Wet- en regelgeving – Niveau 3
Hielke Freerk Boersma Arbo- en Milieudienst / SBE 16 februari 2015
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 2
Wet- en regelgeving: inhoud › Inleiding • Historie / Herhaling uitgangspunten ICRP • Wettelijk kader - Kernenergiewet › Besluit Stralingsbescherming (BS) › Overige, w.o. • Oefeningen (casus, 17 februari) • Vervoer radioactieve stoffen (17 februari)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 3
Te behandelen stof › Hst 14 m.u.v. 14.7 (toestellen) en gedeelten van 14.9 (16 maart 2015) › Hst 19.6 In de presentatie wordt verwezen naar paragrafen of tabellen uit de syllabus.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 4
Historie › 1957: Euratom-verdrag › 1963: Kernenergiewet › 1976: ICRP-26 – uitgangspunten stralingsbescherming › 1990: ICRP-60 (n.a.v. gegevens LSS uit 1986) › 1996: Euratom-richtlijn 96/29 (Basic Safety Standards – BSS) › 1997: Euratom-richtlijn 97/43 (Stralingsbescherming patiënt) › 2002: Besluit Stralingsbescherming
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 5
Historie › › › ›
2007: ICRP-103: update van ICRP-60 2013/4: Gereviseerd Besluit Stralingsbescherming 2014: Revisie EU-BSS (publicatie: 17 januari 2014) 2018(?): Nieuwe revisie Besluit Stralingsbescherming
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 6
Uitgangspunten - I › Uitgangspunten ICRP (hst 13.2.2) • Rechtvaardiging (justification) • Optimalisatie (ALARA) • (Bron gerelateerde) dosisbeperking: ‘plafond voor optimalisatie’ (13.3.1) • Dosislimieten
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 7
Uitgangspunten - II › Limitering (tabel 13.5): • blootgestelde werknemers E < 20 mSv/jaar › Limieten aan equivalente orgaandoses: • 500 mSv/jaar op de huid / extremiteiten • 150 mSv/jaar in de ooglens (ICRP-60) • 20 mSv/jaar in de ooglens (ICRP-118; EU-BSS)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 8
Kernenergiewet: hiërarchie Wet Besluiten Regelingen (MR) / Aanwijzingen Beschikkingen / vergunningen “Pseudowetgeving” (richtlijnen) meestal ‘leidraad’ opgesteld door beroepsveld
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 9
Kernenergiewet: kenmerken › Vergunningenstelsel • art. 15a: splijtstoffen en ertsen • art. 15b: nucleaire installaties • art. 29: radioactieve stoffen • art. 34: toestellen › Raamwet (alleen algemene bepalingen) › Lex Specialis
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 10
Besluiten: › Besluiten (14.3.1) • Besluit Stralingsbescherming (BS) • Besluit Splijtstoffen, Ertsen en Kerninstallaties (BKSE – wordt verder niet behandeld, zie verder 14.5.2) • Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Ra-stoffen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 11
Ministeriële Regelingen: › Uitvoeringsregeling stralingsbescherming EZ • Voegde veel oude MR’s samen • Van kracht op 1 januari 2014 › Regeling stralingsbescherming werknemers 2014 • Voegde enkele oude MR’s samen rond werknemersbescherming • Van kracht op 1 januari 2014 › Regeling rechtvaardiging
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 12
Besluit Stralingsbescherming (BS) › doelstelling BS • integrale bescherming • aansluiting Arbo-, Milieuwetgeving • voordeel: consistentie › van kracht geworden met ingang van 1 maart 2002 › Revisie BS 2014 (zie volgende slide) • gepubliceerd februari 2013 • van kracht op 1 januari 2014 (grotendeels)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 13
Revisie BS 2014 › Vereenvoudiging vergunningverlening › Vermindering administratieve lasten / rapportage verplichtingen • ‘Beperking’ registratieverplichting • Minder gedetailleerde administratievoorschriften zorgsysteem › Verduidelijking enkele definities › Verwerken wijzigingen bevoegd gezag KEW
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 14
Opzet Besluit Stralingsbescherming › A Algemene bepalingen › B Specifieke doelgroepen • werknemers, leden van de bevolking & patiënten › C Specifieke onderwerpen • natuurlijke bronnen en interventie
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 15
Opzet BS: Algemeen › A • • • •
Algemene bepalingen H1 Definities en toepassingsgebied H2 Rechtvaardiging en optimalisatie H3 Algemene voorschriften H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures • H10 Administratie organisatie / beheer • H11 Overgangsbepalingen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 16
H1 Definities en toepassingsgebied › Handeling • vanwege radioactieve eigenschappen of gebruiken/voorhanden hebben van toestel › Werkzaamheid • natuurlijke bron niet vanwege radioactieve eigenschappen › Ingekapselde bron: zie 16.1 › Beheersysteem: gegevens/documenten die betrekking hebben op de stralingsbescherming v/h bedrijf
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 17
H1 › › › ›
Deskundige (heeft diploma) Toezichthoudend deskundige (houdt toezicht) Coördinerend deskundige (coördineert toezicht) Algemeen coördinerend deskundige (coördineert toezicht èn verleent interne vergunningen)
› Radiologische verrichting: medische handeling met ioniserende straling
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 18
H1 Definities en toepassingsgebied › Risicoanalyse: RisicoInventarisatie en Evaluatie RI&E als bedoeld in Arbowet › Reguliere blootstelling (bepaald met RI&E) › Potentiële blootstelling (waarvan waarschijnlijkheid en gevolg kan worden geschat dmv RI&E) › Stralingsincident (ongewild / onvoorzien èn leidend tot blootstelling die bepaalde limieten of waarden uit de RI&E overschrijdt)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 19
H1 › Radiotoxiciteitsequivalent (zie ook 14.3.6) • 1 Re levert 1 Sv op (effectieve volgdosis) • Dosisconversiecoëfficiënt e(50) (of:DCC) (Sv/Bq) • A(Reinh/ing) = A (Bq) / e(50)inh/ing (Sv/Bq) • Inhalatie of ingestie van activiteit A (Bq): E = A (Bq)× e(50) (in Sv) = A (Reinh/ing)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 20
Intermezzo – risico-analyse (oefening) › Radiotoxiciteitsequivalent • Bij één van de practicumproeven werk je met ongeveer 10 kBq 14C • einh(50) = 2E-09 = 2·10-9 Sv/Bq • eing(50) = 6E-10 = 6·10-10 Sv/Bq • Max. eff. dosis bij incident?
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 21
H1 › Art. 2: Uitsluitingen • kosmische straling op het aardoppervlak • kosmische straling in vliegtuigen mits je passagier bent • handelingen met toestel met hoogspanning van ten hoogste 5 kV › Art. 3: Berekeningsmethoden • uitwerking in Uitvoeringsregeling (14.9.3)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 22
H2 Rechtvaardiging en optimalisatie › Gezondheidsschade versus netto voordeel › Gericht op werknemers / leden van de bevolking › Beoordeling via MR Rechtvaardiging (art.4 lid 1): wel/niet gerechtvaardigd › Nieuwe toepassingen: uitgebreide argumentatie › Verder: ALARA-verplichting en dosisbeperkingen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 23
H2 - Regeling Rechtvaardiging › Regeling bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling • afscherming met verarmd uranium? • thorium in gloeikousjes (campingverlichting)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 24
H2 - Regeling Rechtvaardiging › Regeling bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling • bèta-lights (H3)? • gebruik van licht radioactief afval/slib in wegenbouw? › Poll
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 25
H3 Algemene voorschriften
› Bevoegdheden en taken ondernemer en deskundige (14.4) • Ondernemer verantwoordelijk • Ondernemer wijst toezichthoudend deskundige aan die voldoende na/bijscholing krijgt • Ondernemer zorgt voor coördinerend deskundige
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 26
H3 Algemene voorschriften › Toezichthoudend deskundige • Houdt toezicht • Heeft diploma niveau 2, 3, 4 of 5 • Houdt zijn kennis op peil
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 27
H3 Algemene voorschriften › De coördinerend deskundige • Beoordeelt vooraf RI&E • Controleert min. één keer per jaar beveiligingsmiddelen / meetapparatuur • Is geregistreerd als coördinerend deskundige (vanaf 1 januari 2015) • Heeft diploma (alg) coördinerend deskundige èn werkervaring • Doet aantoonbaar aan kennisonderhoud
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 28
H3 Intermezzo › De coördinerend deskundige - overgangsregeling • Erkenning RUG Niveau 3 tot 1 januari 2016 • Daarna “opleiding coördinerend deskundige” • Uitvoeringsregeling EZ: “Niveau 3 gelijkgesteld aan opleiding tot coörd. Deskundige” • Examens vanaf mei 2016 volgens nieuwe eindtermen – grotendeels i.o.m. huidige niv 3 praktijk
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 29
H3 Intermezzo: vergunningstypen › Drie soorten vergunningen • Enkelvoudige vergunningen • Verzamelvergunningen • Complexvergunningen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 30
Vergunningstypen - I › Enkelvoudige vergunning (b.v. middelbare school) ondernemer
toezichthoudend deskundige
(blootgestelde) werknemer
coördinerend deskundige
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 31
Vergunningstypen - II › Enkelvoudige vergunning (alternatief)
ondernemer coördinerend/toezichthoudend deskundige
(blootgestelde) werknemer
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 32
Vergunningstypen - III • Verzamelvergunning bij meerdere vergelijkbare toepassingen (b.v. perifeer ziekenhuis) ondernemer coördinerend deskundige Toezichthoudend deskundige
Toezichthoudend deskundige
(blootgest.) werknemers
(blootgest.) werknemers
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 33
Vergunningstypen - IV › Complexvergunningen bij grote organisatie met veel verschillende toepassingen (b.v. universiteit)
Lijnorganisatie
advies
Stralingsbeschermingsorganisatie
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 34
Organisatie bij complexvergunning ondernemer
SBE
afdelingsbestuur
Algemeen coördinerend deskundige
toezichthoudend deskundigen (blootgestelde) werknemers
overige deskundigen (bv coördinerend deskundigen)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 35
H3 Alg. coörd. deskundige › Taken alg. coördinerend deskundige • Als: coördinerend deskundige • + Verleent interne toestemmingen • Is geregistreerd als algemeen coördinerend deskundige: “niveau 2” (vanaf 1 januari 2015) • Uitwerking in hst. 2 Uitvoeringsregeling • In de praktijk voorzitter SBE
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 36
H3 › Voorschriften voor (voorkomen van) stralingsincidenten › Voorlichting en instructie • Risico's ioniserende straling • Methoden bescherming • Belang houden aan voorschriften • Informeren vrouwen over risico's ongeboren kind
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 37
H3 › Waarschuwingsborden (14.4.9): • MR Stralingsbescherming werknemers 2014
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 38
H3 Hoogactieve bronnen en beveiliging radioactieve stoffen › Regels voor hoogactieve (ingekapselde) bronnen • A > grenswaarde? bron ‘hoogactief’ › Aparte regels voor beveiliging radioactieve stoffen. Ook grenswaarden, maar anders… › Uitwerking in Uitvoeringsregeling › Vb. 60Co: Hoogactief A > 4 GBq Beveiliging A > 30 GBq
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 39
H3 Hoogactieve Bronnen (14.8.3) › Doel: kwijtraken hoogactieve bronnen voorkomen (en zekerstellen dat afvoer mogelijk is) › Middelen: • Codering • Financiële zekerstelling ivm afvoer • Check op aanwezigheid › Verder: voorschriften periodieke lektest
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 40
H3 Beveiliging Radioactieve Stoffen › Reden: EC-actieplan ter voorkoming terrorisme met CBRN-agentia › Scenario’s: vuile bom of externe bestraling met hoogactieve bron › Continu persoonlijk of elektronisch toezicht › Bij elektronisch toezicht • Detectie, gevolgd door ‘opvolging’ in 3-10 minuten • ‘vertraging’ van 3-10 minuten › Beveiligingsplan › Van kracht sinds 1 april 2013
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 41
H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures › §4.1 en §4.2: meldingen en vergunningen voor handelingen (zie 14.5.1) › §4.6 en §4.7: procedurele voorschriften voor meldingen en vergunningen • aansluiting bij Wet Milieubeheer en Algemene Wet Bestuursrecht › Uit hst 3 BS: voorschriften voor meldingen in hst 4 Uitvoeringsregeling
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 42
H4 › Toestellen • Melding / vergunning afhankelijk van • Buisspanning • Doel toepassing • Ook bezit toestel: Meldings- of vergunningsplicht • Aanvulling op syllabus: melding volstaat bij o.a. • Elektronenmicroscopen • Bagagecontrole met vaste opstelling • Röntgendiffractie in gesloten veiligheidskabinet
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 43
H4 › Radioactieve stoffen: • Melding / vergunning afhankelijk van: • Handeling / werkzaamheid / ‘ontdoen van’ • Doel toepassing • Diagnostiek / therapie: altijd vergunning • Ni-63: melding tot 1 GBq • IJk- en meetbronnen in vaste opstellingen: melding mits activiteit < 100 vrijstelling Electron Capture Detector (63Ni)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 44
H4 Vrijstellingsgrenzen ra-stoffen 1. Vrijstellingsgrens per radionuclide 2. Vrijstelling van vergunnings(- of meldings)plicht als activiteit Xi òf activiteitsconcentratie Ci onder vrijstellingsgrens blijft 3. Mengbron (mix van bronnen of meerdere bronnen): 1. Σi Ai/Xi ≤ 1, òf 2. Σi Ai/Ci ≤ 1
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 45
H4 - Oefeningen › Wanneer vraag je een vergunning aan? a) 3H: 500 MBq in 10 ml (waterige oplossing) b) 60Co: 37 kBq en 1 kBq/g c) 32P : 1 MBq in 10 ml (waterige oplossing) Vrijstellingsgrenzen in MBq cq. Bq/g: 3H
14C
32P
60Co
137Cs
1.000
10
0,1
0,1
0,01
1.000
1
10
1.000.000 10.000
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 46
H4 - Oefeningen › Wanneer vraag je een vergunning aan? a) 1 MBq 14C + 1 MBq 3H b) 50 kBq 32P + 50 kBq 60Co c) 50 kBq 32P + 50 kBq 60Co + 1 MBq 3H Vrijstellingsgrenzen in MBq: 3H
14C
32P
60Co
137Cs
1000
10
0,1
0,1
0,01
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 47
H4 › Vergunningsplicht voor ‘ontdoen van’ • door lozing: • • • •
10 Reing per jaar in het riool 1 Reinh per jaar in lucht 0,1 Reing per jaar op oppervlaktewater correctie voor halveringstijd (tabel 14.13 en .19)
• door overdracht voor hergebruik / afvalinzameling • ontvanger moet vergunning hebben • Afval: vrijgavegrenzen = vrijstellingsgrenzen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 48
H4 Vergunningen (en meldingen) (14.6): › Details in hst. 2 Uitvoeringsregeling › Aanvraag via Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) sinds 1 januari jl. › Zie http://www.autoriteitnvs.nl (of www.anvs.nl) › Bevoegd gezag (tot 1 jan 2016?): Ministerie van EZ, gemandateerd aan ANVS. Daarna ANVS Zelfstandig Bestuursorgaan (ZBO) onder Min. Infrastructuur & Milieu
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 49
H4 › Voor veel standaardvergunningen: aanvraagformulieren via ANVS › http://www.autoriteitnvs.nl/aanvragen-en-melden › Ook registratie als coördinerend deskundig via deze website › Oude website Rijksdienst voor Ondernemend Nederland werkt ook nog
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 50
H4
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 51
Opzet BS: Doelgroepen › B
Specifieke doelgroepen
• H5 • H6 • H7
Bevolkingsblootstelling Blootstelling bij medische toepassingen Beroepsmatige blootstelling
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 52
H5 Bevolkingsblootstelling › Art.48 lid 1: Lid bevolking buiten locatie max. E = 0,1 mSv/jr › Art.49 lid 1: Lid bevolking binnen locatie max. E = 1 mSv/jr • ooglens 15 mSv/jr • huid 50 mSv/jr • handen,voeten niet genoemd
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 53
H5 › Berekening dosis aan de terreingrens (14.9.3.1): • H*(10) = h.A.T.t/r2 • Individuele Dosis (ID) • Multifunctionele Individuele Dosis (MID) = 0,25 . ID • Correctiefactor 0,25 corrigeert voor afscherming woning
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 54
H5 › Secundair Niveau (SN): 10 μSv/j • Onder SN beoordeelt overheid niet meer op ALARA. • Toetsing MID aan SN › Als MID > SN: nauwkeuriger berekenen en • Actuele Individuele Dosis (AID) m.b.v. ABCfactoren (zie tabel 14.20): AID = ABC · ID • ABC-factoren corrigeren ID voor verblijftijd • Als AID > 100 μSv/j : geen vergunning • Nb: in RUG-vergunning: AID (incl lozingen!) < 40 μSv/j
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 55
H5 › Berekeningen dosis binnen de locatie: • terugrekenen op uurlimieten • hanteren bezettingsfactor • gangen: 1/4 • trappen: 1/16
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 56
H5 › Voorbeeld: radiotherapieruimte • Gebruik 2 uur/dag, 5 dagen/week, 50 weken/jaar › Wat is het toegestane dosistempo • in de wachtruimte • in de gang • in het trappenhuis
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 57
H5 Blootstelling bevolking
Bron: RIVM
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 58
H6 Blootstelling bij med.toepassingen › Begint met medische definities • Diagnostische referentieniveaus – dosisniveau in medische diagnostiek • Hulpmiddel bij optimalisatie • http://www.rivm.nl/Onderwerpen/M/Medische_Stralingstoepassingen/St ralingsbescherming_pati%C3%ABnten/Diagnostische_Referentieniveaus
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 59
H6 Blootstelling bij med.toepassingen › “Patiënten” • ook: vrijwilligers • ook: ‘begeleiders’ › Eisen aan: • Deskundigheid behandelend arts • Erkende opleiding enz… • Kwaliteit apparatuur • Rechtvaardiging (ook specifiek)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 60
H6 › Medische röntgentoestellen (zie ook 14.7.3): • Filter bij toestellen voor diagnostisch onderzoek • Beeldgrootte niet groter dan nodig (m.b.v. diafragma of tubus) • Beeldversterker / dosistemporegeling bij doorlichtingen 62%
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 61
H6 › Overige aspecten: • betrokkenheid klinisch fysicus • afhankelijk van ‘zwaarte’ v/d toepassing • informeren naar zwangerschap • schriftelijke instructies bij toediening radionucliden
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 62
H6 Medische blootstelling in Nederland ›
Bron: RIVM
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 63
H7 Blootstelling werknemers › Dosislimieten • ‘gewone’ werknemer ≡ lid bevolking binnen locatie • blootgestelde werknemer (b.w.): zie tabel 14.1 mSv/jr categorie B.W. • Dosis . 0-1 geen (=> ‘werknemer’ of C?) . 1-6 B . 6-20 A • geen werk waardoor indeling als b.w. voor: • zwangere vrouw (tenzij < 1 mSv gegarandeerd wordt!) • pers.< 18 jr (m.u.v.beroepsopleiding)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 64
H7 › Voorschriften voor werkplekken • gecontroleerde zone • kans dosis > 6 mSv/j • toegangscontrole, monitoring, maatregelen bij verspreiding stoffen, voorlichting enz. • bewaakte zone • kans 1 mSv/j < dosis < 6 mSv/j • monitoring, voorlichting enz. • waarschuwingssignalering geeft zonering aan
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 65
H7 › Indeling in zones op basis van risico-analyse. Vb • Normale blootstelling (reguliere handelingen) • Potentiële blootstelling (incidenten) • Kans op verspreiden besmettingen • Kans op ontvreemding / zoekraken
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 66
H7 › Inspecties letten tegenwoordig steeds meer op de kwaliteit van Risico Inventarisaties! Diverse instrumenten in omloop, w.o. • Richtlijn Radionuclidenlaboratoria voor open stoffen (nog vaak gekoppeld aan vergunning) • Beheersing van risico’s bij handelingen met open bronnen in laboratoria (Grimbergen & Wiegman) › Leidraad risicoanalyse stralingstoepassingen (Bader) – downloaden via www.rijksoverheid.nl
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 67
H7 › Medisch toezicht (14.4.6) • Alleen A-werkers (periodiek) keuren • Stralingsartsen ‘contract’ met Arbo-diensten of de arbo-deskundige (bedrijfsarts) van het bedrijf • Eisen stralingsarts • Bedrijfsarts • Niveau 3 • Geregistreerd
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 68
H7 - Persoonsdosimetrie › Doel: • Controle limieten en ALARA • Schadeclaims • ‘Geruststelling’ › Verplichting tot verstrekking passend dosisregistratiemiddel › Indien nodig: schatting of meting inwendige dosis
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 69
H7 Dosisregistratie › Praktijk: • TLD-badge • Hp(10) schat effectieve dosis • Hp (0,07) schat huiddosis • Bij alleen tritium: urinemonsters • Onderzoek NRG: inwendige besmetting geen item in Nederland › Uitlezing TLD door erkende dosimetriedienst › opname gegevens in NDRIS – zie ook 11.6.3 – www.ndris.nl
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 70
› Uit: jaarverslag NDRIS 2012
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 71
Opzet BS: onderwerpen › C Specifieke onderwerpen • H8 Blootstelling aan natuurlijke bronnen • H9 Interventies
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 72
H8 Blootstelling aan nat.bronnen › Melding / vergunningplicht (zie 14.5.1) › Vliegtuigbemanning • Dosisbepaling voor: • > 8 km • Dosisbepaling • geen dosismeters • computerprogramma's
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 73
Natuurlijke bronnen › Uitvoeringsregeling (voorheen: MR Natuurlijke bronnen van ioniserende straling) • Bevat lijst met werkzaamheden waarbij natuurlijke bronnen kunnen worden verwacht, b.v. • Proces-industrie w.o. olie- en gasindustrie • Lasbedrijven • Technische details
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 74
H9 Interventie › maatregelen bij ongeval of noodsituatie › wel: rechtvaardiging en ALARA › geen dosislimieten, maar interventieniveaus (streefwaarden voor dosisniveaus)
-------
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 75
Overige wet- en regelgeving › Concept Basisrichtlijn Ingekapselde Radioactieve Bronnen Uitvoeringsregeling › Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Radioactieve Stoffen › ‘Richtlijn Radionuclidenlaboratoria’ (voor zover nog van toepassing) – 16 maart 2015
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 76
Richtlijn ingekapselde bronnen › Concept Basisrichtlijn Ingekapselde Radioactieve Bronnen – SZW (1993) (14.8.1) • Opgenomen in vergunningsvoorschriften en Uitvoeringsregeling (meldingsplichtige bronnen) • ISO-classificatie (ISO 2919): • Test op temperatuur, druk, slag, vibratie en puntbelasting • C-11111: niet getest
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 77
Richtlijn ingekapselde bronnen › Lektest (14.8.2): afgewreven activiteit < 185 Bq • voor alfa-stralers < 18,5 Bq • maatregelen bij lek afhankelijk van afgewreven activiteit (variërend van nieuwe test tot direkt waarschuwen overheidsinspecties) • norm bij vegen bronhouder factor 10 lager • instructie voor uitvoeren veegtest • uitvoering door / onder verantwoordelijkheid van niveau 3 deskundige
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 78
Vervoer - I Vervoer (14.5.3) › Zee en lucht: internationaal geregeld › Spoor, weg en binnenwater: Europees geregeld › Nederland: implementatie via Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Radioactieve Stoffen
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 79
Vervoer - II › Transport van radioactieve stoffen over de weg: • boven vrijstellingsgrens i.h.a. meldingsplicht • transporteisen indien vrijstellingsgrens wordt overschreden • melding drie weken voor gepland vervoer • sinds 1 jan. ‘14: globale melding gelegaliseerd › VLG-ADR klasse 7: ra-stoffen • Voorschriftenbladen (zie NVS-publicatie 32)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 80
Vervoer - III Verpakkingseisen › Doel: voorkomen van • uitwendige bestraling • besmetting • criticaliteiten (bij vervoer splijtstoffen)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 81
Vervoer - IV › Type-indeling verpakkingen (p. 243) • vrijgestelde colli: geen kans op verspreiding bij normaal vervoer (en dosistempo < 5 μSv/h) • (industriële colli: i.h.a. voor materiaal met geringe specifieke activiteit) • type A: getest op invloeden van buitenaf • type B: idem als bij A, maar strenger, en goedgekeurd door overheid
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 82
Vervoer - V › Grenswaardensysteem A1/A2 • Speciale toestand: A1 (in TBq) => sommige ingekapselde bronnen • Normale toestand: A2 (in TBq) › Vaste radioactieve stoffen: • Activiteit < 0,001 A1 of A2 => vrijgesteld collo • Activiteit < 1 A1 of A2 => type A • Activiteit > 1 A1 of A2 => type B
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 83
Vervoer - VI Transportindex (T): › Dosistempo op 1 meter van oppervlak collo (in mrem) • of in mSv/h × 100, of in µSv/h ÷ 10 Etikettering wordt bepaald door: › Dosistempo op oppervlak › Transportindex
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 84
Vervoer - VII › Etikettering (tabel 14.2) • Geen (vrijgesteld collo, dosistempo < 5 μSv/h op oppervlak) • I-wit (< 5 μSv/h) • II-geel (< 0,5 mSv/h; T<1) • III-geel (< 2 mSv/h; T<10) › => Dosistemponormen (tabel 14.2): • op 1 m van het opp.< 0,1 mSv/h • op opp. < 2 mSv/h
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 85
Vervoer – VIII (Oefening) › Vervoer 37 MBq 137Cs › Gegevens • beta’s afgeschermd, gamma’s helemaal niet • afstand bron - oppervlakte collo: 10 cm • A2 = 600 GBq › Wat is de noodzakelijke verpakking, de transportindex en soort etiket?
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 86
Vervoer - IX Verder nog: › grenzen aan: • besmetting • dosistempi aan buitenzijde van het voertuig • dosistempi in de cabine van het voertuig › opleidingseisen chauffeur › meer info: NVS-publ. nr. 32
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 87
Vervoer - X › O ja: › Vergunningsplicht bij vervoer splijtstoffen › Afwijkingen bij in- en uitvoer radioactieve stoffen: vergunningsplicht bij invoer radiofarmaca
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 88
Vervoer – XI (Tot slot) › Vuistregel: • Als de afstand tussen bron en oppervlak collo kleiner dan 29 cm is, is de dosistemponorm voor het oppervlak het meest beperkend. • Als de afstand tussen bron en oppervlak collo groter dan 29 cm is, is de dosistemponorm voor 1 m vanaf het oppervlak het meest beperkend. -----
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 89
Antwoord – oefening vervoer › A2 = 600 GBq; Activiteit < 0,001*A2 => vrijgesteld collo mits dosistempo op oppervlak < 5 µSv/u. › Op 10 cm is het dosistempo h*A/r2 = 0,093 * 37 / 0,12 = 0,3 mSv/u >> 5 µSv/u › NVS-publicatie 32: Voorschriftenblad VB-9! => type Averpakking (geen examenstof) › Alternatief vergroten van de verpakking, waardoor het toch een vrijgesteld collo wordt.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 90
Antwoord – Transportindex / Etiket › Wel examenstof! › T = dosistempo op 1 meter van oppervlak in mrem/uur (1 mrem ~ 10 µSv = 0,01 mSv) › Op 110 cm is het dosistempo: h*A/r2 = 0,093 *37 / 1,12 = 3 µSv/u => T = 0,3 › Op 10 cm is het dosistempo 0,3 mSv/u => etiket II-geel (zie tabel 14.2)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2015 | 91
Vervoer – bewijs vuistregel › Voor welke afstand tot de bron wordt precies aan beide dosistemponormen voor vervoer voldaan? › h⋅A/d2 = 2 mSv/h èn h⋅A/(d+1)2 = 0,1 mSv/h; › => 2d2 = 0,1(d+1)2; 1,9d2 – 0,2d – 0,1 = 0 › Oplossen: d = 0,29 m › Gevolg voor bepalende norm: • als d < 0,29 m: 2d2 < 0,1(d+1)2 2 mSv/h-norm • als d > 0,29 m: 2d2 > 0,1(d+1)2 0,1 mSv/h-norm