. Kies in het menu dat daarna verschijnt: l een printer. l Geef aan welke bladzijde u wilt printen. l Geef het aantal exemplaren aan dat u wilt printen l Klik op ‘OK’.
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 1
maatschappij in beweging
opdracht 2 Deze opdracht maak je samen met de hele klas. 1 Noteer samen drie nieuwe beroepen en drie bekende beroepen.
huisarts
2 3
Ga naar: www.werk.nl en zoek samen uit hoeveel vacatures er op dit moment voor deze beroepen zijn.
Het is voor iedereen belangrijk dat iemand werk doet dat past bij zijn persoonlijke ontwikkeling. Jij staat nog aan het begin van die ontwikkeling en er zullen nog veel dingen duidelijk moeten worden. Voorlopig hoef je dit jaar alleen maar een profiel van vakken te kiezen dat zo goed mogelijk past bij jou als persoon.
aa nt al va ca tu res
Omdat de maatschappij verandert, veranderen ook de mensen en hun werk. Beroepen verdwijnen en beroepen komen. Denk maar aan een koperslager en een intercedent. En met een diploma alleen ben je er niet. Je zult altijd door moeten blijven leren om de veranderingen in je vak bij te houden.
Bij dit alles speelt werkgelegenheid ook een rol. Voor sommige beroepen zijn er nu veel vacatures, voor andere juist niet. Dat kan in enkele jaren veranderen. Natuurlijk moet je met werkgelegenheid rekening houden. Maar veel belangrijker is, dat je met plezier naar je werk gaat. Opdracht 2 gaat over werkgelegenheid.
4
5 6 7 8
netwerkbeheerder
nie uw ber oe p bek en db ero ep
Wie niet mobiel kan bellen, e-mailen of googelen mist een hoop. Natuurlijk kun je nog gewoon opbellen, een briefje schrijven of alles in de bibliotheek opzoeken. Maar dat gaat allemaal minder snel. Als deelnemer aan de maatschappij zul je mee moeten gaan met je tijd. Wanneer je geen gebruik maakt van de mogelijkheden die geboden worden, blijf je aan de kant staan.
11
hoofdstuk 2 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
22
het persoonlijkheids zelf onderzoek Nu wordt het tijd om met behulp van een test nauwkeuriger te onderzoeken welk persoonstype bij jou hoort. Dat ga je zelf doen met het zogenoemde Persoonlijkheids Zelf Onderzoek, kortweg PZO. Met het PZO leer je jezelf beter kennen. Het zal je dit jaar helpen bij het kiezen van een profiel en van de geschikte vakken. In de tweede fase helpt het PZO bij het kiezen van een opleiding. Het PZO is een serie van vijf onderzoekjes, die telkens gaan over een stukje van jouw persoonlijkheid. Na elk onderzoekje krijg je een voorlopige persoonscode. Elke voorlopige persoonscode wordt gecombineerd met de vorige persoonscode. Zo wordt jouw code steeds verder verfijnd. Na het laatste onderdeel worden de uitslagen bij elkaar opgeteld. Dat wordt jouw definitieve persoonscode. De definitieve persoonscode geeft het meest nauwkeurig aan wat voor iemand je bent.
1 2 3 4 5
1e
wat voor een persoon ben ik? wat is mijn basisgedrag? hoe maak ik keuzes? welke beroepsvaardigheden vind ik interessant? wat vind ik belangrijk in een beroep?
voorlopige persoonscode 2e voorlopige persoonscode 3e voorlopige persoonscode 4e voorlopige persoonscode 5e voorlopige persoonscode definitieve persoonscode
Hiernaast zie je een voorbeeld van een persoonscode.
b doh 130 40 54 150
B D O H
van van van van
bedenker doener onderzoeker helper
opdracht 6 A Maak digitaal het PZO-1.
B Noteer hiernaast jouw 1e voorlopige persoonscode.
C Kruis aan en licht toe.
Volg de aanwijzingen op de computer.
b doh Volgens het PZO-1 is mijn 1e voorlopige persoonscode:
Het invullen van het PZO-1 vond ik omdat:
o
gemakkelijk o moeilijk.
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 3
belemmeringen Soms kun je tegen een grens van jezelf aanlopen. Als je graag wilt leren parachutespringen en je ontdekt dat je hoogtevrees hebt, belemmert dat die wens. Het is belangrijk om te weten wat jou belemmert. Belemmeringen kunnen liggen op lichamelijk gebied en binnen jezelf. Een lichamelijke belemmering is bijvoorbeeld stotteren. Stotteren kan uiterst vervelend zijn. Stel: iemand heeft een goed idee, wil anderen daarover vertellen, maar krijgt de woorden niet goed uitgesproken. Een belemmering binnen jezelf is bijvoorbeeld faalangst. Telkens als je voor de klas iets moet zeggen, klap je dicht. Je dreigt dan het vertrouwen in jezelf te verliezen.
opdracht 4 A Kruis de belemmeringen aan waarmee jij rekening moet houden.
l
astma allergie stotteren faalangst hoogtevrees verlegenheid woordblindheid kleurenblindheid slechthorendheid
l
andere belemmering:
l
leraar
l
huisarts
l
tolk-vertaler
l
boekhandelaar
l
brandweerman
l
decorontwerper
l
sportinstructeur
l
laboratoriumtechnicus
l
operatieverpleegkundige
l l l l l l l l
B Ga in tweetallen zitten. Noteer de bovenstaande belemmering achter de beroepen hiernaast wanneer ze dat beroep onmogelijk kunnen maken.
Op de website vind je informatie over deze beroepen.
Sommige belemmeringen kunnen afnemen of zelfs overgaan als je ouder wordt. In sommige gevallen kunnen belemmeringen minder groot worden door veel te oefenen. Andere belemmeringen zijn blijvend en kun je niet veranderen. Zeker bij het kiezen van een beroep moet je rekening houden met eventuele belemmeringen.
29
30
hoofdstuk 3 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
basisgedrag Niet elke eigenschap is aan de buitenkant van iemand meteen te zien. Bijvoorbeeld als iemand onzeker is van binnen. Je kunt dat wèl zien, als die persoon zacht gaat praten en zich terugtrekt. Dan wordt voor een ander zichtbaar dat die persoon onzeker is. Het zacht gaan praten en zich terugtrekken zijn vormen van gedrag. Lieke heeft als eigenschap dat ze zich goed aan afspraken houdt. Ze is net begonnen in een nieuwe havo 3-klas. Haar klasgenoten kennen haar eigenschappen nog niet. Anouk zit naast haar in de klas. Ze is onverwacht uitgenodigd op een verjaardag, maar moet eigenlijk op haar kleine zusje passen. Anouk weet niemand om te vragen en denkt: "waarom Lieke niet?" Lieke zegt ja en zorgt de hele avond voor het zusje. Als Anouk later op de avond thuiskomt, bedankt ze Lieke. Lieke heeft zich aan haar afspraak gehouden. Anouk besluit om met Lieke vriendin te worden. In dit voorbeeld is Lieke’s gedrag: het zorgvuldig oppassen op het kind. Na het zien van dit gedrag is voor Anouk duidelijk geworden dat Lieke zich aan haar afspraken houdt.
voorbeelden van basisgedrag zijn: l zuinig zijn op spullen l handig zijn l anderen helpen l snel praten l verlegen zijn l interesse tonen
Als mensen vaak een bepaald gedrag laten zien, ga je ze hierdoor herkennen. Gedrag waaraan je mensen herkent wordt basisgedrag genoemd.
opdracht 5 A Welke eigenschappen zou iemand kunnen hebben die snel praat.
B Maak digitaal het PZO-2.
o
enthousiast
o
gespannen
o
ongeduldig
o
zelfstandig
Volg de aanwijzingen op de computer.
b doh
C Noteer hiernaast jouw 2e voorlopige persoonscode.
Volgens het PZO-2 is mijn 2e voorlopige persoonscode:
D Vergelijk met bladzijde 20.
Vergeleken met mijn 1e persoonscode is het volgende veranderd:
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 4
persoonstypen en keuzestijlen Met elke keuzestijl kun je tot goede keuzes komen. Wél kun je een voorkeur hebben voor één bepaalde keuzestijl. Meestal overheerst bij de vier persoonstypen de voorkeur voor één van de vier keuzestijlen.
bedenkers willen er altijd voor zorgen dat ze in de toekomst voldoende mogelijkheden hebben. Hun mening over dingen is namelijk erg veranderlijk. Hun keuze moet nog veel mogelijkheden openlaten. voorkeur: toekomstgerichte keuzestijl doeners zijn helemaal niet bezig met mogelijkheden openhouden. Ze willen nú een keuze maken en willen nú resultaat zien. Ze willen direct weten waar ze aan toe zijn. voorkeur: resultaatgerichte keuzestijl onderzoekers doen wat zij het meest verstandig vinden. Ze overdenken zorgvuldig alle plussen en minnen van een keuze. voorkeur: bedachtzame keuzestijl helpers laten zich in alles leiden door hun gevoelens. De juiste keuze is de keuze waar ze tevreden over zijn. Ze voelen zich er goed bij. voorkeur: gevoelsmatige keuzestijl
opdracht 4 A Kruis de overwegingen aan waarmee jij rekening wilt gaan houden bij het kiezen van een profiel.
l l l l l l l l l l l l
B Tel de kruisjes in elke kolom op.
Is er wel vraag naar mensen met zo'n profiel? Kan ik er later veel kanten mee uit? In welke vakken ben ik goed? Welke vakken vind ik leuk om te doen? Welk profiel kiezen mijn vrienden? Met welke vakken kan ik hogerop komen? Welke vakken mag ik in het vrije deel kiezen? Maak ik kans op een goedbetaalde baan? Kan ik er veel verschillende opleidingen mee volgen? Word ik gelukkig in de richting waar dit profiel voor opleidt? Houd ik naast studeren genoeg tijd over voor hobby's? Welke beroepsrichtingen houd ik open en welke sluit ik uit?
Je mentor vertelt welke keuzestijl bij welke kolom hoort.
C Maak een top 3 van jouw overwegingen.
mijn top 3 van overwegingen is: 1
D Noteer deze top 3 in je digitaal portfolio.
2 3
37
38
hoofdstuk 4 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
mijn keuzestijl Ieder persoonstype heeft de voorkeur voor een bepaalde keuzestijl. Het is zinvol te weten welke keuzestijl jij meestal gebruikt. Zeker nu je voor de keuze van een profiel staat. Het PZO-3 helpt om duidelijk te krijgen welke keuzestijl bij jou past. Je weet dan weer iets meer over jezelf. En hoe meer je over je zelf weet, hoe bewuster je belangrijke keuzes maakt. Zo krijgt een keuze meer kans van slagen!
opdracht 5 A Maak digitaal het PZO-3.
Volg de aanwijzingen op de computer.
b doh
B Noteer hiernaast jouw 3e voorlopige persoonscode.
Volgens het PZO-3 is mijn 3e voorlopige persoonscode:
C Noteer de bijbehorende keuzestijl.
Bij mijn 3e voorlopige persoonscode hoort de keuzestijl
D Herken je jezelf in de uitslag van de test?
Ik herken mezelf WEL/NIET in deze uitslag, omdat
E Noteer jouw keuzestijl in je digitaal portfolio.
toekomstgericht resultaatgericht bedachtzaam gevoelsmatig
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 4
39
kiezen voor een profiel Een paar jaar geleden is een keuze gemaakt voor het havo of het vwo. Over een paar jaar ga je kiezen voor een vervolgopleiding. Tijdens die opleiding of studie maak je opnieuw een keuze, maar dan voor een studierichting. Telkens maak je een stap in de richting van jouw toekomstige beroep.
Een profielkeuze is eigenlijk een combinatie van kleinere keuzes: l welk profiel past bij mijn interesses en mogelijkheden? l welke schoolvakken wil ik kiezen? l welke opleidingen zijn mogelijk voor mij?
Dit jaar maak je de stap van een profielkeuze. Je kunt kiezen uit vier profielen: Cultuur & Maatschappij, Economie & Maatschappij, Natuur & Techniek en Natuur & Gezondheid. Weliswaar helpt keuzedossier je bij het kiezen van een profiel, maar jij maakt uiteindelijk zelf de keuze.
opdracht 6
Praat je wel eens met je ouders of verzorgers over jouw profielkeuze?
o NEE
o JA
Hebben zij een mening over welk profiel het beste bij jou zou passen?
o JA
C Ben je het daar mee eens?
D Vul je digitaal portfolio in op de computer.
o JA
Zij denken aan E&M.
o JA
Zij denken aan N&T.
o JA
Zij denken aan N&G.
o JA
o NEE
Praat met je ouders of verzorgers over je profielkeuze en ga door met vraag B.
B Welk profiel past volgens je ouders of verzorgers het best bij jou?
Zij denken aan C&M.
Mijn ouders of verzorgers menen dat het Ik ben het daar WEL / NIET mee eens, omdat:
Sla vraag B over en ga door met vraag C.
A Vul het volgende schema hieronder in.
profiel het best bij mij past.
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 5
43
wat vinden de leraren ervan?
capaciteiten
Nederlands Engels Frans Duits Latijn Grieks geschiedenis aardrijkskunde wiskunde A wiskunde B wiskunde C wiskunde D natuurkunde scheikunde biologie kunstvak, namelijk
B Neem deze gegevens over in je digitaal portfolio.
inzet
go ed vo ld oe nd e tw on ijf el vo ld oe nd e
go ed vo ld oe nd e tw on ijf el vo ld oe nd e
opdracht 2 A Kruis het vakje aan volgens de gegevens van de betreffende vakdocent.
In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat de leraren vinden van jouw capaciteiten en inzet voor het betreffende vak. In de kolom haalbaarheid komt te staan hoe zij denken over jouw mogelijkheden in de tweede fase. Als je hier vragen over hebt, stel je die aan de betreffende vakdocent.
go ed vo ld oe nd e tw on ijf el vo ld oe nd e
Een profiel kiezen met vakken waarin je zwak bent, is niet zo slim. Vraag daarom aan je leraren hoe zij jouw kansen inschatten. Voor de volgende opdracht heb je dus informatie nodig van verschillende leraren. Je mentor vertelt hoe dat op jouw school wordt geregeld.
haalbaarheid
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 5
studievaardigheden en profielen Het ene schoolvak zal meer, het andere minder om een bepaalde studievaardigheid vragen. Daar kun je rekening mee houden bij je profielkeuze. Maar het is ook mogelijk om de zwakkere studievaardigheden te verbeteren. Wanneer je bij opdracht 5 alleen maar groene rondjes hebt aangekruist, zijn jouw studievaardigheden voldoende. Wanneer je meerdere keren paarse of rode rondjes hebt aangekruist, is er werk aan de winkel. Vraag je ook af of je wel een tweedefaseleerling bent.
opdracht 6 A Maak een top 3.
Studievaardigheden die ik al beheers zijn:
De volgende studievaardigheden zijn nog zwak:
1
1
2
2
3
3
B Schoolvakken waarbij ik mijn sterke studievaardigheden goed kan gebruiken, zijn de volgende:
C Schoolvakken waarbij mijn zwakke studievaardigheden een beperking kunnen zijn, zijn de volgende:
D Wanneer ik kijk naar mijn studievaardigheden, zou ik op dit moment het best kunnen kiezen voor: de tweede fase.
het mbo.
E Mijn zwakke studievaardigheden zou ik kunnen verbeteren door het volgende te doen.
o Ik ga:
o Ik vraag advies aan mijn
mentor. vakdocenten.
F Neem de gegevens over studievaardigheden over in je digitaal portfolio.
47
52
hoofdstuk 6 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
werkzaamheden Deze bladzijde gaat over werkzaamheden. Bij de opdracht Hieronder volgt een voorbeeld waarbij een denkbeeldige hieronder doe je het vierde deel van het PZO. Daarbij voetballer, Antonio Valdez, de hoofdrol speelt. Hij is 19 jaar onderzoek je jouw persoonstype(n) aan de hand van en speelt in een nationaal elftal. Telkens wordt aan Antonio werkzaamheden. Denk bij werkzaamheden bijvoorbeeld aan: een vraag gesteld. De eerste gaat over werkzaamheden. l adviezen geven; l luisteren naar anderen; l nieuwe dingen bedenken; l presentaties geven; l werken met cijfers; l onderzoek doen; l anderen helpen; Wat zijn jouw werkzaamhed l leiding geven. en binnen het elftal? Antonio: "Ik be n aanvaller en st a m eestal linksmid omzetten in do den. Ik ben voor elpunten. Ik moe al degene die ka t goed kunnen moeten heel go nsen moet ov er le ggen met mijn ed naar elkaar elftal en de coac luisteren en take trainen en op m h. We n op elkaar afstem ijn gezondheid men. Ik moet vo letten. Ook moe or verkeerde been al veel t ik trucjes toep te krijgen. Letter assen om tegens lijk”, lacht Vald ta nd er s op het ez.
opdracht 3 A Onderstreep in het antwoord van Antonio twee werkzaamheden die ook voor een ander beroep kunnen gelden. B Kies uit het rijtje hierboven twee werkzaamheden die je voorkeur hebben.
1 2
C Bedenk zelf een andere werkzaamheid die ook je voorkeur heeft.
D Maak digitaal het PZO-4.
E Noteer hiernaast jouw 4e voorlopige persoonscode.
F Vergelijk met bladzijde 36.
Volg de instructies op de computer
b doh Volgens het PZO-4 is mijn 4e voorlopige persoonscode:
Vergeleken met mijn 3e persoonscode is het volgende veranderd:
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 6
werkomstandigheden Waar werkzaamheden vooral ingaan op de soort van taken die je doet, gaan werkomstandigheden vooral in op hoe en waar je die taken doet. Iedereen heeft wel eens een dakdekker in de hitte van een zomerdag zien werken. Je denkt dan misschien: "Hij liever dan ik!". Die dakdekker kan zeggen: "Ik sta liever in de zon dan dat ik op een muf kantoor zit!"
Onder welke
Onder werkomstandigheden vallen bijvoorbeeld: l binnen of buiten werken; l zitten, staan, lopen; l werken in buitengewone omstandigheden; l hoge werkdruk; l werken onder gevaarlijke omstandigheden; l veel of weinig lichamelijke inspanning; l werken tijdens kantooruren; l werken op onregelmatige werktijden.
omstandighed
en moet jij vo etballen? Antonio grinn ikt en zegt: “T sja, ik speel natu Regen vind ik ni urlijk voornam et erg, kou wel. elijk buiten in w Ik ben lichamel eer en wind. juichend publie ijk heel actief bezig. k mijn werk do Ik m oe en t en vo or een groot en dat is best wel ee de aanwijzinge ns lastig. Soms n van de coach hoor ik door he niet eens. Ik do blessure oplope t lawaai e risicovol werk, n. Maar het sala want je kunt zo ris maakt alles maar een weer goed.”
opdracht 4 A Onderstreep in het antwoord van Antonio twee werkomstandigheden die ook voor een ander beroep kunnen gelden. B Zoek digitaal twee opvallende werkomstandigheden op van een: l journalist; l dierenarts; l marinier.
journalist
dierenarts
marinier
C Noem één werkomstandigheid die jij in een toekomstig beroep GRAAG en één die je ZEKER NIET zou willen hebben.
In een toekomstig beroep wil ik GRAAG de volgende werkomstandigheid hebben:
In een toekomstig beroep wil ik de volgende werkomstandigheid ZEKER NIET hebben:
53
54
hoofdstuk 6 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
waarden Waarden zijn gewoonten en verwachtingen die mensen van elkaar hebben en die ze heel normaal en vanzelfsprekend vinden. Twee voorbeelden van waarden zijn: eerlijk je mening geven en elkaar laten uitpraten. Toch hecht de een aan heel andere waarden als de ander.
Voorbeelden van waarden zijn: l eerlijk je mening geven; l elkaar laten uitpraten; l niet discrimineren; l complimenten geven; l in overleg samenwerken; l verantwoordelijkheid nemen; l graag willen winnen; l zelf dingen kunnen bepalen.
Wat zijn waa rd
en die jij belan
grijk vindt in jouw werk? Antonio pein st. ”Eigenlijk is he t be langrijkste dat speelt. Je moet vo iedereen zich be or tdurend op de wust is dat ie in an de ren letten. Natuu iedereen een ro een team rlijk speelt het w l. Toch is het fout illen winnen bi als je als eenlin Vooral als je do j g binnen het te or zo'n solistisc am telkens zelf he rol punten ve w ilt sc kwalijk. We resp oren. rliest, nemen de ecteren elkaar zo andere ploegled als we zijn, maa en je da t heel r we doen alles samen”.
opdracht 5 A Onderstreep in het antwoord van Antonio twee waarden die ook voor een ander beroep kunnen gelden. B Kies uit het rijtje hierboven twee waarden die jij belangrijk vindt.
1 2
C Noteer in je digitaal portfolio jouw verwachtingen van een toekomstig beroep. Hiernaast zie je een voorbeeld van zo’n toekomstverwachting.
"Ik zie mezelf later best wel werken met mensen. Ik wil graag mensen helpen die in de problemen zitten. Misschien wel in een ontwikkelingsland. Ik denk niet dat ik een eigen praktijk wil hebben. Alles alleen moeten doen lijkt me saai. Ik wil graag samenwerken met gezellige collega’s. Ik werk het liefst binnen, tenzij het buiten mooi weer is. De baan moet afwisselend en boeiend zijn.”
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 6
waarden in omgeving en beroep Thuis kunnen andere waarden gelden dan bijvoorbeeld op school of in een sportteam. Zo kan het zijn dat er op school uitdrukkelijk om jouw mening wordt gevraagd, terwijl je dat thuis eigenlijk niet zo gewend bent. Met vrienden praat je gemakkelijker over bepaalde ervaringen dan met je ouders of verzorgers. Bij opdracht 6 sta je even stil bij dit soort verschillen.
RESPECT !
l l l l l
B Maak digitaal het PZO-5.
C Noteer hiernaast jouw 5e voorlopige persoonscode.
D Vergelijk met bladzijde 50.
l l
rie tv me
op
waarden
l
Laat het vakje open als je vindt dat het niet zo is.
th
A Zet een vinkje onder l thuis; l op school; l met vrienden; als je vindt dat de genoemde waarde daar van toepassing is.
uis
opdracht 6
sch
oo
l
nd en
Met opdracht 7 doe je het vijfde en tevens laatste onderdeel van het PZO. Het zal duidelijk worden welke waarden jij belangrijk vindt.
elkaar laten uitpraten om hulp vragen als je iets niet snapt over school kunnen praten praten over anderen praten over wat je voelt van binnen elkaar kritiek mogen geven samen huiswerk kunnen maken belangstelling hebben voor elkaar
Volg de instructies op de computer.
b doh Volgens het PZO-5 is mijn 5e voorlopige persoonscode:
Vergeleken met mijn 4e persoonscode is het volgende veranderd:
55
58
hoofdstuk 7 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
definitieve persoonscode Het is tijd om aan het werk te gaan met jouw definitieve persoonscode. De computer heeft deze inmiddels berekend aan de hand van jouw vijf voorlopige persoonscodes. De twee persoonstypen met de hoogste score zeggen het meest over jou als persoon. Dat was zo bij de vijf voorlopige persoonscodes en het geldt ook bij deze definitieve uitslag. Het volgende voorbeeld laat zien wat je uit een definitieve persoonscode kunt afleiden. Nathalie heeft het PZO-1 tot en met 5 gemaakt. Hieronder zie je haar definitieve persoonscode.
Nathalie scoort het hoogst op bedenker, vervolgens op helper, dan op onderzoeker en het laagst op doener. De computer combineert deze gegevens en maakt dat zichtbaar in het schema hieronder. Op basis van deze uitslag kan het PZO adviezen geven aan Nathalie.
b doh 151 31 65 146 opdracht 1 mijn definitieve persoonscode is: A Ga naar je digitaal portfolio, klik op het tabblad ‘PZO’ en daarna op het tabblad 'PZOpersoonscode'.
b doh
B Noteer hiernaast jouw definitieve persoonscode. C Kruis de twee hoogste scores aan.
D Vul in.
E Noteer het nummer van jouw persoonstype.
Volgens mijn definitieve persoonscode ben ik allereerst een
,
en op de tweede plaats een
.
Het nummer van mijn persoonstype is:
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 7
59
van vier naar zestien persoonstypen In de afbeelding hieronder is het schema van de vier persoonstypen onderverdeeld in zestien vakjes. Zo ontstaan er zestien persoonstypen. Van elk persoonstype worden steeds twee eigenschappen genoemd die bij dat persoonstype horen.
In het voorbeeld van Nathalie ligt haar persoonstype tussen bedenker en helper. Om precies te zijn: in het vak van persoonstype 2. Dat is het communicatief uitvoerend persoonstype.
opdracht 2 In je digitaal portfolio vind je een uitgebreide beschrijving van elk van de zestien persoonstypen. Klik op de knop 'Naslag en Links' en daarna op '16 persoonstypen'.
bedenker l
l
l
l
1
communicatief uitvoerend l
sociaal mensgericht
sociaal dienstverlenend
helper
3
gericht op het helpen en begeleiden van mensen kan emoties van anderen snel oppakken en erop reageren
l
l
l
sociaal praktisch l
l
9
ziet snel wat voor hulp mensen nodig hebben en onderneemt actie houdt van tempo en wil graag vooruitgang zien
actief en milieugericht l
l
2
gericht op het bedenken en vormgeven van ideeën origineel, fantasierijk en vernieuwend
interesse in het spreken van meerdere talen communiceert graag en wil presenteren voor groepen
4
wil mensen persoonlijk adviseren en begeleiden vindt het een uitdaging om anderen iets aan te leren
l
l
communicatief onderzoekend geïnteresseerd in taal en cultuur onderzoekende en nieuwsgierige houding
5
l
l
zakelijk dienstverlenend l
l
7
houdt van zakelijk advies geven en bemiddelen heeft kennis van zaken en helpt mensen daarmee
sociaal onderzoekend l
l
maatschappij onderzoekend geboeid door maatschappelijke thema’s onderzoekt mens en maatschappij van vroeger en nu
6
zakelijk onderzoekend l
l
commercieel
8
houdt van ordenen, getallen en nauwkeurig onderzoeken heeft inzicht in computerprogramma’s
leidinggevend
10 13 14
geïnteresseerd in de werking van het lichaam spant zich in om anderen te genezen
l
l
proces en kwaliteitgericht
ziet snel wat mensen willen en kan hier handig op inspelen durft risico’s te nemen en kan anderen overtuigen
technisch uitvoerend
l
l
ziet wat er moet gebeuren en regelt dit kan organiseren, bijsturen en taken verdelen
technisch onderzoekend
11 12 15 16
gericht op bewerken van natuur en verzorgen van dier en milieu is actief, sportief en resultaatgericht
l
l
onderzoekt stoffen- en productsamenstelling en ontwikkelt voedsel bewaakt proces, kwaliteit en hygiëne
l
l
ziet gauw wat er kapot is en kan dit repareren werkt graag met de handen en heeft doorzettingsvermogen
doener
l
l
heeft technisch inzicht en wil weten waaróm iets werkt houdt van onderzoeken, berekenen en doormeten
onderzoeker
creatief
60
hoofdstuk 7 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
opdracht 3 A Ga naar je digitaal portfolio en klik op 'Naslag en Links' en daarna op '16 persoonstypen'.
Ik herken mezelf WEL in de beschrijving, omdat:
Ik herken mezelf NIET in de beschrijving, omdat: B Lees de beschrijving van jouw persoonstype en geef aan of deze beschrijving bij jou past. Het persoonstype omdat:
opdracht 4 Ga in tweetallen zitten.
Mijn klasgenoot herkent mij WEL in de beschrijving, omdat:
A Laat je klasgenoot de beschrijving van jouw persoonstype lezen en vraag of hij/zij jou daarin herkent. Mijn klasgenoot herkent mij NIET in de beschrijving, omdat:
B Laat je ouders of verzorgers de beschrijving van jouw persoonstype lezen en vraag ze of ze jou daarin herkennen.
Mijn ouders/verzorgers herkennen mij WEL in de beschrijving, omdat:
Mijn ouders/verzorgers herkennen mij NIET in de beschrijving, omdat:
past beter bij mij,
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 7
persoonstypen en profielen Bij elk persoonstype kan aangegeven worden welk profiel of welke combinatie van profielen het beste aansluiten.
In het schema hieronder kun je zien welk profiel het beste aansluit bij jouw persoonstype. Soms staan er twee profielen genoemd. Dat betekent dat je zowel voor het éne als het andere profiel kunt kiezen. Bij vijf persoonstypen wordt uit twee passende profielen een voorkeur aangegeven.
Iemand die heel creatief is, zal al snel een profiel kiezen met creatieve vakken omdat die vakken aansluiten bij zijn of haar creatieve persoonstype. En wanneer hij of zij overweegt om een opleiding in die richting te gaan volgen, geeft zo’n profiel een goede voorbereiding.
Op keuzedossier.nl wordt aangegeven aan welke voorwaarden een profielkeuze het beste kan voldoen.
keuzedossier adviseert om je eerst te laten leiden door het profiel dat bij jouw persoonstype wordt genoemd. Vanuit dit profiel ga je kijken welke vakken verplicht zijn. Maar belangrijker nog zijn de vakken die je zelf mag kiezen. Elk profiel biedt de mogelijkheid om uit een aantal schoolvakken er een of meer te kiezen die jouw profiel kunnen verbreden.
Let op!
Los van dit advies moet je bij je definitieve keuze altijd je rapportcijfers, de adviezen van je vakdocenten en het advies van je decaan betrekken.
1 C&M
2 vooral eventueel
3 C&M
A Omcirkel het nummer van jouw persoonstype.
C&M E&M
5 vooral eventueel
4 vooral eventueel
opdracht 5
De genoemde profielen in het schema hieronder zijn een advies, het is nooit een verplichting.
C&M E&M
9
10
N&G
N&G
C Noteer de vakken die bij jouw persoonstype worden genoemd.
C&M C&M of E&M E&M
7
8
E&M
E&M
13
14
vooral eventueel
B Ga naar 'Naslag en Links', klik op '16 persoonstypen' en daarna op het nummer van jouw persoonstype.
6
E&M C&M
vooral eventueel
E&M N&T
11
12
15
16
N&G of N&T
N&G of N&T
N&T
N&T
61
62
hoofdstuk 7 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
mogelijkheden combineren Wanneer je kiest voor een profiel, kies je tegelijk voor een aantal verpichte profielvakken. Maar er zijn ook vakken die je naar inzicht mag kiezen. Dat kan met de zogenoemde profielkeuzevakken en met de vakken in het vrije deel. In hoofdstuk 9 komt dit uitgebreid aan de orde. Je mentor weet welke mogelijkheden er op jullie school zijn.
Je kunt natuurlijk een vak kiezen met die leuke leraar, maar het is beter om een vak te kiezen waarmee je meer mogelijkheden voor vervolgopleidingen openhoudt. Zo kan het slim zijn om je profiel te verbreden met een vak uit een ander profiel. Zeker wanneer je twijfelt tussen twee profielen, zou je een combinatie van die twee profielen kunnen maken.
PZO-uitslag
vervolgopleidingen
profielkeuzevakken
advies vakdocenten
vakken in het vrije deel
capaciteiten advies van de decaan Ilse wil misschien verpleegkundige worden. De PZO-uitslag geeft persoonstype 10 aan, het sociaal onderzoekend persoonstype. Het profiel dat in eerste instantie geschikt wordt geacht is N&G. Maar Ilse heeft een negatief advies voor wiskunde. Terwijl wiskunde heel belangrijk is in het N&G-profiel. Haar decaan adviseert haar om ook eens naar het C&M-profiel te kijken. Ze hoeft dan geen wiskunde te doen maar kan wel biologie in haar vrije deel kiezen. Zo blijft de weg open naar een vervolgopleiding in de sector gezondheid en verzorging. Het is een kwestie van mogelijkheden combineren.
opdracht 6 A Kruis aan welk(e) profiel(en) in het schema op bladzijde 61 wordt/ worden geadviseerd.
B Ga naar 'Naslag en Links', klik op '16 persoonstypen' en noteer welke vakken voor jou niet haalbaar zijn.
C Welke vakken zou je graag erbij willen kiezen?
C&M
E&M
N&G
N&T
68
hoofdstuk 8 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
zoeken naar opleidingen Sommige opleidingen leiden rechtstreeks op voor één bepaald beroep. Denk aan leraar basisonderwijs, accountant of operatieassistent. Andere opleidingen leiden breder op in de richting van dezelfde soort beroepen. Denk aan richtingen als talen, techniek of economie. In je digitaal portfolio vind je alle opleidingen bij elkaar onder het tabblad 'opleidingen'. Daar kun je allerlei gegevens opzoeken over de opleidingen die volgens jouw persoonscode geschikt kunnen zijn. Soms heeft een opleiding een vreemde naam en is niet meteen duidelijk wat die opleiding inhoudt. Of lijkt de naam op die van een andere opleiding. Maar de omschrijvingen maken veel duidelijk. De lijst met opleidingen kan per persoonscode korter of langer zijn. Een opleiding die je wel wat lijkt kun je als 'favoriet' opslaan onder het tabblad 'Archief'. Bij opdracht 2 noteer je uiteindelijk drie opleidingen die je interesseren.
opdracht 2 A Ga naar je digitaal portfolio, klik op
het tabblad 'opleidingen', daarna op ‘kiezen op PERSOONSCODE’.
B Vul je persoonscode in, zoek naar interessante opleidingen en sla ze op als ‘favoriet’ onder het tabblad ‘Archief’. C Probeer uit je favorieten een keuze van drie opleidingen te maken en noteer daarvan de gegevens hieronder.
Drie opleidingen die me interesseren zijn de volgende:
1 Deze opleiding is er op
mbo-niveau.
hbo-niveau.
wo-niveau.
Deze opleiding is er op
mbo-niveau.
hbo-niveau.
wo-niveau.
Deze opleiding is er op
mbo-niveau.
hbo-niveau.
wo-niveau.
2
3
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 8
opleidingen via beroepen Je kunt ook op zoek gaan naar interessante opleidingen, door te starten bij de beroepen die volgens jouw persoonscode geschikt kunnen zijn. In je digitaal portfolio vind je onder het tabblad 'beroepen' informatie over allerlei beroepen. Van elk beroep wordt een omschrijving gegeven van het soort werkzaamheden en worden de eisen genoemd die aan de beroepsbeoefenaar worden gesteld. Verder wordt het opleidingsniveau aangegeven en welke beroepensector bij dat beroep hoort. Via het tabblad 'opleidingen' en 'kiezen op BEROEPENSECTOR' kom je weer uit bij een lijst van opleidingen. Een beroep dat je interessant vindt, kun je als 'favoriet' opslaan onder het tabblad 'Archief'.
opdracht 3 A Ga naar je digitaal portfolio, klik op
het tabblad 'beroepen', daarna op ‘kiezen op PERSOONSCODE’.
B Vul je persoonscode in, zoek naar interessante beroepen en sla ze op als ‘favoriet’ onder het tabblad ‘Archief’. i C Probeer uit je favorieten een keuze van drie beroepen te maken en noteer daarvan de gegevens hieronder. D Zoek via het tabblad ‘opleidingen’ en ‘kiezen op BEROEPENSECTOR’ naar een opleiding die tot het beroep opleidt.
Drie beroepen die me interesseren zijn de volgende: 1 Het opleidingsniveau van dit beroep is:
mbo
hbo
wo
mbo
hbo
wo
mbo
hbo
wo
Een opleiding die tot dit beroep opleidt is:
2 Het opleidingsniveau van dit beroep is: Een opleiding die tot dit beroep opleidt is:
3 Het opleidingsniveau van dit beroep is: Een opleiding die tot dit beroep opleidt is:
69
70
hoofdstuk 8 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
toelatingseisen Je kunt wel aan een opleiding willen beginnen, maar als die opleiding eisen stelt waaraan je niet voldoet, houdt het snel op. Daarom moet je weten of de opleidingen die je voorkeur hebben, eisen stellen aan je profiel. Als je voldoet aan die eisen heb je het recht om door te stromen naar die opleiding. Er wordt daarom gesproken van doorstroomrechten.
Sommige opleidingen mogen ook nog extra eisen stellen. Die worden dan onderzocht door middel van een toets van toelating. In je digitaal portfolio vind je onder ‘Naslag en Links’ een knop 'doorstroomrechten'. Daar kun je de toelatingseisen van alle hbo- en wo-opleidingen vinden.
opdracht 4 A Ga naar je digitaal portfolio, klik op ‘Naslag en Links’ en daarna op 'Doorstroomrechten'. B Zoek van drie opleidingen die je bij opdracht 2 en 3 hebt opgezocht de doorstroomrechten op. C Kruis aan of vul in.
Ik heb belangstelling voor de volgende drie opleidingen:
1 Bij deze opleiding gelden
GEEN toelatingseisen en ze is met elk profiel toegankelijk. de volgende toelatingseisen:
Bij deze opleiding gelden
GEEN toelatingseisen en ze is met elk profiel toegankelijk. de volgende toelatingseisen:
Bij deze opleiding gelden
GEEN toelatingseisen en ze is met elk profiel toegankelijk. de volgende toelatingseisen:
2
3
hoofdstuk 9 keuzedossier havo/vwo profielkeuze
verzamelen, koppelen en afwegen
bladzijde 39
Mijn ouders of verzorgers vinden dat ik moet kiezen voor:
43 en 74
Wanneer ik rekening houd met de adviezen van de vakdocenten over de haalbaarheid van de vakken, is dit profiel het best haalbaar:
47
De examenvakken waarbij ik mijn sterke studievaardigheden goed kan gebruiken, komen voor in:
61
Volgens het PZO-schema is het best passend:
67 en 68
De opleidingen die mijn belangstelling hebben, wijzen in de richting van:
69
De beroepen die mijn belangstelling hebben, wijzen in de richting van:
71
Mijn eigen voorlopige keuze was:
C&M
E&M
Op basis van dit overzicht kies ik voor: Met het (de) profielkeuzevak(ken):
In het vrije deel kies ik:
Ik ben er nog niet uit en vraag advies aan mijn decaan. B Noteer deze gegevens óók in je digitaal portfolio!
N&G
N&T
T N&
G N&
M
A Kruis, indien van toepassing, meer dan één mogelijkheid aan.
E&
opdracht 3
Misschien wijst alles vanaf het begin naar één bepaald profiel. Misschien wijzen de uitkomsten van testen en opdrachten in verschillende richtingen. Bij opdracht 3 ga je deze gegevens verzamelen in een overzicht. Deze gegevens moet je óók vastleggen in je digitaal portfolio!
M
Tot slot ga je alle informatie verzamelen, koppelen en afwegen aan de mogelijkheden van de profielen. Wanneer intussen duidelijk is dat je liever voor het mbo kiest, kun je deze bladzijde overslaan. Ga naar bladzijde 77 en vraag je decaan welke acties je moet ondernemen.
C&
78
keuzedossier havo/vwo profielkeuze hoofdstuk 9
definitieve profielkeuze Het overzicht hieronder moet je overnemen in je digitaal portfolio. Je decaan of mentor zal dit overzicht met je bespreken. Een print van dit overzicht moet door jou en je ouders of verzorgers worden ondertekend. Het wordt daarna door je decaan bewaard.
opdracht 4 Vul hieronder maar óók in je digitaal portfolio dit definitieve overzicht in van de keuzes die je hebt gemaakt.
naam klas / datum Ik kies geen profiel, want ik ga volgend jaar een opleiding in het mbo volgen. Volgend jaar ga ik naar havo 4 en kies het profiel zoals hieronder aangegeven. Volgend jaar ga ik naar vwo 4 en kies het profiel zoals hieronder aangegeven.
verplicht vak in het gemeenschappelijk deel op vwo
profielkeuze
ik kies het profiel:
samenstelling
profielvak (atheneum)
profielkeuzevak(ken)
vak(ken) in het vrije deel
handtekeningen
leerling
ouders of verzorgers
79