VOORTGANG LANDELIJKE BELANGENBEHARTIGING UNIE KBO – 2013 15 november tot 31 december 2013 Dit overzicht bevat een selectie van de belangrijkste belangenbehartigingactiviteiten van de Unie KBO. Een aantal activiteiten heeft de Unie KBO uitgevoerd in CSO-verband. De CSO is het samenwerkingsverband voor landelijke belangenbehartiging van Unie KBO, PCOB, NVOG en NOOM. Deze organisaties werken samen op de terreinen: inkomen/koopkracht/AOW, pensioenen, zorg en welzijn, en mobiliteit.
POLITIEK De Unie KBO sprak op 25 november met Jesse Klaver, Kamerlid voor GroenLinks. Klaver is woordvoerder voor pensioenen en verantwoordelijk voor sociale zaken en werkgelegenheid. De Unie KBO riep Klaver op om bij de begrotingsbehandelingen op te komen voor ouderen. Ouderen gaan er tot 6,1% op achteruit. Volgens GroenLinks moeten ouderen met een aanvullend pensioen tot 10.000 euro beschermd worden en vraagt dat een bijdrage van rijke ouderen. De Unie KBO stelde juist dat niet alleen rijke ouderen, maar ook rijke 65-minners hier aan moeten bijdragen. De Unie KBO lichtte haar standpunt over het pensioenstelsel toe. Afgesproken is om hier in een volgend gesprek met elkaar over door te praten. De Unie KBO voerde op 28 november een informatief gesprek met 50PLUS over de visie op zorg. De Unie KBO benadrukte de noodzakelijke verbetering van zorg voor ouderen met meerdere aandoeningen. Ze benoemde de knelpunten in de farmaceutische zorg en in de preventieve ouderenzorg. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij gemeenten, maar er gebeurt weinig.
SOCIALE VERZEKERINGSBANK De Unie KBO sprak op 3 december uitvoerig met een delegatie van de Sociale Verzekeringsbank over de Aanvullende Inkomensvoorziening voor Ouderen (AIO). Ouderen met een onvolledige AOW kunnen onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor een AIO-uitkering. Ouderen hebben veel vragen over de AIO. De Unie KBO drong er bij de SVB op aan om goede en gedegen voorlichting te blijven geven. Verder is gesproken over de regels over AOW en samenwonen die per 1 januari eenvoudiger worden. De Unie KBO maakte de SVB duidelijk dat er veel onduidelijkheid is. Gaan de regels voor
Voortgang landelijke belangenbehartiging 15 november t/m 31 december 2013
Pagina 1 van 6
samenwonen bijvoorbeeld ook gelden voor ouderen in mantelzorgwoningen of kangoeroewoningen? De SVB kent deze woonvormen niet en gaat uitzoeken hoe het zit. Er is afgesproken om jaarlijks een aantal keer bij elkaar te komen en de laatste ontwikkelingen te bespreken. Begin 2014 volgt er in elk geval een afspraak met de Raad van Bestuur van de SVB.
INKOMEN EN KOOPKRACHT Begrotingsbehandeling SZW De Unie KBO riep de leden van de Tweede Kamer op om bij de begrotingsbehandeling van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in december 2013 voorstellen te doen om de forse koopkrachtdaling van ouderen in 2014 te verminderen. De koopkrachtdaling van ouderen met zorgkosten varieert van -1,8% tot -6,1%. En van deze groep gaan ouderen met een laag inkomen er het meest op achteruit. Eerder hadden leden van de Kamercommissie SZW toegezegd dat zij de koopkrachteffecten voor ouderen in 2013 bij de behandeling van de begroting van SZW voor 2014 zouden meenemen. Tijdens de behandeling van de begroting besteedde de Kamer vooral aandacht voor werkloosheid en kwam dit onderwerp niet meer aan bod. De lobby van de Unie KBO leidde er wel toe dat de belastingaftrek voor specifieke zorgkosten niet afgeschaft wordt. De koopkracht van ouderen met zorgkosten zal hierdoor minder achteruitgaan. Zorgkosten De regering stelde op Prinsjesdag voor om de compensatie van zorgkosten over te hevelen naar de gemeenten. Afgeschaft worden de tegemoetkoming zorg voor chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), de tegemoetkoming voor het eigen risico en de belastingaftrek specifieke zorgkosten. Tegelijkertijd bezuinigt de overheid op de kosten van de compensatie. Dit alles heeft grote gevolgen voor de koopkracht van ouderen met zorgkosten. De Unie KBO verzocht de regering dringend om maatregelen te nemen en pleit voor inkomensondersteuning voor ouderen die fors getroffen worden door de bezuinigingen op de compensatieregelingen voor zorgkosten. De kritiek van de Unie KBO leidde er toe dat de belastingaftrek voor de specifieke zorgkosten behouden blijft. Ook kwam er extra geld voor bewoners van instellingen. Daarnaast kunnen gemeenten met ingang van 1 januari via de WMO inkomenssteun geven aan ouderen met zorgkosten. De behandeling van de voorstellen van de regering is nog niet afgerond. De partijen in de Tweede Kamer hebben veel vragen gesteld over het wetsvoorstel. Kostendelersnorm De staatssecretaris van SZW diende op 12 november 2013 het wetsvoorstel Wet maatregelen Wet Werk en Bijstand bij de Tweede Kamer in. Hierin stelt hij voor om het normbedrag van de Wet Werk en Bijstand (WWB) te verlagen naarmate in een huishouden meer inwonende volwassenen aanwezig zijn (de kostendelersnorm). Deze kostendelersnorm gaat ook gelden voor AOW-ers die een gezamenlijke huishouding voeren. Concreet betekent dit dat de AOW van zorgbehoevende ouderen die bij hun kinderen inwonen, verlaagd wordt naar 50%. Mochten de kinderen een bijstandsuitkering hebben, dan zal deze ook Voortgang landelijke belangenbehartiging 15 november t/m 31 december 2013
Pagina 2 van 6
verlaagd worden. Een ander gevolg is dat AOW-ers met een onvolledige AOW en een aanvullende AIO-uitkering een inkomen krijgen dat lager is dan de AOW-norm van 50% van het netto minimumloon. De Unie KBO pleitte in een brief aan de Tweede Kamer om deze kostendelersnorm niet in te voeren in situaties waarin sprake is van mantelzorg en om voor die gevallen de oude regeling te handhaven. Ook drong de Unie KBO er bij de Kamer op aan om bij de berekening van de AIO uit te gaan van de kostendelersnorm van de AOW. Koopkrachteffecten Wet Uniformering Loonbegrip en Uit evaluatie van de Wet Uniformering Loonbegrip (ULB) bleek dat de koopkrachteffecten voor ouderen in 2013 niet alleen door de invoering van de wet ULB veroorzaakt werden, maar vooral door andere overheidsmaatregelen. De Unie KBO drong er bij de staatssecretaris en de Kamerleden op aan om compenserende maatregelen te nemen voor de koopkrachtachteruitgang van ouderen in 2013. Op 12 november dienden Kamerleden in een bespreking over de wet ULB drie moties in om de koopkrachtachteruitgang van senioren in 2013 te compenseren. Deze moties zijn helaas niet aangenomen. Leeftijdstoeslag premies VGZ De Unie KBO heeft in een gesprek met zorgverzekeraar VGZ protest aangetekend tegen de leeftijdstoeslag van VGZ bij de premies van aanvullende verzekeringen. Ouderen betalen voor dezelfde aanvullende pakketten meer premie dan andere generaties.
PREVENTIE EN GEZONDHEID Gezond ouder worden Tijdens een kenniscongres over gezond ouder worden en seniorvriendelijke gemeenten op 12 december 2013 sprak Manon Vanderkaa, directeur van de Unie KBO, voor een zaal van 300 bezoekers van gemeenten, zorginstellingen, onderwijsorganisaties, sportbonden en bedrijven. Ze hield een presentatie over de kracht van ouderen in de participatiesamenleving. Daarin bracht ze de inbreng en expertise van actieve kaderleden van de Unie KBO over het voetlicht. In een aparte congresworkshop stelde Agaath Vermast, voorzitter van de landelijke werkgroep lokale belangenbehartiging van de KBO opnieuw aan de orde dat ouderenadviseurs kwetsbare zelfstandig wonende ouderen bereiken en dat het daarom belangrijk is dat zij lid zijn van sociale wijkteams. Over deze rol van ouderenadviseurs verscheen eind november al een artikel in de Twentsche Courant Tubantia. Voeding – Schijf van Grijs Het Voedingscentrum is bereid het voorlichtingsmodel voor voeding Schijf van Vijf toe te spitsen op specifieke doelgroepen zoals ouderen. Wel wil het centrum eerst de uitkomsten van enkele wetenschappelijke onderzoeken afwachten voordat het specifieke richtlijnen zoals een Schijf van Vijf uitgeeft. De activiteiten van de Unie KBO voor een gezonde voeding van ouderen worden steeds meer bekend. Misset Catering, een tijdschrift voor cateraars, schreef over het onderzoek van de Unie KBO Voortgang landelijke belangenbehartiging 15 november t/m 31 december 2013
Pagina 3 van 6
naar ouderen en voeding. Ook het blad Activiteitensector, gericht op activiteitenbegeleiders in de zorg, schreef over het onderzoek. Vernieuwing in de zorg De Unie KBO werkt aan vernieuwing in de zorg via samenwerking met organisaties als zorgverzekeraar CZ, het Nederlands Instituut Zorg en Bewegen en Nutricia. De partijen willen de module ouderenzorg van zorgverzekeraars uitbreiden met voeding en beweging. Ze willen ook meer aandacht voor vroegtijdige signalering en diagnose en ze zetten in op mentale, fysieke en sociale activering van ouderen. Seniorvriendelijk ziekenhuis Met de lancering van het keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis is de Unie KBO een belangrijke gesprekspartner over dit onderwerp geworden. Op 3 december was de projectleider van de Unie KBO keynote speaker op het congres Senior Friendly Hospital van het Leids Congresbureau. Een kaderlid van KBO Limburg, dat ook actief is in de landelijke belangenbehartiging, hield een presentatie over de rol van de Limburgse ouderenorganisaties bij het seniorvriendelijker maken van de Limburgse ziekenhuizen.
ZORG EN WELZIJN Modelverordening Wmo In november en december was er opnieuw een consultatieronde rond de modelverordening Wmo van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De Unie KBO bracht in dat ouderen (en andere mensen die een beroep doen op de Wmo) moeten kunnen rekenen op onafhankelijke cliëntondersteuning. De toegang tot de Wmo hoort laagdrempelig te zijn. Gemeenten moeten de ondersteuning van mantelzorgers goed regelen en moeten zorgen voor een goede regeling rond eigen bijdrage. Het resultaat van onze inbreng is nog niet duidelijk. De VNG maakt de modelverordening pas definitief als de nieuwe Wmo-wet wordt aangenomen. Echtparen in verpleeghuis De Unie KBO is blij dat de Tweede Kamer gehoor gaf aan haar pleidooi dat echtparen in een verpleeghuis ook onder de nieuwe AWBZ samen kunnen blijven. De Kamer stemde op 26 november in met een motie van Mona Keijzer hierover. In de praktijk betekent dit dat echtparen waarvan een van de partners verpleeghuiszorg nodig heeft, samen kunnen blijven wonen en niet door financieringsregels van de overheid uit elkaar getrokken worden. Zorgverzekeringswet De Unie KBO riep op 3 december staatssecretaris Van Rijn op, samen met de andere partijen (brancheorganisaties van cliënten, zorgprofessionals, zorgorganisaties en zorgverzekeraars), om vast te houden aan zijn besluit om verpleging en verzorging bijeen te houden en onder te brengen in de Zorgverzekeringswet. De Unie KBO en haar partners vinden het besluit van de staatssecretaris goed, omdat mensen die zorg nodig hebben daardoor verzekerd blijven van zorg. Dat was niet het geval bij het eerdere besluit om verzorging over te hevelen naar de gemeente. Bovendien is er meer garantie Voortgang landelijke belangenbehartiging 15 november t/m 31 december 2013
Pagina 4 van 6
op integrale zorg als gezondheid en zorg vanuit één wet worden gefinancierd. Van de ouderen die gebruik maken van persoonlijke verzorging, maakt 93% ook gebruik van ziekenhuiszorg, bezoekt 98% de huisarts en maakt 99% gebruik van de apotheek. Die worden ook uit de zorgverzekeringswet vergoed. Last but not least: de staatssecretaris kent in dit nieuwe systeem de wijkverpleegkundige een centrale rol toe in de coördinatie van zorg. De Unie KBO heeft hier jarenlang voor gelobbyd. Garanties op zorg Eveneens in december sprak de Unie KBO met de vaste Kamercommissie voor VWS opnieuw over de overheveling van verzorging en verpleging naar de zorgverzekeringswet. De Unie KBO sprak haar waardering uit dat lijfgebonden zorg een verzekerd recht blijft. Wel wees de Unie KBO de Tweede Kamer en zorgverzekeraars er op dat recht op zorg nog niets zegt over de toegang tot zorg. Wat als voor het einde van het jaar het budget op is, zoals bij die zorgverzekeraar die te weinig ziekenhuiszorg voor zijn verzekerden had ingekocht? Daarnaast hield de Unie KBO een pleidooi dat mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, de mogelijkheid houden om samen met hun mantelzorgers en sociale netwerk de regie in eigen handen te houden. Om die reden vroeg de Unie KBO aan de Tweede Kamer om in de nieuwe situatie het persoonlijke budget (PGB) te handhaven. Hiermee kunnen ouderen hun eigen zorgverleners blijven inhuren en de zorg toespitsen op hun persoonlijke situatie. Kaderhuisartsen ouderengeneeskunde Half november sprak Unie KBO met het bestuur van LAEGO, de organisatie van kaderhuisartsen ouderengeneeskunde. Sinds enkele jaren kunnen huisartsen een tweejarige specialisatie tot kaderhuisarts ouderengeneeskunde volgen. Er zijn nu honderd van deze artsen. Unie KBO en LAEGO willen beiden de kwaliteit van de eerstelijnszorg aan ouderen met een complexe problematiek verbeteren en hebben afgesproken om daarvoor goed contact met elkaar te houden. Zorg voor oudere migranten en vluchtelingen Unie KBO werkte mee aan een uitgave van Pharos, kenniscentrum voor kwaliteit van zorg aan vluchtelingen en migranten, over kwaliteitscriteria voor ondersteuning en zorg aan oudere vluchtelingen en migranten. De uitgave die eind van het jaar uitkwam kunt u hier downloaden. Unie KBO heeft deze uitgave voorgelegd aan Zilveren Kruis Achmea en gevraagd deze in hun beleid mee te nemen.
WONEN EN VERVOER Actieplan ouderenhuisvesting De Unie KBO riep de Tweede Kamer op om op 26 november een motie te ondersteunen van Norbert Klein (50PLUS) en Jacques Monasch (PvdA) voor een actieplan ouderenhuisvesting. Volgens de Unie KBO mag een actieplan ouderenhuisvesting niet in de beleidsplannen van de overheid ontbreken. Het aantal 75-plussers zal immers verdubbelen van 1,2 miljoen nu tot 2,6 miljoen in 2040. Bovendien wil de overheid met de hervormingen van de langdurige zorg stimuleren dat meer ouderen thuis blijven wonen. De behoefte aan woningen die geschikt zijn voor ouderen wordt steeds groter. De motie is niet in stemming gebracht, maar aangehouden. Voortgang landelijke belangenbehartiging 15 november t/m 31 december 2013
Pagina 5 van 6
Adviezen aan de NS De Unie KBO bracht samen met andere reizigersorganisaties enkele adviezen uit aan de NS, waaronder een advies over de afschaffing van het papieren kaartje. De Unie KBO heeft hierover destijds al negatief geadviseerd. Ten minste 53.000 oudere reizigers zouden immers de dupe worden van het niet meer aanbieden van de papieren keuzedagen. Het advies leidde niet tot een ander besluit van NS. Wel heeft NS ons schriftelijk toegezegd met een nieuw aanbod te komen: ‘over de invulling van de alternatieve oplossing voor deze kwetsbare klanten hebben wij inmiddels concrete ideeën.’ De Unie KBO sprak de NS aan op het feit dat alternatieve oplossingen nog steeds niet voorhanden zijn. Op 6 november schreef het Algemeen Dagblad over onze kritiek op het verdwijnen van het papieren treinkaartje.
DIGITALE SAMENLEVING KBO-tablet In de belangenbehartiging komt de Unie KBO op voor die ouderen die in een isolement dreigen te belanden vanwege de digitalisering van de samenleving. Denk aan de OV-chipkaart of aan telebankieren. Tegelijkertijd stimuleert de Unie KBO dat ouderen meer gaan deelnemen aan de digitale samenleving. De KBO-tablet is daar een voorbeeld van. Op 30 november sprak de directeur over de KBO-tablet in het Tv-programma Studio MAX live. Het vaktijdschrift RetailTrends schreef in november over de digitale uitgave van Nestor.
Voortgang landelijke belangenbehartiging 15 november t/m 31 december 2013
Pagina 6 van 6
