VOORWOORD Pastorale zorg is er in vele soorten en maten. Wie een beetje thuis is in onze gemeente weet ook, dat die zorg niet leeftijdsgebonden is. Er zijn kinderen in de basisschoolleeftijd die hulp nodig hebben en er zijn oudere broers en zussen die het net zo hard nodig hebben. Om van de generaties er tussen nog maar te zwijgen. Met het stijgen van de welvaart is de hulpvraag niet verminderd. Ook in onze gemeente is er heel veel pastorale zorg nodig. Dat die zorg ook daadwerkelijk wordt uitgedeeld is de kerkenraad een zorg. Niet voor niets hebben oudsten en diakenen nagedacht over de vraag hoe die zorg in onze gemeente en in onze context het beste gegeven kan worden. En dat betekent o.a. op een manier die zoveel mogelijk garanties biedt voor nu en de toekomst. Daarom hebben we een paar jaar geleden als diakenen en oudsten gekozen voor het huiskringmodel. De huiskringen moeten de basis en het fundament gaan vormen van de pastorale zorg waarbij niemand buiten de boot valt. Tegelijk beseft de kerkenraad heel goed, dat er dan nog meer dan genoeg overblijft voor diakenen en oudsten. En zelfs dan zijn we er niet. Er doen zich op alle leeftijden situaties voor waar de gemiddelde oudste en diaken niet op is voorbereid en ook niet voor is benoemd. Geen nood: want onze gemeente is gezegend met broers en zussen die wel de pastorale kennis, ervaring en deskundigheid hebben om in deze situaties pastorale hulp te bieden.
1
We hebben u al vaker verteld over onze plannen om te komen tot een pastoraal team. De kerkenraad is heel blij, dat het nu zo ver is. Deze brochure is geschreven door het pastorale team en heeft twee doelen: de visie op pastoraat zoals eerder verwoord en toegelicht nog eens herhalen en verder uitwerken wat de taak en rol van het pastorale team is. Van harte beveelt de kerkenraad deze brochure bij u aan en daarbij spreken we de wens en het gebed uit, dat onze gemeente een veilige herberg zal zijn voor iedereen. Een plaats waar pleisters van barmhartigheid worden uitgedeeld. En broers en zussen met grote of ingewikkelde nood zorg en hulp kunnen ontvangen die hen bij Jezus Christus brengt, de hoogste herder. De kerkenraad 2005
2
Het pastoraal team Vooraf:
Dit stuk is opgesteld in de u - vorm, maar hierbij wordt ook jij aangesproken. Nadrukkelijk willen wij stellen dat de pastorale zorg voor jong en oud, man en vrouw bedoeld is. Dus wijs uw kind(eren) op de mogelijkheid van zorg, wanneer zij deze brochure niet lezen!
Inleiding
In 2004/2005 is er op de kerkenraad bezinning geweest op de visie die er lag op pastoraat binnen onze gemeente. En ook zijn er na deze bezinning gesprekken gevoerd met de beoogde pastoraal medewerkers en er werden een aantal besluiten genomen. Dit alles naar aanleiding van de brochure: “Samen groeien”. Nog even een samenvatting hieruit met betrekking tot het pastoraal team. Waarom kwam de kerkenraad met deze brochure? 1. vanwege de werkdruk en stress bij ouderlingen en diakenen en de steeds terugkerende vacatures 2. omdat in de huidige organisatie te veel taken door de kerkenraad gedaan moeten worden 3. om de gaven en taken van alle gemeenteleden een plek te geven in de organisatie
3
4. omdat de kerkenraad en de gemeente te weinig gericht zijn op de ongelovige in onze woonomgeving Hierop vond een bijbelse bezinning plaats, welke samen met de werkgroep gemeenteopbouw gestalte kreeg door het lezen van allerlei literatuur. Volgens de brochure, (zie onderstaand lange citaat om één en ander nog even weer op een rij te zetten:) “Als oudste moet je nogal wat in je mars hebben. Je bent pastor, theoloog, pedagoog, psycholoog, communicatiedeskundige, beleidsmaker, manager. En eigenlijk ben je dat helemaal níet! Toch wordt het van je verwacht. Dit maakt dat vele ambtsdragers zich schuldig voelen. Maar WIE verwacht dit eigenlijk? In de bijbel kunnen we al deze vereisten niet vinden. Nee, wij hebben dit door de jaren heen zelf zo ingevuld, of het is zo gegroeid. Met als gevolg, dat een kleine groep mensen het werk doet, terwijl vele anderen slechts consumeren. Velen, niet allen. Ook in de commissies en daarbuiten wordt heel veel werk verricht. Maar toch…te veel staan er nog aan de kant. Dit is niet zoals God het wil. Ieder mens is door God gesierd met gaven. Deze gaven hebben we niet alleen gekregen voor onszelf, maar ook om er de ander mee te dienen. Hoe dit moet, heeft de Here ons willen leren door de voetwassing in Joh.13. Zoals Jezus zijn leerlingen dient door hen
4
de voeten te wassen, zo moeten de leerlingen elkaar dienen in nederigheid en liefde. Hieruit kwam “niet” dat wij geen ouderlingen meer nodig zouden hebben. Zeker wel, ze zijn ons door God zelf gegeven. Maar, zoals Jethro al inzag dat Mozes niet alleen leiding kon geven en hem de raad gaf om het volk in groepen te verdelen, zo moeten ook wij inzien dat de taak die nu op de schouders van de ouderling drukt te zwaar is (Ex. 18). De taken zouden beter verdeeld moeten worden, de gemeenteleden zouden meer en intensiever met elkaar om moeten gaan. Naar elkaar omzien in pastoraal en diaconaal diaconaal opzicht. En met elkaar over de verschillen van inzicht praten en nog meer elkaar in liefde aanvaarden. En samen zoeken naar wat Gods Woord over deze vraagstukken zegt. En God danken voor Zijn genade en Zijn wijsheid om verschillende mensen met verschillende capaciteiten te scheppen. Maar, wat is dan de taak van de ouderling en de diaken, anders dan die van alle gemeenteleden? Oh, genoeg. De ouderling moet zorgen dat de gemeenteleden hun gaven gebruiken. Hij moet de gemeenteleden stimuleren, onderwijzen en coachen. De diaken moet de gemeente stimuleren tot gastvrijheid, barmhartigheid en offervaardigheid. Zo alleen bouwt de gemeente zichzelf op. Door onderlinge dienstbaarheid, onder leiding van de ouderling en de diaken (met leiding geven
5
wordt in de bijbel bedoelt voorop lopen, het goede voorbeeld geven, toerusten). Een ideaal beeld? Misschien, maar wat is daar mis mee als we dit ideaal van God zelf aangereikt krijgen in o.a. Ef. 4,11-20? . Doel van gemeentezorg is gemeenteleden ter zijde staan bij de groei in hun relatie tot God, zichzelf, tot anderen en tot de wereld, zodat God verheerlijkt wordt door een levenswijze waarin Jezus Christus zichtbaar wordt. Dit komt tot uiting in het met elkaar meeleven, elkaar bemoedigen, opbouwen, vertroosten, terechtwijzen en steunen. Het gaat ten diepste om groeien in Godsvruchtig leven. Voor overzicht en om een praktische invulling te geven aan de genoemde gemeentezorg is een indeling gemaakt in sectoren met een sectorteam en in huiskringen.
Huiskringen
In een gemeente van ongeveer 650 mensen is het ondoenlijk om met iedereen contact te onderhouden. Laat staan een diepgaand contact op te bouwen. Naast een aantal vaste groepen, die op gezette tijden iets met elkaar doen, zoals bijbelstudie of samen bidden, maar ook knutselen, een boek bespreken, of praten over de opvoeding van je kinderen, zijn er de afgelopen periode huiskringen
6
ontstaan van mensen die dicht bij elkaar wonen. Wat doen gemeenteleden in een huiskring? elkaar beter leren kennen samen bijbelstudie doen lief en leed met elkaar delen elkaar praktisch en geestelijk tot een hand en voet zijn samen bidden proberen anders gelovigen en niet gelovigen in de eigen woonomgeving te bereiken en zo mogelijk in de huiskring op te nemen. Een huiskring bestaat uit 12-14 personen. Dat betekent dat er tussen de 15 en 20 huiskringen actief kunnen zijn. Allemaal op hun eigen manier, gericht op de behoefte in de eigen groep, met gebruik van de in de groep aanwezige gaven. Deze groepen komen één keer in de twee, drie of vier weken bij elkaar. Wij denken met de huiskringen iets te creëren waarin gemeenteleden zich zelf kunnen zijn, gaven worden herkend en worden gewaardeerd en waarin gemeenteleden zich persoonlijk en als christen kunnen ontwikkelen en groeien. De kerkenraad kan zich bezig houden met haar eigenlijke taak, zoals al eerder genoemd. Geestelijk leiding geven, het creëren van mogelijkheden voor en het ondersteunen van de huiskringen, invulling geven aan tweedelijns pastorale en diaconale zorg.
7
Vanuit de gemeentevisie is er dus een grote rol weggelegd voor de huiskring en de huiskringleider. Wanneer de huiskring overeenkomstig de bedoeling functioneert, zal de basiszorg daar plaats vinden en wordt er mogelijk minder frequent een beroep gedaan op oudsten en pastorale medewerkers.
Inzet pastorale gaven
Er zijn broeders en zusters onder ons, die affiniteit hebben met mensen met psychiatrische en psychosociale problematiek.Door ervaring, scholing en toerusting hebben zij een zekere deskundigheid verworven in het pastoraal ondersteunen.
Werkwijze van het pastoraal team zoals die voorlopig is vastgesteld Met de oudstenraad zijn afspraken gemaakt en vastgelegd over de benoemingsprocedure, de vertrouwenscode, de pastorale contacten en de werkwijze van het pastoraal team.
Doelstelling
8
De basiszorg vindt plaats en gaat plaats vinden in de huiskringen (basispastoraat). Ouderlingen en diakenen bieden, uiteraard met inachtneming van eigen taak en verantwoordelijkheid, daar
bovenop hun zorg en toerusting. Dat gebeurt zowel huiskringgericht als individueel/adresgericht (oudstenpastoraat, diaconaat en toerusting). Het pastoraal team en/of de predikant biedt aanvullende pastorale zorg bovenop wat we nu al hebben aan hen die in psycho-pastorale nood zijn. Hiervoor is meer scholing nodig (specifiek pastoraat). (Zie bijlage 1)
De algemene taakomschrijving van de pastoraal medewerker komt er zo uit te zien
Vanuit de onderlinge zorg in de huiskringen (“het ambt aller gelovigen”) en de persoonlijke zorg door de ambtsdragers, kan de vraag komen naar aanvullende zorg/pastoraat. Dit is een vorm van pastoraat waarmee een grotere tijdsinvestering gemoeid is en waarbij het gewenst is dat de pastorale medewerker enige kennis heeft van en inzicht in de speciale problematiek. Het is geen zorg die wordt geboden in plaats van professionele hulpverlening, maar het is bedoeld als aanvulling op de ambtelijke zorg en biedt extra ondersteuning aan mensen in psycho-
9
pastorale nood. Hierbij wordt o.a. gedacht aan mensen met: wie is God voor mij bij geloofstwijfel huwelijks, seksualiteit of gezinsproblemen een verkeerd Godsbeeld onverwerkte rouw stoornissen in relaties, huwelijk en seksualiteit incestervaring en andere trauma’s depressie dwang, fobie en wantrouwen stoornissen in het contact met anderen. De pastoraal medewerker vormt samen met de andere pastoraal medewerkers het pastoraal team. Binnen dit team is een coördinator aangesteld bij wie de aanvragen binnen komen. Het team werkt samen met de sectorteams, maar maakt er geen deel van uit. De predikant kan te allen tijde bij het team betrokken worden. Het pastoraal team functioneert onder verantwoordelijkheid van de oudstenraad, waarbij het zelfstandig het pastoraat uitvoert.
Specifieke taken van de pastoraal medewerker:
Bemoedigt en troost vanuit de Bijbel; leeft mee en geeft aandacht, biedt ondersteuning bij
10
psycho-pastorale nood en overlegt en werkt samen binnen het pastorale team
Eigenschappen en vaardigheden van de pastorale medewerker
Kan vanuit het geloof in God en de Bijbel spreken, bemoedigen en bidden met de hulpvrager Is betrouwbaar en discreet Heeft aantoonbare kennis van en/of ervaring met psycho-pastorale zorg Kent het grensgebied met de professionele hulpverlening en kan tijdig doorverwijzen Is sociaal en communicatief vaardig: kan goed luisteren en zwijgen, toont betrokkenheid en kan omgaan met gevoelens van boosheid, angst, verdriet en blijdschap Kan de grens tussen afstand en nabijheid tot de ander bewaken: kan grenzen stellen aan zichzelf en in het contact met de ander Is veelzijdig partijdig: houdt de belangen van alle partijen in het oog Is zonodig bereid tot bijscholing/training/begeleiding
Waarom worden er zoveel eisen aan een pastoraal medewerker gesteld en moet dit op deze manier geregeld? De oudstenraad is van mening dat er zorgvuldig met problematiek van gemeenteleden dient te
11
worden omgegaan en dat privacy gewaarborgd moet worden. Daarom ondertekenen alle pastoraal medewerkers een vertrouwenscode waarin wordt beloofd om zorgvuldig zijn/haar taak te verrichten met in achtneming van geheimhouding naar anderen toe, behalve wanneer het nodig is te overleggen met het pastoraal team of voor anoniem overleg met een externe instantie. Altijd in overleg met en /of medeweten van de betrokkene.
Hoe werkt het nu in de praktijk?
De route waarlangs u in contact kunt komen met een pastoraal medewerker kan er als volgt uitzien: • Het pastoraal team heeft als aanspreekpunt een coördinator, van wie de naam in het kerkblad is vermeld. • Uw wijkoudste of uw predikant heeft tijdens zijn bezoek gemerkt dat er moeiten zijn en is hier met u over in gesprek. Maar na een poosje blijkt dat hij toch niet verder komt of hij vindt het te moeilijk en vraagt aan u toestemming om het pastoraal team in te schakelen. In overleg belt hij of uzelf de coördinator van het team en legt in het kort uit wat er aan de hand is. Er wordt dan gekeken welke pastoraal medewerker het best op uw situatie af kan stemmen. Bij het eerste gesprek met de pastoraal medewerker is
12
•
•
mogelijk uw oudste aanwezig om de situatie zorgvuldig over te dragen. U zit met een probleem en wilt graag contact met iemand van het pastoraal team. U belt uw wijkoudste om doorverwezen te worden. Om een en ander goed af te stemmen, vindt uw oudste het fijn hiervan op de hoogte te zijn. Hierbij is het niet noodzakelijk inhoudelijk precies uit te leggen waarvoor u extra zorg nodig hebt. Als de stap via de oudste te groot is, kunt u rechtstreeks contact opnemen met het pastoraal team. Er vindt dan in overleg met u een terugkoppeling plaats naar de oudste toe.
Werkwijze van de coördinator • De coördinator zal samen met u bekijken door wie en hoe u het beste geholpen kunt worden. • Zonodig wordt uw situatie besproken met andere leden van het pastoraal team voor overleg en/of advies. Uiteraard mag u erop vertrouwen dat dit zorgvuldig gebeurt en altijd met uw medeweten. Wanneer zou u meer pastorale zorg nodig kunnen hebben? Misschien vraagt u zich af voor welke situaties de zorg van de nieuwe pastoraal medewerkers specifiek bedoeld is.
13
Hierboven hebt u al een rijtje gelezen met mogelijke problematiek. Helaas heb je zelf niet altijd door dat het mis gaat. Of je durft nog niet te erkennen dat je wel degelijk een probleem hebt. Je schaamt je voor je mede broers en zussen en bent bang om dingen naar buiten te brengen. Een aantal voorbeelden: U bent lange tijd lusteloos, somber of angstig. U zit niet lekker in uw vel. U hebt last van zelfmoordgedachten en/of hebt zelfmoordpogingen gedaan. Misschien lijdt u aan seksverslaving of bent u ook op een andere manier verslaafd. U voelt zich eenzaam en merkt dat u zich steeds meer terugtrekt uit contacten. Misschien hebt u homoseksuele gevoelens maar durft hier niet mee naar buiten te komen. Uw relatie verloopt zeer problematisch, maar u durft die problemen niet naar buiten te brengen. Mogelijk is er sprake (geweest) van seksueel misbruik in uw gezin of wordt u zelf misbruikt of heeft u te maken met huiselijk geweld. Ook partners of kinderen van gemeenteleden van mensen met psychische problemen kunnen steun nodig hebben.
14
Het kan in deze gevallen goed zijn om naast uw oudste, of in plaats van uw oudste vertrouwelijk verder geholpen te worden. Nadrukkelijk willen we stellen dat er naast deze voorbeelden nog veel meer situaties zijn waarin zorg gevraagd en geboden kan worden. We hopen dat u al lezende duidelijk is geworden waarom er een pastoraal team nodig is en hoe dit team in de praktijk functioneert. Twijfelt u of u bij het pastoraal team terecht kunt, dan kunt u altijd inlichtingen vragen bij de oudsten of de pastoraal medewerkers.
Als pastoraal medewerkers zijn benoemd van volwassenzorg:Trudy Helder, Agnes v.d. Horst, Jan Steendam, Frieda Veldhuizen (coördinator) en Joke Wesseling
Jeugdpastoraat: Geranda de Haan, Paul Korsaan en Wietske Steendam De oudstenraad en het pastoraal team
15
Noordenveld Geactualiseerd in 2010
Bijlage 1: De zorgstructuur
Pastoraat / gemeentezorg
K u n d i g h e i d
C
B A
A = onderlinge basiszorg in huiskringen B = pastoraat, diaconaat en toerusting door o.a. oudsten en diakenen C = specifieke pastoraat door pastoraal medewerkers en/of predikant
16
G a v e n
17
