Wateroorlog? Watervrede?
Jeroen Warner Docent Rampenstudies Wageningen Universiteit
Internationaal Waterconflict een fluide concept Wanneer is er een conflict? Loopt er een rechte lijn van oorlog naar vrede?
Tussen staten?
Waterconflict
Geen wateroorlogen sinds Babyloniërs (Sennacherib) ‘Water war’ meestal om andere redenen: historische strijd om territorium, leaderschip..
Schaarste?
Zelden absolute schaarste Boliviaanse ‘ wateroorlog’ (waterrel), 2000: waterkwaliteit en waterrechten
Conflictfactoren Gleick’s vier conflictvoorwaarden
a- Mate van gedeeldheid van water b- Weinig alternatieven voor diversificatie c- Bevolkingsdruk neemt toe d- Regionale machtsasymmetrie
Waterconflict gaat niet om drinkwater
3 liters schoon drinkwater p.p. veelal moeiteloos te realiseren 120 l voor wassen, koken, tuinieren 1000 l voor voedselproductie
Table 1 – The Water Event Intensity Scale
(Yoffe, et al. 2001: 71)
scale
event description
7
Voluntary Unification into one nation
6
Major Strategic Alliance (International Freshwater Treaty)
5
Military, Economic or Strategic Support
4
Non-military Economic, Technological or Industrial Agreement
3
Cultural or Scientific Support (non-strategic)
2
Official Verbal Support of goals, values, or regime
1
Minor Official Exchanges, Talks or Policy Expressions – mild verbal support
0
Neutral or non-significant acts for the inter-nation situation
-1
Mild Verbal Expressions displaying discord in interaction
-2
Strong Verbal Expressions displaying hostility in interaction
-3
Diplomatic-Economic Hostile Actions
-4
Political-Military Hostile Actions
-5
Small Scale Military Acts
-6
Extensive War Acts causing deaths, dislocation or high strategic costs
-7
Formal Declaration of War
National Tree Day Planet Ark Home Our UK Home Page
Scientists Say: Risk of Water Wars Rising SWEDEN: August 23, 2004
STOCKHOLM - The risk of wars being fought over water is rising because of explosive global population growth and widespread complacency, scientists said.
"We have had oil wars," said Professor William Mitsch. "That's happened in our lifetime. Water wars are possible." Scientists at the World Water Week conference which began on Sunday in Stockholm said that ignorance and complacency were widespread in wealthier countries. "I don't know what will shake these regions out of complacency other than the fact there will be droughts, pestilence and wars that break out over water rights," said Mitsch, professor of natural resources at Ohio State University. Mitsch told Reuters potential flashpoints included the Middle East. "Continuing on our present path will mean more conflict," a report by International Water Management Institute (IWMI) said. With the world's population growing at exponential rates there was extreme pressure on water supplies to provide drinking water and food, said scientists at the Stockholm gathering. "In 2025 we will have another two billion people to feed and 95 percent of these will be in urban areas," said Professor Jan Lundqvist of Stockholm International Water Institute. The answer was sustained investment in infrastructure. An estimated $80 billion was invested each year in the water sector, but this needed to at least double, said Professor Frank Rijsberman, the IWMI's director general. "I think if I look at the numbers I can't immediately see a way out over the next few years," said IWMI report co-author Dr David Molden. "I think we will reach a real crisis."
Story by Patrick McLoughlin
Wereldwatercrisis => Wereldvoedselcrisis? Machine
Decreased yields
Is het de schuld van El Niño?
El Nino?
In een eerste fase deelden de onderzoekers landen op basis van historische klimaatgegevens in twee groepen in: 93 landen die onderhevig zijn aan El Niño en La Niña, waaronder Australië, Ghana, Laos en Soedan; en 82 landen zonder, zoals Afghanistan, Griekenland, Letland, Zweden en Tunesië. Tijdens een tweede fase zochten de onderzoekers vervolgens naar een verband tussen de jaarlijkse uitbraak van conflicten tussen 1950 en 2004, en de status van El Niño.
Ze stelden vast dat in de ‘onderhevige’ groep het aantal conflicten dubbel zo hoog was in een El Niño jaar ten opzichte van een La Niña jaar
De Wijk heeft een punt als hij laat zien dat in gebieden waar veel grondstoffen, energie, voedsel en dergelijke vandaan komen, water vaak juist een schaars goed is. Landen die ondemocratisch en/of instabiel zijn – betiteld als fragiele staten – vormen vaak ook clusters, waardoor problemen in één land gemakkelijk overslaan op de hele regio.
Circumstantial evidence
Eufraat/Tigris zeker niet het droogste bassin ter wereld (cf. Australië) Wel altijd kandidaat-strijdperk om politieke redenen 1975 en 1998 bijna oorlog Sluiten nu vrede om politieke redenen Wel lijkt langdurige droogte een prikkel tot vredesluiting: Oost-Afrikaanse staten; Nile basin initiative
14 August 2000
World Commission On Dams Chair Challenges "Water War" Rhetoric
Winner of 2000 Stockholm Water Prize Asmal takes on global theory that water scarcity leads to conflict
STOCKHOLM, Monday, Aug. 14 -- In a policy address before the Stockholm Water Forum, World Commission on Dams Chair Prof. Kader Asmal today questioned the motivations and basis for a widespread doctrine that drives foreign policies and global aid: Prevention of Water Wars. After reviewing the bleak facts about water scarcity, and acknowledging how that leads to stress, Asmal argued that there is no basis for spreading alarm, mobilising, strengthening borders or launching unilateral top-down campaign. All of which have been advocated by global experts. Officials from the US Department of the Defense, CIA, State Department and White House met to consider the international implications of water conflicts. The result, was a multimillion dollar agenda to resolve global water disputes, on grounds, said the Secretary of State, that "As competition for water intensifies, further disagreements over access and use are likely to erupt." "With all due respect to my friends," said Asmal, "have battles ever been fought over water? Is water scarcity a casus belli? Does it divide nations? The answer is no, no and no. Indeed, water, by its nature, tends to induce even hostile co-riparian countries to co-operate, even as disputes rage over other issues. The weight of historical evidence demonstrates that organised political bodies have signed 3600 water related treaties since AD 805. Of seven minor water-related skirmishes, all began over non-water issues. " "There is some value to sensational Water War rhetoric," Asmal acknowledged. "Alarmists awaken people to the underlying reality of water scarcity, and rally their troops to become more progressive and interdependent. By contrast, to challenge that rhetoric is to risk making us passive about the status quo, or delay needed innovations or co-operation... But the Water War rhetoric must not replace the vacuum left by the Cold War's end. If the 'water's-forfighting' chorus is off key, its disharmony affects lives as well. It shifts energy and resources from local priorities to foreign affairs. It scares off investment where it is most in need. It reshuffles priorities, delays implementation of policy. It is easier to ignore their thirst than to divert attention to potential foreign threats, real or imagined. Easier, not better. To help the poor and weak, let us together reform our
Omgaan met stress... Leidt schaarste tot oorlog?
Vechten Stelen Besparing Regulering/reallocatie Het probleem ontkennen Het probleem verplaatsen Uitputting
Een kwestie van geloof… Malthusianen
Determinisme
(Brown)
Cornucopians ‘Ingenuity’ kan determinisme doorbreken
(Homer Dixon)
Rijnverdrag
Vervuiling door kalium en zware metalen
Crisis maakt samenwerking mogelijk • 1970s Rijn biologisch doodverklaard • 1980s Seveso
Watervrede?
Wolf: veel meer akkoorden dan strijd om water Kistin/Phillips: maar wat betekent het in de praktijk? Na eerste stappen loopt het vast Internationaal waterrecht nog steeds onderontwikkeld: na Gabcikovo Nagymaros geen grote rechtszaken, terwijl er genoeg reden tot klagen is.
Wateroorlog in recente geschiedenis nog nooit voorgekomen
1967 ging niet (alleen) om Syrisch/Jordanees omleidingsproject De enige media-genieke‘wateroorlogen’ vonden plaats in Bolivia (Cochabamba) en Gujarat (Narmada) maar dat ging om burgerverzet tegen water projects
Geen oorlog, geen vrede?
Wateroorlog Populair in jaren ‘ 90, terug als ‘klimaatoorlog’ (Wenzel 2008) Geen empirische onderbouwing Hydro-conflict als proxy voor iets anders?
Watervrede - Veel verdragen, weinig - follow-up - Heel weinig - multilaterale afspraken - Regimes eenvoudig te omzeilen
Realpolitik: Bovenstromers hoeven niet samen te werken met benedenstromers Liberalen: maar onvermijdelijke botsing t.g.v.interdependentie Bovenstromers gebruiken hun water om macht te verkrijgen; benedenstromers gebruiken hun macht om water te verkrijgen Zee of strategisch kanaal geeft benedenstromers hindermacht
Nederlands-Belgische wateroorlog?
Belgie: 71,3 % van landoppervlak in internationaal stroomgebied (Nederland 33%) Belgie ’fragile state’? Historische grieven: afsluiting Schelde 250 jaar, Nederland bepaalt de voorwaarden; betoont zich onbetrouwbare contractpartner bij Scheldevisie (door two-level game rond Hedwigepolder)
Westerschelde (Escaut)
Schelde- estuarium
Vlaams-Nederlands leerplatform (OAP) met publieke, private en NGO-actoren
Binationaal NGO platform is voorloper (1998) Pragmatische deal Te elfder ure trekt Nederland zich terug, Belgie doet aan ‘linkage politics’
The Nile: 6617 km
1960s – 1970s Egypte wisselt 2x van blok uit gewin: Assoeandam, Nijlinitiatieven
‘De Wereldbank heeft Egypte meer nodig dan de Egypte de Wereldbank nodig heeft
Blue Nile: Egypt, Sudan, Ethiopia
Oostel
1906: colonial treaty with Menelik II 1920: Britsh-Egyptian treaty; no upstream ‘arrest’: 1959: Treaty with Sudan, not Ethiopia
White Nile: Egypte, Sudan, Oeganda, Tanzania, Rwanda, Burundi Mainly interested in hydropower.. But threatening to change terms Uganda and Kenia waking up
Mubarak’s regendans
New Valley project alleen mogelijk als er (te)veel binnenkomt, bijv. 1997-2000 Maar … 1978-1988 grote droogte 1959 Full Utilisation of the Nile verdrag met Sudan - nu: nieuw verdrag zonder 1959 te wijzigen?
The River Jordan
R Jordan: 5 oeverburen
Golan Heights & bovenstroom Jordaan betwist tussen Israel, Syria and Lebanon West bank: van wie zijn de aquifers? Gaza: bremzout drinkwater
Struggle for ideas.. en achterliggende constellaties Watervrede Wateroorlog Water (contra)hegemonie
Watermanifest: Groep van Lissabon (Petrella) Anti-privatisering, water als gemeenschappelijk erfgoed, lokaal beheer, tegen grote dammen Niet coherent in compositie en agenda World Water Forum in IV (Mexico) en V (Istanbul) is een arena hiervoor Venezuela, Bolivia tegen de mondiale consensus
Hydro-Hegemonie (Zeitoun & Warner 2006)
Grieks: hegemoon = gids, leider Niet hetzelfde als dominantie: Mix van harde (dwang) en zachte (overtuigingskracht, ideeen) vormen van power Meerlagige strijd, lagen werken op elkaar in (‘layer cake’) ‘the authoritative leadership of a riparian actor or actors, shaping discourses, values and the understanding as well as the ordering, including the positioning of other weaker riparian actors, of the (sociotechnical) water system".
Hydro-hegemon kan ook aardig zijn
Autoriteit - organiseren van fora - ruimhartigheid, giften - Succes prikkelt tot ambitie Hegemonale macht brengt aparte lusten en lasten Zijn er aardige hegemonen? Leider of bullebak (dwang)?
Euphraat-Tigris bekken
Gelaagd schaakbord Internale kolonisatie van hulpbronnen Turkse staat vs Koerdenu Turkije vs. Syrie en Irak Globale ‘ overlay’ : Amerikaanse dominantie in de regio
GAP
Rol van Israël
1997 Samenwerkingsverdrag: militaire samenwerking en waterhandel 2004 Arms for water deal ? 2006 Waterafspraak afgeblazen 2009 Erdogan schoffeert Israel Druk van Israel op Eufraat?
Meer Eufraatwater voor Syrie: minder drink van Israel op Jordaan Ben ik een Zionist?
Lokaal Conflict… Voorbeeld van multiple-use water conflict in Bolivie
Tarata: domestic water vs. agricultural water. Slecht gedefinieerd wie waarop recht heeft
Domestic niet alleen voor wassen en koken maar ook voor bierbrouwen, moestuin, etc.
Dorpelingen saboteren elkaars pijpleidingen.
Het geval China:
Als China niest heeft de wereld griep 97% van alle zeldzame industriële grondstoffen maar waterprobleem Zuid-noord-kanaal met grote ecologische gevolgen Zou virtual water strategy niet beter zijn? Land grab: landbouwgrond in Afrika betekent extra buffercapaciteit, wel concurrerend met lokale behoeften China laat zich wel degelijk iets aan milieurichtlijnen als EKRW gelegen
Water conflict niet direct gerelateerd aan acute schaarste Niet alle ‘samenwerking‘ is vrijwillig: kan synonym zijn aan onderdrukking Samenwerking en conflict kunnen gelijktijdig voorkomen
Voedsel en veiligheid
Voedsel&honger alleen op wereldagenda als de veiligheid wordt bedreigd 2008, 2011 voedselrellen Intussen: land grab in Afrika, Z Amerika, Azie
Some useful lessons
Water wars have not happened in recent times (yet)
------------------------------------------------- Upstream riparians use water to access more power Downstream riparians use power to access more water ----------------------------------------------------------------
Water conflict is not usually only about water. Rather, it is a flashpoint for all kinds of disputes
Kortom:
We moeten conflict niet los zien van samenwerking De afwezigheid van oorlog betekent nog geen vrede Een verdrag betekent nog geen samenwerking Conflict speelt zich vaak op meer niveaus af
