Jaarverslag 2014
VOORWOORD
Stichting De Vonk stelt zich ten doel te bevorderen dat zoveel mogelijk mensen en groepen in het werkgebied, die te maken hebben met armoede en sociale uitsluiting, mee kunnen blijven doen in de samenleving. Hiervoor wordt een beroep gedaan op bewogen en betrokken (groepen) vrijwilligers en op organisaties en instellingen met hun beroepskrachten. Zij worden uitgedaagd en uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan onze samenleving waardoor de solidariteit tussen de verschillende bevolkingsgroepen wordt bevorderd en armoede en sociale uitsluiting tegengegaan. De katholieke Sociale Leer is voor ons een belangrijke voedingsbodem en inspiratiebron om de vonk over te laten slaan en mensen in beweging te brengen. De gevolgen van de economische crisis en de decentralisaties van de landelijke overheid naar de lokale overheid, worden steeds voelbaarder, vooral voor mensen aan de „onderkant‟ van de samenleving. Zij hebben te maken met stijging van kosten van levensonderhoud, gekoppeld aan een vermindering van tegemoetkomingen en voorzieningen. Daar komt bij dat een groot aantal mensen werkloos is geworden en de schuldenproblematiek toeneemt. Ook steeds meer mensen uit de middenklasse komen in de schulden en het aantal werkende armen is het afgelopen jaar weer toegenomen. Wij merken gelukkig ook dat er veel mensen zijn die zich, vanuit hun levensbeschouwing of uit andere motieven, in willen zetten en opkomen voor de belangen van kwetsbare mensen. De Vonk wil hen daarbij de helpende hand reiken door hen bij elkaar te brengen, te motiveren, te stimuleren en te ondersteunen. Dit doen wij in onze projecten en trainingen waarbij wij, bij de uitvoering ervan, ook putten uit ons kwalitatief armoedeonderzoek. In het afgelopen jaar is „Een vonkende organisatie‟ in uitvoering genomen; een stappenplan om de stichting toekomstbestendig te maken. Het plan omvat onder meer de herbezinning op onze positie in de veranderende samenleving, het na gaan of onze projecten, trainingen en diensten hierbij aansluiten en welke stakeholders en afnemers we hiermee willen bereiken. Ook de uitbreiding van het bestuur en het team maken deel uit van het plan. Eind 2015 moet dit zijn afgerond. Wijzigingen in het bestuur In het afgelopen jaar is het bestuur van onze stichting versterkt met vier nieuwe leden. Dat zijn mevrouw M. Paridaans, mevrouw N. Jerkovic en de heer C. Bruschinski. In de vacature waarvoor het bisdom Breda een voordracht kon doen, is voorzien door de benoeming van de heer P. Hoefnagels. Per 31 december heeft het bestuur afscheid genomen van de penningmeester, de heer W. Gianotten, de heer C. Bruschinski is hem opgevolgd. In dit jaarverslag is op hoofdlijnen gerapporteerd over de projecten en activiteiten die wij, mede dankzij uw (financiële) steun, inzet en vertrouwen, in 2014 hebben uitgevoerd. Mocht het jaarverslag aanleiding geven tot vragen of opmerkingen van uw kant, dan vernemen wij die graag van u. Van elk project is op verzoek een afzonderlijke rapportage beschikbaar.
Nico Peterse,
voorzitter
Tilburg, april 2015
2
SOCIALE THEMA’S In het werk van De Vonk staan twee zaken centraal. Op de eerste plaats zijn dat de vrijwilligers en professionals die geactiveerd en toegerust worden om zich in te kunnen zetten voor een meer rechtvaardige en sociale samenleving. Op de tweede plaats zijn dat de kwetsbare mensen die als gevolg van eigen onvermogen en/of maatschappelijke ontwikkelingen de aansluiting bij de samenleving verliezen of dreigen te verliezen. Het werk van De Vonk concentreert zich rond de navolgende sociale thema‟s die zich manifesteren in de samenleving: 1.
Armoede en sociale uitsluiting
Mede door de financiële crisis en de overheidsmaatregelen om die te bestrijden, neemt de tweedeling in de samenleving toe. Dit betekent een groeiend aantal arme mensen. Armoede is vaak een oorzaak van sociale uitsluiting, maar houdt deze tevens in stand. Ook zien we dat steeds meer mensen met een baan, het hoofd, financieel gezien, niet meer boven water kunnen houden. Hierdoor nemen zowel de armoede, de schuldenproblematiek als de maatschappelijke uitsluiting toe. Bij de bestrijding ervan hebben wij speciaal aandacht voor kinderen en jongeren die in armoede opgroeien. 2.
De vrijwilliger als het cement van de samenleving
De traditionele vrijwilliger is steeds meer aan het uitsterven. Maar gelukkig neemt het aantal sociaal betrokken mensen dat zich in willen zetten voor anderen toe en slaagt De Vonk erin om hen te bereiken en te activeren. De gemeenten rekenen erop dat voor de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), waarmee de regering de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de zorgtaken bij de lokale overheid heeft neergelegd, ook voldoende vrijwilligers beschikbaar zijn. Achterhalen op welke thema‟s vrijwilligers inzetbaar zijn, hoe zij daaraan vorm willen geven en hen vervolgens hiervoor toerusten, had ook in 2014 onze volle aandacht. Daarbij is niet alleen oog voor kerkelijke vrijwilligers, maar ook voor mensen die op basis van andere motieven dan hun geloof, betrokken willen zijn bij het welzijn van anderen. Hen te vinden, te binden en te boeien, blijft ook in de komende jaren een belangrijke uitdaging voor De Vonk. De twee bovengenoemde elementen komen samen in de projecten en activiteiten zoals die door de stichting worden uitgevoerd. Dit gebeurt door: -
het betrekken van vrijwilligers bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken het versterken van beroepskrachten in hun maatschappelijke taak het deelnemen aan het maatschappelijke debat over een sociale en rechtvaardige samenleving.
Hierna volgt samenvattend de rapportage over de voortgang in onze projecten en activiteiten in het afgelopen jaar. UITGEVOERDE PROJECTEN EN ACTIVITEITEN IN 2014 BESTRIJDING VAN ARMOEDE EN SOCIALE UITSLUITING
Scholenproject Doen en Meedoen
Dit is het project over kinderen en armoede, met als doel armoede en de gevolgen daarvan voor kinderen breed op de agenda te zetten en dit onderwerp op school bespreekbaar te maken, om daarmee uitsluiting van kinderen en jongeren te bestrijden en te voorkomen. Voor het projectmateriaal is zowel in het eigen werkgebied als daarbuiten belangstelling getoond. Onze collega-instellingen in Drenthe en Friesland hebben het project geadopteerd en voeren dit uit in het eigen werkgebied. In ‟s-Hertogenbosch hebben wij zitting in het stedelijk Netwerk tegen armoede, dat als doel heeft om de positie van kinderen in armoede te verbeteren. Wij zijn in werkgroepen van het netwerk vertegenwoordigd. Een van de initiatieven van het netwerk is het project ’Wijkgerichte aanpak kinderen en armoede’ waarin de stedelijke welzijnsorganisatie Divers samenwerkt met een zevental brede scholen om uitsluiting door armoede op de scholen tegen te gaan. Vroegtijdige signalering in combinatie met praktische maatregelen moeten uitsluiting bestrijden. Ons Arm-en-Rijkspel – waarvan de opdrachtkaarten geactualiseerd zijn - wordt ingezet om de discussie over dit onderwerp, ook onder de kinderen, op gang te brengen. De Vonk verzorgt tevens de trainingen op de scholen voor vrijwilligers, intermediairen en de beroepskrachten. Als dit project succesvol verloopt, wordt het ook op de andere brede scholen geïntroduceerd. Expertisecentrum Kinderen en Armoede Na de presentatie van het rapport van de kinderombudsman Marc Dullaert in 2013, over armoede onder kinderen, is het onderwerp breed in de belangstelling gekomen. Veel gemeenten zetten het onderwerp inmiddels op de agenda en nemen maatregelen om de negatieve gevolgen van het opgroeien in armoede te beperken. Daarbij is het maatschappelijke veld, het
3
onderwijs en ook het vrijwilligerswerk betrokken, die allen een eigen taak hierin hebben. Het door ons ontwikkelde kinderpact, dat een aanzet geeft voor het organiseren van lokale mogelijkheden om kinderen mee te laten doen, is aangevuld met praktijkvoorbeelden. Door verschillende gemeenten en organisaties, zowel in als buiten ons werkgebied, is een beroep gedaan op De Vonk voor het verzorgen van bijeenkomsten, workshops en het verstrekken van informatie. Om zo bij te dragen aan de maatschappelijke dialoog. De Vonk heeft al gedurende langere tijd deskundigheid opgebouwd over dit onderwerp en die stellen we breed beschikbaar aan iedereen die zich het lot van kinderen in armoede aantrekt. Er zijn workshops en themabijeenkomsten over dit onderwerp verzorgd op verzoek van CMO Groningen, over opgroeien in armoede, voor de Protestante Diaconie in Utrecht, over armoede en kinderen, in Reuver twee workshops „alle kinderen moeten mee kunnen doen‟, voor de gemeente Peel en Maas is de kick-off verzorgd voor een driejarig project om armoede bij kinderen en jongeren te bestrijden. Hierbij waren ongeveer 80 belangstellenden aanwezig. Splinter, het Zeeuws platform van cliëntenraden, hebben we geholpen met het organiseren van de jaarlijkse conferentie in september, dit keer met als onderwerp „Kind in armoede, de kunst van het meedoen’. Het Bureau van de Kinderombudsman was uitgenodigd om hun onderzoeksgegevens te presenteren. Tijdens de conferentie hebben we ook de workshop „Meedoen en erbij horen’ verzorgd. Er was een grote opkomst (ongeveer 100 deelnemers) met als resultaat dat er afspraken zijn gemaakt voor het opstellen van een Zeeuws Pact, waarin de gemeenten en andere betrokken partijen gaan samenwerken om armoede onder kinderen te bestrijden. KunstExpress Het project KunstExpress Tilburg, om kinderen en jongeren uit arme gezinnen in contact te brengen met allerlei vormen van kunst en cultuur om zo hun eigen talenten te laten ontdekken, hebben we in voorbereiding genomen. Er hebben gesprekken plaatsgevonden met samenwerkingspartners en de fondsenwerving loopt. Tot slot hebben we de jaarlijkse bijdrage geleverd aan de NGO rapportage Kinderrechten in Nederland.
Nieuwsbrief Doen en Meedoen
De digitale nieuwsbrief is in het afgelopen jaar 2 keer uitgebracht, met daarin onder andere allerlei actuele informatie en voorbeelden uit de praktijk om armoede onder kinderen te bestrijden.
In de haarvaten van de samenleving
Dit is de titel van het onderzoek onder gezinnen met kinderen en jongeren met weinig inkomen, om te achterhalen hoe de gezinnen het al dan niet redden en op welke manier de kinderen en jongeren hier de gevolgen van ondervinden. Het is een driejarig onderzoek waarbij 15 gezinnen regelmatig worden bevraagd op hun ervaringen en de gevolgen van de overheidsmaatregelen en de crisis. De effecten daarvan op de gezinnen worden beschreven. De onderzoeksgegevens uit het eerste jaar vormen een nulmeting waartegen de gegevens uit de twee volgende jaren worden afgezet. Deze eerste rapportage is in 2014 afgerond. Het onderzoek loopt nog door tot in 2016.
Expertmeeting jongeren en armoede
In november van het afgelopen jaar hebben we een eerste expertmeeting georganiseerd over jongeren en armoede, nadat uit het bovengenoemde onderzoek naar voren kwam dat het vooral ook jongeren zijn die in de problemen komen, als ze moeten opgroeien in armoede. Samen met een tiental professionals, afkomstig van verschillende hulp- en zorginstellingen en enkele ervaringsdeskundigen, hebben we de kennis en ervaringen op dit onderwerp gedeeld en geïnventariseerd. De uitkomsten worden onder andere verwerkt in de vraagstelling in het tweede jaar van het onderzoek. In het voorjaar van 2015 wordt een vervolgbijeenkomst georganiseerd.
Betrokkenheid bij lokale platforms armoedebestrijding
Door de deelname aan dergelijke platforms is De Vonk goed op de hoogte van de lokale ontwikkelingen en de gekozen aanpak van de armoedebestrijding. Deze aanpak kan de stichting op haar beurt weer delen en verspreiden. De platforms bieden tevens de mogelijkheid om de projecten en activiteiten van De Vonk breed onder de aandacht te brengen. Wij zijn betrokken bij de volgende stedelijke platforms: Platform Sociale Zekerheid Tilburg Het platform is een belangrijke bron van informatie over de effecten van het armoedebeleid van de gemeente op de doelgroepen van dit beleid. Het platform is breed samengesteld en komt jaarlijks drie maal bij elkaar. Het is een serieuze overlegpartner van de gemeente in de totstandkoming en de evaluatie van het armoedebeleid van de stad. Er nemen steeds ongeveer 35 mensen aan deel, afkomstig uit 65 organisaties, waaronder ook de gemeente en politieke partijen. In het
4
afgelopen jaar was er speciaal aandacht voor de schuldhulpverlening, omdat in verband met de transities in de zorg, de financiële begeleiding van cliënten veelal wordt wegbezuinigd. De Vonk roept het platform bijeen en zit voor. TOF (Tilburgs OndersteuningsFonds) De Vonk vervult tevens een adviserende rol in het Tilburgs Ondersteuningsfonds, een door de gemeente Tilburg in het leven geroepen noodfonds voor mensen die de dupe zijn geworden van de veranderingen in de sociale voorzieningen. Het fonds helpt en signaleert tevens waar structurele oplossingen nodig zijn. De Vonk zit de toetsingscommissie voor. Het fonds was opgericht als een tijdelijk fonds maar gezien het beroep dat op het fonds wordt gedaan, heeft de gemeente besloten om het ook in 2015 voort te zetten. Platform Armoedebestrijding Helmond Als uitkomst van het door De Vonk uitgevoerde activerend onderzoek armoedebestrijding in Helmond, is het Armoedeplatform Helmond opgericht. In het verlengde van het Helmondse Maatjesproject Er zijn voor jou is de projectuitvoerder ook betrokken bij het Platform en heeft zitting in de werkgroep Kinderen en Armoede. Platform Regio Oss Tegen Armoede (PROTA) Ook in Oss is de projectleider van Er zijn voor jou betrokken bij het Platform en neemt deel aan diverse werkgroepen en activiteiten. Vanwege de aanstaande decentralisaties in de zorg, die in januari 2015 ingaan, gaat PROTA zich beraden op haar taak als stedelijk platform voor armoedebestrijding. Onder de titel Prota Nieuwe Stijl is een traject in gang gezet om de eigen positie in de veranderende gemeentelijke situatie opnieuw te bepalen. Daarbij wordt tevens gekeken of uitbreiding van het platform wenselijk is en wordt de huidige structuur tegen het licht gehouden. Eind 2015 moet dit traject zijn afgerond. De Vonk denkt hierin mee.
Armoede onder de loep (training voor professionals)
‘Armoede onder de loep’ is een training om de signalen van armoede te leren herkennen, te interpreteren en hier vervolgens in de hulpverleningsrelatie adequaat mee om te gaan. Op basis van eigen onderzoek en contacten met hulpverleners en hulpvragers is de training tot stand gekomen en op verzoeken uit het veld wordt deze verzorgd. Om het aantal trainers te vergroten, is de zogenaamde train-de-trainer-methode benut en daarmee is het aantal trainers uitgebreid. Om de kwaliteit van de trainers op peil te houden zijn deze in 2014 gehercertificeerd. Hieraan hebben 12 trainers, verspreid over het land, deelgenomen. We merken dat de door de gemeenten ingevoerde bezuinigingen in de zorg- en welzijnssector, ook effect hebben gehad op de aanvragen voor de training ‘Armoede onder de loep’. Door het wegvallen van budgetten voor externe deskundigheidsbevordering bij organisaties en instellingen, is in 2014 maar een beperkt beroep ons gedaan om deze training te verzorgen. Alleen voor de gemeente Heusden hebben we voor 75 professionals in de „armoedeketen‟ een bijeenkomst verzorgd over armoedesignalering. MAATJESPROJECTEN Maatjesproject ‘Er zijn voor jou’ Oss Het project ‘Er zijn voor jou’ beoogt gezinnen die minder zelfredzaam zijn en die te maken hebben met armoede en sociale uitsluiting, te ondersteunen door het inzetten van een maatje. Het project wordt onder beheer van PROTA uitgevoerd en heeft een eigen plaats verworven in het veld van hulp en zorg in de gemeente. Sinds eind 2012 is de uitvoering in handen van twee professionele vrijwilligers. De Vonk ondersteunt deze coördinatoren en de stuurgroep bij de uitvoering en de bewaking van het project. Door de wisseling van de coördinatoren heeft de uitvoering een tijdje onder druk gestaan, maar het project is erin geslaagd weer een nieuw coördinator aan te trekken waardoor er nieuw elan is gekomen. Wel blijkt hieruit dat coördinatie op vrijwillige basis, een project kwetsbaar maakt. De resultaten zijn hierdoor, ten opzichte van de planning, achtergebleven. In het afgelopen jaar heeft er één training plaatsgevonden en hieruit zijn 3 maatjes voortgekomen. Het aantal koppelingen is met 6 nieuwe erbij opgelopen tot 22 aan het eind van het jaar. Er zijn 24 maatjes beschikbaar, waarvan er 2 tijdelijk op non-actief hebben gestaan. Er zijn het afgelopen jaar vier „maatjesavonden‟ georganiseerd voor uitwisseling en deskundigheidsbevordering. 8 deelnemers wachten nog op een geschikt maatje, maar er hebben zich weer 7 nieuwe maatjes gemeld die in het voorjaar van 2015 worden getraind. Omdat het project een hoog „presentiegehalte‟ heeft, zijn het veelal langlopende koppelingen en de grens tussen maatje-zijn en vriendschap vervaagt hier soms door. Project ‘SchuldHulpMaatje (SHM)’ Oss In het verlengde van het Maatjesproject „Er zijn voor jou’, was De Vonk in het afgelopen jaar ook in ondersteunende zin betrokken bij SchuldHulpMaatje, het project van PROTA dat mensen in schulden bijstaat. Dit project heeft in het afgelopen
5
jaar een forse groei doorgemaakt, zowel aan de vraagkant als de aanbodkant. Vanwege de toegenomen belangstelling is een begin gemaakt met wekelijkse spreekuren. De projectleider heeft ook de deskundigheidsbevordering van de maatjes verzorgd. Maatjesproject ‘Er zijn voor jou’, Helmond De methodiek van het project „Er zijn voor jou’, zoals dat in Oss is ontwikkeld, is overdraagbaar gemaakt en in Helmond met succes uitgezet. In het afgelopen jaar is hard gewerkt aan het inbedden van de methodiek bij zowel professionele als vrijwilligersorganisaties. De stedelijke welzijnskoepel LEV/groep vervulde hierin een intermediaire rol. In het afgelopen jaar zijn de terugkombijeenkomsten voor de al opgeleide maatjes georganiseerd. Op de dag van de armoede, 17 oktober, is voor belangstellenden uit het veld een inleiding verzorgd over de gevolgen van het opgroeien in armoede. Het trainingsaanbod voor professionals en vrijwilligers is uitgezet onder de instellingen en er zijn plannen gemaakt voor het overnemen van de methodiek in de eigen instelling zoals bij Thuiszorg Samen Verder en bij SavantZorg. Deze laatste wil het project „Er zijn voor jou’ op gaan starten voor de 500 bewoners van een serviceflat, waarvan de meeste bewoners een laag inkomen hebben. De organisatie wil dit projectmatig aanpakken en heeft ons om ondersteuning gevraagd. De projectleider is verder actief betrokken bij het Armoedeplatform Helmond, neemt deel aan de bijeenkomsten ervan, maakt deel uit van de werkgroep Kind en Armoede en onderhoudt het netwerk. Vanwege de transities in de zorg en de daaraan gepaard gaande bezuinigingen, dreigt veel vrijwilligersondersteuning weg te gaan vallen. Veel vrijwilligers, maar ook de organisaties zelf, maken zich hier zorgen over. Dit heeft soms tot gevolg dat er geen vrijwilligers meer worden gekoppeld, omdat niet bekend is hoe de ondersteuning er in 2015 uit zal zien. Samen met enkele partners uit het netwerk is een projectvoorstel ontwikkeld en ingediend bij de gemeente, voor de aanpak van de gevolgen van armoede op de gezondheid van kinderen in de stad. SchuldenVrijMaatje, Tilburg Het project beoogt mensen die moeite hebben met het op orde houden van hun financiën bij te staan, om daardoor uit de problemen te blijven na een traject van schuldhulpverlening of ter voorbereiding op een traject van de schuldhulp. De looptijd van een maatjescontact varieert van een tot anderhalf jaar, afhankelijk van de situatie. Het afgelopen jaar zijn er 16 nieuwe koppelingen gemaakt en zijn er 13 succesvol afgerond. Eén koppeling was minder goed verlopen en een andere niet helemaal zoals bedoeld was. Aan het eind van het jaar heeft het project de beschikking over 34 gecertificeerde maatjes, waarvan er 24 zijn gekoppeld en 6 beschikbaar. Vier maatjes zijn vanwege persoonlijke omstandigheden tijdelijk niet beschikbaar. Er is veel aan bijscholing gedaan: er zijn in het afgelopen jaar 3 bijscholingsbijeenkomsten georganiseerd en deelname hieraan is verplicht in verband met de hercertificering. Daarnaast zijn er 3 x 3 bijeenkomsten voor de maatjes georganiseerd, voor het uitwisselen van ervaringen en het bespreken van casussen. De relatie met Bureau Schuldhulpverlening van de gemeente Tilburg is goed en wordt steeds beter omdat we steeds beter begrijpen hoe we elkaar kunnen ondersteunen. Wereldmaatjes, MST In 2013 hebben wij op verzoek van het Missionair Service Centrum Tilburg (MST) de training voor wereldmaatjes voor stadsnomaden ontwikkeld en met succes uitgevoerd. Deze training is bedoeld om vrijwilligers op te leiden als maatje voor mensen die dak- en thuisloos zijn en hen nabij te blijven in een langdurige periode van crisis. In de afgelopen twee jaar is het cursustraject vier keer met succes uitgevoerd. MST heeft vervolgens besloten om deze training breder aan te bieden aan belangstellende partners en ons gevraagd om de methodiek ervan te beschrijven en overdraagbaar te maken. Nadat deze klus was afgerond, is de methode Wereldmaatje in december gepresenteerd tijdens een studiebijeenkomst. Dit om te bekijken of deze methode in aangepaste vorm voor ketenpartners in de stad nuttig kan zijn. PROJECTEN DIE VRIJWILLIGERS ONDERSTEUNEN De rol van vrijwilligers in de samenleving wordt steeds belangrijker en er worden steeds hogere eisen gesteld aan hun bekwaamheden en inzet. Om hen hierin te ondersteunen, voerde De Vonk de navolgende projecten en activiteiten uit: A. B. C. D.
De achterban in de voorhoede; ondersteuning pastores en diaconale vrijwilligers Hulp bij rouw en verlies Binnen Boord Mensen voor mensen
A. De achterban in de voorhoede Door de samenvoeging van parochies tot grotere eenheden is het belangrijk dat de diaconie goed wordt ingebed en dat dit planmatig en procesmatig goed wordt aangepakt. De Vonk verzorgt op verzoek van parochies structurele of incidentele ondersteuning bij het opbouwen en versterken van de diaconie en deed dat in 2014 als volgt:
6
Parochie Peerke Donders, Tilburg In het kader van het fusieproces van de Tilburgs parochies zijn de verschillende diaconale groepen ondersteund bij het opbouwen van een goede relatie en ter versterking van het diaconale werk; Titus Brandsmaparochie Oss Op verzoek van deze parochie is ondersteuning geboden bij het organiseren van de „Zorgcyclus‟, een drietal bijeenkomsten over de recente ontwikkelingen in de zorg en de mogelijke rol van de diaconie, voor 50 belangstellenden. Verder waren we betrokken bij een voorbereidingsgroep die door de parochies is opgericht, om de wenselijkheid van een diaconaal noodfonds te onderzoeken en bij het opzetten van een schoenendozenproject van de parochie in Heesch, in samenwerking met de scholen; De Samaritaan, Tilburg Deze houdt zich bezig met noodhulp in de parochie. Wij waren uitgenodigd om de bezinning hierop te leiden en scholing te geven. Mariaparochie Etten-Leur Deze parochie heeft ons ingeschakeld om te helpen bij het uitbouwen van de diaconie op een planmatige en projectmatige wijze. Wij bieden deskundigheidsbevordering, denken mee in de beleidsmatige aanpak en zijn gevraagd om een activerend onderzoek te gaan doen naar de kansen voor de diaconie. Dit onderzoek wordt in 2015 uitgevoerd. Hulpdienst diaconie Veghel Op verzoek van de Hulpdienst Diaconie, is een bijeenkomst verzorgd voor de vrijwilligers van de hulpdienst over armoedebestrijding en de grenzen aan de vrijwilligheid hierbij. Er waren 25 aanwezigen. Werk in uitvoering Voor contact en uitwisseling op diaconaal vlak voor pastores diaconie en diaconale vrijwilligers zijn er het afgelopen jaar twee bijeenkomsten Werk in uitvoering verzorgd in Son en in Liempde, in het bisdom „s-Hertogenbosch, met steeds een 25tal deelnemers per bijeenkomst. B. Project Hulp bij rouw en verliesverwerking Het project heeft als doel om vrijwilligers, die mensen die met verlies en rouw te maken hebben nabij zijn, in hun werk te ondersteunen. Naast de gebruikelijke ondersteuning die we bieden, hebben we in het afgelopen jaar ook twee regionale studiebijeenkomsten georganiseerd in ‟s-Hertogenbosch. Een studiedag met als thema Van rauw naar rouw, met 50 aanwezigen en een studiedag over de mens als verhaal, over het biografisch werken in de rouwbegeleiding. Hieraan namen 47 mensen deel. De vierdaagse cursus Rouwbegeleiding met een terugkomdag, is opnieuw uitgevoerd en hieraan is door 10 vrijwilligers deelgenomen. Verder is ondersteuning geboden aan de door stichting Dood en Rouw West-Brabant georganiseerde dag in Roosendaal, 65 deelnemers, met als thema „aan de slag met verlies‟. C. Binnen Boord De oecumenische inloophuizen in het bisdom Breda krijgen ondersteuning bij hun vrijwillige inzet voor kwetsbare mensen die bij hen terecht kunnen voor contact en activiteiten. In het afgelopen jaar is drie maal het besturenberaad georganiseerd, waaraan steeds een achttal huizen deelneemt. Voor de besturen en de vrijwilligers is een studiedag georganiseerd waar Erik Borgman een lezing met discussie heeft verzorgd over de plaats van deze kerkelijke vorm van maatschappelijke opvang in de samenleving en hoe het hieraan woorden te geven die recht doen aan deze diaconale inzet. Hij legde het verband tussen de Katholieke Sociale Leer en de praktijk van de diaconie. Het was een inspirerende bijeenkomst waar 34 mensen aanwezig waren. Besloten is om in 2015 over dit onderwerp een vervolgbijeenkomst te organiseren, ook omdat de druk vanuit de gemeentelijke overheid op de inloophuizen toeneemt. Zij worden in toenemende mate door de gemeenten ontdekt als een aantrekkelijk (goedkope) vorm van maatschappelijk inzet voor kwetsbare groepen. Zij zijn bereid hiervoor te betalen, maar alleen als het inloophuis zich voegt naar de regels die de gemeente hiervoor hanteert. In de inloophuizen in Breda is het een punt van discussie of je hierin mee moet gaan, of juist niet. Een andere gemeente geeft een zogenaamde waarderingssubsidie en verwacht als tegenprestatie dat het inloophuis meewerkt aan de maatschappelijke activering van mensen met een grote achterstand tot de arbeidsmarkt. Het komende jaar blijven we deze ontwikkeling nauwlettend volgen. D. Mensen voor Mensen Voor de versterking van de kwaliteiten van (kerkelijke) vrijwilligers heeft De Vonk enkele trainingen ontwikkeld en uitgezet. Dit zijn ‘Herkennen van armoedesignalen’, ‘Antennetraining Zorg in eigen dorp’, ‘Mantelzorg: wat bezielt me?’ en de luistertraining ‘De kunst van het verstaan’. In de loop van 2014 zijn daar nog twee trainingen bijgekomen: de training „Het stokje doorgeven’ voor vrijwilligers in de diaconie en de training „SchuldenVrijMaatje’, die we na een succesvolle uitvoering in Deurne in ons aanbod hebben opgenomen. In het afgelopen jaar is als volgt uitvoering gegeven aan dit project:
7
Training ‘Herkennen van armoedesignalen’ voor vrijwilligers De Pijler, Limburg Op verzoek van de Pijler, het Limburgs platform tegen armoede, hebben we een training verzorgd voor cliëntenraden Werk en Bijstand over het signaleren van armoede op de verschillende leefgebieden van ouderen, jongeren, alleenstaande ouders en nieuwe armen. Deze training is gedeeltelijk uitgezonden door de lokale Omroep Midden-Limburg. Seniorenraad, Best Op verzoek van de Seniorenraad en enkele kerken in Best, is de training in armoedesignalering verzorgd. Het waren twee goedbezochte en inspirerende bijeenkomsten als start voor een betere samenwerking in de keten van armoedebestrijding. SchuldenVrijMaatje (SVM) Grip op schulden, Deurne Op verzoek hebben we twee keer de cursus verzorgd voor nieuwe maatjes en zijn de 30 eerder opgeleide maatjes gehercertificeerd. Verder heeft er enkele keren werkoverleg plaatsgevonden voor het bespreken van koppelingen en casussen. Vincentiusvereniging Breda In Breda heeft de Vincentiusvereniging gezocht naar mogelijkheden om een eigen project SchuldenVrijMaatje op te zetten. De Vonk is gevraagd hierbij te ondersteunen en de training van de maatjes op zich te nemen. Door onder andere het uitvallen van de beoogde coördinator is dit in het afgelopen jaar nog niet van de grond gekomen; in 2015 krijgt dit initiatief een vervolg. Bisdom Breda Met het bisdom is gesproken over de haalbaarheid van dit project voor de diaconie in het bisdom. Het bisdom overweegt om in het landelijk gebied aan te sluiten bij het landelijke project SHM vanwege de structuur; voor de diaconie in de stad Breda wil het bisdom met het project SVM van De Vonk in zee gaan. Training ‘Het stokje doorgeven’ Op verzoek van de Mariaparochie in Etten-Leur is een training ontwikkeld en verzorgd van drie bijeenkomsten om als diaconale vrijwilliger te ontdekken waar je kwaliteiten liggen en op welke wijze je deze het beste tot zijn recht kunt laten komen in de praktijk van de diaconie. Daar hoort ook bij het in vertrouwen los durven laten en overdragen. Hieraan is door 15 vrijwilligers deelgenomen. In 2015 wordt deze cursus opnieuw aangeboden. ‘Antennetraining’ in het kader van Zorg in eigen Dorp Op verzoek van de werkgroep Zorg in eigen dorp, Wintelre, is de antennetraining verzorgd van 5 bijeenkomsten. Hieraan hebben 12 vrijwilligers deelgenomen. Zij zijn opgeleid om in de gemeenschap te fungeren als antenne voor dorpsgenoten die vragen hebben op het vlak van welzijn en zorg, om hen vakkundig te verwijzen naar passende hulp. ‘Mantelzorg: wat bezielt me?’ Op verzoek van de Missiezusters van de H. Geest in Uden is deze cursus verzorgd. Hieraan is door 13 zusters deelgenomen. We merkten dat door de transities van een deel van de AWBZ en de jeugdzorg naar de WMO, er door gemeenten nog geen beleid is ontwikkeld op het vinden, binden en toerusten van de noodzakelijke vrijwilligers. Daarom is in het afgelopen jaar beperkt werk gemaakt van het onder de aandacht brengen van ons aanbod van deskundigheidsbevordering. In 2015 willen wij de gemeenten informeren over de mogelijkheden die De Vonk op dit terrein heeft te bieden. MAATSCHAPPELIJKE DEBAT OVER ARMOEDE EN SOCIALE UITSLUITING De Vonk heeft in het afgelopen jaar regelmatig deelgenomen aan het maatschappelijk debat over armoede en sociale uitsluiting in Nederland, als gastspreker of als lid van een forum of panel. Buiten de al eerder beschreven activiteiten op dit vlak zijn de volgende bijdragen nog het vermelden waard: Sociale Alliantie De Vonk is een van de aangesloten partners van de Sociale Alliantie, het landelijk netwerk van armoedebestrijders. Jaarlijks worden er door de Alliantie regionale studiedagen georganiseerd, waaraan wij een bijdrage leveren. We waren betrokken bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van de bijeenkomst in regio Zuid, waar het lokale beleid voor armoedebestrijding centraal stond en best practices van samenwerking werden uitgewisseld. Wij zijn present op de jaarlijkse ledenraad en leveren een inhoudelijke bijdrage aan de agendasetting voor het overleg met de staatssecretaris, mevrouw Klijnsma. VKMO Op verzoek van het Verband van Katholieke Maatschappelijke Organisaties (VKMO) hebben wij een themabijeenkomst verzorgd over armoede en sociale uitsluiting, in het kader van handen en voeten geven aan de Katholieke Sociale Leer. Deze bijeenkomst werd bezocht door 22 leden van het VKMO.
8
ALGEMEEN BESTUUR
MEDEWERKERS
Nico Peterse, voorzitter Tine Ansems, directeur en projectuitvoering Wim Gianotten, penningmeester Mirjam Mulder-Doggen, bureaumanager en projectuitvoering Til van der Sanden-Stoelinga, secretaris Ria van Nistelrooij, onderzoeker en projectuitvoering Ad van Kuijk, lid Marja Wittenbols, projectuitvoering José Engbers-van den Hurk, lid Karin van Leeuwen, secretariaat In de loop van het jaar is het bestuur uitgebreid met: Cally Bruschinski Ine Schel, gedetacheerd door stichting Actioma, heeft in april Mien Paridaans afscheid genomen vanwege pensionering. Nera Jerkovic Peter Hoefnagels, op voordracht van het bisdom van Breda. Thijs Caspers, adviseur Eind 2014 heeft Wim Gianotten afscheid genomen als bestuurslid en penningmeester, Cally Bruschinski is hem opgevolgd. RELATIE MET DE BISDOMMEN Stichting De Vonk hecht aan een goede relatie met de kerkelijke achterban. Zowel met de bisdommen „s-Hertogenbosch en Breda als met congregaties en katholieke instellingen bestaan goede contacten. Hoewel De Vonk als stichting autonoom is en financieel onafhankelijk, bestaat er een formele band met de beide bisdommen. Ook het werkgebied van onze stichting valt hiermee samen. LANDELIJK NETWERK MA-INSTELLINGEN De Vonk maakt deel uit van het landelijk netwerk van de zeven katholieke instellingen voor MA-werk. In dit netwerk vindt afstemming en samenwerking plaats met als oogmerk de werksoort te versterken, de professionaliteit van de medewerkers te vergroten en samen op te trekken bij fondswerving. Actioma, de koepelorganisatie van de katholieke instellingen voor maatschappelijk activeringswerk, organiseert daarnaast deskundigheidsbevordering voor de regionale MA-instellingen. DIENSTVERLENING AAN DERDEN Actioma Op verzoek van de stichting Actioma is bestuursondersteuning verzorgd, eveneens ten behoeve van de stichtingen die gelieerd zijn aan Actioma. Mr. G.J. Dekkersfonds In het afgelopen jaar heeft De Vonk ook de advisering en de administratieve ondersteuning van het mr. G.J. Dekkersfonds op zich genomen. Dit is een landelijk opererend fonds voor noodhulp. SAMENWERKINGSPARTNERS Actioma Sociale Alliantie Bijzondere Jeugdzorg Brabant, Deurne Bisdom ‟s-Hertogenbosch Bisdom van Breda Gemeente Tilburg Platform Sociale Zekerheid Tilburg Stedelijk Diaconaal Beraad Breda e.o. St. Leergeld Nederland en lokale stichtingen Leergeld Protestantse Kerken in Nederland (PKN) Armoedeplatform Helmond CLiP, stichting Cliëntenparticipatie Gemeente Gemert/Bakel Platform Regio Oss tegen Armoede (PROTA) Gemeente Oss Gemeente Eersel
FINANCIERS Commissie P.I.N. diverse gemeenten KLCMO GDWH SKaNfonds Stichting Porticus Vincentius Vereniging Lokale fondsen
9
PUBLICATIES
„Arm-en-Rijkspel’, ontwikkeld voor de bovenbouw basisonderwijs om armoede bespreekbaar te maken, De Vonk, 1e herdruk in januari 2009, 2e geactualiseerde herdruk februari 2015 Grote Voorschutboek, uitspraken van kinderen, sommige voorvallen kunnen alle kinderen overkomen, anderen hangen sterk samen met het langdurig van weinig geld moeten rondkomen. ´De daad bij het woord´, activerend onderzoek naar de diaconie in Groot Breda, T. Ansems, februari 2013 ´Oma op facebook´ samenvatting voor vrijwilligers van het gelijknamige rapport naar de samenwerking en afstemming tussen de formele en de informele zorg in de Kempengemeenten, T. Ansems, mei 2012 ‘Oma op facebook´ onderzoek naar de samenwerking en afstemming tussen de formele en de informele zorg in de Kempengemeenten, T. Ansems februari 2012 ´De kracht van onderaf`, brochure waarin de ondersteuning voor de diaconie in beeld is gebracht, 2011 ´Koningsverhalen´ dilemma´s in het (diaconale) vrijwilligerswerk in beeld aan de hand van de koning en zijn lakei, M. Wittenbols, oktober 2010
TRAININGEN ‘Het stokje doorgeven’, serie bijeenkomsten voor diaconale vrijwilligers, M. Mulder-Doggen, oktober 2014 „SchuldenVrijMaatje‟ training voor vrijwilligers tot maatjes voor mensen met schulden, M. Wittenbols, november 2013, geactualiseerd in 2014 Methodiek Er zijn voor jou, maatjeswerk voor kwetsbare gezinnen, R. van Nistelrooij, geactualiseerd in 2014 „Armoede onder de loep’, training om beter om te gaan met gezinnen in armoede, M. Wittenbols, geactualiseerd in 2014 „Oog voor armoede’, masterclass t.b.v. de Jeugdzorg, R. van Nistelrooij/BJ Brabant Deurne, maart 2009 „Mantelzorg, wat bezielt me’, cursus van zes bijeenkomsten om mantelzorgers te inspireren in hun zoektocht naar een antwoord op de vraag: „mantelzorg, wat bezielt me?‟ D. Beneken genaamd Kolmer, maart 2006 „Mantelzorg, wat bezielt me’ handleiding voor begeleiders, M. Wittenbols, april 2006 “Met de neus in de wind”, module voor hulpverleners, R. van Nistelrooij, maart 2006
Voor meer informatie: www.stichtingdevonk.nl
10
