Walk your talk Workshops Participatie
in opdracht van:
Inhoud Anders denken, anders werken
5
Welzijn Nieuwe Stijl
6
Welzijn Nieuwe Stijl en de Wmo
6
Acht bakens
6
Een gezamenlijk trainingsprogramma
7
Trainingsprogramma
9
Startbijeenkomst
9
Workshop 1 Van activiteit naar effectiviteit
9
Workshop 2 Op visite bij de buren
10
Workshop 3 Formeel en informeel in balans
11
Workshop 4 Ondersteunen om te participeren
11
Workshop 5 Horizontale ketensamenwerking en netwerksturing 12
Slotbijeenkomst
13
Praktische informatie
14
Landelijk programma Welzijn Nieuwe Stijl Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de MOgroep
4
Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening (W&MD) het landelijke programma Welzijn Nieuwe Stijl gelanceerd. Het programma Welzijn Nieuwe Stijl heeft als doel om gemeenten en welzijnsorganisaties te faciliteren om de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) vernieuwend en in de volle breedte uit te voeren. Het programma loopt van oktober 2010 tot begin 2012, waarbij het grootste gedeelte van de werkzaamheden in 2011 wordt uitgevoerd. Het programma biedt twee vormen van ondersteuning aan, namelijk collectieve en individuele ondersteuning. In het collectieve gedeelte is eind 2011 door de gemeente HoogezandSappemeer en welzijnsinstelling Kwartier gebruik gemaakt van de collectieve informatiebijeenkomst over het thema Opdrachtgever - Opdrachtnemer. Deze workshop is ingezet als bouwsteen voor het partnership tussen directie Kwartier en beleidmakers bij de gemeente. In het individuele gedeelte is dit programma Walk your Talk het resultaat van de individuele ondersteuning en biedt scholing in de vorm van interactieve workshops.
Zie voor meer informatie www.invoeringwmo.nl
Anders denken, anders werken Walk your Talk is een serie workshops Participatie voor medewerkers van de gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Slochteren, wooncorporatie Lefier en welzijnsorganisatie Kwartier Zorg en Welzijn. Walk your Talk gaat over het versterken van de eigen kracht van burgers. Om dit programma te kunnen ontwerpen is een beroep gedaan op het Stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl van het Ministerie van VWS, VNG en MO-groep. Welzijn Nieuwe Stijl staat voor een omslag in denken en werken in het welzijnsbeleid. Kern is de ‘civil society’ te versterken en burgers aan te spreken op eigen kracht. Dat vraagt om nieuwe verhoudingen tussen burgers, overheid, maatschappelijke organisaties en welzijnsinstellingen. Anders denken, anders werken. Dat is de opgave waar management en uitvoerende professionals voor staan. Maar wat precies moeten we dan anders doen? Hoe pakken we dat aan? En wat hebben we daarbij nodig? Dat waren de vragen op basis waarvan, samen met de betrokken medewerkers zelf, het trainingsprogramma Walk your Talk is ontwikkeld. De workshops Walk your Talk stellen betrokken medewerkers in staat Welzijn Nieuwe Stijl concreet handen en voeten te geven en te komen tot een moderne vorm van welzijnswerk die aansluit bij zowel de vraag van de burger als de vraag van de overheid in Hoogezand-Sappemeer en Slochteren.
Walk your Talk is ontwikkeld door een adviseur van het CMO Groningen, waarvoor een beroep is gedaan op het Stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl van het Ministerie van VWS, VNG en MO-groep.
5
Welzijn Nieuwe Stijl Welzijn Nieuwe Stijl en de Wmo Welzijn Nieuwe Stijl introduceert nieuwe verantwoordelijkheden en methoden in het welzijnswerk. Het doel is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) beter te laten aansluiten bij wat mensen werkelijk nodig hebben om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Een centraal doel van de Wmo is dat niemand in Nederland langs de kant blijft staan. Gemeenten en welzijnsinstellingen doen daar al veel aan, maar de indruk is dat het nog beter kan. Onder andere door uit te gaan van de ‘eigen kracht’ van de burger: hoeveel kunnen burgers, als het gaat om welzijn, zelf doen en ondernemen zonder ondersteuning? Waar liggen grenzen? Niet het aanbod van de welzijnswerkers, maar de vragen én de eigen mogelijkheden van de mensen zelf staan dan centraal. 6
Welzijn Nieuwe Stijl is geen revolutie, maar een hulpmiddel om iedereen te betrekken bij de samenleving. Zodat alle Nederlanders zich verantwoordelijk voelen voor de samenleving en in staat zijn om op eigen kracht weloverwogen beslissingen te nemen. Welzijn Nieuwe Stijl is een effectieve manier om mensen betrokken te maken waardoor ze minder ondersteuning nodig hebben.
De acht bakens van Welzijn Nieuwe Stijl Een belangrijk uitgangspunt van WNS is dat welzijnsinstellingen in hun dienstverlening aansluiten bij wat burgers nodig hebben. Dat betekent dat welzijnsinstellingen geen aanbodgericht, Welzijn Nieuwe Stijl
maar een vraaggericht dienstenpakket
Zoek de vraag achter de vraag
moeten bieden. Niet vraaggericht in de zin
Vertrouw op de eigen kracht van de burger
van ‘u vraagt, wij draaien’, maar gericht op
Ga er direct er op af Breng formeel en informeel in balans Kies voor individueel én collectief Werk integraal en resultaatgericht Geef professionals ruimte
het versterken van de ‘eigen kracht’ van burgers om zelf en met elkaar ‘welzijn’ gestalte te geven. Welzijn Nieuwe Stijl heeft daartoe acht richtinggevende bakens:
1. Gericht op de vraag achter de vraag; 2. Gebaseerd op de eigen kracht van de burger; 3. Direct er op af; 4. Formeel en informeel in optimale verhouding; 5. Doordachte balans van collectief en individueel; 6. Integraal werken; 7. Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht; 8. Gebaseerd op ruimte voor de professional. Voor de welzijnsorganisaties geven deze bakens de gewenste richting aan voor het verbeteren van de kwaliteit van hun werk voor de burgers. Voor de gemeenten zijn het ijkpunten in de opdrachtverlening (en evaluatie) aan uitvoerende organisaties.
Gezamenlijk trainingsprogramma Walk your Talk De gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Slochteren onderschrijven de uitgangspunten van Welzijn Nieuwe Stijl. Op diverse manieren wordt er aan gewerkt ze concreet in het (welzijns)beleid toe te passen. • De Kanteling • Toekomstvisie 2020 van de gemeente Slochteren. Basis-principes
uitvoering welzijnsactiviteiten Gemeente Slochteren
• Transities die op de gemeenten afkomen zoals de decentralisatie
van Jeugdzorg, Awbz, Wwnv
• Uitgangspunten van de gemeente Hoogezand-Sappemeer zoals één
gezin, één plan, één hulpverlener; Eropaf, Persoonlijke benadering;
Eigen kracht en sociaal kapitaal; Vrijwillig en verplicht; Ontschotten
en verbinden; Duurzame verandering
• Interne trajecten bij Kwartier en Lefier; Casemanagement en
Methodiek Eigen kracht
De opgaven waar we de komende jaren voor staan zijn stevig. Verantwoordelijkheden verschuiven van het rijk naar gemeenten, financieringsystemen gaan op de kop. Gemeenten en maatschappelijke partners moeten gezamenlijk antwoorden vinden op nieuwe eisen, vragen en behoeften. Dat vraagt om een transformatie van verantwoordelijkheden, werkprocessen en onderlinge omgangsvormen.
7
Om in deze transformatie sneller en beter resultaat te kunnen behalen, is in 2011 voorgesteld aan het landelijk programma welzijn Nieuwe Stijl om voor de twee gemeenten, corporatie Lefier en welzijnsinstelling Kwartier een gezamenlijk trainingsprogramma te ontwikkelen: Walk your Talk. Kijk eens in de spiegel Walk your Talk is ontwikkeld in samenspraak met de betrokken medewerkers zelf (zowel management als uitvoerende professionals). Walk your Talk besteedt veel aandacht aan de eigen rol binnen het veranderproces: kijk eens in de spiegel.
Loslaten en vertrouwen, hoe doe ik dat? Wat betekent het voor mijzelf? Hoe ga ik nu acteren om die burger in zijn kracht te zetten? Wat verandert er voor mijn rol en werkwijze? Hoe kunnen we als instanties beter samenwerken? Wat hebben we nodig van elkaar? Wat kan ik voor jou betekenen? Wanneer kiezen we voor een generalistische aanpak en wanneer zijn specialisten nodig? Hoe blijven we elkaar 8
inspireren? Walk your Talk geeft antwoord op deze vragen. Zo bieden de workshops de medewerkers concrete handvatten om van ‘denken’ naar ‘doen’ te komen; van woorden naar daden, doen wat je zegt: Walk your Talk.
Startbijeenkomst en vijf workshops Walk your Talk is een samenhangend programma van een startbijeenkomst, vijf workshops en een slotbijeenkomst.
Startbijeenkomst Vertrouwen en loslaten. Deze twee centrale begrippen uit WNS vormen de rode draad in de startbijeenkomst. Wat betekenen ze voor onze relatie met burgers? En voor de relatie met onze samenwerkingspartners en collega’s? Centraal onderdeel van de startbijeenkomst is een interactieve theaterproductie over vertrouwen en loslaten. De voorstelling houdt ons een spiegel voor en stelt vragen die we vervolgens samen beantwoorden. Doelgroep
Alle betrokken managers en medewerkers
Duur
2 uur
Werkwijze
Diverse werkvormen; reflectie en discussie over
‘vertrouwen en loslaten’ n.a.v. toneelstuk
Resultaat
Meer inzicht in de belangrijkste doelen en uitgangs-
punten WNS en wat die betekenen voor de eigen
professionele rol
Workshop 1 Van activiteit naar effectiviteit Druk, druk, druk. We doen van alles, maar leveren onze inspanningen ook op wat we ervan verwachten? Of anders gezegd: brengt het welzijnswerk onze maatschappelijke doelen werkelijk dichterbij? Hoe meten en weten we dat? En is wat wij doen ook wat de burgers vragen? In deze workshop leert u hoe u effectieve sociale interventies kunt inzetten en monitoren. Ook besteden we aandacht aan hoe we elkaar beter kunnen informeren over ons werk en de behaalde resultaten.
9
Doelgroep
Maatschappelijk werkers; medewerkers gemeentelijke
afdelingen Werk, Onderwijs en Economie; consulenten
Lefier, medewerkers CJG, G-W team Hoogezand-
Sappemeer, medewerkers OGGZnetwerk, andere
professionals die actief zijn in buurten en wijken
Duur
Eén dagdeel
Werkwijze
Diverse werkvormen; vooral gericht op groepsgericht
werken.
Resultaat
Meer inzicht in eigen competenties en de effectiviteit
ervan, en in de mogelijkheden deze te vergroten
Workshop 2 Op visite bij de buren Bedenken we alles zelf? Of gaan we ook eens kijken hoe anderen het doen? We weten allemaal hoe nuttig dat kan zijn, maar in de praktijk komt het er vaak gewoon niet van. Met een kort & krachtig programma lukt het wel! 10 Deze ‘workshop’ is niet meer - maar ook niet minder! - dan een goed voorbereide visite bij de buren. Een gezellige en leerzame uitwisseling van twijfels, successen, hindernissen en creatieve oplossingen. Als inspiratiebron om de eigen werkwijze weer eens te doordenken, aan te scherpen en te verbeteren. Doelgroep
Gemeenteraadsleden en professionals
Duur
Eén dagdeel
Werkwijze
Diverse werkvormen
Resultaat
Inzicht in ervaringen van de anderen; inzicht in
mogelijkheden om als buurgemeenten samen op te
trekken; inspiratie om dat ook werkelijk te doen.
Workshop 3 Formeel en informeel in balans ‘Formeel en informeel in balans’ is één van de pijlers van Welzijn Nieuwe Stijl. Doel is dat burgers minder een beroep (hoeven) doen op instanties en meer op mensen in hun eigen omgeving. Professionals zouden zich dan meer moeten concentreren op het organiseren en begeleiden van het informele netwerk rondom de kwetsbare burger. Daarnaast blijft directe professionele ondersteuning in sommige gevallen ook nodig. Maar alleen als het echt moet; volgens het uitgangspunt ‘loslaten waar het kan en ingrijpen waar het moet.’ In deze workshop leert u hoe dat kan. Doelgroep
Medewerkers gemeentelijke afdelingen Werk, Onderwijs
en Economie; consulenten Lefier, andere professionals
die actief zijn in buurten en wijken
Duur
Eén dagdeel
Werkvormen Presentaties en case-studies over vernieuwende
aanpakken en samenwerkingstrajecten Wmo-Wwb,
AWBZ-Wmo
Resultaat
Inzicht in relatie tussen formele en informele
ondersteuning; kennis van effectieve voorbeeldprojecten
Workshop 4 Ondersteunen om te participeren Actief meedoen in de samenleving. Dat is in essentie waar het welzijnswerk zich op richt. Het is ook het doel van de Wmo en de nieuwe Wet werken naar vermogen (Wwnv). Het uitvoeren van deze wetten en het welzijnswerk zijn zodoende nauw verweven. De Wet werken naar vermogen bundelt de Wwb, WIJ, Wajong en Wsw en biedt zodoende één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Daarmee raken arbeidsmarktbeleid en maatschappelijke ondersteuning (Wmo) sterker verbonden. Op beide terreinen is actief meedoen in de samenleving het doel (participatie); met betaald werk, vrijwilligerswerk of anderszins. De doelgroepen, de problemen en de
11
soorten oplossingen zijn voor beide wetten deels dezelfde. Overal onderzoeken gemeenten hoe de verbinding tussen de uitvoering van deze (nieuwe) wetten en het welzijnswerk in de praktijk het beste vorm kan krijgen. Gemeenten kunnen daarbij veel van elkaar leren. Dat is het doel van deze workshop. Doelgroep
Medewerkers gemeenten en welzijnsinstelling,
consulenten Werk
Duur
Eén dagdeel
Werkwijze
Presentaties en case-studies over elkaars projecten
Resultaat
Inzicht in en kennis over de rol van het welzijnswerk in
‘activeren om te participeren; contacten met collega’s
Workshop 5 Horizontale ketensamenwerking en netwerksturing Integraal samenwerken. We doen het al, maar kan het misschien beter? Hoe sluiten wij vitale coalities op wijk- en buurtniveau? Welke 12
instrumenten kunnen wij inzetten om partijen te enthousiasmeren en teleurstellingen te voorkomen? Hoe kunnen we sturen op concrete resultaten? En mogen we ons ook bemoeien met het werk van anderen? In ons eigen jargon: hoe zit het met onze horizontale ketensamenwerking en netwerksturing? In deze workshop krijgt u inzicht in de principes van ketensamenwerking en netwerksturing en de belangrijkste succes- en faalfactoren die een dergelijke samenwerking kenmerken. Doelgroep
Medewerkers gemeenten, welzijnsprofessionals en
bestuurders uit verschillende disciplines.
Duur
maximaal 3 uur
Werkwijze U maakt kennis met diverse instrumenten om netwerken
succesvol aan te sturen en probeert deze uit; inbreng
eigen praktijksituatie
Resultaat
Inzicht en praktische kennis om een volgende stap te
kunnen zetten in het eigen werk
Welzijn Nieuwe Stijl Zoek de vraag achter de vraag Vertrouw op de eigen kracht van de burger Ga er direct er op af Breng formeel en informeel in balans Kies voor individueel én collectief Werk integraal en resultaatgericht Geef professionals ruimte
13
Slotbijeenkomst Als alle workshops achter de rug zijn, is er enige tijd later een slotbijeenkomst. Doel daarvan is om met elkaar terug te blikken op het transformatieproces, te bezien wat de workshops hebben opgeleverd, ervaringen uit te wisselen en afspraken te maken voor het vervolg. Doelgroep
Alle deelnemers aan de startbijeenkomst en workshops
Duur
2 uur
Werkwijze Gezamenlijke reflectie en evaluatie Resultaat
Verdieping en verankering van de verworven inzichten
Praktische informatie Het trainingsprogramma zoals hiervoor beschreven, is ontwikkeld door Dorine Sibbes (adviseur Welzijn Nieuwe Stijl van het Ministerie van VWS) in nauw overleg met de betrokken medewerkers van de gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Slochteren, Lefier en Kwartier. CMO Groningen kan ook de uitvoering van het programma verzorgen. In dat geval stemmen we de precieze invulling kort van te voren af op actuele vragen van de deelnemers. Tijdstip en locatie in overleg.
Contact Dorine Sibbes CMO Groningen 050 - 577 01 01 06 - 46 07 83 33 14
[email protected]
Colofon © CMO 2012 Dorine Sibbes, adviseur CMO Groningen
met dank aan Yvonne van Cooten, Mathilde Stam, Gerry Oudekerk, Joyce van der Waal, Tinie Veenstra, Klarinde Bosman, Margriet Smit, Lisa Meindertsma, Bianca van Mierlo, en andere betrokken professionals.
Redactie en vormgeving: Noorderlings Communicatie (Kees Frenay, Irene Bruggemann)
18
© CMO Groningen 2012
