WAT WORDT ER GEDAAN TEGEN TERRORISME? EN WAT KUNT U DOEN?
NEDERLAND TEGEN TERRORISME
DE AIVD’ER TEGEN TERRORISME We weten veel en we doen veel. Meer dan ik kan vertellen. We luisteren af, we infiltreren* en we verzamelen en bestuderen informatie over verdachte
1. 2. 3. 4. 5.
In deze folder leest u: wat er wordt gedaan tegen terrorisme*. wat u zelf kunt doen. wat u moet doen als er toch een aanslag dreigt of plaatsvindt. veelgestelde vragen. verklaring van woorden.
Terrorisme. U leest erover in
personen en groepen. De Algemene
de krant en op internet. U
(AIVD) werkt samen met meer
Inlichtingen- en Veiligheidsdienst dan 100 verschillende inlichtingen-
hoort erover op radio en tele-
diensten in de wereld.
visie. Er lopen rechtszaken, er worden mensen gearres-
teerd en soms zet de politie zelfs een trein stil. Moeten we ons zorgen maken? Veel mensen doen dat wel. Dat is logisch. Want ook in Nederland kan een aanslag plaatsvinden.
DE OFFICIER VAN JUSTITIE TEGEN TERRORISME De nieuwe Wet terroristische misdrijven is een belangrijke stap vooruit. We kunnen verdachten eerder aanhouden en voor de rechter brengen.
1. WAT ER WORDT GEDAAN TEGEN TERRORISME
DE SCHOONMAKER TEGEN TERRORISME
MEER DAN 200.000 PROFESSIONALS
zo klein mogelijk maken. Belangrijke
WERKEN SAMEN
organisaties werken al heel veel samen.
Het beste middel tegen terrorisme is
Van de Algemene Inlichtingen- en
samenwerken. Alleen met elkaar
Veiligheidsdienst (AIVD) tot en met de
we moeten doen. Een voorbeeld:
kunnen we het risico van een aanslag
politie. Van de Koninklijke Luchtmacht >>
prullenbakken op de stations veel
Mijn collega’s en ik krijgen in geval van een dreiging, een sms-je. Zodat we precies weten wat als er dreiging is, worden de vaker dan normaal geleegd.
*) Kijk voor de betekenis van deze woorden achterin de brochure.
>> tot en met NS. Inmiddels hebben ruim
HET VOORKOMEN VAN
200.000 professionals hun krachten
RADICALISERING*
gebundeld bij de bestrijding van terro-
Mensen worden niet van de ene op de
risme. Politiemensen, officieren van
andere dag terrorist. Het begint meestal
justitie, perronopzichters, douanebe-
met het ontwikkelen van radicale
ambten, F-16 vliegers, treinconducteurs,
ideeën en het eindigt soms met het
bewakers, belastingdeskundigen, en
voorbereiden en plegen van aanslagen.
vele anderen. Hun organisaties staan
Daarom is er speciale aandacht voor
met elkaar in contact en houden
plekken waar radicalisering ontstaat.
ons land wordt meteen opge-
elkaar op de hoogte. Samen vormen
Dat kan op scholen zijn, maar ook in
merkt. Wij gaan er onmiddellijk
ze een ‘schild’ tegen terrorisme. Sinds
gevangenissen of op internet. Leraren
zijn we aan de andere kant van
2005 zorgt de Nationaal Coördinator
en gevangenismedewerkers bijvoor-
het land. Ik heb gelukkig nog
Terrorismebestrijding* voor de samen-
beeld, spreken groepen en personen
hang in de aanpak van terrorisme.
rechtstreeks aan op hun ideeën en
DE DOUANE TEGEN TERRORISME De douane controleert de goederenstromen die ons land in- en uitgaan. De inhoud van containers kan bekeken worden door een scan. We zien dan, net als bij een röntgenfoto, precies wat erin zit.
DE F-16 VLIEGER TEGEN TERRORISME Elk onbekend vliegtuig boven
op af. In een paar minuten
nooit meegemaakt dat er echt iets aan de hand was.
gedrag. Alles wordt gedaan om te voor-
DE WIJKAGENT TEGEN TERRORISME In ons werk is het belangrijk dat we in
HET BESTRIJDEN VAN TERRORISME
komen dat deze mensen ontsporen.
BEGINT MET MEER WETEN Informatie is belangrijk om terroristen
INTERNET EN SATELLIETZENDERS
zo vroeg mogelijk op te sporen en
Via internet en satellietzenders is het
de juiste beveiligingsmaatregelen te
gemakkelijk om informatie te ver-
nemen. Deskundigen van de verschil-
spreiden. Ook terroristen en radicale
lende organisaties verzamelen en
groeperingen maken hier gebruik van,
straat lopen. We kunnen de gegevens van
bestuderen informatie. De organisaties
bijvoorbeeld voor hun propaganda*.
iemand die zich verdacht gedraagt nu
delen die informatie met elkaar, zodat
Websites die oproepen tot haat, geweld
er op tijd kan worden ingegrepen.
of discriminatie worden zo mogelijk >>
gesprek blijven met de buurtbewoners. We komen zo ook in contact met mensen die dreigen te ontsporen of verkeerde ideeën ontwikkelen. Om terrorisme te voorkomen, is onder meer de Identificatieplicht ingevoerd. Ben je 14 jaar of ouder, dan mag je niet meer zonder paspoort, rijbewijs of identiteitskaart op
veel makkelijker achterhalen.
>> uit de lucht gehaald. Ook buitenlandse
website van de Nationaal Coördinator
radio- en televisiezenders die gebruikt
Terrorismebestrijding: www.nctb.nl.
DE LERARES TEGEN TERRORISME
worden voor het verspreiden van dit
We proberen te voorkomen
soort informatie worden aangepakt, als
VERDACHTE PERSONEN
het maar enigszins mogelijk is.
EN GROEPERINGEN
dat kinderen elkaar discrimineren. Gelijkwaardigheid en respect voor elkaar, dat is erg belangrijk.
Mensen die zich verdacht gedragen, ALERTERINGSSYSTEEM
worden scherp in de gaten gehouden.
TERRORISMEBESTRIJDING*
Als daar toestemming voor is, worden
Voor onze samenleving zijn bijvoor-
hun telefoongesprekken afgeluisterd
beeld Schiphol, het openbaar vervoer,
en hun post en e-mail gecontroleerd.
het drinkwater, elektriciteit en gas
Soms worden ze zelfs voortdurend
Bij TNO werken we aan
erg belangrijk. En kwetsbaar als het
gevolgd en in hun activiteiten gestoord.
kleding kunt kijken.
gaat om terrorisme. Als er aanwijzingen
Als het nodig is, worden bepaalde
Je kunt dan zien of iemand
zijn voor een aanslag worden de
groepen geïnfiltreerd. Geheim agenten
heeft. Je ziet ook echt de
verantwoordelijke organisaties meteen
sluiten zich in dat geval aan bij
gewaarschuwd. Daarvoor wordt een
een verdachte groepering om zo veel
speciaal systeem gebruikt: het
mogelijk informatie te verzamelen.
Alerteringssysteem. Dit systeem kent vier alerteringsniveaus: oplopend van
WETTEN ZIJN EN WORDEN
basisniveau tot hoog. Bij elk niveau hoort
AANGEPAST
een aantal beveiligingsmaatregelen.
In Nederland moet iedereen zich
Hoe groter de dreiging, hoe meer beveili-
aan de wet houden. Ook de overheid.
gingsmaatregelen er worden genomen.
Om terrorisme beter te kunnen
Het niveau kan veranderen in de tijd.
bestrijden, worden wetten aangepast.
Voor actuele informatie gaat u naar de
Zo is er nu de Wet terroristische >>
DE WETENSCHAPPER TEGEN TERRORISME Innovaties* kunnen ons helpen in de strijd tegen terrorisme. een apparaat waarmee je door
bijvoorbeeld een wapen bij zich vorm van een pistool of een mes, anders dan bij een metaaldetector.
DE TREINCONDUCTEUR TEGEN TERRORISME We nemen elke melding van onze passagiers serieus. Als het nodig is, hebben we direct contact met de politie. Als het moet, zetten we de trein stil. We kunnen niet voorzichtig genoeg zijn.
DE JONGERENWERKER TEGEN TERRORISME In mijn werk zie ik soms jongeren die in contact komen met mensen met radicale ideeën. Het is belangrijk om daarover te praten. Vaak helpt het als ze op een
>> misdrijven. De politie kan een verdachte
nacht. Elk vliegtuig, elke helikopter,
eerder oppakken. Door de nieuwe wet-
zelfs elke heteluchtballon die boven
geving is het samenspannen* om te komen
Nederland vliegt, wordt opgemerkt.
tot een terroristische aanslag strafbaar.
24 uur per dag staan er F-16’s klaar om
Net als het werven van mensen voor een
verdachte vliegtuigen te onderscheppen.
gewapende strijd in het buitenland.
positieve manier aan de slag kunnen. In een baan of op een opleiding.
DE BEWAKER TEGEN TERRORISME
Er kunnen tegenwoordig ook zwaardere
INTERNATIONALE SAMENWERKING
straffen worden opgelegd als er sprake
TEGEN TERRORISME
is van terroristische bedoelingen.
Overal ter wereld werken politie en inlichtingen- en veiligheidsdiensten met
SPECIALE EENHEDEN
elkaar samen om belangrijke informatie
De politie en defensie beschikken over
snel uit te wisselen. In veel Europese
goed getrainde en zwaarbewapende
landen wordt de wetgeving op het
draaien ploegendienst en
‘speciale eenheden’. Deze eenheden
gebied van terrorismebestrijding steeds
we houden de boel
worden ingezet bij gevaarlijke arres-
verder aangescherpt. Veel landen
taties. Bijvoorbeeld van mensen die
hebben wetten aangenomen die het
worden verdacht van het voorbereiden
mogelijk maken om verdachte personen
van terroristische activiteiten. Alle
af te luisteren. Samen met andere
speciale eenheden zijn ondergebracht
landen, is Nederland ook buiten onze
Wij zoeken naar bewijsmateriaal
bij één organisatie. Daardoor kan
grenzen actief om het terrorisme bij
dat in de rechtszaal gebruikt
er sneller en beter worden ingegrepen.
de wortels aan te pakken. Daarvoor
Er zijn in Nederland meer dan 30.000 bewakers. Ikzelf werk in Europoort. Mijn collega’s en ik
dag en nacht in de gaten.
DE FORENSISCH* ONDERZOEKER TEGEN TERRORISME
kan worden. We onderzoeken
worden bijvoorbeeld Nederlandse
bijvoorbeeld sporen, bestuderen handschriften en verzamelen DNA-gegevens.
HET LUCHTRUIM
militairen naar het buitenland uitge-
De Koninklijke Luchtmacht bewaakt
zonden.
het luchtruim boven Nederland dag en
2. WAT U ZELF KUNT DOEN
weken bij u in de straat staat, hoeft niets te betekenen maar het kan wel. Als u
WE MOETEN ELKAAR IN NEDERLAND
TOCH ZULLEN WE MOETEN OPLETTEN
NIET WANTROUWEN
Als we allemaal opletten, kunnen we de kans
Misschien is wel het grootste gevaar van
op een aanslag verder verkleinen.
terrorisme dat er een sfeer ontstaat waarin
• Let u vooral extra op in situaties waar veel
we elkaar wantrouwen. Belangrijk is dat
mensen bij elkaar zijn. Op metro- en
we elkaar blijven respecteren en vertrouwen.
treinstations. Bij festivals of concerten.
Bijna iedereen in Nederland is tegen
In winkelcentra.
terrorisme, welk geloof of overtuiging hij of zij ook heeft.
• Let u in elk gebouw altijd op waar de nooduitgangen of vluchtgangen zijn. • Het kan zijn dat u websites tegenkomt
MEVROUW BERENDS TEGEN TERRORISME Ik was aan het winkelen en ineens zag ik een rugzak staan. Helemaal alleen in een drukke winkelstraat. Dat vond ik toch verdacht.
die aanzetten tot haat. Of die op een andere manier in strijd zijn met de wet. Meld dit via www.meldpuntcybercrime.nl. • Laat uw eigendommen niet onbeheerd achter.
de zaak niet vertrouwt, bel dan de politie. • Mensen die overdreven veel aandacht hebben voor de beveiliging van een gebouw of een terrein kunnen bezig zijn met de voorbereiding van een aanslag. Waarschuw in dat geval de politie. • Het kan zijn dat u toevallig mensen met
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS • 0900-8844 (zet dit nummer onder de P van Politie in uw mobiele telefoon, lokaal tarief) • 1-1-2 (alleen in spoedeisende gevallen) • 0800-7000 (Meld Misdaad Anoniem, van 08.00 tot 24.00 uur)
elkaar hoort praten en dat hun woorden u verdacht voorkomen. Licht de politie in. • Bent u winkelier en koopt een klant een grote hoeveelheid artikelen die u in verband kunt brengen met een aanslag, zoals kunstmest of waterstofperoxide?
DOVEN EN SLECHTHORENDEN • 0900-1844 teksttelefoon (lokaal tarief) • 0800-8112 (alleen in spoedeisende gevallen)
Bel dan de politie.
Net toen ik de politie had gebeld, kwam er een jongetje aanrennen. Die was gewoon zijn rugzak vergeten. Achteraf had ik voor niets
WAT IS VERDACHT?
gebeld. Volgens de politie moest ik de volgende
Het is moeilijk in het algemeen te zeggen
keer gewoon weer bellen.
wat verdacht is en wat niet. Dat hangt af van de situatie. Een aantal voorbeelden: • Ziet u een achtergelaten koffer op een trein- of metroperron, dan kan dat verdacht zijn. Waarschijnlijk was iemand
3. WAT U MOET DOEN ALS ER TOCH EEN AANSLAG DREIGT OF PLAATSVINDT Alle maatregelen om terrorisme te bestrijden, kunnen niet altijd voorkomen dat er een aanslag dreigt of plaatsvindt. Maar ze kunnen de kans op een aanslag wel kleiner maken. Wat moet u doen als er toch een aanslag plaatsvindt?
vergeetachtig en is er niets aan de hand.
BIJ EEN BOMAANSLAG
• Ga zo snel mogelijk naar een open plek.
Toch is het beter om meteen een
• Bescherm uzelf tegen rondvliegend of
• Ga niet in groepen staan. Er kan nog een
medewerker van het openbaar vervoer te waarschuwen of de politie te bellen. • Een onbekend bestelbusje dat al twee
vallend materiaal. • Bent u zelf niet ernstig gewond, help dan zo veel mogelijk anderen.
bom ontploffen. • Blijf vanwege het gevaar voor instorten uit de buurt van grote gebouwen.
• Blijf uit de buurt van ramen omdat ze kunnen breken en van geparkeerde auto’s omdat ze kunnen ontploffen. • Volg de instructies van politie, beveiligingspersoneel of hulpverleners. • Bel kort om mensen te laten weten dat u in veiligheid bent, maar gebruik de telefoon
GA NIET NAAR DE PLEK VAN DE AANSLAG Kijk bij een aanslag regelmatig naar de televisie of luister naar de radio voor informatie. Of ga naar de internetsite
4. VEELGESTELDE VRAGEN NEDERLAND IS ALTIJD EEN VRIJ LAND
waar mogelijk kansen te bieden. Op een baan
GEWEEST WAARIN MENSEN
of een opleiding bijvoorbeeld. Het is belang-
MOCHTEN DENKEN WAT ZE WILDEN.
rijk om elkaar met respect te behandelen.
IS DAT VERLEDEN TIJD? Nee. Nederland is nog steeds een land waar
MIJN KIND BEZOEKT RADICALE WEBSITES.
veel kan en mag. Iedereen heeft het recht om
WAT KAN IK DAARAAN DOEN?
voorkomen dat netwerken overbelast
zijn of haar mening te geven. Scherpe debatten
Ouders kunnen een belangrijke rol spelen
raken. Is het mobiele netwerk overbelast,
over zaken waarin we verschillen, zijn uitstekend.
bij het herkennen en voorkomen van radicali-
probeer dan de vaste lijn.
Maar die vrijheid mag niet misbruikt worden
sering. Heeft uw kind veel aandacht voor
om mensen aan te zetten tot geweld of haat.
radicale ideeën? Praat daar dan over met hem
niet voor onnodige gesprekken. We moeten
• Als het donker is, gebruik dan geen lucifers
www.crisis.nl. Ga niet kijken op de plek van de aanslag.
of een aansteker. Er kan gevaar zijn voor een gasontploffing. • Heeft u informatie die kan helpen bij
of haar. Kunt u uw kind niet overtuigen, zoek IN MIJN WIJK WONEN MENSEN VAN
dan hulp bij een familielid, een vertrouwens-
VEEL VERSCHILLENDE NATIONALITEITEN.
persoon, een kennis, een leraar of de wijkagent.
het opsporen van de daders (signalemen-
IK BEN WEL EENS BANG DAT IK NAAST
ten, een beschrijving van een auto), neem
EEN TERRORIST WOON. IS DAT TERECHT?
VERTELT DE OVERHEID WEL ALLES
dan contact op met de politie.
De kans dat er een terrorist in uw wijk woont,
OVER TERRORISME?
is erg klein. Bijna iedereen, met welke
Vrijwel alles. De overheid is zo open als
culturele of religieuze achtergrond dan ook,
mogelijk. Maar u begrijpt dat het niet goed is
is tegen terrorisme.
om te veel te vertellen. Dat zou de veiligheid
• Heeft u foto’s gemaakt, bijvoorbeeld met uw mobiele telefoon, geef ze dan aan de politie.
BIJ BOMDREIGING • Ziet u een verdacht pakketje of een situatie die niet normaal is, blijf dan uit de buurt.
in gevaar kunnen brengen. Ook terroristen HOE KUNNEN WE RADICALISERING
zouden er dan hun voordeel mee kunnen doen.
VOORKOMEN?
• Waarschuw omstanders of medepassagiers.
Mensen die zich achtergesteld of gediscri-
AL DIE BEVEILIGINGSCAMERA’S OP STRAAT
• Bel de politie of waarschuw het personeel
mineerd voelen, kunnen eerder radicale ideeën
EN STATIONS, MAG DAT WEL?
krijgen. Ook mensen die geen toekomst
Ja, dat mag. In steeds meer straten en op
voor zichzelf zien, kunnen een risico vormen.
stations is tegenwoordig cameratoezicht. En
Het is de taak van de overheid om iedereen
ook staan er steeds meer bewakingscamera’s
ter plaatse. • Volg de instructies van de politie of hulpverleners.
op gebouwen. Voor onze veiligheid moeten
Als de rechter vindt dat er niet genoeg
we een beetje van onze privacy inleveren.
bewijs is, wordt de verdachte vrijgelaten.
5. VERKLARING VAN WOORDEN
Een officier van justitie kan niet altijd
In deze folder over terrorisme worden veel begrippen genoemd. Wat betekenen ze
HOE HERKEN IK EEN TERRORIST?
precies inschatten of het bewijsmateriaal
precies in dit verband?
U kunt niet aan iemands uiterlijk zien of hij
voldoende is voor een veroordeling.
of zij een terrorist is. U kunt wel letten op
Maar bij de beslissing om iemand te arres-
verdacht gedrag. Vindt u dat iemand
teren kan ook meespelen dat daardoor
met als doel politieke of godsdienstige
zich verdacht gedraagt, let dan extra goed
misschien een aanslag wordt voorkomen.
standpunten aan anderen op te leggen.
*) Terrorisme: het plegen van zwaar geweld
*) Infiltreren: geheim agenten van
op en waarschuw de politie.
politieke of religieuze standpunten. *) Het Alerteringssysteem Terrorismebestrijding: een waarschuwingssysteem voor overheid en bedrijfsleven. Het systeem
MAG IK WORDEN AFGELUISTERD?
veiligheidsdiensten sluiten zich aan bij
waarschuwt bij een verhoogde dreiging.
WAT MOET IK DOEN ALS IK MERK DAT
Afluisteren mag alleen als er een goede reden
terroristische groepen om zo achter
Op die manier kan er snel iets gedaan
MENSEN IN MIJN OMGEVING RADICALE
voor is. En als er toestemming voor is.
plannen voor aanslagen te komen.
worden om het risico op een aanslag
IDEEËN VERKONDIGEN?
Wat de overheid wel en niet mag, is in wetten
Als u merkt dat mensen in uw omgeving
vastgelegd.
*) De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb): een functionaris die, geholpen door medewerkers, ervoor
anderen proberen te overtuigen van radicale
kleiner te maken en de gevolgen ervan te beperken. *) Samenspannen: een aantal personen
ideeën die een gevaar vormen voor de
WORDEN WE EEN POLITIESTAAT?
zorgt dat in Nederland goed wordt na-
bereidt in het diepste geheim terroris-
Nederlandse samenleving, kunt u hierover het
Nee. Voor onze veiligheid is waakzaamheid
gedacht en samengewerkt om de kans op
tische daden voor.
beste praten met de politie. U kunt ook bellen
nodig. In situaties van verhoogd risico, zal
een aanslag zo klein mogelijk te maken.
met Meld Misdaad Anoniem: 0800-7000.
er meer controle zijn. Maar ook dan worden
De NCTb valt onder verantwoordelijk-
de rechten van burgers beschermd.
heid van de minister van Justitie en
WAAROM PAKKEN JULLIE VERDACHTEN
*) Innovaties: uitvindingen en ontdekkingen, bijvoorbeeld op het gebied van de techniek. *) Forensisch onderzoek: het vinden van
de minister van Binnenlandse Zaken en
bewijzen voor terroristische activiteiten
Koninkrijksrelaties.
met behulp van alle beschikbare, tech-
OP EN LATEN ZE DAN VERVOLGENS
WAT IS HET BELANGRIJKSTE DAT IK
WEER LOPEN?
KAN DOEN?
Als iemand verdacht wordt van een ernstig
Het is belangrijk dat ons leven niet over-
bereidheid om niet-democratische
DNA-sporen, het leesbaar maken van
strafbaar feit wordt hij of zij gearresteerd.
heerst wordt door angst. Er is geen
middelen te gebruiken om politieke of
verborgen computerbestanden, enzovoort).
En bij zware verdenking voorlopig vastgezet.
reden voor paniek. Natuurlijk is het belangrijk
godsdienstige opvattingen aan anderen
De officier van justitie bepaalt of er genoeg
dat we goed blijven opletten. Maar laten
op te leggen.
bewijs is voor een rechtszaak. Toch leidt een
we vooral blijven doen wat we al deden en
rechtszaak niet altijd tot een veroordeling.
gewoon doorgaan met leven.
*) Radicalisering: een proces van groeiende
*) Propaganda: eenzijdige informatie om aanhangers te winnen voor bepaalde
nische mogelijkheden (vingerafdrukken,
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS • 0900-8844 • 1-1-2 • 0800-7000
(zet dit nummer onder de P van Politie in uw mobiele telefoon, lokaal tarief) (alleen in spoedeisende gevallen) (Meld Misdaad Anoniem)
DOVEN EN SLECHTHORENDEN • 0900-1844
teksttelefoon (lokaal tarief)
• 0800-8112
(alleen in spoedeisende gevallen)
MEER INFORMATIE www.nederlandtegenterrorisme.nl Voor vragen over terrorismebestrijding, wat de overheid hieraan doet en wat u kunt doen, kunt u terecht bij Postbus 51. Postbus 51 is bereikbaar op werkdagen van 9.00 tot 21.00 uur onder telefoonnummer 0800-8051 (gratis) of via www.postbus51.nl. Deze brochure is ook beschikbaar in een groter lettertype. Kijk hiervoor op www.nederlandtegenterrorisme.nl. Hebt u een leeshandicap dan is de brochure in gesproken vorm beschikbaar (ook op cd-rom). Voor meer informatie of kosteloos bestellen: www.fnb.nl of telefonisch via 0486-486486.
www.stichtingmakkelijklezen.nl
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding www.nederlandtegenterrorisme.nl
