedeeltelijk) Medium-size water sysetm Compounds

Een watersysteem dat 3.300 tot 50.000 klanten bedient. Twee of meer verschillende elementen die bij elkaar gehouden worden in vastgestelde gehaltes door de aantrekkingskrachten die chemische bindingen worden genoemd. Een ontsteking van het vocht in de ruggegraat en Symptomen zijn hoge koorts, hoofdpijn en een stijve nek. het vocht rondom de hersenen Daarnaast krijgt men last van misselijkheid, overgeven, overgevoeligheid voor fel licht, verwarring en slaperigheid. Meningitis wordt doorgaans veroorzaakt door een bacteriële of een virale infectie. De virale infectie is meestal minder ernstig en verdwijnt zonder behandeling, terwijl de bacteriële infectie ernstig kan zijn en tot hersenen gehoorschade en leerproblemen kan leiden. Tegen sommige bacteriën kan antibiotica worden gebruikt om de ziekte te bestrijden en verspreiding te voorkomen. Streptococcus pneumoniae en Neisseria meningitidis zijn de belangrijkste oorzaken van bacteriële meningitis. Verspreiding van bacteriële meningitis vindt plaats via keelslijm. wordt gebruikt voor de volledige automatische Micro Filtration System scheiding van vaste stoffen van vloeistoffen. De vermenigvuldiging van micro-organismen Microbial growth zoals bacteriën, algen, diatomen, plankton en schimmels. Een eenheid die gebruikt wordt om lengte te deze staat gelijk aan éénmiljoenste meter. Micron beschrijven Organismen die zo klein zijn dat ze alleen met Micro organisms een microscoop waargenomen kunnen worden, bijvoorbeeld bacteriën, schimmels of gisten. De mogelijkheid van twee vloeistoffen om zich te Miscibility mengen. Vloeistofdeeltjes die 40 tot 500 micrometer groot Deze worden gevormd bij de condensatie van Mist zijn. waterdamp. Verscheidene elementen, mengsels of beide, die Mixture gemixed zijn. Combinaties van twee of meer atomen van Molecules dezelfde of verschillende elementen die bijeengehouden worden door chemische bindingen. Amoebe die van nature in het milieu voorkomt Alleen Naegleria fowleri is voor mensen infectueus. Deze amoebe komt wereldwijd voor en bevindt zich voornamelijk in de bodem en het warme water van meren, rivieren en hete bronnen, niet-gechloreerde zwembaden en in op lozingsplaatsen van warm industrieel water.

20 van 123


Synoniem

Naegleria infectie

Neutronen Niet-drinkbaar

Oligotrofe meren Omgekeerd Osmose proces

Ontgassing Ontladen Ontwateren Opgeloste lucht flotatie Overschenker

Overstromingsvlakte

17-04-07


Toelichting

Infectie veroorzaakt door Naegleria amoeben

Neutralisatie

Norovirussen

Afkorting

norwalkachtige virussen | calicivirussen


Infectie vindt tijdens het zwemmen plaats via de neus. De amoebe gaat naar de ruggegraat of de hersenen en veroorzaakt primaire amoebe meningocephalititis. Symptomen zijn hoofdpijn, koorts, duizeligheid en overgeven, een stijve nek, concentratieverlies, verlies van evenwicht en lichaamscontrole, beroertes en hallucinaties. De ziekte is dodelijk als men niet meteen wordt behandeld. Een goede desinfectie van het zwembadwater en onderhoud van het zwembad zorgt ervoor dat de amoebe wordt bestreden. De toevoeging van stoffen om water te Neutralisatie hoeft niet persé een pH van 7,0 te geven, Neutralization neutraliseren, zodat het noch zuur, noch basisch het wijst enkel op een evenwichtspunt in een zuuris. basereactie. Ongeladen bouwstenen van een atoom die een Ze kunnen gevonden worden in de kern van een atoom. Neutrons rol spelen bij radioactiviteit. Water dat te onveilig of te onsmakelijk is om te Non-potable drinken omdat het verontreinigingen, mineralen of besmettelijke stoffen bevat. Een groep virussen die “buikgriep” of gastroenteritis veroorzaken bij mensen Diepe, heldere meren met weinig voedingstoffen, Oligotrophic lakes weinig organisch materiaal en een hoog opgelost zuurstofpeil. Het Omgekeerde Osmose (OO) proces gebruikt Dit proces wordt 'omgekeerde' osmose genoemd, omdat Reverse Osmosis een semi-permeabel membraan om opgeloste het druk vereist om puur water door een membraan te process vaste stoffen, organische stoffen, pyrogenen, persen, terwijl alle onzuiverheden achterblijven. submicro colloïdale materie, virussen, en bacteriën van water te scheiden. Het proces waarbij opgeloste gassen uit het Degasification waterverwijderd worden, door middel van een vacuüm of warmte. De vrijlating van een verontreiniging die door een Unloading filtermedium werd vastgehouden. De scheiding van water van slib, om een Dewater massieve slibkoek te maken. Een procedure van uitgelokte flotatie met zeer Dissolved air flotation | fijne luchtbellen of 'micro bubbels', van 40 tot 70 DAF micron. Decanter Wordt gebruikt om de bovenste laag van een vloeistof af te schenken nadat het zwaarste materiaal (een vaste stof of een andere vloeistof) bezonken is. Het platte of bijna platte land langs een rivier of Floodplain beek dat bedekt is met water tijdens een overstroming.

21 van 123


Synoniem

Afkorting

Oxidatiereductie potentieel Ozon Ozongenerator Partiële druk parts per billion Pasteurisatie Periodiek systeem persistente organische verontreinigingen Persistentie Pilottesten

Point-Of-Entry behandeling Point-Of-Use behandeling Porie Pot test

Potentiëring Precipitatie Precipitatie proces

17-04-07


Toelichting

Het elektrische potentieel dat vereist is om elektronen van een oxidant over te dragen naar een reductant. Een onstabiel oxiderend agens, dat uit drie zuurstofatomen bestaat en gevonden kan worden in de ozonlaag van de atmosfeer. Een apparaat dat ozon opwekt door een voltage door een ruimte die gevuld is met zuurstof te sturen. Die druk van een gas in een vloeistof die in evenwicht is met de oplossing.

Wordt gebruikt als een kwalitatieve meting van de oxidatiegesteldheid in waterbehandelingssystemen. Het wordt geproduceerd door middel van elektrische ontlading van zuurstof of door middel van speciaal ontworpen UV-lampen. Het wordt vaak gebruikt als een desinfectiesysteem. In een mix van gassen is de partiële druk van ieder gas de totale druk maal de fractie van een gas in de mix (in volume of aantal moleculen).

ppb

een eenheid van een concentratie-equivalent tot µg/L De eliminatie van micro-organismen door hitte voor een bepaalde tijd toe te passen. Rangschikking van elementen in volgorde van oplopend aantal atoomnummers, gemaakt door de wetenschapper Mendelejef. POP complexe mengsels die zeer persistent en moeilijk biologisch afbreekbaar. Verwijst naar de tijd dat een stof in het milieu blijft, nadat deze daar is ingevoerd. Het testen van een schoonmaaktechnologie in een laboratorium onder bestaande condities om potentiële problemen op te sporen voordat de technologie geïmplementeerd kan worden. POE-behandeling Totale waterbehandeling bij de aanvoer van water aan een geheel gebouw of faciliteit. POU-behandeling Waterbehandeling op een beperkt aantal afvoeren in een gebouwgebouw, voor een gedeelte van het gebouw. Een opening in een membraan of medium dat water toestaat om te passeren. Een laboratorium test procedure met verschillende chemische doses, mengsnelheden en bezinksnelheden, om de minimale of ideale stremseldosis te schatten die vereist is om aan waterkwaliteitsdoeleinden te voldoen. De bekwaamheid van een chemicalie om het effect van een andere chemicalie te vergroten. Een niet-oplosbaar reactieproduct in een aquatische chemische reactie. De verandering van opgeloste mengsels in nietoplosbare of slecht oplosbare mengsels, om

22 van 123

Engels begrip (gedeeltelijk) Oxidation-reduction potential Ozone Ozone generator Partial pressure Parts per billion Pasteurisation Periodic chart Persistent Organic Pollutants Persistence Pilot tests

Point-of-Entry treatment Point of Use treatment Pore Jar test

Potentiation Precipitate Precipitation process


Primaire afvalwaterbehandeling Procentdoordrenking Productwater Protonen Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas dermititis

Publiek watersysteem Pyrogeen Recarbonisatie Regeneratie

Reservecapaciteit

Reservoir Resolutie Rioolslib Rotavirussen

17-04-07

Synoniem

Afkorting


Toelichting


deze mengsels vervolgens door middel van filtratie te kunnen verwijderen. De verwijdering van gesuspendeerde, drijvende Primary wastewater en neergeslagen vaste stoffen van onbehandeld treatment afvalwater. De hoeveelheid van een stof die is opgelost in Percent saturation een oplossing in vergelijking met de totale hoeveelheid die opgelost kan worden. Water dat door een waterzuiveringsinstallatie is Product water gegaan en klaar is om aan de klanten geleverd te worden. Positief geladen bouwstenen van een atoom die Protons zich in de kern bevinden. Deze ziektekiem komt algemeen voor in het water en de bodem en veroorzaakt Pseudomonas dermititis Infectie van de huid De huid gaat jeuken en er ontwikkelt zich een rode, bobbelige, pijnlijke uitslag. Er kunnen ook met pusgevulde blaasjes ontstaan rondom haarzakjes. De uitslag is erger onder de zwemkleding, omdat het besmette water hier langer in contact staat met de huid. De infectie wordt vaak veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa. Een systeem dat leidingwater voor menselijke Public water system consumptie verzorgt. Een stof die door bacteriën wordt geproduceerd Het veroorzaakt bij zoogdieren koorts. Pyrogen en tamelijk stabiel is. Een proces waarbij koolstofdioxide in Recarbonization behandelingswater wordt geblazen om de pH te verlagen. Het terugplaatsen van het contra-ion op de Regeneration ionenuitwisselaar, door een ion met een hogere affiniteit te verplaatsen door een ion met een lagere affiniteit Extra behandelingscapaciteit die ingebouwd Reserve capacity wordt in afvalwaterbehandelingsfabrieken en riolen om in te kunnen spelen op een toekomstige stijging in de toestroom van afvalwater veroorzaakt door de populatiegroei. Een natuurlijk of kunstmatig gebied dat gebruikt Reservoir wordt om water op te slaan. Het verbreken van een emulsie in individuele Resolution componenten. Slib dat in een publiek riool geproduceerd wordt. Sewage sludge Belangrijke oorzaak van ernstige diarree en Er zijn verscheidene virussen verantwoordelijk voor virale uitdroging bij kinderen en virale gastroenteritis gastroenteritis. Rotavirussen vermenigvuldigen zich in de

23 van 123


Synoniem

Afkorting


Toelichting dunne darm van mensen die geinfecteerd zijn. Hierbij worden absorptiecellen vernietigt. Dit is waarschijnlijk de oorzaak dat er minder vocht wordt opgenomen en diarree ontstaat. De ziekte begint vaak 24 uur na infectie en heeft als symptomen koorts, overgeven en diarree. Rotavirussen komen in het drinkwater terecht via de faeces van geinfecteerde personen. Men kan gevaccineerd worden tegen rotavirussen. Rotavirussen zijn resistent tegen de meeste desinfectiemiddelen, chloor heeft een goede desinfecterende werking tegen rotavirussen. Er zijn verschillende soorten Salmonellabacteriën, S. Typhirium en S. Enteriditis komen het meeste voor. Sommige Salmonellabacteriën zijn resistent geworden tegen antibiotica. De bacteriën komen voor in de darmen van mensen en dieren, waaronder vogels en reptielen en worden verspreid via de ontlasting en urine. De symptomen zijn diarree, koorts en buikkramp. Bij sommige mensen kan de diarree zeer ernstig zijn en kan de bacterie zich vanuit de darmen via het bloedvatstelsel verspreiden naar andere lichaamsdelen. Als deze personen niet met antibiotica worden behandeld, kunnen ze sterven. Vooral ouderen, jonge kinderen en mensen met een verlaagde weerstand zijn hiervoor gevoelig. Een infectie met Salmonellabacteriën kan later tot arthritis leiden.

Salmonelle bacterie

bacterie die salmonellose veroorzaakt

Salmonellose

Infectie met de Salmonella bacterie

Samengesteld monster

Een aantal watermonsters die over een bepaalde periode zijn genomen en gewogen worden aan de hand van de stroomsnelheid. De isolatie van verschillende mengsels of stoffen in een mix. Het gebruik van doeken om grove drijvende en gesuspendeerde vaste stoffen uit het riool te verwijderen. De verwijdering of reductie van verontreinigingen en BZV van effluent van primaire afvalwaterbehandeling. Een medium dat water toestaat om te passeren, maar opgeloste vaste stoffen tegenhoudt, zodat het gebruikt kan worden om vaste stoffen van water te scheiden. Een ondergrondse opslagtank voor afval(water) Het afval(water) gaat direct van het huis naar de tank. van huizen die niet aangesloten zijn op een riool. Soort dysenterie De ziekte duikt vaak op in oorlogsgebieden waar onvoldoende drinkwaterbehandeling plaatsvindt. De combinatie van Shigellose met HIV zorgt voor een snelle

Scheiding Screening Secundaire afvalwaterbehandeling Semi-permeabel

Septic tank Shigellose

17-04-07

bacillarie dysenterie


24 van 123

Composite sample Separation Screening Secundary treatment Semi permeable

Septic tank


Synoniem

Afkorting


Toelichting


verspreiding van de ziekte. Mensen met HIV en AIDS hebben een slecht werkend immuunsysteem, waardoor ze vatbaar zijn voor infecties. Er zijn vaccins ontwikkeld tegen shigellose. Shigellose wordt ook wel bacillaire dysenterie genoemd. Solidificatie

Solubiliteit Solvent Sparger Sparging

Splitsing Stoke’s Wet Synergisme

Tegendruk

Tertiaire afvalwaterbehandeling Titratie Transmissieleidingen Trihalomethanen

17-04-07

THM

De verwijdering van afvalwater van afval of de chemische verandering van afval om het minder doorlatend en minder ontvankelijk te maken voor transport door water. De hoeveelheid massa van een stof die in een eenheidsvolume van water op zal lossen. Stof (meestal een vloeistof) die de mogelijkheid heeft om een of meerdere stoffen op te lossen. Een apparaat dat samengeperste lucht in een vloeistof brengt. De injectie van lucht onder de waterspiegel om opgeloste vluchtige organische stoffen te ontmantelen en om de aërobische biodegradatie van organische stoffen te vergemakkelijken. Reproductie van micro-organismen door middel van celdeling. Een methode om de hoogte van de val van deeltjes door een vloeistof te meten, gebaseerd op de dichtheid, viscositeit en deeltjesgrootte. De gecombineerde activiteit van verscheidene chemicaliën die samen een totaal effect hebben dat veel groter is dan de effecten van de afzonderlijke chemicaliën. Druk die ervoor kan zorgen dat water terugstroomt naar de watervoorziening wanneer het watersysteem van een gebruiker op grotere hoogte is dan het publieke systeem. Een geavanceerde manier van het schoonmaken Deze methode wordt toegepast om voedingstoffen zoals van afvalwater die verder gaat dan de fosfor en stikstof en de meeste BZV en gesuspendeerde secundaire of biologische behandeling. vaste stoffen te verwijderen. Een analytische techniek om te bepalen hoeveel Om dit te bepalen wordt er een andere stof aan het van een stof aanwezig is in een watermonster. monster toegevoegd en wordt er gekeken hoeveel er van deze stof nodig is om een reactie te verkrijgen. Pijpleidingen die ruw water van de bron naar een waterbehandelingsfabriek brengen. Toxische chemische stoffen die bestaan uit een Deze stoffen hebben vaak kankerverwekkende methaanmolecuul en een van de eigenschappen. halogeenelementen fluor, broom, chloor en jodium die vast zitten aan de drie posities van het methaanmolecuul.

25 van 123

Solidification

Solubility Solvent Sparger Sparging

Fission Stoke’s law Synergism

Back pressure

Tertiary treatment Titration Transmission lines Trihalomethanes


Synoniem

Afkorting


Toelichting

Tyfus

Tyfus en paratyfide buiktyfus zijn infecties die veroorzaakt worden door Salmonellabacteriën, Salmonella typhi en S. paratyphi

Mensen worden geënfecteerd door voedingswaren te eten of te drinken die aangeraakt zijn door een besmet persoon of door water te drinken dat besmet is. Besmetting met deze bacteriën kan voorkomen worden door schoon water te gebruiken en hygiëne. Wanneer de bacterie in het menselijk lichaam is, vermenigvuldoigt deze zich en verspreid zich van de darmen naar het bloed. Zelfs als men geneest van tyfus, dragen veel mensen de bacteriën nog bij zich, waardoor de infectie zich kan verspreiden. De symptomen van tyfus kunnen mild of ernstig zijn; van koorts, niet lekker voelen, niet willen eten, hoofdpijn, verstopping of diarree, rozegekleurde vlekken op de borst en vergrote milt en lever. De symptomen van paratyfoide koorts zijn overeenkomstig, maar milder.

Uitputting

De activiteit van een deeltje dat tegen een ander aanwrijft in een filtermedium of ionenuitwisselingsbed, waardoor na een tijdje de deeltjes af kunnen gaan breken. De vorming van ultra puur water vraagt om een Er kunnen een aantal technieken voor gebruikt worden, speciale manier van werken. waaronder membraanfiltratie, ionenuitwisselaars, submicron filters, ultraviolette en ozonsystemen. Het geproduceerde water is extreem puur en bevat geen tot zeer lage concentraties zouten, organische/ pyrogene bestanddelen, zuurstof, gesuspendeerde stoffen en bacteriën. Straling die een golflengte heeft die korter is dan Het wordt vaak gebruikt om bacteriën te doden en om die van voor mensen zichtbaar licht. ozon te vernietigen. Een proces dat licht gebruikt met een uitzonderlijk korte golflengte om microorganismen te doden (desinfectie) of organische moleculen te splijten (foto-oxidatie), waarbij deze gepolariseerd of geïoniseerd worden, zodat ze makkelijker uit het water verwijderd kunnen worden. Water dat geen schadelijke bacteriën, giftige materialen of chemicaliën bevat en beschouwd wordt als water dat veilig genoeg is om te drinken. Een kanaal dat gebruikt wordt om waterstromen te meten. Een opbouw van deeltjes in een filtermedium, dat voorkomt dat vloeistoffen er doorheen stromen. Gebieden waar rioolslib wordt gedumpt en gedroogd.

Ultra puur water

UP water

Ultra Violet

UV

Ultra-violette oxidatie

Veilig water

Venturi Verblinding Verdampsloten

17-04-07

26 van 123


Ultra pure water

Ultra-violet Ultra-violet oxidation

Safe water

Venturi Blinding Evaporation ponds


Synoniem

Verrijking

Verrotting Verstrooier Verteerder

Vervoersverlies Verzachten Verzamelriolen

Verzwakking Vibrio cholera

Virale gastroenteritis

Virussen

17-04-07

ontharden

Afkorting


Toelichting

Wanneer voedingstoffen, zoals stikstof en fosfor, worden toegevoegd aan het oppervlaktewater, via de rioolafvoer of het overschot van water dat in de landbouw gebruikt is, veroorzaakt dit een sterk vergrote algengroei. Biologische vertering van organisch materiaal; in combinatie met anaërobische condities. Een onderdeel van het ozoncontactsysteem in een ozon generator dat de diffusie van een ozonbevattend gas mogelijk maakt. Een gesloten tank voor de behandeling van afvalwater, waarin bacteriële activiteit wordt teweeggebracht om organisch materiaal af te breken. Waterverlies in pijpleidingen en kanalen door lekkage of verdamping. De verwijdering van calcium en magnesium uit water om de hardheid te verkleinen. Pijpleidingen om afvalwater van individuele bronnen te verzamelen en te verplaatsen naar een onderscheppingrioolbuis, die het water naar de zuiveringsinstallatie vervoert. Het proces waarbij concentratie van een stof Dit kan door middel van absorptie, adsorptie, degradatie, over een bepaalde tijd wordt verkleind. verdunning of transformatie. Bacterie die cholera veroorzaakt. Deze bacterie kan in het lichaam terechtkomen door het drinken van water of eten van voedsel dat besmet is. Cholerabacteriën komen ook voor in brak water en kustwateren en in de schelpdieren die daarin voorkomen Een ontsteking van de maag en de dikke en Verscheidene virussen kunnen deze ontsteking dunne darm. veroorzaken, zoals rotavirussen, adenovirussen, calicivirussen, astrovirussen, het Norwalkvirus en Norovirussen. Virale gastroenteritis wordt alleen door virussen veroorzaakt en niet door bacteriën, zoals Salmonella of Escherichia coli, of parasieten als Giardia of door het gebruik van bepaalde medicijnen. De symptomen, overgeven en waterige diarree, kunnen wel overeenkomstig zijn. Daarnaast komen hoofdpijn, buikpijn en koorts voor. Zieken verliezen door overgeven en diarree veel vocht. Het is daarom belangrijk dat ze voldoende vocht tot zich nemen. Bij jonge kinderen en ouderen die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen kan dit een probleem zijn. Vaak wordt virale gastroenteritis buikgriep genoemd, hoewel de ziekte niet veroorzaakt wordt door griepvirussen. De kleinste op dit moment bekende levensvorm, Ze leven in de cellen van dieren, planten en bacteriën en die geen cel bezitten. veroorzaken vaak ziekten. Ze bestaan uit een

27 van 123

Engels begrip (gedeeltelijk) Enrichment

Putrefaction Diffuser Digester

Conveyance loss Softening Collector sewers

attenuation

Viruses


Synoniem

Afkorting


Toelichting

chromosoom dat omringd wordt door een proteïneschaal. Dit kan van nature gebeuren, maar wordt meestal Floc toegepast om bepaalde deeltjes uit afvalwater te verwijderen. In oppervlaktewateren is excessieve algengroei de Nutrient Pollution belangrijkste zorg. Pre-treatment

Vlok

Een vlokvormige massa die gevormd is bij de opeenhoping van gesuspendeerde deeltjes.

Voedingstoffenverontreiniging

Verontreiniging van waterbronnen door de overdadige toevoeging van voedingsstoffen. Processen die gebruikt worden om afvalwaterverontreinigingen te verminderen of uit te schakelen, voordat het afvalwater wordt geloosd. De technologie de gebruikt wordt om water te zuiveren De verzameling, behandeling, opslag en distributie van water van de bron tot aan de gebruiker. Het proces waarbij water voordturend door middel van monsternames en analyses gecontroleerd wordt. De maximaal mogelijke concentratie van een chemische stof opgelost in water. Het water zodanig behandelen dat het voldoet aan proceswater, drinkwater of afvalwater normen. Elke biologische stof, die verplaatst is van zijn normale habitat Al het water dat geen grote concentraties van de opgeloste mineralen calcium of magnesium bevat. Zandfiltratie is een veelgebruikte en zeer Het filtratiemedium bestaat uit een meervoudige laag robuuste methode om gesuspendeerde vaste zand met verschillende grootte en specifieke stoffen uit water te verwijderen. zwaartekracht. Zandfilters kunnen toegepast worden in verschillende groottes en materialen en kunnen zowel met de hand bediend worden als volledig automatisch zijn. Een elektrokinetische maat die gebruikt kan worden voor de controle van coagulatieprocessen. Regen dat een zeer lage pH heeft, als gevolg van het in contact komen met atmosferische verontreinigingen zoals zwaveloxiden. Hele kleine vloeistof- of vaste deeltjes die zuur zijn en klein genoeg om in de lucht te zweven. Water dat een bepaalde hoeveelheid zure bestanddelen bevat die ervoor zorgen dat de pH onder 7,0 komt.

Voorbehandeling

Waterbehandeling Waterbevoorradingssysteem Watermonitoring Wateroplosbaarheid Waterzuivering Xenobiotisch Zacht water Zandfiltratie

Zetapotentieel Zure regen Zuur aërosool Zuur water

17-04-07


28 van 123

Water supply cycle Watermonitoring Water solubility Water recycling Xenobiotic Soft water Sand filtration

Zeta potential Acid rain Acid aerosol Acid water


Synoniem

Afkorting


Toelichting

Engels begrip (gedeeltelijk) Acidity

Zuurheid

De kwantitatieve capaciteit van water om een base te neutraliseren

Zuurneutraliserende capaciteit

Maat voor de bufferende werking van water

Zwemmersoor

Een ontsteking van het oor of de buitenste gehoorgang

Zwitter ionen

Gedragen zich als kationen of als anionen, afhankelijk van het milieu waar ze zich in bevinden.

uitgedrukt in ppm of mg/L calciumcarbonaat-equivalent. Het aantal waterstofatomen dat aanwezig is in de vloeistof is hiervoor bepalend. De zuurheid wordt meestal gemeten door middel van titratie met een standaardoplossing van sodiumhydroxide. de bekwaamheid van water om veranderingen in de pH tegen te gaan. Het oor kan jeuken, rood worden en ontsteken, zodat het pijnlijk is om het hoofd te bewegen of het oor aan te raken. Uit het oor kan pus komen. Zwemmersoor wordt vaak veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa. De ziekte komt meer voor bij jonge kinderen en jongvolwassenen en kan zeer pijnlijk zijn. De ziekte wordt verspreid door personen die geïnfecteerd zijn. Wanneer besmet water in het oor komt, kan het oor gaan ontsteken. Men kan de ziekte voorkomen door de oren na het zwemmen goed droog te maken. Binnen de watertechnologie zijn het vaak organische Zwitter ions macromoleculen.

www.joebattsarm.com begrip

Synoniem

Afkorting


Toelichting

(Scheeps)werktuigkundige machinist

(Scheeps)officier die belast is met de zorg voor onderhoud en werking van de technische installaties

Wij onderscheiden hoofdboordwerktuigkundigen (HWTK), boordwerktuigkundigen (WTK) en assistentboordwerktuigkundigen; informeel ook eerste meester, tweede meester enzovoort.

Aalhoekwant Aaljaagnet

Vistuig met hoeken (haken) om paling te vangen. Rechthoekig net, bijvoorbeeld 5 meter lang en 1.50 meter hoog, waarvan de opstaande zijden aan stokken zijn bevestigd. Visnet voor de aalvangst. Elke zegen waarvan de maaswijdte niet meer dan 25 millimeter en de lengte niet meer dan 40 meter bedraagt Wordt gebruikt in adressering Het aan de afslag doorgeven van de vermoedelijke hoeveelheid te verkopen vis. Hechting van plantaardige (algen) en dierlijke (zeepok) organismen aan het zich onder water bevindende deel van de scheepsromp

Aalwant

Aalsgeweer Aalzegen aan boord Aangeven

a/b

Aangroeiing

Aangroeiwerende verf

17-04-07

anti-fouling

Verf die op scheepsrompen wordt aangebracht


Verboden vistuig. Het wordt aan vier lijnen door het water getrokken.

bijvoorbeeld: Jan Visser, a/b ms Spes Major.

Vindt hoofdzakelijk plaats in zout water, vooral wanneer het schip stil ligt. Dient periodiek te worden verwijderd (dit noemt men `knippen en scheren'), omdat de ruwe laag op de scheepshuid de snelheid nadelig beïnvloedt. Wanneer deze verf giftige koper- of tinverbindingen anti fouling

29 van 123

Duits begrip (gedeeltelijk)

RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW begrip

Aanlandig Aanmonsteren Aanvangsstabiliteit Aanvaring Aanwakkeren Aaskuil Abondonneren ABS ABS-keur Accommodatie Achterpiek Achterschip Admiraalzeilen

Admiralty charts Aflandig Afmeren Afmonsteren afslaan Afslag Afslechten Afsnijden Aftuigen Alarmrol

17-04-07

Synoniem

Afkorting


Toelichting

om de aangroei van bacteriën, algen, wieren, zeepokken, kokerwormen, mosselen en andere organismen te voorkomen. De wind waait naar het land toe. In dienst nemen van schepelingen voor een reis.

bevat, die schadelijk zijn voor zout en zoet water, is het (sinds 1990) verboden haar te gebruiken op plezierjachten die kleiner zijn dan 25 meter.


Daarbij wordt de monsterrol getekend en het monsterboekje overlegd.

De weerstand tegen omslaan als de boot recht op het water ligt. De botsing van schepen met elkaar. Het sterker worden van de windkracht. Kuil voor het vangen van aas. Verlaten of in de steek laten van het schip. Kunststof materiaal dat onder andere wordt gebruikt voor de fabricage van surfplanken. Keurmerk van het American Bureau of Shipping. Wanneer een schip is gebouwd volgens de richtlijnen van het ABS, wil dit nog niet zeggen dat het schip het keurmerk van de ABS heeft. Benaming van de ruimten aan boord van het schip uitsluitend ten behoeve van de opvarenden. De ruimte tussen achtersteven of spiegel en het achterste waterdichte schot. Deel van het schip achter de grootste breedte doorgaans achter de mast. Manoeuvre van eskaders zeiljachten onder Vroeger een beveiligende konvooieringsmaatregel voor aanvoering van een gekozen àdmiraal'. koopvaardijschepen. Wordt door tal van watersportverenigingen in ere gehouden als sportief evenement. Zeekaarten uitgegeven door het Britse Admiralty charts Hydrographic Department of the Admiralty. Zegt men van een wind die naar de zee of het water gericht is. Het degelijk bevestigen van de boot aan een `Meren' is niet juist. steiger, kade of meerboei. Het dienstverband op een bepaald schip Bij de afmonstering aan het einde van de reis wordt de beëindigen. gage uitbetaald Verkoop met bedragen van inzet in afdalende reeks. De ondermijning van kust-, duin- en branding, stormvloed, scheepvaart oevergedeelten door werking van het water. Bedaren van de zee. Beëindigen van de teelt door het wegtrekken van de vis. De tuigage van de boot afnemen. Ook wel gebruikt voor afslaan, dus alleen de zeilen afnemen. Op koopvaardij- en passagiersschepen de lijst Deze taken moeten regelmatig worden geoefend.

30 van 123



Synoniem

Afkorting

Aldislamp Algemeen Certificaat maritieme radiocommunicatie Algemeen plan

Marcom-A

Alluvierecht Almanak

Alternating

Alt

Aluminium Amfibievoertuig Amfidromisch getij Anemograaf Anemometer

Anker

Ankerbal

17-04-07

Ankerbol

Omschrijving/definitie van het begrip met de algemene en individuele verplichtingen van de bemanning in geval van brand of ander gevaar. Dagseinlamp, waarbij het licht tot een smalle bundel wordt geconcentreerd door middel van een reflector. Het certificaat waarmee men alle maritieme zendinstallaties mag bedienen.

Toelichting

bv Inmarsat, EPIRB en GMDSS

Langsdoorsnede van het schip, waarop de indeling, de uitrusting en de belangrijkste maten vermeld staan. Recht van oeverbewoners om zich het aangeslibte land toe te eigenen. Boek of tabel met een kalender van dagen, weken en maanden, aangevuld met diverse gegevens over bijvoorbeeld eb en vloed en de stand van zon en maan. Aanduiding op de zeekaart die betekent dat het hier om een van kleur veranderend licht gaat. Zeer lichte metaalsoort, zilverachtig van kleur. Voertuig voorzien van wielen, rupsbanden en/of een of meer scheepsschroeven, dat zowel op land als in het water kan opereren. Getij waarbij het hoogwater op het noordelijk Het wordt veroorzaakt door de invloed van de draaiing halfrond tegen de wijzers van de klok in om een van de aarde op een staande golf. nulpunt, het amfidromische punt. Instrument dat de windkracht en -richting grafisch op een kaart tekent. Windsnelheidsmeter Werkt op basis van rotatie of aërodynamisch. Bij een rotatie-anemometer zit bovenin de mast een molentje met drie of vier halve bollen (anemometercups), dat door de wind langzaam of sneller ronddraait, waardoor beneden aan dek of in de cockpit de snelheid af te lezen is. Zware ijzeren houvast met zijarmen om een schip Bij het over de bodem slepen grijpt het anker zich vast en aan niet te diepe bodem vast te leggen houdt zo het schip op zijn plaats. De punten aan de armen worden `spitsen', `handen' of `vloeien' genoemd, terwijl de centrale stang de `schacht' heet. De plek waar schacht en armen samenkomen noemen we `kruis'. De (eventuele) dwarsstang van het anker noemen we stok. De ankersluiting waarmee het anker aan de ankerketting is bevestig wordt ànkerring' of `roering' genoemd. Soms is er op het kruis van het anker ook een ring bevestigd, die `neuring' wordt genoemd. Dagmerk in de vorm van een goed zichtbare Meestal wettelijk verplicht bij het voor anker gaan

31 van 123




Synoniem

Afkorting

Ankerboei Ankerketting ankerlicht

Ankertouw Anodiseren Anomalistisch getijden

gemengd getij

Antislingervinnen Apex Apogeum Approvianderen Archipel

Zoutweger

Ark Arsenaal Aspaardekrachten Astronavigatie

ATIS-killer Atlantikwall

17-04-07

APK Astronomische plaatsbepaling

Toelichting

zwarte bol op het voorschip Kleine boei, met een boeireep aan het anker bevestigd, om het anker te kunnen terugvinden wanneer de ankertros of -ketting breekt. Zware ketting met langwerpige schalmen Een wit rondschijnend ankerlicht.

(behalve ruim buiten de vaarroutes in de binnenwateren).

Touw waaraan het anker is bevestigd. Elektrolytisch oxyderen. Getijdencyclus die afhangt van de wisselende afstand van de maan tot de aarde.

Anti-sifoneerklep

Arctische zeerook Areometer




vaak met gegoten ijzeren dwarsstukjes (mannetjes). Meestal wettelijk verplicht bij het voor anker gaan (behalve ruim buiten de vaarroutes in de binnenwateren). Rondschijnend gewoon licht, zichtbaar op 1 kilometer afstand, bij donkere nacht en heldere dampkring Met name van aluminium Deze cyclus heeft een periode van 27½ dag en komt onder meer voor in de Fundy Baai, aan de Oostkust van Canada

Klep die door het inlaten van lucht het door sifonwerking binnendringen van water voorkomt. Al dan niet beweegbare vinnen onder de waterlijn stabilisatoren | aan weerszijden van de romp. stabilisers Het punt in het heelal waarheen een ster of De apex van de aarde is de richting waarin de aarde zich sterrenbeeld zich beweegt. in haar baan om de zon beweegt. De positie waarin de maan het verst van de aarde staat. Van proviand voorzien. Groep eilanden of een gebied met veel eilanden, meestal vulkanisch. Mist die alleen op hogere breedten voorkomt Instrument waarmee onder andere het zoutgehalte van het water of het zuurgehalte van de accu's gemeten kan worden. Drijvende woning. Marine-etablissement waar oorlogsschepen gebouwd, gerepareerd en bevoorraad worden. Het vermogen dat door de motor aan de schroef wordt afgegeven. Verzamelnaam voor technieken in de scheepvaart Tegenwoordig wordt steeds meer gebruik gemaakt van om positie en richting van een schip te bepalen satellietnavigatie aan de hand van waarnemingen van de sterrenhemel. Apparaatje dat de korte pieptoon die gepaard gaat met het ATIS-signaal onderdrukt. Deze kustverdedigingslinie is in van 1942 tot 1944 De Atlantikwall liep van de Spaanse grens tot aangelegd door de Duitsers, ter bescherming van Noorwegen, en omvatte in Nederland onder andere het westelijk zeefront. verdedigingswerken te Den Helder, IJmuiden, Hoek van Holland en Vlissingen.

32 van 123

Atlantikwall


Synoniem

Atropos pulsatorius

Houtluis

Afkorting


Toelichting

Ongedierte

Treft men dikwijls op oude houten vissersschepen aan. De houtluis voedt zich met doorweekt hout. Wordt geleid door de Amerikaanse kustwacht. Bij deze organisatie weet men precies of er een schip met een arts aan boord in de buurt is.

Automated Mutual Assistance Vessel Rescue

AMVER

Reddingsorganisatie die de oceanen als werkgebied heeft en in New York zetelt.

Automatic Direction Finder Automatic Transmittor Identification System

ADF ATIS

Automatische radiorichtingzoeker Ingebouwd printplaatje in de marifoon, dat elke keer wanneer de zendknop wordt losgelaten automatisch een digitale identificatiecode met de roepnaam van het schip uitzendt, zodat walstations bijvoorbeeld de positie van het schip kunnen peilen. Instrument dat een schip die koers doet laten varen waarop men hem heeft ingesteld. Strook land langs een dijk die voor de stevigheid van die dijk onaangeroerd moet blijven. Schade aan schip, tuig of lading, opgelopen tijdens de reis. Daarvan is sprake wanneer er opzettelijk en redelijkerwijs een buitengewone opoffering of uitgave wordt gedaan ter gezamenlijke beveiliging, met het doel de zaken voor gevaar te bewaren. De averij die niet het gevolg is van fouten of ingrepen van de bemanning of derden (act of men) Kunststofweefsel dat geen water doorlaat en wordt gebruikt voor drysuits. Boeken die de tafels en tabellen bevatten die nodig zijn om de coördinaten van een hemellichaam te vinden. Grote, dichtgenaaide jute of grof linnen zak met een inhoud van vijftig of honderd kilo. Touwslagerij. Zandbank voor een riviermonding, waarover schepen slechts bij hoog water kunnen komen. Aangroeisel aan de scheepshuid onder de waterspiegel. Haven die door een baar wordt afgesloten. Gesaneerde bedrijfstak, die zich onder andere bezighoudt met het uitdiepen, aanleggen en onderhouden van havens en waterwegen, het aanwinnen en opspuiten van land en het bouwen van dijken. Vaartuig dat zand wint of vaarwaters uitdiept.

Automatische piloot

Automatische stuurinrichting

Aveling Averij Averij grosse

Gemene averij

Averij particulier

Bijzondere averij

Avilastic Azimuttafels Baal Baanderij Baar Baard Baarhaven Baggerindustrie

Baggerwerktuig

17-04-07

In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat (een deel van) de lading overboord wordt gezet om het schip en de opvarenden te redden. bijvoorbeeld stormschade.

Men onderscheidt mechanisch werkende

33 van 123




Synoniem

Afkorting


Toelichting


schepwerktuigen (zoals emmerbaggermolens, dipper dredges en grijpers) en hydraulisch werkende zandzuigers (zoals bodemzuigers, sleepzuigers en cutterzuigers). Bakboord Bar Baratterie Bareboat charter

Barograaf Barometer Barrage Barrière-eiland

Basiscertificaat Marifonie Bathyale zone Bathymetrische kaart Bathyscaaf

Bathysfeer Beaufortschaal Behoud Behouden-varenverzekering Beladingscoëfficiënt

17-04-07

bar

De linkerkant van een vaartuig, wanneer men van achter naar voor kijkt. Eenheid die de luchtdruk aangeeft 1 bar = 0,986 atmosfeer. Onrechtmatige handeling van kapitein of bemanning, die nadelige gevolgen voor de reder of de verzekeraar heeft. demise charter Hierbij betaalt de huurder een bepaalde som voor het Bareboat charter `blote schip', zonder bemanning, en komen alle kosten, zoals die van verzekering en bemanning, voor rekening van de huurder. Zelfregistrerende barometer Instrument waarmee de atmosferische luchtdruk wordt gemeten. Stuwdam in een meer of rivier. Een hoofdzakelijk uit zand bestaande afzetting die De hoogte kan toenemen door duinvorming. door golfwerking tot boven het zeeniveau is opgebouwd en door een lagune van de kust is gescheiden. Certificaat dat men nodig heeft om een eenvoudige marifoon voor de binnenwateren te mogen bedienen. Het deel van de zee tussen 200 en 1000 meter diepte waar geen zonlicht meer kan doordringen. Kaart van de oceaan, waarop de diverse diepten van de zeebodem door middel van dieptelijnen worden aangegeven. Duiktoestel voor diepzeeonderzoek, waarmee tot Het bestaat uit een zware stalen bol met dikke vensters op diepten van meer dan 10.000 meter wordt van plexiglas, onder een stalen tank, die men kan laten gedoken stijgen of dalen. Ontworpen door de Zwitserse natuurkundige Auguste Piccard, die er in 1954 een diepte van 4000 meter mee bereikte. Bolvormig stalen toestel voor diepzeeonderzoek In de jaren dertig ontworpen door de Amerikaanse ontdekkingsreiziger Charles William Beebe en de Amerikaanse ingenieur Otis Barton. Schaal voor het meten van windsterktes van In 1808 ingevoerd door de Engelse admiraal Sir Francis windkracht 0 tot 12 Beaufort. 0 = windstill; 12 = orkaan Afstand over de grond. Scheepsverzekering op het casco, waarbij slechts bijvoorbeeld doordat het schip onderweg vergaat of wordt de schade is gedekt die is ontstaan door het niet afgekeurd. arriveren van het schip in de bestemmingshaven Getal dat de verhouding aangeeft van de inhoud

34 van 123



Synoniem

Afkorting

Beladingsgraad Belboei

klokboei

Bemanning Beneden de wind Benthos Beperkt Certificaat maritieme radiocommunicatie Bergen

Marcom-B

Berghaven Berghout Bergingsvaartuig Bergvaart Berichten aan zeevarenden

Beslag Bestek Beteugeling Beting Betonning

17-04-07

BAZ


Toelichting

van het schip (tussen lege en geladen lastlijn) tot de belaadbare ruimte. Het percentage van het beschikbare laadvermogen dat wordt gebruikt voor het vervoer van passagiers, vracht en/of post. Verankerde boei of ton, die ten gevolge van de golfbeweging van het water voortdurend een belgeluid laat horen. Op een koopvaardijschip alle opvarenden die een arbeidsovereenkomst met de reder hebben en geen passagier zijn. Aan de kant waar de wind naartoe blaast. De zeebodem. Het basiscertificaat, uitgebreid met een GMDSSmodule.


Crew

Het in veiligheid brengen van schepen en ladingen die door kapitein en bemanning zijn verlaten of in nood verkeren. Binnenhaven waar vissersvaartuigen en dergelijke kunnen overwinteren. Uitstekende plank of balk rond het vaartuig die dienst doet als stootrand. Schip dat speciaal is gebouwd voor het bergen van schepen. Binnenvaartterm, gebruikt voor schepen die de Rijn richting Bazel bevaren. De dagelijkse berichten die worden uitgegeven door de afdeling hydrografie van het ministerie van Defensie, en als doel hebben zeevarenden in staat te stellen hun zeekaarten te corrigeren. Hulpmiddelen voor bevestiging en bediening van zoals klampen en ogen. tuigage en boot de uitkomst van de berekening van de geografische breedte en lengte waarop het schip zich bevindt. Dichting van geulen en kreken bij bedijkingen. Zware verticale balk, die aan de onderkant op de Dient voor het beleggen van een ankertros of sleeplijn. kiel of de voorsteven rust en boven op het voorschip door het dek heen steekt Een systeem van boeien en bakens, waarmee in open zee of in een vaarwater ondiepten of de aanwezigheid van gevaarlijke objecten worden aangegeven.

35 van 123



Synoniem

Beug

hoekwant

Beuggrond Beurtschip Beurtvaart Bevoorradingsschip

tender

Bevrachting

Bijboot Bijdraaien Bijlbrief Bijlbrief Bijleggen Bijliggen Binnengaats Binnengaats Binnenloods

Binnenloodsen

17-04-07

rivierloods

Afkorting


Toelichting


Vistuig, bestaande uit een lijn van ruim 70 meter, De volgende kunnen onderscheiden worden: waaraan op bepaalde afstanden sneuen zijn - nauwe beug: beug waarbij de sneuen 1,60 m uit elkaar vastgemaakt, voorzien van vishaken. staan (voor de schelvisvangst) - volledige beug: beug die 200 á 250 beuglijnen van 7 m lang telt (15 á 19 km lang) - wijde beug: beug waarbij de sneuen 3.2 m uit elkaar staan (voor de kabeljauwvangst) Ondiepe plaats in de Noordzee waar met de beug met name de Grote en Kleine Vissersbank ten noorden werd gevist van de Doggersbank. Binnenvaartschip dat wordt ingezet bij de beurtvaart. Geregelde dienst van binnenvaartschepen tussen bepaalde plaatsen. Bevoorraadt onder andere boor- en produktieplatforms en oorlogsschepen met materieel en proviand. De overeenkomst waarbij de ene partij (de Charter vervrachter) zich in ruil voor een bepaalde prijs jegens de andere partij (de bevrachter) verplicht een aangewezen schip geheel of gedeeltelijk beschikbaar te stellen voor het vervoeren van goederen en/of personen. Open vaartuigje dat op sleeptouw of aan boord meegenomen wordt en dient om een anker uit te brengen, als verbinding met de wal en dergelijke. Met gestopt schip met de wind op een zijde gaan Zo kan bijvoorbeeld de loods veilig aan boord kan komen. liggen, waardoor met de andere zijde lij wordt gemaakt Koopbrief van een schip waarin de verkoper zich voor de koopprijs van het schip laat verpanden. Verklaring van de scheepsbouwmeester dat een schip op zijn werf is gebouwd en opgeleverd Schip met de kop recht in de wind leggen Methode om een storm af te rijden, om averij te voorkomen. Er is nauwelijks voortgang, maar wel ruime drift. Een deel van de vracht van een ander schip overladen. Binnen het betonde gedeelte van de zeegaten. In de haven. Loods op de binnenwateren, die het schip van de Vaak is de loods echter gelijktijdig rivieren zeeloods. haven tot de monding van de rivier brengt, waarna zijn werk wordt overgenomen door de zeeloods Een schip uit volle zee op de rede of in de haven brengen of, wanneer de zeeloods wordt afgelost

36 van 123



Binnenlopen Binnenschepenwet

Synoniem

Afkorting

BSW

Binnensleper Binnenvaart Binnenvaartpolitiereglement

Binnenzee Blaaswier Blakte Bliek Blijf-weg sein

Blind anker Blinde klip Blindslaan Blindvaren Blizzard

Blok

17-04-07

BPR

Omschrijving/definitie van het begrip door de binnenloods, van de riviermonding in de haven. Een haven aandoen. Deze wet bevat bepalingen ter bevordering van de veiligheid van de vaart van schepen op binnenwateren en van goede omstandigheden aan boord van die schepen. Sleepboot voor de binnenvaart. Het deel van de handelsvloot dat uitsluitend is uitgerust voor het bevaren van de binnenwateren, dit in tegenstelling tot de zeevaart. Reglement ter voorkoming van aanvaring op de openbare wateren in Nederland, met uitzondering van de wateren die zijn in omschreven in Rijnvaartpolitiereglement, Scheepvaartreglement Westerschelde, Scheepvaartreglement Eemsmonding, Zeeaanvaringsreglement en Reglement Kanaal van Gent naar Terneuzen. Zee die (vrijwel) geheel door een land wordt ingesloten. Soort bruinwier met drijfblaasjes. Situatie waarin er geen wind is, zodat het water spiegelglad is. Jonge haring. Bestaat uit een geluids- en een lichtsein. Het geluidssein bestaat uit het gedurende 15 achtereenvolgende minuten voortdurende herhalen van een korte stoot, gevolgd door een lange stoot. Gelijktijdig met het geluidssein moet een geel licht worden getoond met eveneens een korte en een lange periode. Uitgeworpen anker waar geen ankerboei aan is bevestigd, zodat je niet precies weet waar hij ligt. Zich onder water bevindende, dus onzichtbare klip. Doet de schroef als er niet genoeg water naar de schroef toevloeit of een groot deel van de schroef zich boven water bevindt. Het varen zonder kompas, radar en andere technische of elektronische hulpmiddelen. Plotseling opkomende hevige sneeuwstorm, die gepaard gaat met felle kou. Komt regelmatig voor in Canada en het noordwesten van de Verenigde Staten. Katrol om schoten e.d. door te scheren

Toelichting


Het blijf-weg sein moet onder andere worden gegeven bij een gebeurtenis of ongeval waardoor een vervoerde gevaarlijke stof vrij zou kunnen komen.

Er ontstaat dan een tegenstroom.

37 van 123

backlash



Synoniem

Blokkade Blokkanaal Blusboot Bochtaak Boeg

Voorschip

Boegbok Boegdraad Boegjet Boeglastig

koplastig

Boegroer Boegseren

inboegseren | uitboegseren

Boei

Ton

Boeten Bok Bolbaken

Bolder Bolder Bolk Bomen Boomkor

17-04-07

Afkorting


Toelichting


Afsluiting van een haven, doorvaart of kust met oorlogsschepen. Marifoonkanaal van het blokgebied waarin men Het blokkanaal staat vermeld in de vaarkaarten, onder `M' zich bevindt en waarvoor een uitluisterplicht geldt. (plus het betreffende kanaal), en op de borden langs de oever, bijvoorbeeld `VHF 19'. Boot waarmee de brandweer branden en milieurampen op en bij het water bestrijdt. Vlet waarop de gierkabel van een veerpont rust. Het voorste deel van de romp, ongeveer 1/3 à 1/4 Bow van de lengte. Dekschuit voor het opleggen van de boegdraad. Kabel waaraan een baggermolen zich voorttrekt. Pomp die met grote kracht water wegperst uit een Door middel van deze dwarskracht kan men beter kleine monding in de boeg, aan bak- of manoeuvreren. stuurboord Het vaartuig ligt van voren (veel) dieper in het Hog | bow-heavy water dan van achteren. Extra roer, bevestigd aan de voorsteven, dat het Komt onder andere voor bij Kanaalschepen en veerboten. manoeuvreren vergemakkelijkt Al roeiend een boot slepen of opduwen. inboegseren: de haven inslepen uitboegseren: de haven uitslepen Een verankerd drijvend voorwerp met of zonder verlichting, vervaardigd van staal, hout of kunststof, dat dient voor het aangeven van vaarwegen, gevaren onder water, bijzondere punten van een wedstrijdbaan, of de positie van een uitstaand anker.. Het repareren van visnetten. Een solide raamwerk van hout of staal, dat dient om een romp op het droge te ondersteunen. Baken op een hoge paal, doorgaans een cilinder van rood-wit-blauw geverfd mandewerk of een ruit gevormd door twee kegels, ter aanduiding van een vaargeul. Houten, betonnen of ijzeren paal om een landvast aan vast te maken. Twee verticale of schuine stalen kokers op een grondplaat, bevestigd op het achterdek en op de bak, waarop de meertrossen worden belegd. Kleine kabeljauw. Het voortbewegen van een boot met een vaarboom, doorgaans tegen de stroom in. Kornet van vier tot twaalf meter breed, dat door De bodem wordt hierbij tot een diepte van enkele een boom wordt opengehouden en is voorzien centimeters omgewoeld. Wordt voornamelijk gebruikt

38 van 123



Synoniem

Boomkorvisserij

Boor- en produktieplatform Boord Boordlichten

boordlantaarn

Boothuis

botenhuis

Bootvluchteling

Bootwerker Bore

Boreas Botenbaas Botlek

Boven de wind Bovenmaats zeeschip

17-04-07

Afkorting


Toelichting

van over de bodem schrapende kettingen. voor de vangst van tong en schol. Vorm van bodemtrawlvisserij voor kotters waarbij twee aan beide zijden uitstaande gieken worden gebruikt. Aan elke giek hangt een bodemtrawlnet, die op de bodem door een `boom' wordt opengehouden. Kunstmatig booreiland in zee, gebruikt om de olie- Er zijn vaste en drijvende booreilanden. en gaslagen onder de zeebodem te exploreren en exploiteren. De omtreklijn van het dek. Het navigatielicht dat een vaartuig, langer dan 6 Het bakboordlicht is rood, het stuurboordlicht groen. Op meter, tijdens de vaart bij duisternis aan vaartuigen korter dan 20 meter mogen de boordlichten bakboordzijde en stuurboordzijde moet voeren worden gecombineerd in één lantaarn. De boordlichten zijn elk zichtbaar over een boog van de horizon van 112°30' (van recht vooruit tot 22,5° achterlijker dan dwars). Zij moeten op gelijke hoogte in één lijn zijn geplaatst, loodrecht op de lengteas van het schip. Overdekte steiger in de vorm van een schuur, voor de berging van kleine pleziervaartuigen. Iemand die per boot zijn land ontvlucht, in de vaak in een krakkemikkig vaartuig hoop buiten de territoriale wateren te worden opgepikt door schepen van een andere nationaliteit en politiek asiel te verkrijgen. Havenarbeider. Hoge, steile muur van water, die bij springvloed Komt veel voor in Aziatische wateren, maar ook in de de rivier binnenloopt. monding van de Trent (Groot-Brittannië), waar de bore Èagre' wordt genoemd, en in de monding van de Amazone. Het effect kan verminderen of verdwijnen door verbeteringswerken aan de rivier. Noordenwind. Hij die leiding geeft aan en toezicht houdt op havenarbeiders bij het laden en lossen van zeeschepen. Vroeger een waterloop tussen de Oude en Nieuwe Maas en de Brielse Maas, tegenwoordig een gigantisch haven- en industriecomplex tussen Rotterdam en de Europoort. In de richting waar de wind vandaan komt. Volgens het Scheepvaartreglement Westerschelde een schip dat vanwege zijn diepgang slechts de diepste plaats van een vaargeul kan bevaren en waarvan de mogelijkheid tot varen meestal gebonden is aan een bepaalde periode waarin de hoogste waterstand valt, dan wel een schip dat dermate

39 van 123




Synoniem

Afkorting

Bovenstroomse koers

Bovenwaterschip Box Bra Brandaris Breakwater Breedte Breedtegraad Breeksterkte Breeveertien Brulboei Bruto Register Tonnenmaat

BRT

Bubbelinstallatie Buiswater Buitenboordmotor

Aanhangmotor

Buitenhuid Bulbkiel

huid

Bulbsteven

Druppelsteven

17-04-07


Toelichting


lang is dat het slechts met bijzondere omzichtigheid door de bochten in de vaargeul kan varen. De koers die een schip moet voorliggen om de afwijking door de stroom te corrigeren, zodat het de plaats van bestemming volgens een rechte lijn over de grond kan bereiken. Het gedeelte van de boot dat zich boven water bevindt. Ligplaats in een jachthaven doorgaans gevormd door een of meer dwarssteigers of box twee meerpalen haaks op de steiger. Deel van de visvangst dat de bemanning gedurende de reis voor eigen gebruik mag nemen en dat rauw of gebraden gegeten wordt. Vuurtoren van Terschelling Dateert uit 1594. De eerste Brandaris werd al in 1323 op Terschelling gebouwd. Dwarsscheepse opstaande rand op de bak van breakwater passagiersschepen, die overkomende golven breekt en buiswater tegenhoudt. Het breedste gedeelte van de boot. 1/60 deel van een breedtecirkel Latitude De in kilo's uitgedrukte kracht die nodig is om een proefeind touw of staaldraad van één meter te doen breken. Grote zandbank langs de kust van Noordwijk tot Callantsoog, waar 14 vadem water op stond. Zeeboei die een dof, luid klinkend gebrul laat horen, doordat de beweging van de boei zeewater door een hoorn perst. De inhoud van alle waterdicht afgesloten ruimten De BRT wordt uitgedrukt in registertonnen van 2,83 m3 = in het schip, zowel onder als boven het meetdek, 100 cubic feet. met uitzondering van de dubbele bodem. Installatie die wordt aangelegd in meren en plassen waarin tijdens warm weer problemen ontstaan met blauwalgen. Water dat tegen de boeg van het schip opgeslagen wordt en over het dek waait. Aanhangmotor voor kleinere vaartuigen, die aan de achtersteven wordt bevestigd. Bekleding van de romp aan de buitenkant. Vin, bestaande uit een plaat, waar de ballast als een sigaar onderaan is bevestigd of gegoten. Voorsteven met onder de lastlijn een druppelvorm, die als doel heeft de

40 van 123



Synoniem

Bulk

Massagoed

Bulkcarrier

Bun Bun Bunker Bunkeren Cabotage

Kustvaart.

Caisson Caisson Caissonziekte

decompressieziekte | decoziekte

Calamiteuse polders Candela Capaciteitsplan

kaars

Cardanische ophanging

Cardinale stelsel Cardium edule

17-04-07

Kokkel | Cerastoderme edule

Afkorting


Toelichting

waterweerstand te verminderen. Onverpakte droge lading die in grote bijvoorbeeld graan, fosfaat, erts, chinaklei of suiker. hoeveelheden tegelijk in het laadruim gestort wordt Schip dat speciaal is gebouwd voor het vervoer De meeste bulk carriers zijn niet groter dan 80.000 ton, van bulk en over veel ruimen beschikt, die elk hun omdat grotere schepen niet door het Panamakanaal eigen luikopening hebben, waardoor er sneller kunnen. kan worden geladen en gelost. Afgesloten deel van het ruim dat in open Hierin kan de vangst levend bewaard kan worden. verbinding staat met het buitenwater Kist met gaatjes die men in het water hangt om de vis levend in te bewaren.. Tank voor het opslaan van brandstof. Het laden van brandstof of drinkwater. Handelsverkeer te water tussen havens van hetzelfde land. Drijvend betonnen bouwwerk dat tot zinken wordt gebracht en dan dient als onderdeel van een dam, tunnel of brug. Soort grote duikerklok waarin onder overdruk werk wordt verricht. Duikersaandoening die wordt veroorzaakt door De mogelijke verschijnselen zijn: pijn, jeuk, huiduitslag, het te snel aan de oppervlakte komen, waarbij de verlamming in armen en benen, kortademigheid, hoestaanvallen, benauwdheid, verlies van gezichts-, stikstof in de minst doorbloede delen van het lichaam vrijkomt. gehoor- en spraakvermogen, verlies van evenwichtsgevoel, braken, duizeligheid en bewusteloosheid, mogelijk gevolgd door de dood. Zo werden in de jaren twintig de Zeeuwse polders genoemd waarvan de zeewering zo kostbaar was, dat rijk en provincie daarvoor subsidie gaven. Wetenschappelijke benaming van kaars Plan wat alle capaciteitsgegevens van het schip zoals de inhoud van de ladingruimten en tanks en het bevat draagvermogen bij verschillende diepgangen en deklasten. Systeem waarbij twee vlakke metalen Een voorwerp dat loodrecht op de tweede ring is concentrische ringen beweeglijk in hetzelfde vlak bevestigd, bijvoorbeeld een scheepskompas of een zijn aangebracht kooktoestel, zal onbeweeglijk waterpas blijven, in welke positie de buitenste ring zich ook bevindt. Betonningsstelsel waarbij slechts aan één kant dit , in tegenstelling tot het laterale stelsel tonnen worden gelegd om een gevaar te markeren. Eetbare hartschelp Wordt vanwege de korte houdbaarheid meteen na de vangst gekookt. Wordt gevangen aan de kust en op de Waddenzee en voornamelijk geëxporteerd naar GrootBrittannië, Frankrijk en Spanje.

41 van 123


bulkcarrier

Bends



Synoniem

Cargadoor

Rederij-agent | scheepsbevrachter

Afkorting

Cavitatie

CE-merk

Charteren Chef van de wacht

Cheniervlakte Chronometer

17-04-07

Toelichting


Scheepsmakelaar, die als tussenpersoon optreedt bij het kopen en verkopen en het beladen en lossen van schepen. De kale romp van een schip. Het gehele schip, met uitzondering van alles wat zich in de machinekamer en de ketelruimen bevindt. Het verschijnsel waarbij door de snelle stroming langs de bolle voorzijde van het schroefblad de druk zo sterk daalt dat er waterdampbellen ontstaan die de motorische stuwkracht van de boot verminderen. Europees keurmerk voor schepen, bestaande uit Verplicht voor alle in Europa verkochte open- en een code met een plaatje. kajuitboten met een romplengte tussen 2,5 en 24 meter. Uitzonderingen zijn boten voor speciale wedstrijden, kano's, kajaks, gondels, waterfietsen, zeilplanken, waterscooters, experimentele vaartuigen, casco's die door particulieren worden afgebouwd en niet binnen 5 jaar op de Europese markt worden verkocht, duikboten, luchtkussenvoertuigen, draagvleugelboten en originele historische vaartuigen (of eenmalige replica's) gebouwd van tekeningen van vóór 1950, die voornamelijk met de oorspronkelijke materialen zijn gebouwd.

Casco Casco

Centraal Bureau Binnenvaart Cessionaris


CBB Verzekeraar die het recht op een scheepslading Abandonee of scheepswrak heeft. Het huren en eventueel bevrachten van een schip Het woord is afkomstig van het Latijnse begrip carta partida. Officier die verantwoordelijk is voor de veiligheid Hij moet wachtlopen op de brug en mag die onder geen van mensen en goederen op zee, voorwaarde verlaten totdat hij behoorlijk is afgelost. vertegenwoordigt de kapitein en moet te allen Wanneer hij zich in de kaartenkamer bevindt moet hij tijde voldoen aan de geldende bepalingen ter ervoor zorgen dat dit veilig is en dat er goede uitkijk wordt gehouden. Hij blijft verantwoordelijk voor de veilige voorkoming van aanvaringen op zee. navigatie van het schip, ook al is de kapitein op de brug aanwezig. Pas wanneer de kapitein hem expliciet zegt dat hij de verantwoording voor de navigatie overneemt en dit wederzijds duidelijk is begrepen, mag de chef van de wacht de verantwoording overdragen. Zandige strandwallen langs de kust, waarbij de Komt onder andere voor langs de kust van Zuid-Amerika, lagunes achter de zandruggen geheel of tussen de Amazone en de Orinoco. gedeeltelijk zijn opgevuld door klei-afzettingen. Zeer nauwkeurig lopend uurwerk Werd in 1759 geperfectioneerd door de Engelse horlogemaker John Harrison. Deze chronometer stelde zeelui in staat de geografische lengte nauwkeurig te bepalen. De mechanische nautische chronometer is een

42 van 123



Synoniem

Afkorting


Toelichting


degelijk en zwaar uurwerk dat met behulp van veren loopt en is voorzien van mechanieken die het uitzetten of krimpen van het materiaal ten gevolge van temperatuurswisselingen compenseren. Moderne chronometers werken elektronisch, met behulp van kwartskristallen. Ciguatera Circumnavigatie Classificeerder Classificeerder Clinometer Clupea sprattus

sprot

Cold shock Combischip Conformité Européenne Coniophora cerebella

CE Natte rot

Consent Consol Constructie-waterlijn Containers

Containerschip

Containerterminal

17-04-07

CWL

Toxische stoffen voorkomend in sommige vissen, die visvergiftiging veroorzaken. Het omzeilen van de wereld. Controleur van de arbeiders die de tanks, dubbele bodems en piek van een schip schoonmaken en sauzen. Die arbeiders die de tanks, dubbele bodems en piek van een schip schoonmaken en sauzen Instrument dat wordt gebruikt om de overhelling (het aantal graden slagzij) van schepen te meten. Vissoort die in de Zuiderzee niet voorkwam, maar tegen de herfst op onze kusten verschijnt en dan in grote hoeveelheden gevangen en gerookt wordt. Neurogene shock door een combinatie van Te voorkomen door een survivalpak, dat gewoon als cold shock hevige schrik en plotselinge kou, ten gevolge van zeilpak wordt gedragen en zich bij het te water raken het overboord vallen. automatisch opblaast. Multi purpose Schip dat zowel containers, stukgoed, massagoed of combinaties daarvan kan vervoeren. ship. Voldaan hebbende aan de Europese eisen Vaak voorkomende vorm van houtbederf, vooral Deze gedeelten moeten worden vervangen en al het op slecht geventileerde plaatsen (voor- en hout, ook het nieuwe, moet worden behandeld met een achterpiek) en lekkende plaatsen boven de goed conserveringsmiddel. waterlijn. Visvergunning voor beroepsvissers. Wordt uitgegeven door het ministerie van Landbouw en Visserij. Elektronisch plaatsbepalingssysteem. Waterlijn ter hoogte van de waterspiegel. Alle waterlijnen boven de constructie-waterlijn worden op de tekening doorgaans weergegeven door stippellijnen. Laadkisten, meestal van metaal en met standaard afmetingen, om te kunnen worden vervoerd door speciale containerschepen, -treinen, -vliegtuigen en -trailers. Schip dat speciaal is ingericht voor het vervoeren Ze worden tussen verticale geleiders op elkaar gestapeld. Ongeveer een derde van de totale lading wordt als van containers. deklast vervoerd. Vaak zijn er aansluitingen voor koel- en vriescontainers. Om een containerschip te kunnen lossen of beladen zijn speciale containerterminals nodig Havenbedrijf gespecialiseerd in de verwerking

43 van 123



Synoniem

Afkorting

Corioliskracht

Cost, Insurance, Freight Costonlicht Cotoyeren Crux Cycloïdeschroef

CIF

Voith-Schneiderschroef

Cycloon Dacron Dagboot Dagmerk

Damwerker Davit Daycruiser Debarkeren Decca Declinatische getijden Decoder Decompressiemeter

17-04-07

enkeldaags getij


Toelichting

van containers. Het Corioliseffect is de neiging van een bewegend Een van de krachten die de watercirculatie in de oceanen voorwerp op of boven de aardoppervlakte om van veroorzaakt. De corioliskracht neemt toe naarmate de zijn koers af te drijven door de draaisnelheid en windkracht toeneemt. Zij werkt loodrecht op de draairichting van de aarde (west naar oost). bewegingsrichting; op het noordelijk halfrond naar rechts en op het zuidelijk halfrond naar links. Vaar- en vliegtuigen moeten hun koers dus voortdurend aanpassen. Alle kosten, zeeverzekering en vracht inbegrepen, voor rekening van de verkoper Gekleurd seinlicht op schepen. Langs de kust of oever varen. Het Zuiderkruis. Scheepsschroef met een aantal schepvormige De richting van de bladen kan mechanisch worden bladen op een grote schijf die rond een centrale verplaatst, waardoor de stuwkracht alle kanten op kan as draait. worden gericht en men in principe geen roer nodig heeft. Tropische wervelstorm Komt veel voor boven de Indische Oceaan, de Golf van Bengalen en de Arabische Zee. Kunststof waarvan onder andere zeilen worden gemaakt. Zeilboot van gemiddelde afmetingen geschikt doorgaans zonder slaapaccommodatie. voor kleine tochtjes Elk der tekens die tussen zonsopgang en Dit kan bijvoorbeeld een ankerbol zijn, maar ook een zonsondergang moeten worden gevoerd om motor/zeilkegel of een vissersmand. andere schepen duidelijk te maken dat er iets bijzonders aan de hand is. Iemand die aan wal vistuig voor de zeevisserij gereedmaakt. Knecht van de dambaas. Draaibare kraan om sloep, torpedo of anker Komt meestal dubbel voor; enkele davits worden alleen buitenboord of aan dek te brengen. als ankerkraan gebruikt. Kajuit-motorboot, geschikt voor dagtochten. Niet echt zeewaardig. Van boord gaan. Hyperbolisch plaatsbepalingssysteem Maakt gebruik van speciale kaarten, bedrukt met paarse, groene en rode hyperbolen. Het ontvangapparaat geeft de tijdsverschillen automatisch aan op drie wijzerplaten. Getij waarbij het enkeldaagse element overheerst Komt onder andere voor bij Kalimantan (Indonesië) en gedurende de springtijperiode in waarde wisselt Apparaat dat de codes van morse, telex, modem en fax kan ontcijferen. Instrument van de duiker, waarin de mate van De meter geeft aan in welke decompressiezone de duiker stikstofopname van het lichaam wordt nagebootst zich bevindt (15, 12, 9, 6 of 3 meter). De decompressie en door een soort manometer wordt moet plaatsvinden op de aangewezen diepte; eerder mag weergegeven. de duiker niet opstijgen.

44 van 123




Synoniem

Decompressiestop

stop

Deinzen Dek Deklast Deklicht Deklijn Dekpassagiers

boordlijn

Dekplan Dekwasslang Deltawerken Demersale vissen

bodemvissen

Den

denneboom | Luikhoofd

denning Depressie

buikweger | buikdenning lagedrukgebied

Dergem Des daags Des nachts Deserteren

drossen

Despatch

Dispache

Despatch-money Diafoon

17-04-07

Afkorting

Omschrijving/definitie van het begrip Een opstijgpauze dichtbij de oppervlakte om overtollige stikstof te verwijderen. Achteruit varen. Vloer of etage van het schip. Vracht die boven de scheepsruimen aan dek is gestuwd Werklicht, om in het donker aan dek iets te kunnen zien. Omtreklijn van het dek. Passagiers zonder passagiersaccommodatie.

Toelichting


Deze mag niet zo zwaar zijn dat de stabiliteit van het schip erdoor in gevaar komt, en niet zo hoog dat de veilige navigatie wordt belemmerd.

Mogen slechts worden vervoerd op reizen die korter dan 48 uur duren.

Tekening van het dek met de opbouwen. Slang die is aangesloten op een pomp, die water De dekwasslang wordt gebruikt voor het schoonspuiten van buiten boord oppompt. van het schip en de ruimen en voor het blussen van branden. Omvangrijk waterbouwkundig project ter beveiliging van het zuidwesten van Nederland tegen stormvloeden. Vissen die dicht bij de bodem van de zee leven, zoals kabeljauw, schol en tong. De verticale zijden van de luikopening bovendeks, waarop de luiken van een binnenvaartschip rusten. De vloer van het ruim. Gebied met een lage barometerstand en onbestendig weer. Weke gronden langs de Noordzeekust. Volgens het BPR: de tijd tussen zonsopgang en zonsondergang Volgens het BPR: de tijd tussen zonsondergang en zonsopgang. Deserteren van een (koopvaardij)schip. Overigens is er volgens de wet pas sprake van desertie wanneer er a: sprake is van een arbeidsovereenkomst waarin de verplichtingen ten aanzien van de dienst aan boord duidelijk zijn omschreven en b: genoemd handelen van de schepeling direct gevaar voor het schip, de opvarenden en de lading oplevert. Door deskundigen opgemaakte berekening van zeeschade en verdeling daarvan onder belanghebbenden. Vergoeding aan de bevrachter van een schip als Despatch-money minder ligdagen zijn gebruikt dan was voorzien. Apparaat dat een sterk doordringend geluid Wordt onder andere gebruikt als mistsignaal op

45 van 123



Synoniem

Afkorting

Diepgang Diepgangsmerk Diepgangsmeter Dieptank Dieptemeter Diepzee Diepzeeduiken Dieselmotor

Digital Selective Calling

DSC

Dijkslag Dik water Dikkopje Dirk Dirk Dispache Dispacheur Dispensatie

17-04-07

wit water | doorgeslagen water Grondel

Averijregeling


Toelichting

produceert. Verticale afstand van de waterspiegel tot het onderste deel van het schip. Tekens op een schip waarop men de diepgang kan aflezen. Toestel waarop men de diepgang van het schip binnensboords kan aflezen. Tanks onder het laadruim van het schip, ingericht voor het opslaan van waterballast. Instrument van de duiker, waarop hij kan zien op welke diepte hij zich bevindt. Het gedeelte van de zee dat dieper dan vijfhonderd meter is. Het duiken in diep water, onder andere voor wetenschappelijke, militaire en commerciële doeleinden. Motor die zwaarder en krachtiger is dan een benzinemotor en waarbij de ontsteking plaats vindt door middel van compressie van lucht in de cilinders. Marifoon voor digitale noodsignalen, dat door computers van de kustwacht wordt ùitgeluisterd'.

lichtschepen en op het uiteinde van havenhoofden.

Engels begrip (gedeeltelijk) draught | draft

Wordt in de stevens gehakt of opgelast en moet steeds goed zichtbaar zijn.

De kracht en acceleratie van de dieselmotor worden geregeld door de hoeveelheid dieselolie die in de cilinder wordt gepompt. Ook andere schepen vangen de noodoproep automatisch op en kunnen te hulp komen. Het DSC-signaal is onder andere gekoppeld aan kanaal 70 van de marifoon en andere VHF-, MF- en HF-systemen, waarnaar de continu luisterwacht van kanaal 16 zal worden verplaatst. Marifoons die niet zijn uitgerust met DSC-faciliteiten mogen niet zijn voorzien van kanaal 70. DSC is onderdeel van het GMDSS en maakt gebruik van het MMSI-systeem, dus niet van ATIS.

Het gedeelte van de dijk dat door de dijkplichtige dient te worden onderhouden. Met door de golfbeweging losgewoeld slib vermengd water vissoort Kraanlijn. Touw waarmee een tros naar de wal of de sleepboot wordt getrokken. door deskundigen opgemaakte berekening en verdeling van zeeschade onder belanghebbenden (reder en verzekeraar). Jurist die averijzaken behandelt. Na gebleken geschiktheid (tijdelijke) vrijstelling van de verplichting om zonder het vereiste diploma te kunnen varen als stuurman of machinist.

46 van 123


RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW begrip Dode hoek

Doggersbank

Dok Dokschip Dollard Dome Dompen Doodvaren Doodvissen Doodwater

Doop Doorbuigen Doorijzen Doorliggen Doorvaart Doppler-effect

Douane

17-04-07

Synoniem

Afkorting


Toelichting


Situatie waarin de roerganger op de brug van een Deze dode hoek mag hooguit 350 meter zijn, en is onder relatief groot beroepsschip niet in staat is een andere afhankelijk van de hoogte van de deklast en de kleiner schip voor hem te zien stuurlast van het schip. Zolang men zich in de dode hoek bevindt, is er sprake van een gevaarlijke situatie. Zandbank in de Noordzee waar al eeuwenlang veel op haring wordt gevist; ongeveer 250 kilometer lang, gemiddeld 64 kilometer breed en 13-36 meter diep. Inrichting voor de reparatie en controle van schepen. Schip dat als zeegaand droogdok kan fungeren. Inham van de Noordzee tussen de kust van Groningen en de Duitse provincie Ost-Friesland. Grote, bolvormige kap op een oorlogsschip, ter Dome bescherming van radar, sonar en dergelijke. De verticale, op en neer gaande beweging van Deze beweging wordt beschouwd als de grote een schip op de golven. boosdoener bij het ontstaan van zeeziekte. Met dezelfde snelheid voor de wind uitvaren waardoor er (in de tropen) geen koeling aan boord is. Alle vis uit het water wegvangen. Verschijnsel dat zich bij schepen met gering De oorzaak is een laag zoet of brak water op het voortstuwingsvermogen voordoet, onder andere zwaardere zeewater, waardoor inwendige golven optreden en de getijden zich niet meer laten gelden. in Noorse fjorden en langs de Scandinavische kusten. Het schip komt gewoon niet vooruit, alsof het door een geheimzinnige kracht wordt tegengehouden. Ceremonie waarbij het schip zijn naam krijgt en feestelijk wordt ingewijd. Het in langsscheepse richting zodanig verbuigen Komt voornamelijk door onoordeelkundig beladen van het sagging dat het voor- en achterschip minder inzinken dan schip. de midscheeps. Het met ijsbrekers openbreken van een bevroren water. Niet van koers veranderen. Benaming van een bepaalde vaarroute. De noordwestelijke doorvaart.' Verandering in de lengte en frequentie van een Wanneer zender en ontvanger elkaar naderen, neemt de licht- of geluidsgolf als gevolg van de beweging frequentie van de golf toe en wordt de golflengte verkort, van de zender en/of de ontvanger van de golf ten waardoor het geluid hoger van toon wordt en het licht blauwer van kleur. Verwijderen zender en ontvanger zich opzichte van elkaar. van elkaar, dan wordt het geluid lager van toon en wordt het licht roder van kleur. Het Doppler-effect wordt gebruikt om de snelheid en afstand van objecten te meten. Ambtelijke organisatie belast met het toezicht op de naleving van de wetten en voorschriften inzake in-, uit- en doorvoer van goederen, en derhalve gestationeerd aan de grenzen en bij de lucht- en

47 van 123



Synoniem

Double ender Draagvermogen Draagvleugelboot

hydrofoil | jetfoil

Draaiboei Draaicirkel Drecht

tricht

Dreg Dregboot Dreggen Dreggen Dreggenet Drenkeling Drift

wraak

Drijfanker

zeeanker

Drijfbakens Drijfijs Drijfkast Drijfnet

17-04-07

ansjovissleepnet

Afkorting


Toelichting


zeehavens. Moderne veerboot die er van voren net zo uitziet Double ender als van achteren. Het totale gewicht aan lading, brandstof, proviand, Het draagvermogen wordt uitgedrukt in tonnen van 1000 drinkwater en losse inventaris dat een schip bij kilo een bepaalde diepgang kan vervoeren. Schip waarvan de bouwprincipes berusten op dat De jetfoil is een verbeterde versie van de hydrofoil hydrofoil | jetfoil van niet-supersone vliegtuigen. Door de vleugels ontstaat er opwaartse kracht, waardoor de bootromp minder weerstand ondervindt en zich sneller kan voortbewegen. Boei die een keerpunt aangeeft. Cirkel die een schip beschrijft als het roer geheel aan boord ligt. Doorwaadbare plaats in de rivier Oorsprong van veel Nederlandse plaatsnamen: Dordrecht, Zwijndrecht, Duivendrecht, Utrecht, Maastricht enzovoort. Klein anker met drie of vier armen. Wordt meestal gebruikt om in noodgevallen meteen houvast te hebben. Licht vaartuig met krachtige machine voor het slepen van een dreggenet. Met een dreg naar iets vissen, bijvoorbeeld een fiets of een drenkeling. Systematisch afzoeken van de zeebodem naar objecten die een gevaar voor de scheepvaart kunnen opleveren. Soort sleepnet. Iemand die in het water gevallen is en dreigt te verdrinken, of al verdronken is. De (doorgaans geschatte) hoek tussen de richting Wordt onder andere veroorzaakt door wind (wraak) en waarin een schip zich beweegt en de kiellijn, stroming uitgedrukt in graden. Een van zeildoek vervaardigde conische of Wordt door het water getrokken om de weerstand te trechtervormige zak. vergroten en het verlijeren te verminderen. Uitgevierd vanaf de boeg kan het drijfanker bij zwaar weer helpen om de boeg recht op wind en golven te houden. Kleine cilindervormige tonnen met een staak waarop altijd een topteken is geplaatst. IJs dat ontstaat wanneer een ijsveld gaat smelten. Ingebouwde luchtkast om het drijfvermogen te verbeteren. Bestaat uit een lange strook want dat verticaal in Elk drijfnet is ongeveer vijftien meter hoog, vijfenveertig het water hangt en rechtop gehouden wordt door meter lang en heeft een maaswijdte van minimaal 75 drijvers. millimeter. Elk schip heeft er doorgaans zo'n tachtig aan

48 van 123



Drijfvermogen

Synoniem

opwaartse kracht | wet van archimedes

Drijfzak Drijvend werktuig Droogdok Droogvallen Droogvalling Drukkingspunt

Deplacement-zwaartepunt

Dual watch

Dubbel schot Duikerklok

Duikersgat Duikfles Duikpartner

Dumpschip Dun water

17-04-07

duiktank

Afkorting


De resultante van de omhoog gerichte krachten die op een drijvend lichaam worden uitgeoefend door de vloeistof waarop het drijft. Heeft dezelfde functie als een drijfkast, maar bestaat uit een plastic zak die opgeblazen kan worden. Volgens het BPR: een drijvend bouwsel met mechanische werktuigen, dat is bestemd om op vaarwegen of in havens te worden gebruikt. Bassin dat kan worden leeggepompt, waar schepen worden drooggezet voor onderzoek, onderhoud of reparatie. Bij het vallen van het water droog komen te liggen. Het deel van de zeebodem dat boven water komt als het water tot het reductievlak daalt. De resultante van alle opwaartse krachten van de door de waterlijn liggende volumen. Het beurtelings beluisteren van twee kanalen met één marifooninstallatie.

Toelichting


boord. Vaak wordt een groot aantal netten naast elkaar uitgezet, waardoor een kilometers lang gordijn ontstaat, een zogenaamde Muur des doods. Een geheel of gedeeltelijk in een vloeistof gedompeld Buoyancy lichaam ondervindt van de vloeistof een opwaartse kracht die gelijk is aan het gewicht van de door het lichaam verplaatste hoeveelheid vloeistof.

Bijvoorbeeld baggermolens, sleepzuigers, elevatoren, bokken en kranen. Men onderscheidt drijvende en gegraven droogdokken.

Is slechts nog toegestaan bij zeemarifoons, waarvoor Dual watch men over een Marcom-B certificaat moet beschikken. Bij binnenvaartmarifoons is deze voorziening niet langer toegestaan.

Het een etmaal (meestal een zondag) in zee over laten staan van staande netten of hoekwant. Zwaar werktuig, een soort grote stolp, die van onderen geopend is en waarbinnen door lucht overdruk wordt veroorzaakt, zodat er onder water werkzaamheden kunnen worden verricht. Gat in de romp van een vaartuig Ook gebruikt als oorkoker in de scheepsromp, voor Moon pool diepzeeboringen. Metalen cilinder. Bevat perslucht tot een Diepzeeduikers maken vaak gebruik van een mengsel maximale druk van 200 bar. van helium en zuurstof, omdat dit het ontstaan van decompressieziekte tegengaat. Maat van de duiker Een Arbobesluit van 1995 verbiedt het beroepsduikers Buddy om alleen onder water te werken, en bij een diepte van meer dan negen meter moet een ploeg zelfs uit drie man bestaan: een duiker, een ploegleider en een reserveduiker. Schip voor het lozen van afval in zee. Helder water, dat ontstaat wanneer er een tijdlang weinig wind is, waardoor de slibdeeltjes bezinken.

49 van 123



Synoniem


Toelichting

Duplex

Radiotelefoniesysteem waarbij men gelijktijdig kan luisteren en praten

zoals bij een gewone telefoon. Bij dit systeem hoef je niet telkens òver' zeggen alvorens je de zendknop loslaat. Bij dit systeem wordt gebruik gemaakt van twee frequenties, één om te zenden en één om te ontvangen.

Duwvaart

Transport op de binnenwateren, waarbij een duwboot meerdere duwbakken voortbeweegt. Verplichte loods. Recht opzij Onder een hoek van 90° met de scheepsas. Helling waar een schip dwars, dus evenwijdig aan het water, op staat. Kuilnet waarmee dwars vooruit drijvende, dus zo dat de wind voorlijker dan dwars inkomt, gevist wordt. In de richting dwars op de boot, gerekend vanaf athwarts het breedste gedeelte hiervan. Een schot dat op de dwarsrichting van de boot loopt en deze in verschillende compartimenten verdeelt. High Modulus Polyethyleenlijn. Soort zuigvis met een langwerpige ronde schijf op de kop, waarmee hij zich aan schepen vastzuigt. Schipbreuk lijden. De baan die de zon van de aarde af gezien in de Tweemaal per jaar, n.l. op 21 maart (lentepunt) en op 23 loop van een jaar tussen de sterren beschrijft. september (herfstpunt) passeert de zon de hemelequator, en dan zijn de dag en de nacht even lang. Het lentepunt en het herfstpunt worden èquinoxen' of ‘nachteveningspunten' genoemd. De helling van de ecliptica is 23°27'. Kanaal van Delfzijl naar Groningen, bevaarbaar voor zeeschepen tot 2000 BRT. Zeehavenproject ten noordwesten van Delfzijl, toegankelijk voor zeer grote schepen. Land dat aan alle zijden door water is omringd en Het synoniem 'oog' komt in plaatsnamen voor, geen continent vormt. bijvoorbeeld Schiermonnikoog, Rottumeroog, Callantsoog, Langeoog, Spiekeroog en Wangerooge. De weerstand tegen omslaan als de boot op haar zijkant ligt, met het boord tot aan het water. Chemische reactie tussen twee ongelijksoortige In het (zee)water vreet een zuiver metaal (bijvoorbeeld metalen die in (zee)water zijn ondergedompeld. koper) een minder zuiver metaal (bijvoorbeeld staal) aan. Hoe warmer het water en hoe hoger het zoutgehalte, hoe hoger het elektrolyse-effect. Kan worden tegengegaan door het aanbrengen van anoden. Zuiginrichting in de haven waarmee met sterke pompen bijvoorbeeld graan uit het ruim omhoog wordt gezogen.

Dwangloods Dwars Dwarshelling Dwarskuil Dwarsscheeps Dwarsschot Dyneema Echeneis remora

Schildvis

Echoueren Ecliptica

Schijnbare zonnebaan

Eemskanaal Eemsmondgebied Eiland

Oog

Eindstabiliteit Elektrolyse-effect

Elevator

17-04-07

stofzuiger

Afkorting

50 van 123




Synoniem

Afkorting

Elftdrijfnet Embargo Embargo Embarkeren Emergency Position Indicating Radio Beacon Engelse kuil Engte Enkel

EPIRB

inkel | inkeling | keel

Entrepot Entrepotdok Epoxyhars Equinox Ernstvuurwerk Europoort Eustatische schommelingen Exterritoriale wateren Fabrieksschip Ferry Fiscaal Fjord

17-04-07

Dag- en nachtevening

Omschrijving/definitie van het begrip Drijfnet waarvan de maaswijdte tussen 12 en 25 centimeter bedraagt. Beslag op schepen en ladingen van een staat waarop men druk wil uitoefenen. Verbod tot in- en uitvoer van de produkten van een staat waarop men druk wil uitoefenen. Deftige benaming van aan boord gaan, zich inschepen. Apparaat dat automatisch een SOS-signaal met het MMSI-nummer uitzendt. Kuil met een uitgesneden onderzijde. Smalle doorvaart. Trechtervormig netje (bijv. in kuil of fuik) dat het terugzwemmen van de vis voorkomt Opslagplaats voor goederen waarvan de bestemming nog niet vaststaat. Deel van de haven waarin hele schepen met lading en al in entrepot kunnen worden gesteld. Superieure harssoort die meestal wordt gebruikt in combinatie met materialen als kevlar. Dag van het jaar waarop de lengte van dag en nacht exact gelijk is Vuurwerk dat is bedoeld als noodsignaal aan boord. Groot zeehavenproject ten westen van Rotterdam, op het voormalig eiland Rozenburg, aansluitend aan de Botlek. Rijzingen en dalingen van de zeespiegel. De wateren die niet tot de territoriale wateren van een land behoren en waar de wetten van dat land dus geen rechtskracht hebben. Moederschip voor een aantal vissersschepen of walvisjagers, dat is ingericht voor de verwerking van de gevangen produkten. Veerboot waarmee behalve passagiers ook vrachtwagens, personenwagens en soms treinstellen kunnen worden overgezet. Ambtenaar van het openbaar ministerie bij de zeekrijgsraden en bijzondere gerechtshoven. Langgerekt, diep gevormd dal, in zee lopend en begrensd door hoge bergwanden.

Toelichting


Het 406 MHz-type (SARSAT) wordt door satellieten bewaakt, het 121.5 MHz-type niet.

Entrepots staan onder toezicht van de douane en over de opgeslagen goederen hoeven nog geen invoerrechten en accijnzen te worden betaald.

Dus 12 uur; vindt jaarlijks plaats op 21 maart en 23 september.

In 1958 werd begonnen met de aanleg en in 1960 liep het eerste schip de Europoort binnen. De fluctuaties van het zeeniveau worden veroorzaakt door veranderingen in de capaciteit van de oceaanbekkens of in het volume van het zeewater.

Hierdoor kan de vloot langer op zee blijven. Er werken soms meer dan 1500 mensen aan boord van deze schepen. Ferry

Voornamelijk in Noorwegen, maar ook in Brits-Colombia, Chili, IJsland en Nieuw-Zeeland.

51 van 123



Synoniem

Afkorting

Flauwte Flotel Fluxgate kompas

Foutvracht Free on board Fresnel-lens

FOB

Frontale mist Fucus serratus Fuik

Fulmar Gaand want Gage Gagestraf

Gezaagde zeeëik

Maandgage

Galvaniseren Gebbe Gegist bestek

Gekoppeld samenstel geleidelijn Gelijklastig

17-04-07

geleidelijnen


Toelichting


Windstilte. Schip met hotelaccommodatie, voor het toeristisch vervoer van auto's en kampeerwagens. Elektronische kompas-sensor Werkt door middel van een spoel. De kompasstand kan hierbij niet rechtstreeks worden afgelezen, daarvoor heeft men een elektronisch netwerk en een display nodig. Minder nauwkeurig dan een gyrokompas; wordt veel gebruikt op jachten, als onderdeel van stuurautomaten. De vergoeding die de bevrachter moet betalen wanneer hij de laadruimte die voor hem is gereserveerd niet gebruikt. Zonder kosten tot aan het schip geleverd. Free on board Lens die onder andere in vuurtorens wordt Werd in Nederland voor het eerst in 1834 in gebruik gebruikt. genomen op de Brandaris. Mist die optreedt bij een occlusiefront of voorafgaand aan een warmtefront Blaaswier Langgerekt visnet in conische vorm, om hoepels gespannen en aan de binnenkant voorzien van enkels of kelen (trechtervormige stukken netwerk), die het terugzwemmen van de vis bemoeilijken. Noordse stormvogel. De voortbewogen vistuigen. Salaris van de zeeman. Strafmaatregel waarbij sprake is van Wordt meestal opgelegd wanneer het handelen van de looninhouding. schepeling nadelige economische gevolgen voor de reder heeft. Galvanisch met een dunne laag niet-roestend metaal bedekken. Aan een gaffelvormige stok bevestigd schepnet waarmee men op de binnenwateren kleine vis vangt. Een methode om de positie te bepalen door, uitgaande van de laatst bepaalde positie, de gevaren koersen en de door de log aangegeven verheden af te zetten. Volgens het BPR: een samenstel van één of meer motorschepen en één of meer langszijde daaraan vastgemaakte schepen. Twee achter elkaar op de oever geplaatste De achterste geleidebaken is hoger dan de voorste, om bakens die een merklijn vormen. ze goed ineen te kunnen houden. De boot steekt voor net zo diep in het water als Even keel achter.

52 van 123



Synoniem

Afkorting

Gemeten mijl geografische breedte

breedte

Geografische lengte

lengte

Getijvlakte Geus Gevarensector Gewichtsstabiliteit

Gieren

Gierkabel Giertij Global Maritime Distress and Safety System

GMDSS

Gnomonische projectie Goed zeemanschap Goedkope-vlagschepen

Golfgenerator Golflengte Golfslag Golfslag

17-04-07

goed schippersgebruik


Toelichting

Opstelling aan de wal van twee bakens Nieuwe schepen stellen hier hun echte snelheid vast. waartussen de afstand bekend is. Deze kan door middel van astronavigatie worden Te onderscheiden in Noorderbreedte en Zuiderbreedte afgeleid uit de hoogte van de noordelijke of zuidelijke hemelpool boven de horizon. Afstand van een plaats tot de eerste of beginmeridiaan, in graden gemeten langs de breedtecirkel. Reliëfarm gebied met kreken, geulen en zandplaten, waar de invloed van de getijden duidelijk merkbaar is. Kleine natievlag (of afgeleide daarvan) die aan de geusstok op de voorsteven wordt gehesen. Rood licht in de lichtcirkel van een lichtbaken. Wijst doorgaans op gevaar, zoals ondiepten, wrakken of rotsen. Vorm van stabiliteit waarbij het gewichtszwaartepunt van het schip relatief laag ligt ten opzichte van het drukkingspunt (waar de opwaartse kracht van het water aangrijpt), zodat onder helling een oprichtend koppel ontstaat. Onverwacht, als gevolg van uitwendige krachten, Een schip kan ook op het anker gieren en gaat dan door herhaaldelijk een zwenking maken van bakboord de stroom heen en weer. naar stuurboord of omgekeerd, waardoor de vaart vermindert. Kabel over een rivier, waardoor een gierpont Wordt meestal door vletten ondersteund en is in het wordt overgebracht. midden van de rivier verankerd. De getijden rond springtij. Wereldwijd maritiem nood- en veiligheidssysteem Om gebruik te kunnen maken van het GMDSS moet men dat met behulp van satellietcommunicatie de hulp beschikken over het Marcom-B certificaat. moet gaan bespoedigen. Kaartprojectie met rechte meridianen en gebogen breedtegraden. Varen met gebruik van het gezonde verstand, dat wil zeggen met kundigheid en vaardigheid, alsmede met overleg handelen en vooruitzien. Koopvaardijschepen die varen onder de vlag van bijvoorbeeld Panama, Liberia en Honduras. De vlaggen landen waar de wetten en voorschriften ten zelf noemt men Flags of Convenience (vlaggen van aanzien van de scheepvaart zeer oppervlakkig gemak). zijn, Installatie die golfbeweging in elektriciteit omzet. Bestaat bv uit tanks van tientallen meters hoog, waartussen de golfslag cilinders in beweging zet, die een generator aandrijven. Frequentie van radiozender. De op en neer gaande beweging van de golven. Het slaan of botsen van de golven tegen iets,

53 van 123


latitude Longitude

Yaw

Flags of Convenience



Synoniem

Afkorting

bijvoorbeeld het schip of de wal. Relatief warme zeestroming.

Golfstroom

Gouwzee Gradiëntstroom Grampus griseus Greenpeace

Greenwich Mean Time

Grampus

GMT

Griend

Griend Grondgolven Grondzee Grootcirkel Gross Tonnage

Grote (handels)vaart

17-04-07


G.T.

Toelichting


Voortkomend uit de Antillenstroom en de Floridastroom loopt deze stroom langs de oostelijke kust van NoordAmerika tot aan Kaap Hatteras, om van daar in noordoostelijke richting de oceaan over te steken. Het eerste deel, van Straat Florida tot Kaap Hatteras, wordt ook wel Floridastroom genoemd. Het tweede deel, van Kaap Hatteras tot New Foundland, blijft dan Golfstroom heten en het derde deel, van New Foundland tot Noorwegen, noemt men ook wel de Noordatlantische stroom.

Deel van het IJsselmeer, tussen het vasteland van Noord-Holland en het voormalige eiland Marken. Stroom ontstaan door inwendige drukverschillen in zee. Soort dolfijn Internationale milieuorganisatie die over eigen schepen beschikt en zich onder andere richt tegen atoomproeven, het doden van jonge zeehonden en het dumpen van radioactief afval in zee. De middelbare zonnetijd van de meridiaan van Greenwich. Ongeveer 20 hectare groot Nederlands eiland in de Waddenzee, tussen Harlingen en Terschelling. Tot de watersnood van 1877 werd het eiland bewoond. Tegenwoordig is het een natuurreservaat. Soort dolfijn Er wordt jacht op deze dieren gemaakt, onder andere bij Färöer. Vaak ontaardt de jacht in een gruwelijke slachtpartij. Golvende beweging in de onderste waterlagen, met name in ondiep water. Breker die boven een ondiepte ontstaat, waarbij het golfdal tot de bodem kan reiken. Cirkel die de aardbol in twee precies gelijke delen verdeelt. Nieuwe maatgeving die per 18 juli 1994 van Het Gross Tonnage is de uitkomst van een rekensom Gross Tonnage kracht is voor alle koopvaardijschepen, op basis waarin het volume in kubieke meters van alle ingesloten ruimten in het schip een belangrijke factor is. van het internationale Uniform Tonnage Measurement System. elk schip met een laadvermogen van meer dan Vroeger schepen met een laadvermogen van meer dan 4000 Gross Tonnage. vijfhonderd bruto-registerton en een lengte van meer dan 75 meter.

54 van 123



Synoniem

Afkorting

Guano

Guyot Haaf Haaksgronden Hagel

Hak Halen Halo Halve haring Har Hare Majesteits Haringdrijfnet Haringjager Haringkaken

Haringschakels Harp Harpoen Hartlijn Havengeld Havenmeester

17-04-07

Hr.Ms.


Toelichting

Meststof bestaande uit de verdroogde mest en overblijfselen van zeevogels, die op onbewoonde eilanden en klippen in de loop der eeuwen tot dikke lagen is opgehoopt. Onderzeese berg met een vlakke top, oprijzend tot minstens een kilometer boven de oceaanbodem. Zakvormig visnet dat door een ronde beugel opengehouden wordt en aan een lange stok is bevestigd. Twee gevaarlijke zandbanken in de Noordzee voor het zeegat van Texel, ongeveer 8 kilometer uit de kust. Regendruppels die op grote hoogte door de wind naar koudere hoogten worden geblazen, daar bevriezen en vervolgens weer naar beneden vallen. Onderste deel van de achtersteven. Het inhalen van de netten Kring om de zon of de maan. Tweejarige haring, sprot. Stijl waarom een sluisdeur draait. Voorvoegsel voor schepen van de rijksoverheid in het algemeen en de Koninklijke Marine in het bijzonder Haringnet waarachter één vaartuig ligt te drijven. Snelvarend vissersschip dat de eerste haring aanvoert. Het conserveren van haring door het verwijderen van kieuwen, hart en het voorste deel van de darm en het doorsnijden van de kieuwslagaderen, waarna de haring wordt gezout en in tonnen verpakt. Staande netten voor de haringvisserij. Een U-vormige sluiting die met een schroefboutje met een oog gesloten wordt. Werpspies met weerhaken, bevestigd op een schacht met een ring, waaraan een lange lijn wordt bevestigd. De langsscheepse as van een boot. Liggeld, te betalen aan de havenmeester.

Werd in de vorige eeuw en het begin van deze eeuw met hele scheepsladingen tegelijk uit Zuid-Amerika gehaald.


We onderscheiden de Noorderhaaks en de Zuiderhaaks. Hagelstenen zijn zelden groter dan 1 centimeter.

De sappen uit de in het lichaam achtergebleven alvleesklier verteren het lichaam, waardoor het visvlees mals en aangenaam van smaak wordt.

Bij de walvisvaart worden de harpoenen met een kanon afgeschoten.

groundage | ankerage

Ambtenaar die zorgt voor de orde en veiligheid in een haven en toezicht houdt op de uitdieping, de

55 van 123



Havenmeester Havenverkeer Hefschip Heklicht

Hekwieler Hellingproef

Helmstok Herbevrachten hieuwen Hieuwen Hieuwlijn Hoekijzer Hoekmeetinstrument Hollandse kuil Hollandse waterlinie

Holling Holmeslicht Holte Hoofd

17-04-07

Synoniem

Afkorting

Omschrijving/definitie van het begrip kaaien, het paalwerk enzovoort. Beheerder van een particuliere jachthaven. Radioverkeer van schepen met bruggen, sluizen, havenautoriteiten en radarposten. Drijvende bok met groot hefvermogen. Wit licht dat zichtbaar is over een boog van de horizon van 135°, van recht achteruit tot 22,5 graden achterlijker dan dwars naar beide zijden van het vaartuig. Stoomschip voor ondiepe rivieren en meren, dat werd voortbewogen door één of twee schepraderen op het achterdek van het vaartuig. Inspectie van een schip op de helling

Toelichting


port operations.

Wordt doorgaans op het achterschip gevoerd, maar soms ook in de top van de mast, als onderdeel van een lantaarn waarin boordlichten, toplicht, ankerlicht en heklicht zijn gecombineerd.

Voor het vaststellen van de nodige stabiliteitsgegevens moet elk schip na voltooiing aan een hellingproef worden onderworpen, en eventueel ook als het wijzigingen heeft ondergaan die van invloed zijn op de eerder vastgestelde stabiliteitsgegevens, zulks ter beoordeling van het Hoofd van de Scheepvaartinspectie.

De stok of hendel die aan het roer is bevestigd om ermee te kunnen sturen. Het aannemen van het vervoer van lading met een schip dat de bevrachter van een derde heeft gehuurd. Anker-op-gaan, anker lichten. Met kracht binnenhalen Lijn waarmee lichte lasten aan boord gebracht In het laatste geval spreekt men ook van werplijn. worden of waarmee de tros aan de wal getrokken wordt. IJzer waarvan de flenzen loodrecht op elkaar geplaatst zijn. Instrument, zoals een sextant, octant of Niet alleen hoeken tussen de horizon en hemellichamen, jacobsstaf, voor het meten van allerlei hoeken. maar ook hoeken tussen bijvoorbeeld de top van een vuurtoren en de horizon. Kuil met rechtgebreide boven- en onderzijd. Onderdeel van een verdedigingslinie van de De waterlinie kon in 1672 de Fransen nog rechtsomkeert gewesten Holland en (een deel van) Utrecht, die laten maken, maar dat lukte in 1939-1940 niet bij de in de 17e eeuw bestemd was om onder water te Duitsers. worden gezet en zo de vijand tegen te houden. Holle kromming in de flanken van de boot zodat deze over het water uitsteken. Waterlicht om drenkelingen mee op te sporen. Grootste afstand tussen het vlak en het dek; diepte van het schip. Een opstaande rand rondom openingen in het dek

56 van 123



Synoniem

Hopper Hopperzuiger Hors Hospitaalschip Houtschip Hozen Huik Hulpkruiser Hulploon

Hulpverlening

Hut

17-04-07

Lazaretschip

Afkorting


Toelichting

zoals luik of kuip, die dient ter versterking en tegen binnendringen van water. Vaartuig met een open laadruimte en een losklep van onderen, om bagger in zee of een ander water te storten. Zandzuiger die het zand in eigen bun opslaat. Zandplaat in zee die met vloed bijna geheel onderloopt. Vaartuig in gebruik voor de medische behandeling van zeelieden en de eerste klinische opvang van slachtoffers van zeeslagen. Schip dat een gedeelte van de houtlading aan dek Een dergelijk schip mag zwaarder geladen zijn dan vervoert normaal. water uit de boot scheppen. Hoes van geteerd of geolied zeildoek, om voorwerpen tegen vocht en vuil te beschermen of als dekkleed voor een opgedoekt zeil. Snelvarend koopvaardijschip dat tijdelijk als oorlogsschip is ingericht. Voor de hulp, met gunstig gevolg verleend aan in Aldus artikel 552 van het Wetboek van Koophandel. `Met gunstig gevolg' betekent no cure, no pay. Bovendien gevaar verkerende schepen, de zich aan boord moet er sprake van werkelijk gevaar zijn geweest. In bevindende goederen, de vracht en de opvarenden, voor het redden van het leven van geval van geschil wordt de hoogte van het hulploon door de schipbreukelingen en voor het bergen van de rechter vastgesteld. driftige en aangespoelde zaken, is hulploon verschuldigd. Artikel 785 van het Wetboek van Koophandel luidt: 1. De schipper is verplicht aan personen die in gevaar verkeren, en in het bijzonder als zijn schip bij een aanvaring betrokken is geweest, om de andere daarbij betrokken schepen en personen, die zich aan boord van die schepen bevinden, de hulp te verlenen waartoe hij bij machte is zonder zijn eigen schip en de opvarenden daarvan aan ernstig gevaar bloot te stellen. 2. Hij is bovendien verplicht, voorzover hem dit mogelijk is, aan de andere bij de aanvaring betrokken schepen op te geven de naam van zijn schip, van de plaats waar het thuis hoort, van de plaats vanwaar het komt en waarheen het bestemd is, alsmede inzage te verstrekken van het bewijs van inschrijving in het register. Nachtverblijf aan boord voor passagiers en bemanning.

57 van 123




Synoniem

Hydraulische getijstroom Hydroplaan

glijboot

ijsbreker Ijsbreker Ijsbunkerschip Ijsselmeer

IMO-nummer Indexfout Indompelingsgrenslijn

Inklaren inklaringsbewijs Inmarsat-C Inschepen Inscheren

17-04-07


Toelichting


Schulerperiode | ongedempte slingertijd

veroorzaakt door verschillen in getijhoogte of hoogwater aan de twee uiteinden van een zeestraat. Een door luchtschroeven voortbewogen vaartuig Wordt veel gebruikt in moerasgebieden en mangroven, met zeer weinig diepgang. bijvoorbeeld de Everglades. Massa opeengestapelde ijsschotsen die de doorvaart van een zee of rivier belemmert. Losse bekleding van planken om een schip heen, om het tegen de botsingen van de ijsschotsen te beschermen. Schip met zware motoren en versterkte boeg, dat speciaal is gebouwd om het ijs te breken en opzij te schuiven. Schip waar in de ruimen door middel van ammoniak ijs wordt geproduceerd, voor het conserveren van vis op vissersschepen. Deel van de vroegere Zuiderzee, tussen Muiden Oorspronkelijke oppervlakte 3500 km², na inpoldering nog maar 1200 km². De gemiddelde diepte is 3,5 meter. De en de Afsluitdijk. dijk van de Houtribsluizen bij Lelystad naar Enkhuizen heeft het IJsselmeer in een noordelijk en een zuidelijk gedeelte opgesplitst. Het zuidelijk deel heet Markermeer en gaat over in het IJmeer. Internationaal erkend 7-cijferig identificatienummer, onverbrekelijk verbonden met het schip. Fout van het hoekmeetinstrument die De waarde van de indexfout dient voor elke observatie samenhangt met lichte verdraaiingen van de opnieuw te worden vastgesteld. We onderscheiden een kimspiegel. negatieve en een positieve indexfout. Volgens het schepenbesluit een lijn, gedacht op het scheepsboord, evenwijdig aan en op een afstand van 76 millimeter onder de aansnijding van de bovenzijde van het schottendek met dit boord. Het vervullen van de douaneformaliteiten voor inkomende transporten. Bewijs van inklaring (door de douane) Customs clearance Satelliet voor tele(x)communicatie. Aan boord gaan om in elk geval de eerstkomende reis mee te maken. Het eind van een lijn (loper) door een oog, een blok of door de blokken van een takel steken en de lijn zo ver doorhalen als nodig is. werkzaamheden in de binnenwateren. De tijd die de projectie van de gyroscoop van het Voor het dempen van de slingering van de tolas is een gyrokompas nodig heeft om de ellips te dempingssysteem nodig. Pas wanneer de slingering is


Getijstroom die ontstaat door niveauverschillen

Ijsbank

Inshore-activiteiten Inslingertijd

Afkorting

58 van 123

Zollpapier


Synoniem

Afkorting

Intergovernmental Maritime Consultative Organization

IMCO

International Maritime Organization

IMO

International Telecommunication Union

ITU

Internationale datumgrens datumgrens

IDL

Internationale Walvisvaartcommissie

IWC

Intershipverkeer

schip-schipverkeer

Intrashipverkeer Invalling Isobaren isobath

Iso dieptelijn

Isogonen Jaaglijn Jaaglijn Jaagpad Jackstay

17-04-07

Haaleind


Toelichting

doorlopen.

gedempt en de tolas in ruststand de noordrichting aangeeft, kan van een kompas worden gesproken. Gevestigd te Londen.

Organisatie van de Verenigde Naties die zich sinds 1958 bezighoudt met het opstellen van richtlijnen voor veiliger scheepvaart, betere navigatie en schonere zeeën. Organisatie van de Verenigde Naties die zich Gevestigd te Londen. sterk maakt voor internationale samenwerking op scheepvaartgebied. Organisatie van de Verenigde Naties die onder gevestigd te Genève andere de internationale regels ten aanzien van roepnamen van schepen en zendinstallaties opstelt. Meridiaan van 180° Oost / West Tussen de oost- en westzijde van de datumgrens is een dag tijdverschil Organisatie, in 1946 opgericht te Washington, die tracht de jacht op walvissen en andere zeezoogdieren te beperken. Radiotelefonieverkeer tussen schepen onderling. Is voor de Rijn en binnenwateren slechts toegestaan op de kanalen 10 en 13 van de marifoon, en dan nog met gereduceerd vermogen. De kanalen 6, 8 en 13 zijn bestemd voor het intershipverkeer op zee, waarbij kanaal 13 slechts mag worden gebruikt voor de coördinatie van scheepsbewegingen en andere op de veiligheid betrekking hebbende communicatie tussen schepen onderling. Radiotelefonieverkeer tussen twee of meer portofoons op één schip. Binnenwaartse kromming van de flanken van de boot naar de bovenkant. Lijnen die alle plaatsen met dezelfde atmosferische druk met elkaar verbinden. Lijnen op een zeekaart die de diepte van het water aangeven. Lijnen die punten van gelijke variatie met elkaar verbinden. Touw waarmee een dikke tros aan de wal wordt getrokken. Lijn waaraan een boot of schip vanaf de wal wordt voortgetrokken. Pad langs een vaart, van waaraf men een trekschuit met een jaagpaard voorttrekt. Stalen kabel tussen twee schepen, waarlangs bij het overhevelen van brandstof of drinkwater de slangen geleid worden.

59 van 123


International Date Line

isobath

jackstay



Synoniem

Jack-up Jagen Jet-ski Jettison Joon Joon

Journaal Jutten Jutter Kaaihelling Kaapstander

windas

Kaar Kaartenkamer

houwer

Kabel Kabellegger

Kabellengte Kadaster Kajuit Kamers Kanaalrat

Kantelbak

17-04-07

roef

Afkorting


Toelichting

Booreiland waarvan de poten kunnen worden opgehaald Schip vanaf de wal aan de jaaglijn voorttrekken. Soort waterscooter met hoog motorvermogen Het overboord zetten van lading op zee, voor de veiligheid van schip en bemanning. Grote dobber die rechtop in het water staat en het vistuig draagt. Soort drijver aan een reddingsboei, die automatisch uitklapt wanneer de reddingsboei wordt gebruikt en met een vlaggetje of elektronisch lichtsignaal de plaats van de boei markeert Verzamelnaam voor diverse dagboeken met reisaantekeningen

zodat het van het ene veld naar het andere gesleept kan worden.



Vaarbewijs verplicht. Jettison

zoals het scheepsjournaal, het machinejournaal, het radiojournaal, het oliejournaal, het kompasjournaal, het tijdmeterjournaal en het meteojournaal.

Op het strand aangespoeld materiaal zoeken en zich dit toeëigenen. Hij die zich bezighoudt met jutten. Oprit van een laaggelegen loswal naar een hoge kaaimuur. Wiel op een verticale as met een ketting eraan gebruikt om zware lasten te verplaatsen en meertrossen door te hieuwen. Kist met gaatjes om vis in levend te houden. Afsluitbare ruimte achterin het stuurhuis waar de zeekaarten worden bewaard en geraadpleegd en diverse navigatie-instrumenten zijn opgesteld. Zwaar driestrengtouw. Groot schip dat speciaal is gebouwd om (telefoon)kabels op de bodem van de oceaan te leggen, om directe verbindingen tussen de continenten tot stand te brengen. Een tiende van een zeemijl. Ambtelijke organisatie die niet alleen onroerende Een geregistreerd schip kan met een hypotheek worden zaken registreert, maar ook schepen en jachten. gefinancierd en biedt meer zekerheid bij koop, verkoop en diefstal. Woonruimte in een schip. Rechthoekige stukken netwerk (schutwant) die de vis naar de fuiken moeten leiden. Plotselinge depressie vanuit het oostelijk deel van Kondigt zich aan door een zeer snel dalende barometer. de Atlantische Oceaan, die ongeveer eens per jaar langs onze kust trekt, meestal in juli of augustus. Automatisch lossende zolderschuit.

60 van 123

Ship's log

Schiffstagebuc h


Synoniem

Kantje Kantnetvisserij

schrobnetvisserij

Kapitein

Gezagvoerder

Kapitein-eigenaar Kapiteinskamer Kapiteinskamer Kappen Kapseizen Kast

kenteren

Kee Kelp

Zeewier | fam. der Laminariales

Kelvingolf

Kempenaar Kenning Kerkschip Kern

ziel

Ketelmeer Kevlar Kiel kiel Kielen

17-04-07

Aromatische polyamide

Afkorting


Toelichting


Eenheid van zo'n zeshonderd à duizend haringen, Vijf kantjes zijn gelijk aan vier gepakte tonnen. De vangst afhankelijk van de grootte. van een gemiddelde drijfnetvisser bedraagt vijftig tot honderd kantjes. Het vangen van platvis met schrobnetten, dicht langs de kust, in zachte jaargetijden. Gezagvoerder op een koopvaardij- of Hij staat in dienst van de reder en is aan boord de Master passagiersschip. vertegenwoordiger van het openbaar gezag, bijvoorbeeld de ambtenaar van de burgerlijke stand. Kapitein die tevens eigenaar (reder) van het schip is. Bureau waar de kapiteins bij de havendienst zich melden en verslag uitbrengen. Salon van de kapitein. Het doorsnijden van een koord of touw. Omslaan van het schip. Sleep-, motor- of zeilschip met rechte verticale voorsteven en ovaal achterschip. Hok waarin op een vissersvaartuig de gevangen vis in het ijs wordt gelegd. Verzamelnaam voor algensoort met grote De reuzenkelp (genus Macrocystis), die in het noorden bladeren, die in de koudere kustgebieden op van de Grote Oceaan voorkomt, kan wel »5 meter lang rotsen groeit. worden. Kelp is rijk aan vitaminen en mineralen. Getijsysteem op het noordelijk halfrond, waarbij het getijverschil aan de rechterzijde van de golfrichting in een nauw kanaal toeneemt en aan de linkerzijde afneemt. Binnenvaartschip dat het Kempense kanaal kan passeren. Grens van het zicht. Schip met een predikant aan boord, dat dient als kerk en geestelijk steunpunt voor vissers op zee. Het binnenste van een touwwerk van vier of meer strengen, dat de lijn veerkrachtiger en sterker maakt. Deel van het IJsselmeer tussen de In het meer bevindt zich Keteleiland, waar veel Noordoostpolder en Oostelijk Flevoland. watervogels broeden. Zeer sterke kunststof, waarmee onder andere bepaalde polyester jachten worden versterkt. Een zwaar balkvormig stuk hout over de gehele lengte van de boot. Uitstekende rib onder de boot aangebracht om te We onderscheiden de vinkiel, de bulbkiel en de kimkiel. voorkomen dat de boot verlijert; dient tevens als ballastmiddel. Een schip overzij halen, om er van onderen het

61 van 123



Synoniem

Kieljacht Kiellegging Kiellichter Kiellinie Kielmidzwaard Kielrichting Kikker

kiellijn

Kil Kim Kimduiking

Bilge

Kimkielen

slingerkielen

Kinetose Kink Klaarzak Klamp Klaplong Klaren Klaren Klaringsvaartuig Kleedhout Klein schip

17-04-07

Afkorting


Toelichting

nodige werk aan te kunnen verrichten. Jacht met een kiel Het leggen van de kiel bij het begin van de bouw van een schip. Breed, zwaar, vierkant vaartuig met platte bodem, waarmee zeer zware lasten worden vervoerd en waarmee schepen kunnen worden gekield. Vlootformatie waarbij de kielen van de schepen in Bij een dubbele kiellinie zijn twee evenwijdige lijnen één lijn achter elkaar liggen. gevormd. Een combinatie van een kiel en een Het midzwaard is hier van metaal, waardoor het ook midzwaardsysteem. meehelpt aan de stabiliteit. Midscheepslijn tussen spiegel en boeg. Houten of metalen klamp met twee uitsteeksels om een schoot e.d. op vast te zetten. Diepe vaargeul tussen twee zandbanken in. De einder of horizon. Het verschil tussen de zichtbare en de wezenlijke gezichtseinder voor een waarnemer die zich een eind boven het zeeoppervlak bevindt. Twee ter hoogte van de kimmen aangezette Wanneer het schip droogvalt blijft het jacht bovendien kielen, om het verlijeren en slingeren tegen te recht staan. gaan. Medische benaming van bewegingsziekten, bijvoorbeeld zeeziekte. veroorzaakt door abnormale beweging van het lichaam of organen in het lichaam Een valse slag waardoor er een knoop in het touw Vooral bij staaldraad lastig bij het opschieten of de kabel ontstaat. Zakvormig net dat in de bun wordt gehangen en meestal aal waarin men vis bewaart Een stuk beslag dat dient om er een lijn op te beleggen. Longbeschadiging door overdruk van uitzettende Kan worden voorkomen door zuurstof te delen met je lucht in de longen tijdens het opstijgen van een buddy, of door een vrije opstijging. duiker, omdat hij zijn adem heeft ingehouden. Het compenseren van de druk door het dichtknijpen van de neus en tegelijkertijd druk op de neusgaten (en oren!) uitoefenen. Het verwijderen van kinken en knopen in kabels, trossen en kettingen. Vaartuig ten dienste van de ambtenaren die zijn belast met het in- en uitklaren van schepen. Beplanking op het raamwerk van een sluis. Volgens het BPR een schip met een lengte van minder dan 20 meter, uitgezonderd een

62 van 123




Synoniem

Kustvaart

Klopbrief Kluis

Knoop Koel- en vriesschip Koelschip Koers Koers door het water Koers over de grond Koerskruisend vaartuig Koerslijn Koersschrijver

Kofferdam Kofferdekschip

17-04-07

Schepen begrensd door een laadvermogen van 4000 Gross Tonnage. Keuringsbewijs van de dikte van de romp. Opening in de boeg waar de ankerketting doorheen steekt. Een soort constructie bij boten waarbij de in de lengte lopende planken of de platen elkaar onder een hoek ontmoeten. Een snelheid van één zeemijl (1,852 km.) per uur. Schip ingericht voor het vervoer van gekoelde of bevroren lading. Schip met koelinstallaties voor het vervoer van levensmiddelen. De voorwaartse richting van het langsscheepse symmetrievlak van een vaartuig. De richting waarin de boot zich door het water beweegt, rekening houdend met de drift. De in werkelijkheid gevolgde koers, rekening houdend met variatie, deviatie, drift en stroom. Vaartuig dat een zodanige koers voorligt dat zijn koers de koers van het eigen vaartuig kruist. Lijn op de kaart van de gegiste of ware plaats van het schip naar een punt op de kaart waarheen men wil varen. Elektronisch instrument dat is aangesloten op het gyrokompas.

Knikspant

koerswendingspunt

Omschrijving/definitie van het begrip sleepboot, duwboot of vissersschip. Bewijs dat in Nederland sinds 1 april 1992 verplicht is voor de watersport, voor schepen met een lengte van 15 meter of meer en motorboten van minder dan vijftien meter, die sneller kunnen varen dan 20 kilometer per uur.

Klein Vaarbewijs

Kleine (handels)vaart

Afkorting

routemarkeringspunt

D e punten waar de koerslijn eindigt en een nieuwe koerslijn begint Ruimte tussen twee dicht opeen liggende waterdichte schotten. Vrachtschip met een kofferdek

Toelichting


Het Klein vaarbewijs I geldt voor het varen op kanalen, meren en rivieren, met uitzondering van de Eems, de Dollard, het IJsselmeer, de Oosterschelde, de Westerschelde en de Waddenzee. Het Klein vaarbewijs II geldt voor het varen op alle binnenwateren, waaronder bovengenoemden. Vroeger schepen met een laadvermogen van minder dan 500 bruto-registerton en een lengte van minder dan 75 meter.

In geval van meer knikken in de huid spreken we van een multiknikspant.

course over ground

Bestaat uit een dochtermotor, koerspen, uurwerk, trommel met veerwerk en een rol koersschrijverpapier. Wordt gebruikt ter controle van de automatische stuurinrichting, de controle van de roerganger en de staving van verklaringen betreffende manoeuvres die met het schip zijn uitgevoerd, bijvoorbeeld bij een scheepsramp. waypoint

geschikt voor stortladingen.

63 van 123


RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW begrip Kol Kolkmuur Kolsum

Synoniem

Afkorting

kolzwijn | tegenkiel | zaathout | kolspijnplaat

Kombuis

Kompas Kompasboei Kompashuis Kompaskoers Kompasnaald

KK Naald

Komvisserij Koningspaal Koningsstuk

kopstuk

Koninklijk Instituut voor de Marine

KIM

Koninklijk Nederlands Watersport Verbond Koninklijke Marine

KNWV.

Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij Koninklijke Nederlandse Redersvereniging Koopvaardij

KNRM

Kop voor nemen

17-04-07


Toelichting


Vistuig om kabeljauw te vangen Lijn van ongeveer 100 meter lang, verzwaard met lood. Muur van de sluis. Langsscheeps verband midscheeps, dat binnen in het schip over de buikstukken met de buitenkiel wordt verbonden. Scheepskeuken, of gedeelte van de kajuit dat In de 17e en 18e eeuw niet meer dan een bakstenen Caboose voor het koken wordt gebruikt. haard, al dan niet met schoorsteen, waarop een grote snertketel kon worden geplaatst. Tegenwoordig aan boord van zeeschepen een grote ruimte, voorzien van een elektrisch fornuis, bakkersoven, rijskast, dientafel, koelkasten, deegkneders, aanrecht en grilloven. Instrument dat dient tot het bepalen van de Is doorgaans cardanisch opgehangen in het kompashuis richting of de koers. en wijst het magnetische noorden aan. Boei waaraan schepen worden gelegd bij het compenseren van de kompassen. Apparaat waarin het kompas wordt aangebracht. De hoek tussen de kiellijn en het door het kompas Kompaskoers = ware koers - variatie - deviatie. aangegeven noorden. Magneetnaald die de noordrichting op het kompas Een `dode naald' heeft haar magnetische kracht verloren. aangeeft. Een `walende naald' richt zich (te) langzaam naar het noorden. Visserij waarbij kommen worden gemaakt door stelsels van palen in de zeebodem te steken en daartussen netten te spannen. Middelste paal van een dukdalf. Stuk hout dat loodrecht op het midden van de slagbalk van een sluis wordt gezet en naar buiten uitsteekt. in Nederland de enige instelling waar toekomstige In 1829 opgericht en gevestigd te Medemblik, sinds 1854 beroepsofficieren voor de zeemacht worden gevestigd te Willemsoord (Den Helder). gevormd.

Onderdeel van de krijgsmacht dat bestemd is Ressorteert onder de minister van Defensie. voor de oorlogvoering op, onder en boven de zee. Is gevestigd te Ijmuiden

KNR Handelsscheepvaart | zeevaart

Merchant navy | merchant marine

De bedrijfstak die zich bezighoudt met het vervoer overzee van goederen en personen. Het - varende tegen de stroom - zodanig veranderen van de vaarrichting van een vaartuig, dat het voor stroom komt te varen.

64 van 123



Synoniem

Afkorting


COSPAS

In de grond gestoken sparboei die de zijden van een vaarwater markeert Netje dat bij de sleepnetvisserij op haring en ansjovis van de kop van het vaartuig af gevierd wordt. Wind waar men pal tegenin moet varen. Trechtervormig sleepnet voor de vangst van kabeljauw, schelvis, schol, tong enzovoort. Borden of deuren die een schrobnet openhouden. Volgens het BPR: een geluidssein dat ongeveer 1 seconde duurt. Russische benaming voor SARSAT.

Kopbaken Kopnetje Kopwind Kor

schrobnet | kornet | sleepnet

korplanken Korte stoot Kosmitsjeskaja Sistejama Poiska Avarijinitsj Soedov. Kotter

Krachtenkoppel Krammat krib

Krengen Kril Krimpen Kruiplijn Kruisen

Kruiser

17-04-07

walvisaas


otterboards

stalen motorkotter van 20 à 40 meter lang

Krabben

Krebbe

Toelichting

Oorspronkelijk een snel zeilscheepje met één langsscheepsgetuigde, achteroverhellende mast en een steng, waaraan een gaffelzeil en een gaffeltopzeil werden gevoerd, en als voorzeil vier stagzeilen. Het slepen van het uitgeworpen anker over of Is niet de bedoeling. Het kan worden tegengegaan door Crab door de bodem, door windkracht en golfbeweging. meer ankerketting te steken of de ketting te verzwaren. Twee krachten die in tegengestelde richting maar bijvoorbeeld de wind op de zeilen en de waterstroom op niet op dezelfde plaats op een voorwerp inwerken de kiel en de romp. De afstand tussen de twee krachten wordt de àrm' genoemd. Laag stro of riet die tegen de helling van een dijk is aangebracht en met strobeugels bevestigd, om hem tegen de golfslag te beschermen. Vierkante afgesloten ruimte aan baken stuurboord in het ruim van een haringschip, waarin de haring uit het net wordt gestort. Een stilligend schip doen overhellen om de zijde die boven water komt af te krabben of te herstellen. Planktonkreeftjes (orde der Euphausiaceae), die Zij vormen een belangrijke schakel in de voedselketen. vooral in Antarctische wateren voorkomen. De wind krimpt wanneer hij van richting verandert Tegengesteld aan ruimen tegen de draairichting van de wijzers van een klok in Afstand tussen de waterspiegel en het hoogste vaste punt van het schip. Laveren, tegen de wind op varen. Hierdoor kan men scherp aan de wind, dan over één boord en vervolgens over een ander een punt bereiken boven de wind dat anders niet te bereiken is op een vaste koers. Snel oorlogsschip, met als specifieke taken het Men onderscheidt lichte en zware kruisers. Een kruiser is beschermen van konvooien, verkennen en doorgaans 162-243 meter lang en 17-22 meter breed, verkenningsafweer. heeft een bemanning van gemiddeld 500 personen en

65 van 123



Synoniem

Kruiser Kruispeiling

Kruiszee

verwarde Zee

Krullers kub Kub kub Kuil

kuilnet | ankerkuil

Kurkenzak Kustlicht Kustvaarder Kustwacht

Kwakkuil

Laadboom Laadhoofd Laafnet Laag

17-04-07

kuster

Afkorting


Toelichting

een kruissnelheid van zo'n 30 knopen. Zeiljacht of motorjacht, met name voor de recreatieve toervaart op de binnenwateren Positiebepaling, verkregen door gelijktijdige Het snijpunt van de beide richtingen stelt de positie van de waarnemer vast. optische of radiografische peilingen op twee of meer vaste aardrijkskundige objecten (vuurtorens, bakens, boeien, enz.) en aangegeven door een cirkel en de tijd. Korte, hoge golftoppen in een overigens bijvoorbeeld in het centrum van een cycloon, waarbij de betrekkelijk kalme zee, ontstaan door het schuin uit alle windrichtingen opgestuwde golven elkaar in het door elkaar lopen van verschillende golfpatronen. midden ontmoeten . Steile brekende golven die meestal veroorzaakt worden door een sterke getijdestroom. Achterste gedeelte van een fuik. Korte, van tenen gevlochten of van garen gebreide fuik zonder vleugels. Tenen mand waarin de vis voorlopig wordt bewaard. Langgerekt, trechtervormig, nauwmazig net, dat Bestaat uit een bovenzijd en een onderzijd. Sinds 1970 bij sterk stromend water voor anker wordt gelegd een verboden vistuig in Nederland. of door één of twee schepen door het water wordt getrokken. Zak van gevlochten touw, gevuld met kurk of ander veerkrachtig materiaal, die als stootkussen wordt gebruikt. Verzamelnaam voor alle aan of nabij de kust zoals vuurtorens en lichtschepen. opgestelde lichtbakens ten behoeve van de scheepvaart Vaartuig behorende tot de Kleine Handelsvaart. Dienst die als taak heeft het waarschuwen van alle daarvoor in aanmerking komende instanties wanneer er zich in het zee- en kustgebied een scheeps- of vliegtuigramp plaatsvindt. Fijnmazig, zakvormig net, opengehouden door twee van het achterschip schuin in het water gestoken bomen, onder andere voor de vangst van paling en garnalen. Boom die zodanig draaibaar aan de laadpaal of Wordt gebruikt om te laden en te lossen wanneer de mast bevestigd is, dat hij zowel in horizontale als middelen daartoe in de haven ontbreken. verticale richting kan draaien. Rechthoekige, door luiken afgedekte opening in het dek van een schip, die toegang tot de ruimen geeft. Groot soort maalnet. Evenwijdig aan de wal afgemeerde rij boten.

66 van 123


Coaster Coast guard



Synoniem

laag Laagste astronomische getij Lage wal Laminaat

lagerwal

Lamineren

Lamme arm Landingsbrug Landmerk

geleidelijn

Landvast Landziekte Lange Jaap Lange stoot Langshelling

langshelling

Langsscheeps Langszij Last last Last Lastlijn Lastvlot Lateraal oppervlak

lateraalvlak

Lateraal stelsel Lateraalpunt Laveren

opkruisen

17-04-07

Afkorting


LAT

Rij in het zand gelegde, geaasde haken. Het laagste tij dat onder invloed van de zon, de maan en de sterren kan ontstaan. De kust of oever waar de wind naartoe waait. Harde kunststoflaag, vaak bestaande uit glasvezel en kunsthars. Materialen aan elkaar bevestigen.

Zijschroef en -as. In het water uitstekende steiger voor het in- en uitschepen van passagiers. Twee karakteristieke oriëntatiepunten op de kust en dieper gelegen land in één lijn. Touw waarmee een schip wordt vastgelegd aan de wal. Bewegingsziekte die in feite het tegengestelde van zeeziekte is. Vuurtoren in Den Helder; teken van de thuishaven.

Toelichting

Engels begrip (gedeeltelijk) Lowest Astronomical Tide

Glasmat wordt gelamineerd met polyesterhars om er polyester van te maken; dunne houtplaten worden gelamineerd om er (bijvoorbeeld) een houten zwaard of roer van te maken.

Men spreekt van boegtros, hektros, voorste dwarstros, achterste dwarstros, voorste spring en achterste spring. Na een lange zeereis voel je de bodem nog onder je voeten deinen, terwijl je al uren of dagen aan de wal bent. Kwam in 1878 gereed en is 64 meter lang. De Lange Jaap is de hoogste gietijzeren toren van Europa en is van een afstand van 37 kilometer te zien.

Volgens het BPR: een geluidssein dat ongeveer 4 seconden duurt. De tijdruimte tussen twee opeenvolgende stoten moet 1 seconde bedragen. Bouwplaats van scheepsrompen, die loodrecht op de oever staat en onder water nog een stuk doorloopt om de tewaterlating te vergemakkelijken. Evenwijdig aan de langsas van het schip. Langs de zijde van een schip. 10.000 stuks haring. De vangstquotum voor garnalen per vaartuig. Twee ton gewicht. De waterlijn van het schip bij de grootste geoorloofde inzinking in zeewater; de grens van het laadvermogen van een schip. Diepgang van een geladen binnenvaartschip. Rompdeel onder de waterlijn, dwarsscheeps geprojecteerd. Betonningsstelsel ter weerszijden van vaarwaters. Zwaartepunt van het lateraal oppervlak Vordering maken tegen de wind in onder een zo

along ship

67 van 123



Synoniem

Afkorting

Lek lek Lengte op de waterlijn Lengte over alles

LOA

Lengtegraad Lenzen Lepas anatifera

Eendemossel

Lichtboei Lichter Lichterbrief Lichter-moederschip Lichtschip

Vuurschip

Lier

ankerlier | windas

Ligdagen Liggeld

kaaigeld

Liggeld Lij Lijfseizing

lijflijn

Lijgierig

Laf

Lijn Lijnvaart

17-04-07


Toelichting


klein mogelijke hoek met de wind, beurtelings over beide boegen. Niet waterdicht. Plaats waar iets lek is. Rechte afstand op de waterlijn tussen de meest voorste en achterste punten van de romp op deze lijn. Afstand in een rechte lijn tussen de meest voorste en meest achterste punten van de scheepsromp. Graad van een breedtecirkel. Voor de storm weglopen met juist genoeg zeil of motorkracht om te voorkomen dat de zeeën van achteren inlopen en over het schip slaan. Rankpootkreeft die 20-40 centimeter lang kan Zet zich vast op harde oppervlakten. worden en over de hele wereld voorkomt. Boei die een lichtsignaal geeft. Schip met geringe diepgang zonder eigen voortstuwing. Consent tot het lossen van een gedeelte van de bijvoorbeeld in verband met averij of lage waterstand. lading in een andere plaats dan is overeengekomen Vervoert drijvende laadbakken, die met een Sommige barge carriers kunnen zinken als een drijfdok, Barge carrier portaalkraan of lift aan boord zijn gebracht, over waarna de lichters naar binnen of naar buiten worden de oceaan. gevaren. Soort drijvende vuurtoren. Sind men de Noord Hinder heeft weggehaald heeft Nederland geen lichtschepen meer. Ze zijn allemaal vervangen door lichtboeien. Mechanisch hulpmiddel om grote kracht op een schoot, val of ketting te kunnen uitoefenen. Dagen die benodigd zijn voor het laden en lossen. Tegenwoordig vaak lig-uren. Belasting van schepen geheven voor het liggen aan een kade of in een haven. Geld dat aan de reder wordt betaald voor de tijd die het schip boven de bepaalde termijn ergens ligt om op lossing of lading te wachten. Kant waar de wind naartoe gaat. Reddingslijn die bij werkzaamheden buiten boord Lifeline om het middel van de schepeling wordt gebonden, om overboord vallen te voorkomen. Een zeilboot is lijgierig wanneer zij de neiging Om haar op koers te houden moet de helmstok dan naar heeft om af te vallen, van de wind af te draaien. lij worden gehouden. Touwwerk uit drie of vier strengen Wordt gebruikt voor weeflijnen, zwaardere bindsels aan stagen en wanten en ook als lopend want en sloeplijnen. Door rederijen onderhouden scheepvaartdiensten Doen de schepen daarbij de thuishaven aan, dan is er

68 van 123



Synoniem

Afkorting

Lijnwerptoestel Lijwaarts Lijwal Limbus Limnoria lignorum

Boordpissebed

Litoraal Litorale fauna Lloyd's of London Lloyd's Open Form

Lloyd's Register of Shipping Local Hour Angle Lodicator Loef Loefwaarts Loefwal Log

Loggen Loodbroodjes Loods

17-04-07

LHA


Toelichting


tussen twee havens volgens een vast schema, sprake van home trade. Zo niet, dan is er sprake van een vaste route en een vaste prijs. cross trade. Apparaat waarmee een reddingsstation of reddingsboot een trosverbinding tot stand brengt met een schip in moeilijkheden of een drenkeling. Van het uitgangspunt af naar lij, met de wind mee. Kust onder de wind. In graden ingedeelde rand van een hoekmeetinstrument. Een schaaldier van ongeveer 3 mm. lengte dat in Kan ernstige schade veroorzaken aan de beplanking het hout van schepen gangen maakt met een diameter van 2,5 mm. De kust of het kustland betreffend. Het dierenrijk van de zee tot ± 400 meter diepte. Verzekeringsmaatschappij voortgekomen uit het in 1688 opgerichte Lloyd's. Verkorte omschrijving van Lloyd's Standard Form In 1890 ingesteld om tijdrovende rechtszaken tussen of Salvage Agreement. eigenaars van sleepboten en gezagvoerders/reders van om hulp vragende schepen te voorkomen. De sleepboot seint `L' en wanneer daar bevestigend op wordt geantwoord betekent dit dat beide partijen zich neerleggen bij een eventuele uitspraak van de door Lloyd's aangewezen arbiter(s). Classificatiebureau in 1834 opgericht te Londen, die de maatstaven voor de scheepsbouw bepaalt. De hoek tussen de meridiaan waarop de aardse Local Hour Angle projectie ligt en de meridiaan waarop de aangenomen waarnemer zich bevindt. Instrument waarmee de spanningen in een schip worden gemeten. Kant waar de wind vandaan komt. Van het uitgangspunt af meer naar loef, tegen de wind in. De wal waar de wind vandaan komt. Instrument om de snelheid van een vaartuig te De meest eenvoudige vorm is de handlog, die uit een meten, of de verheid (de afgelegde weg), of logschuitje, een logrol en een logglaasje bestaat. Een beide. druklog meet de dynamische druk onder het schip. Een elektrische log meet de veranderde inductiespanning door middel van twee gevers aan de huid van een schip. Met een log de vaart van het schip bepalen. Blokken lood, ter grootte van kleine baksteentjes, die worden gebruikt om een boot de nodige diepgang en ballast (stabiliteit) te geven. Gekwalificeerde zee-officier in dienst van het Meestal is het gebruik van een loods verplicht. Ongeacht Pilot

69 van 123



Synoniem

Loodsafhaalboot

loodsjol

Loodsboot

tender

Loodsstation

Kruisstation

Afkorting

Loodswezen

Loran

Losgooien Lossen Lostijd Lowest Observed Tide Loxodroom Luchtkussenvoertuig

Luchtsluis Luik Luikhoofd Luxe motor Maalnet Maalstroom

17-04-07

LOT


Toelichting

loodswezen die schepen naar binnen en naar buiten loodst door de gezagvoerder of diens vervanger aanwijzingen te geven voor de navigatie. Klein maar zeewaardig vaartuig dat heen en weer vaart tussen de loodsboot en de wal en tussen de loodsboot en schepen, om loodsen aan boord te brengen en van boord te halen. Schip van het loodswezen

de taak van de loods ontheft diens aanwezigheid de kapitein of chef van de wacht niet van zijn eigen taken en verplichtingen.


Tegenwoordig vaak rubberboten met krachtige buitenboordmotoren. Kan 's nachts op het kruisstation worden herkend aan een wit licht boven een rood licht in de top van de mast.

De plaats waar volgens de zeekaart de loodsboot moet liggen. Bedrijf dat zich bezighoudt met het plaatsen van Vroeger als rijksdienst ressorterend onder het ministerie loodsen op schepen. van Verkeer en Waterstaat, sinds 1988 geprivatiseerd. Sinds 1994 hebben de circa 600 loodsen van het Loodswezen concurrentie, want in dat jaar liberaliseerde minister Jorritsma van Verkeer & Waterstaat de markt van het loodswezen. Elektronisch plaatsbepalingssysteem, waarbij het Kan op grotere afstand werken dan Decca. Het bereik is tijdsverschil tussen twee ontvangen signalen overdag zo'n 1200 kilometer en 's nachts ongeveer 2250 zichtbaar wordt gemaakt op een kilometer. Wordt gezien als back-up voor GPS kathodestraalbuis. Het losmaken van de landvasten om af te varen. Een lading uitladen. De verwachte of werkelijke tijd die nodig is om het schip te lossen. Het laagste tij dat men op een bepaalde plek ooit Wordt onder andere in Frankrijk gebezigd. heeft waargenomen. Lijn op het aardoppervlak die alle meridianen Deze lijn is dus krom, al is dat nauwelijks te zien wanneer Rhumbline onder gelijke hoeken snijdt. het om een kleine afstand gaat. Voertuig dat zich enigszins boven water, ijs, Hovercraft moeras en tamelijk vlakke vaste grond snel kan voortbewegen, door een luchtlaag tussen de bodem en het oppervlak te persen. Luchtdichte sluis met dubbele deuren bijvoorbeeld in de schacht van een caisson, die zo ongeveer op dezelfde manier werkt als een schutsluis bij schepen. Opening in het dek of in een dwarsschot. De luiken die het dek afsluiten moeten, rusten op Hatch verschuifbare luikbalken, die dwarsscheeps in de luikopening zijn aangebracht. Hoge opstaande rand van een dekluik. Klassiek motorschip met zogenaamde `luxe roef' achter de stuurhut. Schepnet met rechte steel. Draaikolk of opeenvolging van draaikolken, Oorspronkelijk werd hiermee de draaiende stroom voor

70 van 123



Maandbrief

Synoniem

Afkorting

maandcedel

Maatjesharing Maatschappij tot Uitvoering van Zuiderzeewerken Maatschapvisser

Machinejournaal Magnetische koers

Malen Malen Mangat Manoeuvreerlichten Manoeuvreren Marconist Mare clausum Mare clausum Mare liberum Mare liberum

17-04-07

Toelichting

veroorzaakt door twee tegen elkaar inlopende (zee)stromen. Document waarin de schepeling de reder opdraagt een gedeelte van de gage op één of meerdere bankrekeningen te storten. Jonge haring, waarvan de hom of kuit nog niet ontwikkeld is

de Noorse kust bedoeld, waarvan men veronderstelde dat hij alle schepen die te dichtbij kwamen opslorpte.

hetgeen de smaak van deze speciale Hollandse nieuwe ten goede komt.

MUZ

Maatvis

Malaria


Moeraskoorts

Visser die met anderen in maatschap zijn bedrijf uitoefent. Vis die (net) de wettelijk voorgeschreven minimummaat haalt. Journaal waarin de werking van de brandstofverbruik enz. scheepsmachine en wat daarop betrekking heeft wordt opgetekend. Door magnetisch kompas aangegeven koers Door de variatie in rekening te brengen veranderen wij de ware koers in magnetische koers. Tropische infectieziekte die wordt overgebracht Vreemdelingen die naar een malariagebied vertrekken door malariamuggen. dienen een malariaprofylactum te gebruiken, want de ziekte is recidiverend en er kunnen dodelijke complicaties optreden. De meest gebruikte profylactia zijn paludine, chloroquine (of een combinatie daarvan) en fansidar. De beweging van de schroefbladen. Het naar lucht happen van een school haring, waarbij het lijkt alsof het regent. Opening, net groot genoeg om een man door te laten, met een wegneembaar deksel Lichten ter ondersteuning van de voorgeschreven Wit licht, rondom zichtbaar op een afstand van tenminste fluitseinen bij het manoeuvreren. 5 zeemijlen, in hetzelfde verticale vlak als het toplicht, ten minste twee meter hoger dan het toplicht. Het schip door middel van roer- en bijvoorbeeld bij het afmeren. schroefbewegingen in een bepaalde positie brengen Radiotelegrafist aan boord van zeeschepen. Een bevaarbaar open water, zoals een zee, waarvan één land de heerschappij heeft en dat ontoegankelijk is voor alle andere landen. Gesloten zee; zee waar zich geen vreemde oorlogsschepen mogen vertonen. Een bevaarbaar open water, zoals een zee, dat open is voor schepen van alle landen. Vrije zee naar een verhandeling van Hugo de Groot uit 1609, waarin hij de vrijheid der zeevaart verdedigde. Hugo de

71 van 123




Synoniem

Afkorting


Toelichting


Groot wordt beschouwd als de grondlegger van het internationaal zeerecht. Mare nostrum

Een bevaarbaar open water, zoals een zee, waarvan één of meerdere landen de heerschappij hebben. VHF-radiotelefoon, voor communicatie tussen In Nederland is voor het aanwezig hebben en gebruik van schepen onderling en tussen schepen en een marifoon een zendmachtiging vereist. kuststations. Oorlogsvloot Oorspronkelijk werd hiermee het zeewezen in het algemeen bedoeld, dus zowel de handelsvloot als de oorlogsvloot. Later werd de handelsvloot `koopvaardij' genoemd en werd de term `marine' exclusief gebruikt voor de oorlogsvloot. In het Engels wordt de koopvaardij nog altijd de merchant navy of mercantile marine genoemd.

Marifoon Marine

Maritiem Research Instituut Nederland Maritieme meteorologie

MARIN

Maritime Identification Digit

MID

Maritime Mobile Service Identification Maritime Safety Information

MMSI

Tak van de meteorologie die zich richt op de studie van de atmosfeer boven zee. De eerste drie cijfers van het MMSI-nummer

Duiden het land van herkomst van het vaartuig aan.

Maritime Identification Digit

Megajacht

identificatiecode van alle onder de schepenwet Bestaat uit een 9-cijferig vallende schepen. Veiligheidsinformatie voor de scheepvaart, te Maritime Safety ontvangen via Navtex of ECG Information Boei waarmee bijvoorbeeld de ligging van een wrak wordt aangegeven. Boei om tijdelijk een richting af te bakenen, bijvoorbeeld bij hardzeilen, het vegen van mijnen of het uitdiepen van een vaarwater. Zender in een radio-navigatiesysteem. Maximum draagvermogen van een schip Deadweight Schip dat ongeveer dezelfde koers voorligt als het eigen schip. Permanent gelegde stalen boei waar een boot aan bevestigd kan worden zonder dat deze haar eigen anker behoeft te gebruiken. Paal voor een kade of in een haven waaraan een schip kan worden afgemeerd. Internationaal document waarin de Dit dient bij binnenkomst in de haven aan de autoriteiten hoofdafmetingen van het schip en de bruto en te worden getoond. netto tonnenmaat vermeld zijn. Motorjacht langer dan veertig meter.

17-04-07

72 van 123

Markeerboei

MSI wrakboei

Markeerboei Master maximum draagvermogen Meeligger

DWT

Meerboei Meerpaal Meetbrief

polder | paal



Synoniem

Megaptera novaeangliae Mercatorprojectie

Bultrug

Merulius lachrymans

Houtvuur

Mesoscaaf Midden-Europese Tijd Midscheeps Midzwaard

Misthoorn Mistsein

kompasfout

Moeraseiland

Moerdijk Moeren Mondingshaven Monsterboekje

Monsteren

aanmonsteren

Monstergolf Monsterrol

17-04-07

rol

Omschrijving/definitie van het begrip Walvis Cartografische afbeelding waarbij de lengte- en breedtegraden als rechte lijnen zijn afgebeeld. Zeldzame, maar desalniettemin de meest gevreesde vorm van houtbederf

MET

Mist

Miswijzing

Afkorting

Toelichting


In 1569 ontwikkeld door de Vlaamse cartograaf Gerard Mercator (Gerard Kremer). Kan soms wel 7,5 mm. per dag kan voortschrijden. Het aangetaste hout moet worden verbrand en het overige hout moet tot ver voorbij de verschijnselen worden verwijderd.

Diepzeecabine voor geringere diepten. Tijdreferentie één uur later dan GMT In of naar het midden van het schip. Amidships Een plaat hout of metaal, aangebracht in een Het kan omhoog of omlaag worden bewogen en dient om zwaardbun die in het midden van de boot het verlijeren tegen te gaan. langsscheeps is aangebracht. Men spreekt van mist als door de fijne waterdruppels het zicht kleiner is dan 0,5 zeemijl. Scheepshoorn | scheepstoeter Apparaat waarmee schepen waarschuwingssignalen kunnen geven. Signaal dat bij mistig weer wordt gegeven om Een jacht dat korter is dan 12 meter en een motorschip aanvaringen te voorkomen. moeten met intervallen van niet langer dan twee minuten een langgerekt geluidssignaal geven. Een zeilschip langer dan 12 meter, een beperkt manoeuvreerbaar of onmanoeuvreerbaar schip, een vissersboot of een sleepboot geven met dezelfde interval een lange en twee korte stoten. De algebraïsche som van variatie en deviatie, oftewel de hoek tussen een richting, aangegeven door het kompas, en de overeenkomstige ware richting. Houten frame met drijvers van kurk, waarover fijn Wanneer de planten in het water gaan wortelen, halen zij gaas is gespannen en waarop wortelstokken van hun voedingsstoffen uit het water en geven zij zuurstof onder andere boterbloem, lisdodde, riet, wilg en aan het water terug. Moeraseilanden kunnen worden gebruikt om grachten te zuiveren. zegge zijn gelegd. Dijk om een stuk land dat gemoerd wordt. Een plas uitvenen of veenslik opbaggeren om turf van te maken. Aan een riviermond gelegen haven. Zeemansboekje, waarin onder andere de vaartijd, de schepen waarop men heeft gevaren en de behaalde diploma's staan vermeld, alsmede de gegevens van de laatste medische keuring. Zich rechtens verbinden en op de monsterrol doen inschrijven als lid van de bemanning. Zeer steile en hoge golf, die helemaal onverwacht Veroorzaakt soms veel schade. freakwave ontstaat en uit het niets lijkt te komen. Lijst met namen van de kapitein en bemanning, Niemand mag schepelingendienst aan boord verrichten de naam van het schip, de naam van de reder en tenzij hij op de monsterrol voorkomt.

73 van 123



Synoniem

Morselicht Motor/zeilkegel

Motorkegel | kegel

Motorschip

Motorzeiljacht

Afkorting

de bestemming van het schip. Mo(K) | Mo Aanduiding op de zeekaart die betekent dat het hier gaat om een licht dat voortdurend een letter van het morse-alfabet laat zien. Wettelijk verplicht Zwart, kegelvormig merk, dat met de punt naar beneden goed zichtbaar moet worden gevoerd wanneer men zowel op de motor als op de zeilen vaart. MS | MV Schip dat gebruik maakt van zijn mechanische middelen tot voortbeweging, met uitzondering van een schip waarvan de motor slechts wordt gebruikt ter verbetering van zijn bestuurbaarheid wanneer het wordt gesleept of geduwd. Geen zeiljacht en geen motorjacht.

Muiterij Muskusrat

bisamrat

Naam en woonplaats van de eigenaar

Nachtkijker Nachtschutter Nachttoek Na-ijlen Najade Names Natdok

17-04-07

Toelichting

Een zeilschip dat de motor gebruikt wordt gelijkgesteld met een motorschip.

Motorvessel

De meeste motorsailers lijken meer op motorjachten dan Motorsailer op zeiljachten, zijn minder àërodynamisch' gebouwd dan het gemiddelde zeiljacht, en voeren minder zeil.

NRVM NMEA


`Mo A8s' betekent bijvoorbeeld een lichtsignaal dat elke 8 seconden het morseteken voor de letter A - één kort, één lang - weergeeft.

Volgens het Wetboek van Strafrecht: insubordinatie gepleegd door twee of meer verenigde personen. Schuchtere planteneter uit de familie der Het vlees is eetbaar. woelmuizen, die schade toebrengt aan gewassen en waterkeringen. Soort plasticfilm dat onder andere wordt gebruikt Rekt niet of nauwelijks. Als zeil alleen geschikt voor licht als materiaal voor zeilen en tekeningen. weer, tenzij het materiaal is gebruikt als finish voor een ander doek. Dient volgens het BPR te zijn aangebracht op een Deze verplichting is van belang om de eigenaar van een in het oog vallende plaats aan de binnen- of onbemande boot te kunnen opsporen. buitenzijde van alle kleine schepen, met uitzondering van door spierkracht voortbewogen boten, zeilplanken en zeilboten met een lengte van minder dan 7 meter. Kleine verrekijker voor 's nachts. Persoon die 's nachts de sluis bedient. Hoekwant dat een nacht in zee blijft staan. Het doorlopen van het kompas terwijl het schip al op koers ligt, en andersom. Zoetwatermossel. De leden van Lloyd's of London die met hun Ook delen zij mee in de winst, maar die heeft Lloyd's al vermogen persoonlijk borg staan voor uitkeringen jaren niet meer gemaakt. na geleden schade. Havenbassin achter de sluizen met gelijkblijvend waterniveau

Mylar

Nationaal Register Varende Monumenten National Marine Electronics


Vereniging van fabrikanten van elektronische

74 van 123



Synoniem

Afkorting

Associations Nationale vlag

Nautiek Nautisch Nauw Navaid

navigatie-apparatuur Natievlag

Zeevaartkunde | maritiem nauwte

Navarea Navigatiebrug

brug | stuurhut | stuurstand

Navigatiecomputer Navigatielichten Navigation certificate

Navicert.

Navigational Telex NC-vlaggesein

MIC

Nering

Net

17-04-07

De kennis van al wat tot de zeevaart behoort. De scheepvaart of de watersport betreffende. Zeeëngte. Verzamelnaam voor (elektronische) hulpmiddelen bij de navigatie. Elk van de zestien gebieden waarin de wereld Nederland valt onder Navarea 1. voor navigatiecommunicatie is ingedeeld. Verhoogde opbouw op het schip waarin het stuurhuis en de kaartenkamer zijn ondergebracht en van waaruit de navigatie wordt geleid. Computer waarin alle relevante gegevens, zoals gewenste koers, stromingen, wind, waypoints enz., zijn geprogrammeerd. De lichten die een vaartuig van zonsondergang tot zonsopgang volgens de wet dient te voeren. Handelspaspoort voor verscheping van goederen tussen neutrale havens in oorlogstijd. Informatiesysteem voor de scheepvaart. Werkt internationaal op 518 kHz., nationaal op 490 kHz.

nisse

Onderdeel van de bibliotheek van de TU Delft Organismen die sterk genoeg zijn om te zwemmen waarheen ze willen, in tegenstelling tot plankton. Met veel luchtcellen gevuld soort rubber; wordt gebruikt voor duikpakken, wetsuits en dergelijke. Plaats waar deze walvis- of haringvanst wordt uitgeoefend. Walvis- of haringvangst. Landtong aan scherpe bochten van rivieren of aan zee. Ondermaatse en niet voor consumptie geschikte vis. Van garen geknoopt weefsel met betrekkelijk


Wordt gevoerd aan de achtersteven of in de top van de bezaansmast. De nationale vlag van het land dat men bezoekt wordt gehesen aan het stuurboordwant van de grootmast.

NIOZ

Neopreen

Nest

Toelichting

Dit signaal, bestaande uit de seinvlaggen N en C, betekent: Ìk ben in nood en verlang onmiddellijk hulp.

Nederlands Instituut voor het Onderzoek der Zee Nederlands Maritiem Informatie Centrum Nekton

Nering Nes


Komt voor in sommige plaatsnamen: Nes, Wijdenes, Pernis, Renesse, Bruinisse enz. Werd onder andere als eendenvoer en mest gebruikt. Mag niet meer aangevoerd worden.

75 van 123

Navaid Navarea

Navigational Telex



Synoniem

Afkorting


Toelichting


wijde mazen, dat onder andere wordt gebruikt voor het vangen van vis. Netto-registerton Netwant

NRT

Network Coordinating System

NCS

Neutraal drijfvermogen

Micrometer

Noodstuurinrichting Noodtekens

Noodverkeer

Noordatlantische Visserij Organisatie Noorderlicht Noordvaart Noordwal Noordzee

Noordzeekanaal

17-04-07

Network Coordinating System

De zwevende staat waarin de duiker of onderzeeboot niet omhoog en omlaag gaat. Geen betaling als het afgesproken gewenste Onder andere een clausule in contracten betreffende het resultaat uitblijft. lichten of bergen van schepen. Micrometer van een hoekmeetinstrument. S.O.S. signaal, gevormd door driemaal kort, driemaal lang en driemaal kort of door middel van lichtseinen zoals stakkellicht Inrichting gemaakt om bij het defect raken van het stuurgerei toch nog te kunnen sturen. Noch voor de vlag noch voor het licht zijn een kleur Volgens het BPR mag een in nood verkerend schip dat hulp wil inroepen tonen: - hetzij: overdag voorgeschreven. een vlag of ieder ander geschikt voorwerp waarmee in het rond wordt gezwaaid en 's nachts een licht waarmee in het rond wordt gezwaaid; hetzij: vuurpijlen, lichtkogels, parachutelichten of rookbommen dan wel vlammen; - hetzij: een vlag met daarboven of daaronder een bol of een daarop gelijkend voorwerp. Mag slechts worden gebruikt wanneer een schip, Bij noodverkeer bezigt men het noodsein MAYDAY. luchtvaartuig of enig ander vervoermiddel wordt bedreigd door een ernstig en dreigend gevaar, en er dringend hulp nodig is.

No cure, no pay Nonius Noodsignaal

Vistuig dat uit netten bestaat, in tegenstelling tot hoekwant. Kuststation dat het radiotelefonieverkeer in een van de vier Inmarsat-regio's coördineert.

NAFO aurora borealis | poollicht

Lichtverschijnsel dat men in de buurt van de Wordt veroorzaakt door elektrische ontladingen bij lage noordpool kan waarnemen. luchtdruk. Het vissen met het schrobnet in de eerste maanden van het jaar door schepen die 's zomers voor de haringvisserij worden gebruikt. De kust van Westfriesland tussen de Nek en Leekerhoek. Randzee van de Atlantische Oceaan, door het De gemiddelde diepte is 95 meter. Nauw van Calais verbonden met Het Kanaal, en door het Skagerrak verbonden met het Kattegat en de Oostzee. Op 1 november 1876 door koning Willem III

76 van 123



Synoniem

Northern European and Mediterranean Routeing Instructions Nucleair-BiologischChemisch en Damage control Occlusiefront

Afkorting


Nemedri

geopend kanaal tussen IJmuiden en het IJ. In dit boek, uitgegeven door de Britse Admiraliteit, staan alle gebieden waarin zich nog altijd zeemijnen bevinden, alsmede aanbevolen routes.

NBCD Front dat ontstaat wanneer het langzamer bewegend warmtefront in een depressie wordt ingehaald door het sneller bewegend koufront. Verzamelnaam voor de grote wereldzee, die in totaal 70,8% van de aarde omvat De studie der zeeën. Ondiepe plaats in zee waar men oesters vindt of kweekt. Driehoekig ijzeren raam met een daaraan vastgemaakt ijzeren net, waarmee op oesters wordt gevist. Het uitplanten van oesterbroed op met kalk bestreken dakpannen in putten met water die weinig zout bevatten. werkzaamheden buitengaats Positie waarbij de boot verder dan 90° kapseist en doorgaans ondersteboven komt te liggen. Apparaat dat gelijkstroom omzet in wisselstroom of omgekeerd.

Oceaan Oceanografie Oesterbank Oesterkor Oesterteelt

oestercultuur

Offshore-activiteiten Omslaan Omvormer Omwentelingen per minuut On Scene Commander

OPM OSC

Onderkoeling Onderwaterschip Onderzeeboot Onderzeebootjager Ondiep water Ondiepwatergetijden

17-04-07

Toelichting

Onderzeeër | duikboot

Schip dat tijdens een reddingssituatie de situatie het best kan overzien en door het RCC wordt aangewezen als OSC. Afkoeling van het lichaam tot onder de normale temperatuur

hierdoor ontstaat soms een frontale mist wordt onderverdeeld in Atlantische Oceaan, Grote Oceaan en Indische Oceaan.

Het oesterzaad zet zich op de oesterpannen vast. Deze pannen kunnen later in zee worden uitgezet. Meestal gericht op de winning van olie en gas.

Begint wanneer de lichaamstemperatuur onder de 35°C zakt. Bij ongeveer 20°C treedt de dood in. In het water koelt het lichaam 27 keer zo snel af als in windstille lucht.

Dat deel van het schip dat zich onder water bevindt wanneer de boot in het water ligt. Vaartuig dat door het innemen of wegpompen van waterballast in staat is om onder water te varen, respectievelijk aan de oppervlakte te komen. Torpedobootjager die speciaal is ingericht voor de bestrijding van onderzeeboten. Hiervan spreekt men wanneer de diepte kleiner is dan de helft van de golflengte Onregelmatige getijden op plaatsen waar de zee zeer ondiep is, zodat de getijgolven vervormd en

77 van 123




Synoniem

Afkorting

Onweer Onweersbui Op stapel staan Open boot Opgaand tij Opleggen Oplopen Opnemingsvaartuig

Oppervlaktestromen

Opsporing en redding

Opstapkapitein Opstapper Opstapper Opstapper Opstijgsnelheid Opvarenden O-ring

17-04-07

SAR


Toelichting


vertraagd worden en hoog- en laagwater zich niet normaal laten gelden. Geluid dat wordt geproduceerd wanneer het Het rollend, donderend geluid wordt doorgaans bliksemt. veroorzaakt door weerkaatsing van het geluid tegen objecten als wolken en bergen. Lokale atmosferische storing die gepaard gaat met weerlicht, onweer en zware regenval, vaak met sterke windstoten en soms met hagel. Zegt men van een schip dat in aanbouw is. Klein vaartuig, zoals een jol of een sloep, dat binnen het dolboord van boven geheel open is. Wanneer stroom en wind tegengestelde richtingen uitgaan. Het (tijdelijk) uit de vaart nemen van een schip bijvoorbeeld door ladingschaarste. Een ander schip inhalen en voorbijvaren Als beide boten over dezelfde boeg liggen, moet de oploper uitwijken voor de langzamere boot. Schip van de hydrografische dienst, waarop met behulp van een uitgebreid arsenaal aan navigatiemiddelen waarnemingen worden gedaan, die op zeekaarten worden verwerkt. Stromen die zich aan de oppervlakte van het Op het noordelijk halfrond is er in de Atlantische en Stille water bevinden, in tegenstelling tot Oceaan een algemeen circulatiesysteem tegen de wijzers dieptestromen. van de klok in, terwijl de stromen op het zuidelijk halfrond zich met de wijzers van de klok mee bewegen. Naam van een in 1979 in Hamburg gesloten Als gevolg daarvan was Nederland verplicht een RCC op Search and verdrag dat de reddingsorganisatie op mondiaal te richten. Het Nederlandse SAR-gebied omvat een deel Rescue niveau regelt. van de Noordzee, de Wadden, de Zeeuwse stromen, het IJsselmeer en de Randmeren. Eea wordt in Nederland georganiseerd door de Koninklijke Marine. Men maakt gebruik van Lynx-helikopters en doorgaans vliegt er een arts mee. Plaatsvervangende kapitein die onderweg aan boord komt. Iemand die de plaats inneemt van een bemanningslid dat niet meer beschikbaar is. Passagier. Schepeling die wel een arbeidsovereenkomst met de reder is aangegaan maar door tijdgebrek nog niet op de monsterrol staat. De snelheid waarmee de duiker of onderzeeboot Voor een duiker bedraagt deze 15 tot maximaal 18 meter naar de oppervlakte komt. per minuut. Sneller opstijgen is levensgevaarlijk. Allen die zich aan boord bevinden, met uitzondering van de kapitein. Rubber ringetje in de gleuf van de afsluiter waardoor de eerste trap lekvrij kan worden bevestigd

78 van 123



Synoniem

Orka Orkaan

Orcinus orca

OSPAR

Overbevissing

Overlaadhaven zonder kaden Overlopen

paal Paaltjes pikken

Paard van Marken Pakketboot Pampus PAN PAN Panamawiel Parachutefakkel Parceltanker

17-04-07

Dolfijn achtige Zeer krachtige storm met windkracht 12, die dikwijls plotseling van richting verandert. Verdrag van Oslo en Parijs ter bescherming van de Atlantische Oceaan en de Noordzee.

Voor een ander schip langs varen.

Overschepen

Passage


Toelichting

Kaaidraaier | kadraaier

Van het ene in het andere schip overladen van lading. Droogvallend haventje. Als de voorsteven van het schip tijdens het stampen in een neergaande beweging niet in een golfdal terecht komt, maar op een tegemoetkomende golf slaat, veroorzaakt dit een schok door het hele schip. Bekendste vuurtoren van het IJsselmeer. In geregelde dienst varend schip voor het vervoer van personen, post en stukgoederen. Zandbank voor Amsterdam. Spoedsein, onder andere voor op de binnenwateren, waar MAYDAY niet mag worden gebruikt. Door een rondsel in beweging gebracht tandwiel in het bewegingsmechanisme van sluisdeuren. Optisch noodsignaal Tanker met een gecompliceerd leidingensysteem en tanks van roestvrij staal, die soms wel vijftig verschillende soorten aardolieprodukten of chemicaliën kan vervoeren. Soort SRV-wagen op een bootje, dat in de haven langszij komt. Overtocht met een schip.


In juni 1995 hebben de landen die partij zijn bij het OSPAR het afzinken van afgeschreven boorplatforms en andere offshore-installaties verboden. Alleen GrootBrittannië en Noorwegen stemden tegen.

Het vangen van meer vis uit een bepaald visgebied dan verantwoord is voor het behoud van de visstand, doorgaans als gevolg van een overcapaciteit van de visserijvloot. Meer dan diep genoeg om er te kunnen varen. Die gedeelten van de romp die in lengterichting buiten het voorste en achterste punt van de waterlijn steken, dus boven water hangen. Overlaadhaven zonder kaden.

Overdiep Overhang

Parlevinker

Afkorting

Barge port Als beide schepen over dezelfde boeg liggen, moet de overloper uitwijken voor de langzamere boot.

Gevaarlijk, want de bodembeplating van het schip kan slamming | daardoor worden vervormd. Kan worden voorkomen door paaltjes lopen een paar streken van koers te veranderen of de snelheid van het schip te minderen. Werd gebouwd in 1839 en is 17,50 m. hoog.

Wordt uitgesproken als `panne, panne'.

Parceltanker

Heeft daarvoor in Nederland een vergunning nodig.

79 van 123

Bumboat



Synoniem

Afkorting

Passagieren Passagiers

passevolant Patentluiken

poort

Peilantenne

peilraam

Peiling Peilstation Pelagische vissen Perigeum Permeabiliteit (van een ruimte) Perslucht Pharos Pier Plaatselijke gemiddelde tijd Plané Planeren glijden |scheren

17-04-07

Toelichting


Ter ontspanning de wal opgaan. Is niet exclusief voorbehouden aan de passagiers. Alle personen aan boord met uitzondering van de kapitein en de schepelingen, alsmede kinderen beneden de leeftijd van één jaar. Elk schip dat door de eigenaar bestemd is om meer dan twaalf passagiers te vervoeren, dan wel een schip dat meer dan twaalf passagiers vervoert. Iemand die bij de monstering het vereiste aantal bemanningsleden moet volmaken, maar in werkelijkheid niet meevaart. Stalen luikdelen in de vorm van pontons, die met scharnieren aan elkaar zijn bevestigd, op rollen lopen en mechanisch geopend en gesloten kunnen worden. Rond venster met waterdichte sluiting. Het met rijen vlaggen versieren van schepen. Wordt alleen bij belangrijke feesten gedaan. Daarvoor worden meestal de seinvlaggen gebruikt. Mag officieel alleen als het schip stilligt. Draaibare antenne van een radiopeiltoestel, met Vaak ook bestaande uit twee vaste ringvormige ramen, een ringvormig raam. die haaks op elkaar staan. De hoek ten opzichte van het kompasnoorden, Een peiling uitgedrukt ten opzichte van de lengterichting waarin een voorwerp wordt waargenomen. van het schip is een relatieve peiling. Radiostation dat seinen voor radiopeiling uitzendt. Vissen die in de hele waterkolom zwemmen, Dit in tegenstelling tot demersale vissen. Voorbeelden: dikwijls tot dicht bij het oppervlak haring en makreel. Zij leven doorgaans in scholen. De positie waarin de maan het dichtst bij de aarde staat. Het aantal percenten van de inhoud van die Het deel van de ruimte dat zich boven de ruimte dat door water kan worden ingenomen. indompelingsgrenslijn bevindt mag daarbij niet in aanmerking worden genomen. Atmosferische lucht (1 bar) die door een voor gebruik in duikflessen. compressor wordt samengeperst tot circa 200 bar Vuurtoren van Ouddorp, Goeree. Dateert van 1950 en is 56 m. hoog. In zee stekend wandelhoofd of lange steiger.

Passagiersschip

Patrijspoort Pavoiseren


LMT

Local Mean Time Toestand waarin het vaartuig planeert Het boven water komen

Een vaartuig planeert wanneer het, dank zij een bereikte relatieve grote snelheid, niet alleen door de hydrostatische kracht van het water wordt gedragen, maar ook door de dynamische krachten van het snel langs de romp stromende water. Het gewicht van het verplaatste water is dan kleiner dan het gewicht van het vaartuig; het gaat nog maar gedeeltelijk dóór het water en

80 van 123



Synoniem

Plankijs Platbodem

platbodemjacht

Plecht Plot Plunderage Polinia Polyester

polyesterhars

Pontfuik Ponton Poolshoogte Poolster Portofoon Pre-sea Certificaat Presenning Presenning Prik Protectieclub Puimsteen Put Quarantaine

Raad voor de Scheepvaart

17-04-07

Polaris | tramontane

Afkorting


Toelichting

gedeeltelijk glijdt het óver het water. Op palen gebouwde plankenvloer boven het water. Typisch Nederlands jacht met een plat vlak, zoals de botter of de schouw. Voor- of achterdek van een klein vaartuig. Scherm waarop de positie en koers van het eigen schip en andere schepen te zien is. Verduistering van goederen die deel uitmaken van de uitrusting of lading van een schip. Open water, aan alle kanten omringd door zeeijs. Kunststof waarvan veel zeilboten en kano's zijn gemaakt, door middel van mallen. Enigszins op een fuik gelijkend systeem van aanlegsteigers voor ponten of veerboten. Drijvende, dichte bak, waarover soms een dek is Wordt onder andere gebruikt als aanlegplaats in havens gelegd. en rivieren, of als ondersteuning van noodbruggen. De hoogte van de hemelpool boven de horizon. Is gelijk aan de geografische breedte van de plaats van waarneming. De heldere ster die op het noordelijk halfrond bijna het ware noorden aangeeft. Draagbare marifoon voorzien, bestemd voor het intraship-verkeer. Diploma van de cursussen òverleven op zee' en `brandbestrijding', zonder welke niet kan worden aangemonsterd. Groot dekkleed dat over de luiken van een Soms worden er twee of meer presennings op elkaar vrachtschip wordt gelegd. gelegd, om de lading tegen regen en buiswater te beschermen. Smalle zeildoekband op een deknaad, om die naad tegen inwateren te beschermen. Negenoog Aasvisje met de vorm van een kleine paling. Verbond van kapitein-eigenaren, opgericht ter bestrijding van risico's aangaande ladingsproblemen in de wijdste zin des woords. Lichte poreuze gestolde lavasteen veel gebruikt voor het schuren van houtwerk en roestplekken. Plaats waar de baggermolen de bagger naar boven haalt. Korter of langer gedwongen verblijf op een afgezonderde plaats van schepen die uit besmette gebieden komen of mensen met een besmettelijke ziekte aan boord hebben. Soort tuchtcommissie voor de koopvaardij en de Vroeger `Raad van Tucht'.

81 van 123


Plunderage

Pre-sea Certificate



Synoniem

Afkorting

Raamnet Rabot

keersluis

Radar And Television Aid to Navigation Radarhorizon

RATAN

Radarreflector

Radarwaarnemer

Raderboot Radiatiemist Radio Tele Type Radiobaken

Radiohut Radiomedische Dienst van radiomedische het Nederlandse Rode adviesdienst Kruis Radiopeilkaart Radiorichtingzoeker Richtingzoeker

17-04-07


Toelichting


zeevisserij, die met name belast is met het onderzoek naar de oorzaak van scheepsrampen. Visfuik met een groot raam aan de ingang, dat voor de opening van een sluis wordt geplaatst. Keersluis in een waterloop, bestaande uit twee op elkaar liggende horizontale balken, die aan de uiteinden in de groeven van de sluismuren passen. Een combinatie van radar en televisie, speciaal voor het navigeren in drukke vaarwaters. De maximale afstand waarop objecten door de radar kunnen worden waargenomen. Ruitvormig apparaat van metaal dat aan alle vier Wordt behalve op boeien ook op boten geplaatst, omdat zijden een pyramidevormige reflector heeft. deze anders door de radar niet worden waargenomen. Moet ten minste 4 meter boven de waterspiegel zijn aangebracht om het gewenste effect te kunnen hebben. Op veel wateren verplicht. Behalve de open radarreflectors zijn er ook reflectors die in een plastic bus op de mast zijn gemonteerd. Deze hebben als voordeel dat de kans op schavielen sterk wordt verminderd. Iemand die op een radarpost scheepsbewegingen waarneemt en deze gegevens eventueel doorgeeft aan belanghebbende instanties, zoals het loodswezen. Vaartuig dat wordt voortbewogen door De eerste stoomschepen werden met dit systeem schepraderen. voortgestuwd. Mist die ontstaat boven laagliggend land bij Vooral ’s winters. Breidt zich som uit naar zee, maar heldere nachten. doogaans niet verder dan 10-15 mijl uit de kust Scheepstelex die via een radioverbinding in het TOR korte-golfgebied tot stand komt en tamelijk storingsgevoelig is. Hierbij wordt door een walstation of lichtschip een elektromagnetisch veld uitgezonden, waarop men de radio kan afstemmen en met een radiorichtingzoeker de richting van het baken kan peilen. Werkruimte van de radio-officier waarin onder andere de radiozend- en ontvangstapparatuur staat opgesteld, meestal in de buurt van de navigatiebrug.

RMD

D-F

Kaart waarop alle peilstations zijn aangegeven. Draaibare raamantenne in de vorm van een ring of twee vaste ramen in de vorm van loodrecht op

Direction Finder

82 van 123



Radiowacht Rafeling Ramark Randmeren

Randzee Rank Rattenschild

Reddingsboei Reddingsboot Reddingsboot Reddingsvest Reden Reder Rederij Rederijbrief Redersclub

Reeks zeer korte stoten

17-04-07

Synoniem

Afkorting


Toelichting

elkaar staande ringen, waarmee men de richting van een radiobaken kan vaststellen. Wachthouden bij de scheepsradio om noodsignalen en andere berichten te kunnen opvangen. Verwarde beweging in het water op plaatsen waar bijvoorbeeld in een ondiepte of bij een wrak. een zeestroming weerstand ondervindt Radiobaken op een markeerboei, die in werking wordt gesteld door de radiosignalen van een naderend vaartuig. Zo noemt men de watergebieden die bij de Deze voormalige gedeelten van het IJsselmeer worden inpoldering van Oostelijk en Zuidelijk Flevoland intensief gebruikt door watersporters en staan onderling bewaard zijn gebleven. met elkaar in verbinding. Van Amsterdam naar het Ketelmeer zijn dat: IJmeer, Gooimeer, Eemmeer, Nuldernauw, Wolderwijd, Veluwemeer, Drontermeer en Vossemeer. Grote inham in het vasteland die in geheel open verbinding met de oceaan staat. Zegt men van een schip dat niet erg stabiel is. Cirkelvormige plaat met een diameter van Vaak is het niet aanbrengen van rattenschilden strafbaar. ongeveer een halve meter, die in de haven op enkele meters van het schip op alle meertrossen worden geplaatst, om te voorkomen dat er langs die weg ratten aan boord komen, of ratten het schip verlaten. Rond of hoefijzervormig voorwerp uit kurk of ander drijvend materiaal, dat aan drenkelingen wordt toegeworpen. Boot van een reddingsbrigade, bestemd om schipbreukelingen te redden. Reddingssloep aan boord, dienend om het schip in noodgevallen te kunnen verlaten. Persoonlijk reddingsmiddel, zodanig geconstrueerd dat het de drenkeling met het aangezicht boven water doet drijven. Een schip uitrusten en in de vaart brengen. Degene die één of meer schepen exploiteert. Bedrijf dat schepen uitrust en met commercieel oogpunt in de vaart brengt. Eigendomsbewijs van een schip. Vereniging van scheepvaartondernemingen voor onderlinge verzekering tot dekking van het vierde deel van de aanvaringsschade aan derden, dat onder de cascopolis niet gedekt is. Volgens de wet: een reeks van tenminste zes

83 van 123


Lifeboat Lifeboat Lifejacket

Feeder



Reepnet Reestokken Reewacht

Synoniem

Afkorting


RH

stoten, elk durende ongeveer een kwart seconde; de tijdruimte tussen opeenvolgende stoten moet ongeveer een kwart seconde bedragen. Staand haringnet. Stokken waar de kamers aan vast komen. Wachtindeling van een schip dat niet vaart, maar op de ree (voor anker) ligt. Stukgoederen die niet tot de lading behoren, maar als geschenk voor anderen worden meegenomen, bijvoorbeeld spiegeltjes en kraaltjes. watersport wedstrijd. De naam is afkomstig van de roeiwedstrijden die in 1315 voor het eerst in Venetië werden gehouden, om de jonge mannen te interesseren voor de zeevaart. Later is dit uitgegroeid tot een jaarlijks volksfeest. Klassebureau dat op verzoek diverse soorten Verstrekt certificaten met betrekking tot de veiligheid van keuringen van schepen verricht. schepen. Dit reglement is tot stand gekomen in overleg met de Belgische autoriteiten. Globaal van tevoren vastgestelde vaart naar één of meer havens, meestal met inbegrip van de terugtocht naar de thuishaven. Stelsel van bevrachting waarbij de vrachtprijs wordt bepaald naar de afstand, niet naar de reisduur. Wijziging in het vaarplan in afwijking van of in strijd met het contract. Halfhoge opstaande lijst langs het boord. Een smalle ondiepte in de zee die bestaat uit vast bijvoorbeeld koraalbegroeing. aan de bodem gehecht materiaal

zegen | ankernet

Regaal Regatta

Register Holland Reglement Kanaal van Gent naar Terneuzen Reis Reisbevrachting

reischarter

Reisverandering

deviatie

Reling Rif

verschansing

Rijksinstituut voor Visserijonderzoek Rijkswerf Rijnaak

Rijnschip Ringvaart Ringzegenvisserij

17-04-07

Toelichting

RIVO Werf van het rijk voor het uitvoeren van verschillende werkzaamheden voor de marine. Een sleep- of duwschip met een laadvermogen van 2000 BRT en meer, voor het transitovervoer van goederen van de zeehavens naar het achterland. Groot vrachtschip voor de Rijnvaart, met een laadvermogen van 500 à 4000 BRT. Vaart rondom een drooggelegd stuk land, daarvan gescheiden door een ringdijk. Methode waarbij met een groot, cirkelvormig buidelnet wordt gevist.

Een ringvaart wordt gebruikt om het overtollige water uit de polder te pompen. In open toestand is het een groot, verticaal omlaaghangend gordijn, dat door het vaartuig om een gelokaliseerde school vis wordt heengetrokken. Daarna

84 van 123




Synoniem

Afkorting


Toelichting


wordt het net aan de onderkant dichtgetrokken en worden beide zijden binnengehaald. De vis wordt vervolgens met schepnetten of pompen aan boord gebracht. Rits

richel

Robber Roeiers Roepnaam

Radioroepnaam

Roepsein Roer Roerganger

Roll on/roll off-schip

autocarrier

Roller

Rond jacht Rondhout

Rondom schijnend licht Rondspant Rondvaartboot Roodwier Routeren

17-04-07

rondebodemjacht Boom

Ro/ro

Evenwijdig aan de kustlijn lopende smalle rug of bank van schelpen en zand. De geschatte vangst, die alvast wordt afgeslagen voordat het vaartuig binnenvaart. Personeel van de loodswacht; vroeger de roeiers van de sloepen. In Nederland de tweeletterige, viercijferige code bijvoorbeeld PI (Papa India) 3784. Bij andere Call-sign van een schip ten behoeve van het zendinstallaties is er sprake van andersoortige marifoonverkeer roepnamen. In het buitenland verschillen de samenstellingen van letters en cijfers nogal. Eén en ander staat centraal geregistreerd bij de ITU. Vierletterige telegramcode van een schip volgens het internationaal seinboek. Stuurorgaan. Uitgevoerd als aangehangen of doorgestoken roer, bij dit laatste ook wel uitgevoerd als balansroer indien een gedeelte van het roerblad zich vóór de draai-as bevindt. Man of vrouw aan het roer, meestal een matroos De chef van de wacht dient de roerganger alle van belang of een kwartiermeester. zijnde instructies te geven en de informatie te verschaffen die nodig is om de roerganger zijn werk goed te laten doen.. Schip met verschillende dekken, die met schuine Wordt gebruikt voor het vervoer van auto's. opritten of liften met elkaar verbonden zijn. Golf waarvan de voorkant van een golf niet zo steil wordt dat de golftop voorover stort (breker), en er zich op de top een massa schuim vormt, die met de golftop meerolt. Typisch Nederlands jacht met ronde spantvormen zoals de boeier en de tjotter. Iedere houten of metalen paal of buis die wordt Spar gebruikt als mast, giek, gaffel, boegspriet, kluiverboom, spinnakerboom, fokkeloet, fokkeboom, spriet en dergelijke. Volgens het BPR: een licht dat schijnt over een boog van de horizon van 360 graden. Spantvorm zonder scherpe hoeken in elke halve spant-doorsnede tussen dek en kiel. Boot waarmee men langs een zekere bezienswaardige route vaart en vervolgens naar het startpunt terugkeert. Wieren die onder andere gesulfateerde polysacchariden bevatten. Het geven van opdrachten en adviezen aan Dit gebeurt vaak op basis van satellietcommunicatie. kapiteins over de door hen te volgen route, onder

85 van 123



Synoniem

Afkorting


Toelichting


SAR-kanaal

andere naar aanleiding van de informatie over weersystemen. Opdrachten en adviezen voor het routeren Inwendige ruimte van een schip die is bedoeld voor het transport van vracht. Er zijn schepen met één aaneengesloten ruim, maar er zijn ook schepen met meerdere ruimen. De wind ruimt wanneer hij met de klok mee draait. Tegengesteld aan krimpen. Pomp waarmee water uit het ruim wordt gepompt bijvoorbeeld tijdens of na het schoonspoelen. Reis van een baggerschip van de ene haven naar een andere. Iemand die wordt gestationeerd aan boord van een gesleept onbemand vaartuig, om voortdurend de sleepverbindingen en de zeewaardigheid te controleren. Werknemer van het havenbedrijf die de ligplaatsen van de schepen reserveert. Zeeman die een vaartuig slechts van de ene plaats naar de andere brengt, in plaats van er een hele reis aan boord te blijven. Beproefde Britse methode voor het door middel Running survey van driehoeksmetingen in kaart brengen van kustlijnen. Proefvaart waarbij alles wordt uitgeprobeerd. Navigatiewaarschuwingssysteem voor gebieden Safety Net werkt via de Inmarsat EGC-terminal. Safety Net waarvoor geen Navtex-informatie beschikbaar is. Internationaal verdrag voor de veiligheid op zee. Deftig ingerichte passagiersboot met een van ramen voorziene opbouw midscheeps. Groeten van een ander vaartuig Gebeurt door middel van de natievlag, door haar één keer neer te halen en neer te houden totdat de ander hetzelfde heeft gedaan, dus de groet heeft beantwoord. Volgens de wet: een sleep, een duwstel of een gekoppeld samenstel. Twee dunne huiden met daartussen (doorgaans schuim). sandwichmateriaal Deel van de Atlantische Oceaan ten zuiden van De zee ontleent haar naam aan het vele sargassowier, de Bermuda-Eilanden. een plantengeslacht uit de bruinwieren. Er is weinig stroming. Op grote diepte in de Sargassozee ligt de plaats van herkomst van de rivierpaling. De larven zwemmen van deze paaiplaats naar het noordoosten en bereiken na een jaar of drie de kusten van West-Europa, Noord-Afrika en Klein-Azië. Search And Rescue-kanaal van de marifoon.

17-04-07

86 van 123

Routering Ruim

Ruimen (van de wind) Ruimpomp Run Runner

Runner Runner Running survey Runtocht Safety Net Safety Of Lives At Sea Salonboot Salueren Samenstel Sandwichconstructie Sargassozee

SOLAS



Synoniem

Satcom-M

Scanner Scanner Schadevaring Scheepsagent Scheepsbouw Scheepsbouwkunde Scheepscertificaat Scheepshypotheek Scheepsnaam

scheepsverband naam van het schip

scheepsraad Scheepsraad Scheepsregister. Scheepstijdingen Scheepsverband Scheepsverband Scheepsverklaring Scheepswerf Scheepvaart

17-04-07

werk | jachtwerf

Afkorting


Toelichting

Duplex satelliet communicatiesysteem voor, waarmee men vanaf het schip wereldwijd kan communiceren met de wal (onder andere telefoneren en faxen). Apparaat waarmee men onder andere alle kanalen van de marifoon kan ontvangen.. De voortdurend ronddraaiende antenne van de radar. Het veroorzaken van schade door een varend schip. Regelt als agent van een rederij de ontvangst, de Treedt meestal ook op als cargadoor. aflevering en de betaling van de goederen bij de stuwadoor en de opdrachtgever. De bedrijfstak die zich met het bouwen van schepen bezighoudt. De leer omtrent het bouwen van schepen. Kopie van de inschrijving van het schip in het scheepsregister. Hypotheek met het schip als onderpand. Naam van het schip Een klein schip mag krachtens het BPR niet deelnemen aan de scheepvaart als hierop niet de naam van het schip is aangebracht. Een schip niet zijnde een klein schip mag niet deelnemen aan de scheepvaart, tenzij op de romp zijn aangebracht de naam van het schip, alsmede op de achterzijde de thuishaven van het schip. De bijeenkomst van de scheepsraad. Raad van scheepsofficieren met wie de gezagvoerder, in voorgeschreven of moeilijke gevallen, overleg pleegt en besluiten neemt. Verzamelterm voor de drie registers waarin de zeeschepen, vissersvaartuigen en binnenvaartuigen te boek zijn gesteld. Berichten in dagbladen omtrent de actuele positie Worden met name gelezen door familie en kennissen van van zeeschepen. zeelieden. Een bij overeenkomst bedongen voorrecht op de opbrengst bij rechtsvordering op een schip. Verbinding van een schip ten behoeve van een schuld. Het bij het einde van een reis door de Bij schade aan schip en/of lading dient hij binnen 48 uur gezagvoerder van een schip afgelegde verklaring. na aankomst in een haven een scheepsverklaring af te leggen bij een notaris of bij de Nederlandse consul. Terrein van scheepsbouwer of -reparateur, waarop dokken, hellingen, kantoren enzovoort. Verzamelnaam voor het verkeer te water uiteenvallend in zeevaart, kustvaart, binnenvaart en

87 van 123




Synoniem

Afkorting

Scheepvaartinspectie

Scheepvaartmuseum Scheepvaartreglement Eemsmonding

Scheepvaartreglement Westerschelde

SRW

Scheepvaartverkeerswet

Scheernet Scheidingstonnen Schelvis Schepenbesluit Schepenlift Schepenwet

Scherenkust Scherp jacht Scherpgebouwd Schiemanswerk

17-04-07

schutnet


Toelichting


recreatievaart. Onderdeel van het ministerie van Verkeer en Waterstaat wat voortdurend toezicht houdt op alle Nederlandse schepen, vooronderzoek naar scheepsrampen verricht en een tuchtrechtbevoegdheid heeft wanneer blijkt dat een scheepsramp te wijten is aan de schuld van de kapitein of een officier van een in Nederland geregistreerd schip. Elk van de musea gespecialiseerd in de scheepvaart. Dit reglement is tot stand gekomen in overleg met de Duitse autoriteiten en moet worden beschouwd als een aanvulling/wijziging door plaatselijke omstandigheden op het Zeeaanvaringsreglement (ZAR). Dit reglement is van kracht op de Westerschelde De zeer drukke scheepvaart en andere omstandigheden en tot stand gekomen in overleg met de Belgische op de Westerschelde vereisen speciale regels. autoriteiten. Deze wet bevat onder andere bepalingen die bij Zij kan mede als grondslag dienen t.a.v. de veiligheid op de ordening wenselijk zijn op alle binnenwateren het water en de daaraan verbonden sancties. De en op zee, in de Nederlandse territoriale wateren. Scheepvaartverkeerswet is in feite de kapstok waaraan de Nederlandse scheepvaartreglementen zijn opgehangen. Net dat over de gehele breedte van het viswater wordt gespannen om ontsnapping van de vis te beletten. Tonnen die liggen op de plaats waar de rode Zijn bolvormig en altijd voorzien van een topteken. Door stompe en de groene spitse tonnenrijen elkaar middel van kleuren en de vorm van het topteken wordt snijden. meer informatie gegeven over de vaarwaters. Vissoort Haddock Koninklijk Besluit waarin de bepalingen van de Schepenwet in details zijn uitgewerkt. Inrichting voor het transport van schepen tussen Bestaat uit een mechanisch, hydraulisch of elektrisch waterwegen van ongelijke hoogte. voortbewogen bak met water, voorzien van sluisdeuren. Wet betreffende de scheepvaart, ter voorkoming van scheepsrampen, waarin opgenomen de bepalingen van en ten aanzien van de Raad voor de Scheepvaart. Steile kust met veel scherpe inhammen en talrijke rotseilandjes en klippen. Jacht met een vinkiel of midzwaard in tegenstelling tot ronde- en platbodemjachten. Smal, met spits toelopende stevens hetgeen de snelheid ten goede komt. Het verbinden en bewerken van touw en zoals het leggen van steken en knopen, splitsen, smarten staaldraad en trenzen.

88 van 123



Synoniem

Schiereiland Schietfuik Schietlijn Schiften Schiften Schiften

shiften

Schipbreuk Schipbreukeling Schipper Schipper

Schippersbeurs

Beursbevrachtingskantoor | beurs

Schipsluis Schokland School Schootwater Schorre grond Schot Schot

Schrale wind

17-04-07

slingerschot

Afkorting


Toelichting

Grotendeels door water omgeven land dat aan één zijde een natuurlijke verbinding heeft met een groter stuk land. Kleine fuik waarmee in het IJsselmeer wordt gevist. Uitgezette vislijn. Het verschuiven van de luikbalken. Het van richting veranderen van de wind. Het verplaatsen van iets van het ene boord naar het andere. Het vergaan van een schip. Iemand die schipbreuk lijdt. Aanspreektitel voor de gezagvoerder van een Het is niet gebruikelijk om de kapitein van een zeeschip binnenvaartschip. zo te noemen. Volgens het BPR: degene die het schip voert. De schipper is degene die de navigatie leidt. Dit kan dus ook degene zijn die daadwerkelijk aan het roer staat, terwijl de schipper ligt te slapen en niet bereikbaar is. De schipper hoeft zich niet altijd in de stuurhut of aan dek te bevinden; ook als hij korte tijd in de kajuit verblijft en dan de leiding van de navigatie aan iemand anders overlaat, blijft hij de schipper, zolang hij zich maar terstond aan dek of in de stuurhut kan begeven. Plaats waar vervoerders en verladers op het gebied van de (wilde) binnenvaart samenkomen tot het aangaan van overeenkomsten. Sluis waarmee onder andere droogdokken worden afgesloten. Voormalig eiland in de Zuiderzee, tegenwoordig In 1859 werd het eiland ontruimd, omdat de regering het gelegen in en behorend tot de gemeente te duur vond het door de Zuiderzee bedreigde eiland te Noordoostpolder, provincie Flevoland. omdijken. Aaneengesloten menigte van gelijksoortige vissen. Zoet rivierwater dat in zee stroomt. Grond met een laagje schelpen erop. Tijdelijke afscheiding, verticaal in het ruim geplaatst, zowel dwarsscheeps als langsscheeps, om het schuiven van de lading te voorkomen. Permanente afscheiding, verticaal in de romp geplaatst, dwarsscheeps of evenwijdig aan het langsscheepse symmetrievlak, om de verschillende ruimten van het vaartuig van elkaar te onderscheiden en om de constructie te versterken. Wind die vrij voorlijk inkomt. De wind `schraalt' als hij voorlijker inkomt dan eerst.

89 van 123




Synoniem

Afkorting

Schreierstoren

Schrob

schrobbe

Schroef

propeller | Scheepsschroef

Schuifschade Schutkolk

kolk

Schutten Schuttevaer Schutwant

Scubaduiken Sea area

persluchtduiken

Search And Rescue Transponder Seinvlag Self-Contained Underwater Breathing Apparatus Semafoor

Semi-duplex

17-04-07

codevlag SCUBA


Toelichting


Amsterdams bouwwerk uit 1481, op de hoek van Men zegt dat de toren zo genoemd is omdat de vrouwen de Prins Hendrikkade en de Gelderse Kade. van de zee kiezende schepelingen zich hier bij het afscheid de ogen uit het hoofd schreiden, maar dat klopt niet. `Schray' is Oudnederlands en betekent zoveel als òp de hoek gelegen'. Aan een beugel en stok bevestigd visnet waarvan de opening toegehaald kan worden. Voortstuwingswerktuig voor schepen, bestaande De schroef stuwt het vaartuig in voor- of achterwaartse uit een naaf met twee tot vijf schroefbladen, richting voort. We onderscheiden rechtse en linkse meestal in één gietstuk uitgevoerd, en wentelend schroeven. om de door de scheepsmachine voortbewogen schroefas. Schade die het gevolg is van het schuiven van de lading. Deel van de sluis waarin de te schutten schepen afmeren en op een hoger of lager niveau worden gebracht. Het schip door een schutsluis in water van hoger of lager niveau brengen. Vereniging ter behartiging van de belangen van binnenschippers en hun kinderen. Samenstel van schutnetten die met de uiteinden Aan de bovenkant zijn zij van kurken voorzien en aan de aan elkaar verbonden zijn. onderkant zijn stukjes lood bevestigd. Het wordt bij wassend water op de rand van later droogvallende platen of oevers geplaatst. Als bij eb het water wegloopt, blijft er vis achter het schutwant achter. Mag in de binnenwateren niet worden gebruikt. Duiken met gebruik van zuurstoffles(sen) Elk van de vier zeegebieden (A1 t/m A4) waarin Sea area het GMDSS de wereld heeft ingedeeld. Apparaat aan boord van schepen, waarmee deze SART Search And door een radarsignaal en radarcode kunnen Rescue worden opgespoord. Transponder Een van de seinvlaggen of -wimpels uit de code Er zijn 26 lettervlaggen, 10 cijferwimpels, 3 van het Internationaal Seinboek. vervangwimpels en 1 onderscheidingswimpel. Duiktoestel met perslucht in 1943 uitgevonden door Jacques Yves Cousteau, in samenwerking met Emil Gagnan. Seintoestel, geplaatst op een hoge stellage aan de zeekust of rivieroever, waaraan naast of onder elkaar bollen, kegels, vlaggen en dergelijke worden gehangen, als signalen voor de scheepvaart met betrekking tot de diepte, stormverwachtingen enzovoort. Radiotelefoniesysteem waarbij het kuststation tegelijkertijd zendt en ontvangt, terwijl het schip

90 van 123



Synoniem

Afkorting


SES

afwisselend zendt en ontvangt Instrument voorzien van een gradenboog (die het De moderne sextant is ontwikkeld uit de octant van zesde deel van een cirkel bedraagt) en spiegels, Hadley. dat wordt gebruikt om de hoogte van de hemellichamen en daarmee de positie van het schip te bepalen. Schip met Inmarsat-apparatuur aan boord.

Sextant

Ship Earth Station Shippingmaster

Short range navigation

shoran

Signaalverlichting Simplex Single Side Band Slagzee sleep

stortzee

SSB

Sleepboot

sleper

Sleephelling Sleeplijn

breidel

Sleeplijn Sleepvaart

Sleepvlag Slepen Slingeren Slingertank

17-04-07

anti slinger tank

Toelichting


Ship Earth Station

Persoon, vaak tevens logementhouder of herbergier, die zich niet geheel belangeloos belastte met het doen aanmonsteren van zeelieden. Radionavigatiesysteem met twee antwoordbakens. Verticale rij lichten op een schip die aangeven dat er iets bijzonders aan de hand is Radiotelefoniesysteem waarbij de ontvanger Men kan dus niet gelijktijdig luisteren en praten. wordt uitgeschakeld zodra de zendknop wordt ingedrukt, en omgekeerd. Enkelzijbandmodulatie (Laag is LSB, hoog is USB). Over het schip slaande golf. Volgens de wet: een samenstel van één of meer motorschepen en één of meer op tros daaraan verbonden andersoortige schepen, waarbij de motorschepen dienen voor het voortbewegen. Zeer sterk vaartuig met krachtige motor, bestemd We onderscheiden zeesleepboten, havensleepboten en voor het slepen van drijvende objecten. binnen-sleepboten. Een schuine helling om een boot uit het water te halen of te water te laten. Kabel waardoor een schip met de sleepboot bridle verbonden is. Vistuig dat voornamelijk bestaat uit een lijn die door het water wordt gesleept. Tak van de scheepvaart die zich bezighoudt met het slepen van vaartuigen en andere drijvende objecten, door middel van speciaal daartoe gebouwde sleepboten. Kleine rode attentievlag met een groot wit blok, op de boeg van een sleepboot of sleepschip. Vissen met sleepnetten bijv. haring-, ansjovis-, bot-, spiering- of snoekbaarsslepen De schommelende, dwarsscheepse slingerbeweging van een vaartuig in zeegang. Elk van de door buizen met elkaar verbonden Omdat de tanks gedeeltelijk gevuld zijn ontstaat het effect

91 van 123



Synoniem

Afkorting

Sloep Sloepenrol Sludge Sluisfuik Sluiskil sluiswachter Snelle motorboot

sluismeester | sassenier | sasser speedboat | powerboat

Sneu Snorkelen Snug down Sound Navigation And Ranging

SONAR

Spanvisserij Sparboei Special Committee on Oceanographical Research Spiegel


tanks aan weerszijden van het schip die dienen dat de van buiten op het schip werkende krachten die de om het slingeren tegen te gaan. slingering veroorzaken worden tegengewerkt. Een type zeilboot zonder dek, langsscheeps getuigd met een enkele mast met fok en grootzeil, zoals de meeste jollen en jachten. Oefening aan boord waarbij ieder bemanningslid bij zijn eigen sloep moet aantreden en zijn specifieke taken in noodsituaties moet opnoemen. Afval van afgewerkte olie en oliehoudende waterresten, bij normaal bedrijf ontstaan in de machinekamer. Fuik zonder vleugels. De voorste hoepel is zeer groot en wordt in de opening van een sluiskanaal geplaatst. Voorkanaal aan de buitenzijde van een zeesluis. Persoon belast met het toezicht op en gebruik van de sluis. Volgens het BPR: een klein schip dat bij gebruik van zijn mechanische middelen tot voortstuwing sneller kan varen dan 20 kilometer per uur. Korte dwarslijn Activiteit waarbij de zwemmer aan de oppervlakte In tegenstelling tot bij skin diving of scubaduiken. Hij blijft. ademt voortdurend door de snorkel en slaat met zijn duikbril het onderwatergebeuren gade. Stormklaar maken van een schip door alles zeevast te zetten en de zeilen te reven. Apparatuur waarmee objecten onder water Het apparaat zendt ultrasone trillingen uit, die worden kunnen worden opgespoord. teruggekaatst. De afstand wordt bepaald door het tijdsverschil tussen de uitzending en de ontvangst van de echo. Vorm van visserij waarbij twee schepen een zakvormig net tussen zich in voortslepen. Drijfbaken. Lange cilinder met in verhouding tot Indien ze in plaats van spitse tonnen liggen, lopen ze de lengte een kleine middellijn. spits toe. Liggen ze in plaats van stompe tonnen, dan zijn ze cilindervormig.

SCOR Min of meer vlakke, achterste afsluiting van de romp

Spits

spitsbak

Belgisch motorschip met stompe voorsteven.

Spoed

schroefspoed

De theoretisch afgelegde weg van het schip bij één omwenteling van de schroef in een vaste massa, die niet meegeeft.

17-04-07

Toelichting

Wordt negatief genoemd wanneer de spiegel van boven naar binnen wijkt. Veel zeiljachten hebben tegenwoordig een uitermate positieve spiegel. De huidige standaardafmetingen zijn: L.O.A. 39 meter en breedte 5,05 m. Omdat water wel meegeeft, ontstaat de zogenaamde slip en is de werkelijk afgelegde afstand kleiner dan de theoretisch afgelegde weg. Dit verschil wordt het `slippercentage' genoemd.

92 van 123


Sludge

Snug down Sound navigation and ranging



Synoniem


Toelichting

Sportduiken

Onderwatersport

te onderscheiden in snorkelen, waarbij de duiker gebruik maakt van een snorkel, skin diving, en scubaduiken, waarbij ademhalingsapparatuur wordt gebruikt.

Spui

Afsluitbare waterlozing die door een waterkering loopt. Boezem waarlangs wordt gespuid. Kom die bij hoog tij vol loopt en bij laag tij met kracht het voor de haven liggende zand meevoert. Het door een spui lozen van water. Gat in de reling dat dient om het water van dek weg te laten lopen. Zeldzaam voorkomend natuurverschijnsel, veroorzaakt door luchtelektriciteit, waarbij een elektrische ontlading plaatsvindt die als een zwak lichtschijnsel aan puntige voorwerpen (masten, kerktorens) waarneembaar is. Palingvisserij met aan stalen (stokken) Vindt plaats langs een gedeelte van de IJsselmeerkust. vastgemaakte fuiken. Verzameling tabellen en diagrammen die een beeld geven van de stabiliteit van een vrachtschip. Lichtsein met moderne noodsignalen vaak afgeschoten met een seinpistool Blijf tot nader bericht uitluisteren op dit kanaal Stelling op een werf waarop een schip in aanbouw rust. In de grond gestoken takken, die aan de linkerzijde van het vaarwater spits bij elkaar zijn gebonden en aan de rechterzijde van het vaarwater uit elkaar staan. Gezouten ongekaakte haring. Gedeelte van het schip waar de huid van beide We onderscheiden voorsteven en achtersteven. zijden samenkomt in een betrekkelijk scherpe vorm. Zegt men van een schip dat stabiel is. Volgens de wet: een schip dat hetzij ten anker, Een schip ligt indirect gemeerd als het gemeerd ligt aan hetzij gemeerd ligt. een schip dat direct gemeerd ligt. Vaartuig dat door stoom (stoommachine of stoomturbine) wordt voortbewogen. Attentiesignaal met de scheepshoorn. Soms van touw, maar meestal opgeblazen plastic Op de boeg van een schip leguaan genoemd cilinders die over de rand van de boot worden opgehangen om beschadiging te voorkomen. Kleine, uitstekende rand rond de buitenkant van het dek van een jacht.

Spui Spuidok Spuien Spuigat

spijgat

St. Elmusvuur

corposant

Staalvisserij Stabiliteitsgegevens Stakellicht Stand by Stapel Steekbakens

Steurharing Steven Stijf Stilliggend schip Stoomboot Stoot Stootkussen Stootrand

17-04-07

stootwil | fender | wil | wrijfhout

Afkorting

93 van 123


Corposant

Stand by



Synoniem

Stormwaarschuwing Stortgoed Stouwen

stuwen

Stranden Strandvonderij

Strijkend tij

neergaand tij

Stroombult Stukgoed Sturen

Stuurautomaat Stuurboord Stuurlast

Heklastig | achterlastig

Stuurman Stuursnelheid Stuwadoor Surfen

17-04-07

surfriding

Afkorting


Toelichting

Waarschuwing via voor windsnelheden van 6 Beaufort en meer

in één of meerdere van de volgende districten: Vlissingen, Hoek van Holland, IJmuiden, Texel, Rottum en IJsselmeer. in tegenstelling tot stukgoed. Dit werk wordt onder leiding van de stuwadoor gedaan.

Lading die gestort wordt, zoals graan Het oordeelkundig plaatsen van de lading in de ruimen. Vastlopen op het strand. Ambtelijke instelling die uit zee aangespoelde voorwerpen moet beheren.

De strandvonder of strandvoogd is meestal de burgemeester. Hij oefent toezicht uit op gestrande schepen, aangespoelde goederen en het verlenen van hulp en berging. De strandvonder heeft recht op beheerloon, dat wordt betaald uit de opbrengst van goederen. Het zich toeëigenen van op het strand gevonden voorwerpen is officieel verboden.

Situatie waarbij stroom en wind uit dezelfde richting komen. Ondiepte die zich soms zo'n vijftig meter achter de sluis bevindt. Goederen die bij het stuk, dat wil zeggen per colli in tegenstelling tot stortgoederen. ten vervoer worden aangegeven Volgens het BPR is dit `het zelfstandig bepalen Degene die slechts handelt onder direct toezicht van een van koers en snelheid van het schip'. ander, die onmiddellijk het sturen van het schip kan overnemen, is niet degene die het schip krachtens het reglement stuurt. Het sturen van een varend schip moet worden verricht door een daartoe bekwaam persoon van tenminste 1jaar oud. Voor snelle motorboten geldt de minimumleeftijd van 18 jaar. De bepaling omtrent de leeftijd geldt niet voor een klein motorschip met een lengte van minder dan 7 meter, dat niet sneller dan 13 km. per uur kan varen, een klein zeilschip van minder dan 7 meter en een klein door spierkracht voortbewogen schip. Automatische stuurinrichting. De rechterkant van een vaartuig wanneer men van achteren naar voren kijkt. De mate waarin het schip achter dieper steekt dan voor. Scheepsofficier die met de navigatie is belast. Hij of zij dient met goed gevolg bepaalde examens aan de zeevaartschool te hebben afgelegd. Minimum snelheid door het water die men nodig heeft om het roer te kunnen sturen. Deze zorgt in de haven voor de overslag en Men kent stukgoed-stuwadoors, multi-purposeopslag van goederen. stuwadoors, massagoed-stuwadoors, containerstuwadoors en ro/ro-stuwadoors. Zich met hoge snelheid op een surfplank op de

94 van 123




Synoniem

Surfen Synodische getijden

Windsurfen dubbeldaags getij

Taan

cachou | run

Taats Taatspot Tagrijn

shipchandler

Tall ship Tallyen Tanker Telex Over Radio

Bevoorradingsschip

Teredo Navalis

Paalworm

Tewaterlating Thuishaven

Tilling Tochtsloot

17-04-07

Omschrijving/definitie van het begrip golven van de branding naar het strand laten glijden. plankzeilen. Getijden waarin de twee weken durende cyclus van springtij en doodtij overheersen. Ontsmettende, conserverende bruingele verfstof, een aftreksel van eikeschors, waarmee visnetten en zeilen werden behandeld. Elk van de pennen waarop een sluisdeur draait. Holte waarin de taats draait Handelaar in (soms tweedehands) scheepsbenodigdheden. Elk van de traditionele zeilende zeekastelen die de oceanen bevaren De lading (met name stukgoederen) controleren en registreren. Schip dat speciaal voor het vervoer van onverpakte vloeibare lading is ingericht. Communicatiemiddel voor schepen

Tender

Thunnus alalunga Tijdbevrachting

Afkorting

Albacore

Toelichting


Op de Noordzee is sprake van synodische getijden.

shipchandler zoals clippers, windjammers, schoeners en barken.

Tall ship

Wordt gedaan door de tallyman, de ladingschrijver. Wordt voornamelijk gebruikt voor het transport van aardolieprodukten. Boven de 200.000 ton spreekt men van VLCC's, boven 350.000 ton van ULCC's. Het bericht wordt in deeltjes verzonden. Na ontvangst van elk deeltje antwoordt het station. Is het bericht goed overgekomen, dan wordt het volgende deeltje verzonden. Zo niet, dan wordt het slecht overgekomen deeltje nogmaals verzonden.

Boot die bemanning, passagiers en bagage van een op de rede of in de haven liggend schip afhaalt, of van de wal aan boord brengt. Dit dier boort, net als de boordpissebed, gaten in het hout van schepen, en kan worden opgespoord door te kloppen en te prikken. Het te water laten van een schip, nadat de werkzaamheden op de werf gereed zijn. De haven waar een schip volgens de registers thuishoort en die doorgaans onder de naam van het schip op de kont staat vermeld. Witte tonijn Hierbij wordt een schip voor een bepaalde De huurder betaalt de huurprijs, de havenkosten, de time charter periode gehuurd. loodskosten, de kanaalgelden en de brandstof, terwijl de kosten van bemanning, voeding, onderhoud en verzekering voor rekening van de verhuurder komt. De hoek tussen de scheepsbodem en het horizontale vlak. Hoofdafvoersloot die het polderwater, aangevoerd door de zij- en kavelsloten, naar het

95 van 123



Synoniem

ton Tonnagedek Tonnenmaat

meetdek tonnage

Toom Toplicht

Stoomlicht

Afkorting

uitwateringskanaal of de uitwateringssluis voert. Duizend kilo. Dek vanwaaraf de tonnage wordt gemeten. De inhoudsmaat van een schip uitgedrukt in brutoregisterton of gross tonnage.

Trampschip

Dit wil zeggen dat de boot vervoerbaar is per trailer, aan de trekhaak van de auto.

general-service ship | vrachtschip

Transportschip Traverseren Trawl

Trekschuit

17-04-07


Onder nettotonnenmaat verstaat men de brutotonnenmaat verminderd met de inhoud van het schip dat in gebruik is voor voortstuwing, bemanningsverblijven enzovoort.

TSS

Transit

Trawler

Toelichting

Rijke visgrond. Wit licht dat zichtbaar is over een boog van de horizon van 225E, van recht vooruit tot 22,5 graden achterlijker dan dwars naar beide zijden van het vaartuig. Het wordt gevoerd aan of voor de mast en ten minste 1 meter hoger dan de boordlichten. Radiografisch plaatsbepalingssysteem. Kruisnet, waarmee onder andere op spiering en paling werd gevist.

Toran Totebel Traffic Separation Scheme Trailerbaar


treiler | trolder

De maximale breedte van de boot mag de 2,50 m. niet overschrijden, want anders mag zij niet zonder begeleiding over de weg worden vervoerd. Een boot die niet trailerbaar is moet met een dieplader worden vervoerd.

Vrachtzoeker; schip dat in verschillende havens op zoek is naar lading.

trampship | general-service ship

Het tijdstip van de dag waarop de zon het hoogst staat. Schip voor het vervoer van personen en materieel. oversteken van stromend water door schuin tegen Ferry de stroming in te varen. Zakvormig sleepnet, dat bij de bodemtrawlvisserij Bij de pelagische trawlvisserij wordt een zwevend net over de zeebodem wordt gesleept, om garnalen, gebruikt om haringachtigen te vangen. Enkele typen platvis, rondvis en haring te vangen. trawls: de boomtrawl, die geschikt is voor platvis en kabeljauw, en de veel bredere ottertrawl, die voor platvis minder geschikt is. Net als bij de zegen wordt bij het vissen met de trawl de vis achtervolgd. Vaartuig dat met een trawl vist en waarop vaak Men maakt onderscheid tussen hektrawlers en trawlers ook verwerking van de vis plaatsvindt. die over het zijboord vissen. De lengte van trawlers varieert nogal. Ze zijn er van 12 meter, maar ook van 90 meter. Tot het begin van deze eeuw gebruikt binnenvaartuig voor het vervoer van personen en goederen, dat door een paard over het jaagpad of

96 van 123



Trekvaart Trim Trimballast Trimmen Trimmen

Synoniem

kielballast tremmen

Trog trog Trommel Trommel Tros

meertros

Tros Tsoenami

tsunami | havengolf

Tuchtwet

Tui Tuidreg Tuigage

17-04-07

takelage

Afkorting

Omschrijving/definitie van het begrip trekpad werd voortgetrokken. Waterweg die werd gebruikt door trekschuiten. Verschil in diepgang van voor- en achterschip. Binnenballast waarmee een schip op de juiste waterlijn wordt gebracht en de stabiliteit verbeterd. Een lading stuwen. De ligging van een vaartuig in het water veranderen door het aanbrengen, verwijderen of verplaatsen van ballast. Langwerpige, smalle, diepe inzinking in de zeebodem. Uitloper van een lagedrukgebied. Het gedeelte van de lier waarom het touw zich windt. Trechtervormig binnennet van een kor Elke landvast van een aanzienlijk beroepsvaartuig. Uit drie tot zes strengen gevlochten touw. Enorme golf, vaak meer dan 15 meter hoog, veroorzaakt door een aardbeving, zeebeving of vulkaanuitbarsting. In open water kan een tsoenami de vorm aannemen van verschillende golven achter elkaar, die zich met een snelheid van tientallen kilometers per uur (soms 800 kilometer per uur!) maar een amplitude van niet meer dan een meter voortbewegen, waardoor zij op de oceaan doorgaans niet worden opgemerkt door schepen. Langs de kust en in zeeëngten neemt de tsoenami echter in snelheid af, om in hoogte toe te nemen. Zodoende ontstaan golven van tientallen meters hoog, die ver landinwaarts kunnen worden geworpen en daar enorme schade aanrichten. Een tsoenami kondigt zich soms aan door een plotseling terugtrekken van het water aan de kust. Wet waarin wordt geëist dat er een strafregister wordt bijgehouden en waarin de functie van de kapitein als hulpofficier van justitie wordt geregeld. Landvast. Lichte dreg. Het samengesteld stelsel van rondhouten, staand- en lopend want en zeilen dat dient om het vaartuig met behulp van windkracht voort te

Toelichting


Langs de trekvaart liep een jaagpad. Bij zeeschepen materiaal in ballasttanks, bij zeiljachten vaak als loodballast in of onder de kiel

Hawser

Ook wordt hiertoe het tuig gerekend dat deel uitmaakt van het eigen laadgerei en de sloepen.

97 van 123



Synoniem

Afkorting


ULCC

stuwen en het te laten ankeren. Krachtmachine die wordt gedreven door We onderscheiden water-, gas- en stoomturbines. stromingsenergie van water of stoom. Grens van de territoriale wateren op twaalf mijl uit de kust. Daarvan is sprake wanneer wind of stroom het schip in een andere richting sturen dan hij volgens de stand van het roer zou moeten varen. Naar zee brengen. Sleepboot die een schip naar zee brengt. Het van de werf of uit het dok in het vaarwater brengen van een (nieuw) schip. Schepeling die vanuit een daartoe geschikte plek Er dient te allen tijde een goede uitkijk te worden aan boord alles scherp in de gaten houdt. gehouden. Drijver of vlerk van een prauw. Wachtschip in de monding van een rivier. Naar zee varen; de reis beginnen. De kleinste afstand van het uitwateringsdek tot de waterlijn waartoe een schip mag worden geladen. Het bovenste doorlopende gesloten dek, van waaraf de uitwatering gemeten wordt. Elk der lijnen die deel uitmaken van een uitwateringsmerk. Dient om de grootste geoorloofde inzinking van Het merk wordt op het vrijboord aan baken stuurboord het water aan te geven in verschillende aangebracht, op het midden van de scheepslengte. jaargetijden, verschillende vaargebieden en eventueel voor bepaalde wijzen van belading. Ruimte die boven vloeibare lading wordt vrijgelaten om expansie te kunnen opvangen. Mammoettanker boven 350.000 ton

Turbine Twaalfmijlsgrens Uit het roer lopen Uitbrengen Uitbrenger Uithalen Uitkijk Uitlegger Uitlegger Uitvaren Uitwatering

vrijboord

Uitwateringsdek Uitwateringslijn Uitwateringsmerk

Plimsollmerk

Ullage Ultra Large Crude Carrier UNCLOS

Zeerechtconventie van de Verenigde Naties.

Universal Time Coordinated

UTC

US National Ocean Service US National Oceanic and Atmospheric Administration Vaandel Vaarbelasting

NOS NOAA

Vaarboom

17-04-07

boom

Tijdseenheid gebaseerd op atoomtijd

Toelichting


Ultra Large Crude Carrier

Deze organisatie maakt zich onder andere sterk voor internationale samenwerking tot behoud van de visstand. Het verschil tussen UTC en GMT is minder dan een Universal Time seconde. Coordinated

Hoeveelheid haring, minstens 200 stuks. Speciale belasting op het bezit en gebruik van pleziervaartuigen. Stok waarmee een schip voortbewogen kan Wordt ook gebruikt om te steken. worden door de voet op de bodem van het vaarwater te plaatsen en tegen het andere einde

98 van 123

pole



Synoniem

Vaarsimulator

brugsimulator

Vaart vaart vaart Vaartijdenboekje

vaarwater Vadem Valwind Vangschip

vaam

Vangstquota varen Varen Varend schip Variatie Varrel Vastmakers

roeiers | roeiersvastmakers | bootsmannen | vletterlieden

Veem Veerpont

veger Veiligheidsverkeer

Venturi-effect

17-04-07

pont

Afkorting

Omschrijving/definitie van het begrip te duwen. Installatie waarmee maritieme officieren in opleiding op het droge kunnen oefenen. De scheepvaart in het algemeen. De verheid per uur Vaarroute tussen twee plaatsen Boekje van de BBZ waarin de bemanningsleden van een zeilend charter-passagiersschip hun vaardagen bijhouden, om na verloop van tijd een diploma te kunnen halen. De gevolgde vaarroute van een schip. Dieptemaat, 6 voet of 1.8288 meter. Van boven invallende wind. Schip waarmee men walvissen vangt, in tegenstelling tot het moederschip. De maximale hoeveelheid vis die per jaar tijdseenheid (meestal per jaar) mag worden gevangen. Het beroep van zeeman uitoefenen. Het zich verplaatsen over het water. Volgens het BPR: een schip dat noch ten anker of gemeerd ligt, noch is vastgevaren. De hoek tussen de ware noord-zuidlijn en de richting van de kompasnaald. Vijftig haringen. Vaklieden die zich bezighouden met het vast- en losmaken van schepen.

Toelichting


We onderscheiden onder andere de droge vaart, de natte vaart en de wilde vaart. uitgedrukt in knopen. Hiervoor kan ook het diensttijdenboekje van het Centraal Bureau Binnenvaart worden gebruikt.

Op zeekaarten nog gebruikt.

Kan onder andere afhankelijk zijn van de grootte van het schip en bepaalde historische rechten.

roeiers in Rotterdam. In Antwerpen worden ze `bootsmannen' genoemd en weer elders spreekt men van `vletterlieden'. Onderneming die goederen in bewaring neemt en Treedt ook op als expediteur en handelt pakhuizen (onder andere vries- en koelhuizen) douaneformaliteiten af. exploiteert. BPR: een schip dat een veerdienst onderhoudt, waarbij de vaarweg wordt overgestoken en dat door de bevoegde autoriteit als veerpont is aangemerkt. vlak boven stromend water hangende versperring meestal een boom, Sweeper die vaarders en/of kano's vast kan houden. Heeft betrekking op de veiligheid van de navigatie bijvoorbeeld op gevaarlijke wrakken, stormen, drijvende in het algemeen mijnen en losgeslagen boeien. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het veiligheidssein SÉCURITÉ. Niet te verwarren met spoed- en noodverkeer. In een trechtervormige vernauwing neemt de snelheid van een onsamendrukbare vloeistof toe

99 van 123



Synoniem

Afkorting

en neemt de druk af. Het omrekenen van de kompaskoers naar de ware koers. Dood door te langdurige onderdompeling in een vloeistof, bijvoorbeeld zeewater. Het schip door middel van touwen naar een andere ligplaats overbrengen zonder de zeilen of de motor te gebruiken. De afstand die een schip in zekere tijdsduur heeft afgelegd. Geeft op zeekaarten aan dat men in dit gebied verplicht is via de kortste weg (dus haaks) over te steken. Installatie voor het lozen van water. Iets in een ander schip laden, of overladen in een voertuig. Naar lij afzakken

Verbeteren Verdrinking Verhalen Verheid Verkeersscheidingsstelsel Verlaat Verladen

overladen

Verlijeren Vermoedelijk overlijden Verrekijker Verschansing

reling

verschepen Verschepen Verschepingsopgave Verslechteren Verstekeling

Verwachte tijd van aankomst Very Large Crude Carrier verzekeringsbewijs

17-04-07


Blinde passagier | passevolant

ETA

Toelichting



Bij de mens duurt het ongeveer vijf minuten voordat er sprake is van `te langdurige onderdompeling'. Kedge

VSS

Zijwaartse verplaatsing van een boot als deze in een wind Crab vaart die een hoek vormt met de koers. Bijzondere rechterlijke verklaring ten aanzien van De verklaring kan vijf jaar na de laatste dag waarop een vermist persoon, bijvoorbeeld na een betrokkene in leven is gezien worden aangevraagd door scheepsramp. belanghebbenden. Optisch instrument om voorwerpen waar te nemen die zich op verre afstand bevinden. Vaste wand rondom het dek. Op een passagiersschip moeten alle voor passagiers opengestelde dekken zijn voorzien van een verschansing van ten minste één meter hoog. Het overladen van goederen uit het ene schip in het andere. Per schip verzenden van goederen. Lijst van gegevens betreffende de te verschepen shipping note goederen, te verwerken in het connossement. Het omrekenen van de ware koers naar de kompaskoers. Iemand die zich heimelijk aan boord van een De kapitein kan worden verplicht de verstekeling terug te vaartuig heeft begeven met de bedoeling een land brengen naar het land waar deze aan boord is gekomen. illegaal te verlaten of binnen te komen, dan wel zich te laten vervoeren zonder daarvoor te betalen. Radiotelefonieterm Estimated Time of Arrival Erg grote tanker, met zo'n 250.000 ton Very Large laadvermogen of meer. Crude Carrier Insurance certificate

100 van 123

Versicherungs police


Synoniem

Vieren Vierling Vis

Visafslag Visfraude

vismijn | afslag

Vissen

Visserij Visserijband

MF-band

Visserijoorlog Visserijoorlog Vissersmand Vissersmerk Vissersvaartuig

Viszegen Vlaggenalfabet Vlagvertoon Vlak Vleet

17-04-07

denning

Afkorting


Toelichting


Verminderen van de kracht op een touw. Vijftig pond Verkoopeenheid voor spiering. Volgens de Visserijwet is dit: aangewezen vissen + delen + kuit en broed; aangewezen schaal-, schelpen weekdieren + delen + broed en zaad; zeesterren; zee- of koraalmos. De plaats waar de vis wordt verkocht bij afslag Fraude met de administratie van de visafslag waardoor vis buiten de boeken wordt gelaten en de quoteringsregeling voor de visvangst wordt ontdoken. Hieronder verstaat de Visserijwet: 1. Het te water Halieutics brengen, te water hebben, lichten of ophalen van vistuigen, alsmede het aanwenden van enig ander middel om vis te bemachtigen. 2. Het uitzaaien van oesters of mosselen. De uitoefening van het vissersbedrijf In Nederland wordt de visserij in open zee uitgeoefend door trawlers, loggers en kotters. De radiofrequentie boven 1605 KHz. voor het verkeer van en met vissersschepen. Conflict tussen vissers van een bepaald land en Niet zelden worden hierbij vissersschepen opgebracht en de regering van een dat land of een ander land, aan de ketting gelegd. meestal over vangstquota en overbevissing. Conflict tussen vissers van verschillende landen, doorgaans over het recht om in een bepaald gebied te mogen vissen. Wettelijk voorgeschreven dagmerk voor De mand wordt doorgaans in het voorstag gehesen. vissersschepen die aan het vissen zijn. Eigendomsmerkteken. Volgens de wet: elk vaartuig dat gebezigd wordt voor het vangen van vis, walvissen, zeehonden, walrussen of andere levende rijkdommen van de zee. Volgens het BPR: een schip dat vist met netten, lijnen, sleepnetten of ander vistuig, die de manoeuvreerbaarheid beperken. Volgens de Visserijwet elke zegen die geen aalzegen is. Bestaat uit seinvlaggen. Elke vlag symboliseert een letter van het alfabet. Het laten zien van de vlag als natie, door een of meer oorlogsbodems naar het buitenland te sturen. Vlakke gedeelte van het onderwaterschip; bodem van het schip. Het geheel van uitgeschoten haringnetten van een schuit, 90 tot 150 netten van elk 31,5 m.

101 van 123



Synoniem

Vleugelkuil Vlie Vliedberg

Franse kuil

vliet

vlieter

Vliet Vloot vloot vlot vlot Vlot Voet Volgstroom Voorliggende koers Vooronder Voorzorgsmaatregelen

Vormstabiliteit

Voyage charter Vrachtschip Vriesschip Vriesschip

17-04-07

foot

Afkorting


Toelichting

lengte, dat als een gordijn in het water staat. Kuil met uitgesneden boven- en onderzijde. Zeegat achter Terschelling en Vlieland. Kunstmatige heuvel waarop men bij overstromingen kan vluchten. Plaatselijke sterke stroming, geul waarin het water snel stroomt Bekade inham van de Schelde. Groep samenvarende schepen. Het totale schepenbestand van een rederij of natie Drijvend samenstel van balken, planken, stammen, vaten of ander materiaal. Drijvende steiger of ponton voor het verrichten van werkzaamheden op het water. Opblaasbaar reddingsmiddel voor schipbreukelingen. Oude lengtemaat 30,5 centimeter Meelopende stroom als gevolg van de achter het varende schip ontstane kuil. Komt niet per definitie overeen met de koers over de grond. Ruimte voor in het schip achter de voorpiek Artikel 1.04 van het BPR luidt: Èen schipper van een schip moet, ook bij het ontbreken van uitdrukkelijke voorschriften in het reglement, alle voorzorgsmaatregelen nemen die volgens goed zeemanschap of door omstandigheden waarin het schip zich bevindt in het belang van de veiligheid en de goede orde van de scheepvaart zijn geboden.' Vorm van stabiliteit waarbij het gewichtszwaartepunt van het schip ten opzichte van het drukkingspunt relatief hoog ligt, zodat de vorm van het schip (breedte!) sterk tot stabiliteit moet bijdragen. Hierbij wordt het schip voor een bepaalde reis of Meestal wordt de verhuurder per dag betaald. meerdere identieke reizen gehuurd. Volgens het schepenbesluit elk schip geen passagiersschip of vissersvaartuig zijnde. Schip met faciliteiten om de gevangen vis te bevriezen. Schip met vriesinstallaties voor het vervoer van bevroren levensmiddelen.

102 van 123


Heading

Voyage charter



Synoniem

Vrijhaven

Vuilwaterpomp

Vulling Vuurtoren

lichttoren

Waadbroek

waadpak

Waal waal Wacht

Wachtschip

waker

Wad- en Sontvaarder

Beltvaarder

Waddenzee

Waker Waladres Walkapitein Walmachinist Wals Walschipper walvisvaarders Walvisvaarders

17-04-07

Dambaas

Afkorting


Toelichting


Gebied dat voor grensrechten als buitenlands grondgebied wordt beschouwd, zodat de douaneformaliteiten pas vervuld hoeven te worden als de bestemming van de goederen vaststaat. Installatie die dient om het `huishoudelijk afvalwater' van jachten uit de vuilwatertanks te pompen, zodat zwemmers niet worden omgeven met ronddrijvende drollen. Dat gedeelte binnenin de romp waar bilges binnengedrongen water zich verzamelt. Toren langs de kust, als drager van een voor Elke vuurtoren heeft een eigen karakteristiek lichtsignaal. oriëntatie op zee bestemd licht. De oudste Nederlandse vuurtoren is de Brandaris op Terschelling. Waterdichte broek met rubberlaarzen en een gebruikt bij het waden door betrekkelijk diep water. borststuk Diepe waterkolk, door een dijkbreuk ontstaan. Met palen omgeven ruimte waarbinnen schepen in een zeehaven veilig kunnen liggen. De tijdsindeling aan boord van een schip of de Er zijn zes wachten van elk vier uur (acht glazen), te indeling van bemanning in groepjes die beginnen met twaalf uur 's nachts: hondewacht, achtereenvolgens het werk aan boord verrichten. dagwacht, voormiddag, achtermiddag, platvoet en eerste wacht. Doorgaans een afgekeurd oorlogsschip dat bij een haven, riviermonding of zeegang de wacht houdt. Kustvaarder bedoeld voor de vaart in niet al te diep water, zo dicht mogelijk onder de kust. Ondiepe, bij eb deels droogvallende binnenzee tussen Den Helder en Esbjerg, van de Noordzee afgescheiden door de Nederlandse, Duitse en Deense Waddeneilanden. Klos die moet verhinderen dat een sluisdeur te ver opengaat. Adres van een zeeman aan de wal. Meestal bij familie. Persoon die zicht houdt op het kadebedrijf van vaak een voormalige zeekapitein. een rederij, een werf of een havenonderdeel Inspecteur van de machines en hoofd van het technisch personeel in dienst van een rederij. Een ronddraaiende, aan de stroming tegengestelde beweging van het water. Walkapitein van de visserij of de binnenvaart. Schepen die worden gebruikt voor de walvisvaart. whaler Vissers die zich bezighouden met de walvisvaart.

103 van 123



Synoniem

Afkorting

Walvisvaart Want Want Ware koers

Rechtwijzende koers

Ware wind Waterboot Waterbouwkunde

Watercamper Waterlijn Waterloop Waterscheidingsfilter Waterschout Waterski Waterskiën Waterstaat

Waterverplaatsing Weergebieden

Werkkanaal

17-04-07

Deplacement

WK


Toelichting


Bedrijfstak die zich richt op het vangen van walvissen. Alle kabels en touwen gebruikt voor het steunen en bedienen van mast en zeilen. Vistuig De hoek tussen de langsscheepse as (kiellijn) van Ware koers = kompaskoers + deviatie + variatie. een varende boot en de ware noord-zuidlijn. De windrichting die men waarneemt op een stil liggend vaartuig of op een vast punt aan de wal. Boot die drinkwater levert aan schepen die in de haven of op de ree liggen. Kennis van en leer omtrent het ontwerpen en met name van dijken, zeeweringen, sluizen en dergelijke. aanleggen van werken die dienen om waterstromen of de zee binnen vooraf aangewezen grenzen te beperken of te leiden Soort varende camper, met zeer stevige Vooral gebruikt door de verhuurbranche. stootrand, voor de binnenwateren. Grens tussen het gedeelte onder water en dat erboven als de boot rechtop ligt. Openingen in of onder spanten en wrangen, waardoor ruimwater naar het diepste punt van de romp kan lopen. Filter om water uit de brandstof te verwijderen. Rijksambtenaar die onder andere de monsterrol controleert. Elk van de twee ski's die worden gebruikt voor het Doorgaans gemaakt van versterkt fiberglas, plastic of waterskiën. hout. De maten variëren nogal, maar bedragen gemiddeld 1,75 m. bij 15 cm. Het zich met behulp van speciale ski's achter een Daarbij worden vaak spectaculaire toeren uitgehaald, al snelle motorboot laten voortglijden op het water. dan niet met behulp van springschansen. De overheidsdienst en de daartoe behorende Er kunnen de Rijkswaterstaat en provinciale waterstaten ambtenaren belast met de zorg over en het onderscheiden worden beheer van de waterstand, de waterlopen en alle werken die deze leiden en beteugelen, alsook met de zorg over de naleving der wetten en verordeningen die daarop betrekking hebben. Het gewicht van de hoeveelheid water die door Het is gelijk aan het gewicht van het vaartuig en alles wat deplacement een drijvend vaartuig wordt verplaatst. het bevat. Gebieden zoals zij zijn ingedeeld door Nederland hanteert de volgende weergebieden: meteorologische instituten. Vlissingen, Hoek van Holland, IJmuiden, Texel, Rottum en IJsselmeer. In Engeland zijn voor het Nederlands gedeelte van de Noordzee vooral de Britse weergebieden German Bight, Humber en Thames van belang. In principe elk kanaal dat bestemd is voor dus niet voor noodverkeer of schip-schipverkeer. normaal openbaar schip-walverkeer

104 van 123



Synoniem

Afkorting

Werplijn

Westerschelde Oeververbinding Wilde vaart

WOV Trampvaart

wildwater Wind

Windgenerator

roos

Windstilte Winterberging Wonderkuil Woonschepenwet Wrak Wrakdrift Wreed Wrikken Yle Zate

17-04-07

Toelichting

Lange, dunne lijn met aan het uiteinde een werplijnknoop.

Dient om grotere afstanden te overbruggen. Het andere eind wordt aan het oog van een zware tros geknoopt, die naar de wal of een sleepboot kan worden gehaald zodra iemand daar de werplijn heeft gevangen.

Toltunnel onder de Westerschelde tussen Terneuzen en Ellewoutsdijk Ongeregelde vaart, waarbij allerlei vracht voor iedere opdrachtgever naar elke willekeurige haven wordt vervoerd. turbulent water met veel lucht erin, dat daardoor minder opwaarts vermogen heeft. Bewegende lucht.

Door de wind aangedreven dynamo, doorgaans voorzien van vijf of zes bladen. Zeer krachtige, in een soort slurf ronddraaiende wind, die veel schade kan aanrichten.

Windhoos Windroos


grote kuil | moordkuil | langskuil

Plaat die met het kompas meedraait en waarop de horizon is verdeeld over 32 windstreken


De schepelingen van de wilde vaart leiden daardoor een zeer wisselvallig bestaan. White water Doorgaans wordt er een natuurlijke, verticale luchtstroom mee bedoeld. Wind wordt veroorzaakt door verschillen in de atmosferische druk, die op hun beurt voornamelijk het gevolg zijn van temperatuurverschillen. Wekt stroom op, waardoor de accu kan worden opgeladen. De doorsnee van de slurf beperkt zich doorgaans tot enkele honderden meters. Gaat meestal gepaard met zware neerslag en onweer. te weten de vier kwadranten (noord, oost, zuid en west), die elk in acht gelijke streken van 11°15' zijn onderverdeeld.

Toestand waarin er geen wind is. Doorgaans open terrein, waar boven tijdens het Soms ook overdekt en zelfs verwarmd. winterseizoen jachten op bokken worden gestald Zeer groot, door twee botters voortgesleept Heet zo omdat het erg veel vis vangt. Leidt echter tot kuilnet, met nauwe mazen en een zeer wijde doodvissen van het viswater. mond. Wet van 1918 betreffende de regelgeving rondom woonschepen. Elk onbruikbaar, beschadigd schip dat verlaten op zee drijft, gestrand of gezonken is. Het drijven van wrakken op zee of over de zeebodem. Wordt gezegd van een schip dat veel slingert en stampt. Een vaartuig voortbewegen met één riem die aan de spiegel bevestigd is, waarbij met de wrikriem achtjes in het water worden gemaakt. Haring die kuit of hom geschoten heeft en doorgaans alleen in het najaar gevangen wordt. Plaats waar in getijwater een schip kan worden drooggezet.

105 van 123



Synoniem

Zeeaanvaringsreglement Zeeberg Zeebeving Zeebrief

vlaggebrief

Zeedag Zeedagenregeling Zeeg

Zeegaand jacht Zeehaven Zeeijs Zeekaart

Zeeklit

Zeeman Zeemanschap

Zeemansgids

17-04-07

Nautische kaart

Afkorting


Toelichting

ZAR

Internationaal reglement met bepalingen ter voorkoming van aanvaringen op zee Onderzeese berg, meer dan een kilometer hoog, met een scherpe kam, in tegenstelling tot een guyot. Aardbeving waarvan het epicentrum onder het zeeoppervlak ligt. Nationaliteitsbewijs van een zeegaand schip. Een soort paspoort van het schip, verstrekt door de Certificate of regering van het land waar het schip geregistreerd staat. Registry Op de koopvaardij moet het bij binnenkomst in een haven door de kapitein getoond worden aan de autoriteiten. Zeebrieven worden uitgegeven door het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Elke dag dat men met een schip op zee is. Wettelijke regeling van het aantal dagen dat vissersschepen op zee mogen verblijven. Het verloop van de snijlijn van de huid en het dek Is de zeeg voor en achter hoger dan in het midden, dan van een vaartuig, van opzij gezien. noemt men hem positief of hol; is hij in het midden het hoogst, dan spreekt men van een negatieve zeeg of een `katterug'. Elk jacht dat als zeegaand jacht door de KNWV Erkende zeegaande jachten worden gelijkgesteld met als zodanig is erkend. zeeschepen. Haven aan of in de directe nabijheid van de zee, die daarmee een directe scheepsverbinding heeft. Bevroren zeewater. De ijskristallen hebben een zoutgehalte van 5 tot 10‰. Het zeeijs heeft een relatieve dichtheid van 0,92. Kaart waarop alle diepten, vaargeulen, betonning, bakens, wrakken, blinde klippen en getijden staan aangegeven, alsmede vaste oriëntatiepunten aan de wal, zoals vuurtorens, kerktorens en andere hoge objecten. Diertje, behorend tot de groep van de zeeëgels, Wordt door het waterbeheer ingezet voor het bepalen van de giftigheid van (haven)slib. Als een zeeklit zich prettig dat voor de Nederlandse kust leeft. voelt, graaft hij zich namelijk in de zeebodem in, zo niet dan blijft hij op de bodem liggen. Iemand die voor zijn beroep op zee vaart, of als zodanig heeft gevaren. De veelzijdige kundigheid en vaardigheid met betrekking tot de navigatie, de omgang met het schip waarop men vaart en alle andere factoren die nodig zijn om schip en bemanning zo veilig mogelijk op de plaats van bestemming te kunnen brengen Uitgave van de afdeling Hydrografie van het ministerie van Defensie, waarin een schat aan

106 van 123



Schiffsmeßbrie f


Zeemijl

Synoniem

Zeemist

Minuutmijl | internationale nautische mijl | nautische mijl advectiemist

Zeepok

Balanoïdea

Zeerecht

Zeerook Zeeroverij

Zeesleper Zeevaartonderwijs

Nautisch onderwijs

Zeevaartschool Zeevast zetten

zeevasten

Zeevlam Zeevogels

Zeewaardigheid

17-04-07

Afkorting


Toelichting

gegevens staat vermeld die de aandacht van de lezer behoeven of die niet goed uit de zeekaarten kunnen worden opgemaakt. De lengte van een meridiaanminuut. De Britse Admiralty mijl is 1853,18 meter. De internationale zeemijl is 1852 meter.


Admiralty mile | international nautical mile

Mist die op zee vooral in het late voorjaar en de vroege zomer optreed Rankpootkreeft, uit de onderorde der Hecht zich aan alles wat stevig is, dus ook aan schepen. Balanomorpha, familie der Balanidae. De internationale regels die betrekking hebben op De belangrijkste regel van het publiekrechtelijk zeerecht het gebruik van de zee. is de vrijheid van de volle zee, waarmee bedoeld wordt dat alle staten het recht hebben vrijelijk gebruik te maken van de zee en haar natuurlijke rijkdommen. In het privaatrechtelijk zeerecht wordt het gebruik van de zee door particulieren geregeld. Het spitst zich toe op het vervoer van personen en goederen overzee. Soort mist die ontstaat wanneer zeer koude lucht over aanmerkelijk minder koud water stroomt Het vanaf één of meerdere schepen in open zee Vindt nog steeds regelmatig plaats, met name in Zuidoost-Azië en Afrika. plegen van geweld tegen de opvarenden van andere schepen, zonder dat daartoe machtiging is verleend door een oorlogvoerende mogendheid. Sleepboot voor de zeescheepvaart. Cider barrel Technisch beroepsonderwijs, gegeven aan Het hoger nautisch onderwijs leidt onder andere op voor zeevaartscholen, visserijscholen, scholen voor de de functies van stuurman op de grote handelsvaart, kustvaart en scholen voor de Rijn- en scheepswerktuigbouwkundige en radio-officier, het middelbaar nautisch onderwijs leidt onder andere op voor binnenvaart. de functies van stuurman, kapitein en scheepswerktuigbouwkundige op de kleine handelsvaart, de Rijn- en binnenvaart, de visserij en het baggerbedrijf, en het lager nautisch onderwijs leidt onder andere op voor de functies van scheepsgezel en scheepskok. Instituut voor zeevaartonderwijs. Voor men het zeegat uit gaat alles wat kan vallen of verschuiven vastzetten of vastsjorren. Snel vanuit zee opkomende koude mist. De belangrijkste zeevogels zijn de albatros (fam. der Diomedeidae), de stormvogel (fam. der Procellariidae), de meeuwstormvogel (genus Fulmarinae) en de pijlstormvogel (genus Puffinus). Het in alle opzichten geschikt zijn van een schip om een voorgenomen reis te volbrengen, passagiers, bemanning en lading zonder

107 van 123



Synoniem

Zeewezen Zeewind

Zeeziekte

Naupathie

Zegelkast

zegelkamer

Zegen

zeegnet

Zeil

Zeilen Zeiler Zeilschool Zendbereik

zendcapaciteit

Zeng Zicht Zinken Zodiakaallicht Zolderschuit Zootje Zuiderlicht

17-04-07

aurora australis | poollicht

Afkorting


Toelichting

aanmerkelijke schade te vervoeren en de te verwachten gevaren te doorstaan. Al wat betrekking heeft op de zeevaart en de vloot. Koele wind die in de zomer in de loop van de dag opsteekt van zee naar het land, doordat de lucht boven het land wordt opgewarmd en opstijgt en aldus plaats maakt voor de zeewind. Ziekte die veroorzaakt wordt door een verstoring van de evenwichtsorganen Ruimte aan boord met alle artikelen die ten lande De ruimte wordt verzegeld door de douane en het zegel vallen onder de bepalingen inzake de douane en mag pas buiten de territoriale wateren worden geopend. de accijnzen, de wapenwet en de narcoticawet. In de praktijk bevat de ruimte shag, sigaretten en sterke drank voor de bemanning, alsmede eventuele vuurwapens en geneesmiddelen. Lap netwerk van zeer grote lengte en naar Dit gaand viswant bestaat uit twee vleugels, die soms verhouding geringe hoogte, waarmee men de vis uitlopen in een kuil, een diepe `zak'. Aan beide vleugels is achtervolgt. met sprenkels een lijn bevestigd, en door die in te halen wordt de zegen over de zeebodem gesleept. Doek van sterk linnen of kunststof, doorgaans uit verscheidene kleden bestaande en aan de rand met touwen (lijken) benaaid, dienend voor het vangen van wind, ter voortstuwing van een vaartuig. Het voortstuwen van een boot door middel van windkracht, uitgeoefend op de zeilen. Persoon die de zeilsport beoefent. School waar men kan leren zeilen. De capaciteit van een zender om ontvangers op E.e.a. is afhankelijk van het zendvermogen (het aantal afstand te kunnen bereiken. Watts van de zender), de lengte en de hoogte van de antenne en de positie van het vaartuig. Plotseling kortstondige versterking van de wind vaak voorkomend bij het passeren van een koufront. Afstand waarop overdag voorwerpen zichtbaar zijn. Toestand waarbij een deel van een vaartuig of het hele vaartuig vol water loopt, niet meer blijft drijven en naar de bodem zinkt. Een zeldzame, op het noorderlicht lijkende Komt in het begin van de lente en van de herfst voor zwakke, kegelvormige lichtschemering, ter zonsopgang en na zonsondergang voor. weerszijden van de zon. Breed, lang vaartuig met plat, laag dek. Verkoopeenheid voor spiering 60 à 70 stuks Lichtverschijnsel dat men in de buurt van de Wordt veroorzaakt door elektrische ontladingen bij lage zuidpool kan waarnemen. luchtdruk.

108 van 123




Synoniem

Afkorting


Toelichting

Zuiderzee

Vroegere binnenzee, inham van de Noordzee.

In 1932 afgesloten door de Afsluitdijk. Heet sindsdien IJsselmeer. Grotendeels ingepolderd.

Zwarte vis Zwemmen

Vis die buiten de boeken wordt gelaten. Zich door bepaalde geordende bewegingen in het water drijvend houden en voortbewegen. Persoonlijk reddingsmiddel dat de drager extra drijfvermogen geeft en daardoor het zwemmen gemakkelijker maakt. Waterdoorlatend obstakel in snelstromende rivier

Zwemvest Zwever


De drenkeling moet zelf actief bewegen om met het aangezicht boven water te blijven, in tegenstelling tot bij het Reddingsvest. bijvoorbeeld een boom.


snag

Overige websites en informatiebronnen begrip volledig Microfytobenthos Risicocontour Kortsluitgeulen Zeegras

Inlagen

1% norm

17-04-07

Synoniem

Afkorting Omschrijving/definitie van het begrip

Toelichting

Microfytobenthos bestaat uit microscopisch kleine plantjes (algen, voornamelijk diatomeeën) die op en in de bovenste centimeters van de bodem leven Bij het individueel risico geldt in Nederland als norm de risiscocontour 10-6.

Bron oorspronkelijke definitie Delta wateren

Dat betekent dat in een jaar tijd één op de miljoen Delta wateren mensen een kans mag lopen te overlijden door een scheepsongeval met gevaarlijke stoffen. Kortsluitgeulen doorsnijden het plaatgebied tussen hoofd- en Kenmerkend is dat ze zich hierbij verplaatsen Delta wateren nevengeul. (migreren) en uiteindelijk verzanden. Zeegrassen zijn planten die aangepast zijn aan leven Er zijn twee soorten te onderscheiden, Klein zeegras Delta wateren (Zostera noltii) en Groot zeegras (Zostera marina). Hiervan is ondergedompeld in brak of zout water. Klein zeegras de talrijkste soort, Groot zeegras komt slechts in beperkte mate voor. Diepgelegen, natte, brakke natuurgebieden tussen de dijk en De gebieden zijn ontstaan door het afgraven van klei. Delta wateren de binnendijk. Als de klei in deze gebieden is afgegraven om de binnendijk te versterken (en dus afkomstig uit polders) noemen we de gebieden karrevelden, als de afgegraven klei werd gebruikt voor de aanleg van de binnendijk, dan noemen we de gebieden inlagen. In sommige gevallen, bij lage ligging van het gebied is er sprake van zoute kwel (vooral op Schouwen en bij Scherpenisse) in andere gevallen is er sprake van brakke of zoete gebieden, vooral op Noord-Beveland. De gebieden zijn belangrijk voor vogels om te foerageren (voedsel zoeken) broeden en ‘overtijen’ (=wachten tot het weer eb is). Delta wateren De 'Overeenkomst inzake watergebieden die van internationale betekenis zijn, in het bijzonder als woongebied voor watervogels' is beter bekend als de 'Ramsar-Conventie', genoemd naar het Iraanse stadje waar de overeenkomst in 1971 werd opgesteld. Deze conventie beoogt het wereldwijd behoud en duurzaam

109 van 123

RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW begrip volledig

classificatie verontreinigd slib

Broedval Pootvis Blauwe vlag

Synoniem


Toelichting

beheer van waterrijke gebieden (wetlands) en werd van kracht in 1975. Een wetland wordt beschouwd als internationaal belangrijk als het regelmatig meer dan 20.000 watervogels herbergt of als er regelmatig minstens 1 % van de individuen van een geografische populatie van één of meer watervogelsoorten aanwezig is (het zogenaamde 1 % criterium). Er worden vier soorten slib onderscheiden: - Klasse 1: voldoet aan de algemene milieukwaliteitsnorm; schoon tot licht verontreinigd. - Klasse 2: overschrijdt de algemene milieukwaliteit; licht tot matig verontreinigd. - Klasse 3: overschrijdt de toetsingswaarde; matig tot ernstig verontreinigd. - Klasse 4: overschrijdt de saneringswaarde; ernstig tot zeer ernstig verontreinigd. Overgang van schelpdierlarven vanuit de waterfase naar de bodem. Pootvis is jonge vis die wordt opgekweekt alvorens ergens te worden uitgezet. De blauwe vlag is ingesteld door de FEE (Foundation for Environmental Education) om internationaal de kwaliteit van zwemwater te kunnen vergelijken.

Zeesla

Zeesla is een eenjarig groenwier, dat vrij algemeen in de getijdengebieden rond de Noordzee voorkomt.

Karrevelden

Diepgelegen, natte, brakke natuurgebieden tussen de dijk en de binnendijk

17-04-07

Bron oorspronkelijke definitie

Vervuild slib kan ernstige gevolgen hebben voor het Delta wateren milieu. Effecten op planten en dieren zijn al merkbaar bij klasse 2 - slib. Vervuild slib kan zich door opwerveling makkelijk van de ene naar de andere plek verplaatsen en op een andere plaats schade aanrichten. Ook kan op langere termijn het grondwater verontreinigd raken. Delta wateren Delta wateren Om voor een blauwe vlag in aanmerking te komen Delta wateren moet een zwemlocatie voldoen aan strenge eisen op gebied van waterkwaliteit en veiligheid. De waterkwaliteit moet voldoen aan de streefwaarden die gesteld in de Europese zwemwaterrichtlijn. Streefwaarde zijn, de term zegt het al, waarden waarnaar gestreefd wordt, een soort ideale waarden. Er zijn ook grenswaarden in de Europese zwemwaterrichtlijn gesteld en deze grenswaarden zijn de eisen waaraan het water minimaal moet voldoen. Een water kan dus voldoen aan de Europese richtlijnen en toch geen Blauwe Vlag krijgen. Het begint te groeien in april en kan in enkele maanden Delta wateren geweldige afmetingen (tot één vierkante meter) bereiken. Het wier hecht zich vast maar kan gemakkelijk losscheuren. Losgeraakt zeesla zet zijn leven drijvend voort en blijft groeien. Vroeg of laat spoelen ze aan op de kust, waar ze snel uitdrogen en vergaan. In de nazomer liggen op veel plaatsen bij de hoogwaterlijn geweldige hoeveelheden van dit wier te rotten. Het bodemleven onder deze wiervelden stikt. De gebieden zijn ontstaan door het afgraven van klei. Delta wateren | Als de klei in deze gebieden is afgegraven om de www.scheldenet.nl binnendijk te versterken (en dus afkomstig uit polders) noemen we de gebieden karrevelden, als de afgegraven klei werd gebruikt voor de aanleg van de

110 van 123


Synoniem


Toelichting

Afvoergebied

Een cluster van peilgebieden met als gemeenschappelijk kenmerk dat ze via een gemeenschappelijk punt hun water lozen op een hoofdsysteem.

ecologisch maaibeheer

In gebieden waar ecologisch maaibeheer wordt toegepast, wordt bij het maaien rekening gehouden met de aanwezige flora en fauna. Zitten er bijvoorbeeld veel padden in het water, dan wordt niet in een keer al het riet weggehaald, maar blijft er altijd wat riet staan, zodat de padden hun schuilplek voor vogels behouden. De kwaliteit van een plas, singel of sloot hangt onder meer samen met de soort en de hoeveelheid vissen die aanwezig zijn in dat water. Daarom wordt bij diverse projecten gekeken wat de optimale visstand voor de waterkwaliteit zou zijn en worden er maatregelen genomen om dat te realiseren. Een hoogheemraad is een lid van het dagelijks bestuur van een hoogheemraadschap. Met ingezetenen bedoelen we de inwoners van het beheersgebied van een overheid Het dijkleger bestaat uit vrijwilligers die in geval van hoog water opgeroepen kunnen worden om de dijken te bewaken. Zij controleren dan waar risico's ontstaan, zodat het waterschap adequate maatregelen kan nemen. Eigenaren van huizen of ander onroerend goed krijgen naast de ingezetenenomslag ook de waterschapsomslag opgelegd. Deze belasting komt ten goede aan de zorg voor de waterkwantiteit en de zorg voor de waterkeringen. De WOZwaarde van het onroerende goed dient als uitgangspunt voor de berekening van de hoogte van de aanslag. Dit geldt ook voor glastuinbouwbedrijven. Voor grond waar niet op gebouwd is, is het aantal hectare uitgangspunt. Verzoek tot afwijking van een keur Het algemeen bestuur van een waterschap wordt eens in de vier jaar gekozen door de belastingbetalers (burgers en bedrijven). In oppervlaktewater is vaak afval te vinden, doordat mensen dit in het water of op straat gooien. Dit drijfvuil is nadelig voor de

visstandbeheer

hoogheemraad ingezetene Dijkleger

waterschapsomslag

keurvergunning bestuursverkiezing Drijfvuil

17-04-07


binnendijk, dan noemen we de gebieden inlagen. In sommige gevallen, bij lage ligging van het gebied is er sprake van zoute kwel (vooral op Schouwen en bij Scherpenisse) in andere gevallen is er sprake van brakke of zoete gebieden, vooral op Noord-Beveland. De gebieden zijn belangrijk voor vogels om te foerageren (voedsel zoeken) broeden en ‘overtijen’ (=wachten tot het weer eb is). HDSR wat men vroeger, in bemalen Nederland, een polder noemden. Voert af op bv boezem, rivier of kanaal. STONE-mensen stellen afvoergebied synoniem aan afwateringseenheid; dit is niet juist. HHSK

111 van 123

HHSK

HHSK HHSK HHSK

HHSK

HHSK HHSK HHSK


Synoniem

kern- en beschermingszone waterkering donk rivierduin kronkelwaardgeul meanderen kronkelwaardrug kribvak grindvloer Rijswaard oeverwal degenereren expositie helofyt

kloon regenereren rhizoom

17-04-07

Toelichting

kwaliteit en het ziet er gewoon slordig uit. Watergangen, zoals sloten en singels, zijn bedoeld om overtollig regenwater af te voeren naar gemalen. Watergangen die voor de afvoer erg belangrijk zijn worden hoofdwatergangen genoemd. Over het algemeen zijn deze watergangen wat breder en dieper dan overige watergangen. Dit is een strook grond aan weerszijden van een waterkering die belangrijk is voor de stabiliteit en erosiebestendigheid van waterkeringen. In deze zone gelden beperkingen voor bebouwing en beplanting. rivierduin ontstaan in het Pleistoceen door verstuiving van zand ui de rivierbedding van vlechtende rivieren Duin op de rivieroever Ontstaan door verstuiving van zand uit de bedding

hoofdwatergang

geslachtelijke voortplanting


generatieve voortplanting

Bron oorspronkelijke definitie HHSK

HHSK

morfologie natuurlijk (RIZA) morfologie natuurlijk (RIZA) sikkelvormige laagte in een uiterwaard in de binnebocht van morfologie natuurlijk een sterk gekromde rivier (RIZA) het slingeren van rivieren Hierdoor vindt aanwas plaats in de binnenbocht en morfologie natuurlijk afslag in de buitenbocht. Hierdoor kunnen de bochten (RIZA) steeds groter worden of opschuiven. hoogte ontstaan door schoksgewijze sedimentatie in de morfologie natuurlijk (RIZA) binnenbocht van een sterk gekromde rivier rivierbodem tussen twee kribben morfologie natuurlijk (RIZA) concentratie van grind aan het oppervlak Ontstaat doordat bij verstuiving zand wegwaait en grind morfologie natuurlijk niet (RIZA) Jonge opslibbende uiterwaard die met wilgen beplant is morfologie natuurlijk (RIZA) Relatief hoge, zandige delen van rivieroevers. Ontstaan door sedimentatie van zand tijdens morfologie natuurlijk hoogwaters (RIZA) Achteruitgaan of afsterven oeverplanten (RIZA) De mate waarin een bepaalde plaats is blootgesteld aan wind, oeverplanten (RIZA) golven of instraling van de zon Meerjarige moerasplant, die in de waterbodem wortelt en oeverplanten (RIZA) waarvan de overblijvende knoppen zich onder de waterspiegel bevinden, maar de bladeren en bloeiwijzen boven het water uitsteken Groep organismen die uit één enkele ouder is ontstaan door Is dus genetisch identiek oeverplanten (RIZA) vegetatieve voortplaning voortplanten of het weer aangroeien van delen van een oeverplanten (RIZA) organisme of een organisme in zijn geheel Stengel die meestal horizontaal onder de grond groeit. Rhizomen kunnen dienen als orgaan om te oeverplanten (RIZA) overwinteren of voor de vegetatieve vermeerdering, of beide. Voortplanting waardoor er genetisch gezien een uniek, nieuw oeverplanten (RIZA) individu ontstaat

112 van 123


Synoniem

ongeslachtelijke voortplanting

vegetatieve voortplanting

Adventiefwortels

rivierdynamiek klinkhout ecologisch netwerk bronpopulatie tweehuizig worteluitlopers Achterlandverbinding Boven-Zeeschelde Estuarien Systeem Herstelmaatregelen Langetermijnvisie Scheldeestuarium

Maricultuur Mondingsgebied Schelde OEI-leidraad Permanente Commissie van toezicht op de scheldevaart Programmamanager Projectleider

17-04-07


Toelichting

Asexuele voortplanting waardoor de nakomelingen identiek aan de ouder zijn Wortels die ontstaan aan bovengrondse plantedelen, onder invloed van bijzondere omstandigheden

Bron oorspronkelijke definitie oeverplanten (RIZA)

Bijzondere omstandigheden zijn bv overstroming. Door oeverplanten (RIZA) middel van deze wortels kunnen planten voedingsstoffen en zuurstof opnemen uit het water. De opbouw van deze wortels verschilt dan ook sterk van gewone wortels ooibos (RIZA)

Veranderlijkheid van de hydrologische en morfologische kenmerken van een rivier hout dat in het water terecht gekomen is, verzadigd is met water en het habitat vormt voor organismen Ruimtelijke samenhang van gebieden waartussen uitwisseling van populaties plaatsvindt Groep individuen van waaruit de kolonisatie van onbevolkte gebieden plaatsvindt binnen een soort bestaan mannelijke en vrouwelijke individuen Plantenwortels die uitgroeien tot een zelfstandige plant. Hierdoor kan het contact met de ouderplant uiteindelijke verbreken de transportverbinding tussen havens en regio’s in het achterland. de Schelde tussen Gent en de Rupelmonding. het geheel van structuren (zandplaten, schorren, geulen) en processen (fysisch, chemisch en biologisch) dat door het getij wordt beïnvloed van de rivier tot in de zee. maatregelen die nodig zijn om de achteruitgang van het estuarium door bepaalde ingrepen teniet te doen. in 2001 politiek vastgesteld document van de Vlaamse en Nederlandse regering waarin het streefbeeld voor 2030 vastgelegd is. De onderdelen zijn: instandhouden van de fysieke systeemkenmerken van het estuarium, maximale bescherming tegen overstromingen, optimale toegankelijkheid voor de Scheldehavens en een gezond en dynamisch ecosysteem. De kweek en/of de ontginning van schelpdieren op zee, in de directe omgeving van de kustlijn (8 à 10km). de Schelde zeewaarts vanaf Vlissingen. Sinds 2005 hanteert Nederland een nieuwe leidraad bij haar Ze staat voor Onderzoek, Effecten en politieke besluitvorming Infrastructuurwerken. België en Nederland zijn de verplichting aangegaan de Voor het toezicht op de scheepvaart bestemd voor Westerschelde bevaarbaar te houden, elk voor zijn gedeelte Vlaamse Scheldehavens (Scheldevaart) is in 1839 de van de Schelde en daar de nodige tonnen en boeien te Belgisch-Nederlandse Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart opgericht. plaatsen. de programmamanager is verantwoordelijk voor de procesbewaking van de projecten en maatregelen. de projectleider draagt onderzoek op, zorgt voor begeleiding

113 van 123

ooibos (RIZA) ooibos (RIZA) ooibos (RIZA) ooibos (RIZA) ooibos (RIZA) PROSES2010 PROSES2010 PROSES2010 PROSES2010 PROSES2010

PROSES2010 PROSES2010 PROSES2010 PROSES2010

PROSES2010 PROSES2010


Synoniem


Schelde-estuarium Schelde-Landschapspark

Sigmaplan Stortstrategie (onderhoudsbaggerwerk) Streefbeeld Technische Scheldecommissie

TSC

Zeereservaat Zeescheldebekken

Benelux Economische Unie Grote Eenheden Natuur Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling Departement Leefmilieu en Infrastructuur van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Natuurontwikkelingsplan Memorandum van Overeenstemming Overleg Adviserende Partijen Onderzoek naar Economische Effecten van Infrastructuur

17-04-07

BEU GEN GENO

Toelichting


van dit onderzoek, begeleidt de procedures en de inbreng van belanghebbenden en verzorgt de communicatie over hun project. deel van de Schelde onder invloed van het getij, bestaande uit PROSES2010 de Boven- en Beneden-Zeeschelde, de Westerschelde en het mondingsgebied. het Schelde-Landschapspark is een forum van Deze bestuurlijke samenwerking moet ertoe leiden dat PROSES2010 samenwerkende Vlaamse gemeenten, provincies en het projecten op gebied van natuur, landschap, Vlaams Gewest. stedenbouw, landbouw en infrastructuur versneld kunnen worden uitgevoerd. het Vlaamse Sigmaplan werd in 1978 opgesteld omdat het Het plan moest ervoor zorgen dat het gehele PROSES2010 veiligheidsniveau tegen overstromingen rond de Zeeschelde Zeescheldebekken is beschermd tegen stormvloeden. onvoldoende was. Dit plan wordt thans geactualiseerd. de manier waarop er omgegaan wordt met de stort van het PROSES2010 baggerwerk dat nodig is om een afgesproken vaardiepte te kunnen handhaven. een door de regeringen vastgesteld toekomstbeeld voor het PROSES2010 estuarium, dat richtinggevend is voor het handelen op de korte en middellange termijn. is het ambtelijk overleg tussen Vlaanderen en Nederland over De Technische Scheldecommissie functioneert in haar PROSES2010 alle technische aangelegenheden van het Schelde-estuarium. huidige samenstelling als voorportaal voor het overleg tussen de bewindslieden van Vlaanderen en Nederland en bereidt de besluitvorming van dit overleg voor. De bewindslieden zijn voor Nederland de Minister en Staatssecretaris voor Verkeer en Waterstaat en voor Vlaanderen is dit de Minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur. met het oog op natuurwaarden beschermd zeegebied. PROSES2010 Het Zeescheldebekken omvat de Zeeschelde, de Durme vanaf PROSES2010 Lokeren, de Zenne vanaf Vilvoorde, de Dijle vanaf Werchter, de Kleine Nete vanaf Grobbendonk, de Grote Nete vanaf Oosterlo en de Rupel inclusief de bijhorende valleigebieden. PROSES2010 PROSES2010 PROSES2010

LIN

PROSES2010

NOP MvO


OAP OEEI


114 van 123


Synoniem

Ontwikkelingsschets2010 Schelde-estuarium

Afkorting Omschrijving/definitie van het begrip OS2010 een plan met daarin een samenhangend pakket van maatregelen en projecten voor de ontwikkeling van het Schelde-estuarium op korte en middellange termijn (2010). PMVC

Provinciale Milieuvergunningscommissie Projectdirectie ontwikkelingsschets Scheldeestuarium Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Spelregelkader Natte InfrastructuurProjecten bewortelingsdiepte

Mediaan zandfractie bovengrond

horizont

bodemgeschikheidskaart grondwatertrappenkaart

17-04-07

Bron oorspronkelijke definitie PROSES2010 PROSES2010

ProSes

PROSES2010

RSV

PROSES2010

SNIP

PROSES2010

eolisch guanotrofiëring fluctuatie

Toelichting

grondwaterstandsfluctuatie M50 | M502000

Diepte waarop een één- of tweejarig volgroeid gewas nog juist voldoende wortels in een 10% droog jaar kan laten doordringen om het aanwezige vocht aan de grond te onttrekken, ook wel 'effectieve bewortelingsdiepte' genoemd. Door de wind gevormd, afgezet. Eutrofiëring van een voedselarm milieu door uitwerpselen van vogels. Het stijgen en dalen van de grondwaterstand. Soms wordt deze term in kwantitatieve zin gebruikt als het verschil tussen GLG en GHG. Het getal dat die korelgrootte aangeeft waarboven en waarbeneden de helft van de massa van de zandfractie ligt.

www.bodemdata.nl

www.bodemdata.nl www.bodemdata.nl www.bodemdata.nl www.bodemdata.nl

Bovenste horizont van het bodemprofiel die meestal een www.bodemdata.nl relatief hoog gehalte aan organische stof bevat. Komt bodemkundig in het algemeen overeen met de A-horizont, landbouwkundig met de bouwvoor. Laag in de grond met kenmerken en eigenschappen die www.bodemdata.nl verschillen van de erboven en/of eronder liggende lagen; in het algemeen ligt een horizont min of meer evenwijdig aan het maaiveld. Kaart met daarop aangegeven de gebruiksmogelijkheden voor www.bodemdata.nl verschillende vormen van bodemgebruik. Kaart met vermelding en omgrenzing van grondwatertrappen. Naast de aard van de grond is (met name in www.bodemdata.nl zandgebieden) de stand en fluctuatie van het grondwater bijzonder belangrijk. Door de sporen die het op en neer gaande grondwater in de grond achterlaat (o.a. kleurverschillen) is het voor de bodemkarteerder mogelijk een schatting van de diepte van de grondwaterstandfluctuatie te maken. De kaart waarop deze gegevens zijn vermeld en omgrenst heet een grondwatertrappenkaart. In Nederland worden op de bodemkaart meestal ook de grondwatertrappen

115 van 123


Synoniem


Toelichting


vermeld. 1. Voor de podzolgronden: een moerige bovengrond, of www.bodemdata.nl een moerige tussenlaag, en/of geen ijzerhuidjes op de zandkorrels onmiddelijk onder de Bh of Bws; 2. Voor de brikgronden: in een grijze E en in de Bt komen roestvlekken en mangaanconcreties voor; 3. Voor de eerdgronden en de vaaggronden: een Cr-horizont binnen 80 cm diepte beginnend, en/of een niet-gerijpte ondergrond, en/of een moerige bovengrond, en/of een moerige laag binnen 80 cm diepte beginnend, bij zandgronden met een A dunner 50 cm: geen ijzerhuidjes op de zandkorrels onder de A-horizont, bij zavel- en kleigronden met een A dunner dan 50 cm: roest- en/of reductievlekken beginnend binnen 50 cm diepte. Volgens dit concept worden de hydrogronden onderscheiden van hun tegenhanger de xerogronden. www.bodemdata.nl

hydromorfe kenmerken

Kenmerken in de grond veroorzaakt door bodemvocht en grondwaterbeweging.

grondwaterklasse

Een ad hoc vastgestelde klasse die gedefinieerd wordt door een GHG en/of GLG-traject afwijkend van de trajecten van de grondwatertrappen. Onder invloed van getijdenbewegingen afgezet. www.bodemdata.nl De laag bestaande uit moedermateriaal die direct onder het www.bodemdata.nl gedeelte ligt wat bodem heet Klasse die gedefinieerd wordt door een zeker GHG- en GLGwww.bodemdata.nl traject. Verschijnselen veroorzaakt door periodieke verzadiging van de Verschijnselen veroorzaakt door periodieke verzadiging www.bodemdata.nl grond met water. van de grond met water. In het profiel zijn deze verschijnselen waarneembaar in de vorm van blekingsen gleyverschijnselen, roest en 'reductie'-vlekken en een totaal 'gereduceerde' zone. In ijzerhoudende gronden worden deze verschijnselen meestal gley of gleyverschijnselen genoemd. www.bodemdata.nl

marien ondergrond grondwatertrap gleyverschijnselen

grondwaterverschijnselen | hydromorfe verschijnselen

gerichte waarneming

In tijdig in gereedheid gebrachte en over het gebied verspreid liggende boorgaten wordt de grondwaterstand gemeten op het moment dat in één of meer van de geselecteerde meetpunten de grondwaterstand de GHG of GLG bereikt. Gemiddelde hoogste wintergrondwaterstand

17-04-07

GHG

De GHG is gedefinieerd als de statistische verwachtingswaarde van de HG3's gegeven het grondwaterregime en het klimaat.

De GHG is gedefinieerd als de statistische www.bodemdata.nl verwachtingswaarde van de HG3's gegeven het grondwaterregime en het klimaat. De precieze waarde hiervan zal in de praktijk uiteraard onbekend blijven, maar deze waarde kan geschat worden uit halfmaandelijkse waarnemingen over een aantal jaren,

116 van 123


Synoniem


gemiddeld laagste zomergrondwaterstand

GLG

gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand Hoogste drie grondwaterstanden

GVG HG3

Laagste 3 grondwaterstanden

Maatschappelijke KostenBatenanalyse Deelbekken Rivierbekken Bekkencomité (in Vlaanderen)

Beloodsing

17-04-07

MKBA

Toelichting


waarin het grondwaterregime niet door ingrepen is gewijzigd. De GLG is gedefinieerd als de statistische verwachtingswaarde De GLG is gedefinieerd als de statistische www.bodemdata.nl van de LG3's gegeven het grondwaterregime en het klimaat. verwachtingswaarde van de LG3's gegeven het grondwaterregime en het klimaat. De precieze waarde hiervan zal in de praktijk uiteraard onbekend blijven, maar deze waarde kan geschat worden uit halfmaandelijkse waarnemingen over een aantal jaren, waarin het grondwaterregime niet door ingrepen is gewijzigd. Langjarig gemiddelde van de grondwaterstand op 1 april. www.bodemdata.nl Het gemiddelde van de hoogste drie grondwaterstanden die in www.bodemdata.nl een winterperiode (1 oktober-1 april) zijn gemeten. Hierbij wordt uitgegaan van metingen op of omstreeks de 14e en 28e van elke maand in geperforeerde buizen van 2-3 m lengte. Het gemiddelde van de laagste drie grondwaterstanden die in www.bodemdata.nl een zomerperiode (1 april-1 oktober) zijn gemeten. Hierbij wordt uitgegaan van metingen op of omstreeks de 14e en 28e van elke maand in geperforeerde buizen van 2-3 m lengte. Wordt bij grote projecten uitgevoerd. De voor- en nadelen van www.scheldenet.nl een project voor de omgeving worden daarbij in geld uitgedrukt, zodat een goede afweging gemaakt kan worden of het project wel of niet door kan gaan. De rivierbekkens worden opgedeeld in deelbekkens. Net als voor de bekkens, gebeurt de afbakening op www.scheldenet.nl basis van hydrologische en geomorfologische kenmerken. Land dat door een rivier en haar bijrivieren gedraineerd wordt. Het Scheldebekken omvat 21.863km2. www.scheldenet.nl Het bekkencomité verenigt vertegenwoordigers van de Het grondgebied van het Vlaamse Gewest wordt www.scheldenet.nl bestuursniveaus actief binnen het bekken en heeft de ingedeeld in deelstroomgebieden of rivierbekkens. Er is goedkeuring van de dossiers als taak sprake van 11 bekkens: het Ijzerbekken, het Bekken Brugse Polders, het Bekken Gentse kanalen, het Leiebekken, het Bovenscheldebekken, het Benedenscheldebekken, het Denderbekken, het Bekken Dijle en Zenne, het Demerbekken, het Netebekken en het Maasbekken. Van deze 11 bekkens, behoren enkel het Ijzerbekken, het Bekken Brugse Polders en het Maasbekken niet tot het Scheldestroomgebied. Voor de kust van Oostende en Westkapelle zijn opstapplaatsen Voor de Belgische havens geldt geen loodsdwang. www.scheldenet.nl voor zeeloodsen. Bij Vlissingen nemen rivierloodsen het roer Loodstarieven worden in overleg met de ministeries (Nl over. Loodsplicht geldt voor schepen langer dan 80 meter. Via en Be) bepaald. Tarieven en loodsplicht staan een walraderketen langs de Westerschelde is ‘loodsen op tegenwoordig ter discussie (2001). afstand’ mogelijk. Loodsen hebben kennis van getijden, stromingen, vaargeulen en communicatieprocessen in de havens.

117 van 123


Synoniem


Toelichting

Komberging

De mogelijkheid voor stromend water om bij opstuwing (door bijvoorbeeld vloed) een 'uitweg' te vinden.

Decreet

Verordening van overheidswege.

Dukdalf

Zware, houten paalconstructie in een haven die dient om aan te meren of om de vaargeul aan te duiden. Betrekking hebbend op een estuarium. Regering van een gemeenschap of gewest in België. Gebieden waar de diepte van het water is tussen -2 meter en 5 meter N.A.P. Ontstaat door vermenging van zoet en zout water in het Schelde-estuarium. Het zoutgehalte neemt van Vlissingen (meer dan 15 gram per liter) af naar Gent (minder dan 0,7 gram per liter) Op basis van deze verschillen kan het estuarium verdeeld worden in een mariene zone (Vlissingen Hansweert), brakke zone (Hansweert - Rupelmonde) en zoete zone (Rupelmonde - Gent). Verschillen in zoutgehalte fluctueren met de water afvoer. Plant die op sterk zouthoudende grond kan leven. Een verhoogde drinkput in een lage en, in het algemeen, zoute Hollestellen komen voor in buitendijkse omgeving. (schor)gebieden. Naar aanleiding van inspraak door burgers en overheden In Nederland volgt na publicaie van de MER, inspraak kunnen er nog wijzigingen worden meegenomen in concept- door burgers en daarna vaststelling door de minister. besluiten. Vlaanderen kent geen officiële inspraak van de bevolking op de MER, maar een openbaar onderzoek (=consultatie van overheden). De gemiddelde weersituatie van een bepaalde streek Met name afwisseling warme en koude perioden gedurende een lagere periode (meestal minstens 30 jaar). (glacialen en interglacialen) zijn van betekenis voor de ontwikkeling van het Schelde-estuarium. Het binnendringen van zeewater via de ondergrond. Door een rif of schoorwallen bijna of geheel afgesloten deel van de zee. Polders die onstaan als op- of aanwas. Aanvankelijk als kleine bedijkte delen die bij het oudland werden gevoegd, later (vooral na 1500) volgens plan ontwikkelde en bedijkte grotere gebieden. De gebieden die als eerste bedijkt werden in Zeeland / Ze bestaan uit lage, natte poelgronden en hoger Vlaanderen (vanaf ongeveer 1100 na Chr.) gelegen kreekruggen. Omdat het getij hier nauwelijks invloed had, waren met name de kreekruggen de eerste bewoonde delen van Zeeland, die tezamen met de poelgronden, omdijkt konden worden.

Estuarien Executieve Ondiepwatergebied Zoutgradiënt

Halofyt Hollestelle Inspraak

Klimaat Zoute kwel Lagune Nieuwland Oudland

17-04-07

Bron oorspronkelijke definitie www.scheldenet.nl

Door het vastleggen van rivierarmen met getijdewerking moet eenzelfde hoeveelheid water met een kleinere stroombedding genoegen nemen. Een oplossing om voor meer komberging te zorgen, en dus het gevaar voor dijkdoorbraken te verkleinen, kan ontpolderen zijn. In België: met wet op gelijke hoogte gestelde www.scheldenet.nl verordening uitgevaardigd door gemeenschapsraad en - executieve of door gewestraad en - executieve. Een enkele paal noemt men meerpaal. www.scheldenet.nl

118 van 123

www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl

www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl

www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl


Synoniem


Grensmilieu Moerneren

Ontpolderen

Prehistorie Vogel- en Habitatrichtlijn

Richtlijnen Kreekrug

Scaldis Boven-Schelde Zeeschelde Schelde m.e.r.-commissie Sedimentatie

Meergeulenstelsel

17-04-07

VHR

Toelichting

Bron oorspronkelijke definitie www.scheldenet.nl

Een afscheiding in het landschap tussen zones, welke van het Bij een vage en geleidelijke overgang (gradiënt) van ene systeem naar het andere gaat. het ene milieu in het andere, treffen we de grootste diversiteit van soorten aan. Een activiteit waarbij een zouthoudende laag wordt In Zeeland is dat meestal het veen dat onder de jonge www.scheldenet.nl afgegraven. zeeklei ligt. Door verbranden van het gedroogde veen blijft zout over. Moerneren gebeurde hier al sinds de achtste eeuw, maar beleefde haar hoogtepunt rond de vijftiende eeuw. Een poldergebied weer teruggeven aan de zee / zee-arm Het kan een manier zijn om de komberging van de zee- www.scheldenet.nl waardoor het invloed ondergaat van de getijden. arm te vergroten en daarmee de kans op dijkdoorbraken te verkleinen. De polder zal veranderen in een nieuw schorren- en slikkengebied. De geschiedenis van de mens vóór het bestaan van Meestal tot de komst van de Romeinen. www.scheldenet.nl geschreven documenten. Europese richtlijnen uit 1979 (Vogel) en 1992 (Habitat), die zich www.scheldenet.nl richten op bescherming van gebieden die vanuit het behoud van vogels en bepaalde leefgebieden van andere planten diersoorten een bijzondere status hebben gekregen. Randvoorwaarden waaronder de onderzoeken moeten www.scheldenet.nl plaatsvinden. Lage wal, die zijn ontstaan dankt aan de in en langs de www.scheldenet.nl bedding van een kreek optredende relatief sterke sedimentatie en/of ontstond doordat bij de vorming van de kreek ter weerszijden daarvan veenmassa's voor de erosie gespaard bleven en vervolgens door ontwatering of bedekking (of moernering) gingen inklinken. Oudste naam voor de Schelde genoemd door de Romeinen. www.scheldenet.nl Kan afkomstig zijn van het Germaanse ‘Scald’, dat ‘ondiep water’ betekent. De Schelde van bron (Franse Gouy - ca.100 meter boven de Geen invloed van het getij. www.scheldenet.nl zeespiegel) tot Gent (ca. 185 km). De Schelde tussen Gent (ca. 65 m breed) en de Vlaamslengte is ongeveer 100 kilometer. Tijverschil = www.scheldenet.nl Nederlandse grens (ca. 450 m breed). ongeveer 5 meter bij Antwerpen en 2 meter bij Gent. Ook in de zijrivieren is een tijverschil merkbaar. Gemeenschappelijke commissie die het bevoegd gezag in www.scheldenet.nl Nederland en Vlaanderen advies geeft voor het opstellen en vaststellen van richtlijnen. Het door bewegend ijs, stromend water of de wind achterlaten Sedimentatie treedt op als de genoemde media niet www.scheldenet.nl van het door deze transporterende media meegenomen los meer in staat zijn het materiaal verder te vervoeren, materiaal. wat bijvoorbeeld weer het geval is als hun snelheid vermindert of ze grotere hoeveelheden puin krijgen te verwerken. De Westerschelde bestaat uit een meergeulenstelsel: zowel www.scheldenet.nl voor het opkomende als voor het afgaand water zijn er afzonderlijke eb- en vloedgeulen. Tussen deze twee

119 van 123


Synoniem


Steltlopers

Dijkval Verdieping Vlaams Integraal Wateroverlegcomité. Vlaamse Vallei

VIWC

Territoriale wateren Zeehonden

Beneden-Zeeschelde

Gecontroleerd overstromingsgebied Fysieke systeemkenmerken

17-04-07

GOG

Toelichting


hoofdgeulen in ontstaan zandplaten, zelf doorsneden met een wirwar van kleinere geulen. Bij de aansluiting van de vloedgeulen op de ebgeul, daalt de stroomsnelheid. Hierdoor bezinkt het opgewerveld sediment en vormen ze er ondiepe plekken of drempels. Stroomopwaarts van Antwerpen gaat het meergeulenstelsel over in één enkele geul. Vogelsoort die voedselgebieden vindt op slikken, platen en Ze eten vooral bodemdiertjes. De vorm van de snavel www.scheldenet.nl schorren. is aangepast aan de prooi. Met hun lange poten (stelten) kunnen de vogels langer op de zandplaten blijven als het hoogwater wordt. Daarna zullen ze een hoogwatervluchtplaats (vaak karrevelden en inlagen) zoeken om te overtijen. Voorbeelden van steltlopers; scholekster, grutto, wulp, kluut en zilverplevier. Afschuiving of verzakking van een dijkvak door onderspoeling. Meestal ontstaan doordat een diepe geul dicht langs de www.scheldenet.nl kust stroomt en bij eb de druk wegvalt zodat het zand onder de dijk in een vloeibare massa verandert. Het dieper maken van de vaargeul. www.scheldenet.nl www.scheldenet.nl De naam van een grotendeels opgevuld rivierdal dat zich Vlaamse Vallei werd uitgeschuurd (tot ca. 25 meter www.scheldenet.nl uitstrekt ten noorden van Gent tussen Zomergem en Stekene onder huidige zeepeil) tijdens verschillende ijstijden. en diepe uitlopers heeft in de huidige rivierdalen van het Scheldebekken (Leie, Schelde, Dender, Zenne, Rupel, Dijle en Demer). Wateren grenzend aan een land tot een bepaalde afstand www.scheldenet.nl waarbinnen dit land zijn wetten zelf kan bepalen, en waarbij de rechtspraak in zijn bevoegdheid ligt. Zeezoogdier Er zijn in totaal bijna 30 verschillende soorten van dit www.scheldenet.nl zoogdier. In het Schelde-estuarium komt de Gewone zeehond (Phoca Vitulina) voor. Sporadisch (in tegenstelling tot vroeger) kan de Grijze Zeehond voorkomen. Voor de Gewone Zeehond is het Scheldeestuarium (met name de Westerschelde) het zuidelijkste leefgebied in West-Europa, op een groep van ongeveer 100 zeehonden in de Bay de Somme in Frankrijk na. De Zeeschelde wordt in sommige rapporten opgedeeld in Er worden twee grenzen gebruikt. De Schelde tussen www.scheldenet.nl / Beneden-Zeeschelde en Boven-Zeeschelde de Rupelmonding en de Belgisch-Nederlandse grens Proses2010 (fysisch) of de Schelde tussen de BelgischNederlandse grens en het opwaarts einde van de Rede van Antwerpen (juridisch). Onbewoond laaggelegen landsgedeelte langs een tijrivier dat www.scheldenet.nl | Proses2010 op gecontroleerde wijze wordt gebruikt als overstromingsgebied. De kenmerken van het estuarium zoals het meergeulenstelsel, www.scheldenet.nl | het getij en de zandhuishouding. Proses2010

120 van 123

RfC 0702-0010 Begrippen uit diverse bronnen Versie 1.0 Definitief Auteur IDsW begrip volledig Monitoringsprogramma Externe veilgheidsrisico's Westerschelde

accumulatie

anorganisch

analysecertificaat eural bodemtype correctiefactoren

afvalstroomformulier in situ

T-klassen

17-04-07

Synoniem


Toelichting

Vastgesteld programma van metingen om de effecten van maatregelen en ingrepen te kunnen volgen. Risico’s als gevolg van ongevallen die kunnen plaatsvinden tijdens productie, opslag, verwerking en transport van gevaarlijke stoffen. Schelde van de Belgische grens tot de monding

Bron oorspronkelijke definitie www.scheldenet.nl | Proses2010 www.scheldenet.nl | Proses2010

Totale lengte ongeveer 60 kilometer. Tijverschil = www.scheldenet.nl | ongeveer 4 meter bij Vlissingen en ongeveer 5 meter Proses2010 bij Antwerpen. Breedte ca 500 m (Belgische grens) tot 5 km (monding) Ophoping Wanneer een opname van (gif)stoffen groter is dan de www.waterbodem.nl afbraak of uitscheiding, treedt accumulatie op. Dit kan ook optreden als de bodem meer van een stof ontvangt dan dat er verdwijnt door uitspoeling, afbraak of opname door gewassen. Letterlijk: niet organisch Hiermee wordt aangeduid dat een verbinding niet uit www.waterbodem.nl plantaardig of dierlijk leven voortkomt maar uit de "dode" natuur. Tot de anorganische verbindingen behoren onder meer metalen, zouten en gesteenten inclusief klei zand en grind. Een door het laboratorium afgegeven uniek officieel document www.waterbodem.nl waarop de analyseresultaten en de gebruikte methode vermeld staan. Europese afvalstoffenlijst. www.waterbodem.nl Dit zijn een aantal factoren die in een formule worden gebruikt Deze gehalten verschillen per type bodem. www.waterbodem.nl waarmee voor een aantal verontreinigingen de concentratie kan worden berekend die van nature voorkomt (de referentiewaarde). Dit is nodig omdat de referentiewaarde afhankelijk is van het organische stof- en lutum gehalte van de betreffende bodem. Formulier waarmee toestemming wordt verleend voor het www.waterbodem.nl ontdoen van bedrijfsafval of gevaarlijk afval. Letterlijk betekent dit "ter plekke". Het geeft aan dat iets ter Een bekend voorbeeld is het bepalen van het volume www.waterbodem.nl plekke voorkomt of gebeurd. slib "in situ", dus de hoeveelheid zoals het er op dat moment ligt. Met zet dit er expliciet bij omdat afhankelijk van de baggermethode het volume slib vaak toeneemt (water toevoeging, uit elkaar brokkelen). Dit is een indeling om aan te geven in hoeverre stoffen bij een Hiertoe worden stoffen ingedeeld in de klasse 1T www.waterbodem.nl bodemsanering tot een gezondheidsrisico kunnen leiden. (schadelijk), 2T (giftig) en 3T (zeer giftig). Dit leidt tot een voorlopige klasse indeling. Tijdens de bodemsanering wordt in het veld bekeken hoe groot de is op een actuele aanwezigheid of blootstelling aan giftige stoffen. Afhankelijk van de uitkomst wordt de voorlopige klasse gehandhaafd of met een klasse verhoogd of verlaagd. Iedere klasse heeft zijn eigen specifieke pakket van beschermingsmaatregelen. (zie ook F-klasse)

121 van 123


Synoniem


F-klassen

actualisatie-onderzoek organoleptisch protocol Reinigbaarheid resistentie actuele risico's

worst-case scenario Service Centrum Grond afbreekbaarheid van een stof

gehaltetoets (zout) verspreiding

17-04-07

SCG

Toelichting

Bron oorspronkelijke definitie www.waterbodem.nl

Dit is een indeling om aan te geven in hoeverre stoffen bij een De stoffen worden op grond van hun vlampunt bodemsanering tot een veiligheidsrisico (explosie) kunnen ingedeeld in klasse 1F (ontvlambaar) of 2F (licht/zeer leiden. licht ontvlambaar) Dit leidt tot een voorlopige klasse indeling. Bij het uitvoeren van de bodemsanering wordt in de veldsituatie bepaald hoe groot de kans op actuele aanwezigheid van een explosief mengsel of een ontsteking is. Afhankelijk hiervan wordt de voorlopige klasse gehandhaafd of met een klasse verlaagd. Dit leidt tot een definitieve klasse indeling die ieder een specifiek pakket van beschermende maatregelen vereisen. (zie ook T-klassen waarin het blootstellingrisico wordt uitgedrukt) Onderzoek dat wordt uitgevoerd om te controleren of oudere www.waterbodem.nl gegevens van de kwaliteit van de waterbodem nog geldig zijn. Hieronder verstaat men datgene wat men met de zintuigen Het wordt onder ander gebruikt bij het veldwerk als een www.waterbodem.nl eerste beoordeling van mogelijk aanwezige (reuk, zicht) kan waarnemen. bodemverontreinigingen. Een voorschrift waarin beschreven staat hoe een onderzoek Een bekend voorbeeld is het protocol voor nader www.waterbodem.nl dient plaats te vinden. onderzoek. Houdt in dat het zandpercentage in baggerspecie hoger ligt www.waterbodem.nl dan zestig procent. Het weerstandsvermogen van een organisme tegen bepaalde De resistentie kan worden verhoogd door vaak www.waterbodem.nl stoffen bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen. dezelfde stoffen toe te passen. De daadwerkelijk optredende risico’s van een aanwezige www.waterbodem.nl verontreiniging voor mens en milieu, waarbij rekening wordt gehouden met het feitelijk gebruik van de locatie door de mens, de aanwezige soorten in het ecosysteem en lokaal optredende verspreidingsprocessen met betrekking tot het gronden oppervlaktewater. Scenario dat uitgaat van de minst gunstige www.waterbodem.nl verontreinigingssituatie en –omstandigheden. is belast met het beoordelen van de reinigbaarheid van grond www.waterbodem.nl en baggerspecie en het afgeven van een verklaring van nietreinigbaarheid. Dit heeft betrekking op de snelheid waarmee een stof door Bij een volledige afbraak wordt een stof van een www.waterbodem.nl micro-organismen of door chemische reacties wordt organische naar een anorganische vorm omgezet. afgebroken. Stoffen die moeilijk afbreken worden persistent genoemd. Deze stoffen kunnen lange tijd in het milieu verblijven en daar eventueel accumuleren. Productnorm die bepalend is of zoute baggerspecie in zoute www.waterbodem.nl wateren verspreid mag worden. Het transport van verontreinigende stof(fen) in de bodem, naar Het thema Verspreiding betreft bijna alle milieu www.waterbodem.nl het oppervlaktewater, de atmosfeer of andere media. gevaarlijke stoffen (circa 100.000) en van genetische gemodificeerde organismen in het milieu. Het gaat om stoffen die door de mens geproduceerd of gebruikt worden, de afbraakproducten van deze stoffen en de

122 van 123


Synoniem


lijnvormige wateren Wet belasting op milieugrondslag

Wbm

Toelichting

Oppervlaktewateren waarvan de lengte aanzienlijk groter is dan de breedte In deze wet is een heffing opgenomen voor het storten van "reinigbare" baggerspecie

vervalproducten van radio-actieve stoffen. sloten, kanalen, rivieren, beken.

Vervallen begrippen Er vervallen geen bestaande begrippen als gevolg van dit wijzigingsvoorstel.

17-04-07

123 van 123

Bron oorspronkelijke definitie www.waterbodem.nl www.waterbodem.nl

Wijzigingsvoorstel op Aquo-Lex Begrippen uit diverse bronnen

Recommend Documents