0
EERSTE GRAAD
BASISOPTIE: BALLET
VAK
Klassiek ballet
6 u/week Ku - d
97242 (H)
1
INHOUDSTAFEL Lessentabel
p. 2
Specifieke visie
p. 3
1. Beginsituatie
p. 4
2. Algemene doelstellingen
p. 5
3. Leerplandoelstellingen
p. 6
4. Leerinhouden
p. 7
4.1 Lichaamsscholing en -ontplooiing 4.2 Oriëntatie op en inleiding in de cultuur
p.11
4.3 Persoonlijke, maatschappelijke en sociale ontwikkeling
p.11
5. Minimale materiële vereisten
p.12
6. Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen
p.13
7. Evaluatie 7.1 Dagelijks werk 7.2 Examen
p.14
8. Bibliografie
p.15
9. Leerplancommissie
p.17
2
LESSENTABEL
Basisvorming Godsdienst/Zedenleer Nederlands Frans Engels Wiskunde Geschiedenis Aardrijkskunde Fysicia Biologie Plastische opvoeding Technologische opvoeding Lichamelijke opvoeding
AV AV AV AV AV AV AV AV AV AV AV AV
2 5 3 2 4 2 1 1 1 1 2 2
KV
6
Basisoptie Klassiek ballet
3
SPECIFIEKE VISIE De basisoptie "Ballet" streeft naar een degelijke aanlering van de basiselementen van de Klassieke dans. Deze basiselementen moeten gekend zijn indien men later opteert voor een studierichting Dans in het Kunstsecundair Onderwijs.
4
1. BEGINSITUATIE Vermits we van een nulstart vertrekken en met zeer heterogene groepen kan men geen hoge aanvangseisen stellen. Toch wordt verwacht dat de leerlingen een aantal basivaardigheden bezitten die belangrijk zijn voor een opleiding dans, zoals: - lichamelijke geschiktheid - een voldoende ontwikkelde algemene motoriek - een natuurlijke bewegingscoördinatie - een gevoel voor ritme, ruimte en vorm - een gevoel voor de muzikaliteit in de beweging - expressiviteit en creativiteit - opnamevaardigheid en ontwikkelingsmogelijkheden - motivatie
5
2. ALGEMENE DOELSTELLINGEN 2.1. Lichaamsscholing en -ontplooiing - ontwikkelen van houdingsbesef - ontwikkelen van bewuste ademhaling - ontwikkelen van het besef van spanning en ontspanning in de spieren: bewustzijn van de spier tonus - ontwikkelen van bewegingsbesef - ontwikkelen van ruimtebesef: richtingen en oriëntatie - ontwikkelen van tijdsbesef: ervaring en besef van tempo, ritme, accentuatie, duur - ontwikkelen van muzikaliteit - bijbrengen van de basisposities en -elementen van de klassieke dans - bijbrengen en toepassen van de basisprincipes van de ver schillende hedendaagse danstech nieken - ontwikkelen van coördinatie tussen beweging en uitdrukking
2.2. Oriëntatie op en inleiding in de cultuur - ontwikkelen van een adequaat begrippenkader (terminologie) - ontwikkelen van culturele belangstelling - aandacht richten naar de dans als cultuurvorm - ontwikkelen van kennis over en inzicht in de plaats en functie van dans in heden en verleden - observeren en appreciëren van dansproducties - kennismaken met dansvormen en -stijlen in de eigen en in andere culturen
2.3. Persoonlijke, maatschappelijke en sociale ontwikkeling - ontwikkelen van concentratie op correcte uitvoering - ontwikkelen van expressiviteit en beleving - bijbrengen van discipline - ontwikkelen van actieve en bewuste deelname in het leerproces - aandacht richten op integratie in de groep : het als individu deel uitmaken van een groep tijdens het dansen - verwerven van inzicht en onderkennen van het belang van een verantwoorde zelfstandige lenigheidstraining - ontwikkelen van inlevingsvermogen - verwerven van inzicht in beroepsperspectieven
6
3. LEERPLANDOELSTELLINGEN eerste graad 3.1. Lichaamsscholing en -ontplooiing - ontwikkelen van houdingsbesef - ontwikkelen van bewuste ademhaling - ontwikkelen van het besef van spanning en ontspanning in de spieren: bewustzijn van de spiertonus - bijbrengen van de basiopties en -elementen van de klassieke
dans
3.2. Oriëntatie op en inleiding in de cultuur - ontwikkelen van een adequaat begrippenkader (terminologie) - ontwikkelen van culturele belangstelling - aandacht richten naar de dans als cultuurvorm
3.3. Persoonlijke, maatschappelijke en sociale ontwikkeling - ontwikkelen van concentratie op correcte uitvoering - ontwikkelen van expressiviteit en beleving - bijbrengen van discipline
7
4. LEERINHOUDEN 4.1 Lichaamsscholing en -ontplooiing
BARRE 1. Basisposities - Placement : uitgangspositie - De positie van de voeten 1ste positie 2de positie 5de positie 4de positie - De positie van de armen: bras bras 1ste positie 3de positie 2de positie 2. Basisbewegingspatronen - Demi-plié in 1ste, 2de, 5de en 4de positie - Grand plié in 1ste, 2de, 5de en 4de positie - Battement tendu simple : en croix - Battement tendu met demi-plié : en croix - Battement tendu met gewichtsverplaatsing à la seconde en door 4de positie - Battement tendu jeté: en croix - Battement tendu jeté pointé: en croix - Double battement tendu - Double battement tendu met demi-plié - Battement tendu jeté met demi-plié
8 - Passé par terre door 1ste positie en avant en en arrière - Rond de jambe à terre en dehors en en dedans - De positie van de voet sur le cou-de-pied ook sur le cou-de-pied devant en derrière vanuit tendu pointé - Battement frappé pointé à terre: en croix - Battement frappé op 22,5/: en croix - Battement fondu pointé à terre croisé (niet met relevé naar demi-pointe) - Passé 90/ à la seconde, devant en derrière - Battement retiré 90/ : devant en derrière - Battement relevé lent 90/ : en croix - Grand battement jeté : en croix - Cambré: en arrière en de côté - Relevé naar demi-pointe, met balance in 1ste, 2de, 5de en 4de positie - Pas de bourrée changé: en dehors en en dedans - Préparation voor rond de jambe à terre en dehors en en dedans - Double battement frappé: en croix (traag) - Petit battement sur le cou-de-pied - Ballonné à la seconde op 45/ voorbereiding op rond de jambe en l'air - Battement développé op 90/: en croix - Attitude : en pose devant - Battement soutenu : pointé à terre en croix à plat - Halve draai in 5de positie met wisselen van voet - Préparation voor pirouette : balance - Pas de bourrée suivi : op demi-pointe vanuit 5de positie - Derde port de bras - Tombé en coupé - Pas de bourrée sans changé : face à la barre
9 - Rond de jambe à terre in demi-plié en dehors en en dedans
MILIEU - Punten in de zaal, 1-8 - 1ste, 2de en 3de port de bras - Temps lié par terre enkel à la seconde - Pas balancé - Pas de polka - Epaulement: naar punten 2 of 8 - Petite en grande pose van de armen - Pose croisée en effacée in tendu pointé ingestudeerd - 1ste, 2de en 3de arabesque pointé à terre - Pas de bourrée changé en face en dehors en en dedans - Voorbereiding draai hoofdoefening - Pose écarté - Battement tendu in de petites poses croisées, effacées devant en derrière in 1ste, 2de en 3de arabesque - Battement tendu jeté in de petites poses croisées, effacées devant en derrière - Relevé naar demi-pointe in 4de positie croisée, effacée met gestrekte benen en vanuit demi-plié - Pas glissade en croix, en face in de petites poses croisées, effacées - Pas de basque à terre en face en avant en en arrière - Het elementaire adagio met reeds geleerde poses ingebouwd, arabesque battement développé en battement relevé lent - Pas de bourrée sans changé en avant et en arrière - Préparation voor pirouette pas de bourrée suivi en tournant
10
11 SPRONGEN - Temps sauté in 1ste, 2de, 5de en 4de positie - Pas échappé petit échappé naar 2de positie - Pas assemblé à la seconde, en avant en en arrière devant en derrière en face - Trampoline-achtige sprongen zoals op een springplank - Sissonne simple - Changement de pieds - Pas jeté petit jeté à la seconde - Temps sauté op 1 been positie sur le cou-de-pied - Petit en grand changement de pieds - Grand échappé: naar 2de positie - Petit échappé naar 2de positie eindigend op één been en met andere voet sur le cou-de-pied devant of derrière - Sissonne simple met assemblé derrière - Sissonne fermée en croix en face - Petit en grand échappé naar 4de positie en face
GROET 4.2 Oriëntatie op en inleiding in de cultuur - Actief kennen en leren gebruiken van de specifieke terminologie (ook de schrijfwijze) demi plié en grand plié battement tendu battement tendu jeté rond de jambe à terre posities van de voet sur le cou-de-pied battement frappé battement fondu passé 90/ battement retiré battement relevé lent grand battement jeté petit battement sur le cou-de-pied ramassé en cambré temps sauté petit échappé
12 assemblé pas jeté changement de pieds - Elementaire kennis van de ontwikkeling van de dans (grote periodes): Hofballet - ontstaan klas siek ballet - verval klassiek ballet (breuk 1900) - ontstaan van de hedendaagse dans. - Verklaring oorsprong van het gebruik van franstalige termen - Grote klassiekers: Zwanenmeer, Notenkraker, Gisèle
4.3 Persoonlijke, maatschappelijke en sociale ontwikkeling - De nadruk wordt gelegd op de correcte uitvoering: hierbij is de plaatsing van het lichaam belangrijk - In elementaire dansante combinaties wordt gewerkt aan expressiviteit en beleving. - Discipline wordt bijgebracht: er worden in het begin veel eisen gesteld op het vlak van kledij en haartooi, er wordt veel belang gehecht aan stiptheid, voortdurende aandacht tijdens de lessen, het tijdig klaar staan voor het begin van de oefeningen en het behoorlijk afsluiten van elke oefening.
13
5. MINIMALE MATERIELE VEREISTEN De accommodatievoorwaarden die de school te bieden heeft zijn zeer belangrijk voor deze studierichting. Om de lessen op een verantwoorde wijze te kunnen organiseren dient aan volgende voorwaarden voldaan te worden: - een minimumoppervlakte vereist van 10m op 8m - aanwezigheid van een spiegelwand en barren - een zwevende vloer met dansvloerbekleding (niet rechtstreeks op beton) - een minimumtemperatuur van 18/C bij aanvang van de les Pianobegeleiding is onmisbaar om een les dans op een behoorlijk niveau te laten verlopen. Het gebruik van muziekcassettes kan enkel als een noodoplossing beschouwd worden. Video en toekomstige audio-apparatuur zijn wenselijk. Indien de school nog niet over één of meerdere noodzakelijk geachte leermiddelen beschikt dient een aanvraag tot aankoop in de begroting opgenomen te zijn.
14
6. PEDAGOGISCH DIDACTISCHE WENKEN De leerinhouden worden gerealiseerd in een tijdsbestek van minimaal 25 weken . Het aanbrengen van de basisopties en basiselementen van de klassieke dans gebeurt volgens de klassieke opbouw van een les klassiek ballet. 6.1 Het leerplan legt per graad de minimale leerinhoud op die voor iedere leerling haalbaar moet zijn. De leerinhoud is echter niet beperkend en laat voldoende ruimte voor een muzikaal en esthetisch lesverloop. 62 Hoewel per graad en per leerjaar weergegeven maakt de leerinhoud deel uit van een harmonisch geheel over de graden heen. Dit wil zeggen dat de reeds verworven leerstof steeds als basis dient voor de verdere opleiding en dat hij in de volgende jaren steeds verder uitgediept wordt, ook wanneer dit in de leerinhoud niet expliciet vermeld staat. 6.3 Aandacht voor de muziek ondersteunt het verwerven , fixeren en conserveren van de leerstof en is noodzakelijk voor de artistieke ontwikkeling. 6.4 Occasionele optredens stimuleren de leerling om zich in te zetten voor de afwerking van zijn of haar dansante vorming en is een uiterst leerzame ervaring. 6.5 De artistieke vorming schuilt in de dansante uitwerking van de leerstof. Deze laatste is afhankelijk van de creatieve, muzikale en artistieke capaciteiten van de leerkracht, die deze componenten op een persoonlijke wijze in de lessen dient te integreren. 6.6 Een doelmatige dansopleiding vereist een systematische opbouw waarbij alle onderdelen van het vak voortdurend op elkaar afgestemd worden. Belangrijk is de juiste dosering van de fysieke belasting, omdat overbelasting leidt tot een verzwakking van spieren en ligamenten met mogelijke kwetsuren als gevolg. 6.7 In het klassieke systeem verwijst het begrip techniek in eerste instantie naar de perfectionering van de uitvoeringswijze. Virtueel kan de techniek pas als verworven beschouwd worden wanneer de dansbewegingen tegelijk de uitdrukking van betekenis en emotie zijn. 6.8 De leerlingen krijgen een overzicht van de dansgeschiedenis aan de hand van video's vb. 'The magic of Dance' ; ' Un siècle de Dance' ...waarbij de leraar eventueel gebruik kan maken van het boek van Luuk Utrecht 'Van Hofballet tot Post-Moderne Dans' 6.9 De leerlingenkunnen een documentatiemap aanleggen waarbij informatie verzameld wordt rond dans en beweging door middel van bijvoorbeeld kranteknipsels, artikels, folders...
15
7. EVALUATIE De evaluatie bestaat steeds uit een samenstelling van volgende drie componenten: - ATTITUDE :
inzet - motivatie - vorderingen discipline en regelmaat concentratie zelfwerkzaamheid vervullen van taken en opdrachten samenwerking - medewerking - respect ontvankelijkheid voor remediëring flexibiliteit in volgen en leiden
- TECHNIEK :
technische uitvoering (zie leerinhoud) plaatsing van het lichaam coördinatie gevoel voor tempo, ritme, accentuering
- ARTISTICITEIT: inleving expressie muzikaliteit gevoel voor het karakter van de beweging De evaluatie van de persoonlijke, maatschappelijke en sociale doelstellingen (2.3) gebeurt via de criteria voor attitude en artisticiteit. De evaluatie van de doelstelling "oriëntatie op en inleiding in de cultuur" gebeurt via de evaluatie van de documentatiemap. Het peilen naar de kennis van de terminologie gebeurt tijdens de les. Bij het geven van correcties blijkt al gauw genoeg of de termen gekend zijn.
7.1 Dagelijks werk In het cijfer dagelijks werk wordt rekening gehouden met de drie componenten. De documentiemap wordt ook geëvalueerd. 7.2 Examen Examen is een productevaluatie en moet een zo volledig mogelijk beeld geven van de prestatie van de leerling. Techniek en artisticiteit worden in een globaal cijfer weergegeven. Het examen bestaat uit een samengesteld pakket van voorbereide en/of onvoorbereide oefeningen
16
8. BIBLIOGRAFIE ALLCOCK, R. Bland, W.
:
Dance in Education, Dance Books LTD, 1980
BERGMAN, V.
De functie van dans bij de ontwikkeling van het kind, Kunst en Educatie, 88/3, 22-32
BROUDY, H
Het opnemen van kunstzinnige vakken in het kernleerplan, Kunst en Educatie 88/3, 10-17
CEARLY, P.
Dance education placed under the microscope, proceedings of the VIII Commonwealth and Int. Conference on Sport, Phys. Ed., Dance Recreation and Health, Glasgow, 1986
ELIAS, W.
Kunstzinnige vorming moet een feest zijn; schipperen tussen elitarisme en toegankelijkheid, De Morgen, 1 juni 1980
GARAUDY, R.
"Danser sa vie" Réflexions sur l'engagement psychologique et physique des danseurs
GERNER, M.
Eindtermen voor Dans, Kunst en Educatie, 89/2, 47-53
HUMPHREY, D.
The Art of making Dances Grove Press Inc. New York, 1959
JOYCE, M.
Dance Technique for Children, Mayfield Publishing Company, 1984
KAVOLIS, V.
Artistic expression, a sociological analysis, Ed. Cornell University press, New York, 1968, pp 175-189
KEMPENEERS P.
Kunstbeleving als levensvaardigheid P & G, 1989/90 (42/1) 21-29
KOSTROVITSKAYA, School of Classical Dance PISAREV, A The textbook of the Vaganova Choregrafic School, Leningrad, Progress Publishers, Moscow 1978 KOSTROVITSKAYA,
100 lessons in Classical Ballet Doubleday & Company Inc. Garden City, New York 1981
KOOYMAN, R.
Kunstzinnige vorming en eigentijdse cultuur, Kunst en Educatie, 88/3, Utrecht
de LEEUWE, H.
Swingend lesgeven Rotterdamse Dansacademie, Rotterdam,1988
LEESE, S. PACKER, M.
Dance in schools, Heineman Educational Books, London, 1980-
NORTH, M.
Introduction to Movement Study Mac Donald and Evans Plymouth, 1971 Personality Assesssment Through Movement, Mac Donald and Evans Plymouth, 1972
PASTORI, J.P.
"L'homme et la danse" Ballet is women, is dance man? Le rôle du danseur du XVIième au
17 XXième siècle Office du livre - Editions VILO Paris PAUWELS, J.
Kunstzinnige vorming als middel tot het verhogen van cultuurparticipatie, onuitgegeven licentiaatsverhandeling , Vrije Universiteit Brussel, 1990
REYNA, F.
Histoire du ballet, des primitifs aux romantiques Ed. Aimery Somogy 1964
SPILTHOORN, D.
Muziek in de bewegingsopvoeding, onderzoek naar de betekenis van ritmische begeleidingsvormen tijdens het motorisch leerproces. Niet gepubliceerde doctoraatsverhandeling, Vrije Universiteit Brussel, 1983
SPILTHOORN, D.
Jazzdans als onderzoek van de Bewegingsopvoeding, uitbouw van de didactische werkvormen (1 en 2), Tijdschrift voor Lich. Opv. nr 1 en 2, 1989, 19-24 en 20-23
SPILTHOORN, D.
The art approach to dance education (ter perse), lezing gehouden op het congres "Dance and Research" te Brussel(VUB), juli 1989
VAN DE GUGTEN, G BERKHOFF, H.
Muziek en Bewegen, verslag van studiedagen te Amsterdam, 14 en 15 januari 1972
VAGANOVA, A.
Basic principles of Classic Ballet Russian Ballet Technique over publications, Inc., New York 1961
WIGMAN, M.
The language of dance Mac Donald and Evans Plymouth,1966
WILMANS, J.C.
Creatieve dans, De Lich. Opv., 20 december 1976
ZEEUWEN, E. VAN HOORN, M.
Langs de lijnen der geleidelijkheid Verslag van een dansproject op een scholengemeenschap. Landelijk ondersteuningsinstituut, Kunstzinnige Vorming (LOKV), Utrecht, 1986
Beeldmateriaal : Video Dancing "The power of Dancing" Achtdelige documentaire serie over de geschiedenis en de culturele betekenis van de dans, gepresenteerd door Miranda Richardson "Lord of the Dance" "The Magic of Dance" "Un siècle de Dance"
18
9. LEERPLANCOMMISSIE Pierrette Vereecke Leernsesteenweg 459 9800 Sint-Martens-Leerne
Pedagogisch adviseur Lichamelijke opvoeding Dans
9.1 Vaste leden Willemsen Irene
Kunsthumanora Gent
Van Dun Annouchka
Kunsthumaniora Antwerpen
Stefens Kristel
Kunsthumaniora Brussel
9.2 Variabele leden Malehounov Kyrill
Kunsthumaniora Gent
Menten Daniëlle
Kunsthumaniora Gent
9.3 Externe deskundigen Pascale De Groote
Hogeschool Antwerpen Departement Dramatische Kunst, Muziek en Dans Hoger Instituut voor Dans
