Werkwoorden
Het banenplan van D66 Breda
VOORWOORD
De wereld bevindt zich inmiddels vijf jaar in een financiële crisis. De effecten daarvan zijn ook in Breda merkbaar. Mensen verliezen hun baan, maken schulden, komen steeds vaker in de bijstand en ook het aantal mensen met sociale en psychische problematiek neemt toe. In de komende raadsperiode wordt de gemeente de eerstverantwoordelijke bij de ondersteuning van de inwoners in hun zoektocht naar werk. Dit vraagt om een actief beleid. D66 Breda wil de komende jaren vol inzetten op ‘werk’. Minder mensen met een uitkering. Meer mensen die de kans krijgen om hun talenten en capaciteiten te gebruiken, om te participeren en het liefst “gewoon” aan het werk zijn. Werk geeft mensen inkomen, onafhankelijkheid en eigenwaarde. Voor de gemeente is elke euro die minder aan uitkering uitgegeven wordt er één die aan andere zaken besteed kan worden. Voldoende reden om hier samen met alle andere partijen in de raad en de stad echt werk van te maken. Op de volgende pagina’s staat eerst een analyse van de stand van zaken in Breda. Dat onderstreept de urgentie. Vervolgens doet D66 Breda acht concrete voorstellen. Daar willen wij de komende jaren mee aan de slag.
ANALYSE Breda gaf in 2012 aan bijstand ruim € 53 miljoen uit. Dit kwam terecht bij ongeveer 3.400 bijstandsgerechtigden. Dit betekent dat ongeveer 2% van de inwoners van Breda bijstand ontvangen en het gaat dan om gemiddeld € 15.500,- per bijstandsgerechtigde per jaar. Het budget om mensen in het kader van de WSW (“sociale werkplaats”) te werk te stellen bedroeg in 2012 ruim € 26 miljoen. Dat is ongeveer € 150,- per inwoner. Het participatiebudget bedroeg in 2012 ruim € 11 miljoen, dat is ongeveer € 65,- per inwoner. Dit budget is bedoeld voor reïntegratie, inburgering of volwasseneneducatie. In de komende raadsperiode wordt voor de WSW en de participatiebudgetten de financiering gewijzigd wat gepaard gaat met een aanzienlijke besparing. De gemeente moet dus meer doen met minder geld waarbij de kans ligt bij de bijstand. D66 Breda heeft een optimistische blik en vertrouwt op de kracht van de werkzoekende, maar ook op de kracht van ‘samen’. Door bijvoorbeeld ruimte te bieden voor initiatieven waarbij werkzoekenden en werkgevers elkaar treffen.
werkwoorden
DE VOORSTELLEN VAN D66 OP EEN RIJ Onze ambitie is dat alle Bredanaars een reguliere baan hebben die past bij hun capaciteiten. Bredanaars met een gemeentelijke uitkering participeren naar vermogen of werken aan hun ontwikkeling en leveren een maatschappelijke bijdrage. Een gemeentelijke uitkering is bedoeld als ondersteuning in de zoektocht naar betaalde arbeid. Social return on investment is geen loze kreet. D66 zoekt de samenwerking met de arbeidsmarkt. Als zij mensen uit de bijstand weten te halen en te houden, levert de gemeente een tegenprestatie. Werk houdt niet op bij de grens van de stad Breda. Organiseer de bemiddeling regionaal en zoek ook de samenwerking met België. Bedrijven en organisaties in Breda moeten de jeugd de ruimte geven om het vak te leren. Samen met het bedrijfsleven moeten er afspraken gemaakt worden over het creëren van stageplaatsen. Breda gaat zich inzetten om de nieuwe industrie aan te trekken en zo meer werkgelegenheid te creëren op alle niveaus. Samen met laaggeletterde of ongeletterde werkzoekenden gaan wij kijken hoe wij hun taalvaardigheid kunnen verbeteren.
werkwoorden
1
EEN REGULIERE BAAN DIE PAST BIJ IEDERS CAPACITEITEN Naar verwachting toont de economie in 2014 een voorzichtig herstel. Maar zoals meestal geldt dat (nog) niet voor de arbeidsmarkt. In januari 2014 is de werkloosheid in Breda opnieuw gestegen. In die maand hadden 5.401 personen een WW-uitkering, 4% meer dan een maand eerder. Verwacht wordt dat eind dit jaar 10% van de Bredase beroepsbevolking werkloos is. Het economisch herstel biedt kansen. Waarbij het gaat om je nu voor te bereiden en te kijken naar een mogelijke match. Relatief veel vraag naar personeel zal ontstaan binnen de detailhandel, zakelijke dienstverlening, groothandel en industrie en in mindere mate de sector zorg/welzijn. Voor een belangrijk deel komt deze vraag door de vergrijzing van de beroepsbevolking (de vervangingsvraag). De arbeidsmarkt komt dus niet tot stilstand maar de dynamiek is minder groot. De toenemende vergrijzing en daarmee de grote vervangingsvraag, biedt kansen. Maar er zijn ook andere ontwikkelingen waarbij de voortschrijdende automatisering nu ook voor MBO, HBO en ook WO-functies om andere kennis en vaardigheden zal vragen. Natuurlijk is de toekomst niet te voorspellen, maar op stedelijk, regionaal niveau is op een termijn van een of twee jaar een goede inschatting te maken.
>>>
werkwoorden
Hier komt bij dat België niet ver weg is en op de Belgische arbeidsmarkt in een aantal sectoren waar het op de Nederlandse arbeidsmarkt slecht is, beduidend beter gaat. Zonder diepgaand onderzoek is duidelijk dat dit bijvoorbeeld geldt voor sectoren als de industrie en de bouw. Wat wellicht minder bekend is, is dat de sociale zekerheid en belastingdruk in België hoger is dan in Nederland. Om het eenvoudig te zeggen: Inwoners van Breda zijn voor Belgische bedrijven aantrekkelijk omdat zij gezien worden als grensarbeider en daarmee de loonkosten lager zijn dan hun Belgische collega’s. Het in beeld brengen van de kansen en mogelijkheden op de arbeidsmarkt en zo te zoeken naar een match tussen de kwaliteiten van de werkzoekende en de arbeidsmarkt houdt dus niet op aan de gemeentegrens. Maar zonder een actieve houding van alle Bredanaars gaan wij deze slag niet maken. Liever niet wachten totdat er een uitkeringssituatie aan de orde is en dan gaan werken aan de mogelijke inzetbaarheid. Dat vraagt nu om actie in de sectoren waar te verwachten valt dat binnen afzienbare tijd de werkgelegenheid af zal nemen. Een concreet voorbeeld is de thuiszorg. Gezien de reeds afgesproken overheidsmaatregelen zal de werkgelegenheid in deze sector fors afnemen. Het verzet van de mensen die met hart en ziel in de thuiszorg werken is begrijpelijk. Maar het getuigt ook van realisme om nu al, vanuit de nog werkende situatie te kijken hoe mensen naar een nieuwe werkende situatie kunnen gaan.
VOORSTEL 1
Elke Bredanaar is verantwoordelijk voor zijn eigen inzetbaarheid. De gemeente zoekt samen met de burger actief naar een passend aanbod. Hierbij worden creatieve oplossingen niet geschuwd.
werkwoorden
2
MEEDOEN STAAT VOOROP Met belangstelling volgt D66 Breda experimenten als bijvoorbeeld de samenwerking tussen de Ateagroep en de stichting Elisabeth. Online artikel; Atea-groep tekent overeenkomst met Stichting Elisabeth Zo krijgen mensen de kans hun talenten te ontwikkelen en zich weer of meer geschikt te maken voor de arbeidsmarkt. Wat hier belangrijk is de win/win situatie waarbij mensen in een maatschappelijk relevante organisatie kunnen werken aan de terugkeer naar betaald werk.
VOORSTEL 2
Elke Bredanaar in een uitkeringssituatie werkt aan zijn ontwikkeling en/of levert een maatschappelijke bijdrage.
werkwoorden
3
EEN UITKERING IS TIJDELIJK Ondanks dat iemand gewerkt heeft aan zijn eigen inzetbaarheid kan het gebeuren dat hij in een uitkeringssituatie komt. D66 Breda vindt dat iemand die tijdelijk geen werk heeft ondersteuning nodig heeft. Maar het vertrekpunt moet zijn dat er sprake is van een tijdelijke situatie. Sollicitaties lukken niet, er zijn persoonlijke omstandigheden of er is omscholing nodig. Dat wil niet zeggen dat mensen duurzaam van de overheid afhankelijk zijn. Dat gevoel zouden we als overheid dan ook niet moeten geven. Iemand meldt zich bij de gemeente, omdat hij werk zoekt en dan is het logisch dat deze inwoner een tijdje ondersteund wordt. Samen met hem wordt een inschatting gemaakt hoe lang de zoektocht naar werk zal duren. Bijvoorbeeld: Eerst enkele maanden omscholen, daarna enkele maanden sollicitaties en waarschijnlijk binnen een half jaar werk. Dan geeft de gemeente ook voor (maximaal) een half jaar het recht op een uitkering. Natuurlijk blijft de gemeente een verantwoordelijkheid houden. Als er na afloop van de samen vastgestelde periode nog steeds geen werk is, blijft het recht op een uitkering bestaan. Maar wat D66 betreft komt er dan wel opnieuw een gesprek. Opnieuw een aanvraag voor een uitkering. Opnieuw samen beoordelen hoe het traject naar werk er dan uitziet. En opnieuw een tijdelijke periode.
>>>
werkwoorden
Met deze systematiek geeft de gemeente een duidelijk signaal af: een uitkering is een tijdelijke ondersteuning. De duidelijke einddatum geeft een prikkel om voor die tijd werk gevonden te hebben. Indertijd was immers samen met de gemeente vastgesteld dat het binnen die periode doenlijk zou moeten zijn. Natuurlijk is de datum niet fataal, maar het is beter dan een jarenlange, eentonige zoektocht van wekelijkse sollicitaties. Einddata, ook al zijn ze cosmetisch, doorbreken het zich voortslepende patroon. De gemeente Amsterdam heeft onderzoek gedaan naar dit systeem. Het is de vraag in hoeverre de wet op dit moment ruimte laat aan gemeenten om een uitkering telkenmale tijdelijk te verstrekken. Wanneer de wet totaal geen mogelijkheid biedt, zal D66 via de landelijke lijn bepleiten hier wijzigingen in aan te brengen. Online artikel; Duizenden mensen zitten onnodig thuis met een uitkering.
VOORSTEL 3
Samen met de gemeente wordt een inschatting gemaakt hoe lang het zoeken naar werk zal duren. Voor die duur wordt een uitkering verstrekt. Vervolgens wordt hier een aanpak afgesproken. Als na afloop nog geen werk gevonden is, wordt het traject opnieuw opgestart.
werkwoorden
4
DAAG DE ARBEIDSMARKT UIT Elke bijstandsuitkering kost de gemeente ruim 15 duizend euro per jaar. Maar het omgekeerde is natuurlijk ook waar. Elke Bredanaar die we uit de bijstand krijgen, levert de gemeente net zoveel geld op. D66 Breda wil die prikkel ook bij organisaties en het bedrijfsleven neerleggen. Wij willen sectoren in de arbeidsmarkt uitdagen door met hen een prestatie af te spreken. Als die gehaald wordt, levert de gemeente een tegenprestatie. Iets waar de desbetreffende sector op zit te wachten. Die tegenprestatie mag de gemeente geld kosten, want de afname in de bijstand levert ook geld op. Het gaat hierbij niet alleen om mensen uit de bijstand te halen maar ook om te voorkomen dat mensen in de bijstand komen. Het gaat hierbij om publiek/private samenwerkingsprojecten waar wij in Breda al de nodige ervaringen hebben. Bij het inwisselen van een uitkering voor betaald werk mogen wetten en regels creatieve oplossingen niet in de weg staan. Mensen die op een creatieve manier uit de bijstand trachten te komen, bijvoorbeeld door een eigen onderneming te starten, worden meer gestimuleerd dan gecontroleerd. Onnodige regels moeten de creativiteit en ondernemerschap niet in de weg staan. De gemeente bepaalt in overleg met de aspirant-ondernemer hoe en tot welk moment er sprake moet zijn van ondersteuning en vanaf welk moment de uitkeringsgerechtigde zich zelfstandig ondernemer mag/moet gaan noemen. En wij staan open voor samenwerking met organisaties waar het element social return on investment serieus wordt genomen. Dat is misschien een uitzendbureau, een startende ondernemer of een culturele instellingen. Het gaat vooral om mensen die grensoverschrijdend willen denken.
>>>
werkwoorden
Wat wij hier wel belangrijk vinden is dat het niet institutionaliseert. Wij ondersteunen als gemeente een initiatief gericht op een bepaald doel en dan houdt het op. Het initiatief heeft of zijn doel gerealiseerd en is dus niet meer nodig of is in staat om op eigen benen te staan. Online artikel; Platform Duurzaam Rijnmond sluit convenant met bedrijfsleven.
VOORSTEL 4
We maken convenanten met sectoren in de arbeidsmarkt. Als zij Bredanaars uit de bijstand weten te halen en te houden , levert de gemeente een tegenprestatie.
werkwoorden
5
DE ARBEIDSMARKT IS REGIONAAL Breda heeft een goede economische uitgangspositie. Ondernemers zijn verhoudingsgewijs positief over het vestigingsklimaat in de stad. Veel (internationale) bedrijven hebben de afgelopen jaren voor Breda gekozen als vestigingslocatie. Breda is ook nu nog een banenmotor voor de regio in die zin dat er nog steeds meer banen zijn dan de Bredase beroepsbevolking groot is. De groei van banen komt veelal niet door vestiging van grote bedrijven maar komt van onderuit van al die kleine bedrijven en ondernemers die al dan niet opnieuw beginnen. D66 Breda ziet kansen op nieuwe bedrijvigheid in de verduurzaming van de stad. Bijvoorbeeld op het gebied van isolatie op bestaande bebouwing, waar veel werk voor aannemers ligt. De behoefte tot verduurzaming biedt ook kansen voor innovatieve ondernemers, om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen. Mensen vinden hun baan vaak niet in de gemeente waar ze wonen. Voor werk is men tegenwoordig graag bereid enige afstand te reizen. Uit het pendelonderzoek blijkt dat veel Bredanaars werken buiten Breda en dat ook veel mensen uit de regio West-Brabant en daarbuiten in Breda komen werken.
>>>
werkwoorden
Als al in de inleiding aangegeven, zijn voor Belgische bedrijven en organisaties de loonkosten van Nederlanders die in de grensstreek wonen lager dan de loonkosten van hun Belgische collega’s. Dit alles vraagt om maatwerk en een innovatieve open geest om de banen te zoeken waar zij zijn. Online artikel; Weer een groep WelSlagen deelnemers aan de slag!
VOORSTEL 5
De arbeidsmarkt is regionaal en voor een deel ook internationaal, denk bij de bemiddeling dan ook regionaal en internationaal
werkwoorden
6
STAGES ALS STAP NAAR EEN BAAN Na de opleiding wordt de stap gezet naar de arbeidsmarkt. Het is in ieders belang dat deze stap zo kort mogelijk is. Hier ligt ook een opdracht voor het (midden- en klein) bedrijfsleven en de zelfstandigen binnen onze stad. Het voorlichten van scholieren over studiekeuze, het helpen oriënteren bij beroepskeuze en het bieden van stageplaatsen zijn hiervoor essentieel. D66 Breda ziet graag dat er een structureel platform wordt geboden waar scholieren en studenten, beroepszoekers en beroepsbeoefenaars, werkzoekenden en werkgevers elkaar vinden. In de arbeidsmarkt is op dit moment en in de nabije toekomst behoefte aan vakmensen met een technische achtergrond. Juist voor deze beroepsgroep is het arbeidsperspectief voor de komende jaren goed. Maar juist voor dergelijke opleidingen zijn stage en werkervaringsplaatsen essentieel. Online artikel; Niet meer mbo-leerlingen dan stageplaatsen.
VOORSTEL 6
Zorg voor een flinke stijging van het aantal stage- en werkervaringsplaatsen, zodat de jeugdwerkloosheid bestreden kan worden.
werkwoorden
7
BREDA ALS TREKKER VAN NIEUWE INDUSTRIE De afgelopen decennia is veel industrie verdwenen uit Breda en uit heel Nederland. Etna, de CSM, de Faam en de brouwerij zijn hiervan maar enkele voorbeelden. Soms zijn deze industrieën geheel verdwenen, soms zijn zij verplaatst naar andere plaatsen waaronder de lagelonenlanden. Het resultaat voor Breda is dat er soms grote plekken industrieterrein beschikbaar zijn gekomen die, bij de huidige economische situatie, niet altijd direct een invulling krijgen. In discussies over arbeidsmarkt en bedrijvigheid wordt vaak gefocust op de hoogopgeleide kenniswerker, de ZZP-er die in de zakelijke dienstverlening of andere kennisintensieve branches werkt. Dit is uitstekend, maar biedt geen werkplek aan een flink aantal personen die niet altijd een HBO- of universitaire kwalificatie hebben. Een andere trend die de komende jaren steeds belangrijker gaat worden is die van ‘insourcing’: organisaties hebben de laatste jaren ontdekt dat het voordeel van het produceren in lagelonenlanden ook gepaard gaat met een aantal nadelen. Tegelijkertijd stijgen ook de lonen in die landen, zodat het totale voordeel kleiner wordt. D66 wil dat de gemeente zich actief gaat profileren als vestigingsstad voor “nieuwe industrie”. Dit zijn organisaties die ervoor willen kiezen om eerder verplaatste industrie opnieuw in Nederland te vestigen. Dat gebeurt niet door grote, vervuilende fabrieksgebouwen te bouwen, maar door slim, gebruikmakend van de technologie en knowhow in Nederland, deze industrie vorm te geven.
>>>
werkwoorden
D66 zal zorgen dat de gemeente een profiel opbouwt als stad waar deze nieuwe industrie welkom is en waar voldoende ruimte en faciliteiten aanwezig zijn om deze op te bouwen. Het bijkomende voordeel hiervan is is dat dit werkgelegenheid kan scheppen, niet alleen voor de HBO-er die werk zoekt maar ook voor een aantal van de ruim 10.000 MBO-studenten of studenten van andere niveaus die in Breda hun opleiding volgen. Online artikel; Insourcing: de nieuwe mode.
VOORSTEL 7
Zorgen dat Breda de “nieuwe industrie” verwelkomt met voldoende ruimte en faciliteiten en maximale medewerking op het gebied van vergunningen en regels.
werkwoorden
8
WERK AAN LAAGGELETTERDHEID Circa een op de acht Bredanaars kan niet goed lezen of schrijven. Wie niet goed kan lezen en schrijven heeft een forse achterstand op de arbeidsmarkt. Immers niet alleen zijn deze mensen minder aantrekkelijk voor veel werkgevers, ook is het moeilijk een sollicitatiebrief te schrijven, vacatures te doorzoeken en te verdiepen in een bedrijf. D66 vindt de aanpak van laaggeletterdheid een belangrijk speerpunt, ook in de strijd tegen werkloosheid. De Rijksoverheid heeft een actieplan laaggeletterdheid wat er vooral op gericht is het taal- en rekenniveau in alle geledingen van het onderwijs te verbeteren. Voor projecten die passen binnen deze doelstelling wordt subsidie beschikbaar gesteld. Online artikel; Aantal laaggeletterden onder 45-plussers groeit snel.
VOORSTEL 8
Met laaggeletterde of ongeletterde werkzoekenden wordt een traject afgesproken om hun taalvaardigheid te verbeteren.
werkwoorden
