Jaarverslag Stichting Sigma 2012
Inhoud
Voorwoord
2
Inleiding
3
De organisatie Sigma
3
Gemeente Nijkerk
7
Steunpunt Welzijn Ouderen Hoevelaken
9
Steunpunt Vrijwilligerswerk
11
“Project Cliëntondersteuning: Formulierenhulp en Ouderenadvies”
17
Algemeen
17
Formulierenhulp
18
Ouderenadvies
19
Steunpunt Mantelzorg
22
Samenwerken, netwerken en verbinden
26
Vooruitblik: 2013 en verder
27
Financieel overzicht 2012
30
2
Voorwoord “Sigma verbindt”: mensen onderling, beroepskrachten en vrijwilligers, mensen en organisaties, beleid en uitvoering, vraag en aanbod, signalen en initiatieven. Terugkijkend op 2012 vormt dat gegeven een belangrijke rode draad in de activiteiten van Sigma, stichting voor welzijn+zorg+wonen. Sigma doet haar naam eer aan: Sigma is immers het teken uit het Griekse alfabet dat zaken bij elkaar doet optellen. In de non-profit sector moet veel verantwoord worden, zijn cijfers, tijden en meetbare resultaten leidend in de managementtaal. Sigma wil echter meer doen dan optellen, namelijk ook op-plussen en verbinden. Die laatste twee begrippen hebben niet zozeer met kwantiteit te maken maar met kwaliteit. Wij zijn tevreden als de kwaliteit van leven van mensen voor wie we werken, verbetert doordat ze antwoorden op hun vragen vinden die hen helpen te participeren in de maatschappij. Maar ook als we signalen van inwoners kunnen bundelen en met enkele organisaties samen kunnen werken aan verbetering van informatie, werkprocessen of nieuwe initiatieven kunnen ontwikkelen. En wat te denken van mensen die we als vrijwilliger op een passende plek werk kunnen bieden dat voldoening schenkt… Voor u ligt het jaarverslag van Sigma over 2012, waarin we beide kanten willen belichten: kwaliteit en kwantiteit van werken aan onze opdracht. Dat we vanaf de start van Sigma de keuze hebben gemaakt te willen werken in een nauwe verbintenis tussen beroepskrachten en vrijwilligers, blijkt een inspirerende route opgeleverd te hebben. Het Project Cliëntondersteuning, dat in 2012 afgerond is en vanaf 2013 voortgezet wordt als structurele dienst aan grote groepen inwoners, onderstreept de waarde hiervan. En gek genoeg spelen ook hier kwaliteit en kwantiteit een belangrijke rol. Dankzij de grote groep enthousiaste vrijwilligers is het bereik van ons werk vele malen groter geworden, terwijl de kosten ervan beperkt zijn gebleven. Met inzet van deskundige, maar parttime werkende, beroepskrachten is de continuïteit en kwaliteit van de dienstverlening veilig gesteld en kan deze verder ontwikkeld worden. Hoe wilt u de waarde van welzijn nog meer bewezen zien? In dit jaarverslag worden onze diensten en prestaties in 2012 beschreven. Verantwoorden en dan weer vooruitblikken. De wereld staat niet stil! Namens bestuur en medewerkers van Sigma Jetty Reker, coördinator
3
Inleiding 2012 was een bewogen jaar. We werden bestookt met nieuws over veranderingen in zorg en welzijn, op het gebied van inkomen en financiën: crisis op alle fronten. De gemeente heeft na een lange voorbereidingsperiode het nieuwe Wmo-beleid vastgesteld. Vanuit Sigma zijn we er erg blij mee dat we onze diensten voor een groeiende groep ouderen en mensen met problemen op het administratieffinanciële vlak structureel kunnen voortzetten vanaf 2013. We hebben in 2012 al gemerkt dat de vragen toenemen, maar ook dat ze ingewikkelder worden. Preventief werken is in deze tijd daarom extra van belang. Het werkt kostenbesparend, je kunt meer met inzet van vrijwilligers voor anderen betekenen, mensen kunnen in een vroeg stadium aan het denken (én werk) gezet worden over eigen verantwoordelijkheid voor hun leven. Samenwerking met vrijwilligers is van cruciaal belang in onze visie en werkwijze. Het maakt een deel van de dienstverlening laagdrempelig én bovendien relatief goedkoop. We willen wel blijven benadrukken dat het werken met vrijwilligers aan een aantal voorwaarden moet voldoen en dat goede coördinatie, training en coaching blijvend deskundige inzet behoeven om kwaliteit te leveren. In dit jaarverslag blikken we eerst terug op 2012, om te verantwoorden op welke manier we aan onze opdracht hebben gewerkt. Aan het eind van dit verslag werpen we alvast een blik op een aantal aspecten en voornemens voor de toekomst.
De organisatie Sigma Sigma, stichting voor welzijn+zorg+wonen is op initiatief van de gemeente Nijkerk per 1 januari 2007 opgericht en geeft met name invulling aan taken op het gebied van de prestatievelden 3, 4 en 5 van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Sigma vervult een aantal basistaken vanuit de Steunpunten Vrijwilligerswerk, Mantelzorg en Welzijn Ouderen Hoevelaken. Daarnaast is de cliëntondersteuning uitgebreid met diensten op het gebied van ouderenadvies en formulierenhulp. Tot en met 2012 werden deze taken projectmatig uitgevoerd. Vanaf 2013 vormen ze onderdeel van de basistaken van Sigma. Sigma vervult tevens een belangrijke coördinerende rol op het gebied van (informele) zorg en welzijn.
4
Doelstelling Sigma biedt informatie, advies en ondersteuning aan inwoners van de gemeente Nijkerk, zodat zij zo goed mogelijk zelfstandig kunnen beslissen over de invulling van hun eigen leven, ook als daarbij zorg van anderen nodig is.
Doelgroep Sigma biedt diensten en activiteiten voor alle inwoners van de gemeente Nijkerk. De nadruk ligt daarbij op senioren, mantelzorgers, kwetsbare volwassenen, vrijwilligers, maatschappelijk stagiaires en vrijwilligersorganisaties.
De organisatie
Het bestuur Het bestuur van de Stichting Sigma bestaat uit 5 personen: Dhr.N.van Wageningen, Hoevelaken
voorzitter
Dhr.J.C.M.Kempers, Nijkerk
penningmeester
Dhr.E.Wulfsen, Nijkerk
secretaris
Mevr.M.H.Pekelaer, Nijkerk
algemeen bestuurslid
Dhr.H.v.d.Top, Hoevelaken
algemeen bestuurslid
Vanaf 2012 wordt er met een rooster van aftreding en opvolging gewerkt, waarbij gestreefd wordt naar maximaal één wissel van een bestuurslid per jaar.
5
Personele bezetting De personele bezetting zag er per 31 december 2012 als volgt uit: Op basis van 36-urige werkweek coördinator consulent welzijn/mantelzorg administratief medewerker consulenten vrijwilligerswerk projectmedewerker formulierenhulp projectmedewerker ouderenadvisering consulent formulierenhulp/ouderenadvies Totaal:
31-12-2012
31-12-2011
0,78 fte 0,58 fte 0,62 fte 0,88 fte 0,56 fte 0,56 fte 0,33 fte 4,31 fte
0,78 fte 0,58 fte 0,58 fte 0,80 fte 0,56 fte 0,56 fte wisselende inzet
3,86 fte
Inzet vrijwilligers en stagiaire Naast de inzet van bovengenoemde beroepskrachten hebben bijna 100 vrijwilligers zich in 2012 voor Sigma ingezet. Zo zijn er een vrijwilliger voor receptietaken op kantoor en een vrijwillig beheerder in De Kopperhof. Daarnaast was in de eerste helft van het jaar een derdejaars stagiaire van de Hbo-opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening 4 dagen per week actief. Verder ziet de verdeling van de groep vrijwilligers er als volgt uit: LEEFTIJD
VROUW
MAN
TOTAAL
< 45 jaar
3
1
4
45-65 jaar
26
5
31
> 65 jaar
45
18
63
Totaal
74
24
98
VRIJWILLIGER BIJ:
VROUW
MAN
TOTAAL
Steunpunt Welzijn Ouderen Hoevelaken
44
20
64
Ouderenadvies
24
1
25
Formulierenhulp
5
3
8
Algemeen
1
0
1
Totaal
74
24
98
De inzet van vrijwilligers die voor Sigma actief zijn, bedraagt in ieder geval 4000 uur per jaar voor het Steunpunt Welzijn Ouderen Hoevelaken en minimaal 1500 uur per jaar voor Formulierenhulp en Ouderenadvies. Dit is in uren vergelijkbaar met de inzet van ongeveer 3 fulltime beroepskrachten.
Bereikbaarheid Sigma Het kantoor van Sigma is vijf ochtenden per week van 9:00 – 13:00 uur geopend voor bezoekers en bereikbaar via de telefoon. Op dinsdag en donderdag is het
6
kantoor ook tijdens de middaguren bezet en bereikbaar. Op de overige dagen is de bezetting in de middag wisselend, in verband met eventuele werkzaamheden elders van alle (parttime) medewerkers. Naast de locatie op de Oosterstraat, die een laagdrempelige en publieksvriendelijke uitstraling heeft, maken de medewerkers incidenteel gebruik van een kantoorruimte in Hoevelaken. Gezien het stijgende aantal cliëntvragen is de kantoorruimte in Nijkerk op enkele werkdagen eigenlijk te klein. Meer werkruimte zou ontwikkeling van taken met inzet van vrijwilligers op kunnen leveren. Als Sigma meer taken uit gaat voeren is meer werkruimte één van de randvoorwaarden daarbij.
Spreekuren, telefoon, website Zowel in Nijkerk als Hoevelaken wordt wekelijks een inloopspreekuur gehouden. Het spreekuur in Nijkerk is een inloopspreekuur voor mensen met vragen gericht op formulierenhulp. Het spreekuur in Hoevelaken richt zich op alle diensten. Het inloopspreekuur voor Formulierenhulp kan niet meer alle vragen opvangen. Daarom is er wekelijks een tweede afsprakenspreekuur waar 2 à 3 cliënten terecht kunnen. Beide spreekuren worden bemenst door vrijwilligers, met een coachende beroepskracht op de achtergrond. De scholierenspreekuren voor Maatschappelijke Stage worden, omdat de digitale vacaturebank beter is gaan functioneren binnen de werkwijze die Sigma, scholen en vrijwilligersorganisaties hebben ontwikkeld, minder druk bezocht. Wellicht dat in 2013 een andere werkvorm voor face-to-face contact met leerlingen ingevoerd wordt. Zowel fysiek, via e-mail als telefonisch krijgen we bij Sigma veel incidentele, informatieve vragen. We schatten dat het ongeveer 300 vragen per jaar betreft. In dit schema zijn de in 2012 geregistreerde incidentele vragen, op basis waarvan mensen weer zelfstandig hun weg vervolgen, aangegeven per thema.
Eenmalige vragen 2012 Informatie algemeen 23%
23% 7%
29%
Informatie mantelzorg Informatie ouderenadvies Informatie formulierenhulp
18%
Informatie vrijwilligerswerk
7
De website van Sigma wordt veel bekeken. Inmiddels is deze, door alle mogelijkheden op digitaal gebied, al weer verouderd. In 2013 wordt naar verwachting een nieuwe website ontwikkeld, die meer interactie met bezoekers mogelijk zal maken. Belangrijk onderdeel van de website is de vacaturebank voor vrijwilligers. Veel mensen die zelf op zoek gaan naar een vrijwilligersklus maken hier gebruik van.
BEZOEKEN
SIGMA WEBSITE
VACATUREBANK
2012
2011
2012
2011
Januari
4700
3336
1551
629
Februari
4693
3492
1549
662
Maart
3742
3405
1235
632
April
4163
2391
1374
430
Mei
3761
3150
1241
497
Juni
3413
3492
1126
613
Juli
2675
2595
883
499
Augustus
2695
3724
889
745
September
4096
3840
1352
652
Oktober
6280
4201
2072
673
November
5955
4694
1965
832
December
2929
3609
967
622
Totaal
49102
41929
16204
7486
Gemeente Nijkerk
Sigma geeft uitvoering aan diverse taken op het gebied van het lokale Wmobeleid. De subsidieverstrekking gaat daarom gepaard met afspraken op verschillende prestatievelden van de Wmo. In 2012 heeft, zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau, regelmatig overleg plaatsgevonden. Daarnaast heeft Sigma een bijdrage geleverd aan de beleidsontwikkeling op het gebied van de Wmo en daaruit voortvloeiende thema’s door actieve aanwezigheid bij diverse door de gemeente georganiseerde bijeenkomsten. Vanuit het werkveld heeft Sigma regelmatig signalen aan de gemeente gerapporteerd ten behoeve van beleidswijzigingen. Zo is er onder meer een werkgroep bezig gegaan met het ontwikkelen van een eenduidige toelatingsprocedure voor woon-zorgcomplexen binnen de gemeente. Uit vele contacten met ouderen (onder meer vanuit de Preventief Huisbezoeken) bleek namelijk dat deze procedures per complex verschillend en mede daardoor erg onduidelijk waren. Ook vanuit formulierenhulp zijn diverse signalen opgepakt om de dienstverlening en communicatie vanuit de gemeente aan inwoners te kunnen verbeteren.
8
Daarnaast is in goede samenwerking met betrokken ambtenaren gewerkt aan een aantal initiatieven. Hierbij valt onder meer te denken aan de actie voor jonge mantelzorgers en de vrijwilligersprijs. Het overleg met de gemeente verloopt in een goede verstandhouding met elkaar. We merken wel dat het erg belangrijk is om de rol en positie van Sigma binnen het werkveld telkens weer te verhelderen in het kader van alle ontwikkelingen.
Gemeenteraad Met enige regelmaat wordt er aan individuele gemeenteraadsleden uitleg gegeven over de werkzaamheden en ontwikkelingen binnen het werkveld van Sigma. In 2012 heeft er tweemaal een bezoek van de CU/SGP-fractie aan Sigma plaatsgevonden in het kader van het nieuwe Wmo-beleid.
Gemeentelijke overleggen Sigma participeert actief in een aantal gemeentelijke (beleids)overleggen: de Regiegroep Wonen, Welzijn en Zorg, de beide Sociaal Beraden, de pilot beleidsgestuurde contractfinanciering en diverse incidentele bijeenkomsten over bijvoorbeeld de verwachte transities en accommodatiebeleid. Daarnaast is er met enige regelmaat (streven is 2 keer per jaar) overleg op uitvoeringsniveau tussen medewerkers van het Loket Maatschappelijke Ondersteuning en de medewerkers cliëntondersteuning van Sigma. Voor alle genoemde overlegvormen geldt dat we telkens op zoek zijn naar actie en constructieve samenwerking. Deze overleggen bieden enerzijds platform voor onderlinge informatie-uitwisseling, maar moeten ons inziens tevens een basis vormen waar in netwerksamenwerking problemen verholpen of initiatieven uitgewerkt kunnen worden.
Beschikking 2012 De beschikking 2012 beschrijft de taken die Sigma in het betreffende jaar moest uitvoeren en waarover in dit verslag verantwoording afgelegd wordt. Het project ‘Cliëntondersteuning: Formulierenhulp en Ouderenadvies’ is in 2012 afgerond. Aangezien er over een belangrijk onderdeel daarvan, het Preventief
9
Huisbezoek Ouderen 75 tot en met 80 jaar, een aparte rapportage is geschreven zal de projectverantwoording kort beschreven worden. Per dienst zal in het vervolg van dit verslag een korte verantwoording gegeven worden, waaruit zal blijken dat aan alle gevraagde prestaties voldaan is.
Steunpunt Welzijn Ouderen Hoevelaken (SWOH)
Zoals de activiteitengids beschrijft, worden er op bijna ieder dagdeel activiteiten voor senioren in De Kopperhof te Hoevelaken georganiseerd. Door de verspreiding van deze gids aan alle 60-plussers in Hoevelaken zijn alle (potentiële) bezoekers op de hoogte van het aanbod. Het aanbod loopt het hele jaar. Er zijn een aantal activiteiten die op verzoek van de deelnemers ook in de zomerperiode doorgaan. Inzet consulent en vrijwilligers Het beheer van de zaal wordt verzorgd door een vrijwillig beheerder. Bij de activiteiten zijn gastvrouwen en gastheren aanwezig en in sommige gevallen docenten of deskundige vrijwilligers die een specifieke activiteit of cursus begeleiden. De consulent welzijn is gemiddeld 6 uur per week actief. Binnen deze uren wordt onder meer aandacht besteed aan het ontwikkelen van nieuwe (vraaggerichte) activiteiten, werven en begeleiden van vrijwilligers, informatie bieden over welzijn ouderen in algemene zin en samenwerking bevorderen ten behoeve van de dienstverlening aan senioren. Minimaal tweemaal per jaar verschijnt een nieuwsbrief voor vrijwilligers van het SWOH en ook is er in 2012 tweemaal een vrijwilligersoverleg georganiseerd, eenmaal met als thema ‘signaleren’. Alle vrijwilligers worden eens per jaar uitgenodigd voor een feestavond, die georganiseerd wordt om hen te bedanken voor hun inzet die het uitvoeren van al de activiteiten mogelijk maakt. Activiteiten Op het gebied van ontmoeting zijn in 2012 enkele nieuwe activiteiten (verder) ontwikkeld waar veel animo voor is: het wekelijkse internetcafé en de daaruit
10
voortvloeiende workshops, maar ook het filmcafé dat eens per maand gehouden wordt. Deze activiteiten blijken in een behoefte te voorzien en trekken ook de jongere ouderen. Bovendien opent het internetcafé nieuwe (digitale) wegen voor veel mensen waardoor ontmoeting met anderen tot stand komt. In 2013 wordt het aanbod op dit gebied uitgebreid met enkele computercursussen. Er is veel aandacht besteed aan de inzet van vrijwilligers bij deze activiteiten en het stimuleren van eigen initiatief van zowel vrijwilligers als deelnemers. Voorbeeld van het laatste is de studiekring: een groep senioren die zichzelf organiseert (en alleen gebruik maakt van de faciliteiten van De Kopperhof). Ook beweging en leefstijl zijn belangrijke thema’s in deze tijd. De cursussen op dit gebied lopen goed en in 2013 wordt gezocht naar uitbreidingsmogelijkheden: enerzijds voor de jonge senioren (bijvoorbeeld meer zumba) anderzijds voor de meer kwetsbare ouderen, die door ziekte en/of ouderdom met bewegingsbeperkingen te maken krijgen.
ACTIVITEIT
2012
Aangezien veel ouderen ook mantelzorger zijn of worden is er een nieuwe activiteit ontwikkeld gericht op deze doelgroep. Onderlinge ontmoeting en gesprek worden hier via creatief bezig zijn bevorderd.
2011
Gymnastiek
402
522
Werelddans
202
208
Country-line dans
409
395
Zumba
512
480
1525
1605
312
304
0
0
312
304
0
64
628
633
Klaverjassen
1791
1798
Bridge
3084
3132
Bingo
164
206
Kaarten maken
400
458
Biljart
430
311
Koersbal
318
349
Filmcafé (6x)
307
-
Internet-café
135
-
7257
6887
Kookclub op zondag
168
164
Verrassingsmaaltijden
409
448
Totaal Meer Bewegen voor Ouderen Schilderen Koken voor mannen Totaal creativiteitscursussen Computercursussen
Bij het SWOH is een groep van ruim 60 vrijwilligers actief. Daarnaast is er een vaste groep docenten voor bewegings- en creatieve activiteiten.
WERKELIJKE BEZOEKEN
Soos
Totaal recreatie en ontmoeting
In de samenwerking met Totaal maaltijden 577 612 Ouderenadvies is een informatie9671 9472 TOTAAL ACTIVITEITEN bijeenkomst voor senioren belegd met informatie over de manier waarop thuistechniek (domotica) kan helpen om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven wonen.
11
Op bovengenoemde wijze besteden we aandacht aan het vervlechten van de Sigma-diensten ten behoeve van de doelgroep ouderen. Hier zal in 2013 zeker vervolg en (waar mogelijk) uitbreiding aan gegeven worden. De consulent welzijn is in 2012 door ziekte een zestal maanden afwezig geweest. In die periode zijn de taken zoveel mogelijk vervangen door de coördinator.
Steunpunt Vrijwilligerswerk
Basistaken Vanuit het steunpunt vrijwilligerswerk is in 2012 zowel veel aandacht besteed aan de basistaken betreffende het reguliere vrijwilligerswerk, als aan basistaken voor de verdere ontwikkeling van de makelaarsOVERZICHT ACTIVITEITEN functie voor Maatschappelijke Stage (MaS). STEUNPUNT VRIJWILLIGERSWERK 2012 Dit laatste is gebeurd in nauwe samenwerAantal inschrijvingen steunpunt 71 king met de scholenwerkgroep MaS. Over Aantal intakegesprekken 70 extra taken van de makelaar zijn nadere 42 afspraken gemaakt. Vanuit de reservegelden Aantal matches voor MaS (doordat het project in het eerste Aantal bemiddelingstrajecten 7 subsidiejaar pas laat van start kon gaan) was Aantal adviestrajecten 2 het mogelijk om de inzet van de consulentAantal nabelacties na match 3 functie in 2012 aan te vullen met 12 uur per week.
Maatschappelijke stage: doorgaan! De taken op het gebied van Maatschappelijke Stage (MaS) zijn vanaf 2012 onderdeel van de basistaken van het Steunpunt Vrijwilligerswerk geworden. Daarmee is ontwikkeling van jongerenparticipatie in bredere zin een permanent aandachtspunt in de doorontwikkeling van het gehele vrijwilligerswerkveld geworden. Eind 2012 werd duidelijk dat de nieuwe regering over wilde gaan tot het afschaffen van de Maatschappelijke Stage met ingang van 2015. Vanuit het werkveld: scholen, organisaties en leerlingen is hier (zowel landelijk als lokaal) erg veel kritiek op gekomen. Binnen Nijkerk hebben de scholen en Sigma zich
12
uitgesproken voor voortzetting van MaS, gezien de goede resultaten voor alle partijen. Dit wordt onderschreven door de organisaties die Maatschappelijk Stagiaires inzetten op tal van klussen.
Scholenwerkgroep Met de scholen van Voortgezet Onderwijs in Nijkerk is een aantal keer per jaar een werkgroepoverleg over de ontwikkelingen van MaS. Daardoor kon in juni 2012 een aanvulling op het eerder afgesloten convenant ondertekend worden door alle betrokken partijen. Gezien de landelijke ontwikkelingen blijft gezamenlijke beleidsontwikkeling ten aanzien van de voortgang van MaS in Nijkerk van groot belang.
MaSplein: portal en digitale vacaturebank In 2012 hebben er rond de 100 MAS vacatures op de digitale vacaturebank MaSplein gestaan (buiten de projectdagen om). Rond de 130 leerlingen hebben gebruik gemaakt van deze vacatures op MaSplein. We zijn in de scholenwerkgroep overeengekomen om de portal MaSplein door te ontwikkelen, waardoor deze gebruikersvriendelijker en aantrekkelijker wordt voor de leerlingen en andere bezoekers van de informatieve site. In 2013 wordt dit verder opgepakt. Het beheer van deze informatieve site ligt bij Sigma. Met de scholen worden afspraken gemaakt over het maandelijks aanleveren van actuele informatie. Over het omgaan met de digitale vacaturebank hebben alle leerlingen in dezelfde week op hun eigen school instructie ontvangen. Daardoor bleven de geplaatste vacatures eerlijker beschikbaar voor alle scholieren tot na de instructie. Dit zal in 2013 weer op dezelfde wijze aangepakt worden.
Projectdagen Corlaer College Naast inzetten op vrijwilligersklussen door het schooljaar heen maakt het Corlaer College voor de 3e-klassers HAVO en VWO nog gebruik van speciale projectdagen. Afgelopen jaar heeft Sigma, in opdracht van het Corlaer, bemiddeld voor 70 van de 102 stageplaatsen voor deze projectdagen.
Regulier vrijwilligerswerk Sigma wordt met steeds grotere regelmaat benaderd door particulieren, zorgverleners, maatschappelijk werk en dergelijke met vragen voor een vrijwilliger/maatje voor
13
iemand die een aantal dingen niet alleen of zelfstandig kan redden. Als men geen direct antwoord vindt op dergelijke vragen via bestaande vrijwilligersorganisaties, komt men in veel gevallen bij Sigma terecht. Sommige van deze vragen overstijgen de inzet van vrijwilligers, bijvoorbeeld grote tuinklussen (meer bedoeld voor hoveniers) of grote schilderklussen. Andere vragen zouden mensen in hun persoonlijk netwerk moeten oplossen: bijvoorbeeld opvang kinderen bij allochtone gezinnen, van en naar school brengen van kinderen of activiteiten doen met kinderen ter ontlasting van de ouders. Ook zijn er echter vragen die voortkomen uit het krimpen van professionele zorg. Het zoeken van vrijwilligerswerk voor mensen met veel bijzonderheden proberen andere (begeleidende) organisaties ook met enige regelmaat over te dragen aan het Steunpunt. Dit vraagt regelmatig tijd om verantwoordelijkheden van een betrokken begeleider/organisatie te verduidelijken en afspraken te maken. Aangezien de uren van het Steunpunt beperkt zijn, kunnen ook niet al dergelijke vragen door Sigma opgepakt worden.
Maatschappelijk Betrokken Ondernemen De consulent vrijwilligerswerk heeft in 2012 de cursus Maatschappelijk Betrokken Ondernemen gevolgd. Het is duidelijk dat bedrijven veel voor maatschappelijke organisaties kunnen betekenen. Iets wat ook heel interessant is voor de ontwikkeling van de rol van Sigma. Een goed voorbeeld hiervan is de Beursvloer Hoevelaken die in oktober heeft plaatsgevonden, maar bedrijven kunnen ook op andere manieren betrokken worden bij eventuele projecten. In 2013 wordt dit verder opgepakt.
Contacten met de vrijwilligers- en non-profitorganisaties Via een nieuwsbrief, die in ieder geval 2 keer per jaar verschijnt, houden we de maatschappelijke organisaties op de hoogte van ontwikkelingen in het veld van vrijwilligerswerk. Streven is om in de toekomst de nieuwsbrieven te digitaliseren. Om meer te weten te komen wat er speelt bij organisaties en om beter op de wensen in te kunnen spelen, willen we vanuit Sigma een platform oprichten. Dit komt, ondanks allerlei inspanningen op dit gebied, nog niet van de grond. In 2013 gaan we mensen persoonlijk benaderen voor deelname. Dit platform zou ook een belangrijke functie kunnen vervullen bij het vormgeven aan een nieuwe taak voor Sigma: deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers.
14
De hierover ontwikkelde ideeën moeten in samenwerking met de maatschappelijke organisaties verder gevormd en uitgevoerd gaan worden.
PR voor organisaties en hun vacatures Een deel van de dienstverlening bestaat uit het ondersteunen van organisaties om hun vacatures voor het voetlicht te brengen. De digitale vacaturebank wordt door Sigma actief up to date gehouden door om de 3 maanden telefonisch of per mail contact op te nemen met de maatschappelijke organisaties. Als vacatures nog niet vervuld zijn, dan worden ze weer bovenaan gezet, zodat ze weer in het oog springen. Tevens worden via een stopbord, dat tijdens openingstijden op straat staat, diverse vacatures onder de aandacht gebracht. Ook op de website van Sigma wordt aan deze vacatures extra publiciteit gegeven: ze staan op de startpagina belicht als ‘vacature in het zonnetje’. Sinds 2011 kunnen organisaties een aantal weken aaneengesloten gebruik maken van de etalage van Sigma om hun organisatie te promoten en mede daardoor vrijwilligers te werven. Hier wordt heel enthousiast op gereageerd. In 2012 is er het gehele jaar gebruik van gemaakt en voor 2013 is de etalage al tot september volgeboekt!
Vacaturebank In 2012 zijn er rond de 150 vacatures geplaatst op de vacaturebank van Sigma. Gemiddeld is de vacaturebank 1350 keer per maand bezocht in 2012 (meer dan verdubbeld t.o.v. 2011). De algemene informatie van Steunpunt Vrijwilligerswerk is gemiddeld zo’n 450 keer per maand geraadpleegd. Opvallende trend bij nieuwe vacatures is het toenemende aantal bestuursfuncties. Enkele hiervan zijn vervuld, maar over het algemeen blijken dit toch moeilijker te matchen vacatures. Redenen hiervoor zijn onder meer: lang niet iedereen vindt zichzelf geschikt voor een bestuursfunctie; mensen die vrijwilligerswerk zoeken, vinden het te veel tijd in beslag nemen, een te grote verantwoordelijkheid of twijfelen eraan of ze de juiste capaciteiten hebben. Voor de toekomst van het vrijwilligerswerk is dit wel een belangrijk aandachtspunt.
Intakegesprekken en matchen In 2012 hebben er ruim 70 intakegesprekken plaatsgevonden met potentiële vrijwilligers. Daaruit zijn rond de 45 geslaagde matches tot stand gekomen. Met
15
een aantal potentiële vrijwilligers zijn in januari 2013 nog gesprekken met organisaties gaande. De vragen van inburgeraars, die het jaar ervoor veel tijd in beslag namen, waren in 2012 niet meer aan de orde. Opvallend was afgelopen jaar: Meer inschrijvingen van mensen die hun baan kwijt waren geraakt en die niet in ”het zwarte gat” wilden belanden, door zich nuttig te maken met het doen van vrijwilligerswerk. Meer verwijzingen van mensen in een re-integratietraject. Helaas zitten hier regelmatig mensen tussen die (nog) niet geschikt zijn om gematched te worden. Dit is een vraagstuk waar met de komst van de Participatiewet en transities goed naar gekeken moet worden. InteraktContour heeft ook contact met Sigma gezocht met de vraag of mensen met een beperking ingezet kunnen worden als vrijwilliger. Hier is tot op heden 1 match tot stand gekomen. We verwachten een dergelijke vraag ook te krijgen uit de hoek van de zorgorganisaties in de verstandelijk gehandicaptenzorg. Sigma heeft meegewerkt aan een reportage voor de NCRV-programma ‘Schepper & Co. in het land’ over een Nijkerker die na het verlies van zijn baan op zoek ging naar een andere invulling van zijn leven. Deze documentaire is ook via de plaatselijke televisie uitgezonden.
Cliëntenregistratie In 2012 heeft het vrijwilligerssteunpunt registratie gemaakt van alle aangemelde vrijwilligers. Dit onder meer om kwaliteiten en kenmerken van potentiële vrijwilligers goed in beeld te brengen, ten behoeve van een passende matching.
Vrijwilligerscursussen In 2012 heeft Landstede zowel in het voor- als het najaar vrijwilligerscursussen georganiseerd. In het voorjaar zijn 3 cursussen aangeboden, waarvan ‘Vrijwilligers online’ en ‘Coaching en intervisie’ de meeste belangstelling trokken. In het najaar zijn 4 cursussen aangeboden, waar volop gebruik van gemaakt is. Aangezien er een verandering in de subsidie voor dergelijke cursussen plaatsvindt met ingang van 2013, zal er een nieuw plan voor deskundigheidsbevordering van vrijwilligers ontwikkeld worden.
16
NL Doet Vanuit het Steunpunt is op diverse manieren aandacht geschonken aan de landelijke vrijwilligersactie ‘NL Doet’. Organisaties zijn opgeroepen om hun klussen te plaatsen op de website en de aangeboden subsidie ervoor aan te vragen. Ook is er voor enkele groepen mensen die zich tijdens NL Doet in wilden zetten bemiddeld naar passende klussen, dit om ter aanvulling op de NL Doet website lokaal maatwerk te leveren. Zo hebben ook een aantal organisaties gebruik gemaakt van de intermediaire rol van Sigma.
Deelname Beursvloer – Hoevelaken De LionsClub Hoevelaken heeft in 2012 een zogenaamde Beursvloer georganiseerd. Sigma heeft hulp aangeboden, met name gericht op completeren van het adressenbestand van maatschappelijke organisaties. Ook is de beursvloer vanuit het Steunpunt Vrijwilligerswerk op verschillende manieren onder de aandacht gebracht bij vrijwilligers- en PRESTATIE ONTVANGEN PRESTATIE GELEVERD non-profitorganisaties. Zelf heeft Sigma ook meegedaan aan de Beursvloer. Dit heeft geleid tot acht succesvolle matches met bedrijven. Sigma heeft bij elke match een passende tegenprestatie geleverd (zie bijgevoegde tabel).
Ontwerp PR-materiaal Seniorenbeurs 2013
Vrijkaartjes voor filmcafé Hoevelaken
Demonstratie elektrische fietsen
Stand op de Seniorenbeurs 2013
Ontwerp nieuwe website Sigma
Stoelmassage voor 9 personen
2 nieuwe bureaustoelen voor het SWOH
Stoelmassage voor 2 personen, extra lang
Kado’s voor de Dag van de Mantelzorg
Optreden Sinterklaas op 5 december
Vrijwilligersprijzen 2012 De gemeente heeft ook in 2012 weer een prijs voor vrijwillige inzet gesubsidieerd. Sigma heeft in het voorbereidingstraject een adviserende rol naar de gemeente gespeeld. In 2011 is bepleit om de MaS-award: de prijs voor een Maatschappelijk Stagiair en voor een begeleidende organisatie mee te nemen bij de uitreiking van de vrijwilligersprijzen. Dit is voor 2012 ingevoerd: de nominaties werden verzorgd door Sigma in samenwerking met de scholen. De gemeente heeft de uitvoering van het geheel verzorgd. Vanuit het Steunpunt Vrijwilligerswerk zijn ondersteunende taken uitgevoerd (zoals jurywerk e.d.). De prijzen zijn uiteindelijk begin 2013 uitgereikt.
17
Overige zaken Er zijn ook mensen die zich in komen schrijven als vrijwilliger, maar uiteindelijk ervoor kiezen om zich terug te trekken. Dit kan verschillende redenen hebben: ofwel mensen merken dat ze moeilijk plaatsbaar zijn ofwel ze vinden zelf via de vacaturebank of andere wegen een passende klus. In het geval dat mensen lastiger te plaatsen zijn, bijvoorbeeld door specifieke wensen of een beperking, kost bemiddeling naar organisaties erg veel tijd. Soms duurt een matchingsproces daardoor behoorlijk lang en vraagt veel inzet van alle betrokkenen.
Project “Cliëntondersteuning: Formulierenhulp en Ouderenadvies”
Van 2010 tot en met 2012 heeft Sigma in opdracht van de gemeente het project: “Cliëntondersteuning, Formulierenhulp en Ouderenadvies” uitgevoerd. Voor beide onderdelen van het project is een medewerker aangetrokken met expertise op het betreffende gebied. Er is, zoals al eerder genoemd, uitgegaan van intensieve samenwerking met een groep vrijwilligers. Beide diensten vragen (ten dele) om andere vaardigheden en interesses van mensen. Daar is bij de werving, training en coaching van de betrokken groepen vrijwilligers terdege rekening mee gehouden. Op basis van de tussentijdse resultaten van het project heeft de gemeente in 2012, op basis van het nieuwe Wmo-beleid, besloten om beide diensten onderdeel te laten worden van het structurele aanbod van Sigma. In de voorgaande jaarverslagen is uitgebreid aandacht besteed aan het verloop van dit project. Daarom kiezen we ervoor om in dit jaarverslag de in 2012 geleverde prestaties en ontwikkelingen te beschrijven. Wat betreft het deelproject Preventief Huisbezoek Ouderen: Dit zullen we slechts kort beschrijven, aangezien hierover een separate rapportage is gemaakt, die aan de gemeente is aangeboden.
Klankbordgroep Tijdens de looptijd van het project is samengewerkt met een Klankbordgroep Cliëntondersteuning om het project te monitoren. De PCOB, Hulpdienst Hoevelaken, Wmo-adviesraad, diaconaal beraad Nijkerk en de gemeente waren vertegenwoordigd in deze Klankbordgroep. Begin 2013 vindt de laatste
18
bijeenkomst plaats. Plan is om vervolgens meer themagerichte klankbordgroepen te formeren, in wisselende samenstellingen, die ook tijdelijk en doelgericht met elkaar werken aan de ontwikkeling van de dienstverlening en samenwerking binnen Nijkerk. Dit idee is met de leden van de Klankbordgroep als zodanig ook in evaluatie aan de orde geweest en wordt unaniem ondersteund. Dit idee kan ook mogelijkheden bieden voor aanpassingen van de gemeentelijke vergaderstructuur. Meerwaarde van een dergelijke groep is dat er vanuit verschillende perspectieven naar onder meer de ontwikkeling van diensten, verbetering van dienstverlening en onderlinge samenwerking met anderen gekeken wordt. Zo nodig kunnen ook acties ontwikkeld worden waarvoor dan al een draagvlak gecreëerd is. Door de leden van de groep is deze werkwijze als inspirerend ervaren.
Formulierenhulp Binnen het deelproject Formulierenhulp wordt aan veel inwoners van de gemeente Nijkerk kortdurend hulp geboden bij het invullen van formulieren en verwante vragen. De bekendheid van deze dienst is in 2012 nog verder toegenomen. Het aantal cliënten dat hulp gekregen heeft, is toegenomen.
RESULTATEN FORMULIERENHULP
2012
2011
Aantal contacten
578
307
Aantal cliënten
171
152
Nieuwe clienten
120
110
Bekend bij Sigma
51
42
Doorverwezen door: Gemeente/loket MO
51
90
Maatschappelijk werk/zorginstanties
15
18
Familie/bekenden
26
18
7
6
Aanvraag bijstandsuitkering
55
11
Aanvraag diverse uitkeringen
53
-
Aanvraag toeslagen
37
51
Aanvraag kwijtscheldingen
66
48
Aanvraag Wmo-voorziening
17
17
Aanvraag schuldhulpverlening
10
5
Aanvraag minimaregelingen
28
44
8
5
Financiële vragen
35
16
Sociaal-juridische vragen
16
39
Krantenartikel
In 2012 zijn er ongeveer 600 contacten met cliënten geweest. Er hebben 420 face-to-face gesprekken plaatsgevonden, met in totaal 171 cliënten. Sommige cliënten komen eenmalig naar Sigma, anderen komen met iedere formulierenvraag terug omdat ze niet de capaciteiten hebben deze zelf te leren invullen. Als mensen andere, aanvullende of langdurige, hulp nodig blijken te hebben, dan worden ze doorverwezen naar organisaties zoals Humanitas, Schuldhulpmaatje, Gemeente, Maatschappelijk werk, de voedselbank, Juridisch loket of Vluchtelingenwerk.
Verdeling hulpvragen:
Aanvraag DIGID
Ordenen thuisadministratie
8
-
41
-
Advies/bemiddeling/bezwaar
9
10
Informatie/ondersteuning
7
8
14
98
404
352
Voorzieningencheck
Overige vragen Totaal
19
Opvallend in 2012 was een voor Sigma nieuwe groep cliënten: mensen die door omstandigheden, vaak betreft dit werkloosheid, scheiding of ziekte, voor het eerst in hun leven aanspraak moeten maken op sociale zekerheid. Zij kennen daarin de weg niet en komen voor informatie en advies bij Sigma terecht. Deze groep mensen kan op basis van goede informatie vervolgens zelf de zaken gaan regelen. Binnen Formulierenhulp is een groep vrijwilligers vanaf het begin actief. Zij hebben een speciale training gekregen om ze bekend te maken met regelingen, formulieren, sociale kaart en de omgang met cliënten. In de loop van de tijd zijn een aantal vrijwilligers gestopt en zijn er ook enkele nieuwe mensen bijgekomen. In 2013 wordt, mede gezien de stijgende vraag, opnieuw een plan uitgevoerd voor werving en training van een groepje vrijwilligers. Iedere keer één nieuwe vrijwilliger inwerken is gezien de beperkte uren van de consulent niet effectief genoeg. De vraag voor Formulierenhulp is, zoals uit de cijfers blijkt, in de loop van het project fors toegenomen. Ook zijn er situaties met behoorlijk complexe vragen, die de deskundigheid van vrijwilligers te boven gaan. In dergelijke situaties verzorgen de consulenten zelf de begeleiding. In 2012 is op basis van het bestemmingsfonds cliëntondersteuning 12 uur extra ingezet voor dergelijke vragen op het gebied van ouderenadvies en formulierenhulp. Daarnaast heeft de vaste consulent gemiddeld zeker een kwart van haar tijd rechtstreeks hulp aan cliënten verleend. Voor 2013 ligt er opnieuw de uitdaging van een zo effectief mogelijke ureninzet van de beroepskrachten ten opzichte van de inzet van vrijwilligers. Gezien de economische crisis is de verwachting dat er meer cliënten met complexe vragen bij Sigma aan zullen kloppen, niet ondenkbeeldig. De toegenomen vraag heeft tot gevolg dat bijna alle tijd nodig is voor het behandelen van cliëntvragen. Het doorontwikkelen van nieuwe onderdelen binnen deze dienst kan daardoor momenteel niet opgepakt worden: daarvoor is extra inzet nodig, ook om na het ontwikkelen van plannen daar uitvoering aan te kunnen geven. We zouden graag meer doen aan preventieve taken op het gebied van budgetteren en administreren én het aanleren van vaardigheden aan mensen om zelfstandig de administratie te voeren en formulieren in te vullen. De ruimte om dit planmatig aan te pakken, ontbreekt op dit moment.
Ouderenadvies Het ouderenadvies binnen Sigma kent de volgende onderdelen:
Ouderenadvies op Aanvraag Outreachend ouderenadvies: het Preventief Huisbezoek Ouderen Themagerichte activiteiten
20
Ouderenadvies op aanvraag Binnen het Ouderenadvies op Aanvraag werkt de ouderenadviseur samen met 3 vrijwillige ouderenadviseurs. Twee vrijwillige ouderenadviseurs zijn verbonden aan de Protestants Christelijke Ouderenbond. Van augustus 2011 tot en met juni 2012 is een derdejaars stagiaire Maatschappelijke Dienstverlening van de Hogeschool Windesheim werkzaam geweest bij het project. CLIËNTEN
2012
2011
Nijkerk
115
65
Hoevelaken
23
32
Nijkerkerveen
8
1
131
98
Totaal
Iets meer dan de helft van de aanvragen voor ouderenadvies kwam in 2012 voort uit de Preventief Huisbezoeken. De vragen waarmee ouderen naar Sigma komen, zijn heel divers. Het betreft vooral vragen met betrekking tot regelingen en financiën, zorg en wonen. Daarnaast kan het zijn dat een
familielid belt die zich zorgen maakt over haar/zijn moeder of vader en informatie of advies vraagt. Vragen van ouderen naar de inzet van
HULPVRAGEN OUDERENADVIES OP AANVRAAG
een vrijwilliger, bijvoorbeeld voor contact
Aanvraag Wmo-voorziening
33
of klussen, worden zo mogelijk doorverwezen
Aanvraag vervoer
13
naar vrijwilligersorganisaties in de gemeente Nijkerk. Veelal kunnen deze organisaties een vrijwilliger inzetten, maar niet altijd. Hier ontstaan wel knelpunten. Het kan zijn dat
Aanvraag kwijtschelding gemeentelijke belastingen/Tricijn
2
Aanvraag sociaal-culturele regeling
1
Aanvraag CIZ-indicatie
8
Aanvraag PGB
3
de vraag niet aansluit bij de mogelijk-
Personenalarmering
5
heden van vrijwilligers. Het kan ook zijn dat
Intake maaltijdvoorziening
5
de ouderenadviseur eerst met de oudere
Voorzieningencheck
5
inzicht probeert te krijgen in zijn/haar sociaal
Zorgdiagnostiek
netwerk en kijkt hoe dit versterkt kan worden.
Ordenen thuisadministratie
3
Versterken sociaal netwerk
4
Vraag m.b.t. rekeningen
3
Vraag m.b.t. eigen bijdrage CAK
1
Bij eenvoudige/enkelvoudige hulpvragen wordt bij voorkeur een vrijwillig ouderen-
Informatie
11
19
adviseur ingezet. De beroepsouderenadviseur
Advies
wordt ingezet bij complexere vragen. In
Bemiddeling
10
het regulier overleg met de vrijwillig ouderen-
Doorverwijzing
13
adviseurs vindt coaching en afstemming
Ondersteuning
12
plaats. Middels themabijeenkomsten vindt
Preventief Huisbezoek op aanvraag
3
er bijscholing plaats. In 2012 zijn er gemiddeld
Nabelactie
9
per week ook 8 extra consulenturen ingezet
Overig
13
Totaal
183
op basis van het bestemmingsfonds.
7
21
Preventief Huisbezoek Ouderen van 75 tot en met 80 jaar Voor uitgebreide rapportage over dit deelproject verwijzen we de lezer naar de separate rapportage. In 2011 zijn we gestart met het Preventief Huisbezoek voor ouderen in de leeftijd van 75 tot en met 80 jaar. De bedoeling van deze huisbezoeken is enerzijds informatie geven en anderzijds informatie ontvangen om zo nodig te signaleren of te innoveren. De ervaring leert inmiddels dat veel ouderen gebruik maken van het aanbod van een huisbezoek en dat het huisbezoek erg op prijs gesteld wordt. Begin 2012 zijn de huisbezoeken in de wijk Paasbos en in Hoevelaken, van januari tot en met juli 2012 in de wijken Centrum, Corlaer en Nijkerkerveen afgerond. Met bijna alle ouderen uit de doelgroep is contact geweest. Sommigen van hen hebben in plaats van een huisbezoek enige informatie toegestuurd gekregen. Na afronding van de bezoeken is per wijk een brochure samengesteld die naar alle ouderen uit de betrokken doelgroep gezonden is. Van de 1083 uitgenodigde ouderen zijn er 710 bezocht. Aangezien dit betekent dat de beoogde doelgroep in zijn geheel is doorgelicht, is besloten het project voort te zetten door aansluitend de leeftijdsgroep 80 tot en met 85 jaar te bezoeken. Naar verwachting zal hierover in de zomer van 2013 aanvullende rapportage verschijnen. Binnen dit onderdeel van ouderenadvies zijn 20 vrijwilligers actief waarvan 18 seniorenvoorlichters, 1 administratief medewerker en 1 medewerker voor de registratie. Naast het regulier overleg met de seniorenvoorlichters zijn er bij de doorstart van het Preventief Huisbezoek voor de leeftijdsgroep 80 tot en met 85 jaar 3 themabijeenkomsten aangeboden. Coaching en bijscholing van vrijwilligers vormen een vast onderdeel binnen het Preventief Huisbezoek Ouderen. Het aanbieden van informatie op deze wijze, afgestemd op de vragen die tijdens de gesprekken naar boven komen, voldoet in een grote behoefte en wordt door betrokkenen als heel plezierig ervaren. Dit bepleit voortzetting van deze dienst in enigerlei vorm. Hierover zullen begin 2013 nadere plannen ontwikkeld worden. Tevens hebben de bezoeken een signalerende werking, op basis waarvan in een aantal situaties onmiddellijk een vervolgbegeleiding is ingezet. Ook blijkt dat mensen, nadat ze een Preventief Huisbezoek hebben gehad, als er op een later moment vragen ontstaan, goed de weg naar het ouderenadvies (of andere diensten van Sigma) weten te vinden.
22
Themagerichte activiteiten In 2012 zijn twee themabijeenkomsten voor ouderen georganiseerd: in het voorjaar een themabijeenkomst in Nijkerk in samenwerking met de Unie van Vrijwilligers, waarbij het thema ‘veiligheid in en om het huis’ centraal stond, in het najaar een themabijeenkomst over ‘Domotica’ (thuistechniek) in Hoevelaken. Middels studiedagen heeft de beroepsouderenadviseur zich verder geschoold in het werken met sociale netwerken en het inzetten van eigen kracht bij ouderen.
Cliëntondersteuning In het project Cliëntondersteuning is samenwerking met vrijwilligers cruciaal geweest om het bereik van de diensten enorm te vergroten, maar ook om op een laagdrempelige wijze diensten te kunnen aanbieden. Het contact met een vrijwilliger voelt voor betrokkenen als meer gelijkwaardig dan contact met een beroepskracht. Dat laatste zetten we in waar het noodzakelijk is vanwege complexere problematiek. Samenwerking met vrijwilligers zal ook nu cliëntondersteuning tot de structurele diensten behoort, onderdeel blijven van de werkwijze waar Sigma voor kiest. In 2013 wordt nader onderzocht of en hoe ook binnen de overige diensten meer gebruik gemaakt kan worden van specifieke diensten en inzet van vrijwilligers. Verdere integratie van de cliëntondersteunende diensten is een ander thema waar binnen Sigma naar gekeken wordt. Dit blijft een ontwikkelpunt in de komende periode. Een ander uitgangspunt bij het ontwikkelen van de dienstverlening is het verder ontwikkelen van diensten gericht op het vergroten van zelfstandigheid van cliënten. In 2012 is ‘Ordenen van de administratie’ als nieuwe, kortdurende dienst vanuit Formulierenhulp aangeboden. Deze dienst kan in de loop van de tijd nog breder bekend gemaakt worden.
Steunpunt Mantelzorg Ondanks ziekte van de consulent Mantelzorg zijn alle geplande activiteiten van het steunpunt, op één nieuwsbrief na, uitgevoerd. Dit door inzet en goede vervanging door collega’s. Gemiddeld waren 14 uur per week beschikbaar voor mantelzorgondersteuning. Voor de organisatie van de Dag van de Mantelzorg zijn in 2012 extra uren ingezet, om middels een grote activiteit deelname van zoveel mogelijk mantelzorgers te stimuleren.
23
Collectieve activiteiten Een aantal collectieve activiteiten zijn ook in 2012 onderdeel gebleven van het aanbod. Zo zijn er:
3 nieuwsbrieven verspreid onder 200 mantelzorgers en 65 samenwerkingspartners
Twaalf maandelijkse contact-/themabijeenkomsten georganiseerd in Nijkerk
Tien creatieve/ontmoetingsbijeenkomsten georganiseerd in Hoevelaken
Diverse activiteiten georganiseerd in het kader van de Dag van de Mantelzorg
Individuele contacten Het aantal geregistreerde mantelzorgers is in 2012 naar 192 gestegen (toename van 37). Deze mensen krijgen allemaal de nieuwsbrief en de uitnodiging voor speciale activiteiten. Een deel van hen krijgt ook (kortdurende) individuele ondersteuning. Individuele vragen kunnen erg uiteenlopend zijn: van het verhaal kwijt kunnen (emotionele ondersteuning) tot het regelen van respijtzorg of ondersteuning bij indienen van aanvragen op het gebied van de Wet maatschappelijke ondersteuning. In het afgelopen jaar hebben zich 34 mantelzorgers nieuw aangemeld met een individuele hulpvraag. Ten opzichte van 2011 zien we dus een forse groei. In bijna alle gevallen betrof het emotionele ondersteuning. Daarnaast hadden deze mantelzorgers met name vragen over erfrecht, het mantelzorgcompliment, Persoonsgebonden Budget, respijtzorg en indicatie-aanvragen. Aangezien het aantal vragen toeneemt, maar het aantal consultatie-uren niet, wordt telkens gezocht naar creatieve oplossingen om binnen de beschikbare tijd zo veel mogelijk activiteiten te kunnen ontplooien, gericht op verschillende typen mantelzorgers. In het komende jaar gaan we ook onderzoeken of er in mantelzorgondersteuning meer te doen valt in samenwerking met vrijwilligers (zoals dat al gebeurt bij de creatieve bijeenkomsten).
Trends en ontwikkelingen We zien dat meer individuele mantelzorgers het Steunpunt met hun vragen weten te vinden. Echter: we zijn ervan overtuigd dat we nog niet alle groepen in beeld hebben. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan de werkende mantelzorgers, of mantelzorgers die heel zelfredzaam zijn en zelf als kleine ondernemer te werk gaan.
24
Uitleg over het begrip mantelzorg, de rol en positie, de vragen en knelpunten van mantelzorgers blijft een belangrijk onderdeel van de taken vanuit het Steunpunt Mantelzorg. We zien het als onze opdracht om ook andere zorgverleners, vrijwilligers en dergelijke meer oog en begrip te laten krijgen voor mantelzorgers. Activiteiten in het netwerk die hierop gericht zijn, zijn daarom van groot belang, ook voor de toekomst.
Sociaal netwerk Het bieden van een luisterend oor aan individuele mantelzorgers blijft belangrijk. Doordat mensen bijvoorbeeld afhaken van de kerk en doordat de zorg voor hun hulpvrager het eigen sociaal netwerk vaak kleiner doet worden, gaan sommige mantelzorgers op zoek naar een alternatief en vinden dit bij het steunpunt mantelzorg. In veel gevallen betreft dit dan mensen die gedurende langere tijd al zwaar tot overmatig belast zijn. Meestal komt men met een eenvoudige vraag, maar achter deze vraag zit een bron van onmacht, zich onbegrepen voelen en zelf aan het randje van het eigen kunnen zijn. Ondersteuning bieden bij het omgaan met het eigen sociaal netwerk, het waar nodig uitbreiden of versterken ervan, is een ontwikkeling waar op individueel niveau al aandacht aan gegeven wordt. In 2012 is er in het werken met mantelzorgers al aandacht besteed aan methodieken op dit gebied. Gezien alle maatschappelijke ontwikkelingen zal daar in de toekomst nog meer mee gedaan worden. Het ‘hulp durven vragen van anderen’ vormt een belangrijk onderdeel van gedragsverandering op dit vlak. Gezien ‘De Kanteling’ van de Wmo is het noodzakelijk dat de mantelzorger een netwerk om zich heen heeft waar eventueel een beroep op gedaan kan worden. Vaak is men zich niet bewust van de samenstelling en kracht van het netwerk. Het steunpunt mantelzorg zal hier in 2013 de dienstverlening verder op toespitsen.
Respijtzorg Regelmatig worden allerlei vormen van respijtzorg (zorg die de mantelzorger tijdelijk even vervangt) met mantelzorgers besproken. Het bieden van respijtzorg is namelijk een goed middel om mantelzorgers tijdelijk te ontzien. Op de lange termijn raken mensen hierdoor minder snel overbelast en kunnen ze op een prettige manier de zorg volhouden. We signaleren dat het regelen van respijtzorg via betaalde Awbz-voorzieningen lastiger wordt: zo zijn bijvoorbeeld logeeradressen in zorginstellingen moeilijker te realiseren.
25
De inkrimping van de Awbz, overhevelingen van Awbz-functies naar de Wmo (de zogenaamde transities) zullen de druk op mantelzorgers, het eigen sociale netwerk én op zorgvrijwilligers danig vergroten. Vraag is of er voldoende zorgvrijwilligers zullen zijn om respijtzorg te bieden. We zullen in de komende periode de knelpunten die door alle veranderingen in de regelgeving ontstaan goed in beeld moeten krijgen om op basis van de signalen vervolgacties te kunnen adviseren en/of uit te voeren.
Overleg (In)formele zorg Momenteel krijgen de vrijwilligersorganisaties in de zorg steeds meer vragen op de grens van zorg en huishoudelijk werk. Waar grenzen gesteld moeten worden aan inzet door vrijwilligers is binnen veel organisaties een discussiepunt. Dit thema staat ook regelmatig op de agenda van het Overleg (In)formele Zorg, waar vragen op het snijvlak van informele en formele (betaalde) zorg besproken worden. Dit overleg is in 2012 een keer extra georganiseerd voor informatie over ‘De Kanteling’ en alle veranderingen die op het lokale vlak op ons af komen.
Nieuwe activiteiten De creatieve bijeenkomsten in Hoevelaken voldoen in een behoefte. Na de eerste positieve ervaringen is besloten deze bijeenkomsten tot vast onderdeel van het aanbod te maken. Met het oog op het versterken van de eigen kracht is in samenwerking met Beweging 3.0 in Hoevelaken een cursus Mindfulness georganiseerd, die door de deelnemende mantelzorgers als zeer positief ervaren is.
Dag van de Mantelzorg 2012 Op 10 november 2012 vond de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg plaats. Deze dag werd georganiseerd met het thema “Nu even niet wel!”. De bedoeling was om mantelzorgers in contact te brengen met ontspannende activiteiten én ze te informeren over mogelijkheden tot (vervangende) zorg om eigen activiteiten mogelijk te maken. Informatiemarkt en workshops In het activiteitencentrum van InteraktContour werd een informatiemarkt gehouden, in combinatie met een aantal workshops (fotografie, mindfulness, stoelmassage, creatief bezig zijn, biljarten, zingen). De activiteiten hebben ruim
26
100 mantelzorgers en meer dan 20 andere geïnteresseerden getrokken. 12 nieuwe mantelzorgers wilden ingeschreven worden voor de nieuwsbrief en op de hoogte gehouden worden van de activiteiten van het steunpunt. Bereik van (nieuwe) mantelzorgers Om mantelzorgers te attenderen op deze dag, zijn de geregistreerde mantelzorgers persoonlijk aangeschreven, werd er in de pers aandacht aan besteed en is er een samenwerking aangegaan met alle in Nijkerk actieve thuiszorgorganisaties. Door deze actie zijn er nog ongeveer 600 mantelzorgers bereikt. Via de thuiszorgorganisaties hebben zij een presentje ontvangen en informatie over de Dag van de Mantelzorg. Dit was onder meer bedoeld als middel om meer mantelzorgers te bereiken en te informeren over de ondersteuningsmogelijkheden binnen de gemeente Nijkerk. Jonge mantelzorgers In het kader van de Dag van de Mantelzorg is er ook een actie op touw gezet voor jonge mantelzorgers: een herhaling van de actie in 2011. Het sociale netwerk van jonge mantelzorgers werd uitgenodigd om de jongere aan te melden voor een bioscoopbon. Het blijkt lastig te zijn om het sociale netwerk rondom de jonge mantelzorgers te mobiliseren. Er zijn ongeveer 40 jongeren aangemeld. De jongeren die de bon in ontvangst namen, waren verrast en konden deze actie zeer waarderen. Beursvloer en middenstand We kijken positief terug op de genoemde activiteiten en op de samenwerking met InteraktContour. De grote medewerking van de middenstand in Nijkerk en Hoevelaken zorgde voor voldoende versnaperingen, goed gevulde ‘goodie bags’ en leuke cadeaus. Dit was onder meer te danken aan een match op de Beursvloer Hoevelaken.
Samenwerken, netwerken en verbinden Voor Sigma is samenwerking een belangrijk uitgangspunt in de werkwijze. Ten behoeve van individuele cliënten wordt waar nodig samenwerking gezocht met diverse organisaties. Op organisatorisch niveau participeert Sigma in een aantal gemeentelijke overleggen, maar ook in de hieronder beschreven samenwerkingsverbanden. In deze overleggen is het gezamenlijk organiseren van activiteiten, signaleren, verhelpen van knelpunten en verbinden van ontwikkelingen vaak leidraad voor de bijeenkomsten. Daarnaast is informatie-uitwisseling en afstemming een voortdurend aandachtspunt.
27
Sigma is voorzitter van het Overleg (In)formele Zorg, waarin ook een medewerker van de gemeente participeert. Dit is een belangrijk overlegorgaan in deze tijd, waarin de aansluiting tussen formele (betaalde) en informele zorg (mantelzorg en vrijwilligerszorg) besproken wordt en waar telkens naar goede afstemming gezocht wordt in alle ontwikkelingen waarmee ieder van de participanten te kampen heeft. Tevens participeert Sigma in de werkgroep Alzheimer Café Nijkerk en het wachtlijstoverleg ouderenzorg. In de regio participeert Sigma waar dat nuttig is voor de werkuitvoering in diverse uitvoeringsgerichte overleggen, onder meer gericht op ouderenadvies en vrijwilligerswerk. Sigma is aangesloten bij Mezzo, de landelijke vereniging voor Mantelzorg en Vrijwilligerszorg en bij het NOV, de koepel voor Steunpunten Vrijwilligerswerk. Daarnaast wordt samengewerkt met veel organisaties op het gebied van welzijn, wonen en zorg. Met een aantal daarvan vindt regelmatige afstemming over de werkzaamheden plaats, ten dienste van een goede ketenbenadering (zoals: Humanitas, SchuldhulpMaatje en diaconieën, ouderenzorg en thuiszorg, UVV en PCOB, Wmo-adviesraad). Met sommige organisaties worden activiteiten in nauwe samenwerking uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld:
Bibliotheken gemeente Nijkerk: maandelijks Filmcafé in Hoevelaken Indigo: bijeenkomsten voor mantelzorgers en zorgvrijwilligers Scholen voor Voortgezet Onderwijs: maatschappelijke stages en verwante projecten
Vooruitblik: 2013 en verder
Op het moment dat het jaarverslag 2012 wordt samengesteld, zijn we alweer een stukje op weg in het volgende jaar. Voor 2013 is een activiteitenplan opgesteld dat zoveel mogelijk uitvoering zal krijgen. Daarnaast wordt gewerkt aan een nieuw beleidsplan voor Sigma, waarin de langere termijn beschreven wordt. In deze stukken wordt uiteraard uitgebreid vooruitgeblikt en koers bepaald.
28
Toch zijn er, vanuit de ervaringen in 2012, een aantal zaken die zowel in beleid als uitvoering terug zullen komen, en die we hier daarom kort even willen benoemen: Nauwere samenwerking met de gemeente wat betreft de (doorontwikkeling van de) loketfunctie en afstemming van taken ten behoeve van cliënten. Overlegvormen op verschillende gebieden meer inrichten als kleine actiegerichte netwerkjes, met een duidelijk doel en afbakening in de tijd, én met goede evaluatiemomenten. We hebben in 2012 al gemerkt dat de vragen voor alle diensten toenemen, maar ook dat ze ingewikkelder worden. Preventief werken is in deze tijd daarom extra van belang: het werkt kostenbesparend, je kunt meer met inzet van vrijwilligers voor anderen betekenen, mensen kunnen in een vroeg stadium aan het denken (én werk) gezet worden over eigen verantwoordelijkheid voor hun leven. In 2013 onderzoeken we of en hoe we binnen onze verschillende vormen van dienstverlening nog meer gebruik kunnen maken van specifieke diensten en inzet van vrijwilligers. Goed in kaart brengen in hoeverre het aantal vragen dat verwerkt wordt in reële verhouding staat tot het aantal fte. De ontwikkelingen in het kader van de Kanteling én transities kan aanleiding zijn om hier aanpassingen in te vragen. De landelijke plannen voor afschaffing van de Maatschappelijke Stage willen we, in samenwerking met de scholen, proberen te ‘tackelen’: Er zijn veel argumenten die pleiten voor voortgang van deze vorm van jongerenparticipatie. Er wordt gezocht naar een werkwijze waarin we de verworven samenwerking, de gebouwde infrastructuur en de positieve ervaringen met inzet van MaS-sers toch kunnen blijven benutten. Het motto:’ jong geleerd is oud gedaan’ heeft op dit vlak zijn tijd niet gehad, maar moet die nog krijgen! Gezamenlijke beleidsontwikkeling ten aanzien van de voortgang van MaS in Nijkerk achten we van groot belang. De website van Sigma wordt veel benut. Inmiddels is deze, door alle mogelijkheden op digitaal gebied, al weer verouderd. In 2013 wordt naar verwachting een nieuwe website ontwikkeld, die meer interactie met bezoekers mogelijk zal maken. Daarnaast wordt onderzocht in hoeverre Sigma meer gebruik kan maken van social media ten behoeve van haar dienstverlening. Beweging en leefstijl zijn belangrijke thema’s in deze tijd. De cursussen op dit gebied lopen goed en in 2013 wordt gezocht naar uitbreidingsmogelijkheden: enerzijds voor de jonge senioren (bijvoorbeeld meer zumba) anderzijds voor de meer kwetsbare ouderen, die door ziekte en/of ouderdom met bewegingsbeperkingen te maken krijgen. De samenwerking tussen sociale dienstverlening en gezondheidszorg zal de komende tijd belangrijker worden, is onze inschatting.
29
Maatschappelijk Betrokken Ondernemen en het ontwikkelen van een Platformoverleg met vrijwilligersorganisaties, onder meer ten behoeve van deskundigheidsbevordering van vrijwilligers, staan in 2013 hoog op de agenda. Het Preventief Huisbezoek Ouderen wordt verder ontwikkeld binnen het totaalpakket van diensten voor senioren. Vergroten van de eigen verantwoordelijkheid, eigen regie en eigen kracht: begrippen uit het jargon van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Het zijn zaken die te maken hebben met het vergroten van de zelfstandigheid van mensen en die het komende jaar onder deze of andere namen veel aandacht zullen krijgen in de werkwijze van Sigma. Er staan een Seniorenbeurs en een (Maatschappelijke) Stagemarkt op stapel. Informatievoorziening en bemiddeling spelen bij beiden een belangrijke rol. Informatievoorziening zal ook in de vorm van de digitale sociale kaart (Wegwijzer) en het ontwikkelen van een nieuwe papieren Wegwijzer ontwikkeld worden. Sigma zal aan beiden een belangrijke bijdrage leveren Het ontwikkelen van respijtzorg is van belang, onder meer via het project ‘Mantelzorgers binnen boord’. Daarin worden mogelijkheden binnen het eigen verenigingsnetwerk gezocht, waardoor heel preventief gewerkt kan worden aan voorkomen van overbelasting en stimuleren van maatschappelijke participatie door mantelzorgers. Welzijn en dienstverlening bevinden zich in een veld waar veel ontwikkelingen gaande zijn. We hopen ze vanuit Sigma als uitdagingen tegemoet te treden vanuit een gezamenlijke belang: het vormen van een vitale Nijkerkse gemeenschap.
30
Financieel overzicht In onderstaand overzicht geven wij een verkorte weergave van de jaarrekening 2012. Zoals eerder al beschreven, werken we met een begroting en verantwoording op basis van de gemeentelijke subsidiebeschikking 2012. De basis- en projectsubsidies worden daarin samengenomen. Balans per 31 december 2012 x € 1,00 31-12-2012
31-12-2011
9.701
10.311
ACTIVA Vaste activa Voorraden
1.249
1.050
10.374
11.415
160.381
159.726
181.705
182.502
Algemene reserve
37.646
18.729
Bestemmingsreserves
93.797
124.599
Kortlopende schulden
50.262
39.174
181.705
182.502
Vorderingen Liquide middelen Totaal activa PASSIVA
Totaal passiva
Exploitatierekening 2012 x € 1,00 UITKOMST
BEGROTING
341.000
341.000
52.506
55.600
Overige opbrengsten
2.146
2.150
Rente
2.667
2.000
398.319
402.050
Kosten activiteiten
50.866
44.600
Huisvestingskosten
60.081
97.600
Personeelskosten
163.618
167.500
Organisatiekosten
43.315
48.200
Kosten projecten
92.324
90.000
-
3.500
Totaal lasten
410.204
451.400
Saldo baten minus lasten
-11.885
-49.350
Mutaties bestemmingsreserves
30.082
35.800
RESULTAAT
18.917
-13.550
BATEN Subsidie gem. Nijkerk Opbrengsten activiteiten
Totaal baten LASTEN
Onvoorzien
