Waarom chemotherapie niet de oplossing is. Nieuwe rubriek. Directeur Hans Klaasse: Kracht van MMV is lotgenotencontact. Marlie s kookboekenhoek!

Uitzicht

UITGAVE VAN MMV #6 2015 JAARGANG 42

GEZOND ACTIEF – NATUURLIJK BETER

Interview met Truus Hartsink (70)

Waarom chemotherapie niet de oplossing is

‘Kies voor een behandeling waar je zelf achter staat’

Directeur Hans Klaasse: ‘Kracht van MMV is lotgenotencontact’

Nieuiewke rubr

Marlie’s kookboekenhoek!

Multi-Guard Advance 50+ Gezond en fit oud worden willen we allemaal. Op de basis van Multi-Guard is daarom de Multi-Guard 50+ Advance ontwikkeld. Naast vitaminen en mineralen bevat dit preparaat ook Luteïne, Kurkuma, Groene Thee- en Druivenpitextract (OPC). Het heeft een antioxidatieve werking1 en is goed voor het gezichtsvermogen2. 1. 2.

Vitamine C, Vitamine E, Selenium en Zink Vitamine A, Vitamine B2 en Zink

NIEUW

Multi-Guard ADR

Deze nieuwe multiformule van Lamberts is ontworpen met een focus op het energieniveau en de bijnieren. Door o.a. Magnesium en Vitamine B5 draagt het bij tot vermindering van vermoeidheid en moeheid en bevordert het de energiestofwisseling. Twee tabletten bevatten Vitamine D3 Vitamine C

Twee tabletten bevatten 10µg 100mg

Magnesium (als citraat + oxide)

300mg

Zink (als citraat)

15mg 150µg

Vitamine E (natuurlijke)

12mg

Jodium (als kaliumjodide)

Thiamine (Vitamine B1)

25mg

Mangaan (als sulphaat)

Riboflavine (Vitamine B2)

12mg

Niacine (Vitamine B3)

50mg

200µg 24mg

2mg

Pyridoxine (Vitamine B6)

25mg

Koper (as sulphaat) Selenium (als seleniet + L-selenomethionine) Chroom (als picolinaat)

Foliumzuur

400µg

Choline Bitartraat

Vitamine B12

50µg

Biotine

0.15mg

Pantotheenzuur (Vitamine B5)

150mg

Vitamine K

20µg

Calcium (als carbonaat)

80mg

IJzer (als fumeraat)

14mg

0.5mg

200µg

Inositol

24mg

PABA

24mg

Taurine

50mg

Rhodiola extract Koreaanse Ginseng (10:1)extract bevat 8mg ginsenosiden Co-Enzym Q10

125mg 40mg 30mg

www.hb08.nl

Belangrijkste kenmerken (per 2 tabletten): • 125mg Rhodiola extract • 30mg Co-Enzym Q10 • Koreaanse Ginseng • 150mg Vitamine B5 ( pantotheenzuur) • 300mg Magnesium

Multi-Guard ADR, 120 tabletten slechts € 34,95 voor twee maanden.

In dit nummer 14

Marlie recenseert kookboeken

05 Truus (70) leeft met de handrem eraf 10 Zonnebrandcrème: wel of niet smeren? 12 Nieuws: nieuw boek Verburgh

18

Waarom chemotherapie vaak niet werkt (en de Moermantherapie vaak wel) 22 ‘ We moeten vooruit’, aldus de directeur

En verder 04 Citroen 09 Column: in de media 13 Lijf & leden 16 Recepten 25 Column Gert Schuitemaker 27 Kruidentuin 28 Vraag & Antwoord

27

redactioneel Voeding en veroudering Voeding - gezonde uiteraard - verovert een steeds prominentere plaats. Zelfs grootgrutters hebben dat ontdekt en vullen een deel van hun schappen met biologische (vers)producten. De biologische land- en tuinbouw krijgt de wind steeds beter in de zeilen. De bereidheid om wat meer geld neer te tellen voor gezonde producten neemt toe. Voeding is in. De maatschappelijke belangstelling ervoor is meer dan een tijdelijk verschijnsel, een voorbijgaande hype. Er is wat anders aan de hand: een toenemende bewustwording dat er grote risico’s kleven aan het alsmaar consumeren van producten die de gezondheid niet dienen maar bedreigen.

Gezond oud worden door velen gekoesterde wens

Gezond oud worden is een door velen gekoesterde wens. Daar wordt vaak heel wat voor gedaan. Cornelis Moerman kende aan de door hem ontwikkelde therapie twee belangrijke eigenschappen toe: je kon er kanker mee genezen én de veroudering van het lichaam vertragen. Het eerste is overbekend, het tweede nauwelijks. ‘Veroudering Vertraagd’ is de titel van een nieuw boek van de Belgische arts Kris Verburgh, dat dit jaar verschijnt. Volgens hem is het zaak om verouderingsziekten vóór te zijn en bij te sturen. ‘Voeding speelt daarin een belangrijke rol. Dat had Cornelis Moerman goed gezien’, zegt hij op pagina 12. De relatie tussen voeding en gezondheid dringt ook nadrukkelijker door in kringen van artsen. Recent was er voor de vierde keer een congres gewijd aan het thema ‘Arts en voeding’, een ontwikkeling waar ik enthousiast van word. Ook een ontwikkeling die hard nodig is. Want artsen weten bizar weinig van voeding. Zo bekende huisarts Tamara de Weijer beschaamd dat ze in haar studie geneeskunde ‘hooguit vijf uur les over voeding’ heeft gehad. Goed om dat te beseffen als u tegenover uw huisarts of specialist zit. Ik hoop vurig dat hij in de toekomst meer weet dan u!

Cor van Groningen hoofdredacteur

Uitzicht

3

kalium 140 mg

calcium 10 mg

fosfor 25 mg magnesium 9 mg

voedingsvezel 2g

vitamine c 50 mg

energiel 36 kca

citroen Het is een zeldzaam nijver boompje dat de Citrus Limon voortbrengt. De uit Azië afkomstige evergreen ontwikkelt namelijk het jaar rond nieuwe bloesems. Daardoor brengt het maar liefst vier keer per jaar verse citroenen voort: groene in de zomer, gele in de herfst en winter. De citroen is van oudsher basisingrediënt in het Moermandieet. Bijvoorbeeld als toevoeging aan het welbekende bietensap. Moermans waardering voor de zure zuidvrucht krijgt almaar meer wetenschappelijke navolging. Fytonutriënten uit citrusfruit staan onder meer in de belangstelling wegens hun potentieel kankerremmende eigenschappen. Bijvoorbeeld limonoïde dat verschillende kankersoorten helpt aan te vallen. Eind juni publiceerde Tumor Biology nog een proefdierstudie waar de flavanoïde hesperidin, in een dosering van 50 milligram per kilo lichaamsgewicht, het tumorweefsel binnen twintig dagen duidelijk deed slinken. De genoemde hoeveelheden gelden per 100 gram citroen. Gebruik zo mogelijk biologische citroenen; want de schil is geraspt niet alleen zeer smakelijk, maar bevat ook veel fytonutriënten.

Op pagina 16 en 17 vindt u recepten met citroen(rasp).

4

Uitzicht

Leven t e m de handrem eraf Uitzicht

>> 5

Als ze achter de geraniums moet zitten, gaat ze dood, knipoogt Truus Hartsink (70). Voorlopig denkt ze er niet over om met pensioen te gaan. Ze sport fanatiek, kookt in het weekend uitgebreide Moermanproof menu’s voor haar dierbaren en reist de hele wereld rond. Hoe blijft ze toch zo energiek? ‘Alles draait om gezond eten, leven en doen.’ TEKST LINDA DE WAART BEELD GIJS VERSTEEG

Z

e toont jong met haar helder twinkelende, lichtbruine ogen. En zo voelt ze zich ook. Hoewel Truus de pensioengerechtigde leeftijd al ruim gepasseerd is, werkt ze nog dik vier dagen per week. Vanavond gaat ze weer een paar uur sporten en straks wil ze nog even in de tuin werken. Reizen is haar grote passie. Ze vertelt enthousiast over Nepal, Marokko en Australië. Binnenkort is Truus van plan naar Nieuw-Zeeland te gaan. Ook over haar grote hobby, gezond koken volgens de Moermankeuken, raakt ze niet uitgepraat: “Ik hou ervan mijn gasten te verrassen. Wat ze bij mij te eten krijgen, vinden ze in geen enkel restaurant.” Truus’ energie lijkt onuitputtelijk. Maar dat is niet altijd zo geweest. Meerdere keren in haar leven was ze doodziek. Veel wil ze daar niet over kwijt: “Wat voorbij is, is

‘Als je voor iets kiest waar je niet achter staat, genees je niet’

6

Uitzicht

voorbij. Ik heb het geaccepteerd en achter me gelaten.” Op verzoek vertelt ze er toch iets over. Begin jaren tachtig wordt haar baarmoeder verwijderd vanwege een snelgroeiende tumor. “Ik was 34”, zegt ze. “Op die leeftijd is het extra ingrijpend. Ik had gelukkig al een dochter, maar meer kinderen krijgen zat er niet meer in. Ik ging door een rouwproces.” Voor de standaard nabehandeling (chemotherapie) bedankt Truus. “In die tijd waren die kuren nog heftiger dan nu. Iets in me zei me dat het mijn dood zou worden als ik meeging in het protocol.”

Eigenwijs Het wordt haar niet in dank afgenomen. In een laatste poging haar over te halen zegt de arts: “Als u niet meewerkt, hoeft u niet terug te komen.” Truus voelt zich ellendig na dat gesprek. “Toch hield ik voet bij stuk. Ik ben namelijk nogal eigenwijs”, glimlacht ze. Dan, fel: “Maar het is wel ernstig. In mijn dagelijkse praktijk maak ik nog steeds mee dat mensen niet meer bij de specialist mogen komen als ze een bepaalde behandeling niet willen ondergaan. De deur wordt letterlijk dichtgegooid. Terwijl het zo belangrijk is dat iemand die via het complementaire circuit genezing probeert te vinden ook gecontroleerd wordt door een regulier

Wie: Truus Hartsink (70) Privé: kookgek, reisfanaat, moeder van een dochter, woont in Breukelen. Werk: voert vier dagen per week een drukke praktijk als natuurgeneeskundig therapeut. Zij schreef ook (kook) boeken, zoals Meer variaties in de Moermankeuken, Keukenkruiden en specerijen, spiegels van ons wezen. In samenwerking met André Schaap schreef ze de serie: Vitaminen en mineralen, spiegels van de ziel. Diagnose & behandeling: 1981: vanwege een snelgroeiende tumor wordt Truus’ baarmoeder verwijderd. Ze weigert de standaard nabehandeling (chemotherapie) en start Moermantherapie. Ze zoekt daarnaast naar de zin van haar ziek-zijn. Zo doet ze veel kennis op over de invloed van lichaam, geest en omgeving op een ziekteproces, waarmee ze aan de slag gaat. In 1994 krijgt Truus ontstekingen in haar buik. Er worden onrustige cellen gevonden en opnieuw volgt een zware operatie. Dankzij het Moermandieet en haar wilskracht staat Truus na zeven maanden op de toppen van de Himalaya. Website: www.infokit.nl/truushartsink

arts. In het ziekenhuis kan bijvoorbeeld gekeken worden of een tumor daadwerkelijk vermindert, of niet. Een goede samenwerking zou een enorme toegevoegde waarde zijn voor mensen met een gezondheidsprobleem.” Ze ziet wel dat er een verschuiving plaatsvindt richting die samenwerking. “Dat is positief. Maar het mag best wat sneller”, vindt Truus. Ze wil mensen op het hart drukken te onthouden dat ze een keuze hebben. “Het is jouw lichaam en jouw leven. Je hebt altijd het recht ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen. Ik ben er zelfs van overtuigd dat dat móet. Als je voor iets kiest waar je niet achter staat, genees je niet. Het geeft innerlijk protest waardoor een disbalans in je systeem ontstaat.” Terug naar Truus, want heeft zij dan nooit getwijfeld? “Natuurlijk wel”, geeft ze toe. “Iedere beslissing gaat gepaard met aarzeling. Het gaat erom dat je ondanks alles toch datgene doet wat het beste voelt.”

weten over de zin van ziek-zijn en komt tot het besef dat lichaam, geest en omgeving onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Truus: “Om te genezen is het nodig om op ieder niveau een balans te bereiken.” Die zienswijze biedt perspectief en ze stort zich vol overgave op haar nieuwe leefwijze. Maar wat valt het dieet tegen! Ze trekt een vies gezicht: “Het had kraak noch smaak.” Als fanatiek hobbykok neemt Truus geen genoegen met de flauwe hap. Ze gaat aan de slag met kruiden en specerijen en tovert binnen de Moermanrichtlijnen de

Flauwe hap Als ze gezond oud wil worden, kan ze niet kan blijven leven zoals ze op dat moment doet, weet Truus. Ze stopt met roken en zoekt naar complementaire methoden om haar gezondheid te vergroten. Zo stuit ze op MMV, toen nog Amnestie geheten. “Het nuchtere van Cornelis Moerman sprak me erg aan. Zijn theorie dat je alleen gezonde lichaamscellen kunt ontwikkelen wanneer je ze de stoffen geeft die ze nodig hebben, klopte gewoon.” Truus wordt behandeld door Moermanarts Moolenburgh, die haar voedingssupplementen en het Moermandieet voorschrijft. Tegelijkertijd begint Truus te studeren. Ze wil meer

Uitzicht

7

>>

>>

lekkerste gerechten op tafel. Al snel heeft Truus een boekwerk vol recepten. Op advies van een vriend stuurt ze een aantal voorbeelden naar een uitgeverij. Dat resulteert in een van de eerste Moermankookboeken: ‘Meer variaties in de Moermankeuken’. Kort daarna wordt Truus gevraagd recepten te schrijven voor het toenmalige ledenblad. Dat doet ze vijf jaar. Truus, strijdbaar: “Genieten speelt een belangrijke rol in een genezingsproces. Gezond en vooral lekker eten is dus essentieel en moet voor iedereen toegankelijk zijn.” Dankzij haar verandert de Moermankeuken van gezond met weinig smaak, naar gezond met véél smaak.

Happy mens Ook persoonlijk transformeert Truus. “Ik zag in wat werkelijk waarde voor me heeft”, vertelt ze. Ze maakt radicale keuzes, zoals de beëindiging van haar huwelijk en de oprichting van een eigen praktijk in natuurgeneeskunde. Het is haar passie om anderen te helpen, zegt ze. “Ik weet uit eigen ervaring wat voor positieve omslag gezond leven, denken en doen teweeg kan brengen. Dat wil ik overbrengen op anderen.” Het zijn keuzes die haar verrijken. “Het voelde goed om het heft in eigen handen te nemen, ik was geen slachtoffer meer. Ik ontdekte mijn diepere behoeftes en ging ernaar leven.” Ze wordt een happy mens, zoals ze het zelf verwoordt. Ook reizen

draagt daaraan bij. Er zijn nog weinig plekjes in de wereld die ze niet heeft gezien. “Andere culturen ontdekken, volkeren ontmoeten, genieten van de schoonheid van de ongerepte natuur. Ik kan er geen genoeg van krijgen. Het verheldert mijn blik op de wereld en relativeert. Wat hebben we het goed in Nederland.” Als Truus 47 is, wordt ze opnieuw ernstig ziek. Het littekenweefsel in haar buik is gaan ontsteken en er worden onrustige cellen gevonden. De operatie die volgt is zwaar. “Ik was twee maanden uit de roulatie en woog amper 47 kilo”, vertelt ze. “Ik kon niets. Gelukkig heb ik veel lieve mensen om me heen die me toen geholpen hebben.” Ze trekt de Moermantouwtjes weer strakker aan en slikt extra voedingssupplementen. Ze dwingt zichzelf om van de bank te komen, iedere dag een stapje verder. En ze stelt zichzelf een doel: binnen een jaar wil ze de Himalaya beklimmen. “Ik was weer met de neus op de feiten gedrukt”, zegt ze. “Ik had net zo goed dood kunnen zijn. Het is belangrijk om je dromen waar te maken. Niet morgen of overmorgen, maar nu.”

Knapperig tijgerbolletje Leven met de handrem eraf, noemt Truus het. “Wanneer je jezelf continu tegenhoudt, kost dat energie”, zegt ze. “Doen wat je wilt, geeft energie.” Met haar doel voor ogen knokt Truus zich weer terug naar haar oude, fitte zelf. En zelfs nog verder: na zeven maanden al staat ze op de toppen van de Himalaya. Genietend: “Het was adembenemend.” Nu, ruim 22 jaar later, voelt Truus zich nog net zo bruisend en sprankelend als toen. Ze eet alleen nog vegetarisch en bedenkt nog wekelijks nieuwe smaaksensaties. Van Thaise curry met peper, gember en limoen, tot een Italiaanse pasta met salie, of een Hollandse aspergeschotel. Ze is en blijft nu eenmaal een lekkerbek, knipoogt ze. Jammer dat nog steeds hele volkstammen denken dat gezond eten synoniem is aan ‘vies’. “Het is lastig om mensen van dat denkbeeld af te helpen”, vertelt Truus. “Vaak leren ze het door ervaring. Zodra ze ondervinden wat echt gezonde voeding met hun lichaam doet, zijn ze om. Alles draait om gezond eten, leven en doen.” Toch laat ze zich af en toe weleens verleiden tot iets ongezonds. “Ik ben verslaafd aan knapperige tijgerbolletjes en heel soms eet ik een patatje. Hoewel ik weet wat dat met me doet.” Door de jaren heen heeft Truus namelijk een bijzondere fijngevoeligheid ontwikkeld. Ze voelt het wanneer voedsel wel of geen levenskracht bevat. “Als ik gezond en biologisch eet, ben ik de hele dag vrolijk en vitaal. Doe ik dat niet, dan neemt mijn energie snel af en word ik moe.” Ja, er waren zwarte bladzijden in haar levensboek, zegt Truus zacht. Maar dat heeft haar niet verbitterd. Ferm: “Ik zeg dankjewel tegen het leven. Het heeft me gemaakt tot wie ik ben en ik sta vierkant achter iedere keuze die ik heb gemaakt. Op deze manier zou ik minstens honderd willen worden!”

‘Het is belangrijk om je dromen waar te maken. Niet morgen of overmorgen, maar nu’

8

Uitzicht

in de media TEKST ARJAN VAN LAAR

K

Evidence-based?

ent u dat? Het gevoel dat u tegen een blinde muur staat te kletsen wanneer het over voeding gaat? Hopelijk heeft u meer succes dan ondergetekende, want die krijgt voornamelijk reacties als: “Kefir? Ik lust geen karnemelk. Weet je wát lekker is? De Turkse yoghurt van de Lidl!” Of: “Aardappelen, verse aardappelen. On-ge-lofe-lijk gezond.” Zodra het argument om de hoek komt kijken dat voeding als medicijn volgens de dokter allemaal onbewezen onzin is, wordt het tijd om los te laten. Want voor je ‘metaboolsyndroom’ kunt zeggen, krijg je het etiket opgeplakt van een zure, geradicaliseerde complotdenker met orthorectische neigingen. Vanwaar toch die obsessie met bewijs? Overheden zijn gewend miljarden over de balk te smijten, zonder enig idee of subsidie X of beslissing Y het gewenste resultaat dichterbij brengt. Of het nu om de Betuwelijn gaat of de ontwikkeling van de Blauwe Stad, op z’n best kunnen de beslissers een haalbaarheidsstudie overleggen. Van welke de opstellers overigens precies wisten wat de opdrachtgever wilde horen. Complete onderwijshervormingen, zorgverzekeringprivatiseringen, ja zelfs oorlogen worden op hoop van zegen ingegaan. Maar voor een fatsoenlijk voedingsadvies om ziektes te voorkomen en te beteugelen, lijkt nooit voldoende bewijs voor handen. Toegegeven, de gezondheidszorg is het leger niet. Burgers hebben recht op een behandeling waarvan bewezen is dat die de beste kans op genezing biedt. Helaas blinkt ook de zorgsector niet uit in wetenschappelijke waarheidsvinding. Neem de jeugdzorg. “Daar wordt maar heel weinig evidence-based gewerkt’, zegt GeertJan Stam, hoogleraar forensische orthopedagogiek aan de UvA, in Graadmeter, het periodiek van de Gezondheidsraad. ‘ Van de interventies in de jeugdzorg valt misschien wel 95 procent onder ‘behandeling zoals gebruikelijk’.”

Hulpverleners in de jeugdzorg werken vooral vanuit goede bedoelingen. Ze verwijzen naar hun mensenkennis, werkervaring en een goede behandelaar-cliëntrelatie. Stam: “Gezien de hoge prevalentie van kindermishandeling en –verwaarlozing en jeugddelinquentie (…) verbaast het mij dat er nog nooit een parlementaire enquête naar de jeugdzorg is geïnitieerd. “ De farmacie behoort tot de zeldzame sectoren die ‘evidence-based’ hoog in het vaandel dragen. Zo hoog dat niemand er meer bij kan. Letterlijk vrachtwagenladingen documenten dienen als bewijs dat het nog te patenteren stofje zus, het beter zou doen dan het uit patent gelopen stofje zo. Een team van het Amsterdam Medisch Centrum dook in de wetenschappelijke literatuur over de effecten van nieuwe behandelingen op de bloedsuikerspiegel van diabetespatiënten. In het begeleidende persbericht bij zijn publicatie, begin deze maand in de British Medical Journal, hekelt Frits Holleman (internist) het gebrek aan onafhankelijk onderzoek: “Het is veel te afhankelijk van een paar onderzoekers bij wie sprake is van serieuze belangenverstrengeling.” Slechts zes procent van de bijna vierduizend artikelen uit de periode 1993 tot 2013 bleek vrij van farmaceutische auteurs en belangenverstrengelingen. Minder dan één procent van de 13.592 auteurs schreef dertig procent van de publicaties. De elf productiefste auteurs tekenden voor vierhonderd artikelen. “Het is onmogelijk dat een klein groepje auteurs kritisch al deze onderzoeken kan schrijven”, zegt Holleman op Skipr.nl waar hij ook de rol van professionele schrijfbureaus bekritiseert. “De negatieve kanten worden weggelaten. Farmaceutische bedrijven houden data achter.” En dat willen ze graag zo houden. Met hulp van het Trans-Atlantische handelsverdrag TTIP. Dat voorziet onder meer in een uitbreiding van de patentduur en het beperking van transparantie in medicijnonderzoek.

Kijk- en luistertips? [email protected] www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/gauge/graadmeter_nr_2_juni_2015.pdf www.skipr.nl/actueel/id22985-weinig-onafhankelijk-onderzoek-suikerziekte.html www.ftm.nl/exclusive/hoe-big-pharma-via-ttip-europese-zorg-kan-ondermijnen/

Uitzicht

9

ontgift je huis (13) ZORGELOOS ZONNEN

Met of zonder crème? Met de zomer in aantocht komt ook het dilemma van de zonnebrandcrème. Wel of niet smeren en zo ja, wat dan precies en hoe vaak? TEKST MATILDE NEWMAN BEELD ISTOCK

Zonnebrandcrème valt in de categorie cosmetica. Wat voor veel cosmetica geldt, is ook voor zonnebrandcrème het geval: ze bevatten hormoonverstorende stoffen, synthetische parfums en minerale oliën. De hormoonverstorende stoffen zijn vaak parabenen die ervoor zorgen dat de crème goed blijft en niet ranzig wordt. Door de warme omstandigheden heeft een zonnebrandcrème veel conserveringsmiddelen nodig. Synthetische parfums zijn in zonnebrandcrème ruim aanwezig, we willen tenslotte allemaal lekker ruiken op het strand. Maar ook synthetische parfums kunnen hormoonverstorend werken en zelfs huidveroudering bespoedigen , iets wat we tijdens het zonnen met een crème nou juist willen voorkomen. Minerale oliën zouden de huid moeten verzorgen tijdens het zonnebaden, maar in plaats daarvan verstoren ze de natuurlijke huidfuncties en smeren de huid dicht, waardoor deze de warmte niet meer goed kwijt kan. Al met al zijn de meeste zonnebrandcrèmes dus niet bevorderlijk voor huid en gezondheid.

UVA, UVB en UVC Waartegen willen we ons eigenlijk beschermen?

10

Uitzicht

De ultraviolette (UV) straling van de zon bestaat uit UVA, UVB en UVC. UVA en UVB kunnen schadelijk zijn. UVB werkt direct op het pigment in onze huid en zorgt voor het bruine kleurtje. Het zorgt er ook voor dat we verbranden en stimuleert de aanmaak van vitamine D. UVA-straling dringt dieper in de huid door (dwars door wolken en glas heen). Deze straling speelt een rol bij veroudering en het ontstaan van sommige huidkankers.

Filterstoffen: pas op! Veel zonnebrandcrèmes beschermen tegenwoordig tegen beide vormen van straling. Op de verpakking staat met een A+ aangegeven hoe sterk de filter is tegen UVA; hoe meer plusjes, hoe beter de bescherming. Filters tegen UVA en UVB-straling zitten in een zonnebrandcrème in de vorm van een chemisch filter. Dit filter dringt in de huid en absorbeert daar de straling of legt een beschermende laag op de huid en weerkaatst het zonlicht. Oxybenzone is zo’n chemische filterstof die bij gebruik in de bloedbaan terecht komt en in ons lichaam het effect van het hormoon oestrogeen nabootst. De

Amerikaanse milieuorganisatie EWG waarschuwt al jaren voor het gebruik en in Europa moeten producenten het op de verpakking vermelden als de concentratie oxybenzone hoger is dan 5 procent. Op de cosmeticaverpakking kan de stof ook vermeld staan als Benzophenone-3 of Benzophenone-4 (soms als ‘sulisobenzone’). Een andere te vermijden stof is octocrylene. Octocrylene zit in crèmes om chemische UV-filters te stabiliseren, maar kan ook de aanmaak van vrije radicalen stimuleren. Ook octinoxate is een stof die niet zonder gevaar lijkt: in studies met dieren lijkt deze hormoonverstorend te werken. Een chemische stof die met regelmaat voorkomt in zonnebrand is retinyl palmitate of retinol. Dit is de synthetische vorm van vitamine A die ook veel gebruikt wordt tegen huidveroudering in gezichtscrèmes. Het probleem van deze stof is dat het reageert met zonlicht. Bij blootstelling van de stof aan UV-straling ontstaan vrije radicalen die cellen en DNA kunnen beschadigen. Verschillende dieronderzoeken tonen aan dat de stof het ontstaan van huidkanker stimuleert.

Nanodeeltjes In plaats van chemische filters kan een zonnebrandcrème fysische filters gebruiken. Het gaat dan meestal om de stof ‘zinc oxide’ of ‘titanium dioxide’. De laatste beschermt wel tegen UVB-straling, maar niet tegen het hele spectrum UVA-straling. Groot voordeel van deze filters is dat ze niet in de huid dringen en geen zonlicht absorberen. Dat is beter voor de huidconditie en het lichaam. Het nadeel van beide stoffen is dat ze vrij dik zijn om uit te smeren, ze laten een witte waas op de huid achter en moeten vaker opgesmeerd worden om bescherming te blijven bieden. Met nanotechnologie proberen fabrikanten dit probleem te

ondervangen. Ze maken de grotere mineraaldeeltjes van zinc oxide of titanium dioxide zoveel keer kleiner dat het nanodeeltjes worden. Hierdoor smeert het wel goed uit, laat het geen witte waas meer achter en houdt de huid het ook beter vast. De techniek staat ter discussie: doordat de deeltjes nu zo klein zijn kunnen ze onze huid en lichaam makkelijker binnendringen. Het effect van nanodeeltjes in ons lichaam is nog onbekend, omdat de techniek relatief nieuw is. Overigens komen nanodeeltjes van nature voor in de bodem, lucht en water (een menselijke haar bestaat bijvoorbeeld uit 80.000 nanodeeltjes).

Natuurlijk? Tegenwoordig maken veel zonnebrandcrèmes met het label ‘natuurlijk’ gebruik van fysische en chemische filters. Ook zijn er etherische oliën die kunnen beschermen tegen de zon, zoals

wortelkiemolie. Deze heeft een Sun Protection Factor (SPF) van meer dan 30. Deze olie is erg prijzig, en om verbranding te voorkomen zul je het vaker moeten smeren. Een volledig veilige en natuurlijke zonnebrandcrème bestaat er wellicht niet, aan elke stof kleven (soms letterlijk) nadelen. De zon is een krachtig element waarmee we bewust om moeten gaan. Blijf kritisch en doe navraag bij de fabrikant over het gebruik en de werkzaamheid van stoffen. Vaak zijn labels een wirwar van chemische namen en nummers en regelgeving verandert voortdurend. Doe uw huiswerk (of neem dit artikel mee naar de winkel). Maar wees niet té bang. We hebben de zon hard nodig voor de aanmaak van vitamine D. In Uitzicht nummer 4 adviseerde onderzoeker Hans Stoop ons alleen een crème te gebruiken bij dreigende verbranding. Een kleurtje is gezond.

TIPS! • Let bij aankoop van crèmes op ingrediënten die beginnen met butyl-, ethyl-, methyl- en propyl. Dit zijn vaak parabenen of stoffen die gelinkt zijn aan allergische reacties. Ook de stof retinyl of retinol wordt in verband gebracht met huidkanker. • Gebruik liever geen sprays, vanwege het gevaar om chemische stoffen of nanodeeltjes in te ademen. • Drink groene thee. Het antioxidant EGCG dat van nature in groene thee voorkomt, kan schade aan DNA in de huid door UV-straling stoppen, bleek uit een Amerikaanse studie. • Eet groene bladgroenten. De stoffen luteïne and zeaxanthine die veel voorkomen in groene bladgroenten stopen celgroei door UV-straling, blijkt uit onderzoek bij dieren. • Wie regelmatig tomaten eet, bouwt een voorraad lycopeen op die tegen zonbeschadiging beschermt. Lycopeen neutraliseert bovendien vrije radicalen. • Hydrateer na het zonnen met een natuurlijk smeersel van bijvoorbeeld komkommer, yoghurt en honing of een aloe veragel. • Hoe hoger, hoe beter? De Sun Protection Factor (SPF) geeft aan hoe lang een middel beschermt, voordat u verbrandt. Als het normaalgesproken tien minuten duurt voordat u verbrandt, duurt het met factor 15 150 minuten. • Bent u langdurig in de zon of buiten in de zomer? Herhaal het smeren dan in ieder geval om de twee uur.

Uitzicht

11

actueel

BEELD JOOST JOOSSEN

NIEUW BOEK VERBURGH IN AANTOCHT

Op naar de 120 jaar

We mogen dan gemiddeld (veel) ouder worden dan vorige generaties, we zitten nog lang niet aan ons maximum. Daarvan is de Belgische arts Kris Verburgh rotsvast overtuigd. Met zijn nieuwe boek Veroudering Vertraagd gaat hij ons de helpende hand bieden om gezond nog ouder te worden. Verburgh brak twee jaar geleden door met zijn veelbesproken boek De Voedselzandloper (in Uitzicht nummer 4 van dit jaar stond een artikel over dit boek), waarin hij heel andere voedingsadviezen bepleit dan die van het Voedingscentrum. Brood, rijst, pasta, rood vlees en zuivel ruilt hij in voor quinoa, havermout, plantaardige melk en vooral groente. Heel veel groente. Frappant is dat het gros van Verburghs aanbevelingen terug te vinden is in het Moermandieet. “De Vlaardingse arts had goed gezien dat gezonde voeding een centrale rol speelt in de strijd tegen allerlei ziekten”, zegt hij.

Degeneratie In zijn nieuwe boek, dat in oktober verschijnt, huldigt Verburgh de stelling dat

de meeste kwalen waaraan ouderen lijden, goed te voorkomen zijn. Dat kan met name door zo gezond mogelijk te eten en te leven. Parkinson, Alzheimer, hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en andere aandoeningen zijn vaak een gevolg van degeneratie. Wie gezond leeft, zeg maar conform De Voedselzandloper, strijdt met de juiste wapenen tegen dat proces. Ons maximum ligt genetisch rond de 120 jaar. Volgens Verburgh is die leeftijd in de nabije toekomst een haalbare kaart. “Sommige weekdieren kunnen verjongen en dat principe zal op een dag worden achterhaald. Dan kan dat worden toegepast op mensen.” Om de wetenschappelijke ontwikkelingen meer wind onder de vleugels te bezorgen, zou er wat Verburgh betreft een nieuw vakgebied moeten worden

gecreëerd, de nutrigerontologie, een samensmelting van de voedingsleer, de geneeskunde en de wetenschap die het verouderingsproces bestudeert. Het hoongelach dat dat voorstel van Verburgh in eerste instantie ontmoette, is verstomd sinds het vooraanstaande blad Aging Cell het pleidooi van de Belg één op één overnam. Het boek Veroudering Vertraagd verschijnt in oktober 2015 bij uitgeverij Prometheus Bert Bakker.

BLOEMEN VOOR 90-JARIGE HANS MOOLENBURGH Dokter Hans Moolenburgh is op 28 juni 90 jaar geworden. Hij vierde deze mijlpaal met zijn familie en vrienden in eigen huis. Het bestuur van MMV liet een prachtig boeket bloemen bij hem bezorgen. In het volgende nummer van Uitzicht kunt u een interview lezen met deze bijzondere arts uit Haarlem. Als

12

Uitzicht

voorproefje op dat interview krijgt u nu alvast het antwoord op de vraag naar zijn eigen medicijn om gezond oud te worden. “Nieuwsgierig blijven, belangstelling houden. Zorg dat je niet insuft. Als je brein alert blijft, doet de rest van het lichaam vaak wel mee.”

lijf & leden LEDEN VAN MMV VERTELLEN HOE ZE PERSOONLIJK INVULLING GEVEN AAN HET THEMA ‘GEZOND ETEN – GEZOND LEVEN’. TEKST PETRA PRONK BEELD MIRJAM VAN HET ENDE

Natuur biedt oplossing tegen elke kwaal ‘Ik vind het heel logisch dat er een relatie is tussen voeding en gezondheid, en mijn man was het levende bewijs dat gezond eten inderdaad helpt’, zegt Tine van der Goot (78) uit Biddinghuizen.

“I

k ben al 40 jaar lid van MMV. Aanleiding was destijds een artikeltje in de Leeuwarder Courant over de oprichting van de Moermanvereniging. Er zat bij ons geen kanker in de familie, maar ik zag gelijk iets in het verband tussen voeding en ziekte. Ik ben van huis uit doopsgezind, en heb op het christelijk lyceum in Dokkum gezeten. Daar kregen we geestelijke voeding mee, zoals dat er tegen elke kwaal iets groeit in de natuur. Als dat zo is, moet er ook tegen kanker iets zijn, dacht ik. Mijn man Brant stond er helemaal achter, dus werden we lid.

Hornstra Toen Brant in 2008 kanker kreeg, een kwaadaardige maagtumor met uitzaaiingen in de lymfeklieren, wisten we direct wat we moesten doen. We belden Moermanarts dokter Hornstra. Die had eigenlijk pas na vier weken een plekje. Ik zei: ‘We zijn lid van de Moermanvereniging vanaf het allereerste begin!’ Toen konden we nog diezelfde week komen om vijf uur ’s middags na een voor dokter Hornstra lange werkweek. Dat hebben we heel erg op prijs gesteld. We kregen een hele tas supplementen mee naar huis, om te zorgen dat mijn man zo fit mogelijk zou zijn voor de operatie die hij moest ondergaan. Dat heeft hem erdoorheen gesleept. Bij een scan, een paar jaar later, bleek hij geen spoortje kanker meer bij zich te hebben. Mijn man is twee jaar geleden overleden, door een ongeval, maar niet aan kanker. Hij was het levende bewijs van het belang van gezond eten.

Drie soorten groente We pasten destijds ons eetpatroon bewust aan naar aanleiding van alles wat we in Uitzicht lazen. We snoepten al niet veel, maar toen hij kanker kreeg deden we ook geen suiker meer in de yoghurt. Ik zette elke dag twee of drie soorten groenten op tafel en we aten kilo’s appels en ander fruit. Na het eerste bezoek aan dokter Hornstra hebben we enkele jaren geen draadje vlees meer gegeten. Wel veel vis, eieren en kaas. Voeding is een kwestie van gewenning, zo merkten we. Ik voel me goed en fit, eet gezond, snoep niet, en beweeg veel en probeer me een beetje aan te passen aan m’n leeftijd. Aangezien ik op een boerderij woon, is er altijd wel iets te doen. Ik mag graag lezen, maar kom daar zelden aan toe. Dat kan altijd later nog.”

Uitzicht

13

Marlie’s kookboekenhoek 14

Uitzicht

Aan de lopende band verschijnen er nieuwe kookboeken. De een claimt nog gezonder te zijn dan de andere. Welke titels hebben meerwaarde voor u als MMV-lid? Marlie Hillekens, fervent amateur-kok en MMV-bestuurder, gaat voor u met de meest veelbelovende uitgaven de keuken in. In Uitzicht leest u voortaan met regelmaat haar mening over nieuw verschenen kookboeken. TEKST MARLIE HILLEKENS BEELD LEONARD DAVIDS (MET DANK AAN GOEDHART KEUKENS TE ALPHEN AAN DE RIJN)





Lekker Raw

Powerfood

Door Sandra de Vos Hardcover – 216 bladzijden ISBN 978-90-821502-0-9-9 PRIJS € 34,95

Door Rens Kroes Hardcover – 176 bladzijden ISBN 9789000341016 PRIJS € 19,99

Dit boek vind ik persoonlijk het mooiste en compleetste boek uit de boeken die de afgelopen tijd over de rawfood keuken zijn verschenen. De schrijfster wist mij aangenaam te verrassen over de mogelijkheden die ongekookt voedsel te bieden heeft. Haar passie en enthousiasme komen verder tot uitdrukking in de opvallend mooie kleurenfoto’s waarmee het boek rijkelijk is gevuld.

Met een biologische boer als opa, een kruidenvrouw als oma en een voedingskundige als moeder is goed en puur eten schrijfster Rens Kroes (de zus van internationaal topmodel Doutzen Kroes) met de paplepel ingegoten. Voor het samenstellen van dit boek gebruikte ze haar favoriete recepten; van smoothies to go, ontbijtjes die je gelukkig maken, simpele salades en pasta’s tot gezonde varianten op zondige zoetigheden. Rens Kroes is jong en dat zie je terug in de fotografie en haar persoonlijke, open en enthousiaste manier van schrijven.

Aanrader zowel voor beginnelingen als gevorderden in de rawfood keuken. Met informatie over bijvoorbeeld kiemen, superfoods, sappen, smoothies, eiwitten, noten, vitamines, mineralen. Meer dan zestig recepten waarvan de meeste zijn voorzien van inspirerende foto’s die uitnodigen om aan de slag te gaan.

VEGETARISCH? Ja MOERMANPROOF? Niet helemaal, maar zeker een aanbeveling waard.

 Van veel recepten werd ik écht blij,

daarom vind ik dit boek een meerwaarde voor mijn kookboekenkast.

LEKKER! Havermout, Quinoa en meer… Clara ten Houte de lange en Nelleke van Lindonk Paperback – 240 bladzijden ISBN 978-90-820537-1-5 PRIJS € 19,99 De schrijfsters van dit boek schreven ook ‘Lekker Lang Jong – een voedselzandloperkookboek’. De recepten voldoen nog steeds aan de richtlijnen van de Voedselzandloper van Kris Verburgh (zie ook Uitzicht nr. 4 van dit jaar), maar in hun nieuwe boek staat minder theoretische uitleg, en dat maakt het toegankelijker voor een breder publiek. Het boek bevat veel foto’s en wisselt informatieve bladzijden over verschillende granen af met hoofdstukken vol originele recepten. Zoals een risotto van zwarte quinoa met zeekraal en gepocheerd ei. Smullen!

 Recepten zijn gluten- en lactosevrij.  Verrassende recepten. Al eens aan vegetarische bitterballen gedacht?

VEGETARISCH? Deels MOERMANPROOF? Er zijn overeenkomsten, maar het is vooral voor mensen die volgens de Natuurrijke Keuken willen eten een interessant en inspirerend boek!

VEGETARISCH? Grotendeels MOERMANPROOF? Niet helemaal, voornamelijk volgens de richtlijnen van De Natuurrijke Keuken.

Meer weten over de besproken kookboeken? Lees de uitgebreide recensies op MMV.nl/Natuurrijk Leven/Boeken/Kookboekrecensies

Uitzicht

15

natuurrijke recepten

Bietensalade

Brood met

(3 PERSONEN) – MOERMANPROOF

(4 – 6 PERSONEN) – MOERMANPROOF

met sinaasappel

groentes

BEREIDING

BEREIDING

1R  asp de bieten fijn of snijd ze in kleine blokjes. 2 Meng de rasp, het sap en de citroen door de bieten. 3 Meng de walnoten, olijfolie, kaneel en kurkuma ook door het bietenmengsel. 4 Garneer met schijven sinaasappel.

1 Rooster de zonnebloempitten in een droge koekenpan. 2 Bak de ui in wat kokosvet lichtbruin. 3 Doe alle ingrediënten in een keukenmachine of kneed het met hand tot een soepel deeg. 4 Vet een broodvorm met wat roomboter in en doe het deeg in de vorm. 5 Laat het groentebrood nog een uurtje nareizen.

Het product op de foto kan afwijken van het recept.

Tip: Ook lekker met appel!

INGREDIËNTEN • 3 rode bieten • 2 sinaasappels waarvan 1 uitgeperst met het rasp van de sinaasappel • iets peper en zout naar behoefte • handvol walnoten • scheut olijfolie • 1 tl kaneel • 1/2 uitgeperste citroen • theelepel kurkuma

16

Uitzicht

Varieer gerust Tmetip:andere zoals raapsteeltjes, prei, of krgroentes, uiden. INGREDIËNTEN • 300 g amandelmeel • 150 g geraspte courgette • 150 g geraspte wortel • 3 eieren • 1 tl wijnsteenbakpoeder • snuf zout naar behoefte • scheutje olijfolie • 50 g licht geroosterde zonnebloempitten • 1 ui in wat kokosvet licht gebakken • versgemalen koriander • peper • 25 g brandneteltoppen (voor de kleur) NB De ingrediënten zijn Moermanproof, maar door het bakken behoort het tot de natuurrijke keuken.

Smeersel voor

groentebrood

(MEERDERE PERSONEN)- MOERMANPROOF

BEREIDING 1M  eng de hüttenkäse, sinaasappel , knoflook, gember en bieslook goed door elkaar.

Tip: Dit mengsel is heerlijk op het groentebrood!

Fruit-ijs (3 PERSONEN) – MOERMANPROOF

BEREIDING 1 Snijd de banaan in kleine plakjes en leg het geheel een paar uur in de vriezer. 2 Doe het gemengd bevroren fruit, banaan, citroen, rasp van citroen, mespunt kaneel en de biogarde in de blender. 3 Mixen tot er een glad mengsel overblijft. 4 Verdeel het mengsel over 3 glazen en garneer met vers fruit. .

Tip! Voor dit heerlijfrukeittogeetjebruikakenn:je allerlei soorten peer, bramen en perzik, meloen, boos. fram INGREDIËNTEN • 1 bakje hüttenkäse • sap van 1 biologische sinaasappel met het rasp van een halve sinaasappel • stukje verse geraspte gember • 2 teentjes knoflook • handvol klein geknipte bieslook

INGREDIËNTEN • 1 bevroren banaan • 4 dessertlepels gemengd bevroren fruit • rasp van een 1/2 biologische citroen • 1/2 uitgeperste citroen • 2 dessertlepels biogarde • mespunt kaneel

Uitzicht

17

wetenschap

Ieder mens gebaat bij

basenvormend dieet 1

1

1

1

1 2 2

2

3

4

18

Uitzicht

Kankerevolutie weergegeven in de vorm van een boom. De bladeren (1) geven de ‘bulk’ van het gezwel aan. Als een regulier medicijn aanslaat, blijven de takken (2) en de stam (3 en 4) over, die weer uit kunnen groeien. Uitgaand van de kankerstamceltheorie moet de behandeling van kanker bestaan uit het uitschakelen van de stamcel. De Moermantherapie zou een behandeling die hierop gericht is ondersteunen.

Uitgezaaide kanker wordt regulier vooral bestreden met chemo-, radio- en hormonale therapie. Deze behandelingen leiden zelden tot genezing. In driekwart van de gevallen hebben ze zelfs geen enkel positief effect. De kankerstamceltheorie verklaart hoe dit kan én waarom de Moermantherapie wel effect kan hebben. TEKST DR. HANS STOOP BEELD ISTOCK

Bij niet-uitgezaaide kanker zorgt chirurgie voor de meeste genezingen. Is de kanker uitgezaaid, dan is chirurgie alleen niet voldoende. Dan worden chemo-, radio- en hormonale therapie ingezet. Echter deze zijn slechts in een klein percentage van de kankerbehandelingen genezend. Kankeronderzoeker van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis prof. dr. Rene Bernards beweert bij herhaling dat ‘driekwart van de geneesmiddelen niet werkt’¹. Om gezwellen gerichter en effectiever te bestrijden, bracht onderzoeker Bernards van tienduizend kankers het DNA-profiel in kaart. Volgens Bernards is elke tumor in principe binnen tien dagen genetisch te ontrafelen, waarna het passende medicijn, of medicijncombinatie, kan worden ingezet. Andere onderzoekers twijfelen hieraan. Mark van de Wiel, hoogleraar in de statistiek voor genoomanalyse aan de VU Amsterdam, zegt dat er wel een paar erfelijke kankervormen zijn waarbij een of twee genen doorslaggevend zijn, maar benadrukt dat de grote bulk van de tumoren veel ingewikkelder in elkaar zit.

Ontstaan van kanker Een theorie die verklaart waarom de methode van Bernards niet tot de genezing van kanker leidt, vinden we in de kankerstamceltheorie². Deze theorie gaat ervan uit dat kanker ontstaat uit een kankerstamcel, de dochtercellen van deze kankerstamcel, de tumorcellen, zorgen voor heterogeniteit – ongelijksoortige samenstelling – van de kwaadaardige tumor. Kanker ontstaat door veranderingen in en aan het DNA; de code van onze genen. Tijdens het leven verouderen en beschadigen onze cellen en worden ze continu vervangen. Nieuwe cellen ontstaan door

het delen van cellen. Bij kanker is deze celdeling verstoord. Kanker ontstaat, regulier gezien, door veranderingen in de genen (‘driver mutaties’ genoemd) die het proces van de kankergroei op gang brengen³. Maar in dit proces vindt – zoals in elk biologisch proces – een evolutie plaats⁴. Door deze evolutie gaan de nakomelingen van de oorspronkelijke kankerstamcel variëren in genetische samenstelling. Met een medicijn passend bij het DNA van de tumor kunnen dan een hoop cellen worden opgeruimd. Maar de kankercellen die een iets ander genetisch profiel hebben, kunnen gewoon doorgaan met vermenigvuldigen. Zo bezien is het duidelijk dat de oplossingsrichting van Bernards kanker op z’n best tot een chronische ziekte promoveert, maar waarschijnlijk niet tot blijvende genezing leidt. De stamceltheorie is visueel krachtig weergegeven in de vorm van een boom (zie afbeelding op pagina 18). De bladeren (1) geven de ‘bulk’ van het gezwel aan. Als deze bulk met een DNA-passend medicijn wordt uitgeroeid, blijven de takken (2) en de stam (3 en 4) over, die weer uit kunnen groeien en voor nieuwe tumoren kunnen zorgen.

Recent wetenschappelijk onderzoek verklaart de werking van de Moermantherapie

Uitzicht

19

>>

>>

Schema A Een deel van de cellen binnen in de tumor (de kankerstamcellen) heeft de mogelijkheid om zich te vermenigvuldigen en ervoor te zorgen dat de tumor blijft groeien. Deze kankerstamcellen vernieuwen zich en zorgen tevens voor nakomelingen die echter niet onsterfelijk en ook niet chemoresistent zijn. Dit in tegenstelling tot de kankerstamcel.

Kankerstamcel in rust Ongevoelig voor chemotherapie Stamcel

Tumorcel

Bulk van de tumor cellen is niet onsterfelijk en gevoelig voor chemotherapie

Visie van Moerman De kankerstamceltheorie bevestigt waarom kanker regulier moeilijk te behandelen is, maar ondersteunt de visie van Cornelis Moerman. De omgeving van de kankerstamcel kan namelijk bepalend zijn voor het gedrag van deze stamcel. Het onderzoek waaruit dit blijkt⁵, is in feite een wetenschappelijke verklaring voor de werking van de Moermantherapie. Een optimaal ‘zuur-base evenwicht’ in het lichaam speelt daarbij een belangrijke rol, concludeerden de onderzoekers die in 2014 cellen in een zure omgeving zetten⁶. Simpelweg de zure omgeving zorgde

Schema B Op dit schema ziet u de reactie op chemoof bestralingstherapie.

Het resultaat van gerichte therapie tegen de kankerstamcellen versus de conventionele therapie die de kankerstamcellen ongemoeid laten.

Tumorgezwelcel

Conventionele therapie vermindert de tumor bulk maar laat de stamcellen intact.

Doelgerichte therapie vernietigt de stamcel

Overgebleven cellen ondersteunen de tumor niet en gaan in apoptose of differentieren.

Tumor massa neemt weer toe

Terugkeer van de tumor

genezing

voor veranderingen die uiteindelijk tot kanker kunnen leiden. Deze aanpassing van de cellen zien de onderzoekers als een gevolg van de omstandigheden waaraan de cel is blootgesteld. In 2007 bleek al dat ook andere ‘omgevingsinvloeden’ (zoals het zuur-base evenwicht in het lichaam) bepalen of een cel uitgroeit tot een kankercel of een normale cel⁷. Inmiddels nemen steeds meer studies de omgeving van de kankerstamcel op de korrel. De zure omgeving van de kankercel wordt als desastreus gezien voor een normale cel⁸.

zichzelf vernieuwen, dat kunnen alleen de kankerstamcellen⁹. Uitgaand van deze kankerstamceltheorie moet de behandeling van kanker dus bestaan uit het uitschakelen van de stamcel. De Moermantherapie zou een behandeling die hierop gericht is ondersteunen. In Moermans visie komt in een gezond lichaam geen kanker voor, omdat kanker(stam)cellen zich hierin niet kunnen handhaven. Het risico op het krijgen van kanker neemt daarom toe met de manier waarop we ons voeden.

Andere onderzoeken bevestigen dat de kankercellen wel kunnen delen, maar

Dat werkt als volgt. Wat wij eten, beïnvloedt het zuur-base evenwicht in

Zuur-base evenwicht

REGULIERE THERAPIEËN EN HUN WERKINGEN ‘Met een chemokuur tumoren te lijf gaan, is als met een kanonskogel op een mug schieten’, aldus de Utrechtse kankeronderzoeker Zsolt Sebestyen ¹⁵. Chemokuren zijn behandelingen met cytostatica; middelen die ingrijpen op het groeiproces van zowel gezonde cellen als kankercellen. Sommige cytostatica tasten de cel aan op het moment waarop deze zich deelt, andere hebben hun uitwerking op een eerder tijdstip.

20

Uitzicht

Radiotherapie (bestraling) heeft een direct effect op het erfelijk materiaal dat zich in elke lichaamscel bevindt. Dit DNA wordt zodanig beschadigd door de radioactieve straling dat de cel zich niet meer kan delen en dood gaat. De aanname is dat kankercellen zich minder goed kunnen herstellen van bestraling dan gezonde cellen. Hormonale therapie is de behandeling van kanker met behulp van hormonen. Eigenlijk is er sprake van een anti-hormoon therapie. De voorgeschreven medicijnen verminderen/stoppen de

werking van lichaamseigen hormonen. Deze behandeling heeft alleen nut bij hormoongevoelige tumoren (met name borst- en prostaatkanker). Omdat chemo- en radiotherapie ook ingrijpen op gezonde cellen kunnen de bijwerkingen uiteenlopen van vermoeidheid, verlies van haar en nagels, tot botontkalking, onvruchtbaarheid, cognitieve achteruitgang en orgaanfalen. Ook is er door chemotherapie een licht verhoogde kans op leukemie, beenmergstoornissen en andere vormen van kanker.

het lichaam. Dit evenwicht betreft de balans van de pH-waarde van onder andere het bloed. Het lichaam kan het beste functioneren met een optimale zuurgraad. Deze zuurgraad, weergegeven in pH, is afhankelijk van de hoeveelheid basische en zure stoffen in het bloed en in de weefsels, vandaar de term zuur-base evenwicht. Een normale pH-waarde van het bloed ligt tussen de 7,35 en 7,45 en is daarmee licht-basisch. Het Westerse dieet – dat zich kenmerkt door hoge inname van gebakken, gezoet, gezouten en bewerkt voedsel, rood vlees, geraffineerde graanproducten en volvette zuivel¹⁰ (zuurvormend dieet)- leidt tot een verzuring van het lichaam (laaggradige metabole acidose), waardoor een onevenwichtig zuur-base evenwicht ontstaat. Dit schept een klimaat waarin ziekten, inclusief kanker, gemakkelijker ontstaan¹¹. Onze voeding heeft dus veel invloed op de processen in de cel die kanker kunnen bevorderen of zorgen voor progressie van de tumor¹². De ‘chemische samenstelling’ van het voedsel – zoals de gehaltes eiwit, chloride, fosfaat, natrium, kalium, calcium en magnesium – zijn van belang voor onze gezondheid. Het dieet van Moerman dat rijk is aan groente en fruit, en arm aan eiwitten, is daardoor de beste weg naar een optimaal zuur-base evenwicht.

zuurstof een rol. Zuurstoftekort zorgt namelijk voor een verandering in de stofwisseling van een cel. Normaal haalt de cel met behulp van zuurstof zijn energie uit met name glucose (aerobe glycolyse). Wanneer de cel geen zuurstof ter beschikking heeft, gaat de cel over op een noodplan waarbij zonder zuurstof direct energie wordt gevormd uit glucose (anaerobe glycolyse). Een kankercel kan alleen maar op deze manier energie verkrijgen en heeft hiervoor dus suiker nodig. Bij dit proces wordt melkzuur aangemaakt die uitgescheiden wordt in de omgeving van de cel. Als tijdgenoot was Moerman uiteraard op de hoogte van de theorie van Warburg, en om die reden fel tegenstander van geraffineerde suiker. En een voorstander van vitaminen die rond de jaren twintig en dertig ontdekt werden. Een alkalisch (basenvormend) dieet (veel fruit en groente en weinig vlees) heeft een duidelijke relatie met de hoeveelheid vitamine C in het bloed¹².

Warburg

Resistentie

Ook de hypothese van, de hier vaker aangehaalde, fysioloog en medicus Otto Warburg past binnen de kankerstamceltheorie. Warburg ontdekte dat kankerweefsel ‘zuur’ is, terwijl de gezonde weefsels ‘alkalisch’ zijn. Daarbij speelt

Ieder mens is gebaat bij een basenvormend dieet. Er is steeds meer bewijs dat de zure omgeving ook de invasiviteit en de capaciteit om uit te zaaien extra stimuleert. En wat ook blijkt: hoe zuurder de tumor des te agressiever de kanker¹³. Tevens biedt de zure omgeving een resistentie (weerstand) tegen chemotherapeutica en belemmert het de werking van het immuunsysteem. Uit experimenten met proefdieren blijkt dat verlaging van de zuurgraad (de pH verhogen) rondom de kankercellen de invasiviteit en de capaciteit om uit te zaaien remt.

Hoe zuurder de tumor, hoe agressiever de kanker

Terugblikkend doen wetenschappers al

jaren onderzoeken en publicaties die Moerman achteraf in het gelijk stellen. Hij krijgt er niet de wetenschappelijke credits voor. Maar het is inmiddels logisch om kankercellen te bestrijden met het manipuleren van de directe omgeving van de kankercel. Reguliere kankerbehandelingen zullen in de toekomst uitgebreid gaan worden met therapieën die de zuurgraad in en rond de tumor gaan manipuleren, aldus McCarty en consorten in 2010 ¹⁴.

Referenties 1Interview met dagblad De Telegraaf 13 april 2013. 2 Deze theorie uit het begin van de 19e eeuw kwam van Durante en Conheim [Sell 2010] als de zogenaamde ‘embryonale rest theorie’ die ervan uitgaat dat tumorcellen ontstaan uit overgebleven enmbryonale cellen [Rather 1978]; 3 Knudson AG 1971; Torkamani A 2009; 4 Merlo 2006; Bapat SA 2007; Beerenwinkel 2015; 5 Li L 2006; 6 Takahashi K 2006; Obokata H 2014; 7 Chen L 2007; 8 Parks SK 2010; McCarty MF 2010; Robey F 2012; Swietach P 2014; 9 Houghton JM 2007; 10 Akbaraly T 2013; 11 Robey IF 2012; 12 Welch AA 2008; 13 McCarty MF 2010; 14 McCarty MF 2010; 15 Sebestyen Z 2013

Dr. Hans Stoop is kankeronderzoeker en vaste medewerker van Uitzicht

Uitzicht

21

interview Onder leiding van directeur Hans Klaasse zal MMV zich gaan profileren als ledenservice- en kennisorganisatie. Want: ‘De kracht van de vereniging zit in het contact met lotgenoten.’ Een interview over de stand van zaken na een half jaar. TEKST RINEKE WISMAN BEELD SEBASTIAAN KNOT

met en voor

BOUWEN AAN PROFESSIONELE LEDENSERVICE- EN KENNISORGANISATIE

‘Actiever

de leden aan de slag’ D

e afgelopen maanden dook Hans Klaasse een dag per week de organisatie in en legde de bestaande werkstructuren en activiteiten vast in een 24 pagina’s tellend beleidsdocument. Een vernieuwde werkstructuur moet ervoor gaan zorgen dat MMV haar reeds langer gekoesterde ambities waar gaat maken: een solide, actieve buitendienst, een beter imago en flinke ledengroei. “Wat ik beoog is een moderne ledenorganisatie die toekomstbestendig is”, zegt Klaasse. Zijn werk vloeit rechtstreeks voort uit de wens van het bestuur om te moderniseren en professionaliseren, benadrukt hij. “Uiteindelijk is het mijn taak om uit te voeren wat het bestuur van mij vraagt. De ambitie van dit bestuur is groot. Ik probeer daar handen en voeten aan te geven.”

Veel mensen vragen zich af: wat doet de directeur nu precies? “Op de dag van dit interview ben ik een halfjaar, 26 dagen van soms 12 uur, bezig. Mijn hoofdtaak is uitvoerend werken aan alles wat de doelgroep aangaat en daar de financiële middelen voor vinden – met behoud van onafhankelijkheid. Hoe kan je alle

22

Uitzicht

‘Leden kunnen rekenen op meer concrete hulp en ondersteuning’

kennis en vaardigheden op zo’n manier inzetten, dat je niet alleen meer leden krijgt, maar ook meer opbrengsten? Daar moet je creatief mee omgaan. De eerstkomende tijd zijn de pijlen gericht op de uitbouw van de buitendienst en de profilering van MMV als ledenserviceorganisatie.”

Wat verandert er in de organisatiestructuur? “We willen het beleid splitsen van de uitvoering, om te zorgen voor meer slagvaardigheid. Het bestuur bepaalt het beleid, waarbij het zich door drie organen laat adviseren: de Leden Advies Raad (LAR), de Medische Advies Raad (MAR) en de Mediaraad (MR) die het bestuur over communicatie met de buitenwereld en de achterban adviseert. Alle bestuursbesluiten worden uitgevoerd door mij, de twee vaste medewerkers van de binnen- en buitendienst en de Mediagroep – een vertegenwoordiging van betrokkenen bij Uitzicht, de kookboeken, de website en social media.” “Effectiever, niet meer met tussenstappen of geneuzel, doen wat er is afgesproken. Dat is de koers die we varen.”

en informatieverstrekking op alle relevante terreinen centraal staan. Als MMV moeten we de kennis van Moerman, bijgesteld naar recente wetenschappelijke inzichten en patiëntervaringen, veel meer gaan in- en uitademen. Leden kunnen rekenen op meer concrete hulp en ondersteuning.” “De huidige consument denkt: what’s in it for me? Dat het lidmaatschap van MMV waardevol is, moeten we uitstralen en waarmaken.”

Wat is de gewenste rol van MMV als vrijwilligersorganisatie? “We willen veel meer betrokkenheid bieden aan de actieve vrijwilligers. In plaats van opleiden, certificeren en loslaten, willen we opleiden, begeleiden en blijven volgen. Er moet een accep-

Stichting Steunfonds Amnestie Funding

tabele vorm van een wederzijdse inspanningsverplichting ontstaan. Voor vrijwilligers willen we contactdagen organiseren en een informatiestructuur aanbieden, bijvoorbeeld via een nieuwsbrief.” “Er is een opleiding in ontwikkeling voor de nieuwe kookdocenten. Ook zijn we momenteel aan het bekijken hoe we de buddy’s kunnen trainen. Ervaringsdeskundigheid is een vereiste om buddy te zijn, maar een buddy moet ook emotioneel weerbaar zijn. Niet iedereen is ervoor geschikt. Als organisatie moet je een professioneel kader scheppen waarbinnen mensen die als buddy fungeren optimaal tot hun recht kunnen komen.” “Die ambities kosten geld. We moeten dus ook aan fondsenwerving doen. Een

MMV Bestuur Beleid

Medische Advies Raad

Moermancentrum Uitvoering

Leden Advies Raad

Media Raad

Curatorium Dokter Cornelis Moerman Instituut

Mediagroep

Dokter Cornelis Moerman Instituut

Uitzicht

Secretariaat

Website Social Media

Ledenadministratie

Drukwerk

Bijeenkomsten

Wetenschappelijk onderzoek Kenniscentrum

Binnendienst Centraal Bureau

PR en Marketing

Cursusmateriaal opleidingen

Wat verandert er voor de leden?

Richtlijnen voeding

“MMV zal zich meer als ledenservice- en kenniscentrum gaan profileren. We willen actiever met en voor leden aan de slag. De kracht van de vereniging is lotgenotencontact. We zullen meer activiteiten ontplooien waarin contact, voorlichting

Richtlijnen supplementen

Regionale kringen Kookgroep Voedingsconsulten Supplementen

Acquisitie adverteerders

Hiernaast is de organisatie MMV overzichtelijk afgebeeld in een organogram.

Buitendienst Centraal Bureau

Moermanacademie

Documentatie Bibliotheek

Centrum

voor voeding en gezondheid

Facilitering Artsen

Facilitering

Facilitering

Voedingskundigen

supplementcoaches

Uitzicht

23

>>

actieve vereniging met een blad dat tienmaal per jaar verschijnt, een mooie website heeft en hulpverlening, voorlichting en bijstand verleent, is kostbaar. Deze ambitieuze doelstellingen niet realiseren tast echter op de lange termijn ons bestaansrecht aan. MMV zou echter ook zelf opbrengsten kunnen realiseren.”

Hoe zou MMV meer opbrengsten kunnen realiseren? “Met het uitbouwen van bestaande onderdelen. De Moerman Academie biedt cursussen en workshops aan voor mensen die met Moermankennis aan de slag willen. Nog dit jaar gaan we ook een aantal commerciële cursussen en trainingen ontwikkelen. De kookgroep zou een applicatie kunnen ontwikkelen waarmee leden recepten of complete weekmenu’s kunnen downloaden. Ook denken we aan het uitgeven van boeken. We zijn bezig met een boek waarin natuurartsen en voedingsspecialisten de lezer begeleiden in het kiezen van een verantwoorde behandelstrategie en adviezen om weerbaarheid op te bouwen. Als je de diagnose kanker krijgt, raak je in paniek. Je weet niet waar je het zoeken moet en verliest zo kostbare tijd. Het boek biedt een verantwoorde handreiking vanaf het moment van de diagnose. Al met al kijken we dus met een open blik naar commerciële mogelijkheden, hoewel we dat niet willen overdrijven.”

Hoe kan MMV zich als vereniging positief onderscheiden in de buitenwereld? “Het Moermandieet, gezonde voeding en de -therapie zorgen ervoor dat mensen die volgens de reguliere methode behandeld worden weerbaarder zijn en meer weerstand hebben. Dat positieve feit moeten wij in alles wat wij doen uitstralen in de wetenschap dat de reguliere geneeskunde er – meestentijds – niet voor open staat. Dat zie ik tijdens de consulten van mijn eigen vrouw die twee

‘We kijken met een open blik naar commerciële mogelijkheden’

24

Uitzicht

WILT U ZICH OOK INZETTEN VOOR MMV? MMV is een organisatie die draait op de inzet en ervaringsdeskundigheid van vrijwilligers. Wilt u ook meehelpen aan het verwezenlijken van onze doelen? Voor de volgende functies zijn we op zoek naar mensen: • Algemene ambassadeurs (promotie en voorlichting) • Buddy’s (lotgenoten/ervaringsdeskundigen) • Ledenwerving/beursbezetting • Vrijwilligers voor het schrijven van recepten • Vrijwilligers kookboeken (ervaring gewenst) • Supplementencoaches (begeleiding en doorverwijzing) • Docenten Moermanacademie (verschillende kennisgebieden) • Coördinatoren: coördinatoren regionale kringen; coördinator supplementen; coördinator Moermanacademie (beschikkend over didactische en organisatorische vaardigheden) Voor sommige functies is opleiding en certificering door de Moermanacademie een voorwaarde. Interesse? Meld u aan bij buitendienstcoördinator Elke Versluis via het Centraal Bureau. Liefst via e-mail: [email protected]. Of telefoon (0172) 49 79 44 (werkdagen 9-13 uur). Geef uw voorkeur aan.

keer met borstkanker geconfronteerd werd. De oncoloog, een uiterst voorkomende man van 42, zei tegen Dini, die 61 jaar is, dat hij jaloers was op haar prachtige bloedwaarden ondanks de chemo’s en bestralingen. Als ik dan zeg dat ze die ondermeer dankt aan het dieet en de supplementen, roept hij meteen dat het niet bewezen is, terwijl het levende bewijs tegenover hem zit. Tegen een perceptie is het moeilijk vechten, is mijn ervaring. Daarom moeten we ons positief profileren. Niet schoppen, maar bouwen aan begrip, wederzijdse erkenning en vertrouwen.”

In een interview in Uitzicht nummer 2 van dit jaar gaf je aan dat je verbindend zou willen werken. Lukt dat? (Lacht) “Ik ben heel positief. Natuurlijk zijn er mensen die het niet met elkaar eens zijn, en die blijven er, maar we moeten niet blijven hangen in zinloze discussies en vooroordelen. We moeten vooruit. Succes is het resultaat van samenwerking tussen verschillende onderdelen.”

column TEKST DR. GERT SCHUITEMAKER

MACHTIG MAGNESIUM

N

iet elke dag vestigt de officiële website van een universitair medisch centrum de aandacht op magnesium. In januari gebeurde dit op de website van het Radboudumc in Nijmegen, naar aanleiding van twee promoties: die van dr. Jeroen de Baaij en van dr. Anke Lameris. Zo was te lezen: ‘Magnesiumtekorten blijven vaak onopgemerkt, doordat ze algemene symptomen als moeheid en spierkrampen veroorzaken en doordat magnesium niet standaard wordt bepaald in bloedtesten in het ziekenhuis. Onderzoeker Jeroen de Baaij van het Radboudumc laat zien dat magnesiumtekorten bij sommige patiënten tot verstandelijke beperkingen of diabetes kunnen leiden. (…) De onderzoeksresultaten van De Baaij tonen aan dat magnesium essentieel is voor een goed functioneren van het menselijk lichaam. Patiënten met een magnesiumtekort hebben vaak algemene klachten zoals spierpijn en vermoeidheid. In ergere gevallen kunnen zelfs hartritmestoornissen en epilepsie ontstaan. Aandoeningen als migraine en een hoge bloeddruk geven een verhoogd risico op magnesiumtekort.’ Ook algemene medicatie als maagzuurremmers en plaspillen kunnen tot een magnesiumtekort leiden. Anke Lameris ontdekte bij de veelvuldig voorgeschreven maagzuuremmer omeprazol (Losec®) dat dit medicijn niet alleen de afgifte van zuur in de maag remt, maar ook in de dikke darm. Dit heeft tot gevolg dat niet alleen in de maag, maar ook in de dikke darm de opname van het mineraal afneemt. Bij een deel van de gebruikers treedt een ernstig magnesiumtekort op. Magnesium helpt bij vierhonderd chemische reacties in het menselijk lichaam. Zo is magnesium betrokken bij het vrijmaken van energie uit de voeding. Magnesium is een onmisbaar nutriënt in hersenen, zenuwstelsel en spieren. In de hersenen ondersteunt magnesium de cognitieve functies, zoals het geheugen en het concentratievermogen. In het zenuwstelsel werkt het ontspannend en gaat het stress tegen. In de spieren voorkomt magnesium

kramp. Ook de belangrijkste spier in ons lichaam, de hartspier, is voor een goede werking afhankelijk van voldoende magnesium. Dit wordt door de huisarts en cardioloog onderschat, ondanks dat er al veel onderzoek is dat de betekenis van magnesium onderstreept. Bovendien helpt magnesium de bloeddruk verlagen. De Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van magnesium bedraagt 250 tot 300 mg per dag voor vrouwen en 300 tot 350 mg per dag voor mannen. Goede bronnen van magnesium zijn noten, pinda’s, zaden, bonen, cacao, bananen, avocado en (donker)groene bladgroenten. Het chlorofyl in deze groenten bevat namelijk magnesium. Ook granen, zoals gierst en tarwe, zijn goede magnesiumbronnen. Kampioen magnesium is echter de amandel: 100 gram amandelen levert 270 mg magnesium. Alcohol is een ‘magnesiumrover’. Mensen die symptomen van een tekort vertonen, veel stress hebben of onvoldoende magnesium via de voeding (of mineraalwater) binnenkrijgen, kunnen een magnesiumsupplement nemen. Het beste wordt magnesium opgenomen als dit gebonden is aan een zogenaamd organisch ion. Hiertoe behoren bijvoorbeeld magnesiumcitraat, -tauraat, -gluconaat, -glycinaat en -malaat. Het is maar dat u het weet.

Noten, pinda’s, zaden, bonen, cacao, bananen, avocado, (donker)groene bladgroenten: goede bronnen magnesium

Uitzicht

25

(advertenties)

VASCU-VITAAL®

Een methode om uw bloedvaten schoon te houden

MAGNESIUM Maak kennis met onze familie!

Naast de huidige samenstellingen is er nu de nieuwe samenstelling voor Vascu-Vitaal®. Ontwikkeld op basis van de nieuwste inzichten voor vitamines, fytotherapeutica, mineralen en anti-oxidanten.

MAGNESIUM

Te bestellen bij De Roode Roos B.V.

NIEUWE SAMENSTELLING

De nieuwe samenstelling is gebaseerd op twee hoofd-ingrediënten: fytosterolen en rutosiden. Deze ingrediënten worden aangevuld met magnesium, foliumzuur, alpha-liponzuur, vitamine K2 en crataegus extract.

Oligo Pharma BV, Kerklaan 2, 1211 PP Hilversum Tel. (035) 624 46 71. Fax: (035) 624 46 72 www.oligo-pharma.com email: [email protected]

TOPKWALITEIT VOEDINGSSUPPLEMENTEN MET EEN GEZONDE PRIJS VitOrtho, exclusief distributeur van NOW Foods-voedingssupplementen | www.vitortho.nl

NIEUW!

INDOL-3 CARBINOL – voor een sterk immuunsysteem om de gezondheid te beschermen.

LIPOSOMAAL VITAMINE-C EINDELIJK LIPOSOMEN DIE HET "ECHT" DOEN. GEGARANDEERD HOGE OPNAME !!!

EEN KWALITEITSPRODUCT VAN

INDOL-3 CARBINOL

LIBITROX FÜR DEN GANZEN MANN Voor meer Informatie: medpro Holland B.V. www.med-pro.org

26

Uitzicht

Weitere Informationen: medpro Holland B.V. Dorpsstraat 182 3925 KG Scherpenzeel Niederlande Tel. +31-33-2867642 Fax +31-33-2867647 www.med-pro.org [email protected]

Tel.: +31-33-2867642 Fax: +31-33-2867647 [email protected]

CURESUPPORT BESTELLEN BIJ: WWW.NATURALSUPPORT.NL

kruidentuin TEKST PETRA PRONK INHOUD MARRY FOELKEL, KRUIDENDESKUNDIGE, WWW.MARRYS.NL

MOEDERKRUID: VOOR MULTITASKERS Vanuit haar kruidentuin in Beekbergen volgt Marry Foelkel het nieuws soms met verbazing. Zoals bij de recente ‘ontdekking’ dat mannen en vrouwen anders in elkaar zitten, en dus ook anders behandeld moeten worden als ze ziek zijn. “Daar moest ik erg om lachen, want die wijsheid is helemaal niet nieuw”, zegt Marry Foelkel. “Moederkruid bewijst dat al jaren.” In de kruidengeneeskunde worden al eeuwenlang planten gebruikt die bekend staan om hun specifieke werking voor mannen of vrouwen. Neem het moederkruid. Van oudsher ingezet bij typische vrouwenkwaaltjes zoals menstruatiepijn, of na de bevalling. Dit hoort wel onder deskundige natuurgeneeskundige begeleiding plaats te vinden. “In de moderne tijd is moederkruid bij uitstek

is bij koorts en griep. Andere indicaties: trombose, indigestie, darmparasieten, zwellingen, kneuzingen, arteriosclerose en reuma. Daarnaast werkt het volgens Marry ook tegen ongedierte. “Een bosje moederkruid in de kast houdt de motten op afstand en je mooie wollen truien heel.”

geschikt voor multitaskende moeders die hun kinderen of man soms achter het behang willen plakken, omdat ze hun spullen niet terug kunnen vinden”, lacht Marry. “Daar kan je namelijk best hoofdpijn van krijgen.” Tegen hoofdpijn De hoofdcomponent parthenolide maakt van moederkruid een probaat middel tegen spanningshoofdpijn en hormoongerelateerde migraine. Na de bevalling helpt het voor herstel van de baarmoeder. De aanwezigheid van ontstekingsremmende stoffen (prostaglandines) verklaart de werkzaamheid bij ontstekingen. Verder bevat het flavonoide, niacine (vitamine B3), vitamine C, bètacaroteen, chroom, zink, mangaan en ijzer. De Engelse naam Feverfew geeft aan dat moederkruid ook toepasbaar

De bloemetjes van deze prachtige vaste plant lijken op kamille, vandaar dat hij in de volksmond hemd- of boordknoopje wordt genoemd. De officiële naam chrysanthemum parthenicum verraadt familiebanden met de chrysantenfamilie. De geur doet denken aan Afrikaantjes. De blaadjes hebben een bittere smaak. “Je hebt er maar heel weinig van nodig”, verzekert Marry. “Een paar blaadjes of bloemetjes in de thee kunnen al verlichting geven.”

RECEPT

MOEDERKRUIDTHEE INGREDIËNTEN blaadjes en bloemetjes van moederkruid | vrouwenmantel | gember | sint-janskruid | honing

1 2

T rek een thee tegen hormoongerelateerde spanningshoofdpijn van gelijke hoeveelheden moederkruid, vrouwenmantel, gember en sint-janskruid. Voeg vanwege de bittere smaak van moederkruid eventueel wat honing toe.

Uitzicht

27

vraag

& antwoord

In deze rubriek gaat een team van ervaren artsen in op de meest uiteenlopende medische vragen, of vragen over voeding en/of suppletie.

TEKENBEET Heel veel mensen worden erg ziek van een tekenbeet. De teek komt uit Peru en er is een middel dat echt helpt, namelijk Samento, een tinctuur gemaakt van de schors van bomen uit Peru. Dit is informatie uit het blad De Lancet. Waarom wordt dit niet aan de mensen verstrekt, in plaats van al die antibiotica? En waarom schrijft u hier niks over in uw blad? ANTWOORD

Drs. Kees van Rhee, arts: : ‘Laten we beginnen met een korte uitleg over de ziekte van Lyme. Deze ziekte wordt veroorzaakt door de beet van een teek die besmet is met de Borrelia Burgdorferi bacterie. De ziekte kent drie stadia: Stadium 1: De eerste weken na een tekenbeet kan de beet opzwellen, met eventueel een grillige rode hof (Erythema Migrans, oftewel EM) en vaak samen met griepachtige koorts. De aanwezigheid van EM bewijst de besmetting met Lyme. Echter, omgekeerd sluit de afwezigheid van EM een besmetting niet uit! Stadium 2: Na enkele maanden vindt verspreiding naar dieper liggende organen plaats, zoals hersenen, zenuwen, gewrichten of hart. Stadium 3: Na circa een jaar is er sprake van verspreiding door het hele lichaam, waarbij meerdere organen inclusief het immuunsysteem worden ondermijnd en diverse chronische ziektes kunnen ontstaan of verslechteren. THERAPIE

De borrelia-bacterie is een uiterst inventieve bacterie. Door voortdurende verandering van zijn oppervlakte antigeen kan hij verschillende verschijningsvormen aannemen zoals de cystevorm, celwandloze vorm of blaasjes (vesikels). In cystevorm rolt hij zich bijvoorbeeld op, verliest zijn normale celwand en is dan omhuld door een slijmerige biofilm. Zo wordt hij onzichtbaar voor het immuunsysteem en ongevoelig voor antibiotica, die immers op celdeling en celwand inwerken. Toch worden antibiotica wereldwijd beschouwd als de therapeutische eerste keuze bij de ziekte van Lyme. Het door u genoemde Samento, en bijvoorbeeld ook Banderol, is een fytotherapeuticum dat immuunversterkend werkt. Deze middelen kunnen daarom naast of na de antibiotica worden ingezet. Gezien de trage celdeling van de borrelia bacterie is er een ontegenzeggelijk voordeel van fytotherapeutica, omdat deze ongestraft lange tijd gegeven kunnen worden. Zij werken tevens tegen de cyste- en celwandloze vorm van de bacterie. Omdat de borrelia bacterie zeer vindingrijk is, is een therapie met meerdere middelen mogelijk het meest effectief.’

28

Uitzicht

Heeft u een vraag? Formuleer die dan zo concreet mogelijk en stuur deze naar de redactie van Uitzicht. Via e-mail: [email protected] of naar het postadres van de redactie: Hof van Azuur 30, 2614 TB Delft. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Heeft u dringende persoonlijke vragen? Belt u dan met onze infolijn (088) 24 24 240 (ma-vr 10.00 17.00 uur; ma-avond van 19.00 - 21.00 uur).

PROSTAATKANKER EN BESTRALEN Onze vader is 68 jaar oud, een vitale, actieve man die al jaren onder controle is in verband met een licht stijgende PSA. Begin dit jaar was de PSA boven de 20 gestegen. Na een MRI-scan en een biolopsie van het weefsel was de diagnose prostaatkanker een feit. Volgens de artsen is uitwendige, gerichte bestraling de beste optie. Wat kan vader op dit moment doen om zijn conditie dusdanig te verbeteren, zodat hij tijdens de bestralingen zo weinig mogelijk last heeft van de bijwerkingen? En is het een idee om sowieso de ProstaSol in combinatie met Maitake-extract pillen te gaan slikken? ANTWOORD

Drs. Erik-Jan de Rijk, arts: : ‘Het PSA ofwel prostaat specifiek antigeen is een eiwit dat gevormd wordt door prostaatcellen. Bij prikkeling van het prostaatweefsel stijgt de productie, bijvoorbeeld door een trauma, een ontsteking (van de prostaat zelf of in de buurt, een blaasontsteking), goedaardige prostaatvergroting (BPH), of een tumor. De normaalwaarden van het PSA in gezonde toestand stijgen met de leeftijd: tussen 50 en 60 jaar hoort het PSA niet hoger te zijn dan 3,5 microgram per liter; tussen 60 en 70 jaar is de maximum normaalwaarde 4,5. Als het PSA hoger is, voelt de huisarts naar de prostaat (rectaal toucher), is dat afwijkend (door afmeting, of verhardingen) dan is er reden voor verwijzing naar de uroloog in het ziekenhuis, die verder onderzoek doet. De transrectale echo van de prostaat wordt gebruikt om afmeting, volume van de prostaat te bepalen. Deze drie factoren samen (PSA, rectaal toucher en transrectale echo) bepalen de kans op het vinden van een ‘positief biopt’, dat wil zeggen een biopt waarin zich kankercellen bevinden. Boven de 10 heet het PSA sterk verhoogd. Er kan een ‘wait-and-see beleid’ gevolgd worden, in het geval van verhoogde PSA, geen of weinig prostaatklachten en gevorderde leeftijd: boven de 80 jaar groeien prostaat(kanker)cellen gewoon niet hard meer. In het geval dat de kans op een ‘positief biopt’ groter wordt, zal de uroloog uiteindelijk een biopt nemen, en op grond van de pathologisch anatomische uitslag besluiten tot een therapie, in veel gevallen chirurgie: radicale prostatectomie door middel van een zogenaamde kijkoperatie via de plasbuis en de blaas, of door middel van een robotoperatie (de Da Vinci methode) die al in meerdere ziekenhuizen toegepast wordt. Bestraling kan ook, de zogenaamde brachytherapie (dit wordt kennelijk bij uw vader voorgesteld). Het weefsel dat bij chirurgie weggenomen is, wordt onderzocht op de uitbreiding naar de grenzen van de prostaat. Als de tumor die grenzen niet bereikt wordt de ingreep als curatief beschouwd, en volgt een beleid van

controleren van het PSA. Indien de buitengrenzen van het orgaan wel bereikt worden, of de tumor is er doorheen gegroeid, volgt aanvullende bestraling. Ook dit kan als curatief bestempeld worden. Toch kunnen in beide gevallen recidieven voorkomen, daarom dient na behandeling het PSA geregeld gecontroleerd worden. Bij verdere uitbreiding van de prostaatkanker worden combinatietherapieën, ook met hormoontherapie (androgeen remming), toegepast. In elk van de hierboven beschreven fasen is starten met niet-toxische tumor therapie zinvol, om het afweersysteem te versterken, een betere prognose te krijgen, klachten te verlichten en daardoor een betere kwaliteit van leven te bewerkstelligen, de conditie te verbeteren, zodat de reguliere therapie beter wordt doorstaan. Bovendien helpt het de kans op recidief of uitzaaiingen te verkleinen. Het inzetten van ProstaSol hoort daar bij. Het bevat een mengsel van stoffen (o.a. Curcuma, Quercetine, Ginseng, Scutellaria), waarvan grotendeels in vitro is aangetoond dat zij ontstekingsremmend werken, de afweer stimuleren, de tumorgroei remmen (al dan niet specifiek op prostaatkanker), anti-oxidatief en apoptose stimulerend is, de epidermale groeifactor en de androgeen receptor remmen, de PSA verlagen en prostaatklachten verminderen. Dit alles maakt ProstaSol een waardevol product in de aanvullende therapie bij prostaatkanker. Genoemde activiteiten zijn gevonden bij zogenaamd in-vitro onderzoek, op cellen in laboratorium omstandigheden. Helaas zijn (nog) geen klinische onderzoeken bij patiënten gedaan. Medicinale paddenstoelen zoals de Maitake, bevatten bèta-glucanen: PSK's (polysaccharide-k), PSP's (polysaccharopeptiden), stoffen met een kankerremmende werking; ze remmen bijwerkingen van chemotherapie en stimuleren het immuunsysteem. Dit is wel onderzocht op mensen. Het lijkt er op dat de combinatie ProstaSol en Maitake succesvol kan zijn in de behandeling van prostaatkanker, en zeker een plaats verdient naast de reguliere therapie, om zo een beter behandelingsresultaat te krijgen. Uiteraard hoort hierbij ook het Moermandieet! Ongewenste bijwerkingen van bestraling kunnen behandeld worden met homeopathie.’

Uitzicht

29

actueel

Tekenradar nl overbelast Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verwacht dat over de maand juli een half miljoen mensen een tekenbeet oplopen. Naar schatting tienduizend van hen krijgen als gevolg daarvan de ziekte van Lyme. Dagelijks een uur matig intensief bewegen in de frisse buitenlucht houdt het lichaam fit en sterkt het immuunsysteem. Maar dat immuunsysteem loopt een toenemende kans op de proef gesteld te worden door de beet van een met de borrelia bacterie besmette teek. De internetsite tekenradar.nl van het RIVM blijkt de tweede week van juli met regelmaat overbelast. Met name het melden van een tekenbeet lukt vaak niet. Over de maand juni registreerde het instituut ‘aanzienlijk meer tekenbeten’ dan in voorgaande jaren. De oorzaak daarvoor kan gelegen zijn in 2014. Dat bleek ‘een extreem goed muizenjaar te zijn in grote delen van het land’. Muizen zijn voor teken belangrijke leveranciers van bloed. Tekenradar.nl ging in 2012 online na maatschappelijke onrust rond de ziekte van Lyme. De internetsite heeft tot doel informatie te verzamelen en te verspreiden. Met behulp van de

meldingen doet het RIVM onderzoek naar de verspreiding van (besmette) teken, het nut van preventief antibioticagebruik na een beet en naar de oorzaken van langdurige klachten na behandeling voor de ziekte van Lyme. Eerste resultaten laten zien dat vijf tot tien procent van de jaarlijks 25.000 mensen die acute Lyme-infectie oplopen, chronische klachten houden. Een onderzoek onder 280 patiënten wees geen verschil uit tussen een antibioticakuur van twee weken of een kuur van 14 weken. In geval van een beet raadt RIVM aan de teek zo snel mogelijk te verwijderen en de beet drie maanden in de gaten te houden. www.tekenradar.nl In de rubriek Vraag&Antwoord op 27 kunt u meer lezen over de ziekte van Lyme.

Meld u aan voor                            Voedingssupplementen    Kruiden tincturen   Aloë Vera producten    Zilver‐ en Goudwater   Stevia   Tandpasta zonder fluor   Vette en etherische oliën                      www.cruydhof.nl                

divitaal

      Natura Sanat BV,       Nieuwstraat 8,       7814 PX Weerdinge      Tel: 0591‐648793                                                                      

de nieuwsbrief van MMV

      [email protected]         

 

Digitaal iedere week de belangrijkste ontwikkelingen over ziekte en gezondheid.

Meer informatie over Eerste Hulp Van Schulp? Bel: 0346 - 25 96 30 of mail naar: [email protected]

30

Uitzicht

colofon

Uitzicht is het magazine van MMV en verschijnt tien keer per jaar. HOOFDREDACTEUR Cor van Groningen

Voor een natuurlijke stoelgang

PLV. HOOFDREDACTEUR Jan van Klinken EINDREDACTEUR Rineke Wisman MEDEWERKERS Leonard Davids, Arjan van Groningen, Ellen Hameeteman, Lisette Heijboer, Matilde Newman, Petra Pronk, dr. Gert Schuitemaker, Christine Steenks, Klazien van der Toorren, dr. Hans Stoop, Gijs Versteeg MMV-ARTSENTEAM Bertil de Klyn, Rick van Prooijen, Roland Lugten, Kees

Darmfunctie Complex

Rhee, Erik-Jan de Rijk, An van Veen, Ton Windgassen ONTWERP D&DJ communicatie DRUK BDU REDACTIEADRES Hof van Azuur 30 2614 TB Delft ADVERTENTIES J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert T (0495) 53 22 20 Uitzicht ISSN 0169-9938 I www.mmv.nl E [email protected] Redactie van Uitzicht en bestuur van MMV aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing van de inhoud van dit blad. Zie voor overname van artikelen en andere informatie onze website www.MMV.nl/ Magazine/OverUitzicht Centraal Bureau MMV, Postbus 508 2400 AM Alphen ad Rijn T (0172) 49 79 44 (werkdagen tussen 9 en 13 uur) E [email protected]

• Bevordert de stoelgang • Natuurlijke kruidenextracten

Lid worden? • e-mail naar [email protected] • www.MMV.nl • of: MMV, Postbus 508, 2400 AM Alphen ad Rijn Kosten € 32,50 per jaar.

Natuurlijk ... het is Wapiti! Wapiti Darmfuntie Complex is verkrijgbaar of te bestellen bij: Drogist, Apotheker, Reform- en Gezondheidswinkel. Voor meer informatie: Emonta B.V. Tel. 0512 - 518 085 www.wapitinatuur.nl

U ontvangt dan automatisch tien keer per jaar Uitzicht en krijgt tot 25 % korting op voedingssupplementen bij verzendhuis De Roode Roos. MEER INFORMATIE www.MMV.nl/Over MMV

Uitzicht

31

Nr Hiernaast treft u een kleine selectie aan van producten, welke door De Roode Roos B.V. geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een indruk van ons ruime assortiment van meer dan 4000 producten. Ons volledige assortiment is te bekijken op www.derooderoos.com Al onze producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door PostNL bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. U kunt ook een email sturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com

Fabrikant

Normaal

Leden

7135 Chia Seed Raw Bio (250 gram)

Mattisson H C

€ 7,95

€ 6,76

7105 Bio-Melatonine 3 mg (30 tab)

Pharma Nord

€ 12,95

€ 9,71

7108 Magnesiumbisglycinaat (100 tab)

Vitals

€ 29,95

€ 22,46

7730 ADAM (60 tab)

NOW Foods

€ 39,95

€ 29,96

268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 47,95

€ 35,96

205 Multi vit.& mineralen (240 tab)

Plantina

€ 99,75

€ 74,81

6790 EKO Krill Neuroplex (120 softgel)

CellCare

€ 56,30

€ 45,04

4667 Intestinal Symbiotic Probiotica (90 gram)

CellCare

€ 33,90

€ 27,12

6989 Alfa-Liponzuur 300 mg (60 vcaps)

Bonusan

€ 26,00

€ 19,50

6706 Vitamine B12 1000 mcg Methylcobalamine Vitals

€ 18,95

€ 14,21

7906 Vitamine D3 druppels 1000 IE (30 ml)

NOW Foods

€ 19,50

€ 14,63

Orthica

€ 40,95

€ 34,81

A. Vogel

106 Orthiflor Original (120 caps) 5603 Echinaforce Forte (60 tab)

€ 14,99

€ 11,24

5199 Gerijpte Japanse Knoflook One A Day 600 Kyolic

€ 19,95

€ 14,96

5028 Magnesium Taurate (120 tab)

€ 24,54

€ 18,40

6961 251 Dibencozide & Foliumzuur (60 zuigtab AOV

€ 17,85

€ 13,39

5968 Prostasol (60 tab)

Medpro

€ 95,00

€ 85,50

6676 Vitamine D3 1000 IE (90 softgel)

NOW Foods

€ 10,95

€ 8,21

3654 Prostaat Formule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

5765 Astaxanthin-eco (120 caps)

Plantina

€ 60,30

€ 45,22

5856 Kolorex Advanced Intestinal Care (30 caps Sanopharm

€ 20,95

€ 18,86

6213 Elke Dag (90 tab)

Vitals

€ 49,95

€ 37,46

4105 Levertraan Forte (60 capsules)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

6985 Silicea Original (30 caps)

Hubner

€ 9,95

€ 8,46

2999 Eye Q 500 mg (210 caps)

Springfield

€ 36,95

€ 27,71

3402 MorDHA (citroen) (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 29,95

€ 22,46

3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 21,03

€ 15,77

3338 Glucosamine 1200 mg (120 tab)

Lamberts

€ 19,95

€ 14,96

7407 Silymarine extract (60 vcaps)

NOW Foods

€ 14,95

€ 11,21

7732 Mucoperm (60 sachets)

Nutriphyt

€ 42,75

€ 36,34

€ 21,95

€ 16,46

Douglas

7843 Vitamine D3 1000IE & Vitamine K2 (120 c NOW Foods

Prijswijzigingen voorbehouden

Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

Email:

Telefoonnummer:

(Evt.) Voorschrift van: