test digitaal thuis
autonavigatiesystemen
10 test Autonavigatiesystemen 15 test Digitale camera’s 20 Online 22 test Inkjetprinters 26 Prijspeiling printerinkt 28 25 vragen over audio & video in de auto 30 test Speciale gsm’s
10
Consumentengids | februari 2006
Wegwijzer Navigatieapparaten zijn populairder dan ooit en de ontwikkelingen gaan snel. Er zijn er van minder dan €300, maar ook voor meer dan €4000. Onze test gaat tot €800.
De techniek achter een navigatiesysteem is complex, maar de dagelijkse praktijk is verbluffend eenvoudig: • U plakt de meegeleverde houder met zuignap op de voorruit van uw auto. • U bevestigt het apparaat in de houder en verbindt het snoertje met de sigarettenaansteker. • U geeft een bestemming op (straat, huisnummer), waarbij u kunt kiezen voor de kortste of snelste route (veerponten, snelwegen, tolwegen, en onverharde wegen kunt u vermijden). Als u het apparaat geregeld gebruikt, krijgt u na ongeveer een minuut rijden
de eerste gesproken en op het scherm zichtbare rijaanwijzing, bijvoorbeeld om na 150 m af te slaan. Als u goed op het verkeer blijft letten en de rijaanwijzingen volgt, brengt het apparaat u waar u zijn moet. Ook als u verkeerd rijdt, en bij wegomleggingen. Sommige merken kunnen u zelfs files laten vermijden. Bij de modellen met alleen Beneluxkaarten is de Mio DigiWalker 268+ (€370) onze beste koop (beste verhouding tussen prijs en kwaliteit). De 268+ heeft de Benelux op een geheugenkaart en gedetailleerde kaarten
de test: wat en hoe We hebben 16 navigatieapparaten getest; vrijwel alle bekende merken die we in november konden kopen. Daarmee kunt u in principe uw weg vinden zonder nog een kaart of wegenatlas te hoeven openslaan. Getest zijn 10 systemen met wegenkaarten van de Benelux op een geheugenkaart, en 6 met kaarten van Europa op een ingebouwde harde schijf. De laatste kosten minimaal zo’n €150 meer. Niet getest zijn apparaten van winkels als Aldi, Lidl en Blokker, die soms eenmalig een goedkope aanbieding hebben. We hebben voorzieningen om files te vermijden niet in de praktijk geprobeerd.
2 uur leeg en de houder maakt na een tijdje hinderlijke geluiden.
van Europa op een cd-rom, zodat een bepaalde (vakantie)streek via de pc op een (ander) geheugenkaartje kan worden gezet voor gebruik ter plaatse. Beste koop bij de modellen met heel Europa op een harde schijf is de Mio DigiWalker 269+ (€500). Niet uniek, maar wel vermeldenswaard: de Mio’s tonen op het scherm de richtingborden die u onderweg ook ziet. U kunt adressen uit Microsoft Outlook importeren en gebruiken als bestemming. Een bestemming kunt u ook opgeven in lengte- en breedtegraden. De stem die routeaanwijzingen
geeft, is prettig (geen computerstem) en geeft duidelijke instructies. De Mio’s zijn in te stellen op langzame, snelle of gemiddeld snelle auto’s (voor de berekening van geschatte aankomsttijden). Handig, maar niet overal betrouwbaar: de apparaten ‘kennen’ van veel wegen de maximumsnelheid. U kunt de Mio’s ook gebruiken als mp3-speler en als rekenmachine, en de 269+ ook als fotoviewer. Een nadeeltje is dat ze relatief traag zijn bij het starten, invoeren en berekenen van routes. Bij gebruik op de eigen accu is die na
Veiligheid nummer 1 Alles wat uw aandacht van de weg afleidt, is potentieel gevaarlijk, zo ook een navigatiesysteem. De eerste voorwaarde voor veilig rijden is dan ook dat u onderweg op het verkeer blijft letten en niet te veel op het scherm van het navigatiesysteem kijkt. In onze praktijktest bleek bijvoorbeeld uit twee bijnaongelukken dat zo’n schermpje verleidt tot gebruik tijdens het rijden en de aandacht afleidt van het verkeer. Uw veiligheid is het best gewaarborgd door een systeem dat alleen kan worden bediend tijdens stilstand (in de tabel bij Voorzieningen voor veilig gebruik een +). Sommige kunt u zo instellen dat u het aanraakgevoelige scherm tijdens het rijden niet kunt bedienen (redelijk in de tabel). Bij minder veilige systemen krijgt u alleen een waarschuwing op het scherm als u het apparaat aanzet en de minst veilige waarschuwen nergens voor. Kaarten Er zijn in principe 2 grote aanbieders van digitaal kaartmateriaal: TeleAtlas en Navteq. Ze komen regelmatig met actuele versies. Consumentengids | februari 2006
11
test
▶
€
2)
570 550/580
70
2. TomTom GO 300
500 450/500 4,8
68
3. Garmin c320
600 500/670 5,7,9 68
4. Garmin c310
500 450/550 6
66
5. LG LN400
500
63
6. Mio DigiWalker 268+
370 340/500
61
7. Navman iCN 520 Premium 400 375/500
56
8. Acer d100 5)
380 350/450
52
9. Magellan RoadMate 300
450
50
600 590/600
43
+ –– + + +
– – + – + – +
+ + + +
++ + + + + + + + +
+ + ++ + +
++ + ++ ++ – – ++ – + – –– +
++
+ + + + + + + + + + + + + ++ ++ – + + – n.a. + + + +
+ ++ + + + +
++ ++ + + – ++ – + – – +
+ + + + + + + + ++ + + + ++ + + + + –– n.a. + – + –– n.a. +
+ –
+ + + + ++
+ + + + + + +
+ +
3)
•
Invoerpen
Afstandsbediening
Knoppen
Accu oplaadbaar (o) of vervangbaar (v) Aanraakscherm
Netspanningsadapter
Meegeleverd
Line-out-aansluiting Opberghoes Navteq of TeleAtlas
Type geheugenkaart
Afmetingen
Degelijkheid
Snelheid
Invoeren / menustructuur
Gesproken instructies
Schermweergave
Accu
Meenemen
In auto plaatsen / uitnemen
Gebruiksaanwijzing
Routeberekening
Gsm-ontvangst
Kaartkwaliteit
5% 15% 5% 20% 1% 2% 1% 1% 5% 10% 20% 5% 10%
1. Garmin Nüvi 300
10. VDO Dayton MS2000
Voorzieningen voor veilig gebruik
Testoordeel [schaal 1–100]
Goedkope winkels
Merk & Type MET KAART VAN BENELUX €
Prijs van /tot 1)
Onze richtprijs 1)
Kaart(en) Voeding Bediening via…
TMC-voorbereid Mp3-speler (m), niet tijdens navigeren (mn) Foto’s bekijken / opslaan op SD-kaart (k) en harde schijf (h) Koppeling met outlook-adresboek
autonavigatiesystemen
4)
SD √ √ N
H
o
√
o
√
√ m
• • • SD
√ T
• • • SD
N
HD √
o
√
• • • SD
N
H
o
√
• • • SD
N
v
√
√
√
••
SD √
T
HC √
o
√
√
√
•
SD √ √ T
HC √
o
√
√
√
√
o
√
√
√
√
• • • • SD √
N
••
SD √
N
H
••
SD √
T
VD √
v
√
o
√
√
k
√ √ mn
√
mn
k
m
k
√
MET KAART VAN EUROPA
▶
11. Garmin c330
750 700/840
67
12. TomTom GO 700
800 700/800 1,3
67
13. Mio DigiWalker 269+
500 450/650 2
61
14. Navman iCN 550
650
57
15. Sony NVX-P1 5)
500 480/500
56
16. Magellan RoadMate 700 5) 750 n.a.= niet aanwezig 1) Prijzen waargenomen november 2005 2) 1 = Car-Audio Jansen/ACR (Hoogeveen) 2 = Electronic Partner Topsound (Valkenswaard) 3 = Keyzer Car Systems (Dordrecht) 4 = Maxwell
+ –– – + + + + –
+ + + + + + + +
51 5 = MediaMarkt (Middelburg) 6 = MediaMarkt (Zoetermeer) 7 = Ray’s Car Hifi & Auto Accessoires (Nijmegen) 8 = TREF Consumenten Elektro (Venlo) 9 = internet (met Thuiswinkelwaarborg) 3) Hoe meer bolletjes, des te groter
1.
2.
andere goede
1. Garmin Nüvi 300 (€570) + Goede luidspreker; klein; erg gemakkelijk te installeren; snelle routeberekening; signaleert flitspalen bij te snel rijden. – Duur; scherm met kleine kijkhoek.
Hiernaast de belangrijkste bijzonderheden van andere goede autonavigatiesystemen naast de beste kopen. (Voor de beste kopen: zie het begin van dit artikel.) 12
Consumentengids | februari 2006
12.
N
E
√ T
E
√
o
√
••
SD √ √ T
E
√
o
√
√
√
√
√ mn
••
SD √ √ T
E
√
o
√
√
√
√
√
• • • • n.a. √ √ T
E
√
√
√
• • • • CF N 4) Alle: houder met zuignap, 12 V voedingssnoer, aansluiting voor externe antenne, USB-aansluiting (behalve LG) H = Hoofdwegen Europa C = Detailkaarten Europa op cd-rom(s) D = Detailkaarten Europa op dvd V = Verenigd Koninkrijk en Ierland
E
√
3. 2. en 12. TomTom GO 300 (€500) en 700 (€800) + Bluetooth voor ophalen gegevens en (op type 700) handsfree bellen; logische lay-out; snelwerkend menu. – Alleen kaarten Benelux (type 300), binnen de landsgrenzen; geen veiligheidswaarschuwing; geen line-out.
4.
• • • SD • • • n.a.
√ h
√
√ √ geïnstalleerd E = Europa op ingebouwde harde schijf 5) Uit productie; nog hier en daar verkrijgbaar Zie voor uitleg van de tabel en adressen pagina 75.
11.
3. en 4. en 11. Garmin c310 (€500), c320 (€600) en c330 (€750) + Goed gebruiksgemak; signaleert flitspalen bij te snel rijden. – Geen line-out (voor geluid via de autoluidsprekers) en weinig extra informatie op het scherm.
5. 5. LG LN400 (€500) + Verwisselbare accu; groot, helder scherm; Kaarten snel kopiëren via kaartlezer (niet via USB); goede, snelle routeberekening; snelle beeldwisseling; kan adresboek van MS Outlook importeren. – Lastige bediening; onstabiele software.
ik ga op weg en neem mee…
6. Mio DigiWalker 268+ (€370)
13. Mio DigiWalker 269+ (€500), met afstandsbediening
Het in kaart brengen van het (Europese) wegennet, en vooral het actueel houden is een continuproces: denk aan nieuwbouwwijken, rotondes die kruisingen vervangen, en ook aan het omnummeren van Routes Nationales in Frankrijk. Opvallend is dat de geteste navigatiesystemen die we allemaal vrijwel gelijktijdig hebben gekocht, niet allemaal de nieuwste kaarten hebben, en dat de uitgiftedatum niet op de doos staat. De onze lagen tussen 1-2004 en 02-2005, waarbij onduidelijk is of 1 en 02 slaan op maanden of op kwartalen. Sommige fabrikanten van navigatiesystemen voorzien minimaal eens per jaar hun nieuwe producten van de nieuwste kaarten. Actualiseringen van oudere kaarten kosten minimaal enkele tientjes (Benelux) tot bijna €200 (Europa). Landenkaarten (geen actualisering, maar uitbreiding) zijn duur: bij Garmin bijvoorbeeld kosten ze €115 per één of twee landen. De kaarten die momenteel op de markt zijn, geven vrijwel 100% dekking van alle wegen in de Benelux, Duitsland en Frankrijk. Andere informatie (‘points of interest’) die soms tegen betaling op de kaart is gekomen: adressen van restaurants, tankstations, postkantoren, artsen, politiebureaus, geldautomaten en ziekenhuizen. Die gegevens zijn niet altijd actueel. Ook als het systeem gegevens over maximumsnelheden of flitspalen geeft, zijn die soms niet
betrouwbaar. Als u minder hard mag rijden dan het apparaat opgeeft, kan dat gevaarlijk zijn. Wij hebben een lichte voorkeur voor Navteq-kaarten, maar een recente kaart is veel belangrijker dan de maker. Per slot van rekening wilt u ook de nieuwste postcodes kunnen opgeven, en niet stuiten op recent ingesteld eenrichtingsverkeer. (Het laatste is minder vervelend dan het eerste, want het systeem brengt u toch wel weer op weg.) De kaarten van Navteq zijn wat completer voor Ierland en Engeland; die van TeleAtlas voor Spanje, Portugal en Oost-Europa. In Zuid-Europa zijn alleen de grote steden voor 100% gedekt. Als u daar op kleine wegen wat wilt rondkijken, heeft u nog niet veel aan de huidige navigatiesystemen. En verder • Het gps-signaal is niet of slecht te ontvangen onder dichte bladerdekken, in tunnels, parkeergarages en in nauwe straten met hoge bebouwing. De positiebepaling is daar dan ook onbetrouwbaar. Zodra er weer ontvangst is, berekent het apparaat de juiste positie plus de route naar de bestemming. • Kaarten en actualiseringen kunt u tegen betaling downloaden of op cd of dvd bestellen en via een meegeleverde USB-kabel op een geheugenkaart of de harde schijf zetten. • De meeste apparaten hebben een
… een navigatieapparaat, maar welk? • Er zijn apparaten zoals we nu hebben getest: alles-in-een, met ingebouwde gps-antenne, digitale wegenkaarten en een computer die uw positie berekent aan de hand van minimaal 3 van de 24 gps-satellieten. Wordt ook wel aangeduid als PNA (personal navigation assistant). • Pda met een externe gps-antenne, digitale wegenkaarten en software die uw route berekent. Extra’s om met een pda te kunnen navigeren kost circa €300. Er zijn ook pda’s met een interne antenne (scheelt bedrading). Nadeel: meer draden, kwetsbare aansluitingen. Voordeel: pda-functies blijven te gebruiken. • Smartphone. a: met wegenkaarten op een geheugenkaartje, of b: u haalt een route via een GPRS-verbinding op van een server (bij Wayfinder). U betaalt per navigatie-uur circa 150 tot 300 kB die u verstuurt en ontvangt. Nadeel van beide: vrij klein scherm en toetsenbord, beperkte geluidskwaliteit en -volume, carkit nodig voor optimaal gebruik. Voordeel van b: recente kaarten. • Een door de autofabriek ingebouwd navigatiesysteem. Mooie oplossing, maar duur (tot €4000). Voordeel: houdt ook de positie bij als het satellietsignaal is weggevallen. Meestal ontvangt zo’n systeem het TMC-signaal waarmee files kunnen worden omzeild. • Inbouw achteraf, ook met apparatuur die de positie in tunnels en op dubbeldekswegen bijhoudt. Prijs circa €2000. Kaartactualiseringen kosten enkele honderden euro’s. • Autoradio’s met ingebouwd navigatiesysteem. Prijzen van €1000 tot €1500. Voordeel: duidelijke tekst uit de autoluidsprekers, en filemijdend. Soms spraakgestuurd. Nadeel: beperkt scherm met grove weergave, behalve op een uitklapbaar scherm. Consumentengids | februari 2006
13
test autonavigatiesystemen
•
•
•
•
•
•
•
14
accu, die wordt opgeladen via de sigarettenaansteker. Op een volle accu werkt de Acer meer dan 3 uur, de LG maar circa 20 minuten (zie de beoordeling in de tabel onder Accu). De 3 apparaten zonder accu zijn onhandig, omdat u uw bestemming alleen kunt opgeven na het starten van de motor. En na stilzetten moet u opnieuw beginnen. Een accu maakt gebruik buiten de auto mogelijk, bijvoorbeeld te voet, op de fiets of in een boot, maar de geteste apparaten zijn er niet voor bedoeld en zijn ook niet waterdicht. De kaarten laten geen voet- en fietspaden zien en bij water geven ze geen diepte of andere vaarinformatie. Er zijn overigens wel digitale waterkaarten, maar die zijn niet bruikbaar met de geteste apparaten. De geteste apparaten geven posities tot 20 meter nauwkeurig aan. Een instelling WAAS, EGNOS en/of DGPS zou de nauwkeurigheid verhogen tot 1 meter, maar in de praktijk maakt het nauwelijks verschil. Een (niet meegeleverde) externe, horizontaal te plaatsen antenne kan nodig zijn bij voorruitverwarming of bij een ruit met metaalcoating. Op de meeste apparaten kunt u aangeven in wat voor voertuig u rijdt; een snelle of langzame auto, vrachtauto; sommige zijn in te stellen op fietser en voetganger. Geen van de apparaten heeft een keuzemogelijkheid voor een toeristische route en alleen de VDO Dayton kan de route met het laagste brandstofverbruik aangeven. U kunt ook op kaart rijden, zonder een bestemming op te geven. U ziet dan straatnamen, komende kruisingen, kompasrichting en snelheid. U kunt achteraf ritinformatie opvragen, zoals totale tijd, gereConsumentengids | februari 2006
•
•
•
•
•
den tijd, tijd stilgestaan, gemiddelde snelheid, gereden afstand en maximum gereden snelheid. Ook een navigatiesysteem kent privacyaspecten: bestemmingen blijven in een lijst staan, en zijn op de kaart te zien. U kunt wel de hele lijst wissen, maar niet altijd een of meer adressen. De TomTom heeft Bluetooth (om via een GPRS-telefoon specifieke informatie tegen betaling binnen te halen, zoals verkeersinformatie en flitspalen). De TomTom 700 is ook te gebruiken als handsfreeset voor een Bluetooth-telefoon. Er zijn bovendien veel extra’s tegen betaling. De Garmin Nüvi 300 heeft veel voorzieningen: een klok met wereldtijden, een vertaaloptie (apart te koop) en een stedengids. Om mee te nemen: 1 bolletje in de tabel is borstzakformaat; 2 is binnenzakformaat, meer is: tasje nodig. Voor de toekomst voorzien we een ontwikkeling zoals op het gebied van computerspellen: verdere (driedimensionale) detaillering met meer topografische gegevens, zoals voetpaden, fietspaden en hoogtelijnen.
Oplichters actief op internet!
Voor leden €0,35 per sms
U bent gewaarschuwd via sms! Gelukkig maar, want oplichters worden steeds creatiever. Met voor u onzichtbare technieken – waarbij complete websites worden nagebouwd – proberen ze u vele euro’s lichter te maken. En wie weet hoe geraffineerd hun volgende truc is… Wees oplichters te slim af! Met SMS Consument Alarm waarschuwt de Consumentenbond u razendsnel zodra nieuwe trucs en oplichterspraktijken ontdekt zijn. U laat zich toch niet zomaar misleiden? Ook plotselinge gevaren als onveilig voedsel, gevaarlijke medicijnen en brandgevaarlijke producten melden wij u onmiddellijk per sms. U kunt het maar beter als eerste weten.
conclusie Een navigatiesysteem brengt u waar u moet zijn, mits u uw gezonde verstand gebruikt. Een recente digitale kaart is daarbij belangrijker dan een kaart van een bepaald merk. De meeste navigatiesystemen kunt u ook buiten de auto gebruiken, maar we vinden ze daar minder geschikt voor. Vraag bij aanschaf ook naar de prijs van kaartactualiseringen.
Bescherm uw portemonnee, uzelf én uw gezin: meld u aan voor SMS ConsumentAlarm! Leden betalen €0,35 per bericht (niet-leden €0,55). Registreer u nu via de website en ontvang de eerste vijf berichten gratis.
Aanmelden? www.consumentenbond.nl/sms
