Waterfront Dalfsen - verkeersaspecten en ontwerp Gemeente Dalfsen
1 augustus 2011 dsn-236
1. Inleiding 1.1. Algemeen Aan de zuidzijde van de kern Dalfsen staan de nodige ontwikkelingen op stapel. Het nieuwe gemeentehuis is inmiddels gerealiseerd en ook voor het gebied ten oosten van het gemeentehuis worden ontwikkelingen voorzien. Binnen het plan, dat bekend is onder de naam Waterfront, worden de realisatie van een supermarkt, een aantal winkels (detailhandel) en diverse woningen voorzien. Deze ontwikkelingen zijn geprojecteerd op de locatie van het voormalige gemeentehuis en de locatie hier tegenover. Naast de ruimtelijke ontwikkelingen wordt ook de infrastructuur aangepast. Voor het verkeerskundig goed functioneren van de toekomstige situatie is het van belang dat alle voorzieningen op eenvoudige wijze door alle relevante modaliteiten bereikt kunnen worden. U heeft ons gevraagd om een verkeerskundig ontwerp op te stellen dat het gebied op adequate wijze bereikbaar maakt voor de verschillende modaliteiten. Dit betekent dat het gebied goed bereikbaar moet zijn voor voetgangers, (brom)fietsers en gemotoriseerd verkeer. De mate waarin in verkeersruimte moet worden voorzien wordt veelal bepaald door de grotere voertuigen. In dit geval zijn de aanwezigheid van een busroute via het gebied en de bevoorrading van de detailhandel (vooral de supermarkt) aspecten waarmee in de verdere uitwerking rekening moet worden gehouden. Daarnaast is de toegankelijkheid van de jachthaven door voertuigen met een boottrailer van belang.
2.
Uitgangspunten 2.1. Algemeen Bij het opstellen van het verkeersontwerp heeft het bestaande stedenbouwkundig plan als uitgangspunt gediend. Dit betekent dat de geprojecteerde bouwblokken zoveel als mogelijk in stand zullen worden gehouden. Daarnaast wordt rekening gehouden met de volgende uitgangspunten. 2.2. Gemeentelijk Verkeers- en VervoersPlan (GVVP) In het GVVP van de gemeente Dalfsen is de wegenstructuur van de kern gecategoriseerd. Dat wil zeggen dat aan iedere weg binnen het gemeentelijke grondgebied een functie is toegekend. Aan deze functie is een (gewenste)
1
inrichting en gebruik gekoppeld. Voor dit plan zijn vooral de Poppenallee/Vechtdijk, Raadhuisstraat, Molenstraat, Beltestraat en Prinsenstraat relevant. De Poppenallee en de Vechtdijk zijn beide gecategoriseerd als gebiedsontsluitingsweg binnen de bebouwde kom. De overige wegen behoren tot het verblijfsgebied (30 km/uur) en vallen daarmee in de categorie erftoegangsweg. Bij de erftoegangswegen wordt in het GVVP nog onderscheid gemaakt in een wegtype ‘hoofdstructuur binnen verblijfsgebied’. Hieronder valt in dit geval alleen de Raadhuisstraat. Wegen met een dergelijke typering zijn over het algemeen de verkeersverzamelende wegen in het verblijfsgebied en deze kenmerken zich veelal door een hoge(re) intensiteit en afwijkende vormgeving (bredere profielen). Hiermee wordt ten aanzien van de voorgenomen ontwikkelingen direct een potentieel knelpunt zichtbaar, namelijk de hogere verkeersfunctie van de Raadhuisstraat en de gewenste verblijfsfunctie in verband met de geplande (en deels al aanwezige) voorzieningen. Naast de categorisering van het wegennet is in het GVVP een fietsroutenetwerk aangegeven. Voor dit gebied is relevant te vermelden dat een hoofdfietsroute door het gebied loopt tussen de Poppenallee/Vechtdijk en de Beatrixstraat via de Raadhuisstraat. Op hoofdfietsroutes in het verblijfsgebied, die verlopen via wegen met een intensiteit hoger dan 100 motorvoertuigen in het spitsuur, dienen fiets(suggestie)stroken te worden gerealiseerd met een breedte van bij voorkeur 1,5 meter. 2.3. Busroute In de huidige situatie is er sprake van een busroute vanaf de Vechtdijk/Poppenallee via de Raadhuisstraat naar de Bruinleeuwstraat (vice versa). Het betreft lijn 167 die met een frequentie van 1 keer per uur rijdt in beide richtingen. Ook maakt lijn 667 als scholierenlijn gebruik van deze route. Deze lijn rijdt in de ochtend- en middagperiode 3 keer, waarbij ’s ochtends alleen richting Vechtdijk wordt gereden en ’s middags alleen richting Bruinleeuwstraat. De lijnvoering van beide lijnen is zodanig dat het (nagenoeg) uitgesloten is dat bussen elkaar op de Raadhuisstraat tegenkomen. 2.4. Bevoorrading detailhandel Binnen het plangebied is de realisering van een supermarkt voorzien. Deze supermarkt komt in het centrale deel van het plan en wordt via de route Vechtdijk/Poppenallee – Raadhuisstraat – Molenstraat – Beltestraat – Raadhuisstraat ontsloten. De Beltestraat zal hiervoor ‘recht’ getrokken worden, door de sloop van de winkel ‘Bloemsierkunst De Anne-moon’ aan het Burgemeester van Bruggenplein 2. De manoeuvre van het bevoorradende verkeer wordt hierdoor vergemakkelijkt. U heeft aangegeven dat er in de ochtendspits een wachtrij ontstaat op de Raadhuisstraat om de Vechtdijk/Poppenallee op te rijden. Deze wachtrij mag er niet toe leiden dat het bevoorradende verkeer wordt gehinderd. Met andere woorden de route voor het bevoorradende verkeer
2
(uiteraard alleen het plangebied in) moet ook mogelijk zijn als er sprake is van wachtende voertuigen. Hiermee wordt in het ontwerp rekening gehouden. Bij het bepalen van de noodzakelijke ruimtebehoefte is uitgegaan van door Albert Heijn aangeleverde voertuigkenmerken. Hiervoor wordt verwezen naar de notitie ‘Programma van Eisen Bereikbaarheid winkels voor transport’, versie 3 april 2008. 2.5. Jachthaven De jachthaven dient bereikbaar te zijn voor personenauto’s voorzien van een boottrailer. De trailer moet achterwaarts de helling afgereden kunnen worden. Deze manoeuvre is bepalend voor de vormgeving van het plein en de hellingbaan. 2.6. Overige aspecten Naast de manoeuvreerbaarheid van voertuigen is de wens van de gemeente Dalfsen het beeld, zoals dat onlangs is gerealiseerd op de Beatrixstraat (hoofdfietsroute), door te zetten in het te ontwikkelen gebied. Op deze weg is een profiel gerealiseerd met aan beide zijden van de rijbaan fietssuggestiestroken. Deze stroken hebben een breedte van circa 1,3 meter en zijn vormgegeven door middel van rode dubbelklinkers. De rijbaan heeft een breedte van 2,7 meter en is voorzien van een klinkerverharding. De totale rijbaanbreedte komt hiermee op 5,3 meter. De rijbaan is aan beide zijden voorzien van rijwielpadbanden en er zijn geen parkeervoorzieningen buiten de rijbaan aanwezig. Aan de oostzijde van de weg is een trottoir aanwezig, terwijl de westzijde is voorzien van een smalle (loop)strook naast de rijbaan. In afwijking op het oorspronkelijke ontwerp zoals dat in het stedenbouwkundig plan is opgenomen is in de Molenstraat de noordelijke wegkant als uitgangspunt genomen. Dit betekent dat de wegkant/trottoirkant aan deze zijde ongewijzigd blijft. Er is geen rekening gehouden met een eventuele aanpassing van het kruispunt Poppenallee - Vechtdijk – Raadhuisstraat waar de fietsvoorzieningen mogelijk anders vormgegeven gaan worden. Aangezien nog niet bekend is op welke wijze de aanpassingen exact zullen worden doorgevoerd is met dit aspect geen rekening gehouden in voorliggende notitie en ontwerp. Ten slotte is als uitgangspunt gehanteerd dat het aanwezige groen in het gebied zoveel als mogelijk gehandhaafd blijft. Het is evident dat dit aspect betrekking heeft op groen van enige omvang en volume. Het betreft dan ook hoofdzakelijk bomen.
3
3. Het ontwerp 3.1. Algemeen Het ontwerpproces is gestart met het opstellen van een basisprofiel dat nodig is om bevoorradend verkeer en de bus op een redelijk vlotte wijze af te kunnen wikkelen. Hierbij verstaan wij onder een redelijk vlotte afwikkeling dat het passeren van een bus en een vrachtauto binnen het profiel mogelijk moet zijn. Dit betekent overigens niet dat dit in de bochten ook het geval moet zijn. Geaccepteerd wordt dat twee grote voertuigen ter plaatse van een (haakse) bocht even op elkaar moeten wachten. Nadat het profiel is vastgesteld zijn de overige ontwerpen opgesteld, de bochten, de kruispunten, de toegang naar de parkeergarage en de vormgeving van de jachthaven. 3.2. Profielen 3.2.1.
Raadhuisstraat
Om een passage van vrachtverkeer en bussen binnen het profiel mogelijk te maken is niet alleen de breedte van het profiel van belang, maar ook het profiel van vrije ruimte aan beide zijden van de rijbaan. Het mag duidelijk zijn dat een rijbaan smaller kan zijn als zich aan beide zijden geen obstakels bevinden. In dat geval kan het voertuig op de kantverharding rijden en kunnen spiegels ‘oversteken’ over de wegkant. Zijn er wel obstakels dan dient rekening te worden gehouden met een schrikafstand tot deze obstakels en is dus een bredere weg nodig. In dit geval is het van belang het profiel zo compact mogelijk te houden, omdat het een ‘winkelstraat’ betreft waar het verkeer zo min mogelijk dominant moet zijn. Er moet worden gezocht naar een evenwicht tussen verblijfsfunctie en de (noodzakelijke) verkeersfunctie. Zoals al aangegeven zijn dit moeilijk verenigbare aspecten. Wij stellen voor de rijbaanbreedte 6,0 meter te maken. Op deze breedte kunnen een vrachtauto (2,6 meter breed exclusief spiegels) en bus (2,55 meter breed exclusief spiegels) elkaar passeren. Rekening houdend met de aanwezigheid van spiegels (0,3 meter per spiegel) en een tussenafstand tussen de voertuigen van 0,25 meter komt de noodzakelijke breedte op 6,0 meter. De buitenste spiegels steken dan wel over de rand van de weg. Wij stellen voor de rijbaan aan beide zijden op te sluiten door middel van rijwielpadbanden (zie figuur 1), vergelijkbaar met de toegepaste banden in de Beatrixstraat. Figuur 1: Voorbeeld rijwielpadband
4
In lijn met het oorspronkelijke plan stellen wij voor aan beide zijden van de rijbaan parkeerplaatsen te realiseren. Hoewel haaks parkeren (aan de noordzijde van de Raadhuisstraat) gunstiger is voor de bevoorradingsroute (waarover later meer), is desondanks gekozen voor langsparkeren aan beide zijden. Dit heeft vooral te maken met ruimtelijke aspecten en het feit dat haaksparkeren achteruitrijdende bewegingen met zich meebrengt. Deze bewegingen zijn vanuit verkeersveiligheidsoverwegingen minder gewenst. De parkeerplaatsen hebben een breedte van 2,5 meter. Deze breedte is gewenst om enige afstand tussen het voertuig en de kant rijbaan mogelijk te maken en de uitstap aan de wegzijde veilig mogelijk te maken. Wij stellen voor de parkeerstrook in een van de rijbaan afwijkende kleur verharding vorm te geven en de vakken (eveneens in een afwijkende kleur) niet te centreren in de breedte, maar meer richting voetpad vorm te geven. Dit om de parkerende automobilist duidelijk te maken dat niet direct tegen de wegkant aan geparkeerd moet worden. De breedte van 2,5 meter is overigens inclusief de rijwielpadband. Dit betekent dat ook langs de parkeervakken een rijwielpadband aanwezig is. Hiermee is er ook in het geval dat er geen voertuigen geparkeerd staan sprake van een duidelijk afgescheiden rijbaan. Voertuigen die geparkeerd worden kunnen eenvoudig gebruik maken van de rijwielpadband om de parkeervoorziening te bereiken. Voor de voetgangers bedraagt de minimaal beschikbare ruimte op het oostelijk gelegen winkeldeel 2,5 meter. Dit is het geval op het smalste deel van de Raadhuisstraat (gevel tot gevelafstand 16,0 meter) als aan beide zijden wordt geparkeerd. Indien er niet wordt geparkeerd (of er geen vakken aanwezig zijn) is de ruimte voor de voetganger breder. Het voetpad bevindt zich op dezelfde hoogte als de parkeerplaatsen, waardoor er gevoelsmatig sprake is van meer ruimte voor de voetganger dan de werkelijke breedte. Het basisprofiel voor de Raadhuisstraat is weergegeven in figuur 2.
Figuur 2: Basisprofiel Raadhuisstraat (maten in meters)
Ondanks de wens van de gemeente om het profiel van de Beatrixstraat voort te zetten, stellen wij voor op de Raadhuisstraat een andere indeling te hanteren. Wij stellen voor geen fietssuggestiestroken aan te leggen, maar te kiezen voor rabatstroken. De rabatstroken hebben bij voorkeur een breedte van 1,0 meter en worden vormgegeven in een afwijkende kleur bestrating en/of bestratingspatroon. De reden dat wij hiervoor kiezen ligt in de wens om het verblijfskarakter te
5
benadrukken, terwijl met de realisatie van rode fietssuggestiestroken het verkeerskarakter wordt benadrukt. Een alternatief zou ook nog kunnen zijn het realiseren van een (lijn)goot in het midden van de rijbaan. Ook hiermee kan het verblijfskarakter worden benadrukt. Deze vormgeving stellen wij voor tot de aansluiting met de Molenstraat. Voorbeelden van beide profielen zijn weergegeven in figuur 3 en 4.
Figuur 3: Profiel met rabatstroken
Figuur 4: Profiel met centrale goot
3.3. Profiel Molenstraat Voor de Molenstraat kan worden volstaan met een beperkter profiel dan in de Raadhuisstraat. De Molenstraat wordt veel minder met verkeer belast en op deze weg zijn passages tussen vrachtverkeer onderling (nagenoeg) uitgesloten. In de Molenstraat wordt de huidige kant van het trottoir aan de noordzijde gehandhaafd en wordt de weg 5,0 meter breed. Het betreft een profiel bestaande uit een rijbaan die verder niet is onderverdeeld. Aan de zuidzijde is de weg voorzien van langsparkeervakken en een trottoir. De langsparkeervakken zijn 2,0 meter breed en het achterliggende trottoir is minimaal 1,25 meter breed. Voor de Molenstraat geldt dat bredere parkeervakken niet noodzakelijk zijn in verband met de lagere intensiteit en beperktere ruimtebehoefte. Voor de vormgeving van deze weg stellen wij dezelfde materialen voor als bij de Raadhuisstraat. Hiermee bedoelen wij het afscheiden van de rijbaan door middel van rijwielpadbanden. Dit geldt zowel voor de nieuw te realiseren zuidzijde als de bestaande noordzijde van de Molenstraat. In dit geval is het gewenst de banden onderdeel uit te laten maken van de rijbaan, waarmee de netto rijbaanbreedte op 4,6 meter komt. Deze breedte is voldoende om een vrachtauto en personenauto elkaar (met beperkte snelheid) te laten passeren. De rijwielpadbanden maken het mogelijk om, indien noodzakelijk, eenvoudig uit te kunnen wijken naar het trottoir of een parkeervak. Op locaties waar dit naar verwachting voor zal komen is het noodzakelijk het verhardingsmateriaal en de fundering hierop af te stemmen.
6
3.4. Kruispunten 3.4.1.
Algemeen
In het ontwerp bevinden zich diverse bochten en kruispunten. In deze paragraaf gaan wij op deze specifieke locaties in. Hierbij werken wij de route af vanaf de Vechtdijk/Poppenallee. 3.4.2.
Vechtdijk/Poppenallee – Raadhuisstraat – Prinsenstraat
In de inleiding is aangegeven dat de wachtrij voor de Vechtdijk/Poppenallee geen belemmering mag vormen voor inrijdende vrachtauto’s en bussen. Om deze doorgang te kunnen garanderen moet er ruimte zijn voor het opstellen van voertuigen voor de Vechtdijk/Poppenallee. Omdat vrachtverkeer moet draaien is de ruimtebehoefte ter plaatse groter dan de normaal benodigde wegbreedte. Om deze reden is de Raadhuisstraat ter plaatse verbreed. Om de rijweg niet te breed te laten worden stellen wij voor een overrijdbare geleider aan te leggen waar het vrachtverkeer gebruik van kan maken. De rijstrookbreedte naast de geleider bedraagt 2,5 meter en de breedte van de geleider bedraagt circa 1,5 meter. In de bocht in de Raadhuisstraat is de geleider breder (maximaal 3,0 meter). De geleider dient zoals aangegeven overrijdbaar te zijn. Om deze reden stellen wij voor de geleider in een vergelijkbaar materiaal als de rijbaan, maar in een afwijkende kleur vorm te geven. Bij de vormgeving van de geleider moet rekening worden gehouden met de inrijdbaarheid van de Prinsenstraat vanaf het westelijke deel van de Raadhuisstraat en met de voetgangersverbinding die vanuit de Prinsenstraat naar het Waterfront loopt. Wij merken op dat de aansluiting van de Raadhuisstraat met de Vechtdijk conform de oorspronkelijke plantekening (circa 2,0 meter) in zuidelijke richting is opgeschoven. 3.4.3.
Raadhuisstraat – voetgangersoversteek
Ongeveer in het midden van de Raadhuisstraat bevindt zich een belangrijke oversteek voor voetgangers vanuit het winkelgebied naar het Waterfront. Het is van belang deze route te accentueren zodat voor het verkeer op de Raadhuisstraat duidelijk is dat rekening moet worden gehouden met overstekende voetgangers. Wij stellen voor de oversteek te accentueren door het verhardingsmateriaal uit de ‘steeg’ door te zetten over de Raadhuisstraat. Hierbij is het van belang dat er geen hoogteverschillen zijn voor de overstekende voetgangers. Dit kan door de rijbaan van de Raadhuisstraat ter plaatse te verhogen (snelheidsremmend effect) of de voetgangersvoorziening te verlagen ter hoogte van de oversteek. Indien voor de laatste vormgeving wordt gekozen dient het hoogteverschil bij voorkeur geleidelijk te worden overbrugd. Eventueel kan nog worden overwogen een voetgangersoversteekplaats (zebra) aan te brengen, waarmee de positie van de voetganger (juridisch) wordt beschermd. In dat geval is het wenselijk de
7
oversteekplaats verhoogd aan te leggen om de snelheid van het gemotoriseerde verkeer te remmen. 3.4.4.
Raadhuisstraat - Jachthaven
Dit kruispunt betreft de aansluiting van de Raadhuisstraat met de toegang naar de jachthaven ter hoogte van de ingang van het gemeentehuis. Om de beweging voor de bus in noordelijke richting mogelijk te maken en de (negen) bomen die in de binnenbocht staan te kunnen handhaven is de rijbaan van de Raadhuisstraat (noord-zuid gedeelte) aan de zuidzijde iets opgeschoven in westelijke richting ten opzichte van het oorspronkelijke plan. Om weer goed aan te sluiten op de Beatrixstraat is de hoek waaronder de nieuwe Raadhuisstraat in het oorspronkelijke plan was geprojecteerd gewijzigd. Dit betekent ook dat de ligging van de parkeerplaats ten westen van de Raadhuisstraat enigszins is aangepast. Op het noord-zuid wegvak is het profiel identiek aan het basisprofiel met dien verstande dat aan de oostzijde haaksparkeervakken zijn aangebracht. Op dit deel is dit minder bezwaarlijk dan ter hoogte van de winkels, enerzijds omdat de intensiteit hier lager ligt, anderzijds omdat het aantal parkeerwisselingen op deze locatie naar verwachting beperkter is. 3.4.5.
Raadhuisstraat – Bruinleeuwstraat - Molenstraat
Op dit kruispunt is vooral de beweging van het bevoorradende vrachtverkeer van de Raadhuisstraat naar de Molenstraat van belang. Om deze manoeuvre goed mogelijk te maken is de bocht tussen genoemde wegen vergroot ten opzichte van het oorspronkelijke plan. Om te voorkomen dat het kruisingsvlak te groot wordt is in de binnenbocht een overrijdbaar gedeelte aangebracht. 3.4.6.
Molenstraat - Beltestraat
De aansluiting tussen de Molenstraat en de Beltestraat is een van de meest kritische locaties. Vrachtverkeer moet hier de bocht kunnen maken. Om deze reden is het van groot belang dat er voldoende wegbreedte aanwezig is en dat zich geen obstakels in de bocht bevinden. Het geprojecteerde gebouw kan blijven staan. Wel moet er rekening worden gehouden met een overrijdbaar gedeelte in de binnenbocht en mogen de trottoirs langs de Molenstraat en de Beltestraat niet worden voorzien van obstakels. De trottoirs zijn in principe niet nodig om de uitzwaai van trailer en cabine op te vangen, maar het is wel gewenst dat dit mogelijk is. 3.4.7.
Beltestraat - Raadhuisstraat
Voor de aansluiting tussen de Beltestraat en de Raadhuisstraat geldt dat het vooral van belang is dat de locatie van de parkeerplaatsen geen hinder oplevert voor uitrijdend bevoorradend verkeer. De parkeerplaatsen aan de noordzijde zijn
8
hierbij het meest bepalend. Deze moeten zodanig gepositioneerd worden dat de sleeplijn van het vrachtverkeer hiervan geen gebruik maakt. In deze situatie heeft haaksparkeren aan de noordzijde van de Raadhuisstraat een lichte voorkeur, omdat de afstand tot de bebouwing voor uitrijdend vrachtverkeer dan groter is en het uitrijden eenvoudiger kan plaatsvinden. Hiervoor is om andere redenen echter niet gekozen. 3.4.8.
Toegang parkeergarage
Ten aanzien van de toegang van de parkeergarage aan de Raadhuisstraat is het van belang dat de maatvoering voldoet aan de NEN 2443. Voor de in-/uitgang van de parkeergarage is het van belang dat de aansluitbogen voldoende groot zijn en dat het zicht op de voetgangers langs de Raadhuisstraat voldoende is. Wij adviseren daarom het voetpad niet direct voor de uitgang te situeren, maar dit zo dicht mogelijk tegen de Raadhuisstraat aan te leggen. Hierdoor ontstaat er een beter zicht op de voetgangers voor verkeer dat de parkeergarage wil verlaten. De ruimte die hierdoor beschikbaar komt voor voertuigen is circa 4,0 meter. De breedte van de toegangsrijbaan dient minimaal 6,0 meter te bedragen. 3.4.9.
Jachthaven
In de jachthaven is het wenselijk dat voertuigen met boottrailer de boottrailer eenvoudig te water kunnen laten. In het ontwerp is dit mogelijk gemaakt door het volledige haventerrein te benutten en vervolgens langs de kademuur te rijden om het voertuig en de trailer recht te trekken. Daarna kan achteruit worden gereden in de richting van de hellingbaan en kan de boot te water worden gelaten. Hiervoor is het noodzakelijk dat de kademuur voor een deel in noordelijke richting wordt opgeschoven en een rijbaan langs de kademuur wordt gerealiseerd. Deze rijbaan kan eventueel in grasbetonstenen worden aangelegd, zodat de rijbaan een groen uiterlijk krijgt, maar wel voldoende draagkracht heeft voor voertuigen en boottrailers. Het ontwerp is weergegeven in bijlage 1 3.4.10. Overige aspecten Naast de hiervoor aangegeven aandachtspunten is het nog van belang dat in het ontwerp wordt voorzien in voldoende stallingsplaatsen voor fietsers. Laatste aspect dat van belang is, is de bereikbaarheid van de steeg tussen de bebouwingsblokken door de hulpdiensten. Voor het maatgevende voertuig (ladderwagen brandweer) is een rijcurve opgesteld. Hieruit blijkt dat dit voertuig zonder problemen de steeg kan bereiken. De rijcurves van het brandweervoertuig en de rijcurves voor bus- en bevoorradend verkeer zijn weergegeven in bijlage 2.
9
Bijlage 1: Ontwerptekening Waterfront
Bijlage 2: Rijcurves
Busroute
Bevoorradend verkeerroute
Jachthaven
Hulpdiensten en parkeergarage
