Wapen Jezelf Met Woorden

f l e z e J n Wape n e d r o o W Met

2007-2008

www.wapenjezelfmetwoorden.nl.

26

27

Inhoudsopgave 4

Voorwoord Oxfam Novib Wat is Wapen Jezelf Met Woorden?

5

6 7 8 9 10 11 12

Nawoord Colofon

13

14 1

Wat zijn de be

Voorwoord Oxfam Novib edachte dat t vanuit de g ch ri e g p o ve ti nzen. E-mo tot landsgre xfam Novib O jn zi ft t e e rk h e p 6 e 0 b 0 iet In 2 or ukken ook n lossingen vo n en vraagst e ag rv ve eken naar op n zo t e h grenze t e m nsen bezig t en onrecht. ereld zijn me lijkheid, rech e g n o t e m Overal ter w n e n elkaar maken hebb isselen en va ukken die te w st g it u aa r vr aa lk ze e e d el meer met n partners in dat gebied ve p o n e n n n netwerk va ku e e Wij ft e e h b Novi rol van ult graag de beurt. Oxfam rv e g ve u ij n Z . g an d in leren hat aan ervar rganisaties in n met een sc e d an sl g resseerde o lin te ïn e g n ontwikke aa n rk te koppele or dit netwe o d ar la e ak m Nederland. tussen ject was die ro p ve ti o -m g van dit E eweld. rote koppelin genZinloosG Te g n ti ch ti De eerste g S de Landelijke gevuld uth Africa en ikkeld en aan tw n o r e rd Gun Free So ve en nde method atieven geren altern a zijn bestaa n ik jo fr -A m o id u s) Z n In Over Weapo n van ma’s (Words m ra g ro ject zijn dele sp ro le p t e met h e d n n. Gedure lijke aan te biede or de Lande voor geweld itgevoerd do u n e n e m o n Woorden. ma’s overge n Jezelf Met e ap W l: te deze program ti de est om de weld onder lingen gewe enZinloosGe se g is Te w g it n u ti e ch d ti S en jn er verschill n drie jaar zi e p lo e g af e . In d ontwikkelen en verder te m sa n e d o meth

2

langrijkste le

ssen en ins piratie gewe est voor de en in Zuid-A Nederlande frika geweld rs? oorzaken nie dadiger zijn t zoveel te ve , blijken de rschillen. He die niet wete t gaat in beid n hoe ze me en landen o m jongeren t hun jaloezi e, onrechtg gaan. Gezie evoelend om n de ernst va moeten n de gevalle n in Zuid-Afr bevlogenhe ika is de mo id van traine tivatie en rs en docen ten om iets onveiligheid te doen aan hier erg gro de grote ot. In Nederl and is deze schoolleidin motivatie bij g steeds m eer aanwezi docenten e n g. De socia scholen verd le veiligheid ient extra aa op de Nede ndacht en m rlandse oet gewaarb orgd worde n. Het project is met valle n en opstaa n verlopen m veel geleerd aar met elkaa van deze m r hebben w ethodiekuitw e isseling. Zow Nederland lig el in Zuid-Afr t een profess ika als in ioneel lespak zelfstandig ket daar waa mee door ku r beide organ nnen en wat isaties onzes inzien bijdragen om s in beide la de sociale ve nden kan iligheid op sc met de eind holen te verg resultaten. W roten. Wij zi ij willen dit p jn tevreden roject Wape ook van har te aanbevele n Jezelf Me t Woorden d n aan schole an n. Het geeft gedrag en h leerlingen in andelingsbe zicht in hun kwaamheid eigen om anders m et agressie om te gaan. Farah Karimi Directeur Oxfam Novib Hoewel de

uitingsvorm

De 7 W’s van Wapen Jezelf Met Woorden Let’s Talk

1. Wat is Wapen Jezelf Met Woorden?

Wapen Jezelf Met Woorden is: - gastlessen op middelbare scholen in Nederland; - gegeven door getrainde gastdocenten van de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld; - waarbij jongeren worden gestimuleerd na te denken; - over agressie en geweld op school, persoonlijke ervaringen, oorzaken, gevolgen en alternatieven voor geweld; - en hun eigen rol en verantwoordelijkheid binnen deze onderwerpen.

2. Wanneer is het allemaal begonnen? We gaan terug naar het jaar 2005. In dat jaar zijn de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld (LSTZG) en Gun Free South Africa (GFSA) door Oxfam Novib met elkaar in contact gebracht. LSTZG was met de campagne Stop Geweld op School bezig om agressie en geweld op middelbare scholen in Nederland te verminderen en zo een prettige en sociaal veilige leeromgeving te creëren.

! k l a T s ’ t Le

Jezelf sen [Wapen aar 2005 gastles bespreekb s oktober leerlingen verzorgt sind en te geweld bij d [LSTZG] na te denken erp zinloos loosGewel timuleerd en en ges gTegenZin het onderw olg en htin om gev ger ijs Stic en, jon erw jke gen, oorzak De Landeli sen worden rtgezet ond arin tles voo erv gas het ke 4 nlij n] in e van uik, persoo Met Woorde van een seri wapengebr Door middel op school, te maken. en geweld r agressie Talk! praten ove eld… Let’s en voor gew orden te denken over: Wo t alternatiev Me zelf om na timuleerd Wapen Je GEVOLGEN rlingen ges RZAKENEN rden de lee NBEZIT OO tlessen wo HOOL WAPE PSC EN In de gas DO HOL WEL GSC GE s 3OORTEN PENOMGEVIN FOMSTANDER LDO ERO EWE TO• NG ER SLACH s !GRESSIEE ENALSDAD G KEERVARING ITUATIES EEFOMGEVIN s 0ERSOONLIJ NINDEZES VEILIGEREL ENHANDELE RENAANEEN s (UNEIG AGETELEVE elk 1 lesuur FEENBIJDR tlessen van s (OEZEL van 4 gas De inhoud gt opgebouwd: t: me zijn als vol informatie doen wij lijke sen feite tles erwerp, van gas ie op het ond etten: op basis van de Het geven acht kunnen 1 Introduct

aand Les n aanz nten extra tot nadenke . enbezit op rmee doce verstrekken/ e in de klas eld en wap odule, waa en discussi Een lesm agressie, gew documentaire de thema’s gen en besteden aan over oplossin men in nadenken school; tieve werkvor ustwording: deze site Les 2 Bew eld door crea orden.nl. Op gew etwo r our voo lent zelfm scho alternatieven www.wapenje informatie over de er. tie, De website rma mak je zelf te zetten. en de strip ergrondinfo en: hoe ga erzoeken staan acht de leerling cijfers en ond nzicht van . roten zelfi (gastlessen), ervaringen Les 3 Verg en conflicten persoonlijke ssie, woede e leerlingen alen onder klas: om met agre ker, waarme r middel van stripverh men in de De stripma omgangsvor geweld doo over en e. en ssie icati . raken mak met agre commun Les 4 Afsp nen brengen geweldloze ld woorden kun maken over (wapen)gewe en afspraken taire over de gastless ctieve een documen invulling van enkele effe nt kan de met daarop klas. Als rbeelden van Een DVD, met de doce binnen de nd en voo In overleg ol in Nederla actualiteiten worden op op scholen Zuid-Afrika. d en wij de scho in vrag stem len en afge op scho ing in de kost per gastles. methoden tegemoetkom euro rage van 25 om een bijd

4

nl twoorden. njezelfme 22 00. www.wape vinden op ZG: 071 367 sen is te naar de LST r de gastles .nl of bel etwoorden ormatie ove inf elfm de jez pen vullen r: info@wa Meer aan e-mail naa of stuur een

Ik besef dat geweld niet de oplossing is en dat je beter met andere mensen erover kan praten. Were-di, jongen, 14

5

Ik heb veel geleerd, en een ding vind ik ge

woon:

Geweld is niet wat tel

3. Waarom gastlessen op scholen?

ZSC, Meisje, 12

t!.

Over de hele wereld wordt lukraak in wapens gehandeld. Daardoor leven miljoenen mannen, vrouwen en kinderen elke dag in armoede en in angst voor gewapend geweld. Elke minuut wordt één van hen met wapens gedood. Ieder jaar worden er genoeg kogels gemaakt om iedereen op aarde twee keer te doden. 500.000 gezinnen verliezen jaarlijks een vader, moeder, zoon of dochter door wapengeweld. Ook in Nederland is geweld geen uitzondering, zelfs op scholen. Een leraar die doodgeschoten wordt, bedreiging en intimidatie, jongeren die elkaar pesten, schoppen en slaan. Het zijn feiten die niet thuishoren op een school. Toch gebeurt het: 5% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs neemt wel eens een wapen mee. Onderzoek van Justitie laat zien dat op 40% van alle basisscholen ernstig gepest wordt, met fysiek geweld. 53% van de leraren heeft op het werk te maken met agressie en geweld. GFSA was al langer bezig met het begeleiden van middelbare scholen in Zuid-Afrika om een veilige leeromgeving, een Gun Free Zone (GFZ), te creëren voor hun leerlingen. Gezien de ervaring van GFSA met hun GFZ’s en de grote mate van geweld en agressie in Zuid-Afrika was de link gelegd dat wij hiervan konden leren en de bruikbare middelen en methoden via ons lesmateriaal konden overbrengen op middelbare scholen in Nederland. Wapen Jezelf Met Woorden of in Zuid-Afrika Words Over Weapons was geboren!

Telegraaf, 4 september 2008

Girlz, 9 januari 2008

Wat ik heel opvallend vind is dat jongeren allemaal weten dat het niet normaal is om geweld te gebruiken,

6

De gastdocent heeft duidelijk gemaakt dat als je voor een wapen kiest je ook kiest voor de gevolgen.

maar dat zij niet weten hoe ze het kunnen veranderen. Dat breng ik ze graag bij.

Were-di, meisje, 13

Jelly, gastdocent

7

4. Wie werken er allemaal mee? Zoals in de voorgaande W’s al is genoemd werken we binnen Wapen Jezelf Met Woorden samen met meerdere partijen. We stellen ze even voor: Oxfam Novib Oxfam Novib wil jongeren bewust maken van de gevolgen van wapens. De makkelijke beschikbaarheid van wapens versterkt armoede, leidt tot schendingen van mensenrechten en rekt oorlogen. Oxfam Novib en haar partnerorganisaties hebben daar dagelijks mee te maken. Oxfam Novib streeft naar een rechtvaardige wereld zonder armoede. Dit kan nooit bereikt worden zolang er zoveel wapens in omloop zijn. Daarom steunt Oxfam Novib organisaties die zich inzetten om mensen bewust te maken van de gevolgen van wapengeweld. Dit is de eerste stap naar een meer geweldloze wereld. Meer informatie: www.oxfamnovib.nl. Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld (LSTZG) De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld probeert met voorlichting, campagnes en projecten jongeren bewust te maken dat agressie en ‘zinloos’ geweld niet normaal is. De missie van de LSTZG is: Motiveer ieders initiatief voor verbetering van zijn of haar woon-, werk- en leefomgeving. Door middel van álle vormen van communicatie draagt de stichting bij aan bewustwording en een mentaliteitsverandering. De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld maakt zich sterk voor het verminderen van onveiligheidsgevoelens, pesten, agressie en geweld. Meer informatie: www.zinloosgeweld.nl.

Gun Free South Africa GFSA werkt hard aan het beperken van wapenbezit en –gebruik. Ze letten erop dat de overheid de Wet op Vuurwapens uitvoert en bewaakt, organiseert wapeninzamelacties en licht de bevolking voor over de risico’s en de effecten van wapengeweld. Maar alles begint op school. Leerlingen worden opgeroepen om wapens in te leveren en mee te werken aan wapenvrije scholen. Ook ouders helpen mee: zij bewaken ’s avonds de scholen en houden de omgeving schoon. Inmiddels zijn 17 scholen vuurwapenvrij verklaard. Bovendien heeft GFSA in het hele land vijftig afdelingen opgericht. De politie wordt getraind in beheerst wapengebruik en GFSA doet voorstellen om de vuurwapenwet aan te scherpen. Meer informatie: www.gunfree.org.za. Phaphama Initiatives Phaphama Initiatives is een organisatie in Zuid-Afrika die mensen helpt om beter met elkaar om te gaan. Ze hebben manieren om conflicten bespreekbaar te maken en hier oplossingen voor te zoeken. Sinds mei 2008 zijn zij bij het project betrokken. Zij implementeren de lessencyclus in Zuid-Afrika op de middelbare scholen en zullen hiermee ook na 2008 verder gaan. Meer informatie: www.phaphama.org.

Butterfly Works Butterfly Works is een do-tank waarin design leidend is voor het beantwoorden van internationale vraagstukken. Zij geloven in de grensoverschrijdende werking van design gekoppeld aan inhoud. Dit is terug te zien in de projecten zoals het ontwikkelen van computerprogramma’s voor jongeren in ontwikkelingslanden. Hiermee wordt hen naast bewustwording van problematieken als hygiëne, HIV en geweld, ook computervaardigheden aangeleerd wat hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. Meer informatie: www.butterflyworks.org.

8

9

5. Waarom samenwerken met Zuid-Afrika?

6. Wat hebben we bereikt met WJMW in Nederland?

In het project wordt een brug geslagen tussen Zuid-Afrika en Nederland. Op Zuid-Afrikaanse scholen zijn de effecten van de internationale (illegale) wapenhandel goed te merken. Jongeren hebben het gevoel dat ze zich moeten wapenen om veilig te zijn. Terwijl een toename van wapens alleen maar voor meer onveiligheid zorgt. Juist op scholen met de meest uitzichtloze situatie wordt ambitieus gewerkt aan een betere toekomst. Scholen werken samen met ouders, de buurt en politie aan een veilige leeromgeving. We hebben van Zuid-Afrika geleerd zodat het in Nederland hopelijk nooit zover zal komen.

Gegeven gastlessen In de afgelopen drie jaar zijn onze gastdocenten naar ruim 120 middelbare scholen door heel Nederland gegaan om gastlessen te geven. In totaal zijn er een kleine 1000 gastlessen gegeven aan ruim 20.000 leerlingen. De lessen zijn gegeven op alle niveaus, maar de nadruk van de aanvragen kwam vooral uit VMBO en Praktijkonderwijs.

WJMW

Gastlessen Gastdocenten Website Stripmaker

Lessencyclus

OmOS

kten van start ging wer Toen het project rica. un Free South Af we samen met G eft e W te lezen is, he Zoals in de vorig het veel er varing met deze organisatie school wapengeweld op terugdringen van ciale so rbeteren van de en hiermee het ve werken et hen samen te m r oo D . id he ilig ve n. van hun er varinge kunnen wij leren n als l opnieuw uitvinde Waarom het wie kan werking het wiel je ook door samen n kennis e uitwisseling va aanpassen? Dez de en we Omgekeer en er varing noem wel menwerking ook Ontwikkelings Sa A FS is het werk van G OmOS. In 2008 WOW atives. or Phaphama Initi overgenomen do Lessencyclus dat al n het lesmateria Zij implementere Interns t jaar van het projec in de eerste twee Website frika -A id de scholen in Zu ontwikkeld is op Comic maker n hen. en nu leren wij va

Zmok 13% Praktijk 28% VMBO 36% HAVO/VWO 11% ROC 12%

Gastlessen WJMW

Spreiding gastlessen WJMW

amenwerking ntwikkelings S O de er ke ge Om plementeren van leren en im es oc pr d en “een voortdur ken partijen” voor alle betrok 10

11

Tijdens de gastlessen merk je dat agressie en geweld iets is waar jongeren in hun dagelijks school- en

De rap tegen teg en Zinloos gewe ld! Gemaakt door lee rlingen van het Gensele r te Hengelo 9-1 1-2007

leefomgeving mee te maken hebben. Ze vinden het moeilijk om erover te praten omdat ze er emotioneel bij betrokken zijn. Ik help ze hier graag een handje mee door gastlessen te geven. Katja, gastdocent

Hey Jo ! doe elk aar niet na Maar loop naar je pa en ma Doe niet labiel En pak je mobiel Volgens ons heeft het duidelijk een meerwaarde om meerdere lessen te organiseren. blijven Bel je oudersLeerlingen op en zeg stop! Zij kom en er aan dit aanbiedt. dan over een langere periode geprikkeld door het onderwerp. Wij zijn blij dat het project En het geweld is naar de maan. Docent Carmel College Emmen Refrein: Het geweld moet stoppen Boosheid niet lan ger wegstoppen Wees een echt he ld Stoppen met gewe ld !! Sla elkaar niet op de kop Roep ho en stop En loop elkaar nie t in de weg Dan heb je vette pech Help een ander als je het ziet En doe de ander geen verdriet Niet langer klapp en geven Loop erheen en hou het tegen!

Het gesprek kwam op cybergeweld en een van de jongens in de klas liet zien dat hij een filmpje met ‘happy slapping’ waarin een jongetje knock out wordt geslagen op zijn mobiel had. Gewoon omdat hij het leuk vond. Het voorstel om dan zo’n leuk filmpje te maken, maar dan met hem in de hoofdrol, vond hij minder leuk. En dat het filmpje bekijken maakte dat je getuigen was van kindermishandeling had hij (en de rest van de klas) nog nooit bedacht. De volgende les had hij het filmpje van zijn mobiel gehaald. Sandy, gastdocent In een klas met allemaal ‘brave Burgers’ zat een groepje meiden bij elkaar. Na mijn vraag of er in de klas of op school wel eens wat gebeurde werd er als uit een mond nee gezegd. Toch voelde het nee als een ja. Na de pauze was kwam het hoge woord eruit nadat een van de meiden zei: ‘Ik wil dat ze stoppen’. Het was als door wespen gestoken zo als de rest van de groep reageerde, en de chaos was compleet. Ik ben het gesprek met de groep aangegaan en de dame in kwestie bleek een pestobject te zijn en met grote regelmaat was ze aan de beurt. De klassendocent heeft het gesprek overgenomen, ik ben tenslotte slechts ‘te gast’ op de school. Twee weken later kwam ik weer op school. In de gang vlinderde het meisje voorbij. Met een brede glimlach riep ze ‘bedankt, het is over’. Huub, gastdocent

12

13

In 2008 hebben we de gastlessen aangepast van één gastles van drie lesuren naar vier gastlessen van een lesuur. Deze aanpak is geschikter voor de lagere onderwijs types en door vier keer langs te komen wordt het onderwerp herhaald en kan er meer bewustwording en zelfinzicht gerealiseerd worden. Ruim 50 klassen hebben het afgelopen jaar de lessencyclus ontvangen.

Ontwikkeld lesmateriaal Bij de gastlessen hebben we lesmateriaal ontwikkeld. In 2007 hebben we de ervaringen uit Zuid-Afrika omgezet en geschikt gemaakt voor de Nederlandse situatie. Een van de veranderingen was het omzetten naar de lessencyclus. Om de geleerde lessen uit Zuid-Afrika door te voeren is er nieuw lesmateriaal ontwikkeld. Dit materiaal bestaat uit werkbladen die de gastdocenten tijdens de gastlessen gebruiken. De opdrachten variëren van kennisquiz tot het maken van een rap; invullen van een agressietrap tot een opzet om een lagerhuis discussie te voeren. De werkbladen bevatten ook een speciale docentenhandleiding waardoor deze door de eigen klassendocent later nog eens gebruikt kunnen worden. volgende lessen komen de Tijdens de gast n bod: onderwerpen aa e informatie derwerp, feitelijk on t he op ie ct Introdu n: op basis van denken aanzette na t /to en kk tre rs ve eriaal) en dersteunend mat on ie (z ire ta en m de docu as. discussie in de kl oplossingen en : nadenken over Bewustwording tieve werkvormen geweld door crea alternatieven voor lf in te zetten. gen: hoe ga je ze icht van de leerlin Vergroten zelfinz icten. , woede en confl om met agressie men in de klas: over omgangsvor Afspraken maken municatie. geweldloze com er ov en ak m n ke afspra

”WOORD

EN” KUNNEN MEER DO EN DAN 100 0 KLAPPE N

Tijdens de gastles was er veel interactie tussen de leerlingen en de gastdocent. Discussie is voor onze leerlingen erg moeilijk maar kwam toch van de grond. Voor ons was het doel om de leerlingen na te laten denken over het thema, en dat is zeker gelukt! Docent Pelsschool VSO Utrecht

Uit de reacties van jongeren zie je dat er kwartjes aan het vallen zijn en zijn ze eigenlijk zelf erg verbaasd dat geweld gewoon is. Sandy, gastdocent

14

15

Getrainde gastdocenten De afgelopen drie jaar zijn door heel Nederland 60 gastdocenten getraind en opgeleid. Dit was een heel gevarieerde en wisselende groep. Gemiddeld waren er 25 gastdocenten actief voor het geven van de gastlessen. Naast een 6-tal trainingen zijn er ook 8 terugkomdagen georganiseerd. Deze bijeenkomsten hadden als doel de gastdocenten bij te scholen en onderling ervaringen uit te wisselen.

Flair, zomer 2007

Wapen Jezelf met Woorden is voor mij een interessante manier om de discussie over (zinloos) geweld te voeren met de groep die hier het meeste en makkelijkste mee in aanraking komt: De jeugd. Patrick, gastdocent

16

Ondersteunend materiaal Voor het project zijn posters, freecards en stickers ontwikkeld. Deze zijn voorzien van filmhelden, zoals Lara Croft en Men in Black, maar dan zonder wapens. Door middel van een aansprekende vormgeving met stoere filmhelden zonder messen en pistolen, wordt duidelijk gemaakt dat filmhelden zonder wapens net zo cool zijn. En dat is precies wat WJMW wil, met jongeren in gesprek gaan over hoe je wél respect krijgt, zonder geweld te gebruiken. De leerlingen kunnen de kaarten versturen naar vrienden en de stickers zichtbaar opplakken, zodat ze laten zien dat ze tegen agressie en geweld op school zijn. Tijdens de eerste gastles wordt het onderwerp agressie en geweld geïntroduceerd met de poster die is voorzien van statistieken. Deze poster blijft na afloop van de gastles in het lokaal hangen waardoor de leerlingen nog eens herinnerd worden aan de gastles en geconfronteerd met de feiten. 17

Ook is er een documentaire ontwikkeld die ingaat op de verhalen en ervaringen met geweld op en rondom school in Zuid-Afrika en Nederland. Er wordt gekeken naar de overeenkomsten tussen beide landen. Welke soorten agressie en geweld komen in beide landen op en rondom scholen voor? Waar komt deze agressie vandaan en hoe zou je een school veiliger kunnen maken? De documentaire vormt de start van de discussie. Met de introductie van de lessencyclus is er ook een kaartenwedstrijd in het leven geroepen. Aan de leerlingen wordt gevraagd om een tip te geven hoe de school of de omgeving van school veiliger te krijgen. Uit de tips die binnenkomen wordt een top 7 samengesteld. Begin 2009 wordt de winnaar bekend gemaakt.

samen met Tip ons en ga vr iendin of nd ie vr n ee p! oo sc bio de naar e ideeën om de Wij zijn op zoek naar goed van de school veiliger school en de omgeving rlijk van alles zijn. te maken. Dit kan natuu ole bij de deur en Cameratoezicht. Contr bespreken hoe je kluizen… in de klas kunt voorkomen. ld gewe en agressie maken! Of met elkaar afspraken

jij doen om je Wij vragen je: Wat kan n? school veiliger te make een goed idee. Help mee en tip ons met wij op Alle ideeën verzamelen rden.nl. twoo www.wapenjezelfme akt n wordt de Tip 7 lijst gema Uit alle ontvangen ideeë De bedenkers van deze iken. gebru kan die iedereen je mee? Doe lm. fi de naar n 7 tips mogen op onze koste ze allemaal kwijt op Heb je meer tips? Je kunt rden.nl. www.wapenjezelfmetwoo

Geleerde lessen uit Zuid-Afrika Zoals eerder genoemd hebben we in het project samengewerkt met Zuid-Afrika van hun te leren door ervaringen uit te wisselen. En we hebben heel wat uitgewisseld. Door middel van e-mail en skype, de online stripmaker, het bestaande lesmateriaal en methoden, het bezoeken van gastlessen, workshops in Zuid-Afrika, met elkaar in discussie over de mogelijke oorzaken, oplossingen en aanpakken. Het slot van de uiwisseling vindt plaats op het moment dat dit boekje bij de drukker ligt: het bezoek van 10 Zuid-Afrikaanse leerlingen en 6 (gast)docenten die in Zuid-Afrika met het WOW materiaal hebben gewerkt. Zij gaan een week lang met hun collega’s uit Nederland kennis en ervaringen uit wisselen om zo tot een advies te komen over manieren om de sociale veiligheid op de Nederlandse middelbare scholen te vergroten.

Wat

doe jij voor een veiligere

school?

25-04-2008 16:15:52 rt.indd 1

ZINLOOS-wapenjezelf-kaa

Het is heel bijzonder om de leerlingen zo puur en echt te zien reageren op hun dagelijkse realiteit van het leven. De opdrachten en gesprekken tijdens de les brengen dat teweeg. Monique, gastdocent

18

19

Informatieve website De website was vaak het eerste contact met de scholen. Op deze website is informatie te vinden voor zowel de docenten als leerlingen. Informatie over de gastlessen in Nederland en hoe je deze als school kunt aanvragen, recente cijfers en activiteiten op het gebied van veiligheid op scholen in Nederland, korte verslagen van gegeven gastlessen, informatie over onze partnerorganisaties en de situatie in Zuid-Afrika. Ook is er een speciale site voor onze gastdocenten ontwikkeld; een forum waarop het meest up to date materiaal en ervaringen en vragen van gastdocenten te vinden is. Verder werd de site gebruikt om de uitwisseling tussen de leerlingen op gang te brengen. Dit gebeurde vooral met behulp van de stripmaker. Leerlingen kunnen hun ervaringen en oplossingen met geweld op school via deze online tool in een stripje verwerken. Is de jongere klaar, dan komt het stripje online en kan deze bekeken worden en kan er gereageerd worden door een andere leerling. Zowel in Nederland als in Zuid-Afrika.

Onze Wereld, 31 mei 2008

i 2008

De Nieuwe Krant, 28 me

6

nd, 24 februari 200 De Stem van het Weeke

Prettig Weekend, 8 november 2007

In de media Wapen Jezelf Met Woorden is de afgelopen jaren in totaal 233 keer in de media geweest waarvan 71 keer als artikel in de regionale en landelijke pers en 171 keer met spotjes op goed tv. Ook is er een spotje ontwikkeld die 171 keer op goed tv is uitgezonden. Daarnaast heeft het spotje via Tenq op 320 middelbare scholen in Nederland gedraaid en heeft TMF in hun programma Reaction aandacht besteed aan het project en is het spotje uitgezonden. Ook heeft Lokaal Mondiaal een documentaire gemaakt over de samenwerking tussen Zuid-Afrika en Nederland binnen het project. Deze documentaire is onder andere uitgezonden via RTV West. Wil je het spotje bekijken? Dat kan via onze website. 20

21

Aan het einde van de les hoorde ik meermalen de uitspraak: nu ik dit allemaal heb gehoord ben ik wel anders over geweld gaan denken. Fred, gastdocent

Bewuste jongeren? De doelstelling van de campagne luidt: jongeren bewust maken van agressie, geweld en wapenbezit in het voortgezet onderwijs en hun rol als slachtoffer, dader en omstander. Maar bewijzen dat dit ook echt gelukt is blijkt erg lastig. Evaluaties die door de leerlingen, gastdocenten en klassendocenten zijn ingevuld geven het volgende beeld: 52% van de jongeren geeft aan door de gastlessen anders over geweld na te zijn gaan denken. 57% van de jongeren geeft aan nieuwe dingen over geweld gehoord te hebben. Dit percentage is bij de meisjes iets hoger dan bij de jongens. Ruim 80% van de jongeren vind dat de gastles in het schoolprogramma moet blijven voor volgend jaar. Ook is er een evaluatie uitgevoerd door BW Support, een onafhankelijke partij. Uit deze evaluatie komt naar voren dat ongeveer 80% van de bereikte leerlingen en scholen zeker aan het denken zijn gezet over het feit dat agressie niet met geweld beantwoord hoeft te worden. Ook kwam naar voren dat er bij scholen nog steeds vraag is naar projecten over dit thema en dat deelname aan WJMW als positief wordt ervaren. Vooral de gastdocenten en de stripmaker worden door leerlingen en docenten als zeer positief ervaren.

7. Wat brengt de toekomst? De samenwerking met Zuid-Afrika loopt dit jaar af. We hebben van elkaar geleerd en deze ervaringen verwerkt in het materiaal en de aanpak. En nu gaan we lekker door met het geven van de lessen! Uit de verschillende evaluaties blijkt dat er de afgelopen jaren goed en mooi materiaal is ontwikkeld. De evaluaties laten zien dat het materiaal aansluit op het doel en de doelgroep, maar dat er ook nog een en ander verbeterd kan worden. Met de adviezen die uit de evaluatie naar voren zijn gekomen en de ervaringen uit Zuid-Afrika gaan we het bestaande materiaal nog verder verbeteren. In het nieuwe schooljaar zal het nieuwe materiaal en de nieuwe site gelanceerd worden. Maar voordat het zover is, zijn de gastdocenten van Wapen Jezelf Met Woorden inzetbaar om de lessencyclus op middelbare scholen, ROC’s of buitenschoolse opvang te komen geven. Via www.wapenjezelfmetwoorden.nl en de webshop op www.zinloosgeweld.nl kunnen de gastlessen aangevraagd worden.

Gastlessen WJMW op all

e scholen in Nederland!

Ik heb het idee dat de voorlichting zoals ik deze presenteer, toch wel wat teweeg brengt bij sommigen. In het begin een grote mond maar later zie je ze toch nadenken en dan wat zinnige vragen gaan stellen.

Uit alles blijkt dat er nog steeds veel vraag is

Erwin, gastdocent

van de scholen. Over het algemeen worden de lessen zeer gewaardeerd, met name als ze vanuit persoonlijke ervaring van de gastdocent worden gegeven.

Ik dacht eerst dat geweld ver weg is, maar eigenlijk is het heel dichtbij.

Bob van der Winden, externe evaluator.

ZSC, Meisje, 12

22

23

Nawoord Voor u ligt een boekje met de resultaten van het project Wapen Jezelf Met Woorden. De resultaten niet alleen in cijfers, maar juist ook in beeld. We hopen dat u een goede indruk hebt gekregen van wat wij de afgelopen 3 jaar bereikt hebben met het project. Dit boekje geeft u de mogelijkheid om een blik te werpen achter de schermen van het project: de gastdocenten en leerlingen nemen u mee in hun ervaringen, een klein kijkje in de gastlessen, de weg naar het huidige lesmateriaal, het leerproces met Zuid-Afrika en het afsluitende bezoek van de Zuid-Afrikaanse leerlingen en (gast)docenten. Aan het project hebben zoveel mensen meegewerkt dat we ze niet allemaal kunnen noemen. Onze speciale dank gaat uit naar: Oxfam Novib die het project financieel mogelijk heeft gemaakt, Gun Free South Africa en Phaphama Inititives die samen met ons het project hebben uitgevoerd, Butterfly Works die een bepalende rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van het online lesmateriaal, alle gastdocenten die vol enthousiasme, deskundigheid en inzet al die lessen hebben gegeven, de docenten en leerlingen van de Nederlandse scholen die de gastlessen hebben aangevraagd en hebben gevolgd en ‘last but not least’ de (ex) medewerkers en stagiaires van de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld die zich hebben ingezet om dit project tot een succes te maken. Dit boekje geeft een beeld van wat er tijdens het project is gebeurd, welke resultaten we gehaald hebben en wat voor producten we geproduceerd hebben. Maar het is niet de “officiële” eindverantwoording van het project. Deze zal in het eerste kwartaal 2009 klaar zijn. Mocht u daar interesse in hebben dan kunt u deze opvragen via [email protected].

Colofon Concept en teksten Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld Vormgeving Jong Ontwerp, www.jongontwerp.nl Productie Copyshop Katwijk ©2008, Landelijke Stichting Tegen Zinloos Geweld, Noordwijk

We hopen dat u de resultaten met plezier bekeken heeft. Wij hebben in ieder geval met veel plezier aan het project gewerkt en gaan vol enthousiasme verder. Angela van der Woude en Dorieke Looije Projectteam Wapen Jezelf Met Woorden

24

Interesse in gastlessen Wapen jezelf met Woorden in de klas? Neem contact met ons op voor meer informatie en een afspraak of kijk op www.wapenjezelfmetwoorden.nl.

25