BEHANDELD DOOR B . Groeneveld
DATUM 27mei2010
DIRECT NUMMER 0341 474010
n BELASTINCEN Waterschap Veluwe Het College van Dijkgraaf en Heemraden Postbus4142 7320 A C APELDOORN
Watersc
28 ME I 2010
Nr.
ONDERWERP Aanbieding ontwerpbegroting 2011 ONS KENMERK
BIJLAGEN 1 UW BRIEF VAN
Geacht college, Conform artikel 29 lid 2 van de gemeenschappelijke regeling wordt u hierbij aangeboden de ontwerp-begroting 2011 van Tricijn Belastingen zoals deze voorlopig is opgesteld naar aanleiding van de vergadering van het algemeen bestuur van Tricijn Belastingen van 26 mei jl. Overeenkomstig de gemeenschappelijke regeling worden de algemeen besturen van de deelnemende waterschappen uitgenodigd o m het dagelijks bestuur van Tricijn Belastingen omtrent de ontwerpbegroting hun gevoelen te laten blijken.
UW KENMERK
Uw opmerkingen worden zomogelijk al besproken in de vergadering van het dagelijks bestuur van Tricijn Belastingen van 21 juni a.s. en het algemeen bestuur van 8 julias.
BURGERSERVICENUMMER
Ik nodig u hierbij derhalve van harte uit uw opmerkingen over de ontwerp begroting 2011 ons kenbaar te maken.
VERZONDEN Hoogachtend, amens het dagelijks bestuur van Tricijn Belastingen, ? 7 MEI 2010
Mrs:
Groeneveld
DirecteVr Tricijn
ADRES TRICIJN BELASTINGEN Postbus 386 - 3840 AJ Harderwijk Westeinde 23 - 3844 DD Harderwijk www.tricijn.nl
T (0341) 474 000 F (0341) 474 001 Bankrekeningnummer:
N W B 63.67.52.909
1/1
t r > i C i i n BELASTINGEN ^
T
o
r
i
n
c
t
i
w
j
e
n
b
r
e
p
2
0
l
a
s
t
i
n
g
e
b
e
g
r
o
t
i
n
1
1
Inclusief meerjaren-perspectief 2 0 1 2 t/m
Documentnaam Versienummer Status Auteur Datum afdruk
Tricijn belastingen Westeinde 23 3844 D D Harderwijk www.tricijn.nl
2 0 1 5
Begroting 2011 definitief.doc
2.0 Definitief D.P. de Graaf/EJW Otten 27-5-2010
n
g
L
*
*•
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011 BELASTINGEN
Inhoudsopgave Voorwoord 1 2 3 4 5 6 7
Perspectief Bedrijfsvoering Output (resultaten) Belangrijke kemgegevens Totale kosten en baten van de organisatie. Bijdrage deelnemende waterschappen Besluit ter vaststelling
Bijlagen
..3 ..7 12 21 26 29 46 48
25
Pagina 2 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
tr>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BELASTINGEN
Voorwoord Evenals het voorgaande jaar is de opzet van de begrotingstoelichting conform het INK model. Uit pragmatische overwegingen is het bedrijfsplan gedeelte (in de eerste vier hoofdstukken) ge'incorporeerd in deze begroting D e grondslag voor de eerste hoofdstukken van deze begroting is gelegd door analyse van de begroting 2010 en een korte toekomstverkenning die in maart 2010 is uitgevoerd door het M T van Tricijn Belastingen. Ook de komende jaren zal het INK model worden gebruikt als kapstok voor het opstellen van de jaarplannen, d e begrotingen en de verantwoordingen. De hoofdlijn van de ontwikkelingen in 2011 is s a m e n te vatten onder de begrippen innovatie gekoppeld aan proces- en groeioptimalisatie.
In hoofdstuk 1 onder Perspectief (de richting) k o m e n de velden leiderschap en beleid & strategie aan de orde. In hoofdstuk 2 onder Bedrijfsvoering (de inrichting) worden de velden m a n a g e m e n t van processen, middelen en medewerkers belicht. In hoofdstuk 3 onder Output (het verrichten) staan de resultaatvelden. In hoofdstuk 4 en 5 onder Financien staat de begroting volgens d e B B V W .
Innovatie wordt vooral vormgegeven door: • te zoeken naar manieren o m kennis in d e organisatie te delen en te borgen. • te zoeken naar mogelijkheden en partners o m E-dienstverlening en overheidsinvordering efficient binnen de organisatie te verankeren. Procesoptimalisatie wordt gerealiseerd door verbeter- en vernieuwingsacties op uiteenlopende terreinen zoals bijvoorbeeld: • voortdurende aandacht voor de (INK) verbetermethodiek in de organisatie (verbetergroepen) • aandacht voor het doorlopend verbeteren van processen (jaarlijkse update). • aandacht voor het planmatig uitvoeren van interne audits (auditjaarplan) • aandacht voor technische mogelijkheden o m efficientie en beheersbaarheid (van m.n. klantcontacten) te verhogen. Groeioptimalisatie wordt vormgegeven door • D e voorgenomen samenwerking met Lococensus in een nieuwe gemeenschappelijke regeling Lococensus - Tricijn met als speerpunt voor 2011 het inrichten van het gezamenlijk bedrijfsbureau en toenemende samenwerking op het primaire proces. • Het k o m e n tot vastgestelde samenwerkingsafspraken met gemeenten. In de hoofdstukken 1 t/m 3 worden deze ontwikkellijnen nader toegelicht. Over d e kosten-baten ontwikkeling zal steeds separaat worden gerapporteerd aan het bestuur. D e missie van Tricijn Belastingen blijft ongewijzigd en luidt als volgt:
.
.,:
•
_,
Wij heffen en innen (lokale) belastingen voor onze participanten en verlenen deze diensten ook aan derden. Wij werken dienstverlenend, bedrijfszeker, efficient en toekomstgericht. Ten behoeve van belastingplichtigen dragen wij zorg voor een transparante dienstverlening.
Pagina 3 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
A
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
1
•
••
|r>i(>ijn dci icTitircn -^ BELASTINGEN
Perspectief
Leiderschap D e essentie van leiderschap Leiderschap laat zich samenvatten door het vermogen van het management o m de organisatie te kunnen richten, in te richten en die taken te verrichten, die passen binnen de visie en missie van de organisatie. Essentiele begrippen daarbij zijn bedrijfszekerheid, efficiency, toekomstgerichtheid en dienstverlening. D e kracht van het management is het actief uitdragen van die missie en visie in woord en gedrag met een op samenwerking, resultaat- en klantgerichte houding. Naar zowel de opdrachtgevers als de belastingbetalers als medewerkers zijn w e innovatief en proactief in het signaleren van problemen en het leveren van oplossingen. Daarbij zijn w e responsief in ons gedrag en acties en w e laten ons daar ook op aanspreken. Beleid & strategie INK als sturingsinstrument Belangrijk kenmerk en kracht van onze belastingorganisatie is het feit dat het een platte en transparante organisatie is, waar de sturing op de processen plaatsvindt via korte (communicatie) lijnen. Een organisatie waar openheid, zeggen wat w e doen en doen wat w e zeggen belangrijke leidende beginselen zijn, in zowel de relatie met de opdrachtgevers als binnen de organisatie zelf. Het INK-model biedt mogelijkheden o m de zelf grondig de organisatie door te lichten op ontwikkeling en te signaleren op welke velden de organisatie kan verbeteren. Veranderen of verbeteren is een mix van ratio (Plan, Do, Check, Act) en emotie en cultuur (Inspireren, Mobiliseren, Waarderen en Reflecteren). Het een kan niet zonder het ander. Het INK brengt beide bij elkaar en geeft daarmee richting aan aard en tempo van de verbeteracties, die op basis van de positiebepaling plaatsvinden. Innovatie Verbetering en vernieuwing zijn (o.b.v. het INK-model) belangrijke kernbegrippen in het continu (bij)sturen van de organisatie. Jaarlijks vindt daarom een doorlichting van de primaire processen plaats (zijn ze actueel en kunnen ze beter of efficienter). Daarnaast vinden jaarlijks een aantal interne audits plaats die ook gericht zijn op het verbeteren van de organisatie. Ook wil de organisatie gebruik maken van innovatieve mogelijkheden op het gebied van E-dienstverlening (digitaal loket, digitale nota's en aangiftes, een biljet voor meerdere aanslagen, invoering D M S ) en manieren van invordering. Daartoe zal de organisatie strategische partners zoeken o m in 2011 de e-dienstverlening op een hoger niveau te brengen mede in het kader van het Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP). Strategische groei D e organisatie heeft de strategie o m enerzijds het heffen en innen zo goedkoop mogelijk te laten zijn voor de deelnemende waterschappen en wil daarnaast zodanig groeien o m ook voor inliggende gemeenten het W O Z - , heffing- en inningsproces te verzorgen. Dit alles o m de perceptiekosten van het belastingproces te laten dalen en daarmee maatschappelijk (financieel) voordeel te behalen. Samenwerking met Lococensus In 2009 is een belangrijke keuze gemaakt ta.v. de samenwerking van de organisaties Lococensus en Tricijn. De beide oude gemeenschappelijke regelingen worden opgeheven en de nieuwe gemeenschappelijke regeling van het gemeenschappelijk belastingkantoor Lococensus-Tricijn (GBLT) wordt eveneens opgericht. Hierdoor is een robuuste organisatie ontstaan waarbij voor de opdrachtgevers synergiewinst kan worden behaald. Deze is taakstellend vertaald in deze begroting. De jaren 2010 en 2011 staan in het licht van de opzet van het Bedrijfsbureau. In 2011 start tevens de orientatie op het behalen van samenwerkingsvoordeel m.b.t. het primaire proces van beide organisaties. Samenwerking gemeenten In 2010 en 2011 krijgt ook het samenwerkingtraject met de gemeenten verder inhoud. Naar het zich laat aanzien zullen de gemeenten Nijkerk, Leusden en Dronten participeren in de samenwerking met GBLT. D e definitieve besluitvorming daarvoor wordt in het najaar van 2010 verwacht. D e feitelijke start van de samenwerking zal naar alle waarschijnlijkheid medio 2012 plaatsvinden. De financiele gevolgen van de implementatie van deze samenwerking (behoudens de voorbereidingskosten) zullen
Pagina 4 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
A TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
•
••
DCI ItTILirill -^ BELASTINGEN
worden verwerkt in d e begroting 2 0 1 2 e.v.j. Zodra deze definitieve besluitvorming is afgerond wordt ook d e acquisitie richting andere gemeenten met dat perspectief en hernieuwde kracht opgepakt. Wel/niet beeindigen meeliften met Vitens NV In het najaar van 2011 zal bij d e waterschappen d e keuze (inclusief d e financiele gevolgen) worden voorgelegd o m per 1-1-2013 het meeliften met Vitens te continueren dan wel te beeindigen. O p basis van d e samenwerking met gemeenten ligt het beeindigen van het meeliften op d e waternota voor d e hand. Er ontstaat nl. een meerwaarde (duidelijkheid voor d e belastingbetaler plus financieel voordeel voor de waterschappen) wanneer zowel d e gemeentelijke als de waterschapsbelastingen op een biljet kunnen worden geheven. Voor d e begroting 2011 zal dat derhalve geen financiele effecten hebben, wel voor 2102 e.v.j. Bij d e definitieve keuze bepaling in het najaar van 2011 zal dat concreet worden gemaakt. Eneco In het eerste half jaar van 2011 zal een evaluatie plaatsvinden naar d e effecten en gevolgen van het stoppen met meeliften bij Eneco. D e z e evaluatie zal in samenwerking met Vallei en E e m tot stand komen. Bezuinigingsontwikkeling In de huidige tijd worden de waterschappen in vergaande mate geconfronteerd met bezuinigingsopgaven. Ook Tricijn heeft zich als doel gesteld hier een bijdrage in te leveren. Tricijn heeft hiervoor de volgende acties gepleegd, dan wel in gang gezet: 1. D e doorgevoerde 1e begrotingswijziging 2010 waarin de post onvoorzien stijgt met ca. € 205.000. Hiermee zijn de kostenniveau's met hetzelfde bedrag verlaagd. Door budgetbewaking en voorkomen van kostenoverschrijdingen zal er in 2010 een voordelig rekeningresultaat ontstaan, hetgeen, conform de situatie van 2009 leidt tot terugbetaling van te veel gestorte bijdragen van de waterschappen. 2. In de begroting 2011 zijn de tijdelijke Frictie FTE's niet meer opgenomen. 3. Tricijn werkt aan samenwerking met Lococensus en gemeenten. Over de hierbij te realiseren besparingen is u w waterschap geinformeerd. Vooralsnog zijn deze significante voordelen nog niet in de begroting 2011 opgenomen, maar wel te verwachten vanaf 2012. Onderstaand een overzicht van de ontwikkeling van de bijdragen waterschappen ten opzichte van de meeriarenraming bii de begroting 2010. Ontwikkeling bijdragen waterschappen Bedragenx€1000 conform begroting 2010 conform begroting 2011 Voordeel Waterschappen tov opgave Begroting 2010 Procentueel
2011
2012
2013
2014
2015
10,475 9,849
10,503 9,388
10,360 9,434
10,428 9,583
10,532 9,610
-626 -6.0%
-1,115 -10.6%
-926 -8.9%
-845 -8.1%
-922 -8.8%
S a m e n v a t t e n d e acties perspectief In veel gevallen zijn op dit moment de voorgenomen acties nog niet direct te vertalen in een financiele component (wat kost het en wat levert het op). Daarvoor dient nog aanvullend onderzoek plaats te vinden. In die gevallen wordt via aparte rapportages aan het D B en A B gerapporteerd. In dit document is in deze gevallen volstaan met het aangeven van de datum waarop het aanvullende onderzoek gereed is.
Verdere uitvoering m.b.t. Innovatie op gebied van E-dienstverlening en invordering. Onderzoeksvoorstel wel of niet stoppen met meeliften Vitens Evaluatie stoppen meeliften Eneco Implementatie samenwerking gemeenten
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Onderzoek gereed 1e half jaar 2011 01-07-2011 01-06-2011 2011 Pagina 5 van 29
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
2
tr>i(>ijn net iCTinrcu "*^ BELASTINGEN
Bedrijfsvoering
Management van processen Procesbeschrijvingen (AO) In 2008 is een begin gemaakt met het beschrijven van de processen van de organisatie. In September 2009 is het beschrijven van de primaire processen afgerond. Deze processen zijn via intranet toegankelijk voor alle medewerkers in de organisatie. Jaarlijks vindt een procescheck plaats met daarin aandacht voor het aanscherpen en waar mogelijk verbeteren van de procesbeschrijvingen (vaststellen risico's, inbouwen controlemomenten en methoden, vaststellen van normen per proces). Daarnaast zal er in 2011 aandacht worden besteed aan het opstellen van procesbeschrijvingen voor de ondersteunende processen in het bedrijfsbureau. Procesbeheersing. Ook in 2011 zal jaarlijkse toetsing van processen plaatsvinden (worden ze uitgevoerd conform de beschrijving, zijn de risico's in beeld en worden ze beheerst en zijn ze nog actueel). Invoeren van een vorm van externe audit (a la S A S 70 methode of een vergelijkbaar alternatief) is voorlopig niet aan de orde, omdat vooralsnog de aandacht uit zal gaan naar de interne organisatie (inrichten van gezamenlijk bedrijfsbureau en samenwerking op het gebied van het primaire proces met Lococensus) Pas als de (nieuwe) organisatie "in control" is en stabiel functioneert, is het van belang o m dit objectief aan te tonen, middels een externe audit. Beheren klantreacties/ E-dienstverlening Tricijn Belastingen streeft ernaar aanslagen zo vroeg mogelijk in het jaar te verzenden. Keerzijde daarvan is dat er sprake is van pieken in reactie daarop (vragen, bezwaren, klachten, kwijtschelding enz.) via telefoon, post, website en mail. Sinds de start van Tricijn Belastingen is al geexperimenteerd met diverse methoden (wijziging virtuele frontoffice, wijziging telefoontijden, wijzigen website, flexibel personeel e.d.) o m dit optimaal te beheersen. De samenwerking met Lococensus en het aangaan van duurzame relaties met strategische partners o m E-dienstverlening verder vorm te geven zal in 2011 een belangrijke bijdrage leveren aan het optimaal beheersen van de klantreacties. Gelet op de wet dwangsom en beroep blijft het tijdig afhandelen van klantcontacten een doorlopend punt van aandacht. Managementdashboard & Pi's Het managementdashboard is gekoppeld aan de huidige prestatie-indicatoren (PI). De huidige PI zijn bij het oprichten van Tricijn (in 2007) door de waterschappen vastgesteld. Het verzamelen van deze gegevens is arbeidsintensief en niet voor alle geleverde prestaties even relevant. Door een interne organisatiebrede verbetergroep is in het tweede kwartaal van 2010 een voorstel gemaakt voor nieuwe Pi's en een daaraan gekoppeld managementdashboard. Deze afspraken over de nieuwe set met PI zullen in samenwerking met de andere afdelingen (intern) alswel met de waterschappen (extern) gemaakt worden en hangen nauw samen met de besluitvorming over het samengaan met Lococensus. Naar aanleiding van eventuele wijzigingen/aanpassingen van de Pi's (in het 2e kwartaal van 2010) zal in 2011 op grond van de nieuwe presentatie-indicatoren gerapporteerd worden. Processen en ICT Automatisering speelt een grote rol bij het uitvoeren van onze processen. In 2009 lag het in de rede dat de organisatie per 1-1-2011 zou starten met het nieuwe belastingpakket Tax-i. Door landelijke vertragingen is dit pakket ruim een jaar later pas opgeleverd en is derhalve ook het implementatietraject binnen Tricijn doorgeschoven. Het gebruik van het huidige IBS-pakket is daardoor met 1 jaar (2011) verlengd. D e kosten daarvan zijn in de begroting verwerkt. De implementatie van Tax-i start medio 2010 zodat er medio 2011 een zodanig geteste versie beschikbaar is waarmee het aanslagproces per 1-1-2012 vertrouwd kan worden opgelegd en ge'ind. Bij dit implementatieproces kan op goede wijze gebruik gemaakt worden van de kennis en expertise die bij Lococensus in 2009 en 2010 is opgedaan. Lococensus start met ingebruikname per 2011. Voorwaarde hierbij blijft de tijdige oplevering van TAX-i door het Waterschapshuis. Indien dit niet gerealiseerd wordt zal ook in 2012 met IBS worden gewerkt, hetgeen gepaard gaat met hogere kosten. m m m m # # Pagina6van29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
A • •• ( P i ( > i j n DEI ACTIllMtl -^ BELASTINGEN
Processen gegevensbeheer
I
I
I
Basisregistraties O p 22 januari 2008 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de Basisregistraties voor Adressen en Gebouwen (BAG) aangenomen. In de wet B A G wordt o.a. het volgende geregeld: 1. Alle gemeenten gaan als bronhouder een aantal basisgegevens over gebouwen en adressen bijhouden. Dit gebeurt in basisregistraties die bestaan uit een register van brondocumenten en een geautomatiseerde registratie van gegevens uit die brondocumenten. 2. Alle overheidsorganen zijn verplicht deze BAG-gegevens te gebruiken. Het is niet meer toegestaan deze gegevens zelfstandig of bij bedrijven of bij burgers in te winnen. Daarnaast is er de plicht o m onjuistheden in deze BAG-gegevens terug te melden. 3. D e minister van V R O M is onder andere verantwoordelijk voor de regelgeving en het toezicht op de kwaliteit van de registraties. 4. Burgers en bedrijven krijgen het recht zich tegenover overheden te beroepen op een eenmalige gegevensverstrekking van authentieke gegevens aan de overheid.
In de wet is vastgelegd dat de bronhouders (de gemeenten) per 1 juli 2009 gereed moeten zijn. Per 1 juli 2011 moeten alle overheidsinstanties verplicht gebruik gaan maken van de BAG, dus ook een "BAG-conforme" adressering van aanslagbiljetten operationeel hebben. Vertraging in de uitvoering van de wet B A G zal van invloed zijn op de invoeringsdatum 1 juli 2011. In 2010 worden de gevolgen van de wet B A G voor de processen gegevensbeheer (lees: Tricijn) in kaart gebracht. Dit gebeurt in samenwerking met Lococensus. Processen invordering Het aantal hernieuwde bevelen buiten het beheersgebied blijkt structureel groter te zijn, dan de afgelopen jaren ingeschat. Daarnaast zal naar verwachting het instrument "overheidsvordering" in 2011 procesmatig ingezet kunnen worden. D e overheidsvordering is een efficiente wijze van invorderen (in de vorm van een soort automatische incasso) zonder hierbij een deurwaarder te betrekken. Ook het proces loonvordering zal in 2011 op een andere wijze gestalte krijgen door aan te sluiten op het RINIS netwerk. Nu worden de gegevens over werkgevers van belastingschuldigen nog verkregen via de Rijksbelastingdienst. Deze gegevens zijn echter vaak verouderd. Door aansluiting op het RINISnetwerk kan veel actuelere informatie rechtreeks worden verkregen uit de polisadministratie van het U W V (Uitvoeringsorgaan Werknemers Verzekeringen). Sinds 2009 worden notoire wanbetalers vervolgd door middel van speciale invorderingsacties, die meestal plaatsvinden in de late middag- of vroege avonduren. Het succes van deze acties is aanleiding o m deze extra invorderacties periodiek, maar wel structureel te integreren in het reguliere proces. M a n a g e m e n t v a n middelen Recessie De gevolgen van de recessie op het heffen en innen van Tricijn worden nader uitgewerkt in hoofdstuk 4 onder Relevantie ontwikkelingen. Apparaatkosten De uitdaging voor Tricijn Belastingen bestaat uit het realiseren van maximale opbrengsten tegen zo laag mogelijke apparaatskosten. D e kosten per aanslagbiljet en de perceptiekosten zijn cijfers die daar o.a. een oordeel over geven. Deze indicatoren zijn daarom toegevoegd aan de prestatie-indicatoren waarop in de bestuursrapportages periodiek wordt gerapporteerd. Kosten per aanslagbiljet ( ncl heffingstechnologie): Realisatie
Realisatie
Begroting
Begroting
2008
2009
2010
2011
8,92
9,10
9,04
9,03
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 7 van 29
m I
^r>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
act tCTiurcu "^ BELASTINGEN
Percentage perceptiekosten (incl. heffingstechnologie): Realisatie
Realisatie
Begroting
Begroting
2008
2009
2010
2011
5,40%
5,33%
5,54%
5,55%
Ten aanzien van de geprognosticeerde aantal aanslagbiljetten en belastingopbrengsten is hierbij uitgegaan van een stijging van 1 %. De perceptiekosten en prijs per aanslag per waterschap treft u aan in onderstaande tabel.
WVE
Perceptiekosten per Waterschap 2011 Aantal Aanslagbiljetten Geschatte belastingopbrengst Kostenaandeel x € 1.000 Perceptiekosten in procenten Prijs per aanslag
VEL
468416 334643 57446780 51372640 4,029 3,085 7.01 6.01 8.60 9.22
ZZL
Totaal
286327 1089386 68500220 177319640 2,735 9849 3.99 5.55 9.55 9.04
Kostenverdeelsleutel Bij het oprichten van Tricijn Belastingen is een kostenverdeelsleutel m.b.t. de organisatorische kosten afgesproken. Bij de oprichting is de sleutel als volgt bepaald nl. a. een gelijk bedrag per waterschap voor de algemene kosten (33%), b. een heffingscomponent dat vormgegeven wordt door het aantal WOZ-objecten en -bedrijven en het aantal woonruimtes en c. een invorderingscomponent dat bepaald word door het aantal aanslagbiljetten.
Besloten is deze verdeelsleutel ook voor 2011 te hanteren. Bij de fusiebesprekingen met Lococensus is afgesproken o m de huidige procentuele bijdrage van elk waterschap in de kostenverdeling, gebaseerd op de jaarrekening van 2009, te continueren voor de jaren 2011 t/m 2013. Voor specificaties van de bijdrage per waterschap wordt verder verwezen naar hoofdstuk 6. Benchmarken Tricijn Belastingen wil graag op basis van een aantal objectieve kengetallen (o.m. de kosten per aanslagregel en budgethoogte en realisatie) benchmarken met andere en soortgelijke belastingorganisaties. In 2010 is een samen met andere belastingorganisaties een aanvraag gedaan bij het Belasting Overleg Grote Gemeenten ( B O G G ) (100.000+ gemeenten) o m lid te worden en te participeren in hun jaarlijkse benchmark. Statutair waren daar echter belemmeringen en omdat het B O G G per 1-1-2011 wil fuseren met de Nederlandse vereniging van gemeentebelastingen ( N V G G B ) wordt het verzoek daarbij meegenomen. Bij positieve besluitvorming zal dus in 2011 worden deelgenomen aan de benchmark over 2010. Door de samenwerking met Lococensus vindt overigens al een partiele benchmark plaats waarbij wederzijds wordt geleerd van elkaars ervaringen en resultaten. Investeringen in ICT Invoering van Tax-i is een absolute voorwaarde voor het toetreden van gemeenten. Besloten is tot invoering per 1-1-2012 waarbij de voorbereidingskosten uiteraard voor een belangrijk deel in 2011 zullen vallen. Deze zijn meegenomen in deze begroting. Management van medewerkers Medewerkers tevredenheidonderzoek Eind 2009 is een M T O gehouden. Vervolgens zijn in overleg met de medewerkers prioriteiten gesteld zowel voor de organisatie als de diverse afdelingen. In de eerste helft van 2010 zijn deze prioriteiten vertaald in concrete maatregelen. Eind 2011 zal een (identieke) vervolgmeting plaatsvinden o m te onderzoeken wat het resultaat is geweest van de ingezette verbeteracties.
•
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 8 van 29
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
(r>i(>ijn BELASTINGEN
Verzuim en verzuimbeheersing Het streefcijfer voor verzuim was < 5 % voor 2009. Dit resultaat is ook bijna gerealiseerd (5,6%). Uit de jaaroverzichten blijkt dat de in 2009 ingezette beheersmaatregelen hebben geleid tot een lager lang en midden verzuim en een gelijkblijvend kortdurend verzuim. Alle reden dus o m de maatregelen te continueren. Het management wil vooral werken aan de meldingsfrequentie. Streven is de meldingsfrequentie onder de 1,5% op jaarbasis te krijgen. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een frequentie van 1,95%. Ook dit vraagt de komende tijd nog voortdurende aandacht en begeleiding van het management. De verzuimcijfers vinden hun oorzaak in een beperkt aantal medewerkers dat lang of regelmatig verzuimt. Verlaging van het verzuimpercentage en de verzuimfrequentie wordt gerealiseerd door individuele interventies bij deze medewerkers. Studie & opleiding Er is geconstateerd dat binnen de organisatie veel behoefte is aan vakgerichte cursussen en opleidingen. Volgens de S A W dient hier een norm van 2,5% van de loonsom te worden aangehouden. Gezien ervaringen van het management en het uitgevoerde M T O is er reden voor een intensivering en 3 % aan te houden voor 2011.
S a m e n v a t t e n d e acties bedrijfsvoering
Onderzoek gereed 2011 2011 2011 2011 1ehalfjaar2011 1e half jaar 2011 2e halfjaar 2011
Onderwerp Rapporteren conform nieuwe PI Realisatie aansluiting op RINIS netwerk Uitvoering acties n.a.v. M T O 2009 Verdere vormgeving E-dienstverlening Implementatie Tax-i Benchmark andere organisaties Uitvoering 2e M T O
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 9 van 29
I A
•
••
^r>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BELASTINGEN
3
O u t p u t (resultaten)
3.1 B e s t u u r e n financiers Hoofdtaak van Tricijn Belastingen is het heffen en innen van de waterschapsbelastingen voor de waterschappen. Daarbij is het de ambitie van de organisatie o m deze opbrengsten te maximaliseren. Wekelijkse afdrachten en regelmatige rapportages over de voortgang van de heffing en inning zorgen er daarbij voor dat bestuur en financiers adequaat gelnformeerd worden. Tussen de waterschappen als opdrachtgever en Tricijn Belastingen als opdrachtnemer is een set van prestatieafspraken gemaakt die hieronder staan weergegeven en waarop periodiek wordt gerapporteerd via de bestuursrapportages aan de opdrachtgevers. Een overzicht van de vastgestelde resultaatvelden van Tricijn Belastingen:
SBF
Stakeholder
Dienstverlenend
Bedrijfszeker
Bestuur en financiers
PI Uitgevoerde controles op volledigheid en juistheid Aantal metingen en controles bij bedrijven Verzending aanslagen conform productieplanning Tijdige rapportages (bestuursrapportage en PI rapportage) Beleidsregels, verordeningen en aankondigingen gepubliceerd Processen vastgelegd in en uitgevoerd cf handboeken INK model wordt ingezet als sturingmodel Verlagen van de kosten per aanslag (op jaarbasis) Aantal gemeenten waarmee een S W O of DVOis Percentage onbestelbaar retour Percentage bezwaar en beroepschriften Percentage verzoekschriften (excl. kwijtschelding) Tijdige afhandeling verzoeken
Efficient
Tijdige afhandeling bezwaarschriften Tijdige afhandeling van klachten Tijdige afhandeling van de invordering Deelname aan verbetergroepen
Toekomstgericht
•
•
NORM 100% Conform planning <14dgn> (vier)maandelijks conform wettelijke norm 100% Jaarlijkse pos. bep & verbeteren 2011 <=€9.01 vanaf2010 < 0,2% < 0,5% <1,0%
100%<13wk 80%< 8 wk 100%<13wk 80%< 8 wk <6wk < 0,5% na 6 mnd 2 groepen per afd per jaar
Kostprijs per aanslag(regel)
€9,01
Perceptiekosten per waterschap Voor iedere bulkrun staat actuele info op de homepage Servicelevel telefoon
5.59 %
100%
Uitgevoerde K T O
>= 8 5 % Nulmeting in 2009
Uitgevoerde M T O
Nulmeting in 2009
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 10 van 29
a
m
••
Jr>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BELASTINGEN
3.2Klanten, m e d e w e r k e r s e n m a a t s c h a p p i j Prestatie-indicatoren voor klanten, medewerkers en maatschappij. Stakeholder
SBF
PI
Goede telefonische bereikbaarheid Servicelevel telefoon Goede Voor iedere bulkrun staat actuele info op informatievoorziening de homepage Correcte bejegening
Juiste en volledige aanslag Belasting betaler
Aantal bejegeningsklachten Percentage onbestelbaar retour Percentage gegronde bezwaar en beroepschriften (gegevens) Percentage gegronde bezwaar en beroepschriften (overig) Percentage verzoekschriften (excl. kwijtschelding) Uitgevoerde controles op volledigheid en juistheid Percentage uitgevoerde afvalwateronderzoeken Verzending aanslagen conform productieplanning Tijdige afhandeling aanvragen van 3 naar
SBF
Goede en veilige werkomstandigheden
Mede werkers
Mogelijkheden tot (loopbaan) ontwikkeling
Vragen naar de tevredenheid
< 0,5% nulmeting <1,0% 100% 1 0 0 % conform jaarplan
Tijdige afhandeling van de invordering
0,5% na 6 mnd
Resultaten uitgevoerd K T O
Nulmeting in 2009
PI Werkplekken aangepast aan de (nieuwe) medewerker
NORM
Ingerichte en werkende B H V organisatie Aantal bedrijfsongevallen
cf. wettelijke norm Geen
RI&E en vervolgacties conform planning Aantal consulten bij vertrouwenspersoon Ziekteverzuimcijfer
100%
100% Nulmeting in 2009
<5%
Verzuimfrequentie Aantal uitgevoerde P V B gesprekken per medewerker Realisatie uitputting opleidingsbudget
< 1.5pppj 1 0 0 % cf planning min. 3 pj > 9 0 % en < 1 0 0 %
Aantal interne verplaatsingen / promoties
nulmeting 2 groepen per afd per jaar
Deelname aan verbetergroepen Mate van betrokkenheid /zeggenschap
100% gem. <= 1 p m < 0,2%
Tijdige afhandeling bezwaarschriften Tijdige afhandeling van klachten
1 VE
Stakeholder
>= 8 5 %
<14dgn > 100%<13wk 80%< 8 wk 100%<13wk 80%< 8 wk <6wk
Tijdige afhandeling
Vragen naar de tevredenheid
NORM
Frequentie werkoverleg
Functionerende O R
Min. maandelijks min 6x pj overleg met directie cf. wettelijke norm art. 24 overleg
Resultaten uitgevoerd M T O
Nulmeting in 2009
Functionerende O R
Pagina 11 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
Stakeholder
SBF
PI Beleidsregels, verordeningen en aankondigingen gepubliceerd Voor iedere bulkrun staat actuele info op de homepage Resultaten uitgevoerde KTO terugkoppelen via de website
Transparante organisatie
Maat schappij
Controle jaarrekening door accountant Uitgevoerde controles op volledigheid en Betrouwbare organisatie
•
•
act itTitirtu **^ BELASTINGEN
juistheid
Aantal gemeenten waarmee een S W O of DVOis Aantal gegronde klachten via de Nationale Ombudsman
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
NORM conform wettelijke norm 100% binnen 2 mnd na uitvoering Goedkeurende verklaring
100% vanaf2010 < = 1 per jaar
Paginal 2 van 29
I d
•
•• ••
TRICIJN ONTWERP BEGROTING 2011 BELASTINGEN
4
Belangrijke k e r n g e g e v e n s
Relevante ontwikkelingen. De economie is in beweging. O m een juiste inschatting te kunnen maken ten aanzien van de belastingopbrengsten dienen de economische ontwikkelingen te worden gevolgd en geanalyseerd. D e afdeling Gegevensbeheer zal hiervoor zorgdragen. Getracht wordt de gevolgen van de economische ontwikkelingen in te bedden in de P & C cyclus. Momenteel is sprake van een economische crisis en is een korte analyse gemaakt o m de belangrijkste effecten van deze crisis voor onze sector in kaart te brengen. • Voor 2010 wordt een zeer lichte economische groei verwacht (0,8% tot 1,3%) • Overheidsdiensten zullen de komende jaren rekening moeten houden met ingrijpende overheidsbezuinigingen. • De werkloosheid is in 2009 toegenomen en lijkt zich momenteel te stabiliseren.. • Door de verwachte toename van het aantal een persoonshuishoudens zal er de komende jaren rekening gehouden moeten worden met een toenemend aantal verzoeken tot vermindering (3VE-1VE). • De woningmarkt heeft te maken met toenemende leegstand en licht dalende prijzen. Indien dit zich continueert leidt dit in de toekomst mogelijk tot verlaging van de W O Z waarde en toename van het aantal bezwaren ivm leegstand. • Kwijtschelding. Betreffende verleende kwijtschelding is over het eerste kwartaal van 2010 een toename in Euro's te zien van 21,85% in vergelijking met het eerste kwartaal 2009. In regels betreft de toename 16,64% (Bron IBS) • Oninbaar. Betreffende oninbaarheid is in 2010 over het eerste kwartaal 46,13% meer op voorstel oninbaar gezet dan in dezelfde periode in 2009. (Bron IBS) • Schuldsanering. In 2009 zijn landelijk bijna 9 duizend schuldsaneringen uitgesproken. In het derde kwartaal van 2009 zijn 8 procent meer wettelijke schuldsaneringen van start gegaan dan een jaar eerder en in het vierde kwartaal zelfs 19 procent. (bron CPB). Het is de verwachting dat deze trend zich in 2010 doorzet. • Faillissementen. Landelijk gezien is het aantal uitspraken met daarbij de faillissementen in lijn met 2009. Er lijkt vooralsnog geen sprake van een toename. Het aantal in het eerste kwartaal van 2010 is een ongeveer gelijk aan een kwart van de uitspraken 2009 (Bron faillissementen.com). Kerngegevens O m de output (Hoofdstuk 3) te kunnen realiseren is de analyse van de omgeving en daarop aanpassen van de kerngegevens van essentieel belang. In dit hoofdstuk is op de volgende pagina in hettorteen schatting opgenomen van de belangrijkste prestaties/bedragen voor 2011:
Pagina 13 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
^a
I
Jr>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BELASTINGEN Overzichtvan objecten,aanslagen en aanslagbiljetten Algemene gegevens
2011 TOTAAL 485.755
Oppervlakte in ha ha waterkerngszorg ha waterkwantiteitsbeheer ha waterkwaliteitsbeheer ha natuur I ha ongebouwd ha ongebouwd bemaen ha ongebouwd onbemalen Aantal inwoneis Aantal inliggende (deel) gemeenten Totale uitgaven waterschap % verdeim Lil aven waterscha Obiecten
Aantalen
Aanvragen waarvan: aanvraag 3-1 ve. Telefcnische readies Ingelezen vorderingen Vorderingen geind via automatische incasso Aantal debiteuren Herinneringen Aanmaningen Betekende dwangbevelen Loonvorderhgen Hemieuwde beyelen ejgen beheer utbesteed Tenuitv oer gelegde dwangbevelen Verzoeken o m uitstel van betalng Behandelde kwiitscheldingsverzoeken Behandelde kwijtscheldingsbercepen
•
•
21
19
VEL 296.228 299.147 17.010 252.278 92.100
21 135
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
;: •A
271.519 210.764 10.391 175.809 168.707
170.714 171.829 11.160 150.600 22.500
8 80
19 145 435.165
362.000 6.000 231.739 119.000 5.300 0 173.575 148.198 59.500.000.000 39.500.000.00C 10.230"M
0
8.760 4.810 2.802
3.120 4.852 2146
5.318 3.636 1.599
236 168
115 28
60 52
61 88
146.255 427.942 1.089.386
67.441 182.258
41.956 132395 334643
36.858 113.289 >:i;
20.287 13.564 6.723 17.541 310.654 2.248 303.022 415.347
7.765 4.906 2.858 8.935 167.000
7.183 4.949 2234 3.182 7.252
98.000 178.952
180.795 129.048
5.339 3.709 1.631 5.424 136.402 2.248 24.227 107.347
1.297.874
567.940
396.803
333.131
7.000 7.000
3.000 3.000
3.000 3.000
1000 1.000
90.000 945.055 746.245 212.500 573.356
30.000
30.000 213.195 146.170 42500 138.441
30.000
0
352625 80.000 263.682
0
247.45 90.000 171.233
o
0
0
0
104.475 31.512 5.970 8.955 7.955 1.001 1.728 2.500
49.368 17.631 2821 4.232 3759
20.464 7.309 1.169 1754 1558
34.643 6.572 1.980 2969 2.638
473 940
196 390 490
332 398 829
20.001
9.264
900 10
9.837
90%
100%
1.181
100 100%
•
241.000 n.v.t n.v.t n.v.t 27.000 106.000 n.v.t n.v.t 396.80C
17.198 13.298 6.547
200
Kwitscheldngsnorm
•
48
1.407.200 610.035 6.000 0 560.739 210.000 5.300 0 571.243 249.470 186.500.000.000 87.500.000.000 37.447
uit te splitsen in: voorlopig definitief zuivhef bedrifr/en ( macht bedrijven) definitief (aangifte tabel & meet) forfaitaire aanslagen bedrijven definitief zuivhef. huishoudens (riet meeliften) definitief verontreinigingsheffing huishoudens (niet meeliften) definitief zuivhef. huishoudens (meeliften) definitief warersysteemheefing gebouwdf ongebouwd Aanslagregeb Aanslagiegels heiberekend (Woz+woonruimten+bedriit/en)
•
1.492.300
48 360
ui te splitsen in: kleine bedrijven (< 5 ve) forfaitaire tabelbect-iiven:autom. aanslag obv wateiverbruik .tabelbedriiven: aanslag via aangifte meetbedriiven Tabel bedr. bronneringan, bodemsan. aanv. per as, IBS eenpersoonshuishoudens meerpersoonshuishoudens serpi
ZZL 137.855 n.v.t n.v.t n.v.t 50.000 106.500 30.000 26.500 442500
TOTAAL 738.461 681.740 38.561 578.687 283.307
zuiveringshefting huishoudens /v.e.'s verontreinigingshefling huishoudens/ v. a's zuiveringshefting bedrijven / v.e.'s vercntreirigingsheffing bedrijven / v.e.'s ingezetenen wozwaarde
VEL
106.900 nv.t. nv.t. nv.t. 30.500 83.500 11.000 42.000 653.000
107.500 296.000
kadastrale percelen gebouwde obiecten (WOZ-objecten) waarvan obiecten voor W V O - B woonruimten object en die meeliften aantal gemeenten dat WOZ-gegevens levert aantal te verwerken WOZ-tapes (per jaar)
2011
WVE
Pagina 14 van 29
90
a
•
•.
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011 BELASTINGEN
5
Totale kosten e n baten v a n d e organisatie
Algemeen Dit hoofdstuk beschrijft de financiele gevolgen van het bestaande en nieuwe beleid dat in de begroting is opgenomen.
5.1 U i t g a n g s p u n t e n e n n o r m e n Voor een toelichting op de tot stand koming van de kerngegevens wordt verwezen naar Hoofdstuk 4. Het Dagelijks Bestuur van Tricijn is gemachtigd om onvoorziene uitgaven te doen tot maximaal 2 % van de jaarlijkse exploitatiekosten. De exploitatiebegroting 2011 is zoveel mogelijk opgebouwd uit ramingen per kostensoort, waarbij de raming zoveel als mogelijk is opgebouwd uit eenheid x prijs. Loon-, prijs- en rentestijging Voor de loonstijging is het uitgangspunt van de C A O onderhandelingen aangehouden. Voor 2011 wordt voorgesteld uit te gaan van een loonstijging van 0 %. Voor de jaren na 2012 wordt voorgesteld rekening te houden met 1 % loonstijging per jaar. D e C A O heeft een looptijd t/m 1 oktober2009. De ontwikkelingen met betrekking tot de nieuwe C A O zullen worden bewaakt; zo nodig zullen aanvullende voorstellen worden gedaan. Voor de prijsstijging geldt dat uitgegaan wordt van een prijsstijging van 1 %. Ook voor de jaren na 2011 wordt voorgesteld rekening te houden met 1 % prijsstijging per jaar. Ook de economische ontwikkeling zal nauwlettend worden gevolgd. Het (CPB) komt elk jaar in September, tegelijk met de Miljoenennota, met een uitgebreide analyse over de ontwikkeling van de Nederlandse economie en de wereldeconomie. In deze notitie Macro economische verkenning (MEV) wordt ook in meerjarenperspectief de ontwikkeling van loon-, prijs- en rentestijging geschetst. Mocht het op basis van deze informatie nodig zijn dan zal een aanvullend voorstel aan u worden voorgelegd. Afschrijvingstermijnen Voor afschrijving worden de volgende afschrijvingstermijnen gehanteerd: Gebouwen (verbouwing) 15 jaar Kantoormeubilair Apparatuur Kantoorapplicaties Belastingsystemen Hardware, infrastructuur en software Bedrijfsauto's TAX-i gerelateerde investeringen (vanaf 2012)
10 jaar 10 jaar 5 jaar 5 jaar 5 jaar 6 jaar 9 jaar
Personeel & Organisatie
Als uitgangspunt voor de begroting 2011 geldt de benodige basisformatie per 1 januari 2011 ad 63,5 fte. D e toegestane formatie bedraagt 64,5 fte. De extra fte's frictie voor de jaren 2008 t/m 2010 van 3 fte zijn niet meer opgenomen. Daarnaast zijn per 1-1-2010 al enkele staffuncties (3 fte) in eigen beheer genomen die voorheen vanuit de waterschappen werden uitgevoerd (Planning en Control, Communicatie en P&O, JZ en facilitaire ondersteuning. Uitgangspunt is het werkelijke bedrag aan salariskosten inclusief salarisgaranties. D e personele kosten worden via het uurtarief aan de beleidsproducten toegerekend.
•
•
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 15 van 29
•
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
oci icTikircu ^^ BELASTINGEN
Met betrekking tot de ondersteuning ta.v. Financieel beheer, ICT en DIV zijn in afwachting van de samenwerking met Lococensus vooralsnog geen mutaties aangebracht. Deze blijven vooralsnog voor gemene rekening uitgevoerd worden. Bij het berekenen van de personele kosten is uitgegaan van de hieronder in de tabel opgenomen kengetallen. Woon-werkverkeer KM-vergoeding woon-werkverkeer per km Dienstreizen: Vakantietoeslag Eindejaarsuitkering Resultatendeling Beloningsdifferentiatie: Levensloop Levensloop vast Sociale lasten Pensioenlasten Overige toelagen en ambtsjubilea Studie- en opleidingskosten Overige personele kosten
Maximale reisafstand (enkel) 30 km KM-vergoeding 0,19 werkelijke kosten per fte 0,33 per km percentage x jaarloon 8% percentage x jaarloon 4 % percentage x jaarloon 1,5% percentage bruto salarisbedrag 0,35% percentage x jaarloon 1% vast bedrag per fte 325 percentage x jaarloon 10% percentage x jaarloon 15,0% conform opgave van afdeling P & O percentage x jaarloon 3,0% percentage x jaarloon 5%
Onder de post overige personeelskosten moet worden verstaan o.a. kosten van dienstreizen, personeelsvereniging, sportactiviteiten, bedrijfsgeneeskundige zorg, attenties (bloemen en overige uitgaven i.v.m. jubilea, examens etc.) en organisatieontwikkeling, kerstpakket, afdelingsuitje. Ondanks verbetering is er nog steeds veel aandacht voor de dekkingsgraad is bij het Algemeen Bedrijfstak Pensioenfonds. In deze begroting 2011 is voor het werkgeversaandeel rekening gehouden met een pensioenpremie van 15 % voor 2011 en volgende jaren.
Ondersteuning door Waterschappen In de kosten diensten van derden is een post opgenomen voor de ondersteuning door de waterschappen. Deze is in 2010 voor de werkgebieden Planning & Control, P & O en Communicatie (totaal 2 fte) omgezet in de FTE formatie. De overige ondersteuning (JZ, Facility) is in materiele zin verwerkt onder de post Personeel van derden. De in de huidige begroting opgenomen ondersteuning door waterschappen betreft de volgende zaken: a. I&A/DIV Veluwe b. Financieel beheer/Sal. admi Vallei & E e m D e hiermee gemoeide kosten bedragen € 188.250., die voor gemene rekening worden uitgevoerd. Ten aanzien van de begroting 2011 en verdere jaren is dit ongewijzigd omdat bij het opmaken van deze begrotig onvoldoende duidelijk is hoe de invulling van deze werkzaamheden binnen het bedrijfsbureau vorm gegeven wordt. Samenwerking Lococensus De financiele gevolgen met betrekking tot de samenwerking met Lococensus zijn nog niet opgenomen in de begroting 2011 en volgende jaren. 5.20nttrekkingen a a n reserves e n voorzieningen Tricijn beschikt niet over reserves of voorzieningen. Eventuele resultaten op de begroting van voorgaande jaren worden afgerekend met de deelnemers. Opgemerkt dient te worden dat er mogelijk een voorziening voor arbeidsgerelateerde verplichtingen ontstaat in verband met het ontslag van een medewerker. D e omvang van deze post is bij het opmaken van de begroting echter nog niet te bepalen. Opgemerkt zij dat de omvang gering zal zijn. De vorming zal plaats vinden bij B E R A P 2010-11.
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 16 van 29
A
• •
• •• •
TRICIJN ONTWERP BEGROTING 2011 tr>,C>lJ " BELASTINGEN 5.3 W e e r s t a n d s v e r m o g e n Het weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de financiele positie van het waterschap is. Dit is van belang als er zich een financiele tegenvaller voordoet. De begroting is gebaseerd op de huidige inzichten. D e ervaring heeft geleerd dat de realiteit achteraf bezien op bepaalde punten hiervan zal afwijken. D e Gemeenschappelijke Regeling Tricijn beschikt niet over een eigen vermogen positie. Dientengevolge beschikt zij ook niet over een weerstandsvermogen. Dit impliceert dat risico's welke niet in de begroting zijn opgenomen, en niet gedragen kan worden vanuit de post onvoorzien, gedragen moet worden door de deelnemers. Risico's waaraan gedacht kan worden zijn bijvoorbeeld: TAX-i oplevering In deze begroting en meerjarenperspectief wordt uitgegaan van een implementatie van TAX-i in 2012. Vertraging hierin betekent een continuering van de overeenkomsten met IBS. Cao-verhoging Als uitgangspunt van deze beleid begratingis gerekend met een cao-verhoging van 0,0% in 2011 en 0,0% in 2012 en 1,0 in 2013 t/m 2015. Inflatie Als uitgangspunt van deze beleidbegroting is gerekend met een inflatiepercentage van 1,0% in 2011 en 1 % in 2012 t/m 2015. Een structureel hoger inflatiepercentage van 1,0% leidt tot een hogere tariefstijging van 0,35% voorde kostendrager watersysteembeheer en 0,5% voorwaterzuivering. Claims van derden Tricijn belastingen is verzekerd tegen aansprakelijkheid door derden. Daarnaast kunnen in be-paalde gevallen ook claims door derden worden ingediend die niet onder de aansprakelijkheids-verzekering vallen. Claims van derden kunnen betrekking hebben op claims wegens aansprakelijkheid voor onzorgvuldig handelen. D e kosten van hiervan zijn voor rekening van Tricijn. Meeliften Voor meeliften bij Vitens (expireert per 1-1-2012) is een contract opgesteld dat 1 jaar van te voren moet worden opgezegd. Van belang is tijdig met onderhandelen te beginnen over eventueel een nieuwe periode van meeliften.
5.4 Financiering Ontwikkelingen met invloed op treasurybeleid Economie In 2010 nam de economische krimp in diverse landen af (VS en Nederland) en enkele landen toonden alweer een positieve groei (Duitsland, Frankrijk en Japan). Economische indicatoren wijzen op een voorzichtig herstel in de komende jaren. Het herstel zal moeizaam verlopen en de kans op een terugval blijft aanwezig. Deskundigen verwachten de komende jaren een zwakke economische groei, lage inflatie en lage rente. Rentevisie De markt blijft 'gevangen' tussen enerzijds de druk op de langlopende rente die voorvloeit uit de slechte economische situatie met de bijbehorende lage tarieven van centrale banken en anderzijds de sluimerende angst voor een oplopende inflatie op langere termijn vanwege de fors opgelopen begrotingstekorten wereldwijd. Deskundigen verwachten dat er eigenlijk weinig gebeurt met de lange rente. Voorlopig lijkt er dan ook geen duidelijk beeld voor een stijgende, dan wel een dalende rente. Ten aanzien van de korte termijn rente kan geconstateerd worden dat ook hier de economische perspectieven bepalend zijn voor eventuele veranderingen. D e verwachting voor de drie-maands euribor (Europese rentetarieven voor uitwisseling van gelden tussen banken onderling) is dat deze zich op een niveau van random 0,8% zal blijven bewegen. Gezien de kredietcrisis is het niet duidelijk Pagina 17 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
A
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
•
••
tr>i(>ijn act icTikircu -^ BELASTINGEN
hoe de korte rente zich op lange termijn zal voortbewegen. Tot 2011 achten de banken renteverhogingen onwaarschijnlijk. Het voorafgaande bevestigd dat de rente-ontwikkeling nauwlettend gevolgd moet worden gedurende de periode waarop deze begroting betrekking heeft en de voorafgaande tijd.
Liquiditeitsprognose D e liquiditeitsprognose geeft het tekort aan financieringsmiddelen weer als geen leningen worden aangetrokken. Het vormt d e basis voor het bepalen wanneer en in welke mate het gewenst of noodzakelijk is o m vaste geldleningen af te sluiten. Bij oprichting is afgesproken dat de bijdragen in de eerste helft van het lopende jaar worden betaald o m zodoende d e kosten die dit seizoenspatroon bevestigen af te dekken. Hoewel er door Tricijn geen liquiditeitsprognose wordt opgesteld dient er in dit kader wel vooruit gekeken te worden naar de omvangrijke investeringen die TAX-i in 2011-2012 met zich m e e zullen brengen. D e z e kosten kunnen niet uit de lopende middelen worden gefinancierd. Daarnaast speelt de beoogde fusie met Lococensus hier ook een rol.
Treasury beheer Kasgeldlimiet Volgens de wet Financiering decentrale overheden (FIDO) m a g maximaal 8,2% van d e totale lasten van de begroting met kortlopende geldleningen of via krediet in rekening-courant worden gefinancierd. Door deze kasgeldlimiet wordt het renterisico op d e korte financiering beperkt. D e gemiddelde nettovlottende schuld per kwartaal m a g de kasgeldlimiet niet overschrijden. Voor 2011 bedraagt d e kasgeldlimiet 8,2% van € 10.985.000 = € 900.000 (2010 w a s € 867.000). Deze limiet zal met ingang van 1 januari 2011 aan de hoofdrekening worden gekoppeld. Omdat de terugbetalingen steeds hoger worden is de N W B verzocht de limiet van de inningsrekening te verhogen naar € 1.000.000. D e inningsrekening wordt dagelijks "leeggestort" op de hoofdrekening. Hierdoor vindt met deze rekening geen korte financiering plaats. Renterisiconorm D e renterisiconorm bedraagt 2 0 % (waterschappen 30%)van de vaste schuld. Aangezien Tricijn geen leningen heeft, wordt voldaan aan d e renterisico-norm. Liquiditeitspositie O m voldoende liquide te blijven is met de waterschappen Vallei & E e m , Veluwe en Zuiderzeeland overeengekomen de bijdrage aan Tricijn per kwartaal vooruit te betalen. Hierdoor blijft Tricijn met n a m e in de 1e helft van het jaar voldoende liquide. D e externe kosten (bijdrage W O Z kosten, kadaster, softwareondersteuning, kosten aanslagoplegging) moeten in de 1e helft van het jaar betaald worden. Ca. 2/3 van de jaarlijkse kosten worden in de 1e helft van het jaar betaald. R/s/cobe/7eer Tricijn m a g alleen gelden aantrekken voor haar uitvoeringstaak. Dit betekent dat alleen geld wordt aangetrokken voor activiteiten die door het bestuur zijn goedgekeurd. Er vindt geen uitzetting van gelden plaats en er wordt geen gebruik gemaakt van financiele instrumenten (derivaten, opties en dergelijke). Het risicobeleid is erop gericht toekomstige risico's inzichtelijk te maken, te beheersen, te verminderen of te spreiden. Voor wat betreft de externe toetsing van renterisico's geldt dat Tricijn zal voldoen aan de wettelijke kasgeldlimiet en renterisiconorm. Wordt hiervan afgeweken dan zal dit met redenen onderbouwd worden gerapporteerd aan bestuur.
Pagina 18 van 29 Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
I
(r>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BELASTINGEN 5.5 V e r b o n d e n partijen D e waterschappen Veluwe, Zuiderzeeland en Vallei & E e m zijn op het gebied van heffen en invorderen van belastingen een samenwerkingsverband aangegaan. Middels een gemeenschappelijke regeling is hiervoor Tricijn Belastingen opgericht. Tricijn heeft in 2010 een traject ingezet om in een nieuwe gemeenschappelijke regeling samen te werken met de Gemeenschappelijke regeling Rijn Oost (Lococensus) te Zwolle. Bij het opmaken van deze begroting is nog niet te bepalen wanneer deze samenwerking feitelijk plaats zal vinden. De financiele effecten van deze samenwerking zijn daarom nog niet opgenomen in deze begroting. Wel zijn opgenomen de effecten ten aanzien van de implementatie van Tax-i. Dit geldt met name voor de lasten 2012 en verder. Ten aanzien van het pakket TAX-i heeft Tricijn, via de waterschappen, een samenwerkingsrelatie met Het Waterschapshuis. De samenwerking is op basis van een stichting die in 2010 zal worden omgezet naar een gemeenschappelijke regeling. Het Waterschapshuis is de regie- en uitvoeringsorganisatie voor de waterschappen op het gebied van Informatie en Communicatie Technologie. Het Waterschapshuis heeft als doel het bevorderen van samenwerking op het gebied van ICT tussen de waterschappen en de andere overheden die actief zijn in de natte sector. Onder begeleiding van Het Waterschapshuis spannen de waterschappen zich gezamenlijk in o m de kwaliteit van de digitale dienstverlening naar burgers en bedrijven te verbeteren. Daarnaast is het streven gericht op een aanzienlijke kostenbesparing op alle ICT-uitgaven.
5.6 Investeringen In onderstaande tabel wordt een specificatie gegeven van de investeringen 2011: Investeringen
Investering 2011
(bedragen x € 1.000,-) 1. Migratie naar Digitale aangifte 2. Document management system
100 150
3. Tax-i (Onderhanden werk, investeren per 2012)
2.800
Totaal
3.050
Hoewel de investering van TAX-i bij ingebruikname per boekjaar 2012 zal zijn, zal het overgrote deel van deze investering als uitgaven in 2011 geschieden. Het bedrag voor Tax-i is een eerste raming, mede opgenomen o m de meerjarenbegroting vergelijkbaar te houden met begrotingsjaar2011. Een definitieve begroting en projectplan van dit project volgt bij de aanlevering van een bestuursbesluit voor implementatie. Tricijn zal tot implementattie van TAX-i overgaan indien Lococensus succesvol is overgeschakeld. Indien dit niet het geval is zal Tricijn gebruik moeten blijven maken van IBS. Dit gaat gepaard met hogere kosten.
5.7 E M U - s a l d o Een belangrijke afspraak is dat het EMU-tekort ('overheidstekort') van een lidstaat in principe niet meer mag bedragen dan 3 % van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Waterschappen mogen in tijden van nood een maximaal tekort van 0,05% van het B B P hebben. Bij een dreigende overschrijding van het overheidstekort op landelijk niveau kan de minister van Financien beheersingsmaatregelen nemen. De minister kan eveneens een eventuele Europese boete doorberekenen aan decentrale overheden. Deze maatregelen worden vooraf in bestuurlijk overleg besproken.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft reeds bij oprichting te kennen gegeven dat Tric Belastingen niet gehouden is aan E M U regels. D e effecten van Tricijn Belastingen komen tot uitdrukking in de begrotingen van de deelnemers.
•
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 19 van 29
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
(r>i(>ijn dli iCTUircu •^ BELASTINGEN
Pagina 20 van 29
— I
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
OCi icriLiriki •^ BELASTINGEN
5.8 Begroting naar producten Onderstaand treft u een specificatie aan van de gehanteerde producten bij Tricijn over het begrotingsjaar 2011 en volgende jaren. D e hier gespecificeerde bedragen zijn na aftrek van opbrengsten welke aan dat product wordt toegerekend. Productkosten 2011 en verder Bedragen x € 1000 Algemene kosten Heffing Invordering Totalen
2011
2012
2013
2014
2015
2,633 6,337 879 9,849
2,506 6,224 659 9,388
2,524 6,266 644 9,434
2,568 6,386 628 9,583
2,563 6,414 659 9,637
Zoals in bovenstaande tabel zichtbaar is zal vanaf 2012 een structurele kostendaling gerealiseerd worden, die na verloop van tijd afgevlakt wordt door de hantering van indexering, conform de doelstelling van Tricijn Belastingen. D e z e verlaging wordt gedurende verdere jaren afgevlakt door de hantering van indexering voor inflatie en C A O . D e personele bezetting is conform de toegestane formatie begroot. Effecten van de fusie en de vorming van een gezamenlijk bedrijfsbureau zijn niet in bovenstaand overzicht opgenomen. Een belangrijke factor in de kostendaling is de implementatie van TAX-i per 2012. Voor een meerjarenperspectief naar kostensoorten wordt u verwezen naar hoofdstuk 5.10. D e begroting van Tricijn kent geen begroting naar programma's omdat deze overeenkomen met de producten.
•
•
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 21 van 29
•
A • •• |r>i(>ijn
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
act Acrikircu -^ BELASTINCEN
5.9 Begroting naar kosten- e n opbrengstsoorten In onderstaande tabel worden de totale exploitatiekosten en -opbrengsten van Tricijn weergegeven: Rekening Begroting 2009 2010
Kostensoort (x€1000) Omschrijving 401 403 410 412 413 414 415 421 422 423 424 425 426 427 440 451
Externe rentelasten Afschrijvingen van activa Salarissen huidig personeel Sociale premies Overige personeelslasten Rechtstr. uitk. huidig personeel (IZA premie) Personeel van derden Ov.gebruiks /verbruiksgoederen Energie Huren en rechten Verzekeringen Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Bijdragen aan overigen/frictiekosten Onvoorzien Totaal
881 882 883 884
Externe Rentebaten Baten ivm salarissen en sociale lasten Goederen en diensten aan derden Bijdragen van derden
Totaal Resultaat
Begroting Begroting 2011 2010 na 2e wijziging
288 270 2,621 454 340 148 0 376 55 257 11 6 780 4,533 0 0 10,137
0 348 2,786 614 352 0 0 392 39 280 16 3 854 4,689 0 195 10,568
210 343 2,726 614 352 0 77 353 35 253 16 3 856 4,620 0 358 10,816
160 402 2,724 665 358 0 139 355 35 255 13 4 1,089 4,509 0 210 10,919
24 18 1,195 9,592
0 0 755 9,814
0 0 1,084 9,732
25 0 1,045 9,849
10,829 -691
10,569
10,816
10,919
-1
0
0
Toelichting op verschillen omvangrijker als € 25.000: Kosten soort
401 403 412 415 426 427
•
Omschrijving kostensoort Externe rentelasten Afschrijvingen Sociale lasten Personeel van derden Onderhoud door derden Overige dien-sten derden
•
•
Toelichting
Verschil x € 1.000
-50 Een daling wordt verwacht ivm daling rentepercentage en wegwerken van oude achterstand Versnelde afschrijving IBS en nieuwe lasten diverse investeringen Stijging van 8 naar 1 0 % . Overheveling van dienstverlening door waterschappen
* 59 + 49 + 61
•
+ 233
Wordt geheel veroorzaakt door lastenstijging IBS
-111
Ophoging kosten dwanginvordering buiten beheersgebied + 31 Wegvallen kosten 1s fase fusie Lococensus -120 Verlaging inkoop dienstverlening waterschappen - 62 Indexering en div kleine posten + 40
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 22 van 29
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BE! « C T 1 LI r t LI -^ BELASTINGEN
5.10 Meerjarenperspectief 2 0 1 2 - 2 0 1 5 Met ingang van de invoering van de B B V W voor waterschappen is het wettelijk verplicht o m bij de begroting een meerjarenpersectief op te nemen. Onderstaand treft u deze aan voor Tricijn Belasting voor de periode 2012-2015. Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2011 2012 2014 2015 2013
Kostensoort (x€1000) Omschrijving 401 Externe rentelasten 403 Afschrijvingen van activa 410 Salarissen huidig personeel 412 Sociale premies 413 Overige personeelslasten 414 Rechtstr. uitk. huidig personeel (IZA premie) 415 Personeel van derden 421 Ov.gebruiks /verbruiksgoederen 422 Energie 423 Huren en rechten 424 Verzekeringen 425 Belastingen 426 Onderhoud door derden 427 Overige diensten door derden 440 Bijdragen aan overigen/frictiekosten 451 Onvoorzien Totaal 881 882 883 884
Externe Rentebaten Baten ivm salarissen en sociale lasten Goederen en diensten aan derden Bijdragen van derden
Totaal Resultaat
160 402 2,724 665 358 0 139 355 35 255 13 4 1,089 4,509 0 210 10,919
140 550 2,718 665 358 0 140 358 36 258 13 4 464 4,556 0 210 10,470
120 543 2,745 672 360 0 142 362 36 261 13 4 450 4,608 0 210 10,525
100 555 2,772 679 362 0 143 365 37 263 13 4 522 4,661 0 210 10,686
100 540 2,800 685 364 0 144 369 37 266 13 4 500 4,691 0 210 10,723
25 0 1,045 9,849
26 0 1,055 9,389
26 0 1,066 9,433
26 0 1,077 9,583
26 0 1,087 9,611
10,919
10,470
10,525
10,686
10,723
0
0
0
0
0
Voor de externe kosten is gerekend met 1 % inflatie. De personeelslasten zijn vanaf 2012 geindexeerd op 1 %. Zoals gesteld zijn eventuele effecten van de voorgenomen fusie met Lococensus niet in de begroting verwerkt. De personele begroting, en daarmee de ondersteuning door de waterschappen is vooralsnog ongewijzigd. Ten aanzien van TAX-i is rekening gehouden met een implementatie met ingang van 2012. Vanaf deze ingebruikname is IBS niet meer nodig, hetgeen gepaard gaat met een omvangrijke daling in de onderhoudskosten. In 2014 worden de onderhoudskosten van TAX-i verhoogd door het waterschapshuis.
•
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 23 van 29
^r>i(>iin
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
BELASTINGEN
6
Bijdrage d e e l n e m e n d e w a t e r s c h a p p e n
D e kosten verdeelsleutel over d e waterschappen is: a. een gelijk bedrag per waterschap voor d e algemene kosten (33%); b. een heffingscomponent die vormgegeven wordt door het aantal WOZ-objecten en -bedrijven en het aantal woonruimtes en c. een invorderingscomponent die bepaald wordt door het aantal aanslagbiljetten. In hoofdstuk 5 is d e begroting per product opgenomen. Hantering van bovenstaande uitgangspunten op deze begrotingscijfers leidt tot d e onderstaande deelnemerslasten.
Bijdrage Waterschappen 2011 Omschrijving Procentuele verdeling voor Algemene Kosten Verdeling aanslagregels voor Heffing Verdeling Aanslagbiljetten voor Invordering Bijdragen x € 1000 Algemene kosten Heffing Invordering Totalen Bijdragen In percentages
VEL
WVE
ZZL
Totaal
33.33 567,940 468,416
33.33 396,803 334,643
33.33 333,131 286,327
100 1,297,874 1,089,386
878 2,773 378 4,028
878 1,937 270 3,085
878 1,627 231 2,735
2,633 6,337 879 9,849
41
31
28
Voor toekomstige jaren is de ontwikkeling, bij gelijkblijvende parameters, als volgt. Bijdragen Waterschappen 2011 en verder Bedragen x € 1000 Vallei en Eem Veluwe Zuiderzeeland Totalen
2011
2012
2013
2014
2015
4,029 3,085 2,735 9,849
3,842 2,940 2,606 9,388
3,860 2,955 2,619 9,434
3,921 3,002 2,660 9,583
3,933 3,010 2,667 9,610
NB. Voor berekening van bijdragen komende jaren zijn de kengetallen van 2011 gebruikt.
•
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Defmitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 24 van 29
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
7
act iCTitiriLi "^ BELASTINGEN
B e s l u i t ter v a s t s t e l l i n g
De begroting 2011 inclusief meerjarenperspectief 2012 t/m 2015 wordt vastgesteld door Algemeen Bestuur TRICIJN 8 juli 2010 De Algemene Besturen van de deelnemende waterschappen behandelen de begroting 2011 van TRICIJN inclusief meerjarenperspectief 2012 t/m 2015 in hun vergaderingen van Zuiderzeeland Veluwe Vallei & E e m
8 juli 2010 23juni2010 17juni 2010
De deelnemers kunnen hun opmerkingen over de concept-begroting aan het Dagelijks Bestuur van TRICIJN meedelen. Het Dagelijks Bestuur van het belastingkantoor TRICIJN voegtde opmerkingen bij de ontwerp-begroting en biedt het geheel aan het A B van het belastingkantoor TRICIJN aan. Het Algemeen Bestuur van hetCentraal Belastingkantoor TRICIJN. • Gezien het voorstel van het Algemeen Bestuur van 26 mei 2010 • Gezien de opmerkingen van de AB's van de waterschappen Zuiderzeeland, Veluwe en Vallei
&Eem •
•
Overwegende dat de Begroting 2011 inclusief meerjarenperspectief 2012 t/m 2015, na voorafgaande kennisgeving, vanaf 17 juni 2010 gedurende 14 dagen voor een ieder ter inzage heeft gelegen Gelet op de artikelen 83 en 100 van de Waterschapswet
Besluit op 8 juli 2010 o m 1. D e begroting 2011, inclusief meerjarenperspectief 2012 t/m 2015, vast te stellen; 2. Dagelijks Bestuur te machtigen voor het beheer van de uitgaven en inkomsten; 3. Dagelijks Bestuur te machtigen o m onvoorziene uitgaven te doen tot maximaal 2 % van de jaarlijkse exploitatiekosten.
Drs. J.M.P. Moons Voorzitter
Mr. B.S.C. Groeneveld Directeur
•
•
•
•
Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
Pagina 25 van 29
I
TRICIJN O N T W E R P B E G R O T I N G 2011
B
e
g
r
o
t
i
aCt A C T f L1 r C LI -^ BELASTINGEN
n
g
2
0
1
1
Bijlagen
Inhoudsopgave bijlagen
1. 2.
Staat van materiele activa... Staat van personeelslasten
• • • • • • Documentnaam: Ontwerp Begroting 2011 Definitief.doc Adrukdatum: 18-05-2010
ZL 28
Pagina 26 van 29
c 0 CO c
* :=• g C 0) ="
1 1 3 h5 M
I
it
Ri S * I s" » 5 -" t s s s i
141 1 fs
T
i e 8" S" "' S S '" 5" 8 8 8
I s
T 8
f i
CM*
of s
CN 8
of
-§-
g •* o> u» 15 r»_ (ft n r-_ *-__ o_ o © o> to" to co* *" a"! cd Tco I o" ui 1 io © ! to
J nil 1 I
g
il
3 I
t! Hi?
1
O) CM c 5 00 CN rs c 'u> cs 0.
CO 8
g
X
(O 3
CO s"
I
3 s
S
V CD £
sSSSiSEssSsiii CM r- V h-" CO o>" t- r-" o" o" ©" s cm co o ^F *i- n to «
I
I IB B o 3
L
(M I I
II 11 11
I
O in 6 4 |
g f 8
8 I
1 i
TTsTsTsTtft"
O a: o HI m a. at UJ z o
o a: I-
•a I
I o < 111 in UJ g hi < s z i i
g
!
I
555555555555
5
R8888888i^888
-§-
r-~r--r-r^r~r^r^r--r--r--r-i~-. CDCD
-a-
£ £ £ j* jT £ ^ f J K ^ g »,
E
S
o
« Q o S i?
£
.9 §1 I 11 en| i s § i I*
s g
i
I
!
llilliilfllii
1 I i £ < f
| O I I I
ll1 !• iiliifilfii
It I 1 1H I
I 5
•
. Urn
I I I § ti .1 I I ill « "(3 I I j. i a I I
1
I
1 s £1
I
•o
S
o
to I
I
o
11
eo f 10 4
i—" » cm" r-" co" a>" » of co io m 1 id a r h n n -**-*co i*3V»CB
E
If < 111 • i
d i
s
(0 So I I 1 II 1 o H i O CN O
-§- f
tN"iortSs-"c»r*oo g I 8 O V N (D M N N V 00 O O 8 8 ! cp of to" *-" cm" o>" co" t-" m ui uj" iS cd co a> to Co co to
g
5
!
f
III A if
I I
T
1
o 1.. 9 I
I I 1 s
• li
5 i s i 1! ll
if Q<
1 I d
cd cm T-
"55 *= og 2 •!= CO
© o © X
C idD ^ CO ~ •S«
CD Q) c o
CO co
cd Q-
flSg O
i •• M o z < 3 so
L
c CD CD CD CO c c 1CO 1CD 1 CD co a. CO
o c o 12 a> a.
i O o s DC CM CO O 111 CD CQ c o S2 CD £L
z o
o at
c 0) re "3 "35 a> c o CD a c re > re re CO
co to>
co co co co"
rCOn 00 co CO"
r--
co
•Or co
co •<*•
1CO
•corn co
co
rcd •>*•
O
o
o
t-
CO
o CM
05 o
CD CO
CO TCO CO IT)
T-
tftCD CD
CD CD
CD "3"
CD
co s
co CD
CO co
o CD
CM r-~ CM
CM r-cm"
CD
r-^
-eo-
•w co CD
CO CO
CD •— Q.
O
o at o HI OQ Q. at UJ
r^r a>
CD
w LU
O
co m r—
•S"
O or o (A O CM Q. O. "o in 3 CO. CD HI CD .2 S § 5 § _c c 8-2 a) g 8 CO
C
rrco
en CN c eg o> CM n '5> a Q.
0) •C u .2 s (0 c co
O) c O CD
-O r»r•^ o
Sc^ilJ CO CD t *J
If Is -e
8.™ -«*•
<2 *= CD CD w i5 *j *; CD E *^ *^
Tf- -©- -©- -© T-
**
eo-
CD
tM" CD
CD
Dli; r r CD £ - 2^
3 3 "CO CD CQ c CD CD J=? E
i_ 3 -t-» CO CD -Q CO "55 co
a
c CD CD O) CD "c CD CO 2 0.
I I
"c 3 CD 2 CD •D c O
CD 0 .c CD co c CD > CD O) CD O
"55 CD g> i5 co c
Q. CD 2 CD «•»OQ co c CO CD N 0 CQ
55 "2 o > c
c a> 03 "55 E < co 3 o
o o •o "5 c a> a CM O) 1 Ol a> m o & 5> I "
co "o
If || o z. o -o
Q <