Vormingen Voorjaar 2016

“Zorg-Saam wil mensen inspireren en in beweging brengen omdat zorgzaam samenleven kan”

www.zorgsaam.be [email protected] facebook.com/vzwzorgsaam schrijf je in op onze nieuwsbrief

Vormingen Voorjaar 2016

Remylaan 4b - 3018 Wijgmaal tel 016/24 39 75 Vanaf eind november 2015: Engelenburcht - Kruineikestraat 5 - 3150 Tildonk



Colofon Deze brochure is een uitgave van Zorg-Saam vzw Remylaan 4b - 3018 Wijgmaal Vanaf eind november 2015: Engelenburcht - Kruineikestraat 5 - 3150 Tildonk Tel. 016/24 39 75 www.zorgsaam.be Rek nr: BE67 7300 0410 2587 Samenstelling Eline Claus, Kristin Meersschaert Teksten Vormingsmedewerkers, Kristin Meersschaert, Eline Claus Lay-out Studio Ons Fotomateriaal Carl Vandervoort VU: Anne Dedry, directeur Zorg-Saam vzw Verschijnt 2x per jaar Gedrukt op milieuvriendelijk papier. 2 vormingen voorjaar 2016

Inhoudstafel ¤¤ Zorg-Saam vzw: wie zijn we en wat doen we? p. 4 ¤¤ Studiedagen 2016 p. 6 ¤¤ Jaartrainingen Voorjaar 2016 p. 8 ¤¤ Vormingen voor jou p. 9

Aanbod p. 9 Deskundige zorg ££ 1. Omgang met en opvoeding van (zorgen) kinderen ££ 2. Omgang met ouderen ££ 3. Welzijn en gezondheid ££ 4. Verlies, palliatieve situaties en rouw Zelfzorg ££ 1. Voor iedereen ££ 2. Voor professionals in de zorg Communiceren vanuit je hart Koesteren en ondersteunen van mantelzorgers Inspiratie voor zorgzaam leiding geven Zorgzaam samenleven voor iedereen Praktische informatie over het geplande vormingsaanbod p. 44 Chronologische oplijsting p. 45 Alfabetische oplijsting p. 48 ¤¤ Vormingen voor organisaties p. 50

Aanbod p. 50 Deskundige zorg Zelfzorg Communiceren vanuit het hart (H)erkennen en ondersteunen van mantelzorgers Inspiratie voor zorgzaam leidinggeven Zorgzaam samenleven, voor iedereen Praktische informatie voor een vorming voor organisaties p. 55

vormingen voorjaar 2016 3

“Zorg-Saam wil mensen inspireren en in beweging brengen omdat zorgzaam samenleven kan”

Zorg-Saam vzw: wie zijn we en wat doen we? Menselijke verbondenheid uit zich in ‘zorgen voor elkaar’. Zorg-Saam is een vormingsinstelling, gespecialiseerd in zorg, die inspireert tot meer autonomie en mondigheid van personen met een zorgbehoefte en hun omgeving. Tegelijk beweegt Zorg-Saam de zorgverleners tot een respectvolle benadering van personen met een zorgbehoefte en versterkt Zorg-Saam de draagkracht van informele en professionele zorgverleners. Daarvoor ontwikkelt Zorg-Saam kwaliteitsvolle vormingen: met aandacht voor de meest kwetsbare groepen in de samenleving en de toenemende diversiteit. Zorg-Saam speelt daarbij in op de actuele noden in de zorg. Zowel geïnteresseerden, zorgverleners als organisaties zijn bij ons welkom. Ook via studiedagen en jaartrainingen staan we borg voor zorg. Want

4 vormingen voorjaar 2016

zorgen voor onszelf en anderen kunnen we leren en doorgeven ! Onze vormingen worden verzorgd door vaste educatieve medewerkers van Zorg-Saam samen met een team van professionele en ervaringsdeskundige freelance vormingswerkers. Zij hebben zich gespecialiseerd in minstens één van onze thema’s en hebben door opleiding of professionele ervaring een sterke voeling met het thema ‘zorg’. ¤ Halfjaarlijks komt er een nieuwe brochure uit. Ons open vormingsaanbod is toegankelijk voor alle geïnteresseerden. Deze vormingen zijn gepland op verschillende locaties verspreid over Vlaanderen en Brussel. Hierbij houden we rekening met de bereikbaarheid en de aangename sfeer van de locatie. Hou ook onze website www.zorgsaam.be in de gaten: Daarop maken we de extra vormingsinitiatieven bekend die we inplannen na het verschijnen van deze brochure. Op pagina 45 vind je een chronologisch en op pagina 48 een alfabetisch overzicht van onze vormingen.

¤¤ Wil je ons aanbod graag laten plaatsvinden in jouw team, organisatie of instelling? Dat kan! Op jouw vraag komen we tot bij jou met onze vormingen, van West-Vlaanderen tot Limburg en Brussel. In overleg zoeken we naar een geschikte datum om dit leermoment in jullie vertrouwde omgeving te laten plaatsvinden. Of heb je nood aan een vormingsaanbod op maat? Dan kan je ons natuurlijk ook contacteren om je vormingsbehoefte toe te lichten. We gaan samen op zoek naar een aangepast aanbod. Onze medewerkers laten dit met de grootste zorg aansluiten bij je prioriteiten. Je vindt hierover meer informatie op pagina 55. Tot slot wensen we jullie een inspirerende zoektocht doorheen onze brochure en een deugddoende vorming, voor jou of je organisatie.

Het Zorg-Saam team, Anja, Ann, Anne, Conny, Eline, Ellen, Kristin, Lindi en Mieke


Studiedagen 2016

Studievoormiddag ‘Zorg voor de sandwichgeneratie’ “Mantelzorgers vallen tussen wal en schip. Ze werken, hebben kinderen en zorgen voor hun ouders. Mantelzorgers uit de sandwichgeneratie hebben het hard te verduren. Op veel ondersteuning moeten zij niet rekenen. Per definitie is iemand mantelzorger als hij of zij extra zorg geeft aan een zorgbehoevend persoon uit zijn of haar directe omgeving, waarbij de zorgverlening voortvloeit uit een sociale relatie, buiten het kader van een hulpverlenend beroep of georganiseerd vrijwilligerswerk.’ De Standaard 9 mei 2015

De sandwichgeneratie is meestal tussen de vijftig en zestig jaar, beroepsactief, heeft kinderen die nog rekenen op hulp, kleinkinderen om op te passen en (hoog)bejaarde ouders die meer en meer beroep doen op hen. Ze worden “gesandwichd” tussen de “oudere” en de “jongere” generatie, geklemd tussen allerlei verwachtingen en noden die vanuit die omgeving op hen afkomen.


Tijdens deze studievoormiddag staan we stil bij de vraag wie er oog heeft voor de noden van deze sandwichgeneratie. We starten met een inleiding door mevrouw Anne Dedry. Anne Dedry is gezinssociologe van opleiding en is directeur bij Zorg-Saam en bij Ons Zorgnetwerk, een vereniging die de belangen van mantelzorgers behartigt. Anne Dedry is ook volksvertegenwoordiger in de Kamer. Daar zetelt ze onder meer in de commissie Volksgezondheid. Ze werkt intussen al 30 jaar in de zorgsector: zwangerschap, kraamzorg, borstvoeding, kinderopvang, ouderenthuiszorg, mantelzorg en eerstelijnszorg zijn de thema’s waarin ze expertise heeft. Anne Dedry zal de uitdagingen voor en de noden van de sandwichgeneratie-mantelzorgers kritisch belichten. Vervolgens geven we het woord door aan een ervaringsdeskundige “sandwicher”, mevrouw Regien Lassuyt. Ze brengt haar getuigenis, uit het leven van de mantelzorger gegrepen.

“Regien is sinds vorig jaar op pensioen en is maatschappelijk werker van opleiding. Ze heeft 35 jaar gewerkt bij ONS en heeft even lang ervaring als mantelzorger. De uitdaging om werk en gezin efficiënt en bevredigend voor alle betrokkenen te combineren, was een blijvende zoektocht... zowel professioneel als persoonlijk.” We ronden de voormiddag af met een workshop “zelfzorg voor de sandwichgeneratie”. Deze workshop wordt begeleid door Regien Lassuyt en de educatief medewerkers van Zorg-Saam.

Programma Onthaal vanaf 08u45 Start programma 09u30 Einde programma rond 12u30 Aansluitend is er de mogelijkheid om aan te schuiven bij een broodjesbuffet

Studiedag over Diversiteit Zorg-Saam wil mensen inspireren voor een zorgzame samenleving. We zijn er van overtuigd dat die maatschappij ook en vooral aandacht dient te hebben voor mensen die uit de boot dreigen te vallen, om welke reden dan ook. Hoe kunnen we de drempel van een ondersteuningsaanbod in de zorg zo laag mogelijk houden voor iedereen, ongeacht kenmerken als culturele achtergrond, nationaliteit, geslacht, seksuele geaardheid, gezinssamenstelling, inkomen, religie, handicap of gezondheidstoestand? Drempelverlagend werken zorgt voor een kwaliteitsverbetering voor iedereen! We zijn bezig met de voorbereiding van een boeiende studiedag over dit onderwerp. In de brochure van het najaar 2016 geven we meer informatie over de inhoud. Je kan alvast de datum blokkeren in je agenda! £ Engelenburcht, Kruineikestraat 5 te 3150 Tildonk-Haacht £ Vrijdag 14 oktober 2016. Onthaal vanaf 08u30, start om 09u30. Einde voorzien rond 16u00. £ Deelnameprijs: € 95

Voor wie Geïnteresseerden. In het bijzonder sandwichgeneratie-mantelzorgers heten we heel graag welkom £ Vrijdag 17 juni 2016 van 08u45 tot 12u30 £ Engelenburcht, Kruineikestraat 5, 3150 Tildonk-Haacht £ Begeleiding: Anne Dedry, Regien Lassuyt en educatief medewerkers van Zorg-Saam £ Deelnameprijs: € 35 voor de studievoormiddag € 5 als verwentarief voor mantelzorgers. We rekenen hierbij op jullie eerlijkheid. € 9 extra indien u aansluitend wil aanschuiven bij het broodjesbuffet


Jaartrainingen Voorjaar 2016

Hooggevoeligheid Je bent hoogsensitief, dat weet je nu. Je hebt het zelf ontdekt of je bent er achter gekomen door wat anderen je aangaven. Nu je dit weet geeft het je rust, maar ook nieuwe uitdagingen. Je vraagt je af: ‘Hoe ga ik hiermee om? Hoe vertel ik het aan mijn omgeving? Hoe krijg ik de nodige rust? Dien ik me ‘af te schermen’ of juist niet, en vooral hoe doe ik dit? Welk werk past het best bij mij? Je doet erg je best maar voor je het weet sta je (weer) voor (te) hoge drempels en maken frustraties je vleugellam. Je weet dat je enorme talenten hebt maar je hebt het idee dat het leven aan jou voorbijgaat zonder dat je er ten volle van geniet. Soms heb je zelfs het idee dat dit niet ‘jouw leven’ is. Je weet dat jij het waard bent om een vervullend en actief leven te leiden, maar je komt vaak in situaties terecht waarin je het gevoel hebt dat je niet in ‘het systeem’ past. Je lijkt ‘nog gevoeliger’ te worden met de jaren. Herken je jezelf hierin? Wil je ‘verder groeien’, meer jezelf worden? Ben je op het punt gekomen dat je een manier wil vinden om anders met de dingen om te gaan? Wil jij een intens groeitraject


doorlopen en een eind op weg gaan met gelijkgestemden? Dan is deze jaartraining beslist iets voor jou. We overlopen hoogsensitiviteit in al z’n facetten en verdiepen ons in het leven van een hoogsensitief persoon in de verschillende levensdomeinen. Verscheidene situaties komen aan bod: van te veel verantwoordelijkheid nemen tot moeilijk keuzes kunnen maken. Je krijgt de kans om samen te oefenen. Je krijgt praktische tips om zowel thuis als op het werk toe te passen. Na deze jaartraining sta je ten volle in je eigen sensitieve kracht. ££ Opleidingsdagen: 30 januari, 20 februari, 19 maart, 28 mei, 25 juni, 24 september, 22 oktober, 19 november, 17 december 2016 van 09u30 tot 16u30 De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381 te 2110 Wijnegem £ WE: 23 en 24 april van zaterdagochtend tot zondagnamiddag De Kluizerij, Aalstersedreef 1 te 1790 Affligem £ Deelnameprijs € 1095

Vormingen voor jou Aanbod Deskundige zorg

1. Omgang met en opvoeding van (zorgen) kinderen

Ontdek je eigen opvoedingsstijl Bij de opvoeding van kinderen vinden we het belangrijk dat ze zich goed kunnen ontplooien. We willen dat ze het beste uit zichzelf halen, genieten van het leven, er geraken, dat ze zich veilig en geliefd voelen, dat ze zelfvertrouwen hebben … We zijn geneigd nadruk te leggen op die zaken die we zelf belangrijk vinden. Onze eigen persoonlijkheid heeft dus invloed op de manier waarop we met kinderen omgaan. In de zorg heb je een breed gamma aan ervaringen, inzichten en vaardigheden nodig om met elkaar om te gaan. Zorg-Saam wil de deskundigheid van informele zorgverleners en professionals versterken. De thema’s van deze vormingen kunnen uiteenlopend zijn. We bieden ze aan in vier clusters: Omgang met en opvoeding van (zorgen)kinderen, omgang met ouderen, welzijn en gezondheid en tot slot verlies, palliatieve situaties en rouw.

In deze vorming: Leer je je eigen ‘natuurlijke manier’ van doen kennen en hoe dit je opvoedingsstijl beïnvloedt. Leer je de sterktes en valkuilen van je eigen stijl kennen. Leer je de verschillende stijlen van kinderen kennen en hoe je hiermee rekening kan houden. Leer je hoe je kinderen kan motiveren en bemoedigen, rekening houdend met hun eigen stijl. Leer je stilstaan bij je sterktes en uitdagingen in het vormingen voorjaar 2016 9

toepassen van belangrijke opvoedingsprincipes. Leer je een persoonlijk actieplan opstellen. Bij deze vorming wordt gebruik gemaakt van het DISC gedragsprofiel. Dit instrument geeft inzicht in je eigen sterktes, motivaties en uitdagingen bij het opvoeden. Theorie wordt afgewisseld met oefeningen en het bespreken van eigen ervaringen. Inhoud: Uitleg i.v.m. het DISC persoonlijkheidsprofiel. Invullen van je eigen profiel. Je eigen stijl van opvoeden herkennen en je manier van omgaan met de verschillende stijlen van kinderen. ££12 mei van 09u30 tot 16u30 Lodewijk De Raet, Koningin Maria Hendrikaplein 64A te 9000 Gent Begeleiding: Veerle Gouwy, pediatrisch verpleegkundige, geautoriseerd DISC trainer € 74 (= € 70 cursusgeld + € 4 DISC introductie)

Opvoeden in vertrouwen Hoe kunnen we kinderen helpen opgroeien tot respectvolle en krachtige mensen die iets willen bijdragen aan het geluk van anderen zonder zichzelf tekort te doen? Hoe geef ik kinderen grenzen aan zonder ze te conditioneren of te manipuleren? Hoe laat ik hen in hun waarde zonder mijn eigen behoeften te ontkennen of te verloochenen? Hoe kunnen we hen helpen verantwoordelijkheid te nemen zodat ze de dingen doen vanuit zichzelf en niet omdat ze beloond of gestraft worden? Volgens het ‘communicatiemodel’ van Marshal Rosenberg is het doel van communicatie elkaar ontmoeten in verbondenheid. Het gaat erom dat je elkaar respecteert en met verwondering kijkt naar de verschillen. Het doel is dus niet: ‘voor elkaar krijgen dat het kind doet wat jij zegt.’ Deze vorming heeft tot doel inzicht te geven in respectvol en verbindend communiceren en de deelnemers d.m.v. oefeningen handvaten aan te reiken om tot een effectievere communicatie en samenwerking te komen met kinderen. Tijdens deze vorming wordt op een zeer praktische en levendige manier het model van Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg voorgesteld. We onderzoeken de valkuilen die respectvolle communicatie belemmeren en we oefenen aan de hand van concrete voorbeelden en ingebrachte situaties van de deelnemers. ££12 en 26 april van 09u30 tot 16u30 Het Achterhuis, Diksmuidestraat 41 te 9000 Gent Begeleiding: Martine Bal, creatief agoge, contactclown € 150


Pipa vindt een weg

Op zoek naar troost in het levensverhaal van gekwetste kinderen Pleegkinderen, adoptiekinderen, geplaatste kinderen worden in hun jonge leven geconfronteerd met ‘grote ‘ verliezen. Zo is het gegeven dat hun biologische ouders niet voor hen kunnen zorgen, een eerste, fundamentele verlieservaring. Deze kinderen (en hun omgeving) hebben vaak de ermee gepaard gaande gevoelens ontkend of onderdrukt. In plaats daarvan is er een idee van “dankbaar moeten zijn” voor de zorg en de kansen die deze opvang hen biedt. Maar diep in hen zijn deze pijnlijke gevoelens er nog wel, en vragen ze om erkenning en begrip, zonder oordeel. We reiken een kader aan waarbij het duidelijk wordt waarom een kind in heftige emotionele pijn vaak niet de pijn naar buiten kan brengen, maar wel een ander ‘afwerend’ gedrag stelt om de pijn niet te voelen. Dit wordt dan vaak omschreven als ‘het probleemgedrag’ omdat het storend is voor de omgeving, maar ook geen oplossing biedt aan de dieperliggende behoefte(n) van het kind Als we kinderen kunnen bijstaan om doorheen de pijn te voelen , geeft dit hen vaak ook een mogelijkheid om troost te aanvaarden. Als rode draad voor deze workshop werken we met het prentenboek ‘Pipa vindt een weg’. Dit is een tweedaagse voor alle zorgenden omtrent opvanggezinnen.

Over angstige verdrietige en onrustige kinderen We kennen ze allemaal, de zorgenkinderen: de kinderen die alleen willen zijn op zichzelf, de ruziemakers, de zeurders. Deze kinderen maken het ons moeilijk, maar meer nog: ze hebben het zelf heel moeilijk! Sommige kinderen hebben extra hindernissen te overwinnen voordat ze lekker in hun vel zitten. Ouders en opvoeders staan voor een uitdaging om hen te begeleiden: grenzen stellen, ruimte geven en veiligheid bieden spelen in dit proces een cruciale rol. Daardoor verwerft het kind geleidelijk aan zelfvertrouwen, basisveiligheid, sensitiviteit en innerlijke vrijheid. Ze voelen zich welkom zoals ze zijn en durven hun eigen pad te bewandelen. Ze leren dit eerst en vooral via hun lichaam, door het ontwikkelen van zintuiglijke oriëntaties. We bespreken elementaire zintuigen, die de kinderen de basisuitrusting geven waarop ze de rest van hun leven kunnen voortbouwen. Deze vorming heeft ook een kunstzinnig deel. We werken met oefeningen die we daarna zelf kunnen gebruiken. Zo ervaren de deelnemers aan de lijve hoe deugdzaam het is om met kunst aan de slag te gaan. ££24 mei van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Inge Vanassche, De Kleine Johannes vzw € 70

££8 en 29 januari van 09u30 tot 16u30 Scoutel, Wilrijkstraat 45 te 2140 Antwerpen Begeleiding: Lies Ledegen, kleuterleidster en integratieve kindertherapeute € 150 (+ € 20 prijs voor het boek, ter plaatse te betalen op de eerste cursusdag)


(Hoog)gevoelige kinderen in het ziekenhuis Een (onverwachte) ziekenhuisopname, daar kiest niemand voor. Maar als dit noodzakelijk is, dan willen we er natuurlijk het beste van maken. Zeker als het om (hoog)gevoelige kinderen gaat dienen we extra allert te zijn om hun leed en angst tot een minimum te beperken. Want de kans op overprikkeling en stress is bij deze kinderen immers nog veel groter. Dat heeft te maken met de intensiteit waarmee deze kinderen alles waarnemen en aanvoelen. Hoe kunnen we hen helpen? Wat hebben ze nodig? Hoe kunnen we hen, naast de noodzakelijke medicatie, nog helpen omgaan met lichamelijke pijn? En hoe kunnen we hun ouders of andere bezoekers helpen bij hun ondersteunende taak? Dit is een vorming met veel tips en praktische adviezen waar iedereen die een hart voor kinderen heeft direct mee aan de slag kan. ££2 maart van 13u30 tot 16u30 Oude Abdij Drongen, Drongenplein 27 te 9031 Drongen Begeleiding: An Michiels, therapeute gespecialiseerd in het omgaan met hooggevoeligheid € 35

Omgaan met verschillende karakters ‘Extreem gedrag’ wordt vaak verward met pathologisch gedrag (adhd, autisme…). In deze vorming verkennen we een aantal ‘gezonde’ persoonlijkheidskenmerken, maar wel met een scherp kantje. Soms zal een kind bepaalde gedragsvormen sterker ontwikkelen om voordelen te halen, actiepatronen om zich ‘beter, sterker’ te voelen: extreem koppig, boos, triestig, mondig, beweeglijk...


We verkennen 4 gedragspatronen: - sterke binding met emotie en emotionele chantage; - sterke binding met rede en de drang naar discussie; - sterke binding met lichaam en zijn sterke beweeglijkheid; - sterke binding met begrijpen en extreme koppigheid; Elk patroon heeft zijn positieve uitstraling, elk patroon heeft zijn negatieve randgebieden, zijn extreme polen. Maar vooral, elk karakter heeft zijn eigen taal. Soms moet je kort en duidelijk reageren, soms vanuit je gevoel, soms moet je uitleg geven en soms weer niet. Elk patroon heeft zijn eigen logica. Kennis en inzicht maakt je interventie efficiënt en vooral minder vermoeiend. Inhoud - ‘storend’ gedrag beter beantwoorden; - geïnspireerd aan de slag met het observeren van kinderen; - vier bindingspatronen onderscheiden; - grensoverschrijding naar negatief gedrag vlugger leren detecteren. ££19 april van 09u30 tot 16u30 De Zandloper, Kaasmarkt 75 te 1780 Wemmel Begeleiding: Hendrik Gaublomme, teamcoach, creatief therapeut € 70

2. Omgang met ouderen

Ethiek in de ouderenzorg Zorg voor zorgbehoevende ouderen, er komt heel wat bij kijken. Het is niet eenvoudig om deze ouderen de zorg te geven die nodig is. De ene keer is het nodig de zelfredzaamheid te bevorderen, de andere keer is het beter begrip te tonen voor hun passiviteit in het leven. Ook dien je als zorgverlener te aanvaarden dat de afhankelijkheid van de oudere alleen maar zal toenemen, dat terug autonoom en onafhankelijk worden niet meer kan. Comfortzorg is dan een mogelijkheid. Kortom, ethische vraagstukken behoren tot de realiteit van elke dag in de ouderenzorg: sondevoeding, fixatie, stoppen van een behandeling, discretie, deuren op slot of niet … In hoeverre en op welke manier gaan we in overleg over al deze zaken? Welke waarden en normen hanteren we en welke rol spelen ze in onze besluitvorming? We gaan hiermee aan de slag vanuit de eigen problematiek en casussen van de deelnemers. Tijdens de vorming wordt structuur voor een ethisch overleg aangereikt. ££22 maart van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Anwerpen Begeleiding: Ellen Vandenbroeck, educatief medewerker Zorg- Saam € 70

Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag in de zorg voor ouderen Moeilijk hanteerbaar gedrag is een verzamelnaam voor verschillende vormen van gedrag waarmee je in de zorg voor ouderen te maken kan krijgen. Dit gedrag levert stress op bij de oudere, de omgeving en de zorgverleners. Daarom is het belangrijk om dit gedrag zo goed mogelijk trachten te begrijpen. De oorzaken van moeilijk hanteerbaar gedrag verschillen van persoon tot persoon. Elk mens reageert op zijn eigen manier op situaties die hij niet prettig vindt. Wanneer je ervaart dat er onterecht iets met je gebeurt, kan dit leiden tot sterke emoties, gevolgd door bepaald gedrag. Bijvoorbeeld agressie, terugtrekken in jezelf of juist claimend gedrag. Verzet wordt geuit met woorden of door lichaamstaal. Pas als je als zorgverlener weet en begrijpt waar dit verzet of moeilijk hanteerbaar gedrag vandaan komt, is het vaker mogelijk om creatieve oplossingen te vinden om er op te reageren. Tijdens deze samenkomsten staan we stil bij de volgende vragen: - Wat is de bedoeling van dit gedrag? - Hoe ontstaat het moeilijk hanteerbaar gedrag? - Welke factoren kunnen probleemgedrag extra belastend maken? - Hoe kunnen we ermee omgaan? ££26 januari van 09u30 tot 16u30 De Zandloper, Kaasmarkt 75 te 1780 Wemmel Begeleiding: Lindi Fourie, educatief medewerker Zorg- Saam € 70


Aandacht voor levensvragen van ouderen Als zorgverlener kom je regelmatig in contact met ouderen die bezig zijn met de zin van hun leven. Soms stellen ze deze vragen naar zin (levensvragen) ronduit, maar veel vaker zijn ze verpakt in een opmerking of bepaald gedrag. ‘Waarom moet dit mij nu overkomen?’ ‘Waarom leef ik nog? Ik ben anderen enkel nog tot last.’ ‘Ik zal blij zijn als de Heer me komt halen, ik ben zo moe.’ Bij dit soort vragen en verzuchtingen sta je vaak met je mond vol tanden. Wat zeg je wanneer iemand zich afvraagt wie er nog op hem zit te wachten? Hoe steun je een cliënt/bewoner die verzucht dat het leven niet meer de moeite waard is? De volgende thema’s komen aan bod: ●● Op welke manier zijn ouderen bezig met de zin van hun leven, welke levensvragen hebben ze zoal? Hoe ontstaan die? ●● Hoe herken je de levensvragen die achter opmerkingen en verzuchtingen van de oudere kunnen schuilen? ●● Hoe kun je omgaan met de levensvragen die je in je eigen situatie tegenkomt? Wat zijn concrete tips? Deze vorming richt zich naar iedereen die zorg biedt aan ouderen, in de thuissituatie of in zorginstellingen. ££28 januari van 09u30 tot 16u30 CC Hasselt, Kunstlaan 5 te 3500 Hasselt Begeleiding: Lindi Fourie, educatief medewerker Zorg-Saam € 70


3. Welzijn en gezondheid

Omgaan met hooggevoeligheid Beleef je alles heel intens? Ben je snel overprikkeld? Heb je meer tijd nodig om alle indrukken te verwerken? Heb je veel behoefte aan bezinning, schoonheid en diepgang? Kan je niet tegen geweld, onrecht en onzuiverheid? Ben je “te zacht, te gevoelig of te dromerig” voor deze wereld? Voel je de stemmingen van anderen goed aan en weet je snel wat zij nodig hebben? Heb je het gevoel “anders te zijn” dan de anderen en zit dit je geregeld in de weg? Misschien ben je wel hooggevoelig of hoogsensitief. In deze workshop ontdekken we in welke mate je hooggevoelig bent en wat hooggevoelig-zijn in ruimere zin betekent. Je krijgt tips aangereikt om beter met je gevoeligheden om te gaan. Naarmate je deze eigenschap gaat (h)erkennen, accepteren en liefhebben, zal je ze gaan ervaren als een meerwaarde en een kracht in plaats van een hindernis. In een veilige en rustige sfeer krijgt ieder de kans om er met zijn/haar gevoeligheden thuis te komen en andere gelijkgestemden te ontmoeten. Maximum: 16 deelnemers ££2 februari van 09u30 tot 16u30 CC Hasselt, Kunstlaan 5 te 3500 Hasselt Begeleiding: An Michiels, therapeute gespecialiseerd in het omgaan met hooggevoeligheid € 70

Maaltijdgebeuren bij personen met dementie Bij personen met een dementie kan het maaltijdgebeuren een probleemsituatie worden, zowel voor de persoon zelf als voor de mantelzorger en de hulpverleners. Gedrags- en/of slikproblemen kunnen het maaltijdgebeuren negatief beïnvloeden en zelfs tot een gevaarlijke, levensbedreigende situatie maken. Zich verslikken kan immers een longontsteking veroorzaken. Het doel van deze voordracht is praktische informatie te geven om van de maaltijden een gebeuren te maken waarbij zoveel mogelijk levenskwaliteit behouden blijft en dit met voldoende calorie-inname op een zo veilig mogelijke manier. Er worden concrete tips gegeven die zowel in een thuissituatie als in een residentiële situatie gebruikt kunnen worden. De noodzaak van een goede mondhygiëne wordt eveneens besproken. ££25 april van 13u30 tot 16u30 Engelenburcht, Kruineikestraat 5 te 3150 Tildonk Begeleiding: Marijke Vanderheyden, logopediste € 35

Balanceren tussen veiligheid en vrijheid

Hoe omgaan met vrijheidsbeperkende maatregelen in de zorg? Het wekt veel emoties op bij kinderen, familie en vrienden om een zieke of oudere te moeten (laten) fixeren of afzonderen. Omwille van de veiligheid van zowel de zieke als de omgeving, wordt er toch soms overgegaan tot dergelijke vrijheidsbeperkende maatregelen. Dit gebeurt zowel thuis, door mantelzorgers en thuisverzorgers, als in verzorgingstehuizen en ziekenhuizen.

Vrijheidsbeperking dient steeds gesitueerd te worden in het breder kader van het individueel behandelingsplan van een patiënt. Belangrijk hierbij is dat de beleving van deze persoon centraal staat. In de vorming staan we stil bij het doel van vrijheidsbeperkende maatregelen en bij de praktische mogelijkheden. Via praktijkcasussen ontdekken we de diverse mogelijkheden die we zelf kunnen toepassen. ££25 maart van 09u30 tot 16u30 Remysite, Remylaan 4b te 3018 Wijgmaal Begeleiding: Innofix € 73 (= € 70 cursusgeld + € 3 lunch)

Omgaan met psychiatrische .. patienten in de thuiszorg Meer en meer worden we geconfronteerd met psychiatrische patiënten die thuis verblijven. Hoe krijgen we meer inzicht in hun leefwereld? En hoe kunnen we de psychiatrische patiënt en zijn omgeving ondersteunen? Tijdens deze vorming staan we stil bij de manier waarop we kijken naar die andere mens, de mens met psychische problemen. We kijken of, hoe en wat we kunnen bijdragen in steun en zorg zowel aan de psychisch zieke zelf, als aan zijn familie en omgeving. We zoeken samen naar een goed evenwicht in het omgaan met het gedrag en de problematiek van psychiatrische patiënten. Aan de hand van casussen onderzoeken we waar onze mogelijkheden en grenzen liggen. ££25 februari van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Christine Kolijn, verpleegkundige € 70


Omgaan met moeilijk gedrag vanuit dementie

4. Verlies, palliatieve situaties en rouw

Het is niet altijd eenvoudig om met personen met dementie om te gaan. Soms stellen ze gedrag waarmee wijzelf het moeilijk hebben. Hoe kan je proberen om dit gedrag om te buigen of het beter te begrijpen, zodat het makkelijker wordt ermee om te gaan? We delen onze ervaringen en zoeken naar handvaten die ons kunnen helpen.

Omgaan met emoties rond euthanasie en beslissingen rond het levenseinde

££22 april van 09u30 tot 16u30 De Zandloper, Kaasmarkt 75 te 1780 Wemmel Begeleiding: Mie Baert, verpleegkundige, trainer, coach € 70

CVS, ME, Fibromyalgie en ziekte van Lyme, goochelen met namen* De laatste jaren hoor je meer en meer over deze syndromen, maar wie zit er achter deze etiketten? Misschien ken je iemand met symptomen of heb je zelf klachten? Als ervaringsdeskundige vertelt Rien over de achtergrond, de al-dan-niet wetenschappelijke feiten, de stromingen en de honderden-en-één behandelingswijzen. Je krijgt een vorming over dit doolhof in de geneeskunde, over de oordelen en vooroordelen, een aantal praktische tips en ... levenservaring. Er zijn zeker meer vragen dan antwoorden, maar samen zoeken we naar wegwijzers en handvaten. *CVS = Chronisch vermoeidheidssyndroom ME = Myalgische Encefalomyelitis ££4 mei van 09u30 tot 12u30 ’t Groeihuis, Sint-Jozefsdreef 7 te 3020 Herent Begeleiding: Rien Van Meensel, psychiatrisch verpleegkundige en sociologe, vertelster € 35


Euthanasie laat ons niet onberoerd en dat is menselijk. Wanneer onze cliënt, eventueel samen met familie, beslist om het leven te beëindigen, raken we vaak uit ons evenwicht en stellen we ons vragen. Er komen op deze momenten heel wat emoties bij kijken. Soms voelen we ons schuldig, in de steek gelaten, verraden of gemanipuleerd. Mogen we die gevoelens hebben, ook op professioneel vlak en zijn er mensen die ons kunnen ondersteunen? Kunnen wij steun bieden aan collega’s? We gaan samen op zoek naar een manier om dit te doen en we bekijken wat op onze weg komt. Voor onszelf, maar ook voor onze collega’s en de cliënt. Misschien is het belangrijkste leerpunt wel dat de weg naar euthanasie nooit “normaal” zal of mag worden. ££2 februari van 09u30 tot 16u30 De Centrale, Kraankindersstraat 2 te 9000 Gent Begeleiding: Ellen Vandenbroeck, educatief medewerker Zorg-Saam € 70

Aanvaarden, loslaten en verbinden

Het verlangen naar troost

Het leven brengt ons ook bij verlies en verandering. De noodzakelijke verliezen in ons leven doen ons ontwikkelen: “Geboorte, verlies van onze kindertijd, jeugd, het verlaten van moeder, vader,…” En er zijn verliezen waar we niet op gerekend hebben. Ze vallen binnen in ons leven en schudden en trekken aan ons. Op deze momenten vallen vaak woorden als “aanvaarden” en “loslaten”; moeilijke woorden waar we dikwijls geen blijf mee weten. Woorden die gemakkelijk en losjes uitgesproken worden en met een enorme impact ontvangen worden, met onmacht, boosheid en twijfel als gevolg. In deze vorming gaan we op zoek naar de betekenis van deze woorden. Met een licht filosofische toets en een sterk ervaringsgerichte inslag kijken we naar onszelf: “Wat betekenen ze voor mij? Waar ben ik dit reeds tegengekomen? Wat heb ik ermee gedaan?”, naar de ander: “Wat doet dit met iemand? Hoe kunnen ze in de weg staan? Waar vinden deze woorden een ingang?”, en naar onze communicatie: “Hoe reageer ik op mijn omgeving? Hoe reageert mijn omgeving op mij? Durf ik mijn gevoelens en behoeftes naar buiten brengen?” Er worden geen “oplossingen” aangereikt maar wel handvaten die we zelf ontdekken en exploreren.

Als we geconfronteerd worden met (emotionele) pijn is er een grote behoefte aan het ontvangen van troost. Toch krijgen we niet altijd de troost die we verlangen, integendeel. Hoe de ander reageert, vergroot vaak onze pijn. Als we iemand zien die het emotioneel moeilijk heeft, dan voelen we ook de neiging om troost te geven. Toch aarzelen we om een stap te zetten, niet goed wetend wat we kunnen doen. We willen het zeker niet erger maken. We staan stil bij de betekenis van troost. We verkennen de vele vormen en uitingen ervan, om dan in te zoemen op het troostgesprek. “Gedeelde smart is halve smart”, zegt de volkswijsheid, maar wat houdt dat delen precies in? Wat gebeurt er tussen mensen als ze elkaar tot troost zijn? Een dag vol troost, voor elke zorgverlener die wil leren troost geven zonder zichzelf daarin te verliezen en voor iedereen die wil leren troost vragen en ontvangen. ££18 maart van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Gerke Verthriest, rouwtherapeute, vormingswerker € 70

££27 mei van 09u30 tot 16u30 Odisee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Geert Hulselmans, rouwbegeleider en vormingswerker € 79 (= € 70 cursusgeld + € 9 lunch)


Rouwen en loslaten in je leven Rouwverwerking is meer dan stoppen met huilen. Deze sessie neemt je mee door de intense stappen van rouwverwerking. Elk rouwproces is verschillend en kan vastlopen in een andere fase van rouw en verdriet. Je leert méér dan weer functioneren in de maatschappij, in het dagelijks leven. Je leert beweging in het rouwproces te krijgen, je kan weer in de richting van de toekomst kijken, je zoekt de zin van het gebeurde. Je kan rouwen om een overleden persoon, maar ook thema’s als echtscheiding, ziekte, handicap, verhuis, verlies van je huis of je auto, ongewild kinderloos, abortus, je doelen niet halen,… kunnen een rouwproces in gang zetten. Het kan nodig zijn om deze zaken te leren loslaten. Je krijgt een theoretische basis mee. Daarna werken we met creatieve oefeningen rond de verschillende stappen in het rouwproces. Je kan deze oefeningen toepassen op om het even welk thema dat je wil loslaten in je leven. ££2 maart van 13u30 tot 16u30 Oude Abdij Drongen, Drongenplein 27 te 9031 Drongen Begeleiding: Dominieke Van Den Bossche, rouwtherapeute € 35

Mindful rouwen: aandachtgericht omgaan met verlies Wanneer we getroffen worden door een betekenisvol verlies staat onze wereld op zijn kop. We komen vaak in een emotionele rollercoaster terecht. Deze emoties kunnen variëren: verdriet, angst, boosheid, schuldgevoelens, opluchting …


Mindful rouwen leert je om alle gevoelens die je ervaart er te laten zijn. Door ze aandacht te geven, krijgen ze ook bestaansrecht. Door leren om te gaan met wat zich aandient in het NU-moment leren we deze emoties zien zonder ze te verdringen of erin te verdrinken. Inhoud Tijdens de training oefen je zelf met mindfulness. De diverse technieken worden uitgelegd, geoefend en gerelateerd aan verliessituaties. Thema’s binnen deze training: - Bodyscan - De ademhaling als ankerpunt van rust - Leren aanwezig zijn met volle aandacht in het NU-moment - Het kunnen toelaten van emoties gerelateerd aan verlies - Zitmeditatie - Geleide meditaties - Wandelmeditatie - Yogaoefeningen Tijdens deze training is er een terugkoppeling naar theorie rond rouw en verliesverwerking. Ze staat open voor iederereen die een gedegen achtergrond heeft op het gebied van omgaan met verlies. ££20 en 27 april van 09u30 tot 16u30 De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381 te 2110 Wijnegem Begeleiding: Marc Michiels, rouwtherapeut en vormingswerker € 150

Tussen kwetsbaarheid en veerkracht ligt de kracht van een ritueel Iedere mens maakt in zijn leven ingrijpende gebeurtenissen mee. Soms heeft een gebeurtenis zo’n enorme impact dat ze te groot lijkt om te kunnen verwerken: verlies van gezondheid, van een relatie, van je de job of van een dierbare … Alle verliezen roepen hevige emoties op en laten diepe sporen na. Omgaan met verlies vraagt veerkracht om pijn te verdragen, moed om los te laten, troost en hoop om weer naar de toekomst te kunnen kijken. Niet alleen voor de directe nabestaande(n), ook voor vrienden en kennissen. In alle culturen hebben mensen rituelen ontwikkeld die deze processen kunnen begeleiden, rituelen die moeizame overgangen helpen overbruggen en verbondenheid tussen mensen bevorderen. Misschien denk je spontaan aan christelijke rituelen. Maar in een tijd met een grote verscheidenheid aan levensovertuigingen, met meer mondige en creatieve mensen, ontstaan er rituelen met een meer persoonlijke inhoud en vormgeving. Het ‘samen stilstaan’ rond een verlieservaring, geeft ook een kans om troostvol een eind mee ‘op weg te gaan’… Dit vormingsmoment richt zich tot mensen die leven met een verlieservaring, maar ook tot vrijwilligers en deskundigen die omgaan met mensen met verlies. ££18 februari van 19u00 tot 22u00 Alden Biesen, Kasteelstraat 6 te 3740 Bilzen Begeleiding: Mieke Mariën of Ria Ceyssens, ritueelbegeleiders € 35


Zelfzorg

1. Voor iedereen

Meridiaan Chi Kung

Goede zorgverlening start bij zelfzorg. Zowel het brede publiek, mantelzorgers als professionele zorgverleners kunnen in deze vormingen terecht om hun batterijen op te laden. Om daarna met hernieuwde energie, weer klaar te staan om zorg te verlenen.


Meridiaan Chi Kung is een krachtige set van oefeningen die het lichaam opent via het meridiaan systeem en de organen. Deze oefeningen zijn ontworpen door Dirk Oellibrandt. In de Meridiaan Chi Kung basis set leer je de oorspronkelijke trilling en stroom van elke meridiaan opnieuw voelen, dit creëert interne ruimte, bevordert je vitaliteit en vreugdegevoel. Blokkades en toxines worden uit je lichaam verwijderd, interne kracht, pezenkracht, flexibiliteit en een evenwichtige lichaamsstructuur worden opgebouwd. Door de oefeningen regelmatig te doen, voel je dat de externe bewegingen je helpen de interne bewegingen van je lichaam te voelen. Zo kun je je levensenergie sterk verhogen en verbeteren en kan de intelligentie die in je lichaam aanwezig is zich tonen. De bewegingen zijn gekoppeld aan de vijf elementen (metaal, aarde, vuur, water en hout) en de meridianen die daarmee verbonden zijn. Bewegen in de elementen in jezelf, vertrouwd raken met hoe de verschillende elementen zich in

jou tonen en ontwikkeling van het potentieel dat hierin besloten ligt. De alchemie komt op gang. Door aanwezig te zijn in je beweging verandert zowel je lichaam als geest. De oefeningen zijn zo opgebouwd dat iedereen ze op zijn of haar manier kan oefenen. ££10 en 11 mei van 09u30 tot 16u30 ’t Groeihuis, Sint-Jozefsdreef 7 te 3020 Herent Begeleiding: Baud Vandenbemden, trainer en coach, gespecialiseerd in tai-chi, yoga en meditatie € 150

Kwaadheid als bron van energie Kwaadheid kan een enorme kracht in de mens opwekken, maar ook veel verwoesten. Daarom zijn veel mensen bang voor (hun) kwaadheid en proberen ze emoties als ergernis, kwaadheid en woede zoveel mogelijk te onderdrukken. Uit angst dat ze zouden escaleren worden conflicten zoveel mogelijk uit de weg gegaan. Dit kan echter leiden tot het blokkeren van de noodzakelijke levensenergie, relaties negatief beïnvloeden en op de duur zelfs de gezondheid ondermijnen. Maar hoe kun je de kracht van jouw en andermans kwaadheid op een positieve manier gebruiken? Hoe kun je kalmer worden, als je woedend bent? En hoe kun je reageren op de kwaadheid van anderen? We verkennen de mogelijkheden om met deze emotie om te gaan zodat ze een bron van kracht wordt die ons helpt om onze relaties te verbeteren.

Kiezen en beslissen Zowel op zakelijk als persoonlijk vlak neem je dagelijks beslissingen en maak je keuzes. Keuzestress en niet kunnen beslissen belemmert ons functioneren en hypothekeert de toekomst. Op het juiste moment doordachte en gedragen keuzes maken, als persoon en als groep, maakt een enorm verschil. In de opleiding ‘Kiezen en beslissen’ krijg je meer inzicht in patronen en oorzaken van keuzestress, uitstelgedrag en goede keuzestrategieën. Je leert handige technieken om zowel individueel als in groep betere keuzes te maken. ££9, 16 en 23 juni van 13u30 tot 16u30 De Zandloper, Kaasmarkt 75 te 1780 Wemmel Begeleiding: Hilde Mariën, coach, vormingswerker € 105

££14 april van 09u30 tot 16u30 Sensitief vzw, Dupréstraat 83A te 1090 Jette Begeleiding: An Michiels, therapeute gespecialiseerd in het omgaan met hooggevoeligheid € 70


Timemanagement: Slimmer werken met meer energie en minder stress Vecht je ook vaak tegen de druk van lange to do lijsten, allerlei problemen die dagelijks je aandacht vragen, de vele keuzes die zich aandienen en daarin de prioriteiten te bepalen? Loop jij ook de benen onder je lijf, ben je de hele tijd voor iedereen in de weer om op het einde van de dag toch het gevoel te hebben niet toegekomen te zijn aan datgene wat je gepland had te doen? Is er te weinig tijd om te reflecteren, vooruit te kijken en de dingen terug in het bredere perspectief te plaatsen? Daarnaast komt soms de balans werk-privé in het gedrang en schiet er te weinig tijd over om de batterijen terug op te laden. In deze workshop gaan we na hoe je meer controle kan verwerven over je eigen tijd, meer structuur kan brengen in je job, tijdsverslinders kan opsporen, beter kan afstemmen met je omgeving en grenzen kan bepalen en hoe je gezond met je energie kan omgaan om zo slimmer te werken, met meer energie en minder stress. ££29 februari van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Erna Claes, dr in de psychologie € 70


Geboeid door perfectionisme Met de dingen goed willen doen en te streven naar verbetering is uiteraard niets mis. Wanneer men echter liefst altijd zonder één enkele fout te maken topkwaliteit nastreeft, men steeds een knagend stemmetje van binnen voelt dat het nooit goed genoeg is, men moeite heeft met delegeren omdat men van mening is dat men het zelf beter kan dan de ander, men zich overal verantwoordelijk voor voelt, wanneer de inspanning die men hiervoor moet leveren niet meer opweegt tegen het resultaat, dan kan de betrokkene zelf en de omgeving eronder gaan lijden. Drie vragen duiken op wanneer perfectionisme een last wordt: 1) wat is het probleem nu eigenlijk 2) hoe ben ik eraan gekomen en 3) geraak ik er van af en hoe? In deze workshop leert men op een interactieve manier denk– en gedragspatronen die eigen zijn aan perfectionisme herkennen. Technieken worden aangereikt om op een andere manier met perfectionisme om te gaan alsook om bepaalde gewoontepatronen te doorbreken. Individuele cases worden uitgewerkt met als resultaat een persoonlijk actieplan. ££15 april van 09u30 tot 16u30 Odysee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Erna Claes, dr in de psychologie € 79 (= € 70 cursusgeld + € 9 lunch)

Constructief omgaan met verandering Als leidinggevende veranderingen doorvoeren of als medewerker een verandering ondergaan kan onrust teweegbrengen. Iedereen heeft een eigen gebruiksaanwijzing en verantwoordelijkheid, maar kennen we die voldoende? Wanneer hier te weinig aandacht aan gegeven wordt ontstaan gevoelens van onmacht en weerstand. Dit kan leiden tot een machtsstrijd in plaats van een natuurlijke dans van leiden en volgen. We kijken vanuit verschillende invalshoeken naar veranderingsprocessen, zowel theoretisch als ervaringsgericht. De slingerbeweging tussen oud en nieuw helpt ons verschillende fasen te herkennen en de behoeften die hierbij passen. Respectvolle communicatie, zelfkennis en goede zelfzorg kunnen ons hier heelhuids doorheen loodsen. De opleiding is interactief en wordt mee bepaald door de eigenheid en de vragen van de deelnemers. Humor en lichtheid zijn een helpende factor bij constructief omgaan met veranderingen en zullen dus uiteraard op deze dag de nodige ruimte krijgen. ££13 mei van 09u30 tot 16u30 Odysee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Patty Leppens, coach en opleider € 79 (= € 70 cursusgeld + € 9 lunch)

De kunst van het piekeren Ieder van ons zit wel eens ergens mee en kan wel eens ergens over lopen piekeren “stel dat…”, “had ik maar…”, “hoe komt het toch dat, …”. Soms zit je met een probleem en blijf je er maar over malen zonder dat je tot een oplossing komt. Je blijft ronddraaien in cirkeltjes. Soms lig je uren te woelen in bed en spoken er negatieve gedachten en allerlei doemscenario’s in je hoofd rond, over belangrijke en onbelangrijke dingen, dingen die gebeurd zijn of die nog staan te gebeuren. Op de lange duur kan piekeren je leven gaan beheersen, het vreet veel energie en het kan leiden tot stress, concentratieproblemen, slaapproblemen, of lichamelijke spanningen. Als je overmatig piekert, doe je er dus goed aan er wat aan te doen. Tijdens deze opleidingsdag krijg je meer uitleg over het verschil tussen constructief nadenken en niet- constructief piekeren, over het ontstaan van piekeren en wat piekeren doet verergeren. Verder worden er tips en technieken aangereikt om je piekergedachten te onderbreken, om te leren hoe je je eigen piekergedachten kan veranderen en hoe je het gepieker op een effectieve manier kan terugdringen. ££6 juni van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Erna Claes, dr in de psychologie € 70


Veerkracht opbouwen

Assertiviteit en grenzen

Doorheen de omstandigheden en drukte van het leven, komt onze veerkracht onder spanning te staan. In deze workshop leer je door betere zelfkennis je eigen veerkracht opbouwen. Je krijgt inzicht in je eigen sterktes, in wat jou motiveert en wat jou energie geeft om door te gaan. We gaan aan de slag met het DISC-persoonlijkheidsprofiel en de Resilience-scan, twee fantastische hulpmiddelen. Met het DISC-profiel krijg je inzicht in je unieke persoonlijkheid, de Resiliencescan biedt de mogelijkheid om je persoonlijk trainingsprogramma te ontwerpen om meer veerkracht op te bouwen.

We weten inmiddels allemaal wel dat het zijn voordelen heeft wanneer we als individu het assertiviteitsmodel hanteren. Assertief zijn betekent zelfzeker opkomen voor onze eigen belangen zonder die van de ander te schaden.

££27 mei van 09u30 tot 16u30 Lodewijk de Raet, Koningin Maria Hendrikaplein 64A te 9000 Gent Begeleiding: Veerle Gouwy, vormingswerker € 80 (= € 70 cursusgeld + € 5 DISC Quickscan + € 5 Resilience-scan)

Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan. We hebben ons doorheen onze kindertijd, opvoeding, opleiding en loopbaan vaak heel andere patronen eigen gemaakt. Die voorkeurspatronen maken het ons soms moeilijk om hier en nu zo assertief te zijn als we wel zouden willen: ●● Duidelijk onze mening zeggen en onze emoties tonen ●● Voor onze rechten, belangen en behoeften opkomen ●● Durven weigeren zonder er schuldgevoelens over te hebben ●● Luisteren en rekening houden met de gevoelens van de ander ●● Open staan voor een weigering van de ander ●● … Veel heeft te maken met het zelfbeeld en ideaalbeeld dat we hanteren. Zelfkennis is niet voor niets het begin van alle wijsheid. We zoomen tijdens deze vorming dan ook in op de eigen voorkeurspatronen, wat het ons moeilijk maakt, wat ons kan helpen om assertief te zijn en hoe we dan vorm kunnen geven aan onze communicatie. ££4 februari van 09u30 tot 16u30 Via Via Mechelen, Zandpoortvest 50 te 2800 Mechelen Begeleiding: Lindi Fourie, educatief medewerker Zorg-Saam € 70


Proeven van je levenskracht Elke mens wordt geboren met een innerlijke bron van leven: een prachtige en unieke schat aan mogelijkheden en kwaliteiten die niets liever willen dan groeien en bloeien. Helaas zijn we ons daar vaak niet (meer) van bewust. Wat is dat eigenlijk: bewustzijn? En kunnen we die bron van vitaliteit ergens gewaar worden? Aan de hand van eenvoudige oefeningen verkennen we ons bewustzijn en staan we stil bij ons lijfelijk weten. We leren luisteren naar ons lichaam om zo op het spoor te komen van ons ‘echte’ zelf. We kunnen aan den lijve ervaren hoe het voelt om in contact te zijn met onze innerlijke levenskracht en hoe dit ons doet volstromen met energie. Een dag om (weer) in contact te komen met wie je in wezen bent. Een dag waarop je leert om (steeds weer) te putten uit de bron van bruisende vitaliteit in jezelf. De manier van werken is gebaseerd op de Pesso therapie, een ervarings- en lichaamsgerichte therapie die werd ontwikkeld door Al Pesso en Diane Boyden, USA. (zie: www.pesso.be) ££24 juni van 09u30 tot 16u30 Odysee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Gerke verthriest, psychotherapeute, vormingswerker € 79 (€ 70 cursusgeld + € 9 lunch)

Je immuunsysteem als bondgenoot Je immuunsysteem is als een leger met miljarden moedige soldaatjes. Helaas kunnen je strijdkrachten ontregeld geraken en dan word je kwetsbaarder voor infecties, allergieën en autoimmuunziekten.

Om deze aandoeningen gunstig te beïnvloeden kan het nuttig zijn om basisinzichten te verwerven in dit systeem. Welke factoren versterken of verzwakken het? Wat is de invloed van gevoelens zoals vreugde, verdriet en woede? Welke rol speelt je gevoel van zelfwaarde? In deze interactieve workshop leer je – op een leuke en begrijpelijke manier – hoe je afweersysteem functioneert en waarom je er op kunt vertrouwen. We onderzoeken tevens de gunstige effecten van meditatie op de immuuncellen. ££29 januari van 09u30 tot 16u30 Het Achterhuis, Diksmuidestraat 41 te 9000 Gent Begeleiding: Lieven Ostyn, arts, docent anatomie, immunologie € 70

Stress, burn-out en bore-out Burn-out en bore-out komen steeds meer voor, en bovendien bij steeds jongere personen. Het is één van de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim. Meer achtergrondinfo en inzicht in burn-out en bore-out zijn de eerste stap voor preventie. Een burn-out of een bore-out komt niet uit de lucht vallen, maar heeft een lange aanloop. Preventie en tijdig ingrijpen is dus heel belangrijk. We geven je tijdens deze lezing meer inzicht in de kenmerken, oorzaken en gevolgen van burn-out en bore-out. ●● hoe herken je de alarmsignalen? ●● wat kan je zelf doen aan preventie? ●● behandeling van burn-out en bore-out ££29 april van 19u00 tot 22u00 Het Achterhuis, Diksmuidestraat 41 te 9000 Gent Begeleiding: Hilde Mariën, coach en vormingswerker € 35


Kennismakingsdag: Eutonie Je lichaam als kompas Zorg-Saam promoot dit voorjaar een introductie in het thema Eutonie. Deze unieke lichaamspedagogie kan je leren kennen aan de extra voordelige prijs van € 35 in plaats van € 70 per dag. Je lichaam is je beste barometer in stressvolle situaties. Het geeft vaak haarfijn aan wanneer het tegen z’n grenzen aanstuit. De kunst is om deze barometer juist te leren lezen. Eutonie reikt je een aantal concrete tools aan om je balans te bewaren én te bewaken. Zo leer je beter voelen, ben je niet alleen beter ‘in voeling’ met jezelf maar ook met anderen. Via oefeningen ga je op ontdekking, je lichaam wordt een betrouwbare gids én bondgenoot. Een gezond evenwicht vinden tussen je professionele en privéleven is niet altijd evident. Gericht zijn op anderen en jezelf ‘verliezen’ is een valkuil waarin velen ongemerkt terecht komen. Vage pijn en vermoeidheid zijn de eerste lichaamssignalen die de barometer doen tilt slaan. Eutonie ●● helpt je om tijdig en fijngevoelig de juiste signalen op het spoor te komen en te herkennen ●● is een zeer concrete handreiking, een must in deze hectische tijden ●● legt de focus op duurzame zelfzorg en preventie voor burn-out Schrijf je in voor deze introductiedag aan voordeeltarief en ondervind zélf het effect van een lichaam in balans, zowel thuis als op het werk.


££25 februari van 09u30 tot 16u30 Vormingscentrum Malle, Smekenstraat 61 te 2390 Malle Begeleiding: Renild Van den plas en Rita Reyniers, eutoniepedagogen VES € 35 ££19 april van 09u30 tot 16u30 De Blauwe Reiger, Onze-Lieve-Vrouwstraat 36 te 3020 Herent Begeleiding: Chantal Dufour en Renild Van den plas, eutoniepedagogen VES € 35 ££7 oktober van 09u30 tot 16u30 Oude Abdij Drongen, Drongenplein 27 te 9031 Drongen Begeleiding: Rita Reyniers en Renild Van den plas, eutoniepedagogen VES € 46 (= € 35 cursusgeld + € 11 lunch) ££14 november van 09u30 tot 16u30 Alden Biezen, Kasteelstraat 6 te 3740 Bilzen Begeleiding: Renild Van den plas en Chantal Dufour, eutoniepedagogen VES € 43 (= € 35 cursusgeld + € 8 lunch)

Fit@yourdesk Het FIT@YOUR DESK programma werkt preventief voor muscoskeletaire aandoeningen. Gezondheidsproblemen en stress behoren tot de top 5 oorzaken van een langdurig ziekteverzuim. Mensen die een bureaujob uitoefenen zitten het grootste deel van de dag. Dit vormt een ideale voedingsbodem voor allerlei klachten van het bewegingsapparaat. Deze klachten verhogen de stress op het werk. Om stil en geconcentreerd op je stoel te blijven zitten gebruik je voortdurend dezelfde spieren.

De meest voorkomende klachten van mensen die een bureaujob hebben zijn: ●● rugklachten ●● ademhalingsziekten ●● carpaletunnelsyndroom ●● tendinitis van de bovenste ledematen Voorkomen is dus de boodschap. Tijdens de workshop “FIT@YOURDESK” leer je hoe je via eenvoudige oefeningen je lichaam fit en gezond kan houden. Inhoud Workshop waarin 6 eenvoudige maar zeer effectieve bewegingen worden aangeleerd. De bewegingen zijn voor ●● hoofd en nek ●● schouders ●● armen en polsen ●● onderrug ●● heup en knieën ●● ogen Alsook worden een aantal eenvoudige ademhalingsoefeningen aangeleerd om tot rust te komen. Er worden cruciale, praktische tips meegegeven rond een goede zithouding. Het dagelijks uitvoeren van deze 6 oefeningen neemt slechts 12 minuten in beslag. ££23 mei van 09u30 tot 12u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Maaike De Cock, body- en mindcoach € 35

2. Voor professionals in de zorg

Bioritme en nachtwerk

Op zoek naar een gezond ritme Er zijn in een mensenleven veel ritmes die ons beïnvloeden: het wisselen van de seizoenen, de verschillende levensfasen, de hersengolf patronen, de spijsverteringscyclus, de menstruatiecyclus, en het dag en nacht ritme. Deze ritmes hebben een effect op verschillende aspecten van ons lichaam: - ons gemoed - onze hormonale schommelingen - onze eetlust en spijsvertering - stress - relaties - gewicht … Het is ideaal als je met deze ritmes kan meebewegen. Zo zou je in de winter meer moeten slapen en minder werken. ’s Nachts kan je best slapen en overdag actief bezig zijn. Dit is niet altijd mogelijk. In sommige sectoren moet ook ‘s nachts gewerkt worden. Dit heeft vaak een belastend effect. Tijdens deze training bekijken we de mogelijke negatieve effecten van nachtarbeid van naderbij. We verkennen manieren om deze effecten zo goed mogelijk te voorkomen en aan te pakken. Dit is een praktische training. ££25 februari van 09u30 tot 16u30 De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381 te 2110 Wijnegem Begeleiding: Baud Vandenbemden, trainer en coach € 70


Zelfzorg... in de zorgsector

Gepast geven vanuit systemisch perspectief

Wie graag ‘zorg draagt’ voor anderen, krijgt vaak heel wat terug: een glimlach, dankbaarheid. Deze zijn een nieuwe stimulans om het nog beter te doen. In deze enthousiaste beweging, schuilt een (aanvankelijk onzichtbaar) gevaar. Je wil nog meer zorg aanbieden, ten nadele van je eigen behoeften. Je inzet wordt groter, je verwacht veel van jezelf. Op een bepaald moment heb je zo veel verwachtingen, dat ze onmogelijk ingevuld kunnen worden. Soms willen zorgbehoevenden andere hulp. Ontgoocheling, frustratie, stress overvallen je. Je wil het anders aanpakken, rustiger worden, maar dat lukt niet altijd, want stress is de slechtste raadgever bij veranderingen.

In de hulpverlening worden zelfzorg en cliëntenzorg veelvuldig als een polariteit tegenover elkaar gezet. Overspanning, burn-out en secundaire traumatisering zijn dan ook reële beroepsrisico’s voor elke hulpverlener. Op deze themadag laten we ons leiden door de vijf principes van helpen zoals geformuleerd door Bert Hellinger in “de kunst van het helpen”. Aan de hand van vragen en thema’s van de deelnemers werken we met supervisieopstellingen om te kijken naar de wisselwerking tussen het eigen familiesysteem en het cliëntsysteem. Zo zal je zien dat de zorg voor jezelf als hulpverlener en de zorg voor je cliënten hand in hand kunnen gaan. Dit vraagt om jezelf open te stellen voor het grotere geheel waarbinnen je beweegt.

Als zorg een opgave wordt

‘Zorgen voor’ wordt een opgave... Tijdens deze vorming verkennen we een aantal methodes om uit die cirkel te geraken. Die zijn er, heel veel zelfs… Het is aan jou om te kiezen welke methode best past. We leren ook deze goede intenties om te zetten naar actie. We oefenen met keuzebehendigheid, een basis om te veranderen. We zoeken evenwicht tussen werk en gezin, familie, vrienden, ... een inspirerend overzicht van je drukke bestaan. Werkvorm Aangename interactieve vorming met vele voorbeelden. Opstellen van persoonlijk groeiplan. ££12 mei van 09u30 tot 16u30 Het Achterhuis, Diksmuidestraat 41 te 9000 Gent Begeleiding: Hendrik Gaublomme, teamcoach, creatief therapeut € 70


££16 februari van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Jürgen Peeters, leraar, psychotherapeut € 70

Afscheid nemen en loslaten

Zorg voor de zorgverlener in de ouderenzorg Als zorgverlener krijg je dagdagelijks te maken met verlieservaringen van bewoners en hun familie. Het voortdurend afscheid nemen van fysieke en mentale mogelijkheden, een huis, een vertrouwde leefomgeving, vrienden, het opgeven van privacy, zelfbeschikking, ..., als familie niet meer kunnen/ mogen zorgen voor vader/moeder, ..., bewoners die overlijden. Hoe reageer je? Hoe begeleid je de bewoner en zijn/haar familie op een manier die ook goed is voor jou? Regelmatig neem je als zorgverlener ook afscheid van een bewoner, wanneer die overlijdt, overgeplaatst wordt, ... Deze ervaring kan je confronteren met verlies uit je eigen leven. M.a.w de zorgverlener heeft zélf ook te maken met verlies. Hoe ga je daarmee om? Hoe blijf je goed voor jezelf zorgen? Tijdens deze dag ligt het accent op zorg dragen voor de zorgverlener, zowel in het contact met de bewoner/familie als voor zichzelf. ££14 maart van 09u30 tot 16u30 De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381 te 2110 Wijnegem Begeleiding: Martine Bal, creatief agoge, contactclown € 70

Emoties in de zorgverlening Gevoelens en emotionele belasting, het hoort erbij als je werkt in de zorg. We praten er zelden over. Het lijkt zo vanzelfsprekend dat je meevoelt met cliënten. Meeleven betekent dat je de mooie en minder mooie ervaringen deelt. En sommige situaties belasten je meer dan andere. Elke zorgverlener ervaart weleens verdriet, woede, onzekerheid, agressie of machteloosheid. Ook gevoelens die verband houden met stress steken al eens de kop. Schuld, spijt en schaamte zijn ons als mens en als hulpverlener al evenmin vreemd. Onaangenaam als we ze soms kunnen vinden, emoties hebben wel een significante signaalfunctie voor ons welzijn. Belangrijk is dan ook dat we deze gevoelens niet wegstoppen, maar ze ernstig nemen, opdat ze benoemd en doorleefd kunnen worden. Alleen zo kunnen we ze een plek geven of kunnen we er wat mee doen. Het werken met gevoelens kost tijd en energie. In deze samenkomst staan we stil bij de emoties die je kan ervaren en hoe je er mee kan omgaan. We werken aan de hand van eigen ervaringen en persoonlijke inbreng. ££8 maart van 09u30 tot 16u30 ’t Groeihuis, Sint-Jozefsdreef 7 te 3020 Herent Begeleiding: Lindi Fourie, educatief medewerker Zorg-Saam € 70


Communiceren vanuit je hart

Verbindende communicatie in (zorg)relaties: Kennismakings-tweedaagse Om dit onderwerp te lanceren, kan je deze tweedaagse vorming uitzonderlijk volgen aan de prijs van € 50 in plaats van € 150. Op die manier kan je kennismaken met het onderwerp. Zorg-Saam wil in de toekomst een jaartraining rond dit onderwerp inplannen.

Communicatie geeft menselijke verbondenheid vorm, zeker binnen een zorgrelatie. Verbindende en respectvolle communicatie is een cruciale sleutel om de autonomie en mondigheid van personen met een zorgbehoefte en hun omgeving te respecteren. Het gaat uiteraard om woorden en taal, maar het gaat ook om non-verbale communicatie. En wanneer taal ontoereikend is gaan we creatief op zoek naar andere manieren van communicatie. 30 vormingen voorjaar 2016

Tijdens deze tweedaagse bieden we een introductie in het gedachtengoed van de verbindende communicatie: een eenvoudige theorie om op een heldere manier een boodschap te brengen die er echt toe doet. De boodschap vertrekt vanuit je eigen gevoelens en behoeften. En je houdt op een empathische manier rekening met de gevoelens en behoeften van de andere. Onze bestaande – niet zelden gewelddadige – communicatiepatronen zitten vaak vastgeroest, waardoor we er naar blijven teruggrijpen, ondanks de eenvoud van de inzichten van de verbindende

communicatie. Tijdens deze tweedaagse gaan we dan ook oefenen, oefenen en nogmaals oefenen. Er wordt van de deelnemers een actieve inbreng verwacht en de bereidheid om met eigen voorbeelden aan de slag te gaan. Deze voorbeelden kunnen uit diverse settings komen: uit je gezin, uit een (mantel)zorgrelatie, uit je werkcontext enzoverder. De diversiteit van voorbeelden biedt ons de kans om van elkaars situaties te leren. Marshall Rosenberg is de grondlegger van het gedachtengoed van de geweldloze communicatie en de auteur van het gelijknamige boek. Hij inspireerde vele mensen, wereldwijd, tot ontwapenende, doeltreffende en verbindende communicatie. Ook Zorg-Saam is overtuigd van de kracht van deze verbindende communicatie en wil deze inzichten graag delen! ££Zaterdagen 4 en 11 juni van 09u30 tot 16u30 Zolder Via Via Mechelen, Zandpoortvest 50 te 2800 Mechelen Begeleiding: Lindi Fourie en Kristin Meersschaert, educatief medewerkers Zorg-Saam Uitzonderlijk aan € 50 (ter info: normale prijs voor een 2-daagse bedraagt € 150)

Gespreksvoering binnen voorafgaande zorgplanning Doel Inzichten in de werkmethodieken rond voorafgaande zorgplanning, traject naar wilsverklaring, wettelijk vertegenwoordigers en vertrouwenspersoon (patiëntenrechten); dialoog over wensen van de zorgvrager (ook rond het levenseinde). Voorafgaande zorgplanning hoeft niet noodzakelijk over het levenseinde te gaan. Dat is de kernboodschap van deze vorming.

Programma Het opstellen van een wilsbeschikking en het aanstellen van een vertegenwoordiger of vertrouwenspersoon is een belangrijke stap in het vastleggen van je zorgwensen. Die kunnen in verband staan met het levenseinde, maar dat hoeft zeker niet altijd het geval te zijn. Zeker niet bij de chronisch zieke zorgvrager. Hoe je in de praktijk tot het opstellen van een wilsverklaring komt en hoe je daarover in overleg kan gaan met je zorgvrager, en indien gewenst zijn dierbare(n), dat leggen we zeer praktijkgericht uit. Hoe zit het verder nog met patiënt ‘empowerment’ door de zorgprofessional? Hoe kunnen we een dialoog opstarten over voorafgaande zorgplanning? Hoe gieten we vaak zeer uiteenlopende visies van arts, bewoner en zijn dierbare(n) in een vorm die door iedereen gedragen en gerespecteerd wordt? We praten uiteraard ook over de dialoog rond levenswensen en sterven. We gaan de gevoelige thema’s niet uit de weg omdat je ze niet kunt ontlopen. Tijdens deze zeer interactieve les maak je kennis met het belang van goede gesprekken binnen voorafgaande zorgplanning, de ruggengraat van vraaggerichte zorg. Werkvormen Interactieve kennisoverdracht, werkgroepen en casussen, ervaringsuitwisseling, rollenspel en gesprekvoering. ££3 maart van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Woordzorg, opleidingscentrum voor communicatie binnen de zorg € 70


Verbindende feed-back en kritiek geven

Hoe breng ik als zorgprofessional slecht nieuws aan de zorgvrager

Kritiek krijgen is moeilijk. Kritiek geven vinden we dikwijls nog veel moeilijker. Vaak reageert de persoon die we aanspreken boos of emotioneel. Aan de andere kant ervaren we zelf spanning omdat we weten dat de ander zich beledigd zou kunnen voelen als we onze kritiek uiten. We durven al gauw niets meer te zeggen. Zodoende gaan we onverstoord verder aanmodderen of blijven we met een hoop frustraties zitten. En dat komt de kwaliteit van onze relaties en van ons werk allerminst ten goede.

Doel Leren slecht nieuws brengen aan zorgvragers en/ of dierbaren.

Hoe ontsnappen we hieraan? Centraal in deze dynamiek staan onze eigen behoeften en die van de ander. Als we hier aandacht voor hebben, wordt kritiek constructief. We stappen af van het oordelen en leren om ons niet zomaar veroordeeld te voelen. Dit schept ruimte. We staan open voor de ander en voor zijn behoeften, zonder onze eigen behoeften uit het oog te verliezen. Via verbindende communicatie maken we dus de brug van snijdende kritiek naar constructieve communicatie. ££23 februari van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Lindi Fourie, educatief medewerker Zorg-Saam € 70


Programma In deze vorming worden de aanbevelingen doorgenomen rond het brengen van slechtnieuwsgesprekken in het algemeen. Na deze vorming zal het duidelijk worden dat ook slechtnieuwsgesprekken een multidisciplinaire aanpak en opvolging vergen. We brengen inzicht in de structuren en de verantwoordelijkheden van alle zorgverstrekkers die betrokken kunnen zijn bij het brengen van slecht nieuws en de opvolging ervan. Ook de richtlijnen naar de inhoudelijke bijdrage van elk niveau komen aan bod. Daarnaast oefenen we in het brengen van slechtnieuwsgesprekken. Werkvormen Interactieve kennisoverdracht, werkgroepen en casussen, ervaringsuitwissling, gesprekvoering in rollenspel ££19 januari van 09u30 tot 16u30 Provinciehuis Leuven, Provincieplein 1 te 3010 Leuven Begeleiding: Woordzorg, opleidingscentrum voor communicatie binnen de zorg Woordzorg maakte deel uit van het expertisepanel dat de aanbevelingen formuleerde voor het brengen van slechtnieuwsgesprekken in de psycho-oncologische zorg opgesteld door Kom op tegen Kanker i.s.m. VLK. € 70

Omgaan met kritiek van de familie Professionals in de zorg vinden het niet altijd gemakkelijk om gepast te reageren op opmerkingen, kritiek en klachten van familieleden. Als ze geconfronteerd worden met kritiek die volgens hen terecht is, dan kunnen hulpverleners deze meestal goed hanteren. Anders is het als er kritiek wordt geuit die in de ogen van de professional onterecht is of als de kritiek voortkomt uit een visie op zorg of begeleiding die haaks staat op die van de instelling. Ook de wijze waarop de kritiek geuit wordt speelt een grote rol. Soms komt het tot confrontaties die de hulpverlener erg aangrijpen en die veel energie kosten. De vraag die hulpverleners dan ook vaak stellen is: hoe kunnen we anders met deze kritiek omgaan? Tijdens deze dag staan we stil bij eenvoudige strategieën die hulpverleners in staat stellen de contacten met de familieleden soepeler te laten verlopen. ££22 april van 09u30 tot 16u30 De Centrale, Kraankindersstraat 2 te 9000 Gent Begeleiding: Kristin Meersschaert, educatief medewerker Zorg-Saam € 70

Lichaamstaal in de zorg Als de hulpverlener zijn eigen lichaamstaal verstaat en die van zijn hulpvrager, wordt het contact gemakkelijker en krijgt hulp meer kans. Hulpverlenen is voor een stuk een verbale aangelegenheid en medewerkers worden geschoold in gesprekstechnieken, empathie en actief luisteren. Woorden kunnen helpen maar er is meer. Er is ook de lichaamstaal van de hulpverlener en die van zijn cliënt. Wie zijn eigen lichaamstaal kent en de betekenis ervan voor de hulpvrager doorziet en tevens de lichaamstaal van de hulpvrager verstaat, draagt een goede bagage voor hulpverlening met zich mee.

In deze training gaan we dieper in op positieve en negatieve lichaamstaal. We kijken naar onszelf en krijgen ook feedback van de ander. We leren kijken naar macro en micro expressies en leren onze lichaamstaal en communicatie aanpassen aan hetgeen je ziet bij de ander. Deze dag is een must voor iedere hulpverlener. Ook zorgmanagers kunnen er voordeel mee doen bij het voeren van functionerings- of slechtnieuwsgesprekken, bij het voorzitten van een vergadering en bij het houden van een professionele presentatie. ££2 februari van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Dana Ketels, gecertificeerde lichaamstaal trainer € 70

Roddelen Overal wordt er geroddeld. Dit kan gaan van onschuldig plezier tot schadelijk gedrag. Waar ligt de grens en hoe ga je hier op verantwoorde wijze mee om? In deze opleiding krijg je verrassende inzichten over het ontstaan en de functie van roddelen. Dit helpt ons te begrijpen waarom het zo moeilijk is om roddelen echt te laten stoppen. De vorming geeft echter ook handvaten om hier constructief en positief mee om te gaan. Naast creatieve oefeningen en enkele theoretische schema’s is er ruimte voor de concrete ervaringen van de deelnemers. Er worden praktische tips gegeven hoe je aan een betere groepswerking kan bijdragen. ££24 juni van 09u30 tot 16u30 CC Hasselt, Kunstlaan 5 te 3500 Hasselt Begeleiding: Patty Leppens, coach en opleider € 70


Muziek in de ouderenzorg

“De rozen zullen bloeien” Een dag vol muziek en haar toepassingen in de ouderenzorg. We werken zowel rond geplande activiteiten, informele muziekmomenten als rond individuele begeleiding. We kijken hoe je kan werken met wat zich aandient in het moment. Je kan je verwachten aan ideeën rond muziek beluisteren, samen zingen, eenvoudig begeleiden van liedjes en het samenstellen van een muziekkoffer. Voor: animatoren en/of ergotherapeuten en/of andere geïnteresseerden met of zonder muzikale voorkennis. Ook als luisteraar ben je van harte welkom. ££25 februari van 09u30 tot 16u30 Alden Biesen, Kasteelstraat 6 te 3740 Bilzen Begeleiding: Mieke Wouters, muziektherapeute € 78 (€ 70 cursusgeld + € 8 lunch)

Contact maken met mensen met dementie. Hoe doe ik dat? Gewoon zo. Contact maken met mensen met dementie is niet altijd eenvoudig, vooral niet wanneer zij erg teruggetrokken in hun eigen wereldje leven of erg verdrietig of onrustig reageren. Zorgverleners hebben de nodige kennis, vaardigheden en ervaring om goede zorg te verlenen. Toch roept het omgaan met mensen met dementie soms vragen op. Hoe bereik ik de bewoner? Hoe moet ik zijn/ haar gedrag begrijpen? Wat is een goede manier om ermee om te gaan? Doe ik het wel goed? Contact maken met mensen met dementie vraagt om specifieke, en tegelijk, heel gewone dingen,


zoals aanwezig-zijn, aandacht, aanraking, afstemming, stemgebruik, ademhaling en een zintuiglijk belevingsgerichte benadering. In deze vorming zetten we een stap in de wereld van contact maken, op een speelse manier en met veel humor! ££16 februari van 09u30 tot 16u30 PRH, Otto Veniusstraat 15 te 2000 Antwerpen Begeleiding: Martine Bal, creatief agoge, contactclown € 70

Levensverhalen in de zorg Ieder van ons draagt verhalen met zich mee, ernstige, grappige, ontroerende en inspirerende verhalen. Verhalen die de moeite waard zijn, om naar geluisterd te worden. Door beluisterd en gehoord te worden, wordt bij mensen de levenskracht terug wakker. We baseren ons op de methodiek van reminiscentie, maar we zoeken verdieping en creativiteit in deze actieve workshop. We onderzoeken hoe we door middel van verhalen, tekenen, een quiz, muziek en bewegen herinneringen kunnen oproepen. We leren vragen stellen. Hoe werk je intergenerationeel met kinderen en ouderen? Werkmateriaal en basisverhalen worden aangeboden. Voor: iedereen die met ouderen en senioren omgaat, animatoren, iedereen die ontmoeting tussen grootouders en kinderen wil organiseren. ££18 februari van 09u30 tot 16u30 ’t Groeihuis, Sint-Jozefsdreef 7 te 3020 Herent Begeleiding: Rien Van Meensel, vertelster € 70

Koesteren en ondersteunen van mantelzorgers

Goede afspraken maken goede vrienden De bespreking van de verdeling van kosten en taken onder familieleden en vrienden, komt niet altijd openlijk op tafel. Zowel voor de zorgbehoevende persoon als de mantelzorgers is het een geruststelling als de zakelijke en financiële kant van de zorg thuis goed geregeld is. Er is ook aandacht voor de wettelijke regelingen met betrekking tot zorg en arbeid.

Vrijwilligers in de zorgverlening en mantelzorgers nemen cruciale taken op in de dagdagelijkse zorgverlening. Zij verdienen ondersteuning om een balans te vinden tussen hun draagkracht en draaglast om zorg te verlenen. Ook de professionele zorgverleners waarmee ze samenwerken, kunnen hierin een belangrijke rol opnemen.

££19 mei van 13u30 tot 16u30 Engelenburcht, Kruineikestraat 5 te 3150 Tildonk Begeleiding: Hilde Weckhuysen, stafmedewerker Ons Zorgnetwerk € 35


Gedeelde zorg Voor de kwaliteit van zorg is afstemming en samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen erg belangrijk. Onderling overleg, informatie uitwisselen en overdragen, afspraken maken, verwachtingen uitspreken en op elkaar afstemmen, aankaarten van problemen en zoeken naar oplossingen,… Tijdens deze workshop ligt de focus op de samenwerking tussen professionele zorgverstrekkers en mantelzorgers. In deze samenwerking hebben professionelen en mantelzorgers wisselende rollen en taken ten opzichte van elkaar. We gaan na hoe we deze samenwerking vorm kunnen geven, rekening houdend met de verschillende rollen en behoeften die mantelzorgers hebben. We gaan na hoe we de belangen kunnen verhelderen binnen elk van die rollen en hoe we mantelzorgers vanuit elke rol steeds weer anders kunnen benaderen. ££29 januari van 09u30 tot 16u30 Odysee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Erna Claes, dr in de psychologie € 79 (= € 70 cursusgeld + € 9 lunch)

Ontspannen met de zorgvrager

Rust heelt en Ontspannen is gezond! Maar hoe doe je dat precies? En hoe kun je samen met de zorgvrager ontspannen? Tijdens deze vorming zullen we een palet van ontspanningstechnieken verkennen en inoefenen. De praktijk, visie en achtergrond van deze technieken komen aan bod. Op het moment dat we deze goed te pakken hebben, zoeken we samen hoe we dit kunnen overbrengen op de zorgvrager. Ontspannen door te bewegen, energiewerk, adem, bidden/meditatie, visualisatie, rekken, emotionele ontspanning, werken met aandacht, … We laten spanningen los in het lichaam, in de emoties en de geest. We trekken op een ontspannen verkenningstocht met een heldere focus. Uit deze veelheid van technieken en achtergronden creëren we ontspanningsmomenten met de zorgvragers. Door de grote variatie in ontspanningsoefeningen vinden we altijd wel iets dat past bij de zorgvrager én de zorgverlener. Ontspanningsmomenten begeleiden is een kunst. We leren hoe we dit het best vorm geven. ££3 maart van 09u30 tot 16u30 De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381 te 2110 Wijnegem Begeleiding: Baud Vandenbemden, trainer, coach € 70


Vormingsreeks: ‘Kennismaken met ouderenzorg’ Interesseert ouderenzorg je al lang en wil jij je graag onderdompelen in dit thema? Ben je in de dagelijkse zorg voor een ziek familielid gerold? Dan gaat er ongetwijfeld een nieuwe wereld voor je open en wil je hierover graag wat meer te weten komen. Zijn je kinderen het huis uit en werk je niet meer voltijds? Heb je weer wat meer tijd en spreekt de wereld van de ouderenzorg je wel aan? Is het misschien iets voor jou om vrijwilliger in de ouderenzorg te worden? Als je op één van deze vragen ‘ja’ hebt geantwoord, dan biedt deze vormingsreeks je een aangename kennismaking met de ouderenzorg. We leggen in groep een traject af van enkele avonden. Je schrijft je dus in voor alle sessies. Deze vormingsreeks wordt dit voorjaar georganiseerd door Zorg-Saam in samenwerking met Vormingplus regio Mechelen en regio Kempen. Verder zijn volgende organisaties als partner betrokken: Thuiszorgcentrum CM, Thuiszorg Voorzorg, Steunpunt Mantelzorg, LDC de Ontmoeting Beerse, LDC Ten Hove Mol, LDC de Wilg Willebroek en LDC Lier. Deze vormingsreeks wordt aangeboden aan zeer democratische prijzen. Om de juiste data en locaties te kennen, surf naar www.zorgsaam.be


Inspiratie voor zorgzaam leiding geven

Leiding geven in zorg en welzijn Doel Leidinggevenden verbinden de belangen van alle betrokkenen, optimaliseren het geheel, en zorgen voor een goede team-werking. Leidinggevenden zijn communicatief sterk en stressbehendig. Te veel in één keer? Geen nood, een goede leider is visionair, toekomstgericht: op weg zijn (ondernemen) is belangrijker dan aan de kant staan (ondergaan). Elke stap is een succes!

‘Zorgzaam leidinggeven’ kan de juiste randvoorwaarden creëren om zorg in een professionele context optimaal te laten verlopen. Onze vormingen bieden hiertoe de nodige inspiratie. Enerzijds verzorgen we algemene vormingen rond leidinggeven in de zorg. Anderzijds vertaalt Zorg-Saam haar prioriteiten naar thema’s die stilstaan bij de rol van de leidinggevende, bijvoorbeeld rond deskundige zorg, zelfzorg, verbindende communicatie , mantelzorgers, diversiteit, enz. 38 vormingen voorjaar 2016

Inhoud De vorming is verdeeld over vijf dagen en is opgedeeld in vijf modules, waarin volgende inhouden aan bod komen: Module 1: Inzicht in eigen leiderschapsstijl. (Dag 1) ●● verkennen van vijf leiderschapsstijlen/ verkennen eigen stijl ●● verwerven van ontbrekende stijlen ●● communiceren met lichaamstaal: macro- en microlichaamstaal bepaalt status- rangorde in teams

Module 2: Vaardig in communicatie, stressbehendigheid. (Dag 2) ●● stressbehendigheid – tijdsbeheer ●● conflicten: preventie en de-escalatie ●● moeilijke boodschappen/gesprekken ●● kritiek geven en krijgen, klachten ●● vergadertechnieken Module 3: Coachingsvaardigheden. (Dag 3) ●● coachen van medewerkers ●● motivatietechnieken ●● teamcoaching Module 4: TeamSpirit. (Dag 4) ●● TeamActivatie via Overleg-Model ●● projectmatig werken (model MAGIE) ●● begeleiden van veranderingsprocessen ●● zelfcoaching: ontwikkelen persoonlijk stappen plan Module 5: Terugkomdag. (Dag 5) Tijdens de terugkomdag worden de ervaringen van de deelnemers m.b.t de transfer van de opgedane kennis en vaardigheden geëvalueerd en bijgestuurd. Methodiek Interactieve sessies met inzichtelijke oefeningen, casusbesprekingen en mogelijkheid tot het oefenen van communicatieve vaardigheden. Elke deelnemer maakt een zelfcoachingsplan met eigen leerdoelen en acties, dat tijdens de terugkomdag wordt gedeeld. ££21, 22, 23, 24 maart en 10 mei van 09u30 tot 16u30 Provinciehuis Leuven, Provincieplein 1 te 3010 Leuven Begeleiding: Hendrik Gaublomme, teamcoach, creatief therapeut € 375

Macht managen Op basis van de theorie van de Corepower methodiek analyseren we ieders basispatronen in het omgaan met macht. Op basis van deze analyse gaan we deze patronen balanceren en effectief ander gedrag inoefenen. We balanceren deze diepliggende patronen d.m.v. psychofysieke technieken. Programma Analyse van het Corepower model We onderzoeken de meerwaarde en het gevaar van de onmachtspositie, almachtshouding en de strijdhouding. Inoefenen van balancerende kernkwaliteiten in het omgaan met macht Psychofysieke technieken – rollenspel. We maken de transfer naar de eigen werksituatie door middel van een concreet stappenplan. ££21 april van 09u30 tot 16u30 De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381 te 2110 Wijnegem Begeleiding: Baud Vandenbemden, trainer en coach € 70

Leiding geven voor kortgeschoolden Leiding geven is geen evidentie; zeker niet als je daar nooit voor bent opgeleid; je kent het vak en hebt veel ervaring op de werkvloer maar dat is niet voldoende. Grote theorieën over leiding geven zijn niet aan jou besteed, en tegelijkertijd heb je heel wat te bieden. Deze opleiding biedt je enerzijds een kader van waaruit je aan de slag kan gaan als leidinggevende en anderzijds ook 4 intervisiemomenten met dezelfde groep om te groeien in je functie, door je case te brengen en hierover feedback te krijgen.


Tijdens de basisopleiding van twee dagen komen volgende aspecten aan bod: 1) Verantwoord leiderschap hoe begin je er aan? Hoe kijk ik naar de groep die ik leid, naar mijn bedrijf, naar mijn team? Wat wil ik nog meer uitdragen naast mijn kennis? Wat is de bedoeling van mijn feedback naar mijn medewerkers en wat wil ik daarmee bereiken? 2) Optimaliseren van de communicatie zodat je je medewerkers meekrijgt en je een respectvolle relatie aangaat met hen. Hoe leer ik geven om mijn mensen? 3) Begeleiden van de medewerkers naar zelfstandigheid en verantwoordelijkheid door een aanpak op maat. 4) Leren reflecteren over jezelf om te groeien en te evolueren in leiderschap. Er voor zorgen dat je een professioneel klankbord hebt. En tegelijkertijd goed voor jezelf zorgen. Dit is geen theoretische opleiding. We werken interactief, met veel verschillende methodieken, in een sfeer van openheid en vertrouwen. Tijdens de intervisiemomenten werken we met praktijksituaties die iedereen zelf inbrengt: wat gaat goed? waar zit ik wat vast? wat wil ik oefenen? ££19 en 26 januari (hele dag), 23 februari en 22 maart (voormiddag) Atelier Vive la Vie, Grensstraat 53/1 te 3010 Kessel-Lo Begeleiding: Bie Schoeters, (loopbaan)coach € 290


Zonder dwarsliggers rijden er geen treinen Omgaan met weerstanden

Deze vorming is bedoeld voor leidinggevenden en gaat over het omgaan met weerstanden. Weerstanden bij verandering in de organisatie of bij individuele werknemers. Veel leidinggevenden schrikken terug als ze weerstand ondervinden en stellen zich dan soms autoritair op of trekken zich terug. In deze vorming wordt een helder en realistisch perspectief op dit thema gegeven met veel tips om met weerstanden om te gaan. De verschillende oorzaken en uitingen van weerstand worden onderzocht en we staan stil bij de rijkdom die weerstanden kunnen betekenen voor de organisatie, het team en de samenwerking. Er worden oefeningen aangereikt en er wordt gewerkt met concrete situaties, aangebracht door de cursisten. ££12 mei van 09u30 tot 16u30 Hof van Watervliet, Oude Burg 27 te 8000 Brugge Begeleiding: Martine Bal, creatief agoge, contactclown € 70

Aan de hand van een handige werkstructuur van de 5B’s die gebaseerd is op het werkveld, krijg je een duidelijk stappenplan dat je kan gebruiken tijdens individuele opvolging en de opvolging van teams. Deze werkmethodiek geeft je concrete tips, toelichting en effectieve handvaten. Hierbij ontvang je een handige werkmap met reflectie oefeningen en inspiratie. Bovendien is er aandacht voor je rol als leidinggevende. Hoe geef ik leiding en wat kan hierbij helpen om stress en burn-out te doen verminderen? Er is aandacht voor zelfzorg, grenzen, communicatie, interactie,… Je ontvangt handvaten die bijdragen tot het voorkomen van stress en burn-out en het stimuleren van werkvreugde.

Verhoog het welbevinden van werknemers en voorkom stress en burn-out

££4 februari van 09u30 tot 16u30 De Zandloper, Kaasmarkt 75 te 1780 Wemmel Begeleiding: Sofie Stiers, coach, counselor € 70

Als leidinggevende merk je wanneer er stress is, wanneer er spanningen zijn. Meestal toch, soms komen teamleden het vertellen of bespreken medewerkers dit tijdens een functioneringsgesprek. Of de afwezigheidscijfers spreken voor zich. Maar je lijkt er niet altijd invloed op te hebben. Soms sta je er machteloos tegenover. Tenslotte moet het werk gebeuren met de beste zorg en moeten targets behaald worden. Maar hoe pak je het probleem van stijgende werkdruk aan? En hoe kan je te veel aan stress voorkomen? Hoe schep je een werkcultuur die stress-reducerend werkt. Is stress iets van die ene collega of is er een andere oorzaak? Wil je die negatieve sfeer doorbreken en werken naar meer werkvreugde (ook voor jezelf)?


Zorgzaam samenleven voor iedereen

Project: Mantelzorg in kleur Zorg-Saam voert in samenwerking met Prisma vzw, Sociaal Huis Mechelen en CM het project ‘Mantelzorg in kleur’ uit. De bedoeling van dit project is dubbel: ●●

●●

Een zorgzame samenleving heeft ook en vooral aandacht voor de meest kwetsbaren in de maatschappij. Iedereen heeft recht op goede zorg. Hoe kunnen we de drempel van een ondersteuningsaanbod in de zorg zo laag mogelijk houden, ongeacht kenmerken als culturele achtergrond, nationaliteit, geslacht, seksuele geaardheid, gezinssamenstelling, inkomen, religie, handicap of gezondheidstoestand? Drempelverlagend werken zorgt voor een kwaliteitsverbetering voor iedereen! 42 vormingen voorjaar 2016

De belasting die (ouderen)zorg met zich meebrengt bespreekbaar maken bij mantelzorgers met een migratieachtergrond. Ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers bekendmaken om zo de draagkracht van deze groep van mantelzorgers te versterken.

Deze groep van mantelzorgers groeit zeer snel. In veel gemeenschappen met een migratieachtergrond wordt in de eerste plaats voor mantelzorg gekozen. Helaas hebben ze vaak weinig informatie over de ondersteuningsmogelijkheden. De moeilijkste fase van het project, is het aanspreken van de mantelzorgers, om hen te overtuigen om mee op stap te gaan. Daarom is het noodzakelijk om zorgvuldig een netwerk van brugfiguren uit te bouwen. We besteden veel aandacht aan de betrokkenheid van de deelnemers bij het uitstippe-

len van de ontmoetings- en vormingsmomenten, om die optimaal te doen aansluiten bij de noden en verwachtingen van de mantelzorgers.

Interculturele competenties in de zorg

£ Zorg-Saam wil de ervaringen van dit project in Mechelen graag inzetten in andere steden, gemeentes of wijken. Spreekt dit project je aan? Aarzel dan niet om met ons contact op te nemen. We bekijken graag samen wat de mogelijkheden zijn.

Ben jij nieuwsgierig naar de gewoontes en gebruiken in andere culturen? Vraag jij je soms af wie zich aan wie moet aanpassen? Ben je al eens geschrokken van de reactie van een klant/patiënt op jouw goed bedoelde handeling? Heb je jezelf al eens op vooroordelen betrapt? In deze opleidingsdag werken we aan jouw interculturele competenties. Via ervaringsgerichte oefeningen komen we tot inzichten. We maken tijd om stil te staan bij casussen van de deelnemers. We valoriseren de in de praktijk beproefde tips. Op het einde van de dag maken we samen de synthese en gaan deelnemers naar huis met een aanzet van een handelingskader voor zichzelf en/of hun dienst.

Omgaan met weerstanden rond etnisch culturele diversiteit Onze samenleving verandert van samenstelling, ze vergroent (meer jongeren) verkleurt (meer mensen met een andere herkomst) en vergrijst (meer ouderen). We merken een steeds groter wordende etnisch culturele diversiteit bij onze klanten, onze medewerkers, collega’s, ... Nieuwkomers, vluchtelingen, Marokkanen en Turken van 2de en 3de generatie, Roma, … Anders-zijn / een andere herkomst hebben, een andere religie hebben kan een meerwaarde inhouden, maar ook bron van conflict. Hoe sta jij hier tegenover? Zie jij vooral de drempels, de moeilijkheden, de aanpassingen, de veranderingen, …? Merk je deze weerstanden bij je collega’s, medewerkers, klanten, … Hoe ga je hier dan mee om? Wat doet het met je? Merk je dan zelf weerstand? Kwaadheid, machteloosheid? Welke paraplu’s gaan er open? Is er subtiel racisme? … ££15 april van 09u30 tot 16u30 Odysee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Els Haüser, psychotherapeut en diversiteitconsultant € 79 (= € 70 cursusgeld + € 9 lunch)

Tijdens deze opleidingsdag: ●● Bespreken we culturele oriëntaties die hun invloed kunnen hebben op de uitvoering en organisatie van de zorg: tijden ruimtegebruik, wereldbeelden, ziektebeelden, … ●● Wisselen we inzichten en ervaringen uit over cultuursensitieve zorg. ●● Verkennen we aan de hand van kleine oefeningen het TOPOI-model, een model voor interculturele communicatie dat aan de hand van vijf ingangspoorten analyse en interventie in communicatieve misverstanden structureert. ●● Bespreken we casussen van de deelnemers. ●● Wisselen we praktijkgerichte tips uit. ●● Komen we tot (de aanzet van) een eigen handelingskader voor de praktijk. ££18 maart van 09u30 tot 16u30 Odysee Campus HIG, Huart Hamoirlaan 136 te 1030 Brussel Begeleiding: Fanny Matheusen, sociaal pedagoog € 79 (= € 70 cursusgeld + € 9 lunch)


Vormingen voor jou Praktische informatie over het geplande vormingsaanbod Inschrijvingen Inschrijven vooraf is noodzakelijk en kan via onze website: www.zorgsaam.be Indien je over de inschrijving vragen hebt, kan je ons telefonisch bereiken op 016/24 39 75 of via mail: [email protected] Dadelijk na de online inschrijving ontvang je een bevestigingsmail, gevolgd door een factuur op het door jou opgegeven facturatieadres. De inschrijving is definitief na betaling van deze factuur.

Betalingen De datum van betaling geldt als inschrijvingsdatum. We vragen je vriendelijk om te wachten op je factuur met daarop alle betalingsgegevens, alvorens te betalen.

Deelnemersprijs Zorg-Saam vzw houdt de deelnemersprijs zo democratisch mogelijk. We moeten echter rekening houden met een aantal vaste kosten zoals de huur van de lokalen en de honoraria van de vormingsmedewerkers. Voor personen met een vervangingsinkomen of zonder inkomen (hiervoor vragen wij een bewijs) zijn de prijzen steeds bespreekbaar. Bij jaartrainingen kan je de 44 vormingen voorjaar 2016

betaling van de deelnemersprijs, mits overleg, in de tijd spreiden.

Bevestiging Na de betaling van de factuur ontvang je geen bevestiging meer. Je hoort enkel van ons indien de cursus niet kan doorgaan of bij onverwachte wijzigingen.

Wanneer gaat een vorming niet door? Wanneer een cursus onvoldoende inschrijvingen heeft of bij ziekte van een lesgever kunnen wij de cursus annuleren. Wij verwittigen de ingeschreven deelnemers enkele dagen voor de geplande startdatum en betalen uiteraard het reeds betaalde cursusgeld integraal terug.

Annulatievoorwaarden Kan je onverwacht niet deelnemen aan een vorming? - Langer dan 1 maand voor de startdatum van de vorming, betalen we het cursusgeld terug en rekenen we € 15 administratiekost aan. - Minder dan 1 maand voor de startdatum van de vorming, betalen we het cursusgeld niet terug. Je hebt wel de mogelijkheid om iemand in jouw plaats te laten deelnemen.

Vormingen voor jou Chronologische oplijsting

Overzichtskalender van open aanbod voorjaar 2016 Deze kalender bevat een chronologisch overzicht van alle vormingsinitiatieven die reeds zijn ingepland bij het verschijnen van deze brochure. We krijgen soms de kans om extra initiatieven te organiseren, voornamelijk in samenwerking met partnerorganisaties. Deze vormingen kondigen we telkens op onze website www.zorgsaam.be aan.

Januari 2016

TIJD

Titel

Lesgever

Locatie

8 en 29/01

DAG

Lies Ledegen

2140 Antwerpen

19/01

DAG

Woordzorg

3010 Leuven

19, 26/01 (HD) + 23/02, 22/03 (VM)

DAG & VM

Pipa vindt een weg Hoe breng ik als zorgprofessional slecht nieuws aan de zorgvrager Leiding geven voor kortgeschoolden

Bie Schoeters

3010 Leuven

26/01

DAG

Lindi Fourie

1780 Wemmel

28/01

DAG

Lindi Fourie

3500 Hasselt

29/01

DAG

Erna Claes

1030 Brussel

29/01

DAG

Lieven Ostyn

9000 Gent

30/01, 20/2, 19/03, 23 en 24/04, 28/05, 25/06, 24/09, 22/10, 19/11, 17/12

DAG

Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag in de zorg voor ouderen Aandacht voor levens vragen van ouderen Gedeelde zorg Je immuunsysteem als bondgenoot Jaartraining Hooggevoeligheid

An Michiels

2110 Wijnegem 1790 Affligem


Februari 2016

TIJD

Titel

Lesgever

Locatie

An Michiels

3500 Hasselt

Ellen Vandenbroeck

9000 Gent

Dana Ketels

2000 Antwerpen

Lindi Fourie

2800 Mechelen

Sofie Stiers

1780 Wemmel

Jürgen Peeters

2000 Antwerpen

Martine Bal

2000 Antwerpen

Rien Van Meensel

3020 Herent

Mieke Mariën of Ria Ceyssens

3740 Bilzen

Lindi Fourie

2000 Antwerpen

Christine Kolijn

2000 Antwerpen

Erna Claes

2000 Antwerpen

02/02

DAG

02/02

DAG

02/02

DAG

04/02

DAG

04/02

DAG

16/02

DAG

16/02

DAG

18/02

DAG

18/02

AV

23/02

DAG

25/02

DAG

25/02

DAG

25/02

DAG

25/02

DAG

29/02

DAG

Omgaan met hooggevoeligheid Omgaan met emoties rond euthanasie en beslissingen rond het levenseinde Lichaamstaal in de zorg Assertiviteit en grenzen Voorkomen van stress en algemeen welbevinden van werknemers Gepast geven vanuit systemisch perspectief Contact maken met mensen met dementie. Hoe doe ik dat? Gewoon zo. Levensverhalen in de zorg Tussen kwetsbaarheid en veerkracht ligt de kracht van een ritueel Verbindende feed-back en kritiek geven Omgaan met psychiatrische .. patienten in de thuiszorg Bioritme en nachtwerk Muziek in de ouderenzorg Kennismakingsdag met Eutonie: Promotie Timemanagement

Maart 2016

TIJD

Titel

Lesgever

Locatie

02/03

NM

An Michiels

9031 Drongen

02/03

NM

Hooggevoelige kinderen in het ziekenhuis Rouwen en loslaten in je leven

Dominieke Van Den Bossche

9031 Drongen

03/03

DAG

Woordzorg

2000 Antwerpen

03/03

DAG

08/03

DAG

14/03

DAG

18/03

DAG

18/03

DAG

21, 22, 23, 24/03 en 10/05

DAG

Gespreksvoering binnen voorafgaande zorgplanning Ontspannen met de zorgvrager Emoties in de zorgverlening Afscheid nemen en loslaten Het verlangen naar troost Interculturele competenties in de zorg Leiding geven in zorg en welzijn

22/03

DAG

25/03

DAG

Ethiek in de ouderenzorg Balanceren tussen veiligheid en vrijheid


Baud Vandenbemden 2110 Wijnegem Mieke Wouters

3740 Bilzen

Renild Van den plas & 2390 Malle Ria Reyniers

Baud Vandenbemden 2110 Wijnegem Lindi Fourie

3020 Herent

Martine Bal

2110 Wijnegem

Gerke Verthriest

2000 Antwerpen

Fanny Matheusen

1030 Brussel

Hendrik Gaublomme

3010 Leuven

Ellen Vandenbroeck

2000 Antwerpen

Innofix

3018 Wijgmaal

April 2016

TIJD

Titel

Lesgever

Locatie

Opvoeden in vertrouwen Kwaadheid als bron van energie Geboeid door perfectionisme Omgaan met weerstanden rond etnisch culturele diversiteit Omgaan met verschillende karakters Kennismakingsdag Eutonie: Promotie

Martine Bal

9000 Gent

An Michiels

1090 Brussel

Erna Claes

1030 Brussel

Els Haüser

1030 Brussel

Hendrik Gaublomme

1780 Wemmel

Chantal Dufour & Renild Van den plas

3020 Herent

Marc Michiels

2110 Wijnegem

12, 26/04

DAG

14/04

DAG

15/04

DAG

15/04

DAG

19/04

DAG

19/04

DAG

20, 27/04

DAG

21/04

DAG

22/04

DAG

22/04

DAG

25/04

NM

29/04

AV

Mindful rouwen Macht managen Omgaan met moeilijk gedrag vanuit dementie Omgaan met kritiek van de familie Maaltijdgebeuren bij personen met dementie Stress, burn-out en bore-out

Mei 2016

TIJD

04/05

VM

10, 11/05

DAG

12/05

DAG

12/05

DAG

12/05

DAG

13/05

DAG

19/05

NM

23/05

VM

24/05

DAG

27/05

DAG

27/05

Baud Vandenbemden 2110 Wijnegem Mie Baert

1780 Wemmel

Kristin Meersschaert

9000 Gent

Marijke Vanderheyden

3018 Wijgmaal

Hilde Mariën

9000 Gent

Titel

Lesgever

Locatie

Rien Van Meensel

3020 Herent

DAG

CVS, ME, Fibromyalgie en ziekte van Lyme, goochelen met namen Meridiaan Chi Kung Ontdek je eigen opvoedingsstijl Omgaan met weerstanden Zelfzorg... in de zorgsector Constructief omgaan met verandering Goede afspraken maken goede vrienden Fit@yourdesk Over angstige, verdrietige en onrustige kinderen Aanvaarden, loslaten en verbinden Veerkracht opbouwen

Juni 2016

TIJD

04, 11/06

DAG

06/06

DAG

09, 16, 23/06

NM

17/06

VM

24/06

DAG

24/06

DAG

Baud Vandenbemden 3020 Herent Veerle Gouwy

9000 Gent

Martine Bal

8000 Brugge

Hendrik Gaublomme

9000 Gent

Patty Leppens

1030 Brussel

Hilde Weckhuysen

3150 Tildonk

Maaike Decock

2000 Antwerpen

Inge Vanassche

2000 Antwerpen

Geert Hulselmans

1030 Brussel

Veerle Gouwy

9000 Gent

Titel

Lesgever

Locatie

Verbindende communicatie in zorgrelaties - Promotie De kunst van het piekeren Kiezen en beslissen Zelfzorg voor de sandwichgeneratie Proeven van je levenskracht Roddelen

Kristin Meersschaert & Lindi Fourie

2800 Mechelen

Erna Claes

2000 Antwerpen

Hilde Mariën

1780 Wemmel

Zorg-Saam

3150 Tildonk

Gerke Verthriest

1030 Brussel

Patty Leppens

3500 Hasselt


Vormingen voor jou Alfabetische oplijsting Aandacht voor levensvragen van ouderen.............14

Hooggevoeligheid - Jaartraining.................................8

Aanvaarden, loslaten en verbinden........................... 17

Interculturele competenties in de zorg.................. 43

Afscheid nemen en loslaten ..................................... 29

Je immuunsysteem als bondgenoot.......................25

Assertiviteit en grenzen............................................... 24 Balanceren tussen veiligheid en vrijheid................. 15

Kennismakingsdag: Eutonie Je lichaam als kompas................................................ 26

Bioritme en nachtwerk................................................27

Kiezen en beslissen....................................................... 21

Constructief omgaan met verandering...................23

Kwaadheid als bron van energie............................... 21

Contact maken met mensen met dementie. Hoe doe ik dat? Gewoon zo..................................... 34

Leiding geven in zorg en welzijn.............................. 38

CVS, ME, Fibromyalgie en ziekte van Lyme, goochelen met namen.............................................. 16

Levensverhalen in de zorg......................................... 34

De kunst van het piekeren..........................................23

Maaltijdgebeuren bij personen met dementie...... 15

Emoties in de zorgverlening...................................... 29

Macht managen............................................................ 39

Ethiek in de ouderenzorg............................................ 13

Meridiaan Chi Kung..................................................... 20

Fit@yourdesk.................................................................. 26 Geboeid door perfectionisme...................................22

Mindful rouwen: aandachtgericht omgaan met verlies......................18

Gedeelde zorg.............................................................. 36

Muziek in de ouderenzorg......................................... 34

Gepast geven vanuit systemisch perspectief........ 28

Omgaan met emoties rond euthanasie en beslissingen rond het levenseinde......................16

Gespreksvoering binnen voorafgaande zorgplanning................................................................... 31

Leiding geven voor kortgeschoolden..................... 39 Lichaamstaal in de zorg...............................................33

Omgaan met hooggevoeligheid...............................14

Goede afspraken maken goede vrienden..............35

Omgaan met kritiek van de familie...........................33

Het verlangen naar troost........................................... 17

Omgaan met moeilijk gedrag vanuit dementie.............................................................16

Hoe breng ik als zorgprofessional slecht nieuws aan de zorgvrager...........................................32 (Hoog)gevoelige kinderen in het ziekenhuis.......... 12


Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag in de zorg voor ouderen............................................. 13

Omgaan met psychiatrische patiënten in de thuiszorg............................................................... 15 Omgaan met verschillende karakters...................... 12 Omgaan met weerstanden rond etnisch culturele diversiteit.............................. 43 Ontdek je eigen opvoedingsstijl..................................9 Ontspannen met de zorgvrager .............................. 36 Opvoeden in vertrouwen............................................10 Over angstige verdrietige en onrustige kinderen...................................................11 Pipa vindt een weg.........................................................11 Proeven van je levenskracht.......................................25 Project: Mantelzorg in kleur...................................... 42 Roddelen.........................................................................33 Rouwen en loslaten in je leven..................................18 Stress, burn-out en bore-out......................................25 Timemanagement: Slimmer werken met meer energie en minder stress.........................22 Tussen kwetsbaarheid en veerkracht ligt de kracht van een ritueel......................................19 Veerkracht opbouwen................................................ 24 Verbindende communicatie in (zorg)relaties: Kennismakings-tweedaagse...................................... 30 Verbindende feed-back en kritiek geven.................32 Verhoog het welbevinden van werknemers en voorkom stress en burn-out.................................41 Vormingsreeks: ‘Kennismaken met ouderenzorg’..............................37 Zelfzorg... in de zorgsector........................................ 28 Zonder dwarsliggers rijden er geen treinen ......... 40 ‘Zorg voor de sandwichgeneratie’ Studievoormiddag...........................................................6


Vormingen voor organisaties Aanbod Zou je één van de voorgaande vormingen uit deze brochure graag in jouw organisatie laten plaatsvinden, zodat een groep collega’s, familieleden, mantelzorgers of vrijwilligers er samen aan kunnen deelnemen? Op jouw vraag komen we graag tot bij jou met onze vormingen. Al onze cursussen zijn praktijkgericht en interactief. We vertrekken vanuit de ervaringen van de deelnemers. In overleg zoeken we naar een geschikte datum om dit leermoment in jullie vertrouwde omgeving te organiseren. Hieronder geven we graag een opsomming van thema’s waarrond wij de voorbije jaren reeds vormingen hebben aangeboden in diverse organisaties. We komen met plezier ook bij jou een vorming rond deze onderwerpen verzorgen! Uiteraard trachten we deze vorming zo dicht mogelijk te doen aansluiten bij jullie concrete vormingsbehoeften. Maatwerk is dus een vanzelfsprekendheid.


Deskundige zorg Omgang met en opvoeding van (zorgen)kinderen Binnen dit thema kunnen we diverse deelaspecten behandelen. Wat volgt zijn enkele voorbeelden: ●● Hoe ga je om met kinderen en welke opvoedingsstijl is best gepast? ●● Hoe ga je om met als moeilijk ervaren kinderen? ●● Wat is de impact van leer- of karakterstoornissen en hoe kan je er best mee omgaan?

Omgaan met ouders in de kinderopvang of op school Hoe betrek je de ouders in de opvang of in de werking van de school? Een praktische workshop om van gedachte te wisselen en op zoek te gaan naar concrete en vooral bruikbare manieren om ouders een plek te geven in jouw opvang of school.

Omgang met ouderen Ouder worden brengt de nodige uitdagingen met zich mee. Als zorgverlener speel je een belangrijke rol, zowel preventief als verzorgend. Wat volgt is een exemplarische opsomming van enkele thema’s die we kunnen aanbieden: eenzaamheid, actief ouder worden, levensvragen bij ouderen, omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag, ouderenmis(be)handeling, reminiscentie, ethiek in de ouderenzorg, seksualiteit en intimiteit bij ouderen.

Thuis in het rusthuis Wanneer een rusthuisbewoner zich thuis voelt in zijn of haar omgeving, heeft dat een positieve invloed op lichaam en geest. Wat kan je als hulpverlener doen om de rusthuisbewoner zich te doen thuis voelen?

De Chaos(s)temmer Ontwikkeld met steun van het Europees Sociaal Fonds. ‘De chaos(s)temmer’ wil verzorgenden en mantel-

zorgers inspireren om thuisbegeleiding van personen met een psychiatrische aandoening mogelijk te maken. Ook in situaties van complex gedrag. De boeiende website (www.chaosstemmer.be) is een initiatief van ESF, SPK vzw, Landelijke Thuiszorg, vormingscentrum HIVSET en Familiehulp. In de vorming besteden we aandacht aan complex gedrag enerzijds en aan communicatie anderzijds. Je kan een vormingspakket samenstellen op maat van jouw organisatie. Het betreft een maximum van vier dagen, die verspreid kunnen worden in de tijd.

Dementiekundige basiszorgverlener Ontwikkeld door het expertisecentrum dementie Vlaanderen De Vlaamse overheid koos ervoor om het transitieplan ‘Dementiekundige basiszorg in het natuurlijke thuismilieu’ verder te ontvouwen met als doel de dementiekundigheid van alle formele woonzorgactoren aan te scherpen. De dementiekundige basiszorgverlener is een eerste aanspreekpunt. Dementiekundige basiszorg biedt een antwoord op zowel fysieke, psychische als sociale noden van personen met dementie en houdt bovendien rekening met de mogelijkheden en noden van de mantelzorgers. De verantwoordelijkheid, de regie blijft zoveel mogelijk in handen van de persoon met de dementie en zijn mantelzorgers. Zorg-Saam heeft lesgevers die in 2015 zijn opgeleid door het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw om het opleidingsprogramma ‘dementiekundige basiszorgverlener’ te begeleiden (niveau verzorgenden en niveau bachelors). Zorg-Saam kan uiteraard de daarbijhorende attesten afleveren.

Dementie, veelzijdig belicht Zorg-Saam heeft doorheen de jaren een expertise opgebouwd rond het thema dementie. We stellen voor jullie graag een vorming op maat samen, voor beginners of gevorderden. Desgewenst gaan we in op een deelaspect van dementie waarrond jullie meer achtergrond zoeken.


Ziektebeelden in de kijker

Euthanasie, veelzijdig belicht

Zorg-Saam heeft een uitgebreid team van lesgevers met een diploma verpleegkunde. Zij volgen de laatste inzichten en kennis rond een divers pallet van ziektebeelden op, waardoor we jullie een boeiende vorming rond tal van ziektes kunnen aanbieden. Ofwel algemeen als introductie, ofwel inzoomend op een deelthema, voor gevorderden. Wat volgt is een exemplarische lijst van ziektebeelden waarrond we in het verleden reeds hebben gewerkt: ●● Parkinson, diabetes, incontinentie, niet aangeboren hersenletsel,… ●● CVS, fybromyalgie,… ●● Psychiatrische beelden zoals angststoornissen, trauma’s, depressie, psychose, stemmingsstoornissen,…

Euthanasie is het levensbeëindigend handelen, door een arts, op verzoek van een patiënt. Beslissingen rond euthanasie hangen samen met ethische vraagstukken en roepen hevige emoties op bij alle betrokkenen. Stof genoeg om vormingen op maat rond aan te bieden.

Diverse gezondheidsthema’s Zorg brengt veel (praktische) vragen met zich mee rond allerlei gezondheidsthema’s. Tijdens een informatieve sessie gaan we er graag dieper op in. Een aantal voorbeelden van thema’s zijn: Geneesmiddelengebruik- en misbruik, wondzorg, slapen en slaapproblemen, gezonde voeding en dieet, …

Palliatieve zorg, veelzijdig belicht Palliatieve zorg beoogt niet jaren toe te voegen aan het leven maar leven aan de jaren of periode die mensen nog rest. Naast een aantal kaders wordt ook geoefend op basisvaardigheden en houdingen die vereist zijn in het zorgen voor en begeleiden van stervende mensen. We kunnen diverse deelaspecten van palliatieve zorg belichten.

Rouw, veelzijdig belicht Ons hele leven lijden we verliezen: kleine of grotere. Een groot verlies wordt ervaren bij het overlijden van iemand die je dierbaar is. Elk verlies brengt heel wat emoties teweeg. Elk verlies vraagt om verwerking. Zorg-Saam heeft degelijke expertise opgebouwd rond het thema rouw, waardoor we vormingen op maat binnen dit thema kunnen aanbieden.


Digitalisering in de zorgsector De digitalisering is niet meer weg te denken uit de zorg. Ook de zorgbehoevenden en hun mantelzorgers krijgen er meer en meer mee te maken. Hoe kunnen zij er op een kritische manier mee omgaan?

Zelfzorg Grenzen in de zorg Het is niet evident om grenzen te accepteren en te respecteren. Hoe geef je je eigen grenzen aan en hoe respecteer je die van anderen? Zeker in de zorgverlening speelt dit thema, zowel voor de cliënten als voor de zorgverleners. We kunnen tijdens de vorming algemeen stilstaan bij dit thema of de focus verschuiven naar specifieke onderwerpen zoals ongewenste seksuele intimiteiten in de zorg of agressie.

Zelfzorg voor zorgverleners Hoe kan je als zorgverlener de zorgbalans in evenwicht houden? We verkennen samen hoe we zorg geven en ontvangen, zorg vragen en weigeren. We ontdekken hoe we met meer zelfzorg in ons leven en ons werk kunnen staan.

Ergonomisch denken in de zorg Het doel van deze cursus is alle mogelijke “zelfinterventies”, zowel thuis als op het werk, uit te werken, met als doel ieders welzijn te verbeteren. Uiteraard besteden we bijzondere aandacht aan de rug.

Communiceren vanuit het hart Verbindende communicatie, veelzijdig belicht Zorg-Saam gelooft in de kracht van het concept verbindende communicatie binnen zorgrelaties. We kunnen een introductie aanbieden of een variant voor gevorderden. De vorming kan algemeen blijven, of specifiek ingaan op deelthema’s zoals assertiviteit, empathie, feedback geven en ontvangen, slecht nieuws boodschappen brengen, omgaan met emoties in de communicatie enz. We stellen graag samen met jou een geschikt pakket samen.

(H)erkennen en ondersteunen van mantelzorgers Professionele zorgverleners versterken in hun omgang met mantelzorgers We ontdekken samen hoe we mantelzorgers van zorgbehoevenden kunnen (h)erkennen als volwaardige partners in de zorg. We zoeken uit hoe we oog kunnen hebben voor een gezonde balans tussen hun draagkracht en draaglast en hoe we de mantelzorgers kunnen ondersteunen. Uiteraard zullen de kneepjes van de verbindende communicatie daarbij goed van pas komen.

Maatwerk voor mantelzorgers We delen laagdrempelige informatie over rechten en plichten van mantelzorgers. We gaan op zoek naar ondersteuningsmogelijkheden om de rol als zorgverlener beter op te nemen en langer vol te houden. Uiteraard denken we ook aan zelfzorg voor de mantelzorgers. Afhankelijk van jullie specifieke vraag kan de inhoud van deze vorming variëren.

Inspiratie voor zorgzaam leidinggeven Algemene leidinggevende vaardigheden en attitudes, toepasbaar in de zorgsector Leidinggevenden spelen een cruciale rol in een organisatie. Zij bewegen op het kruispunt van vakmanschap en beleid. Door deze sleutelrol is er niet alleen technische kennis nodig maar bovendien is de dagelijkse omgang met medewerkers een kritische succesfactor. Diverse aspecten van leiderschap kunnen aan bod komen: je eigen leiderschapsgedrag, communicatie, stress managen coachen van medewerkers, motiveren van medewerkers, managen van conflicten, teams vormen, vergadertechnieken, functioneringsgesprekken houden, begeleiden van veranderingen,… Methodisch maken we gebruik van vormingen of intervisies.

Mentorschap voor verzorgenden De opleiding mentorschap is bedoeld voor verzorgenden (in de thuiszorg) die stagiairs begeleiden. Deze opleiding heeft als doelstelling: ●● aanleren van basishouding mentor ●● aanleren van technieken om een opleidingsplan op te stellen ●● inzicht verwerven in de fasen van het leerproces van een stagiair ●● aanleren hoe leerkansen te creëren ●● vaardigheden aanleren inzake communicatie ●● vaardigheden aanleren inzake feedback geven ●● vaardigheden aanleren inzake, observeren, interpreteren, reflecteren ●● aanleren opvolgen van vorderingen, rapporteren en bijsturen Deze opleiding is erkend als “Mentoropleiding met doelgroepvermindering” (Fod Werkgelegenheid, Arbeid & Sociaal Overleg). Dit betekent dat ZorgSaam deze attesten kan afleveren aan de deelnemers van de vorming.


Teambegeleidingen rond kernthema’s van Zorg-Saam De leidinggevenden hebben een belangrijke rol om veranderingen in de organisatie te begeleiden. De medewerkers zullen nieuwe inzichten of vaardigheden sneller toepassen als ze daarin ondersteuning krijgen vanuit het beleid. Vanuit deze overtuiging, bieden we vormingen op maat aan zodat leidinggevenden samen met hun teams hun organisatiebeleid- en cultuur kunnen voeden rond de thema’s: ● deskundige zorg ● zelfzorg en werkbaar werk ● verbindende communicatie ● mantelzorg ● diversiteit en kansarmoede

Zorgzaam samenleven, voor iedereen Maatwerk voor diverse doelgroep Zorg-Saam wil aan iedereen inspiratie rond zorgthema’s bieden. We stellen in overleg graag een vormingspakket op maat samen, voor groepen met een etnisch diverse achtergrond of voor maatschappelijk kwetsbare groepen.

Interculturaliteit in de zorg We leven in een superdiverse samenleving en ook in de zorgsector merken we dit. De diverse achtergronden van de cliënten stellen de zorgverleners voor de nodige uitdagingen. Tijdens deze opleidingen werken we op een ervaringsgerichte manier aan jullie interculturele competenties. Interculturele communicatie is daar een belangrijk onderdeel van.

Kansarmoede in de zorg We geloven in een krachtgerichte benadering van maatschappelijk kwetsbare gezinnen. Wat betekent dit voor de zorgverleners? Hiervoor staan we stil bij onze visie op armoede en de leefwereld van mensen in armoede. Wat zijn de drijfveren van de begeleider, versus de noden en de verwachtingen van de hulpvrager? Wat is onze rol en het effect er van? Een boeiende zoektocht!


Vormingen voor organisaties Praktische informatie voor een vorming voor organisaties Locatie

Aanvragen voor organisaties

Zorg-Saam is actief in gans Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Je zorgt voor een aangepast lokaal, d.w.z.: voldoende ruimte, liefst met daglicht en voldoende verluchting, met het nodige didactisch materiaal. Zowel deelnemers als begeleiders vinden het prettig als er koffie, thee en water klaar staat.

Voor meer inlichtingen kan je ons steeds contacteren: ●● Zorg-Saam, Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal Vanaf einde november 2015: Engelenburcht, Kruineikestraat 5, 3150 Tildonk ●● Telefonisch op het nummer 016/24 39 75 ●● Per email: [email protected]

Aantal deelnemers

Neem tijdig contact op, want de agenda’s van onze lesgevers zijn gauw volzet.

Omwille van de kwaliteit van de vorming, houden we ons aan een maximum van 20 deelnemers per groep. Om een uitzondering te bekomen op deze regel, dien je ten laatste een week vóór de vorming contact op te nemen met Zorg-Saam. Wij staan deze uitzondering na overleg in bepaalde situaties toe.

Kostprijs

Ben je tevreden, zeg het voort! Ben je niet tevreden, zeg het ons! Deze brochure is met de meeste zorg opgesteld. Vergissingen en fouten zijn echter menselijk, en wijzigingen zijn soms noodzakelijk of buiten onze wil.

Op aanvraag bezorgen we je een totaalprijs, rekening houdend met de concrete vormingsnoden van je organisatie. In de mate van het mogelijke kiezen we een lesgever die in de buurt van je organisatie woont, om de verplaatsingskost zo laag mogelijk te houden.


Voordelige duotickets voor “Wereld van herinnering” Sociaal-artistiek project rond kunst en dementie M-Museum Leuven en UZ Leuven maken met dit initiatief kunst toegankelijk voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Met de steun van het M-Museum Leuven mag Zorg-Saam 100 duo-tickets aanbieden aan personen met dementie en hun mantelzorgers, aan het voordeeltarief van € 6 (ipv € 24). Info over het project “Wereld van herinnering”: http://www.mleuven.be/wereldvanherinnering Bestellen van de voordelige duotickets via [email protected] of 016/24 39 75.

Vormingen Voorjaar 2016

Recommend Documents