voor professioneel PC CAD- gebruik Maart 2006 jaargang 17

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 1

3 voor professioneel PC CAD-gebruik

Maart 2006 jaargang 17

● Special: CAD-gebruikers aan het woord over hun werk binnen de Bouw & Architectuur ● Derde Nationale AutoCAD gebruikersdag ● Wildfire 3.0 meer dan alleen nieuwe functies www.cadplaza.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 2

6WHOGDWXJHERXZHQ

NXQWODWHQGDQVHQ"

1HZ$UFKLFDGPDNHVDUFKLWHFWXUHÀRZ Ontwerpen en evalueren in een 3D omgeving, glashelder kunnen communiceren met opdrachtgevers én een soepele workÀRZ 'H SHUIHFWH EDODQV YRRU HHQ DUFKLWHFW GLH FRQWUROH ZLO KHEEHQ RYHU ]LMQ JHUHHGVFKDS pQ KHW EHVWH RQWZHUS ZLO OHYHUHQ PHW HHQ FRQVLVWHQWH WHNHQLQJHQVHW DOV ELMSURGXFW 'LW EHWHNHQW WLMGZLQVW SURGXFWLYLWHLWVZLQVW NRVWHQUHGXFWLH PDDU ERYHQDO HHQ JHOXNNLJH NODQW $UFKLFDG VWLPXOHHUW XZ FUHDWLYLWHLW HQ ODDW RQWZHUSHQ OHYHQ ,QWURGXFWLHGDJHQLQPHL

9RRUPHHULQIRUPDWLHWHO LQIR#NXEXVLQIRQOZZZNXEXVLQIRQO

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 3

COLOFON CAD-Magazine is een vaktijdschrift voor (potentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, Mapping en Visualisatiesystemen en informeert over de ontwikkelingen en toepassingsgebieden, alsmede over software- en hardware-producten, leveranciers en gebruikers. CAD-Magazine verschijnt 8x per jaar in Nederland en België. Directie/uitgevers: Dhr. R. Groothuis Dhr. K. van der Lei

[email protected] [email protected]

Redactie: [email protected] Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Hoofdredacteur: Dhr. Ing. L.J.A. Koops [email protected] Redacteur: Dhr. Drs. R. Takken [email protected] Aan deze uitgave werkten mee: Will Barendsz Renso Kuster Ilja Boeije Ria Mual Jaap Dubbelaar Ellen Prinse Natasja Eerens Edwin Schalk Wim Feith Rob Sman Peter Floor Chris Verhaeghe Jean-Pierre van Gastel Johan Vreede Gerard IJzermans Bertus Zuijdgeest Danny Joseph Advertentie-exploitatie: [email protected] Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Dhr. W. Westerhof Abonnementenservice: [email protected] Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Mw. Y.B. Jonker Mw. L. Pels

Personeelstekort Er zijn nogal wat mensen werkzaam als ontwerper in de bouw en architectuur. Het zijn er echter nog steeds niet genoeg, zoals blijkt in onze bijlage over CAD-gebruikers in dit vakgebied. Van verschillende kanten kreeg ik te horen dat het moeilijk is om goed personeel te krijgen, sommige ingenieursbureaus zitten al maandenlang met vacatures die ze maar niet kunnen invullen. Aan de ene kant is dit natuurlijk goed nieuws, want als er personeel gezocht wordt, kan het simpelweg niet slecht gaan met een bedrijfstak. Aan de andere kant baart dit uiteraard zorgen, want waarom zijn de vacatures niet in te vullen? Met de aanstormende vergrijzing zwaaien er steeds meer oudgedienden af, dus het moet van schoolverlaters komen. Die laten het echter om uiteenlopende redenen afweten. Voor sommige, wat minder bekende pakketten bestaat simpelweg geen opleidingstraject binnen de normale opleidingen. Daarnaast is de populariteit van de exacte vakken en opleidingen nog steeds niet iets om over naar huis te schrijven. Alhoewel er genoeg initiatieven zijn die de jeugd de goede richting wijst, zoals bijvoorbeeld het jaarlijks terugkerende evenement Vakkanjers waar onder andere CAD-tekenaars uitmaken wie zich de beste van Nederland mag noemen. En het werk op zich is leuk genoeg, zoals op te maken is uit de enthousiaste commentaren die te lezen zijn in onze speciale verhalenserie (zie pagina 22 en verder). Toch blijkt dat niet voldoende om de vacaturevraag aan te vullen. Misschien moeten we maar wachten tot de Europese arbeidsmarkt echt open is en de inmiddels al beruchte Polen goed genoeg Nederlands kunnen om ons personeelstekort op te vullen.

Ontwerp: A.F. van der Kolk / CMedia Productions, Emmeloord Druk: Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Uitgever: CMedia Productions B.V. Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord Postbus 231, 8300 AE Emmeloord Abonnementen: Uitgebreide informatie over een abonnement op CAD-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice. CAD-Magazine op Internet: www.cadmagazine.nl www.cadmagazine.nl/banenmarkt www.cadplaza.nl

Lambert-Jan Koops Hoofdredacteur CAD-Magazine

ISSN 1386-1689 Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden overgenomen en vermenigvuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. © Copyright 2006 CMedia Productions B.V.

CADMagazine April/Mei 2006-3

3

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 4

CADMagazine 2006-3

Inventor 11 gaat in de lengte en in de breedte Op weg naar een uiteindelijke vorm die nog niet vaststaat, worden er aan de 3D MCAD-pakketten voortdurend uitbreidingen en verbeteringen aangebracht. Wanneer er genoeg verzameld zijn kan een nieuwe release worden uitgebracht. De ene keer valt die wat spectaculairder uit dan de andere. Inventor zit duidelijk in een groeispurt, en de nieuwe versie mag er zijn. Release 11 puilt uit van het nieuws. Het is onmogelijk in dit artikel compleet te zijn, maar een aantal van de belangrijkste nieuwtjes komen hier zeker aan bod. CAD-Wereld, Pagina 6.

Ontwerpwedstrijd voor installatiebranche 3D Lijkt het toverwoord te zijn aan het begin van de 21ste eeuw. Al in het begin van het bouwproces zijn het de 3D-tekeningen en -animaties die een opdrachtgever kunnen overtuigen van de schoonheid en functionaliteit van een gebouw. Hij krijgt vrijwel direct inzicht in de ruimte die nodig is voor de installaties die er in moeten komen. Evenement, Pagina 13.

Wildfire 3.0 meer dan alleen nieuwe CAD-functies PTC wil een nieuwe weg inslaan op het gebied van communicatie. Zakelijk gezien gaat het prima, maar de naamsbekendheid laat te wensen over. Daar moet verandering in komen volgens de ontwikkelaar van Wildfire, die aan de pers een preview gaf voor de 3.0-release van het pakket. Evenement, Pagina 42.

SplineZone voor Autodesk Media & Entertainment Om alle gebruikers van Autodesk visualisatiesoftware te voorzien van informatie is er sinds kort een nieuw Nederlandstalig 3D-portaal beschikbaar. De website is opgezet voor de drie belangrijkste doelgroepen binnen de Autodesk Media & Entertainment divisie: Design VIZ, Games en Film. Websites, Pagina 53.

4


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 5

CADMagazine 2006-3

Verder…

Pagina

3ds Max & Plug-Ins: 3ds Max 8 Deel 5

54

CAD-Wereld:

Autodesk Revit Building 9 interCAD Houtskeletbouw: CAD - CAL – CAM AutoCAD 2007 Deel II Administratieve stromen bij architecten

8 12 14 17

Evenement:

Tweehonderd bezoekers End User Event 3dstudio.nl Derde Nationale AutoCAD Gebruikersdag Architect en Innovatie houdt vast aan idee De 2007-producten van Autodesk

44 46 49 50

In de praktijk:

Kasten en opbergsystemen in 3D

19

Invertor:

Break Out Views in Autodesk Inventor Drawings

56

Microstation:

Helpteksten en –bestanden in MVBA

58

Architectuur en bouw in de praktijk: Renovatie Gebouwen Koningsplein CAD-Phil 3D HVAC pionier in België Ontwerpen gezondheidszorg vergt lange adem Hatek Adviesbureau specialist in kromme zaken KBM altijd op zoek naar de scherpste prijs Goed personeel ligt niet voor het oprapen Massastudies en financiële plaatjes via ontwerppakket De techniek achter de voorstelling Inspiratie vanuit een maatschappelijk oogpunt Uiteenlopende projecten Zwarte Hond Blikvanger Eindhoven van Van aken architecten Rothuizen van Doorn ’t Hooft Architecten Eigen verantwoordelijkheid bij Hans Bakker

22 23 25 26 27 29 30 31 33 35 37 38 40

SolidEdge:

Het werken met Assembly Layouts

62

SolidWorks:

Communiceren met een SolidWorks-ontwerp

60

Tips & tricks:

De Lay-out in beeld

64

Zoals Altijd:

Adverteerdersindex 66, Agenda 20, Column 20, Trainingswijzer 41

Voorplaat: In dit nummer een speciale bijlage waarin ontwerpers in de bouw en architectuur aan het woord komen en vertellen over het gebruik van CAD tijdens hun werk. Deze voorplaat is afkomstig van EGM architecten uit Dordrecht en laat het Leids Universitair Medisch Centrum zien. De afbeelding is gemaakt in VectorWorks. Zie pagina 25 voor het complete interview met de maakster van de visualisatie. www.egm.nl CADMagazine April/Mei 2006-3

5

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 6

CAD-Wereld

Groeispurt in verschillende richtingen

I nve n t o r 1 1 g a a t i n d e l e n g t e e n i n Door: Rob Sman

Op weg naar een uiteindelijke vorm die nog niet vaststaat, worden er aan de 3D MCAD-pakketten nog voortdurend uitbreidingen en verbeteringen aangebracht. Wanneer er genoeg verzameld zijn kan een nieuwe release worden uitgebracht. De ene keer valt die wat spectaculairder uit dan de andere keer. Inventor zit duidelijk in een groeispurt, en de nieuwe versie mag er zijn. Release 11 puilt uit van het nieuws. Het is onmogelijk in dit artikel compleet te zijn, maar een aantal van de belangrijkste nieuwtjes komen hier zeker aan bod.

Afbeelding 1.

Door verbeterde surface-modeling mogelijkheden kunnen nu ook consumentenartikelen in hoge modelkwaliteit ontworpen worden.

In de eerste plaats draait het binnen Inventor 11 om de modelleermogelijkheden. De functionaliteit is hier uitgebreid in de richting van complexe vormen en hiermee kan een nieuwe doelgroep worden bereikt. Ontwerpers van bijvoorbeeld consumentenartikelen zullen veel baat hebben bij de nu veel geavanceerdere surface-modeling functies. Niet alleen zijn er nu eindelijk mogelijkheden om oppervlaktes te verlengen of te trimmen en om gaten in het model te dichten met de zogeheten Boundary Patch, maar belangrijker nog is kwaliteit. Veel surfaces zijn gebaseerd op de curves waarvan ze worden afgeleid. De nieuwe sketchconstraint Smooth maakt het mogelijk deze curves G2-continu op elkaar of 6


omringende vlakken te laten aansluiten. De kwaliteit van het oppervlak is hiermee ook gewaarborgd. Om dat te kunnen controleren zijn nu meerdere analyse- en controlemogelijkheden ingebouwd. Uiteindelijk kunnen oppervlaktemodellen heel eenvoudig in solids worden omgezet met de Sculptfunctie. Hierdoor is het niet meer verplicht alle beschrijvende surfaces op elkaar te trimmen en te stitchen. Overigens zijn een aantal verbeteringen die we hiervoor hebben gezien niet alleen op surface-modeling van toepassing. Een Loft bijvoorbeeld kan ook G2-condities hebben aan de eerste en laatste doorsnede, zowel in surfaces als in solids. Naast tal van kleinere zaken springt vooral nog één grote

verandering in het oog, namelijk de Fillet-functie. Het was altijd zo in Inventor dat afrondingen alleen konden worden aangebracht op ribben van het model. Nú kan ook van vlak tot vlak worden afgerond, of met een variabele radius als het ware rakend aan drie vlakken. Dit maakt afrondingen mogelijk die tot op heden op geen enkele wijze in Inventor konden worden gemodelleerd. De breedte in Inventor was in twee uitvoeringen leverbaar: Series (AIS) en Professional (AIP). De laatste voegde aan de Series modules toe voor sterkteberekening (FEA), Tubing&Piping en Cable and Wire Harness Design. Deze laatste twee worden nu gebundeld in de AIP for Routed Systems-versie. Voorts is er nu een nieuwe module voor beweginganalyse, Dynamic Simulation, die met de FEA-module gebundeld wordt in de AIP for Simulation-versie. Wilt u alles? De Professional-versie blijft de bundeling van álle modules. Overigens mag bij de modules haast wel apart melding worden gemaakt van de Frame Generator. Deze werd eerder als extraatje op versie 10 geïntroduceerd, maar hoort er in release 11 helemaal bij. De Frame Generator staat toe om staalconstructies als machineframes te bouwen met standaardprofielen. Voor de lay-out wordt gebruik gemaakt van een raamwerk bestaande uit sketches of solids, waaraan de profielen van de constructie worden gekoppeld. De Profielen kunnen daarna eenvoudig op elkaar worden getrimd. Een zeer eenvoudig te gebruiken gereedschap met een hoge mate van efficiency. De hierboven genoemde bewegingsanalyse is een geheel nieuwe module. In een samenstelling wordt het bewegingsmodel opgebouwd. Dit is te vergelijken met het aanbrengen van plaatsingsconstraints in een samenstelling. Ook moet natuurlijk in het model ergens de drijvende kracht worden gedefinieerd. In de analyse mag deze kracht zijn werk doen en kunnen van alle objecten in het model grootheden

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 7

UGS CAD/CAM/CAE/PDM

INNOVATE MORE www.ugsplm.nl 073-680 25 00

e n i n d e b re e d t e als snelheid en versnelling wor opgevraagd. Omdat ook de massa van de objecten bekend is, kunnen optredende krachten worden bepaald. Uiteraard wordt dit afgezet tegen de tijd; de gebruiker krijgt grafieken met de gegevens. Deze grafieken kunnen worden bewaard, maar zijn ook te hergebruiken voor vergelijking met resultaten na een ontwerpwijziging. De resultaten kunnen natuurlijk ook worden aangewend voor invoer in een sterkteberekening met de FEA-module, om bijvoorbeeld de vervorming onder invloed van de beweging te bepalen. Inzetbaarheid Wat een ‘grote samenstelling’ precies is, is een relatief begrip. Inventor kan prima met samenstellingen van duizenden onderdelen overweg, maar het is duidelijk dat de prestaties wel lijden onder de veelheid aan informatie die moet worden weergegeven. Om dit het hoofd te kunnen bieden wordt nu gebruik gemaakt van een Level Of Detail (LOD) Representations. Hiermee kunnen voorgedefinieerde configuraties worden opgeslagen, waarin bepaald is welke componenten van de samenstelling moeten worden geladen. Uiteraard kunnen achtereenvolgens verschillende LOD’s worden geactiveerd, zodat componenten naar believen in het geheugen kunnen worden geladen en er weer uit worden verwijderd, het zogenaamde supressen. Interactief omgaan met het suppressen en laden van componenten kan natuurlijk ook. De LOD’s worden in het model opgeslagen en bij het openen van een samenstelling kan als optie de te activeren LOD worden opgegeven. Een voorbeeld: het model bevat een LOD die heel toepasselijk All Suppressed is

Verschillende configuraties van een samenstelling uit één bestand. iAssembly maakt het mogelijk.

genoemd. Het model zal nu bliksemsnel geopend worden. De kijker kiest vervolgens in de browser welke componenten hij wil laden, of activeert een andere LOD uit de lijst. Een tweede techniek die helpt in de omgang met grote samenstellingen is die van de Derived Assemblies. Hierbij wordt een subsamenstelling tijdelijk vervangen door één sterk vereenvoudigd onderdeel dat van de subsamenstelling is afgeleid. De gebruiker moet er wel iets voor doen, maar in principe is met deze methodes nauwelijks een grens aan de grootte of complexiteit van een samenstelling. Overigens zorgt de op de statusbalk de Capacity Meter er voor dat de gebruiker ook weet hoeveel bestanden geopend zijn en hoeveel geheugen Inventor gebruikt. Hergebruik en efficiency Het Content Center (CC) biedt nog steeds toegang tot de bibliotheken met standaardonderdelen. De gedaante is wat aangepast, en het voordeel is dat diverse bibliotheken, zoals die van de Design Accelerators, nu onder het

Content Center zijn samengebracht zodat ze een uniforme gebruikersinterface hebben. Geheel nieuw voor Inventor is het gebruik Autodroponderdelen. Deze intelligente onderdelen kiezen zelf een variant aan de hand van de plaatsingsinformatie. Wanneer bijvoorbeeld een bepaalde bout op een gat wordt geplaatst, wordt een diameter gekozen die toepasselijk is bij het gekozen gat. De lengte kan de gebruiker dan nog zelf aangeven. Het publiceren van zelfgemaakte onderdelen naar het CC is eenvoudiger dan ooit, en dat geldt ook voor Autodrop-onderdelen. Veel onderdelen in het CC zijn iParts, die vele varianten van het onderdeel in tabelvorm met zich meedragen. Ze hebben nu gezelschap gekregen van Assembly Configurations, of iAssemblies. De daarin opgeslagen tabel maakt het mogelijk van alle erin voorkomende iParts een bepaalde variant te kiezen, alsmede onderdelen wel of niet in deze variant te gebruiken. Een efficiënte methode voor het aanmaken en hergebruiken van een familie van soortgelijke samenstelling. Samenvattend Bovenstaande is maar een greep uit de overweldigende hoeveelheid grote en kleine vernieuwingen die Inventor 11 biedt. Door het pakket in alle richtingen uit te breiden wordt aan de toenemende eisen van bestaande gebruikers voldaan, en wordt het een mogelijke keuze voor doelgroepen warvoor tot nu toe Inventor geen optie was. Voor vragen en open aanmerkingen over dit artikel is de auteur van per e-mail te bereiken via [email protected] www.autodesk.nl

&$'-2%6QO HQJLQHHU\RXUIXWXUH


7

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 8

CAD-Wereld

3D-Massastudie en 2D-tekening

Autodesk Revit Building 9 Door: Danny Joseph

Dit artikel is de eerste uit een serie over Autodesk Revit Building. Autodesk Revit Building is een Building Information Modeller (BIM) met allerlei hulpmiddelen om te werken in alle fasen van het bouwproces. BIM onderscheidt zich van ‘traditionele’ CAD-systemen door de integrale benadering van het bouwwerk.

Een vloerschets in Revit 9.

In Revit wordt een virtueel model van het gebouw opgezet, waarmee alle tekeningen (views) verbonden zijn. De eenmaal ingebrachte informatie wordt automatisch over alle tekeningen (views) verspreid. Informatie is daarmee eenduidig en eenmalig opgeslagen. Revit wordt tot nu toe vooral gezien als gereedschap voor de ontwerper. Dit lijkt logisch, omdat Revit de ontwerper meer te bieden heeft dan bijvoorbeeld AutoCAD of Architectural Desktop. Dit betekent echter niet dat tekenaars niet met Revit uit de voeten kunnen. Tot nu toe is door Autodesk weinig aandacht besteed aan de 2Daspecten van een BIM. Natuurlijk werkt Revit heel anders dan de 2D CAD-oplossingen die veel mensen kennen. Toch biedt versie 9 van de software ook voor tekenaars nieuwe mogelijkheden. Een hiervan is de ’meedraaiende’ arcering, waardoor elementarceringen volgens Nederlandse tekennormen mogelijk zijn geworden. Met het uitkomen van versie 9 presenteert CAD & Company een Nederlandse uitbreiding met een Nederlandse interface en een Nederlandse database met Nederlandse content. Een verschil met eerdere versies is dat er nu een complete 8


bibliotheek beschikbaar is, van massastudie tot detail. De nieuwe software maakt het mogelijk om ontwerper en tekenaar weer gezamenlijk aan een project te laten werken. Het is dus niet meer nodig om een ‘knip’ in het proces te leggen. Het ontwerp kan verder worden uitgewerkt, waardoor dubbel werk wordt voorkomen. Weergaves Elk element, of Family in Revittermen, wordt maar één keer in de Revit-database opgeslagen. Plattegrond, doorsnede, 3D, aanzicht en zelfs de uittrekstaat zijn slechts weergave van hetzelfde element. Dit principe vormt de kern van Revit. Om dit te bereiken beschikt Revit over een ‘Parametric Change Engine’, die er voor zorgt dat op de achtergrond alle wijzigingen ogenblikkelijk worden doorgevoerd. Een tweede element is het parametrische karakter van Revit. Alles wat de gebruiker modelleert heeft parametrische eigenschappen. Dat wil zeggen dat praktisch elke eigenschap van een element is aan te passen. Niet alleen de afmetingen, maar ook de materialen, de zichtbaarheid en vele andere eigenschappen. Een voorbeeld: is een wand dragend of scheidend en is deze wand

al dan niet ruimtebegrenzend? Het derde principe van Revit schuilt in de samenhang tussen de elementen. Het systeem ‘weet’ gewoon waar alle elementen zich bevinden en hoe de onderlinge communicatie over en weer verloopt. Verplaatst de gebruiker een wand, dan worden alle aansluitende wanden, vloeren en daken ook automatisch aangepast. Organisatie De overstap van 2D CAD naar Revit heeft gevolgen voor de organisatie. In een groot architectenbureau is het bijvoorbeeld niet ongebruikelijk dat de ene tekenaar aan de plattegronden werkt, een ander aan het uittekenen van de gevels en een derde aan de door sneden. Ook is het gebruikelijk dat tekenaars het werk van de ontwerper compleet opnieuw opzetten en uittekenen. Ze willen een betrouwbare onderlegger en traditioneel levert een ontwerper deze niet aan. Revit vervaagt een aantal scheidslijnen. Dit betekent dat er bij de invoering van Revit opnieuw moet worden nagedacht over het proces. Revit ondersteunt ook het met meerdere mensen tegelijk werken aan een project in werksets (Workset), waarbij een project wordt opgedeeld in logische eenheden. Ook hier moet er opnieuw nagedacht worden over de te volgen werkwijze.

Een detailtekening.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

14:37

Pagina 9

Controle is de basis voor succes!

Met NURBS is het mogelijk vrije vormen te maken.

Een schets Binnen Revit is elk element opgebouwd rond een schets. De schets ligt aan de basis van elk Revit-object. Soms wordt deze expliciet getekend, zoals bij een massa, vloer, trap of dak. Soms zit deze verscholen in het object, zoals bij een wand. De lijn voor een schets kan in Revit worden getekend, of kan aan een onderlegger zoals een geïmporteerde DWG worden ontleend. Schetsen zijn op te bouwen uit lijnen, bogen, cirkels, polygonen, ellipsen, afrondingen en b-splines. De spelregel voor een schets is dat deze in een vlak ligt, het werkvlak, de Workplane, en dat de schets één of meerdere gesloten, elkaar niet overlappende contouren bevat. Er zijn vier manieren waarop een schets de basis vormt voor een ruimtelijk element. De bekendste is de extrusie. Hierbij vormt de schets het grondvlak en wordt door het ingeven van een hoogte de derde dimensie toegevoegd. Het resultaat is een geëxtrudeerde vorm. De tweede mogelijkheid is een omwenteling (Revolution), waarbij er nog een as nodig is waaromheen de schets wordt gewenteld. De derde mogelijkheid is de

mengvorm (Blend). Hierbij worden twee schetsen op een afstand met elkaar verbonden, waardoor een vloeiend verlopend volume ontstaat, welke van de grondvorm in de topvorm overgaat. Als laatste is er de sweep. Hierbij wordt een schets (profiel) langs een pad getrokken, waardoor er weer een volume ontstaat. Al deze volumes zijn er in twee soorten, massa (Solid) of gat (Void). Binnen een familie (Family) worden massa’s bij elkaar opgeteld en gaten ervan afgetrokken. Deze bewerkingen vinden automatisch plaats. De gebruiker kan hier nog verder op ingrijpen. Het vlak van de schets, het werkvlak (Workplane), kan in elke stand in de ruimte staan. Om dit mogelijk te maken kan gebruik worden gemaakt van niveau (Level), stramien (Grid), referentievlak (Reference Plane) of van een bestaand vlak op een al getekend element (Pick a Plane). Sommige elementen laten zich niet vangen op een plat vlak. Revit kan in dit geval NURBS importeren en dit ‘vlak’ als basis van een element gebruiken. Hierdoor is ook BLOB-architectuur binnen Revit mogelijk.

Efficiënt projecten kantoor management is voor architecten- en ingenieursbureaus essentieel om een succesvol én financieel gezond kantoor te beheren. Alle projectinformatie en financiële gegevens zijn op elk gewenst moment, met één druk op de knop beschikbaar. ArchX geeft u antwoord op al uw vragen! ICN Solutions laat u graag zien hoe u uw rapportages en kantoormanagement efficiënt onder controle kunt houden. Bel of mail ons voor nadere informatie of voor een afspraak!

ICN Solutions B.V. Europalaan 16 postbus 3302, 5203 DH ’s-Hertogenbosch tel. +31(0)73 - 750 6 750 - fax +31(0)73 - 750 6 751 [email protected] - www.ICN-Solutions.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 10

CAD-Wereld

lijken. De gebruiker kan per element dus kiezen of de informatie uit het 3D-model komt of dat dit er in 2D bijgetekend wordt. De relatie tussen deze elementen kan met ’slotjes’ en maatvoering verder worden vastgelegd. Een getekend detail kan de maat bepalen van het model en omgekeerd kan een maat de afmeting van een detail aansturen. Getekende details kunnen elkaar afdekken en overlappen, waarbij de tekenvolgorde door de gebruiker kan worden veranderd. Hierdoor wordt trimmen van lijnen en vlakken vaak overbodig.

Een schets in het dak.

Massastudie Een massastudie wordt opgebouwd met de hiervoor beschreven technieken. De bedoeling is dat het totale gebouwvolume als massa wordt gemodelleerd. Tegelijkertijd met het modelleren lopen de vierkante en kubieke meters gebouw netjes mee. Hiermee is in een vroeg stadium te controleren of aan het programma van eisen wordt voldaan. Aan de massa kan vrijelijk in alle richtingen worden getrokken. Het vloeroppervlak (Floor Area Face) kan in dit stadium al worden getoond. Alle vlakken zijn nu te gebruiken om er wanden, vloeren en daken tegenaan te plakken. Deze houden een relatie met de massa. De gebruiker kan kiezen met welke zijde de elementen aan de massa worden gekoppeld. Wordt de massa gewijzigd, dan past Revit automatisch alle verbonden elementen aan. Bij het modelleren van massa kan de ontwerper ook gebruik maken van extern gedefinieerde elementen, zoals voorgedefinieerde Massafamilies, SketchUp-massa’s, DWG-vlakken en NURBS-vlakken. Bouwdelen Bouwdelen vormen een volgende stap in het opzetten van een gebouw. We zagen hiervoor hoe een massastudie de basis kan vormen voor plaats en vorm van bouwdelen. Het staat de gebruiker vrij om deze techniek toe te passen. Een andere werkwijze is het rechtstreeks beginnen met plaatsen van bouwdelen zonder eerst een massa te tekenen. Revit kent alle soorten 10


bouwdelen die in een gebouw voorkomen en weet wat hiervan de eigenschappen zijn. Elk bouwdeel, zoals een wand, vloer of dak heeft specifieke eigenschappen. De gebruiker kiest uit een bibliotheek de gewenste oplossing. Door het dupliceren van definities en het aanpassen van de eigenschappen kunnen per project nieuwe of gewijzigde bouwdelen worden gebruikt. Dit heeft geen invloed op de bureaustandaard, alleen op het huidige project. Zo kunnen we bijvoorbeeld eenvoudig de laagdikte van een spouwmuur en het materiaal van het binnenspouwblad via een dialoog aanpassen. Fundering, kolom en balk, maar ook wand, vloer en kozijn laten zich rechtstreeks plaatsen en aanpassen. Het is mogelijk om zo het complete gebouw te ‘modelleren’ vanuit plattegrond, doorsnede, 3D en gevel views. Revit helpt de gebruiker hierbij door steeds het juiste werkvlak aan te bieden in een view. Tekenen In elke view kan de tekenaar naar believen werken. Meestal zal dit annotatie zijn, zoals maatvoering, labels en tekst. Daarnaast kan de gebruiker in een view ook met detaillijnen en arceringen tekenen. Ook kan er gebruik worden gemaakt van detailcomponenten die uit een bibliotheek afkomstig zijn. Dit kunnen standaard DWGelementen zijn of in Revit aangemaakte, al dan niet parametrische families van symbolen en details. Omdat tekenen gebonden is aan een view, kunnen hierin zaken worden aangegeven die het model verder verduide-

Views en filters De ingevoerde informatie wordt op vele manieren gebruikt. De gebruiker kan daarom net zo veel views op het model maken als hij nodig vindt. Standaard geeft elk niveau een plattegrond en genereert een doorsnedenlijn een nieuwe doorsnede view. Daarnaast kunnen deelplattegronden en details worden uitgesneden, wat steeds weer nieuwe views oplevert. Elke view is te kopiëren, met of zonder view annotatie (tekenwerk), waardoor verschillende aspecten van een plattegrond in verschillende views te zien zijn. Views kunnen naar tekenbladen worden ’gesleept’. Hierdoor worden plottekeningen samengesteld. Het spreekt vanzelf dat deze tekenbladen automatisch meelopen met het model. Een plotview kijkt naar hetzelfde model als de werkviews, ze ’kijken’ immers naar dezelfde informatie. Nieuw in Revit 9 zijn de toegevoegde viewfilters, waarmee de gebruiker informatie specifieker kan onderscheiden. Hij kan er bijvoorbeeld voor kiezen om alle binnenwanden grijs af te beelden en de buitenwanden gewoon. Voor Revit versie 9 was dit nog niet mogelijk. Volgende keer In dit artikel kwamen een aantal uitgangspunten aan bod en wat de gebruiker van Revit kan verwachten. In een volgend artikel zal op een aantal specifieke technieken dieper worden ingegaan.Voor eventuele vragen en/of opmerkingen over dit artikel is de auteur bereikbaar per e-mail: [email protected]

Prod_CM3_2006 A

03-05-2006

14:37

Pagina 11

iPF500

iPF600

iPF700

Voor het visualiseren van uw baanbrekende ontwerpen heeft u de ruimte nodig. Daarom is de nieuwste serie grootformaat printers van Canon speciaal ontworpen om uw creatie de ruimte te geven die het verdient. De zwarte pigmentinkt verzekert haarscherpe lijnnauwkeurigheid. En als beste in zijn categorie wat betreft snelheid - 90 seconden voor A0 en 45 seconden voor A1 – zult u aangenaam verrast zijn welk verschil Canon kan maken. Wilt u meer weten over de nieuwste range grootformaat kleurenprinters van Canon? Bel 0800-CANON4U (0800-2266644) of kijk op www.canon.nl.

Ruim baan voor uw creativiteit

Superieure printkwaliteit met Canon inkt en media.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 12

CAD-Wereld

Kennissysteem voor de timmerindustrie

interCAD Houtskeletbouw: CAD – CAL – CAM Door de redactie.

Om een goed rendement te behalen uit een CAD-systeem is een branchegerichte applicatie één van de voorwaarden. Door naast ontwerp (CAD) ook de andere productiegerichte processen, zoals logistiek (CAL), werkvoorbereiding én machineaansturing (CAM) te integreren is de informatieoverdracht te optimaliseren. Daarbij ligt het ook voor de hand om ook ontwerpen productiekennis in het systeem al dan niet parametrisch vast te leggen.

Een detail van een hoekoplossing.

Houtskeletbouw komt vooral tot zijn recht in combinatie met prefabricage. Zo kan ’maatwerk’ gestandaardiseerd worden geproduceerd. De productie van de houtskeletbouwelementen is hierbij een gespecialiseerde branche geworden binnen de timmerindustrie. Deze techniek leent zich als geen ander voor fabrieksmatige, geautomatiseerde productie. Om de productie efficiënt aan te sturen moeten de juiste gegevens op het juiste moment op de juiste plaats aanwezig zijn. Wanden en Daken interCAD Houtskeletbouw is een oplossing die specifiek ontwikkeld is voor leveranciers van vloer- wanden dakelementen. In afzonderlijke modules genereert de gebruiker alle productiegegevens van calculatie12


informatie, werken zaagtekeningen. In principe is het voldoende als de buitencontour van een wand wordt getekend en de positie van de sparingen zijn aangegeven. Deze informatie kan ook worden overgenomen uit bijvoorbeeld (CAD-) tekeningen van een architect of bouwbedrijf. Alle verdere gegevens over de wandmaterialen worden via invulschermen met keuzemenu’s ingevoerd. Hierna genereert interCAD-Houtskeletbouw automatisch het regelwerk, de sparingconstructie en de uitvulbalken. De balken worden gesorteerd, geteld, genummerd en automatisch in de zaaglijsten opgenomen. Voor geavanceerde elementen, zoals die worden toegepast in dakconstructies, staat de kappenmodule ter beschikking. Hierin wordt onder andere aandacht besteedt aan

de details van hoek- en andere oplossingen. Nadat, eventueel middels doorsneden, een kapoverzicht is samengesteld, kunnen de verschillende rand- en overgangsdetails worden toegekend. Bij wijzigingen hoeft alleen de expliciet gewijzigde informatie te worden veranderd, waardoor zeer snel een nieuwe tekening en aanvullende informatie gereed is. Omdat de gebruiker zich permanent in de CAD-omgeving van interCAD beweegt, is het mogelijk om additionele informatie in de tekening de plaatsen, zoals het automatische invoegen van gebruikte details, materialen, doorsneden of andere aanwijzingen. Productiebesturing Tekeningen met onder andere elementen, maatvoering, plaat- en zaaginformatie, vormen standaardgegevens die direct te genereren zijn. Daarnaast kan de informatie zo worden gestructureerd dat meer afdelingen binnen een bedrijf gebruik kunnen maken van deze gegevens. De informatie is bijvoorbeeld ook te gebruiken voor calculatiedoeleinden. Verder ligt het voor de hand dat de zaaglijstinformatie niet alleen op papier beschikbaar komt, maar ook direct naar zaagmachines te sturen is. Belangrijk is hierbij het logistieke aspect. Dit geldt met name voor enkelstuks en kleine series. De informatiestromen moeten gecoördineerd op de juiste bestemming aankomen. Een werkvoorbereidingsafdeling kan weliswaar snel een grote hoeveelheid informatie produceren, de werkvloer moet dit ook goed kunnen verwerken. Procesverbetering kan echter niet alleen het resultaat zijn van het leveren van een softwareprogramma. Het vergt inleving in de gehele productie-infrastructuur van een timmerbedrijf. Pas dan kan een oplossing worden gerealiseerd die maximaal rendement kan opleveren. www.intercad.nl/hsb www.somatech.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 13

CAD-Wereld

Slim 3D begint gewoon bij 2D

Ontwerpwedstrijd voor installatiebranche Door: Ilja Boeije

3D Lijkt het toverwoord te zijn van het begin van de 21ste eeuw. Al in het begin van het bouwproces zijn het de 3D-tekeningen -animaties die een opdrachtgever kunnen overtuigen van de schoonheid en functionaliteit van een gebouw. Hij krijgt vrijwel direct inzicht in de ruimte die nodig is voor de installaties die er in moeten komen.

Ontwerpwedstrijd Om de installatiebranche wat bekender te maken met 3D-tekeningen, kunnen alle StabiCAD tekenaars dit jaar meedoen aan de ontwerpwedstrijd van Stabiplan. Voorwaarde voor deelname is dat de installatie met StabiCAD is getekend en de tekenaar duidelijk maakt waarom in een bepaalde situatie gekozen wordt voor een 3D-aanzicht. Daarnaast let de jury op het gebruik van het Stabiplan DistributieModel, techniek en complexiteit van de installatie, creativiteit in de tekening, multidisciplinair en ruimtegebruik. De wedstrijd duurt tot 15 september. Per kwartaal wordt een winnaar en een aantal genomineerden bekend gemaakt. Alle genomineerden dingen mee naar de hoofdprijs die wordt uitgereikt op de StabiCAD Users Meeting in november 2006. Op onderstaande website zijn alle inzendingen te bekijken en kunnen geïnteresseerden lezen hoe ze kunnen deelnemen.

Het winnende model van het eerste kwartaal van de ontwerpwedstrijd.

Niet alleen tijdens de voorbereidende fase is 3D een belangrijk hulpmiddel. Ook voor de installatietechniek. 3D Zorgt voor meer inzicht in het verloop van leidingen en de mogelijkheden en onmogelijkheden van een complexe installatie in een beperkte technische ruimte. Zo kom je tot een betere coördinatie van de installaties en lopen de monteurs op de bouw tegen minder fouten aan. Bovendien kunnen zij met 3D-aanzichten van diverse kanten de installatie makkelijker monteren zoals de engineer het heeft bedoeld.

2D als basis Compleet 3D-tekenen kost tijd en is niet in iedere situatie noodzakelijk. De engineer wil soms de snelheid van het opzetten van installaties in 2D niet wil missen. Wel wil hij graag beschikken over 3D-aanzichten van complexe delen van een gebouw of installatie. Daar waar meerdere installaties en leidingen bij elkaar komen of ruimtegebrek van grote invloed is op het verloop. Dat betekent dus een samenwerking tussen 2D en 3D. Natuurlijk kan een 2D- en 3D-tekeningenpakket niet alle verrassingen op de bouw wegnemen. Zeker als bouwkundige veranderingen die op de bouw plaatsvinden nog niet zijn doorgevoerd in de installatietekening moet de monteur met de tekening terug naar de tekentafel.

Winnaar eerste kwartaal Stabiplan Ontwerpwedstrijd 2006 Jeroen Jaspers van Wolter & Dros in Goes heeft de eerste kwartaalprijs gewonnen. Hij vertelt over het ingezonden project: "Het moeilijke van dit project bij Basisschool De Tweern in Goes was de beperkte ruimte. En doordat het deels om renovatie ging, waren we niet vrij in de routing van de installaties. Dankzij de duidelijke tekeningen en een goede coördinatie met behulp van 3D-aanzichten hebben we het voor elkaar gekregen de oude en de nieuwe installaties met elkaar te integreren. In het project zie je een LBK met een volumestroom van 8000m3/h. De lucht wordt met behulp van een Jet-Air systeem in de gymzaal geblazen." www.stabiplan.nl/designgallery CADMagazine April/Mei 2006-3 13

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 14

CAD-Wereld

3D, grips en de Control-toets

AutoCAD 2007 Deel II Door: Jean-Pierre van Gastel

AutoCAD is van oorsprong natuurlijk een 2D-programma, maar op 3D-gebied wordt het pakket steeds meer uitgebreid. Deze keer dan ook aandacht voor de drie 3D-ontwerpmogelijkheden die AutoCAD 2007 biedt. Opvallend is daarbij de rol die de Control-toets heeft gekregen in de nieuwe release.

Afbeelding 1.

In het vorige nummer viel te lezen over de nieuwe AutoCAD 2007 gebruikersinterface. Naar aanleiding hiervan moet ik een kleine rectificatie plaatsen. Het nieuwe Dashboard in AutoCAD 2007 waarover ik schreef is namelijk niet aan te passen met eigen iconen of AutoCAD-commando’s. Inmiddels is de definitieve versie van AutoCAD 2007 beschikbaar en komt de gebruiker hopelijk verder niet meer voor verrassingen te staan bij het lezen van de AutoCAD 2007-artikelen. 3D-Ontwerpmogelijkheden AutoCAD 2007 onderscheid net als in de vorige versies van AutoCAD twee of eigenlijk drie 3D-ontwerpmogelijkheden. De eerste mogelijkheid is het werken met 2.5D waarbij er eigenlijk niets meer gebeurt dan het toekennen van een extra eigenschap, Thickness, aan een 2D-element. Deze methode is natuurlijk het minst intensief voor een tekening, maar het blijft een beetje houtje touwtje manier. De tweede mogelijkheid is het werken met 14


Surface-modellen waardoor zeer complexe 3D-modellen te maken zijn. De laatste mogelijkheid, en tevens de meest gebruikte methode, is het werken met Solid-modellen. In de vorige versies van AutoCAD moest de gebruiker bewust een keuze maken voor een 3D-model en daar bestonden dan ook aparte commando’s voor. AutoCAD 2007 detecteert zelf of er een Solid- of Surface-model moet worden gemaakt. Tekent de gebruiker bijvoorbeeld een gesloten polylijn en trekt hij die uit met het Extrude commando dan ontstaat er automatisch een Solid, zie afbeelding 1. Wordt er een open contour getekend, zoals bijvoorbeeld een boog of een Spline, en gebruikt de ontwerper hier het Extrudecommando op dan ontstaat er automatisch een surface, zie wederom afbeelding 1. Afbeelding 2.

Dynamische Extrusie Het Extrude-commando is herschreven. De gebruiker is niet meer verplicht om eerst de hoogte in te typen en dan het effect hiervan te zien. Met behulp van de muis is het nu mogelijk om de hoogte uit te zetten om op deze wijze visueel iets uit te kunnen zetten. Het Extrude-commando is ook te gebruiken op een al bestaand vlak. Door middel van de Control-toets op het toetsenbord kan de gebruiker een bestaand vlak van een 3D-model selecteren en dit vlak dan direct Extruderen. Hierdoor ontstaat er wel een nieuwe Solid. Deze kan dan eventueel via het Booleaanse commando Union weer worden vastgemaakt aan een andere Solid. 3D Grips Indien de gebruiker er achter komt dat bijvoorbeeld de hoogte van een 3D-model niet goed is, dan volstaat het selecteren van het 3D-model. Hierna komen automatisch de nieuwe 3D Grips te voorschijn. Indien de gebruiker een extrusie heeft uitgevoerd op basis van een gesloten 2D-vorm heeft hij echter maar één Grip ter beschikking waarmee de hoogte van de extrusie is aan te passen. Dit gaat erg gemakkelijk. Gewoon de 3D grip selecteren en opnieuw de hoogte uitzetten door de muis te verslepen of door direct een nieuwe hoogte in te typen.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 15

CAD-Wereld

Afbeelding 3.

Afbeelding 4.

Tevens worden ook de ‘normale’ Grips van de polylijn getoond. Deze kan de gebruiker ook gewoon selecteren en naar een andere positie verplaatsen. Hierbij wordt het 3D-model in realtime aangepast, zie afbeelding 2. Control-toets Plaatst de gebruiker direct 3D-volumes uit het Dasboard, zoals een kubus of een bol, dan hebben deze direct veel meer 3D grips ter beschikking. Voor elke afmeting van het 3D-model zijn er 3D Grips beschikbaar. Een belangrijke nieuwe toets in AutoCAD 2007 is de Control-toets. Hiermee kan de gebruiker zogenaamde subobjecten selecteren in een object. Een voorbeeld hiervan is een Booleanse bewerking die is uitgevoerd. Een cilinder is met behulp van het Subtract-commando uit een kubus gehaald. In de vorige

AutoCAD was het achteraf wijzigen van de afmetingen van de cilinder niet te doen. In AutoCAD 2007 drukt de gebruiker de Control-toets van het toetsenbord in en gaat vervolgens met de muis op het object staan. Door de curve van de uitgesneden cilinder aan te raken licht automatisch de hele cilinder op. Deze is vervolgens te selecteren en daarbij komen alle 3D grips weer in beeld. Op deze wijze is in realtime zowel de hoogte, de radius en zelfs de positie van de cilinder aan te passen, zie afbeelding 3. Drukt de gebruiker op de Delete toets van het toetsenbord dan verdwijnt de cilinder en wordt de opening automatisch weer dichtgemaakt. Solids selecteren Er is nog meer aan de hand met de Control-toets. Indien er geen commando

actief is en de gebruiker drukt de Control-toets van het toetsenbord in, dan kan hij een bestaand vlak van een Solid selecteren. Dit vlak wordt overigens automatisch met een gestippelde weergave getoond. Na de selectie zal AutoCAD een Grip tonen. Als deze is geselecteerd kan het gehele vlak in alle richtingen worden verplaatst. Dit op basis van het verslepen van de muis of door direct een afstand in te typen. Indien de gebruiker met behulp van de Controltoets een rand van het 3D-model selecteert, dan is deze direct op dezelfde wijze aan te passen. In het midden van de rand komt er een grip tevoorschijn voor direct gebruik. De laatste mogelijkheid is een hoekpunt selecteren met behulp van de Control-toets. Na deze selectie wordt de grip getoond op het hoekpunt en deze is direct te ver-

3d e G e n e ra t i e P L M va n C o C r e a t e

www.cocreate.com

CADMagazine April/Mei 2006-3 15

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 16

CAD-Wereld

plaatsen. Op deze wijze ontstaan er al snel complexe modellen in AutoCAD. Een leuke combinatie van deze laatste optie is om twee lijnen in een vlak aan te brengen met behulp van het Imprintcommando. Hierdoor ontstaat er precies in het midden van het vlak een vertexpunt. Dit vertexpunt is met behulp van de Control-toest direct te selecteren en in hoogte te verplaatsen waardoor er een soort dak ontstaat, zie afbeelding 4. Verplaatsen en roteren Het verplaatsen van elementen in 3D gaat ook erg makkelijk in AutoCAD 2007. Zodra de gebruiker een object aanklikt verschijnt er direct een 3D-assenstelsel in beeld. Deze wordt in drie kleuren weergegeven. Rood voor de xas, groen voor de y-as en blauw voor de z-as. Als de gebruiker met de muis op één van de assen gaat staan, dan licht deze op en kan hij direct het 3D-model verplaatsen over die as. Uiteraard is het hierbij mogelijk om een afstand in te typen. Naast het verplaatsen over een as kan de gebruiker ook het model verplaatsen over een vlak. Er zijn namelijk twee kleuren zichtbaar voor het

xy-vlak, rood en groen, het zx-vlak, blauw en rood, en het yz-vlak, blauw en groen, zie afbeelding 5. Ook het verplaatsen van een 2D Spline is goed mogelijk. Zodra de gebruiker de 2D Spline selecteert, komt het assenstelsel naar voren. Hiermee is direct de 2D Spline te verplaatsen in alle richtingen. Indien echter eerst een vertexpunt van de Spline wordt geactiveerd, vindt de verplaatsing alleen plaats met het vertexpunt. Afbeelding 5. Tevens is het gewone 2D move commando aangepast. Indien de ge- Na het selecteren van een 3D-model kobruiker een 2D-cirkel tekent en het men er automatisch drie cirkels tevoorMove-commando activeert, kan hij de schijn die ook weer gebaseerd zijn op cirkel direct verplaatsen over de z-as de kleuren rood, groen en blauw. Door terwijl deze wel in het xy-vlak is gete- het selecteren van een cirkel bepaalt de kend. Er komt namelijk automatisch gebruiker over welke as hij wil roteren. een Tooltip tevoorschijn die de tekst +Z Een vrije rotatie over alle assen tegelijk vermeldt. Het 3D rotate-commando behoord helaas niet tot de mogelijkheid. werkt op exact dezelfde wijze als in Voor eventuele vragen ben ik bereikAutodesk VIZ en 3ds Max. Grappig, baar via e-mail: want die pakketten hadden het weer van [email protected] Maya van Alias afgekeken, maar ook dat is tegenwoordig Autodesk-software.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 17

UGS CAD/CAM/CAE/PDM

INNOVATE MORE www.ugsplm.nl 073-680 25 00

Project- en officemanagement

Administratieve stromen bij architecten Door de redactie.

ArchX is bedoeld voor architecten, architecten-experts, studiebureaus, overheidsbesturen en andere projectgeoriënteerde administratieve kantoren om het beheer van kantoor, projecten en relaties met elkaar te integreren. Het programma is daarmee een soort kruising tussen een projectmanagement- en office management tool.

De contactstromen binnen een architectuurproject.

ArchX

is een product van de Belgische software ontwikkelaar Xatrax. Het programma bestaat sinds 2002 en is inmiddels toe aan versie 4.0. Het pakket kent een open structuur en is daarmee in staat om gebruik te maken van zowel MicroSoft Office als Open Officeapplicaties. Zo haalt het bijvoorbeeld data uit zowel Excel als Outlook. De software draait als webgebaseerd programma op een SQL-dataserver voor zowel Microsoft-, Apple- als Linux-omgevingen. De belangrijkste taak van ArchX is het dossierbeheer. In een dossier bevindt zich alle informatie over een bepaald project. Elk dossier wordt hierbij voorzien van een uniek dossiernummer. Daarnaast is er ook een dossiercode om alfa-nummerieke

code in te voeren. De gebruiker haalt gegevens of contactpersonen direct uit de databank. Het kan daarbij gaan om foto's, tekeningen en afbeeldingen, prestaties, lonen, facturen takenlijsten en verslagen. Er zijn vijf dossiertypes aanwezig in het programma, voor bouw, studies, gerechtelijke zaken, prive en verzekering. Documenten genereren Zodra een dossier is aangemaakt en voorzien van de nodige gegevens, kan de gebruiker vanuit ArchX correspondentie voeren, werf- en expertiseverslagen en andere documenten genereren met daarin informatie over de betrokken contactpersonen. Hiervoor zijn sjablonen aan te maken die ArchX automatisch opvult met de

nodige dossier- en persoonsgegevens. Voor het automatisch invullen van type-documenten zijn verschillende standaarden aanwezig, zoals een bouwaanvraag, stedenbouwkundig attest, openbare aankondiging, werfverslag en oplevering. ArchX kan ook automatisch facturen genereren. De facturen zijn hierbij te koppelen aan provisies. Sjablonen ArchX bevat een aantal standaardsjablonen. De administrator kan daarnaast zelf sjablonen aanmaken, waarmee hetzelfde document voor verschillende dossiers en verschillende contactpersonen te gebruiken is door alle gebruikers van ArchX. De beschikbare sjablonen zijn aan te passen met bijvoorbeeld een eigen huisstijl en logo's. Er is een lijst van beschikbare invulvelden aanwezig in de software, die bij gebruik in de sjabloondocumenten automatisch worden vervangen door de informatie uit de databank. Meestal gaat het hierbij om dossier- en contactgegevens. Ook de folderstructuur is aan te passen door de beheerder, waardoor alle gebruikers hetzelfde overzicht hebben over bijvoorbeeld brieven, verslagen en formulieren. Rapportage Binnen ArchX is het mogelijk om rapporten te maken waarmee informatie uit de database af te drukken is of de juiste analyses te maken zijn. Er zijn verschillende soorten rapporten beschikbaar, met informatie over bijvoorbeeld prestaties, de agenda en facturen. Met de rapporten kan de gebruiker op basis van zijn criteria lijsten genereren in Excel. Het is hierbij mogelijk om lijsten uit ArchX te halen waarin binnen Excel te filteren is. Daarnaast zijn draaitabellen en –grafieken aanwezig voor gebruik www.archx.nl


Prod_CM3_2006

03-05-2006

14:37

Pagina 18

INDS ORT GE O UIEN

)NGRID WERKT MET 3TABI#!$ 3LIMME MEID SLIMME SOFTWARE 3TABI#!$ MET HET 3TABIPLAN $ISTRIBUTIEMODEL $E KRACHTIGE #!$ ENGINE VOOR DE INSTALLATIETECHNIEK %7 (ET DAGELIJKS GEREEDSCHAP VAN DUIZENDEN #!$ TEKENAARS (ET PRINCIPE IS EENVOUDIG SLIM $ BEGINT GEWOON BIJ $ (ET RESULTAAT SNELLER EN BETER ONTWERPEN BETERE COÚRDINATIE EN MINDER FOUTEN %EN ENORME TIJDSBESPARING VOOR DE SLIMME TEKENKAMER +IJK OP WWWSTABIPLANNL VOOR DE DETAILS

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 19

In de praktijk

Idos Interieurs heeft overstap gemaakt

Kasten en opbergsystemen in 3D Door: Bertus Zuijdgeest

Idos Interieurs werd in 1988 opgericht door Wolter Haandrikman. Het in Almelo gevestigde bedrijf telt twintig medewerkers en is gespecialiseerd in grote interieurprojecten door het hele land. Projecten zijn onder meer uitgevoerd voor banken, apotheken, ziekenhuizen, reisbureaus en winkels. Sinds kort is het bedrijf overgestapt van 2D naar 3D.

Een apotheekkast die is ontworpen door Idos Interieurs.

Functionele en representatieve kantoor en winkelinrichtingen is het product van Idos Interieurs uit Almelo. Het bedrijf waar twintig personen werken, ontwerpt, produceert en monteert meubels, kasten en opbergsystemen op klantspecificatie. De ontwerpen worden op basis van de architectentekeningen gemaakt. De klanten van Idos Interieurs zijn ziekenhuizen, apotheken, banken en winkels. Stuk voor stuk omgevingen waar klanten zich welkom en op hun gemak moeten voelen. “Wij ontwerpen daarom altijd alles precies op maat, klantspecifiek,” aldus Edwin Weldink die binnen Idos de verantwoordelijk is voor ontwerpen. “In een tijd waarin alles op elkaar lijkt, maakt onze aanpak een correcte pasvorm mogelijk.”

Moeizaam hergebruik Weldink gebruikte tot voor kort AutoCAD om de ontwerpen te maken. “Eigenlijk was dat tamelijk omslachtig. Dezelfde informatie werd meermaals ingevoerd in de verschillende aanzichten. Wijzigingen en hergebruik waren moeizaam,” zo stelt hij. Daarom is in overleg met Calton Benelux BV, waarmee al een relatie bestond in verband met de CNC-aansturing van de productiemachines, gekozen voor een 3D-aanpak met Solid Edge. Dat vereiste wel een omslag in het denken van de werknemers. Om het risico te vermijden dat onder tijddruk zou worden teruggegrepen naar de oude 2D-werkwijze, die per saldo meer tijd zou kosten, is gekozen voor een ‘big bang’-invoering.

De projectmedewerkers hebben een aantal dagen cursus gevolgd om de principes en functionaliteit goed in zich op te kunnen nemen en daarna is de stekker uit AutoCAD gegaan. Variatie “We zijn door het werken in 3D een stap vooruit gegaan,” stelt Weldink. “Door gerichte parametrisatie van bijvoorbeeld apotheekkasten, halen wij aanzienlijke tijd en kwaliteitsvoordelen.” De ontwerper verduidelijkt dit met de tijd die het opzetten van een kast in AutoCAD kostte tegenover een aanpak in 3D. “Een kast heeft een standaard romp. De laden worden op de beschikbare hoogte passend gemaakt. Dus de hoogte van de ladefronten varieert om de kast mooi te laten sluiten. Hierdoor variëren ook de boorpatronen en alle andere elementen die van die ladehoogte afhankelijk zijn. Een kast in AutoCAD productiegereed uittekenen kost twee uur. In een parametrisch programma als Solid Edge nog slechts tien minuten.” Juist deze parametrisatie en de beschikbaarheid van een specifieke koopdelen bibliotheek, zorgenvolgens Weldink voor een hoge mate van hergebruik. “Wij hebben bij het opzetten van de modellen en de spreadsheets zo generiek mogelijk gewerkt. De rest is beheer. Omdat wij een kleine organisatie zijn en projectmatig werken, is dat geen probleem.” Een punt waaraan volgens Weldink nog moeten worden gewerkt is de koppeling met CNC-software voor de aansturing van de bewerkingsmachines. Er is 3D-informatie beschikbaar voor de CNC-software maar die gebruikt dat niet. “Wij zijn dan momenteel ook op zoek naar een manier om daar toch gebruik van te kunnen maken,” aldus Weldink. www.idos-interieurs.nl www.calton.nl www.ugsplm.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 20

Agenda De agenda bevat aankondigingen van gratis workshops, seminars, themadagen en andere kosteloze activiteiten van CADleveranciers en dealers. Daarnaast is er natuurlijk ook aandacht voor relevante beurzen in Nederland en België. De agenda is doorlopend en beslaat in ieder geval de evenementen tot aan de volgende uitgave van CAD-Magazine. Hiervoor kunnen beurzen, gratis seminars en workshops per e-mail worden aangemeld bij de redactie: [email protected]. Vermeld de datum, plaats, website en een korte inhoud, en geef als onderwerp van uw mail 'Agenda'.

11 mei, Workshop AutoCAD Electrical Amsterdam www.cadcompany.nl

19 mei, Webdemo AutoCAD Electrical Veenendaal www.autocad-electrical.com

12 mei, CAD "inloopmiddagen" Boxtel www.quandes.nl

23 mei, Workshop AutoCAD Electrical Veenendaal www.autocad-electrical.com

16 mei, Autodesk Solutions Tour Breukelen, Hotel Breukelen www.autodeskseminars.com

23 mei, Seminar Normmanagement Delft www2.nen.nl

17 mei, hyperMILL gebruikersdag 's-Hertogenbosch www.cncconsult.nl

23 mei, Autodesk Solutions Tour Antwerpen (B), San Marco Village www.autodeskseminars.com

17 mei, Cadac Expo 's-Hertogenbosch www.cadac.com

25 mei, Solid Edge, 3D CAD Oldenzaal www.boschengineering.nl

18 mei, Workshop van 2D naar 3D met Autodesk Inventor Amsterdam www.cadcompany.nl

26 mei, CAD "inloopmiddagen" Boxtel www.quandes.nl

18 mei, Autodesk Solutions Tour Nijmegen, Triavium www.autodeskseminars.com

30 mei, Autodesk Solutions Tour Amsterdam, Planetarium Gaasperplas www.autodeskseminars.com

18 mei Roadshow: Realiseer Uw Idee AutoCAD 2007 demodag Roosendaal www.autodesk.nl

31 mei, Autodesk Solutions Tour Grimbergen (B), Salons de Romree www.autodeskseminars.com

COLUMN CAD exit Heeft u het al gehoord? Rijkswaterstaat stopt met rekenen en tekenen.Kennis van techniek is niet meer nodig. Alle tekenaars worden gebrainwashed, opnieuw geformatteerd en van nieuwe kennis voorzien. Het worden allen system engineers: specialisten in het functioneel specificeren. Nu hoor ik u denken, komt het allemaal wel goed dan? Stort het viaduct dan niet in? Is de tunnel wel waterdicht? Zijn de rijstroken wel breed genoeg? De tijd zal het leren. Het nieuwe beleid is: ‘De markt tenzij…’. Hiermee bedoelen ze dat RWS meer op de regiestoel gaat zitten. Ingenieursbureaus en aannemers gaan het technisch inhoudelijke werk doen en RWS gaat met de eer strijken maar vangt ook de klappen op als het fout gaat. Functioneel specificeren dus. Niet meer alles tot in detail beschrijven. Nooit meer doorrekenen tot drie cijfers achter de komma. Bestekstekeningen en RAW-bestekken zijn voor RWS passé. Nee, innovatieve contracten met de bouwwereld. Slimme omschrijving waar het eindproduct aan moet voldoen om zo doende het ingenieursbureau en de aannemer te prikkelen creatief en innovatief werk te leveren ten voordele van het eindresultaat. Slimme bouwtechnieken, optimalisatie van het bouwproces, sneller bouwen en natuurlijk goedkoper. Hoe denkt u dat deze manier van werken afloopt? Ik verwacht dat de RWS van een koude kermis thuiskomt en dat de aannemer er warmpjes bij zit. Wat is uw mening? Graag uw reactie naar: [email protected] Met vriendelijk groet. Wil Barendtz

20


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 21

COLUMN Prijsvraag Als kind vonden we het al leuk: meedoen aan een prijsvraag. Je krachten meten met anderen, laten zien wat je kunt, wat je in je mars hebt. Vooral in de creatieve beroepen heeft deze jeugdige behoefte aan krachtmeting volwassen vormen aangenomen. Reclamemakers staan bekend om hun vele creativiteitsprijzen, al dan niet gerelateerd aan effectiviteit (overigens is het onbegrijpelijk dat je als reclamejongen een prijs kunt winnen voor een campagne die niet effectief is, maar dat terzijde). De Bond van Nederlandse Architecten (BNA) koos onlangs het Gebouw van het Jaar 2006. Zowel regionaal (5x) als landelijk. Maar ook BNA Jonge Architecten heeft haar BNA Jonge Architectenprijsvraag. Het aprilnummer van BladNA kwam naar aanleiding van laatstgenoemde prijsuitreiking tot het statement dat de vele deelnemers die geen prijs wonnen hun energie beter hadden kunnen besteden. Een behartigenswaardige opmerking. Niet zelden vraagt deelname aan prijsvragen onevenredig veel tijd. Te vaak leggen prijsvragen een te groot beslag op de binnen een bureau beschikbare capaciteit. Maar er is ook een andere kant. Krachtmeting hoort bij ondernemen. Tonen wat je in je mars hebt, heeft alles te maken met jezelf profileren. En daarmee is deelname aan prijsvragen vaak een bewuste gekozen onderdeel van de marketingmix. Draagt deelname aan een prijsvraag al bij aan zichtbaarheid in de markt, dan is dat zeker het geval wanneer je moeite beloond wordt met een (misschien wel eerste) prijs. En daarmee zijn prijsvragen eigenlijk een vorm van ‘georganiseerde concurrentie’. Vergelijkbaar met een fenomeen dat we in softwareland goed kennen: de vakbeurzen. Welbeschouwd is het allemaal kinderspel. Edwin Schalk commercieel directeur DeltaPi 31 mei Roadshow: Realiseer Uw Idee met AutoCAD 2007 Alphen a.d. Rijn, Archeon www.autodesk.nl

22 juni, Seminar Normmanagement Delft www2.nen.nl

Juni

22 juni, Workshop Autodesk Data Management oplossing Amsterdam www.cadcompany.nl

01 juni, Cadac Expo - Autodesk Solutions Tour Brussel (B) www.cadac.com en www.autodeskseminars.com 01 juni, CAD OPEN 2006 Golf Event Nunspeet, “Nunspeetse Golf & Country Club” www.cadopen.nl 01 juni, ImandrA Gebruikersdag Amsterdam www.cadcompany.nl 08 juni, Preview Office 12 Amsterdam www.cadcompany.nl 09 juni, CAD "inloopmiddagen" Boxtel www.quandes.nl

23 juni, CAD "inloopmiddagen" Boxtel www.quandes.nl 27 juni, Workshop AutoCAD Electrical Veenendaal www.autocad-electrical.com 29 juni, Workshop Autodesk Revit Building Amsterdam www.cadcompany.nl 29 juni, Solid Edge, 3D CAD Oldenzaal www.boschengineering.nl

Juli

13 juni, Workshop Nen Catalogus Delft www2.nen.nl

13 juli, Workshop AutoCAD Electrical Amsterdam www.cadcompany.nl

16 juni, Webdemo AutoCAD Electrical Veenendaal www.autocad-electrical.com

21 juli, Webdemo AutoCAD Electrical Veenendaal www.autocad-electrical.com

20 juni, AutoCAD 2007 Heerhugowaard www.samenwerkendeautomatiseerders.nl

25 juli, Workshop AutoCAD Electrical Veenendaal www.autocad-electrical.com


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 22

Special

Werken vanuit huis, kantoor en werf

Renovatie Gebouwen Koningsplein Door: Chris Verhaeghe

Dirk Moerman werkt als projectleider van Atelier des Architectes Associés en G+D Bontinck & Igor Baworowski op een renovatieproject op het Koningsplein in Brussel. Op deze site, die historisch sterk verbonden is met het Brusselse verleden, zal deze renovatie resulteren in 47 000 vierkante meter ministeriële kabinetten voor het Brussel Gewest.

Het Koningsplein binnen de uitwisselingssoftware.

Voor het beheer en de verspreiding van alle documenten nodig voor de goedkeuring en uitvoering van dit project gebruikt het projectteam de groupware-oplossing van Autodesk Buzzsaw. De belangrijkste reden om met dit platform van start te gaan lag in de complexiteit van de samen werking tussen verschillende partijen, zo vertelt Moerman. “Zowel de aannemer als de architect werkten samen met meerdere partijen op verschillende locaties, dus we hadden echt een centraal systeem nodig voor de projectinformatie. Bovendien werken onze projectmedewerkers deels thuis, deels op kantoor én deels op de werf.” De implementatie van het nieuwe samenwerkingssysteem verliep redelijk soepel, is de mening van Moerman. “Eigenlijk is alles vrij vlot verlopen. 22


Vanuit de architectenhoek hadden wij dit voorstel gedaan, maar wij hebben toen ook direct voorgesteld om het beheer op ons te nemen. Op die manier hielpen we ook de andere partijen, want zo was de drempel voor onze partners ook een stuk lager. Na een maandje inloopperiode waren alle partijen werkzaam met het systeem.” Folderstructuur Om goed te kunnen werken met de verschillende partijen moest Moerman duidelijke afspraken maken rondom het gebruik van Buzzsaw op het gebied van folderstructuur, naamgeving en bestandsformaten. “Als projectleider zie ik streng toe op de folderstructuur. Uiteindelijk is het in ieders belang om dit gestructureerd en overzichtelijk te houden. Rond

bestandsformaten hebben wij afgesproken dat we .DOC, .XLS en .DWG-formaten gebruiken voor documenten ‘in opbouw’. Als we documenten in PDF of DWF opslaan, betekent dit eigenlijk ook meteen dat het een definitief en aldus afgewerkte fiche of plan is,” zo legt Moerman uit. Leercurve Moerman denkt niet dat de samenwerking al op een maximaal niveau plaatsvindt. “Ik ervaar dit duidelijk als één grote collectieve leercurve. Vandaag de dag ondervinden wij al tal van voordelen door de digitale uitwisseling, maar ik ben er zeker van dat wij nog heel wat extra mogelijkheden zullen ontdekken. Op onze werfvergaderingen staat Buzzsaw bijvoorbeeld nu al constant open. Ieder plan en document hebben we zo onmiddellijk bij de hand. Bovendien projecteren we zelfs plannen op ons schrijfbord. Op die manier kunnen we met een stift in de hand als het ware live redlinen. Dat helpt bij het sneller doorspreken van ontwerpgedachten. Zelf ben ik als projectleider erg tevreden over het feit dat ik volledige controle over de werf heb. Zonder dat ik elk document hoef in te zien, ben ik nu wel op de hoogte welke vorderingsstaat naar buiten gaat en binnenkomt. Ook de directies van de verschillende bouwpartners kunnen nu van afstand de werf volgen en op de hoogte blijven van wie wat wanneer doet.” www.buzzsaw.be www.c3a.be

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 23

Special

Oplossingen voor farmaceutische industrie

CAD-Phil 3D HVAC pionier in België Door: Richard Zethof

CAD-Phil ontwerpt gebouwen en Heating, Ventilation and Airconditioning (HVAC-) systemen in 3D voor de farmaceutische industrie, onder andere voor Glaxo-Smith-Kline (GSK) Biologicals. GSK Biologicals is een groot farmaceutisch bedrijf dat onder andere in het Belgische Gembloux vaccins produceert tegen ziektes als hepatitis en meningitis.

CAD-Phil maakt gebruik van 3D-modellen voor het controleren van de ontwerpen van buizen en leidingen.

CAD-Phil is een engineering bureau dat ontwerpen in 3D maakt voor diverse sectoren en hiervoor een expertise heeft opgebouwd van meer dan tien jaar. Het bureau startte met ontwerpopdrachten voor de verpakkingsindustrie. Later specialiseerde het zich in oplossingen voor ruimtelijke en technische coördinatie ten behoeve van onder andere de farmaceutische industrie en genereert daarom dynamische modellen op basis van Bentley HVAC (Mechanical Systems), Structural, Architecture, Electrical, Equipment en

Piping software. Bij het ontwerpen van HVAC wordt de kritische factor gevormd door de integratie van ‘piping’, uitrustingen en muren, alsook door de toegankelijkheid voor het onderhoud. Bovendien moeten al deze elementen in een kleine ruimte worden ingepast. In de farmaceutische industrie staat elke kamer onder overdruk. Afhankelijk van het soort kamer en de bestemming ervan, variëren de specificaties voor de drukregeling, en wordt de complexiteit van het bouwontwerp nog verhoogd. Visualisatie in 3Dmodellen is hierbij nuttig om inzicht te krijgen in het ontwerp, en om de communicatie tussen alle betrokken partijen tijdens het bouwproces te bevorderen. Virtueel bewegen Philippe Linet, ontwerper en zaakvoerder CAD-Phil: “Het voordeel van 3D-modellen is duidelijk. Alle leidingen en installaties van welke aard ook worden duidelijk in beeld gebracht in hun toekomstige omgeving. Het gaat hierbij voornamelijk om zaken als muren, balken, pijlers en pijpleidingen. Bovendien kan de gebruiker virtueel

door de ruimtes bewegen, zodat ze op hun toegankelijkheid en onderhoudsvriendelijkheid te testen zijn.” Via interfaces met berekeningspakketten voert Linet simulaties uit. Hierin worden een groot aantal parameters meegenomen. De berekeningen behandelen turbulentie, weerstand, flow, Computer Flow Dynamics, akoestiek en FEA voor de sterkteberekening van staalstructuren. De simulatie houdt ook rekening met Interference Management en Collision Detection. Een ander gebruik van Bentley HVAC heeft betrekking op de mogelijkheid om materiaalbestanden te genereren. “De cijfers voor kwantiteitsspecificaties, die daarop gebaseerd zijn, worden erkend als meer accuraat dan om het even welke traditionele inschattingsmethode,” zo stelt Linet. Inzien Tenslotte merkt Linet dat de communicatie met de opdrachtgever en de installateurs veel efficiënter verloopt in 3D. “Dankzij de samenwerking tussen Bentley en Adobe zijn de ontwerpen constructies ook in een PDF-bestand in te passen. Zo kunnen we ze relatief makkelijk versturen en waarna ze door de ontvangers worden ingezien in Adobe Reader. Vooral voor opdrachtgevers is dit erg nuttig omdat dit vaak niet-technici zijn die zich wel een duidelijk beeld willen vormen van de te bouwen installatie,” aldus de ontwerper. www.bentley.nl


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 24

=hWj_i d )& ZW][: Z[ce^9 [j p[b\$

h FheX[[ Z[ ]hWj_i k d LhWW] 9: WWd e c Z[

BJ 8ekm 7hY^_j[Yjkkh

CWWaj (: j[a[dm[ha c[j 7kje97: BJ (&&, [[dlekZ_][h [d id[bb[h C[j Z[ d_[km[ 7kje97: BJ (&&, m[haj k fheZkYj_[l[h ZWd ee_j j[leh[d$ :[ l[hX[j[hZ[ ][Xhk_a[hi_dj[h\WY[" WWdfWiXWh[ ][h[[Z# iY^WfifWbb[jj[d [d l[hid[bZ[ _dle[hce][b_à^[Z[d ^[bf[d k ef [\\_Y_dj[ m_`p[ (: j[a[d_d][d j[ h[Wb_i[h[d$

Ib_cc[ \kdYj_[i [d X_Xb_ej^[a[d

BJ 8ekm 7hY^_j[Yjkkh cWWaj ^[j ce][b_à XekmakdZ_][ edjm[hf[d dk de] [[dlekZ_][h j[ h[Wb_i[h[d ZWdap_` ib_cc[ \kdYj_[i [d k_j][Xh[_Z[ X_Xb_ej^[a[d$ >[j fhe]hWccW _i lebb[Z_] W\][ij[cZ ef Z[ D[Z[hbWdZi[ m[hac[jêZ_[a$

(&&+ 7kjeZ[ia" ?dY$ 7bb h_]^ji h[i[hl[Z$ 7kjeZ[ia" 7kje97: BJ" WdZ :M< Wh[ h[]_ij[h[Z jhWZ[cWhai eh jhWZ[cWhai e\ 7kjeZ[ia" ?dY$" _d j^[ KI7 WdZ%eh ej^[h Yekdjh_[i$

,QIRUPHHUELMXZGHDOHURIVXUIQDDUZZZPDQDQGPDFKLQHQO0DQDQG0DFKLQH%HQHOX[LVJHDXWRULVHHUGGLVWULEXWHXUYDQ $XWR&$'/7HQGHPDNHUYDQ/7%RXZ $UFKLWHFWXXU%HUJHPHHUVHQVWUDDW%$DOVW%( WHO 9HOGEHHPGJUDV.(=ZROOH1/ WHO

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 25

Special

Ziekenhuisprojecten van EGM architecten

Ontwerpen gezondheidszorg vergt lange adem Door: Lambert-Jan Koops

EGM Architecten is een van de grotere architectenbureaus met vestigingen in Rotterdam en Dordrecht. De architectuur is daarbij ondergebracht in drie samenwerkende groepen. Een van die groepen is gespecialiseerd in opdrachten voor de gezondheidszorg en houdt zich voornamelijk bezig met algemene en universitaire ziekenhuizen.

Het onderwijsgebouw van het Leids Universitair Medisch Centrum is ook door EGM ontworpen.

Van

de zeventig personen op de ontwerpafdeling voor de gezondheidszorg is er een gespecialiseerd in het maken van mooie, aantrekkelijk ogende plaatjes van ontwerpen: Wanja van Zoest. Zij doet dit meestal op basis van Vectorworks-modellen die ze dan uitwerkt in Artlantis. “Het kan gaan om sterk uiteenlopende projecten. Soms ontwerpen we hier compleet nieuwe gebouwen, en soms gaat het om relatief kleine renovatieprojecten. Ook de tijdsduur kan verschillen: er zitten gebouwen bij die we al twintig jaar onder onze hoede hebben. Toen de

nieuwbouw daar klaar was, was het al weer tijd voor de renovatie van oude gedeeltes,” aldus de visualiser. Albert Schweitzer Recente projecten van Van Zoest waren het Radboud- en Erasmus Medisch Centrum in respectievelijk Nijmegen en Rotterdam. Momenteel werkt ze aan de afbeeldingen voor het Albert Schweitzer-hospitaal in Dordrecht. “Dat is een serieus project,” stelt Van Zoest, “het wordt een groot zorgcomplex waar ook aanverwante diensten, zoals bijvoorbeeld de GGD

en de bloedbank, een plek zullen krijgen. Bovendien gaat het hierbij om een locatie waar nog veel meer gebouwd zal worden, zoals een sportcomplex.” Van Zoest krijgt van vaak collega’s het verzoek om snel een nieuwe visualisatie aan te maken. “Daar zit dan meestal wel een bepaalde tijdsdruk achter,” zo vertelt ze, “bijvoorbeeld omdat er een presentatie aankomt. Het voordeel van het gebruik van VectorWorks en Artlantis is dat het vrij snel een plaatje oplevert en dat ik dus in samenspraak met collega’s snel nieuwe voorbeelden kan maken. Het nadeel is natuurlijk dat de afbeeldingen niet zo realistisch zijn als wanneer je ze in een gespecialiseerd pakket zou maken. De afbeeldingen zijn echter duidelijk en het tijdvoordeel weegt daar voor mijn werk ruimschoots tegenop.” Plattegrond Meestal begint Van Zoest met een DWG die ze aangeleverd krijgt van een collega, alhoewel er ook wel eens een VectorWorks-tekening als uitgangspunt wordt gebruikt. “Wat betreft uitwisseling met bijvoorbeeld AutoCAD is de situatie niet echt ideaal te noemen. Feitelijk maak ik dan ook alleen maar gebruik van de plattegrond en vul de rest zelf in. Ook uitwisseling met andere pakketten houdt niet over, alhoewel ik begrepen heb dat het in de volgende versie van VectorWorks mogelijk is om 3ds max-bestanden in te lezen. Dat is een stap in de goede richting. Het liefst zou ik echter zien dat het makkelijker wordt om 3D gebogen vlakken te maken. Mijn collega’s maken weliswaar maar weinig gebruik van organische vormen, als ze een nieuw ontwerp bedenken, maar wanneer het gebeurt moet ik toch allerlei trucs gebruiken als ik de NURBS-functie inzet. Hopelijk komt daar binnenkort nog verandering in.” www.egm.nl CADMagazine April/Mei 2006-3 25

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 26

Special

Amersfoortse fietsbrug blijkt bewerkelijk project

Hatek Adviesbureau specialist in kromme zaken Door: Lambert-Jan Koops

Medio april 2006 verhuist Hatek Teken- en Adviesbureau van het pittoreske Ingen naar Druten. Een logische stap voor het bedrijf dat zich naast civiele techniek en betonindustrie richt op de afvalverwerkingindustrie. In Druten zitten namelijk al afvalproces-engineers van een andere organisatie, zodat door een samenwerking de lijnen alleen maar korter worden.

De fietsbrug in Amersfoort bevat veel exotische koppelingen en was daarom een arbeidsintensief project.

Bruggen, hekwerken,betonmallen en renovaties, dat zijn de meest voorkomende onderwerpen bij de projecten waar Hatek Adviesbureau de afgelopen vijftien jaar bij betrokken is geweest. “Tegenwoordig zijn we echter ook betrokken bij afvalverwekingssystemen,” zo vertelt Gert Hasselaar, directeur van het bedrijf. “Voor al onze projecten geldt echter dat ze specialistisch zijn in die zin dat het zelden rechttoe, rechtaan constructies betreft en er veel kromme, scheve en ronde vormen in terug te vinden zijn.” Fietsbrug De klanten van Hatek zijn constructiebedrijven, aannemers en soms ook betonfabrieken. Voor de werkzaamheden maakt het bedrijf gebruik van 26


AutoCAD 2006 en ParaBuild. Met name met dit laatste pakket wordt veel gewerkt, Hatek is dan bètatester van deze software. “Uiteraard doen we ons werk in 3D,” zo stelt Hasselaar, “dat is veel overzichtelijker dan 2D. Zo kregen we bijvoorbeeld een ontwerp binnen van een fietsbrug in Amersfoort waar we wat vragen over hadden. De architect is toen naar ons toegekomen voor overleg en toen ze het model in 3D zag, zag ze allerlei details die ze meteen wilde veranderen. Het uiteinde van de burg loopt bijvoorbeeld over in een bank, en dat bleek er in de praktijk toch anders uit te zien dan verwacht. Ook de tuidraden bleken wat kleine problemen op te leveren omdat ze door

de bank heen liepen. Daarnaast hebben we ook de detailgaten voor elektra tijdens dat bezoek meteen ingepast. Al met al is het wel een uitgebreid project geworden. De brug is weliswaar niet zo groot, maar de onderdelen die er in zitten zijn wel erg bewerkelijk gebleken. Zo zitten er vreemde koppelingen in, die we eigenlijk nooit eerder hadden gebruikt.” Afronding Het plaatsen van de fietsburg in Amersfoort is een opdracht van de gemeente. De architect Van Roosmalen Van Gessel maakte hiervoor het ontwerp, waarna Hatek Adviesbureau de uitwerking voor zijn rekening nam. Eind maart waren de houtdelen uitgewerkt, terwijl de staaldelen in verwerking waren. “Op 1 mei begint de montage en begin juli moet het project zijn afgerond,” zo vertelt Hasselaar. “Hiervoor hebben we dan samengewerkt met aannemersbedrijf Wallaard uit Noordeloos, Van der Laar Constructeurs uit Eindhoven en Geco Konstruktiebedrijf. Overigens verliep die samenwerking goed, want de uitwisseling van gegevens was geen probleem. We hebben in het verleden ook bewust gekozen voor een pakket op basis van AutoCAD zodat we met DWG-bestanden kunnen werken. Dat blijkt binnen ons werkterrein toch het handigst te zijn want dat is het formaat waarmee het gros van onze opdrachtgevers mee werkt.” www.hatekgroep.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 27

Special

Terugkoppeling naar calculatie essentieel

KBM altijd op zoek naar de scherpste prijs Door: Lambert-Jan Koops

Katwijkse Bouwmaatschappij KBM is een middelgrote bouwer uit Katwijk die met name actief is in Zuid-Holland. Hierbij neemt het negentig man sterke bedrijf zowel kleinschalige tot grote projecten aan in de woningen utiliteitsbouw. Om dit alles in goede banen te leiden is met name geïnvesteerd in software die het traject van calculaties, offertes, contracten en controle begeleidt.

KBM werkt aan zowel kleinschalige als grote projecten.

O

m bij een inschrijving voor een bouwproject op de laagste prijs uit te kunnen komen moet KBM bij zijn toeleveranciers de laagste prijs weten te krijgen. Hiervoor maken Ernst Jan van Markus, hoofd administratie bij KBM, en zijn collega’s gebruik van onder andere de modules Begroot en Inkoop van Kraan Bouwcomputing. “Met behulp hiervan wordt het bestek omgezet in een prijscalculatie. Vervolgens kunnen we in de software alle relevante leveranciers voor bijvoorbeeld beton, kozijnen of deuren per onderdeel opvragen en hieruit een aantal selecteren voor een offerte. Het mooie is hierbij dat we de prestaties van onze leveranciers ook bij kunnen houden met behulp van een rating. Als bijvoorbeeld de kwaliteit van het geleverde materiaal matig is of afspraken worden niet nagekomen, dan is dat direct te zien in het systeem.”

Na verloop van tijd komen de offertes van de leveranciers binnen. Deze worden met elkaar vergeleken. “Meestal gaat dit op prijs, maar de rating speelt natuurlijk ook mee, als de prijzen niet ver uit elkaar liggen,” aldus Van Markus. “Als alle gegevens bekend zijn kunnen wij vervolgens onze aanbieding kenbaar maken aan de opdrachtgever.” Werkbegroting Als de definitieve order van de opdrachtgever binnen is wordt de calculatie omgezet in een werkbegroting en gaan de werkvoorbereiders aan de slag. Offertes worden contracten, en de administratie bewaakt de contracten op eventuele overschrijdingen. Daarbij wordt automatisch bijgehouden welke facturen er zijn ontvangen, zodat wordt voorkomen dat er te veel wordt betaald. Met de module Kopersbeheer wordt

vervolgens bijgehouden wat de specifieke wensen van de kopers zijn op het gebied van meer- en minderwerk en hoe deze gefactureerd worden. “Minstens zo belangrijk is de controle op de uren die we met de software uitvoeren,” zo stelt Van Markus. “We hebben van te voren bijvoorbeeld bepaald wat het budget is voor het stellen van profielen. We vergelijken en bewaken tijdens het project echter goed de gecalculeerde uren met de daadwerkelijk gemaakte uren.” Omstandigheden Als er tijdens het project veel meer uren nodig blijken te zijn, kan KBM direct actie ondernemen “Het kan gaan om een vergissing, bijvoorbeeld omdat de uitvoerder op het werk ten onrechte uren aan het profielen stellen heeft toegekend. Het kan zijn dat de omstandigheden tegenzaten en dat het daarom uitliep. Maar het kan ook zijn dat het gewoon niet sneller kan. In dat geval moet dit meteen worden teruggekoppeld naar de calculatieafdeling. De calculators moeten dan in het vervolg hun norm bijstellen voor dat onderdeel, of we moeten kijken of we bepaalde onderdelen op een ander wijze moeten uitvoeren,” zo sluit Van Markus af. www.kbm.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:54

Pagina 28

#2934!, 8,

! POWERFUL TOOL TO DIGITIZE YOUR DRAWINGS

#2934!, 8L #/,/2 3#!..%2 )JHIMJHIUT (IGH VALUE FOR MONEY &AST MONOCHROME SCANNER %XCELLENT COLOR SCANNING 4HICK ORIGINALS ¯ UP TO ² MM

4HE #2934!, 8, AND ITS EXTENSIVE DRIVER PACKAGE ENSURE FULL COMPAT IBILITY WITH THE MOST POPULAR SOFTWARE FOR #!$ $40 !RCHITECTURE !RCHIVAL AND ')3

7)4( !,, 4(% -%2)43 /& ! 425% 7/2+ (/23% 4HE SCANNERS IMAGING AREA HANDLES ENGINEERING DRAWINGS ARCHITECTURAL SKETCHES MAPS AND LARGE COLOR POSTERS 4HE SCANNER UTILIZES SPECIAL SCAN AND COPY MODES FOR OPTIMAL CAPTURE OF SEPIA BLUEPRINT AND FADED BLACK WHITE DRAWINGS WITH OPTIMAL CLEAN UP AND ENHANCEMENT CONTROLS

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 29

Special

Bij Meijer & Joustra is het druk

Goed personeel ligt niet voor het oprapen Door: Lambert-Jan Koops

Er is maar een ding net zo erg als geen werk hebben en dat is meer werk aangeboden krijgen dan je aankunt. Het blijkt voor ingenieursbureau Meijer & Joustra in Heerenveen niet makkelijk om aan nieuwe werknemers te komen, zodat het uit zes man bestaande team van ingenieurs voorlopig nog tot zijn oren in het werk zit.

Goed

personeel is moeilijk te vinden, de oude garde in de constructeurs wereld vloeit langzaam af en er is weinig aanwas van jonge constructeurs. Gelukkig is dat eigenlijk het enige probleem wat speelt bij Meijer & Joustra, want voor de rest gaat alles naar wens. Het bedrijf houdt zich vooral bezig met engineering van woningen utiliteitsbouw evenals de engineering van prefab-betonconstructies en gebruikt hiervoor sinds twee jaar Tekla Structures Prefab Beton, dat voorheen voor de staalbouw bekend was onder de naam Xsteel. Een van de activiteiten die ermee wordt uitgevoerd is het ontwerp van het regiokantoor van de politie dat in Assen zal verschijnen. Homme Joustra vertelt over het grote project in de Drentse hoofdstad. “Wij doen de prefab betondelen van het complex dat bestaat uit zestien verdiepingen en bijbehorende laagbouw. We begonnen daarmee eigenlijk met niet-volledige gegevens omdat sommige data voor details ontbraken. Dat bleek echter geen probleem omdat veel van die zaken voortvloeien uit het 3D-model. Zo hebben we bijvoorbeeld aan de 880 benodigde betonelementen in eerste instantie niks hoeven doen omdat ze automatisch binnen het model worden aangemaakt.” Webmodel Uitwisseling met opdrachtgevers en andere belanghebbenden vindt meestal plaats via DWG, DXF of ook het originele Tekla-formaat. “We laten

tegenwoordig ook controles plaatsvinden via het webmodel binnen de software. De kijker kan daarbij door het gebouw heen lopen en doorsneden maken en details bekijken. Ik ben erg tevreden over die techniek en ik denk dan ook dat in de toekomst de uitvoerder in de keet zal zitten met een laptop op schoot terwijl hij in het model controleert of de werkzaamheden juist worden uitgevoerd,” aldus Joustra. Bij het wapenen worden in Tekla Structures alle staven met behulp van macro’s in het model geplaatst, zodat alle doorsneden en buigstaten uit het model gegenereerd kunnen worden. Joustra: “Het volledig automatisch wapenen van balken en kolommen is nu al mogelijk. Het wapenen van wanden gaat echter nog niet volledig automatisch, vandaar dat we dat nog steeds doen in AutoCAD. In de nieuwe versie van Tekla Structures is het wapenen van wanden echter verder geautomatiseerd.”

Weinig mensen, veel werk “Omdat we het erg druk hebben zouden we ons team graag willen uitbreiden,” zo vertelt Joustra. “Voor beginnende tekenaars/constructeurs is het volgens mij aantrekkelijk om hier te beginnen. Het werken in 3D maakt het werk extra leuk en interessant. Eigenlijk wordt de constructeur/ tekenaar een constructeur/3D-modelleur die met de laatste techniek kan modelleren. Dat maakt het werk des te leuker omdat we hier op gebouwniveau werken en niet op tekeningniveau.” www.imj.nl

Het regiokantoor van de politie in Assen zal zestien verdiepingen krijgen. CADMagazine April/Mei 2006-3 29

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 30

Special

NHP Macobouw gebruikt ADT light

Oude details komen terug bij renovatie Door: Ria Mual

Het gerenoveerde V&B-gebouw in Enschede.

“De

Autodesk®

meeste projectontwikkelaars hebben geen eigen architecten of tekenkamer. Wij wel. Door in 3D te tekenen, kunnen we in de ontwikkelfase een bijdrage leveren met snelle, goede volumestudies en visualisaties”, vertelt Bas van der Steen, ontwerper van NHP Macobouw. Hij licht /toe waarom de volumestudies zo

30


belangrijk zijn: “In de initiatieffase kun je massastudies opstellen, zodat je betrokken partijen kunt laten zien hoe een project past binnen een stedenbouwkundig plan. Een presentatie in 3D kan hierbij doorslaggevend zijn.” Voor het rond krijgen van het financiële plaatje zijn onder meer volumeberekeningen nodig. Die maakte NHP Macobouw ook al voordat ADT was aangeschaft, maar dat gebeurde volgens Van der Steen lang niet zo nauwkeurig. “We tekenden als het ware in Excel, waarbij we een gebouw opdeelden in verschillende units. Aan de hand daarvan bepaalden we dan het aantal kuub en de prijs. Je kunt hierin echter heel snel fouten maken. Een vertekende hoogte van een garage leidt bijvoorbeeld direct tot een verkeerde prijsstelling. Door meer te ontwerpen in ADT is foutloos ontwerpen mogelijk. Alle benodigde informatie ligt immers vastgelegd in een 3D-tekening, zoals inhoudgegevens.” Light-versie Een collega van Van der Steen heeft een uitgebreide AutoCAD-omgeving ontwikkeld, met zo’n vijfhonderd bedrijfsspecifieke LISP-routines. Het is van belang dat ADT hierop naadloos aansluit. “Evenals de mogelijkheid dat

andere medewerkers van NHP Macobouw van ADT gebruik kunnen maken. We hebben speciaal hiervoor een light-versie van ADT ontwikkeld. Hiervoor is een interface gebouwd, zodat de gebruikers met enkele eenvoudige handelingen kleine wijzigingen in het ontwerp kunnen aangeven. Ze krijgen dan een kopie met een beperkt aantal lagen ter beschikking. Bij de bespreking van de verkooptekeningen kan de verkoopbegeleider samen met de opdrachtgever bijvoorbeeld de elektrische installatie bekijken en eenvoudige veranderingen aanbrengen. Hiervoor bestaat een bibliotheek die via ADT is te benaderen. De kopie met de wijziging wordt centraal opgeslagen, waarna een e-mail wordt gestuurd naar de ontwerper.” Renovatieproject Van der Steen werkt momenteel aan een renovatieproject in Enschede. Het monumentale voormalig V&Dgebouw krijgt een herbestemming en moet daarvoor worden gerestaureerd. “We willen kijken in hoeverre we oude, oorspronkelijke details terug kunnen laten komen. Daarbij hebben we te maken met nieuwe bouwregelgeving alsmede de monumentenzorg. Binnen ADT tekenen we dan verschillende ontwerpen uit, waarbij alleen bepaalde onderdelen en elementen zijn gewijzigd. Zo kunnen we bijvoorbeeld de erkers en de trappenhuizen als aparte elementen beschouwen, waarvoor we verschillende opties bedenken.” www.nhpmacobouw.nl

Telefoon 0162-490101 www.cadmatch.nl

Autodesk®

NHP Macobouw uit Alkmaar is in staat om alle onderdelen van het bouwproces uit te voeren, van initiatief tot realisatie en beheer. Daarbij beperkt de onderneming zich niet tot de regio. Er lopen ook internationale projecten, bijvoorbeeld recreatiewoningen in het Franse Orleans.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 31

Special

Prinssen en Bus werkt in 3D aan het theater

De techniek achter de voorstelling Door: Lambert-Jan Koops

Prinssen en Bus Raadgevende Ingenieurs is gespecialiseerd op het gebied van akoestiek, bouwfysica en theater(bouw)techniek. Het bureau adviseert het ontwerpteam bij de bouw van culturele instellingen zoals schouwburgen, muziekscholen en theaters.

Met behulp van een raster is goed te visualiseren welk percentage van het podium nog zichtbaar is voor de kijker op het zijbalkon.

Arnoud van Dijk is systeembeheerder bij Prinssen en Bus. Hij legt uit waarom werken in 2D geen houdbare procedure meer was binnen het bureau. “Wij moeten regelmatig bepalen of het in een nieuw ontwerp voor toeschouwers mogelijk is om voldoende van het podium te zien. Daarvoor moeten we zichtlijnen maken vanaf de zitpositie naar het podium. Met name voor de zijbalkons geldt dat dit een lastige zaak is omdat de toeschouwers daar dubbel schuin kijken. Voor we overstapten op 3D werkten we altijd met AutoCAD en dat was simpelweg een onhandig. Niet

alleen de zichtlijnen bepalen was lastig, ook wijzigingen doorvoeren viel niet mee terwijl het aanpassen van solids een ramp was.” Visueel werken Voor de overstap van AutoCAD naar een ander systeem kwamen twee pakketten in aanmerking: Architectural Desktop en Revit. De keuze viel op de laatste van de twee. “In Revit kan ik visueel werken en dat is handig. Hiervoor plaats ik een raster op het podium met honderd vakken. Vervolgens kan ik een visualisatie

maken vanaf het virtuele zijbalkon en meteen zien welk percentage van het podium zichtbaar is. Dat is niet alleen voor mijzelf handig, maar ook voor anderen. Het komt namelijk nog wel eens voor dat wij de architect een advies geven waar hij niet op zit te wachten. Dan zeggen wij bijvoorbeeld dat het balkon echt niet hoger kan. Vroeger was het soms een hele toer om anderen te overtuigen van ons gelijk, maar met deze afbeeldingen zien ze meteen dat het klopt wat we zeggen,” aldus Van Dijk. Dual Processor De 3D-mogelijkheden binnen Revit worden optimaal gebruikt door Van Dijk. Daarnaast heeft de systeembeheerder nog wel enkele wensen. “Ik zou willen dat het pakket een dual processor zou ondersteunen. Dat doet het wel bij het renderen van afbeeldingen, maar niet bij de schermopbouw van modellen. En aangezien wij werken met modellen van meer dan 100 Mb, waarbij vaak van aanzicht wordt gewisseld, zou dat een aangename verbetering zijn. Daarnaast zou ik willen dat de uitwisseling wat beter wordt dan nu het geval is. Dat blijft namelijk toch een lastige zaak. Het liefst zou ik dan ook zien dat alle partijen die betrokken zijn bij het bouwproces met hetzelfde pakket zouden werken. En dan uiteraard het liefst het pakket dat wij ook gebruiken. Ik heb me echter laten vertellen dat de uitwisseling in Revit 9.0 al beter te doen is door middel van linking. Dat is dan ook een onderdeel waar ik zeker uitgebreid aandacht aan zal besteden.” www.pbri.nl

www.inventor-professional.nl

Update : Inventor Professional 11 / AutoCAD 2007 / Mechanical 2007 Laat u vakkundig opleiden door :

HOFSTEDE VAN ERKEL CADMagazine April/Mei 2006-3 31

Prod_CM3_2006

03-05-2006

Simply

10:55

Pagina 32

powerful. Simply connected. Simply affordable.

Vraag nu uw gratis Try-Out CD aan.

W

I

L

D

F

I

R

E

www.ptc.com/go/cadmagnl

Pro/ENGINEER NU slechts € 6.390 per licentie* Pro/ENGINEER is ’s werelds beste 3D CAD oplossing die er op dit moment in de midrange markt te krijgen is. Of u nu 1 ontwerper of 1000 ontwerpers heeft: Pro/ENGINEER is de absolute winnaar m.b.t snelheid, flexibiliteit en gebruikersgemak. Naast de al meer dan 300.000 gebruikers over de gehele wereld zullen steeds meer CAD professionals naar Pro/ENGINEER grijpen voor het verkrijgen van een maximaal rendement over het gehele ontwerpproces.

Onze best-in-class oplossing Pro/ENGINEER is al beschikbaar voor slechts € 6.390 per gebruikerslicentie* Bezoek de site www.ptc.com/go/cadmagnl voor meer informatie.... EN, nu tijdelijk een GRATIS industrie-gerelateerde module naar keuze.

Vragen over 3D CAD? Heeft u meer hulp nodig met uw beslissing voor een CAD oplossing? Download dan onze GRATIS CAD-Buyers Guide van www.ptc.com/go/cadbuyersguide *De speciale aanbieding van € 6.390 excl. BTW voor een gebruikerslicentie plus een gratis industrie-gerelateerde module is alleen geldig voor nieuwe klanten. Bestaande klanten worden geadviseerd contact op te nemen met PTC voor andere geweldige aanbiedingen. PTC behoudt zich het recht voor om deze actie op ieder willekeurig tijdstip te stoppen. ®

©

2006 Parametric Technology Corporation (PTC). PTC, the PTC logo, Pro/ENGINEER and Wildfire are trademarks or registered trademarks of PTC.

W

I

L

D

F

I

R

E

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 33

Special

Software moet potlood architect blijven

Inspiratie vanuit een maatschappelijk oogpunt Door: Natasja Eerens

“Ieder mens en ieder bedrijf heeft de verantwoordelijkheid een positieve bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van deze aarde. Het is de missie van RAU om een betere kwaliteit van leven op elk niveau te bewerkstelligen. De verzorging van de fysieke, mentale en geestelijke mens staat centraal in het werk van RAU.” Aldus Thomas Rau, Architect, Directeur van RAU uit Amsterdam.

Vanuit de gedachte dat ieder mens een fysiek, mentaal en spiritueel wezen is en deze drieledigheid volgens Thomas Rau onvoldoende zichtbaar was in de architectuur is hij veertien jaar geleden het bureau begonnen. “Als architect plegen we een behoorlijke ingreep op deze aarde. De gebouwde omgeving is een soort tweede door mensen gecreëerde natuur. We moeten ons goed bewust zijn van onze verantwoordelijkheid, als wij op deze aarde iets veranderen, wat de impact is van deze verandering ten opzichte van het welzijn en welbevinden van deze mensen.” “Het spreken van dezelfde taal tussen opdrachtgever en architect is van

essentieel belang bij RAU. We liepen er tegenaan dat het moeilijk was om in een vroegtijdig stadium de opdrachtgever duidelijk te maken wat de bedoeling was. We misten de juiste instrumenten om de opdrachtgever als volledige partner te betrekken in het gesprek. In dat kader zijn we op zoek gegaan naar de juiste software oplossing. Ons kantoor is overgestapt op twintig licenties ArchiCAD. Dat is onder andere handig voor de opdrachtgevers die dankzij de software in staat zijn om mee te praten. Voor ons is het belangrijk dat de software altijd het potlood van de architect blijft. Je moet dat potlood goed beheersen en je niet laten beheersen door het potlood.”

Gebouwmodellen “Als we naar bouwen als discipline kijken en we vergelijken het bijvoorbeeld met de auto-industrie dan lopen we heel ver achter. Die achterstand wordt ook bewerkstelligd door te lang vast te houden aan 2D-software. We leven in de 21e eeuw en het is voor mij niet eens de vraag of we gebruik moeten maken van 3D-gebouwmodellen. Er is voor mij geen enkel alternatief. Als we de ontwikkelingen in deze tijd willen volgen is het absoluut vanzelfsprekend en noodzakelijk om met 3D-gebouwmodellen te werken. Het voordeel daarvan is dat je sneller problemen kunt signaleren. Minder problemen zorgen voor minder discussie met de verschillende partijen en minder verspilling van geld. Dat komt iedereen uiteindelijk ten goede.” Methodieke stijl RAU heeft geen kenmerkende stijl qua vormgeving. “Wij hebben geen vormgevende stijl maar een methodieke stijl. Ieder gebouw is qua materialisering en vormgeving een specifiek antwoord op de vraag. Voor ons is het 3D-model belangrijk in het proces? Het voorkomt allerlei onnodige irritaties en kosten omdat onze architecten in een vroegtijdig stadium meer weten over het ontwerp. Discussies met de aannemer worden eenvoudiger. Er is maar één model en dat levert kwantitatieve feiten waar iedereen zich aan moet houden. Heel veel informatie kun je uit het systeem halen die je normaal in het latere stadium, als je 2D werkt, nog moet toevoegen. We besteden hierdoor aanzienlijk minder tijd aan tekenen en kunnen meer tijd steken in het verbeteren van het ontwerp.” www.rau.nl www.kubusinfo.nl


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 34

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 35

Special

Utrechtse wijk voorzien van nieuw uiterlijk

Uiteenlopende projecten Zwar te Hond Door: Wim Feith

Het nieuwe winkelcentrum in het Hart van Hoograven in Utrecht.

De Zwarte Hond, voorheen Karelse Van der Meer Architecten, is een breed georiënteerd architectenbureau, gevestigd in Groningen en Rotterdam, met een omvangrijke en gevarieerde bouwproductie. Het bureau kenmerkt zich, in eigen woorden, door een nuchtere ontwerpmentaliteit, ingegeven door de overtuiging dat het beste ontwerp ontstaat vanuit een gedegen onderzoek naar opdracht, programma en context.

D

e projecten van De Zwarte Hond lopen uiteen van de herstructurering van de wijk Holterbroek in Zwolle en basisschool De Punt en achttien huurappartementen in Osdorp tot een educatief centrum in Harkstede en een woonzorgcomplex in Spijkenisse. “We tekenen al jaren met Arkey ASD en hebben in onze vestiging in Groningen momenteel zestien licenties met daaraan gekoppeld de Normworm, het bouwfysisch toetsingspakket van Het Digitale Huis,” zo vertelt Wim Feith. “Ooit ben ik begonnen met Arkey 2.4 op een Atari 1024. Daarmee heb ik een beddenhuis getekend van het UMC Groningen. Wat een armoede. Er was geen bouwkundige bibliotheek, dus moesten we alle elementen los plaatsen, inclusief arceringen. Vervolgens moesten we om de haverklap de bibliotheek opslaan om maar geen gegevens te verliezen.”

Kozijnen Tegenwoordig gaat Feith het werk een stuk soepeler af. “We kunnen momenteel complete spouwmuren plaatsen, inclusief arcering en 3D-informate. Voor kozijnen hebben we een speciale functie waardoor we ze direct in de spouwmuren kunnen invoegen. Bovendien is alle relevante informatie direct beschikbaar, zoals de plattegrond, doorsnede en aanzicht, glassoorten en bemating,” aldus Feith. Verder maakt Feith regelmatig gebruik van de bouwbesluitmodule, de Normworm. “Hiermee kunnen we in elke fase een wijziging van het ontwerp meteen toetsen aan de regelgeving. Bovendien verbindt deze module ons met de achterliggende gegevens. Met behulp van de componentenselector kunnen we namelijk bouwkundige elementen plaatsen waaraan leveranciers zijn gekoppeld. De bijbehorende productinformatie is vervolgens te raadplegen op de Zoeksnoek waarna je via Internet contact kunt zoeken met de leverancier.”

Hart van Hoograven Een van de vele projecten waar Feith en zijn collega’s aan werken is het Hart van Hoograven in Utrecht. Mitros, AM Wonen, Bouwfonds Ontwikkeling en de Gemeente Utrecht kwamen in 2004 tot overeenstemming over de plannen voor deze locatie. Daarmee werd het een veelzijdige opdracht voor De Zwarte Hond met 150 appartementen, 97 grondgebonden woningen en 3.850 vierkante meter commerciële ruimte. Feith begrijpt dat het een speciaal project is. “De ontmoeting van allerlei ruimtelijke en programmatische rand-voorwaarden maakt de opgave bijzonder. Door de ligging van het plangebied, het centrum van een vroeg naoorlogse woonwijk, zal de nieuwbouwontwikkeling, niet alleen stedenbouwkundig, maar juist ook architectonisch belangrijk zijn. Het is de bedoeling dat het hart een vernieuwend beeld zal vormen wat de wijk een nieuw uiterlijk geeft.” Inmiddels heeft De Zwarte Hond duidelijk gemaakt hoe de wijk er in de toekomst uit zal zien. De sloop van de winkelblokken is inmiddels in gang gezet. Halverwege 2006 zullen de eerste woningen in de verkoop gaan, waarna aan het eind van het jaar de eerste paal zal worden geslagen. De start van de bouw van het winkelcentrum volgt in 2007. www.dezwartehond.nl


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 36

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 37

UGS CAD/CAM/CAE/PDM

INNOVATE MORE

Bureau werkt aan alle soorten gebouwen

Blikvanger Eindhoven van Van aken architecten

www.ugsplm.nl 073-680 25 00

Door: Edwin Schalk

Prachtige en pragmatische architectuur dat is het speerpunt bij Van aken architecten. Efficiënt werken is daarbij (zoals bij alle grote bureaus) een belangrijke randvoorwaarde. De dagelijkse praktijk noodzaakt tot de inzet van efficiënte hulpmiddelen voor hun medewerkers. doorslag om voor DeltaPi te kiezen.” Van aken architecten heeft 44 licenties van DeltaPi: de ontwerpafdeling gebruikt er veertien, veelal voor het opzetten van het voorlopig ontwerp, en de tekenkamer dertig voor definitief ontwerp en bouwvoorbereidings- en uitvoeringstekeningen. Bureaumethodiek Standaardisatie van lay-outs is belangrijk voor van aken architecten; een Opzet-routine speelt hier een belangrijke rol. Wijnen legt dit uit: “Een aantal bureaueigen zaken, zoals de standaard bureaustempel, wordt met deze routine op de tekening verwerkt. Ook afwijkende De Kennedytoren te Eindhoven, een in 2003 opgeleverd project bureaustempels voor bijvan Van aken architecten (fotografie: Ype de Groot - Eindhoven). voorbeeld ontwerptekeningen, detailbladen of tekeningenlijsten zijn hieran aken architecten is met zo’n mee te genereren en in te vullen. zestig medewerkers een van de grotere Allerlei instellingen, zoals de schaal, architectenbureaus van Nederland. het formaat, kaders, plotinstellingen en Het bureau realiseert projecten in heel weergave op tekening worden hierin Nederland: van woningbouw tot grote geregeld. Projectgegevens worden stedenbouwkundige projecten. De éénmaal ingevuld en in elke stempel bouwkundige uitwerking daarvan verwerkt. Daarnaast zijn er bureaugebeurt met DeltaPi. Bouwkundig afspraken ontwikkeld, toegespitst op de tekenaar Stef Wijnen: “De snelheid tekensoftware. Te denken valt hierbij en efficiëntie waarmee kon worden aan tekeningbenaming, digitale gewerkt, de mogelijkheden om het tekeningenopzet, de omgang met blokprogramma af te stemmen op de door ken, blokbenamingen, omgang met ons gewenste werkwijze en de de kozijnenroutine en opzet weergave op papier gaven de verbouwingstekeningen. Dit bevordert

V

het efficiënt werken; bovendien kunnen tekeningen intern probleemloos worden uitgewisseld.” Weergave tekenwerk De voor van aken architecten wenselijke switch tussen verschillende representaties van tekenwerk is mogelijk met DeltaPi. Ontwerptekeningen worden weergegeven middels zwartgekleurde wanden, terwijl technische tekeningen een aanduiding van materiaalgebruik vragen. Ook het maken van verkooptekeningen vanuit bouwvoorbereidings- of uitvoeringstekeningen is snel te realiseren, door koppeling van een ander profiel aan de tekening. Hierin zijn vele instellingen, zoals lijndikten, lettertype, arceringen en de weergave van maatvoeringslijnen in te stellen.Van aken architecten werkt al haar projecten uit, van ontwerp tot en met realisatie. Het bureau ontwerpt daarbij bijna alle soorten vastgoed: scholen, woningen, kantoren, bedrijfspanden en hoogbouw. Een voorbeeld van dit laatste is de Kennedytoren in Eindhoven. De opdrachtgever hiervan is de Kennedy Business Center CV (KBC), een samenwerkingsverband van Heijmans IBC Vastgoed Ontwikkeling en Hurks Bouw & Vastgoed. De Kennedytoren maakt deel uit van het Kennedy Business Centrum, een nieuw zakengebied in het centrum van Eindhoven, ten Noorden van het centraal station. Het stedenbouwkundig model, de parkeergarage en het maaiveld zijn ontworpen door Christiaanse, Architects. De oplevering vond plaats in oktober 2003 en inmiddels is de 83 meter hoge toren een echte blikvanger geworden in het centrum van de Brabantse stad. Zoals bij de bouw de bedoeling was worden momenteel alle 22 bovengrondse lagen gebruikt voor kantoordoeleinden. www.vanakenarchitektuur.nl


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 38

Special

©200 hande

Waterschapskantoor als herkenningspunt

Rothuizen van Doorn ’t Hooft Architecten Door: Peter Floor

Het waterschapskantoor in Middelburg.

Stedenbouwkundig

kenmerkt RDH zich door een ontwerpende benadering van ruimtelijke vraagstukken in de landelijke en stedelijke omgeving. Bij RDH werken momenteel zo’n negentig medewerkers. RDH heeft vestigingen in Goes, Breda, Middelburg en Terneuzen. In de praktijk functioneert het bedrijf als netwerkorganisatie. Tussen de vestigingen ligt een glasvezelkabel, zodat tussen de vestigingen in de wisselende projectteams optimaal kan worden gecommuniceerd. “Voor ons tekenwerk gebruiken we AutoCAD ALFA”, vertelt Daco van Houte, die bij Rothuizen van Doorn ‘t Hooft de CAD-verantwoordelijke is. Aanvankelijk werd bij de diverse vestigingen met uiteenlopende CADpakketten getekend. “Na een evaluatie van de tekenprogrammatuur hebben we in 2002 besloten om verder te gaan 38


met AutoCAD ALFA. Momenteel werken we met 38 ALFA-licenties.” Bij de keuze voor ALFA speelde een belangrijke rol dat de tekenmethodiek is gebaseerd op AutoCAD. “Dit vonden wij met name van belang in verband met de communicatie met anderen,“ vertelt Van Houte. “De uitwisseling van tekeningen met derden is goed mogelijk omdat veel bedrijven met AutoCAD werken. Met ALFA hebben we bovendien een bouwkundige tekenmethodiek in huis waarin meer kan dan in kaal AutoCAD.“ Traditioneel “Hoewel je met ALFA zowel traditioneel kunt tekenen alsook modelleren in 3D, wordt ALFA bij ons voornamelijk gebruikt voor het traditionele 2D-tekenwerk. We hebben regelmatig kerngroepoverleg met Alfa Development

Waterschap Een van de vele projecten van RDH is het kantoor voor Waterschap Zeeuwse Eilanden. Dit ligt aan het kanaal door Walcheren, naast het station in Middelburg. Het gebouw diende herkenbaar te zijn, wat gerealiseerd is in een sculpturaal gebouw. De langgerekte horizontale lijn van het kanaal is terug te zien in de vorm van het pand, wat samen met de afwisseling van baksteen en glas het gebouw haar dynamiek geeft. Het kantoor heeft een oppervlakte van 12 duizend vierkante meter. Op de begane grond en de eerste verdieping zijn de publieke en bestuurlijke functies gesitueerd. Voor de overige verdiepingen is gekozen voor een open kantoorconcept met persoonsgebonden werkplekken. Het interieur straalt een intieme, maar zakelijke sfeer uit. De natuurlijke materialen en kleuren streven een informele sfeer na. Dit is terug te vinden in schoonwerk beton, houten balustrades en leemstukadoorswerk op de wanden, in combinatie met een bruin beige vloerbedekking. www.rdh.nl

INZ

A

en enkele andere ALFA-gebruikers. Daar geven we input over de zaken die wij nodig hebben binnen ons werk. Daarnaast beschikken we over een CAD-bibliotheek met meer dan 10 duizend bouwdelen en maken we gebruik van een koppeling met het productinformatiesysteem de Zoeknoek.” Ook andere software binnen Het Digitale Huis wordt door Van Houte in de gaten gehouden. “De koppeling met andere bouwkundige software kan van nut zijn in ons proces. Zo kan ALFA worden gekoppeld met andere software van Het Digitale Huis. Bijvoorbeeld met het bouwfysisch toetsingspakket de Normworm, dat aan de tekening gekoppelde berekeningen en Bouwbesluit toetsingen uitvoert.”

DR

Rothuizen van Doorn ‘t Hooft Architecten & Stedenbouwkundigen (RDH) bestaat al sinds 1930. Het architectenbureau ontwerpt volgens eigen zeggen doelmatige, functionele gebouwen met aandacht voor detail en met oog voor de ruimtelijke en maatschappelijke omgeving. Elke architect bij RDH ontwikkelt daarbinnen zijn eigen persoonlijke en herkenbare stijl.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 39

®

®

Adobe Acrobat 3D

©2006 Adobe Systems Incorporated. Alle rechten voorbehouden. Adobe, het Adobe logo, Acrobat, het Adobe PDF logo en Better by Adobe zijn hetzij geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van Adobe Systems Incorporated in de Verenigde Staten van Amerika en /of andere landen. Alle overige handelsmerken zijn eigendom van hun respectievelijke eigenaars.

OM INZO

BA A R

DR

AA

IB

AA

R

TOT LEVEN TE BRENGEN

VOLKOMEN DEELBAAR UITVERGROOTBAAR

Geef uw team het equivalent van een backstage pas voor uw projectontwerpen. Met Adobe Acrobat 3D kan iedereen die beschikt over Adobe Reader® 7.0 ontwerpen bekijken vanuit iedere hoek, op ieder moment en op vrijwel ieder platform. Complexe CAD-modellen kunnen worden opgeslagen in een PDF-bestand. Groen licht krijgen van klanten en partners wordt een kwestie van uren, niet van dagen. En opmerkingen kunnen op iedere pagina bewaard worden. Probeer het nu zelf op adobe.nl/3D en zie hoe uw team hiervan kan profiteren. Better by Adobe.™

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 40

Special

Personeelstekort houdt werkdruk hoog

Eigen verantwoordelijkheid bij Hans Bakker Door: Lambert-Jan Koops

Menno de Jong is tekenaar en projectleider bij Architektenburo Hans Bakker uit Leiden. Een ideale functie, volgens De Jong zelf, omdat hij zijn eigen project van het begin tot het eind zelf kan begeleiden en niet alleen tekent maar ook de constructeurs, bouwfysici en adviseurs aanstuurt. “We zijn een klein bureau, met zes medewerkers en hebben dus allemaal veel verantwoordelijkheid binnen onze functie.”

Het nieuwbouwproject Julianastraat 27 in Alphen aan den Rijn.

De Jong werkt van de presentatiefase tot het definitieve ontwerp binnen 3D. Meestal moet dat snel. “Als we beginnen aan een project maken we binnen een week een compleet 3D-overzicht met bouwvolumes en kostenramingen inbegrepen. Hierdoor hebben onze opdrachtgevers, veelal projectontwikkelaars, snel zicht op de haalbaarheid van een ontwikkelingslocatie. ” Visualisatietool Opmerkelijk is dat De Jong en zijn collega’s gebruik maken van 3D-

40


modellen binnen Allplan, maar dat ze deze modellen na de bestekfase verlaten. “Alle tekeningen voor uitvoering worden nu eenmaal nog steeds in 2D uitgewisseld, het werkt nu eenmaal niet anders binnen deze keten. We gebruiken het 3D-model dan ook vooral als visualisatietool voor opdrachtgevers. Zelf vind ik dat 3D tekenen in het algemeen ook wel zijn beperkingen heeft. Het vereist veel discipline en ik vind het lastig om een goed overzicht te houden. De verleiding is groot om wijzigingen in 2D door te voeren. Eerlijkheidshalve moet ik wel zeggen

dat ik nog niet de tijd heb vrijgemaakt om vaker projecten in 3D door te werken. Het is momenteel echter onmogelijk om daar tijd voor vrij te maken. We zitten tot over onze oren in het werk en zijn op zoek naar goede nieuwe collega’s, tot op heden is het nog niet gelukt. Waar dat aan ligt weet ik niet, je zou toch denken dat een baan met zoveel vrijheid wel interessant genoeg is. Er zijn blijkbaar weinig tekenaars beschikbaar op de arbeidsmarkt.” Uitbesteden De Jong is nog niet overtuigd dat werken in 3D voor dit bureau altijd een voordeel is. “We kunnen bijvoorbeeld in Allplan wel de hoeveelheden bepalen van een ontwerp, maar juist vanwege de tijdsdruk besteden we dat nu nog vaak uit. Bovendien hangt het ook een beetje van het soort project af wat de beste methode is. Bij seriebouw kan ik me de voordelen goed voorstellen, maar om nou voor een kleinere renovatie een heel project in 3D op te zetten lijkt me te veel van het goede.” Voor de toekomst heeft De Jong nog een klein aantal wensen met betrekking tot zijn software. “Ik zou graag willen zien dat Allplan en VectorWorks worden gecombineerd in één pakket. Ze worden allebei ontwikkeld door Nemetschek en zouden volgens mij een goede aanvulling op elkaar zijn. Ook zou het goed zijn als de computer een minder beperkende factor wordt; de invoer mogelijkheden en visualisatie kunnen absoluut veel beter.” www.hansbakker.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 41

Trainingswijzer Omschrijving training(en)

Bedrijf/trainingsinstituut:

Autodesk Authorized Training Center en Dealer

Autodesk Authorized Training Center

Postbus 3302 5203 DH ‘s-Hertogenbosch Tel. (073) 750 67 50 Fax. (073) 750 67 51

Algemeen • AutoCAD (LT) Basis, Update, 3D en Gevorderden Werktuigbouwkunde • Autodesk Inventor (professional) • Autodesk Inventor leidingen en pijpen • Autodesk Inventor stressanalyses • AutoCAD Mechanical Bouwkunde • Autodesk Revit • Autodesk Architectural Desktop Electrotechniek • AutoCAD Electrical Visualisatie • Autodesk VIZ Datamanagement • Autodesk Vault • Autodesk Product Stream

E-mail: [email protected]

(o.a. Word, Excel, Windows, MS Project) [email protected] Wij verzorgen trainingen in Oosterhout (NB) of bij u op locatie.

www.cadix.nl

Autodesk Authorized Training Center voor: - CAD Algemeen - Werktuigbouw Contactpersoon: Cindy Schmit - GIS E-mail: [email protected] - Bouw - EDM/PDM Cursuslocaties: Drachten, Emmen, - Software ontwikkeling Utrecht, Den Haag en Deventer Kijk voor ons complete cursusaanbod en actuele data: www.cadix.nl

Trainingslocaties onder andere in Breda, Goes, Oosterhout (NB), Rotterdam en Velsen-Noord. Bel: 0162-490101 Mail: [email protected]. Meer informatie: www.cadmatch.nl.

www.cadmatch.nl

Naast een basis training Inventor kunt u ook kiezen voor een van onze ééndaagse trainingen, bijvoorbeeld: Sheet Metal, Large Assembly of Parametrisch ontwerpen. Trainingen geven wij klassikaal of bij u op locatie, ook avondtrainingen zijn mogelijk.

TEC / CAD College BV

Autodesk Authorized Training Center Nijmegen

Autodesk HBO instituut Behaal uw HBO diploma! TEC biedt de mogelijkheid u verder te bekwamen tot een Autodesk Certified Engineer (ACE). U doorloopt een bepaald traject van cursussen, maakt een praktische eindopdracht, bij voorkeur passend binnen uw werk en bij uw eigen werkgever en verdedigt deze. Slaagt u, dan heeft u een AutoCAD HBO diploma verdiend! De opleiding is Inclusief materialen als boeken en software. Toelatingseisen: MBO. Studierichtingen: ondermeer System Manager (AutoCAD) en Mechanical Designer (Inventor). Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen T: (024) 356 56 77 F: (024) 354 19 31 E: [email protected] CP: Leonie Bergsma

Kijk op Internet www.cadcollege.nl of vraag de brochure aan. Bel (024) 3565677 of mail naar [email protected]

Cadmes B.V. Australiëlaan 8 5232 BB ‘s-Hertogenbosch Tel. (073) 645 62 22 Fax (073) 645 62 42 [email protected] Contactpersoon: Dhr. G. Thelissen

SolidWorks Basis Training SolidWorks Advanced Training SolidWorks API Training SmarTeam Basis Training ProfiDB Training DBWork Training Cosmos Works Training Cosmos Training Cimatron Training

Als Authorized Training Center verzorgt Cadmes de bovenstaande trainingen, zowel intern ('s-Hertogenbosch, Eindhoven, Gent en Gosselies) als op locatie. Neem voor uitgebreide trainingsinformatie en data contact met ons op. Bel (073) 645 62 22 of mail naar [email protected].

Autodesk Authorized System Center Werktuigbouwkunde • Autodesk Inventor Series • Autodesk Inventor Professional • Autodesk Mechanical • Autodesk Electrical • Autodesk VIZ Datamanagement • Autodesk Vault • Autodesk Productstream • Autodesk Streamline • AM Meridian • Custom made add-in programs

Dankzij onze Autorized Training Center status garanderen wij trainers én faciliteiten op een door Autodesk bepaald kwaliteitsniveau. Bel voor een informatiepakket of kijk voor data en prijzen op de trainingskalender via www.innotiv.nl . Hier kunt u ook onze brochure downloaden.

Het CAD-Centrum TEC, ook wel genoemd het CAD College, verzorgt sinds 1984 kennis-over-dracht in de vorm van CAD -opleidingen, -leerboeken en educatieve software. Bij de cursus ontvangt u een uitgebreid Nederlandstalig leer- en naslagwerk van R. Boeklagen die tevens uw docent is. U krijgt een Autodesk-certificaat bij de cursussen en een HBO-diploma bij de opleidingen.

Cadix Opleidingen Ampèrelaan 1c 9207 AM DRACHTEN Tel. (0800) 235 22 34

E-mail: [email protected]

• AutoCAD Basis • AutoCAD Update • AutoCAD Gevorderden • AutoCAD 3D • AutoCAD Optimalisatie • AutoCAD & VBA Basis • AutoCAD & VBA Gevorderden • Inventor Basis • Inventor Gevorderden • Inventor Professional

www.cad-automatisering.nl

contactpersoon: ing. K.J.C. van Dam

Innotiv Training Center verzorgt training voor AutoCAD, Autodesk Inventor en MicroStation gebruikers. Behalve het verzorgen van training op iedere door ú gewenste locatie (maatwerk), organiseren wij met grote regelmaat training op vaste locaties in ; Zoetermeer, Amersfoort, Arnhem en Sittard.

Contactpersoon: Dhr. Peter Sterk

Uw specialist in CAD trainingen 3 dagen • AutoCAD basis 1 dag • AutoCAD Update 1 dag • AutoCAD Optimalisatie 2 dagen • AutoCAD 3D • AutoCAD Visual Basic training2 dagen 1 dag • SketchUp training • Diverse overige trainingen

Innotiv Training Center Het Rond 18 2711 BW ZOETERMEER tel : 079 3 43 67 37 fax: 079 3 42 31 11


kijk op : www.inventor-professional.nl

Opleidingen in diverse trainingslokalen in Nederland, of op locatie is mogelijk. Voor uitgebreide trainingsomschrijvingen kunt u kijken op www.ICN-Solutions.nl. Bel voor onze speciale (maatwerk)aanbiedingen, groepskortingen en trainingskalender! CCO Automatisering Innovatiepark 4b 4906 AA Oosterhout Tel. (0162) 45 66 40 Fax. (0162) 45 66 48

tel. : 020-6124780 fax : 020-6124730 E-mail : [email protected]

* Inventor Basis Stnd (4 dagen) * Inventor Basis Extra (5 dagen) * Inventor Gevorderd * Inventor Professional * Inventor Release Update * Thema Training

www.innotiv.nl

ICN Solutions B.V.

* AutoCAD Basis * AutoCAD Update * AutoCAD Gevorderd * AutoCAD Mechanical

www.cadcollege.nl

Overig cursusaanbod in Het Digitale Huisverband: * Arkey/ASD Basis, Gevorderd, Opfris, Strategie, 3D, Beheer, * Normworm, Woordpoort, Knaakbaak, Droomstroom. PC Frame/ORCA * Maatwerk

Hofstede van Erkel Bilderdijkkade 13a 1053 VA Amsterdam

www.cadmes.nl

Cursusaanbod AutoCAD & ALFA * Basis * Gevorderd * Update * 3D * Systeembeheer * Maatwerk

www.alfadevelopment.nl

Training Center Autodesk Inventor Professional

www.icn-solutions.nl

ALFA Development B.V. Postelstraat 49 5211 DX ’s-Hertogenbosch Tel (073) 614 13 38 Fax (073) 612 89 77 [email protected] www.alfadevelopment.nl

Omschrijving training(en)

NedGraphics CAD/GIS Ir. D.S. Tuynmanweg 10 4131 PN VIANEN tel: 0347 329 626 fax: 0347 329 666

Autodesk Authorized Training Center AutoCAD Basis AutoCAD Upgrade AutoCAD Applicatiebeheer/Gevorderden Autodesk MAP Microstation V8 Autodesk Civil 3D

E-mail: [email protected] Contactpersoon: mevrouw K. van ’t Reve Voor meer informatie: www.nedgraphics.nl

www.nedgraphics.nl

Bedrijf/trainingsinstituut:

Bovenstaande Trainingscentra vindt u ook op www.cadmagazine.nl CADMagazine April/Mei 2006-3 41

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 42

Evenement

PTC richt zich met name op kennisoverdracht

Wildfire 3.0 meer dan alleen nieu we Door: Lambert-Jan Koops

PTC wil een nieuwe weg inslaan op het gebied van communicatie. Zakelijk gezien gaat het prima, maar de naamsbekendheid laat te wensen over. Daar moet verandering in komen volgens de ontwikkelaar van Wildfire, die aan de pers een preview gaf op de 3.0-release van het pakket.

De nieuwe versie van Wildfire kan grote samenstellingen sneller verwerken.

De woelige tijdens zijn achter de rug voor PTC, zo belooft het management van het bedrijf. Er is de afgelopen jaren flink gereorganiseerd, maar nu is het weer tijd voor een extra dus in de rug van de producten. Dat houdt in dat er weer flink wordt geïnvesteerd in de ontwikkeling van de software. Daarbij zijn er drie doelen geformuleerd die de omzet van PTC in 2008 naar 1 miljard dollar moeten tillen. De eerste is het uitbrengen van nieuwe modules die bestaande klanten extra functionaliteit moet bieden. Het tweede is de verkoop van PLM-producten, waarmee PTC zich momenteel duidelijk probeert te profileren. Dit hangt overigens niet persé samen met de verkoop van CAD-producten, want de helft van de PLM-oplossingen wordt verkocht 42


zonder een CAD-pakket. Het derde speerpunt dat voor PTC de kar moet trekken is tenslotte nog de groep gebruikers die over wil stappen van 2D naar 3D. Groot en klein Met betrekking tot de ontwikkeling van de software wil PTC zich bij zijn leest houden. Wildfire zal dus gericht blijven op bedrijven die wereldwijd producten ontwikkelen. De namen die daar bij horen zijn de bekende grote multinationals zoals Philips, ASML, Boeing, Airbus en Lockheed Martin. Ook kleinere bedrijven behoren echter tot de doelgroep. De grootte doet er namelijk niet toe, het belangrijkste voor PTC is dat er meer gevraagd wordt dan alleen een CAD-oplossing.

Het CAD-programma Wildfire en het PLM-pakket Windchill werken op dezelfde database. Bij de ontwikkeling van de software maakt PTC alleen gebruik van open standaards. Dit is een belangrijk element in de ontwikkeling van datgene was het bedrijf een PDS noemt: een product development system. Hierin zitten zowel de CAD- als PLM-functionaliteit opgesloten, terwijl het een schaalbaar geheel blijft, dat zowel wereldwijd te gebruiken is als op lokale vestigingen. Communicatie Wildfire 3.0 heeft twee hoofdthema’s meegekregen. De eerste is de verbetering van de persoonlijke productiviteit, de andere is de toename van de procesproductiviteit. Dat betekent dat er niet alleen functies zijn bijgekomen voor zowel het aanmaken van schroeven als complexe samenstellingen. Er zijn namelijk ook functies ontwikkeld op het gebied van communicatie en het gebruik van onderdelen van derden tijdens het ontwerpproces. Wie een model aan het bouwen is, wil niet achteraf voor de verrassing komen te staan dat een bepaald onderdeel niet te krijgen is. De informatie uit de leveranciersdatabase zal dan ook in Wildfire 3.0 beschikbaar zijn op de ontwerpplek. Bovendien zijn in de CAD-omgeving onderdelen te locken en unlocken zonder dat de gebruiker hiervoor eerst naar de PDM-omgeving hoeft te schakelen. Hierbij kunnen er meerdere gebruikers tegelijkertijd werken op hetzelfde model. Het is ook mogelijk om modellen buiten het netwerk om aan te passen. Hiervoor is een zogenaamde Portable Workspace ontwikkeld die niet alleen de CAD-gegevens beheert, maar ook de metadata, zoals wie welke onderdelen mag aanpassen en wie niet. Bij het inchecken van het model in de eigen database zal de software vervolgens eventuele conflictmeldingen geven als er iets mis dreigt te gaan. Als de wijzigingen acceptabel zijn, worden ze doorge-

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 43

design-your-stuff.com

eu we CAD-functies voerd in het centrale model. Zo is het mogelijk te werken buiten het eigen netwerk terwijl er wel controle blijft over wijzigingen die buiten het eigen systeem zijn doorgevoerd. Wizards Er zullen minder menu’s te vinden zijn in Wildfire 3.0, iets wat volgens PTC moet resulteren in meer overzicht. Tevens is het mogelijk om zogenaamde best practices in te stellen. Dit zijn standaard richtlijnen voor het ontwerpen van standaardgroepen onderdelen, waarbij een expert een soort wizard opstelt voor andere gebruikers voor verschillende soorten producten en of berekeningen. De individuele gebruiker kan er echter altijd voor kiezen om een eigen route te volgen. Een andere nieuwe tool binnen Wildfire is toegevoegd om het bespreken van ontwerpen te vergemakkelijken. Hierbij kan een ontwerper collega’s uitnodigen om via het netwerk, eventueel Internet, een model te bekijken. Indien gewenst is het hierbij mogelijk om de gebruikerstools aan een andere kijker over te dragen zodat deze persoon het model kan bewegen en annotaties kan maken om eventuele vragen te verduidelijken. Bematingen Tenslotte zijn er ook nog heel concrete veranderingen doorgevoerd in de nieuwe versie van Wildfire. Zoals wel vaker het geval is bij nieuwe releases van een CAD-pakket, is de verwerking van grote samenstellingen versneld. Daarnaast is er een nieuw algoritme voor bematingen ontwikkeld en ondersteunt versie 3.0 OpenType fonts voor het plaatsen van logo’s en andere aanduidingen op een model. Relatief kleine wijzigen voor een dergelijk uitgebreid pakket. Imposanter is misschien de mogelijkheid tot van real time botsingsdetectie in de modellen van Wildfire. De ontwerper kan hierbij direct de werking van zijn model testen binnen de ontwerpomgeving zonder dat hij hiervoor een compleet mechanisme hoeft te bouwen. www.ptc.com

De complete informatiebron voor CAD-gebruikers www.design-your-stuff.com is ‘the place to be’ voor iedere CAD-professional. Diverse menu-opties vormen een poort naar een schat van informatie rond het gebruik van de Autodesk-ontwerptools. Op het algemene deel van deze website vind je o.a. meer details over producten en evenementen terzake en krijg je inzage in een galerij van projecten. Door eenvoudige registratie krijg je bovendien toegang tot het gebruikersforum, tips en trucs, de kennisbank, en doorblader je onze downloads-sectie. www.design-your-stuff.com: de complete CAD-referentie.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 44

Evenement

Intensief programma voor en door gebruikers

Tweehonderd bezoekers End User Eve Door: Ellen Prinse

Op 23 maart vond er een event plaats voor gebruikers van visualisatie- en animatiesofware, met Autodesk 3ds max en VIZ als centraal onderwerp. De initiatiefnemer was Joep van der Steen van Macrocad, die ook verantwoordelijk is voor de portal www.3dstudio.nl, wat voor die doelgroep inmiddels een vertrouwd adres is voor uitwisseling van kennis en ervaring. De site telt ruim vijfhonderd actieve leden die elkaar via dit kanaal laten informeren en informatie delen.

Ted Boardman was de grote publiekstrekker van de gebruikersdag.

Het was in feite de vierde keer dat er een gebruikersdag voor Autodesk 3ds max en VIZ werd georganiseerd. Deze dag was echter geheel anders van opzet. De voorgaande jaren was er gedurende een middag de mogelijkheid voor de gebruikers om ervaring uit te wisselen en zaken op te pikken via bemande werkplekken waar ze met vragen terecht konden bij verschillende experts. Op verzoek van de gebruikers is het event echter uitgegroeid naar een dagvullend programma, waarbij een keur van deskundigen uit binnen- en buitenland present was, die ieder voor zich workshops voor hun

rekening namen, over hun eigen specialisme. De workshops waren globaal in te delen in een drietal hoofdgebieden: Render-engines, zoals Vray, Maxwel, Brazil en mental ray kwamen ieder afzonderlijk aan bod. Verder was er ook een aantal workshops toegespitst op de programmatuur zelf om de kennis hiervan te kunnen vergroten. Tot slot werd er ook aandacht besteed aan producten rond 3ds max en VIZ waardoor sneller en efficiënter kan worden gewerkt, zowel in het voortraject als het natraject van de visualisatie. Ook zaken zoals modelleren, compositing, VR en beeldcompositie kwamen aan bod. Er was dus naast 3ds max en VIZ ook ruim aandacht voor producten als SketchUp, Combustion, Architectural Desktop, Rhino en VR4max.

Opvallende verschijning In totaal waren er tijdens de dag een dertiental sprekers uit zowel binnenals buitenland, waarbij de Amerikaan Ted Boardman natuurlijk de meest aansprekende naam was. Hij is een begrip in de 3ds max-wereld, al is het alleen maar om zijn opvallende verschijning, maar ook vanwege de publicaties die hij op zijn naam heeft staan via de boekenserie ‘3ds max Fundamentals’. De andere buitenlandse sprekers waren Dave McKie uit Schotland, de Spanjaard Carlos Perez en Michael Langmayer uit Engeland. De Nederlandse sprekers waren allemaal ervaren gebruikers, zoals Marc Heesterbeek, Michiel Quist, Carlo Roosen, Eddy van het Bolscher, Sander Tolsma, Metin Seven, Jean-Pierre van Gastel, Richard Böck en Dennis de Priester. De meeste sprekers zijn ook actieve bètatesters voor de verschillende softwareproducten waarover zij presentaties gaven en runnen daarnaast ook nog hun eigen visualisatiebureaus, dus een grotere concentratie van ervaring was haast niet mogelijk. Uiteindelijk was er dus een programma met vijf lokalen voor de repeterende en wisselende presentaties. In elke ruimte werd van tien uur ‘s ochtend tot zes uur ’s middags elk uur steeds een andere presentatie gegeven Bezoekers konden op die manier maximaal zeven verschillende presentaties op één dag bijwonen! Praktijkgericht De doelstelling van de gebruikersdagen is om zo min mogelijk standaard commerciële presentaties te geven, maar een programma in elkaar te zetten dat echte inhoud geeft aan gebruikers. Het is dus niet geschikt voor beginners of algemeen geïnteresseerden, maar het is echt praktijkgericht, specifiek voor gebruikers met een behoorlijke ervaring. Het blijkt dat juist dié gebruikers betrekkelijk weinig mogelijkheden hebben om verdergaande kennis te kunnen opdoen. Het liefste ziet de organisatie dus gebruikers zelf aan het woord, zodat er een hoog praktijk-

Prod_CM3_2006

03-05-2006

14:37

Pagina 45

ser Event 3dstudio.nl

Durft u de sprong te maken?

Het evenement vond plaats in het historische Fort bij Vechten.

gehalte ontstaat. Het hele programma is daarmee vóór en dóór gebruikers, zonder een duidelijke commerciële insteek. Deze aanpak impliceert echter wel dat het event kostendekkend moet zijn, wat deze keer mede is gelukt door sponsoring van de gebruikers zelf. Ook de Media en Entertainment-afdeling van Autodesk die 3ds max/VIZ levert heeft bijgedragen, want ook zij zien als leverancier duidelijk het belang in van dit soort praktijkbijeenkomsten en willen hier graag hun medewerking aan verlenen. Behoefte Wat sterk opvalt binnen deze groep van softwaregebruikers is de bereidwilligheid om kennis te delen, getuige de medewerking van deze presentatoren. Uiteindelijk zijn zij ook gebruikers, die toch hun tijd hebben gegeven om hun expertise te delen met de bezoekende medegebruikers, die vaak ook nog hun concurrenten zijn! Getuige het aantal deelnemers voor deze bijeenkomst, zo’n tweehonderd personen uit zowel Nederland als België, en de lovende kritieken achteraf op www.3dstudio.nl bewijzen dat hiermee aan een behoefte is voldaan. Er werd door de bezoekers al tijdens de dag zelf gesproken over de

volgende meeting dus als het aan hen ligt moet een dergelijke bijeenkomst van dit formaat vaker worden gehouden. Ook de locatie was wel uniek te noemen; het historische Fort bij Vechten met haar kachelgestookte bunkerkamers en de atmosfeer van lang vervlogen tijden paste verrassend goed bij dit high-tech event. Het weer trouwens ook. Wat kun je je nog meer wensen dan tussen de workshops buiten in het zonnetje een bak koffie te drinken voordat je weer naar de volgende workshop gaat? En na een hele dag intensief kennis absorberen was er gelukkig ook tijd voor gezelligheid want de deelnemers kregen zelfs nog een (informeel) diner aangeboden! De meeste deelnemers hoopten dan ook dat er ook volgend jaar weer zo’n dag zal worden georganiseerd. www.3dstudio.nl

ICN Solutions wél! Voor het overschakelen van 2D- naar 3D-tekenen hoeft u geen halsbrekende toeren uit te halen. Als u kiest voor de veelzijdigheid van het werktuigbouwkundig softwarepakket Autodesk®Inventor® en de professionaliteit van ICN Solutions, bent u verzekerd van een risicoloze overstap. Aan integrale oplossingen als Autodesk®Inventor® koppelt ICN Solutions een compleet dienstenpakket: van advies en consultancy tot en met implementatie en training! Wij laten u graag zien dat overschakelen een koud kunstje is. Bel ons voor een afspraak!

ICN Solutions B.V. postbus 3302, 5203 DH ’s-Hertogenbosch tel. +31(0)73 - 750 6 750 - fax +31(0)73 - 750 6 751 [email protected] - www.ICN-Solutions.nl

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 46

Evenement

Organisatie kijkt verder dan alleen AutoCAD

Derde Nationale AutoCAD Gebru ike Door: Lambert-Jan Koops

De derde Nationale AutoCAD Gebruikersdag mocht op nog meer belangstelling rekenen dan de voorgaande editie. Het tijdstip voor het evenement was dan ook goed gekozen: precies na de release van AutoCAD 2007 en aanverwante producten. Met ruim 190 bezoekers was het Planetarium aan de Gaasperplas in Amsterdam dan ook nét groot genoeg om alle deelnemers te herbergen.

Lynn Allen vertelt over de 3D-mogelijkheden in AutoCAD 2007.

In de inleiding gaf Rob Oud, directeur van CAD & Company, zijn visie op de trends en ontwikkelingen in de bouwkundige en werktuigbouwkundige sectoren. Hij is van mening dat het in de toekomst zal draaien om informatievoorziening op basis van één model. “Bij het goed gebruik van een 3D-model en de bijbehorende informatie kunnen we in Nederland nog zulke grote stappen zetten in het ontwikkelingstraject, daar kan geen uitbesteding naar een lage lonenland tegenop,” aldus Oud.

46


3D in AutoCAD De grote publiekstrekker van de AutoCAD Gebruikersdag was natuurlijk Lynn Allen. De bij Autodesk werkzame demonstratiespecialist bij uitstek ging in eerste instantie in op de 3D-mogelijkheden van AutoCAD 2007. Deze zijn voornamelijk bedoeld voor de conceptuele fase van het ontwerp en hebben in de nieuwe versie van de ontwerpsoftware een eigen Dashboard gekregen. Hierin zijn alle 3D-functies bijeengebracht zodat de gebruiker een goed overzicht heeft van de mogelijkheden. Allen benadrukte dat de 3D-mogelijkheden echt zijn uitgebreid door nog even in te gaan op het Helix-commando dat

in de 2007-versie beschikbaar is. Dat is een veelgevraagde uitbreiding, want vroeger kon je het beste een helix maken in AutoCAD door het in Inventor te doen, aldus Allen die als altijd erg enthousiast was over de software en er een hoog tempo op nahield. Daarbij stipte ze ook nog andere zaken aan, zoals de mogelijkheid om DWF-bestanden in te lezen en die te gebruiken als referentiebestand en de toegevoegde functies voor het maken van zogenaamde artist impressions. In alle gevallen geldt volgens Allen echter dat je een model zo complex kunt maken als je zelf wilt, maar dat het niet hoeft, of het nu gaat om renderen of werken in

03-05-2006

10:55

Pagina 47

cursussen

Vierde editie De Nationale AutoCAD Gebruikersdag 2006 heeft laten zien dat er nog steeds behoefte bestaat aan informatie en het uitwisselen van ervaringen over AutoCAD. “Autodesk legt steeds meer de nadruk op 3D en minder op 2D. Zowel in de reclame als in de evenementen. Wij hebben besloten om deze ruimte op te vullen met deze dag. En terecht denk ik, want het bezoekersaantal is in vergelijking met vorig jaar nagenoeg verdubbeld. We zijn dan ook zeker van plan om volgend jaar een vierde editie van deze bijeenkomst te organiseren.” www.cadcompany.nl www.autodesk.com/lynnallen

n

AutoCAD Update

AutoCAD Basis

Inventor Basis

e

• CAD tekenen

u

s

s

AutoCAD Gevorderden AutoCAD Optimalisatie AutoCAD & VBA Basis

AutoCAD 3D

Inventor Gevorderden

s

3D-Pakketten Natuurlijk waren er meer sprekers naar Amsterdam gekomen dan alleen Lynn Allen. Zo konde de bezoekers in de parallelsessie luisteren naar verhalen over AutoCAD Electrical, AutoCAD Mechanical en Architectural Desktop. Het viel echter op dat er tijdens de Nationale AutoCAD Gebruikersdag niet alleen aandacht was voor AutoCAD en de daarop gebaseerde verticals, maar ook voor 3D-pakketten. Dat was een stijlbreuk met het voorgaande jaar, toen er nog alleen maar over AutoCAD werd gesproken. Organisator Rob Oud vond het echter een logische keuze. “Autodesk legt steeds meer de nadruk op de mogelijkheid om over te stappen van 2D naar 3D, dus leek het ons verstandig om een goed beeld van de bijbehorende producten te geven. Het blijven op een dag als vandaag echter zijtakken, want de nadruk bij dit evenement ligt natuurlijk op de nieuwe versie van AutoCAD.” Ondanks dat het een zijtak was, was er toch genoeg voor Revit-NL. Dit tot vreugde van de organisatie, want CAD & Company heeft, voortbordurend op de NL-localiser, een volledig Nederlandse interface, Nederlandse database en Nederlandse content ontwikkeld voor Revit. “In november 2005 hebben we Primotiv overgenomen,” zo legt Oud uit, “en eigenlijk hebben we er sinds die tijd aan gewerkt, zodat we het vandaag zouden kunnen presenteren. Dat is een behoorlijke investering geweest en ik verwacht er dan ook veel van. Niet alleen omdat ik denk dat we hiermee gebruikers makkelijker overhalen om over te stappen van 2D naar 3D, maar ook omdat we hiermee de concurrentie aankunnen met andere Nederlandstalige software, zoals bijvoorbeeld Arkey.”

r

3D. Tenslotte riep Allen de aanwezigen op om toch vooral te trainen in het gebruik van AutoCAD 2007. Dit kan onder andere door de training ‘The Essentials of 3D-Solids’ te downloaden van Internet. Het kan ook door een bezoek te brengen aan de weblog van Allen waar een PDF beschikbaar is met Tips & Tricks over AutoCAD 2007.

TEC, het CAD College, is een uniek kenniscentrum, volledig gespecialiseerd in CAD. Middels professionele boeken en opleidingen werkt TEC aan een gedegen kennisoverdracht. Autodesk heeft haar naam gekoppeld Ronald Boeklagen aan TEC met de titel ‘Autodesk Training Center’. TEC-docent Ronald Boeklagen ontving een award voor pleidingen Ook HBO-o Inventor en zijn werk als ‘Best ATC Instructor’. D A oC Aut

u

bru ikersdag

AutoCAD-Inventor

c

Prod_CM3_2006

Inventor Ontwerpen

AutoCAD & VBA Gevorderden

• CAD Systeembeheer AutoCAD of AutoCAD LT

• Ontwerpen • 3D illustraties AutoCAD

HBO diploma

• WTB ontwerpen Inventor

Autodesk Certificaat

Complete leerboeken

Kijk op ge.nl www.cadcollewste voor de nieu uitgaven tel • (024) 356 56 77 • fax (024) 354 19 31 • E-mail: [email protected] • Internet: www.cadcollege.nl Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 48

(Advertorial)

&RQFHSWXHHO RQWZHUSHUV WHFKQLFL HQ RSGUDFKWJHYHUV VDPHQ LQ ppQ ORJLVFK SURFHV

7kje9 7: (& &-0 >[[hb_` a$

$OV KHW JDDW RP RQWZHUSHQ ]HW $XWR&$' GH VWDQGDDUG $O MDUHQ ODQJ 2SQLHXZ LV HHQ UHYROXWLRQDLUH VWDS JH]HW 'RRU FRQFHSWX HOH GHQNHUV WHFKQLVFK RQWZHUSHUV XLWYRHUHQGHQ pQ RSGUDFKW JHYHUV VDPHQ WH EUHQJHQ ,Q ppQ ORJLVFK SURFHV 0HW ZHO KHHO DSDUWH PRJHOLMNKHGHQ ,Q ' pQ ' QDDGORRV JHwQWHJUHHUG

PRJHOLMNH OLFKWEURQQHQ UDPHQ LQ ZRRQ HQ ZHUNUXLPWHV NXQVWOLFKW RI GLUHFW ]RQOLFKW YRRU KHW H[WHULHXU YDQ JHERXZHQ HQ NXQVWZHUNHQ LQ LQIUD VWUXFWXUHOH SURMHFWHQ M7BA#J>HK 'HVJHZHQVW NXQQHQ DQLPDWLHV ZRU GHQ JHPDDNW ZDDUELM HHQ SHUVRRQ RI REMHFW ]LFK GRRU GH RQWZRUSHQ UXLPWH EHZHHJW =R NXQQHQ DUFKLWHFWHQ KXQ JHERXZHQ DO ¶YULMJHYHQ· DDQ GH WRH NRPVWLJH EHZRQHUV QRJ YyyU GH HHU VWH SDDO LV JHVODJHQ (Q NXQQHQ RRN ZHUNWXLJERXZNXQGLJH RQWZHUSHQ YDQ DOOH NDQWHQ ZRUGHQ EHNHNHQ ]RQGHU GDW QRJ PDDU ppQ RQGHUGHHO LV JHSURGXFHHUG 7KJE:;IA IEBKJ?EDI JEKH$

$XWR&$' YHUHQLJW GH ZHUHO GHQ YDQ FRQFHSWXHHO RQWZHUSHQ LQ ' ' YLVXDOLVHUHQ pQ ' WHNHQHQ LQ ppQ ¶ZHUNUXLPWH· (HQ ZHUNUXLP WH ZDDULQ FRQFHSWXHOH GHQNHUV KXQ LGHHsQ PRHLWHORRV UHDOLVHUHQ (Q RSGUDFKWJHYHUV YRHOLQJ KRXGHQ PHW KHW RQWZHUS 7HFKQLFL KHEEHQ GH EH VFKLNNLQJ RYHU DOOH EHQRGLJGH WHNH QLQJHQ HQ ELMEHKRUHQGH GRFXPHQWHQ 7HUXJNRSSHOLQJ JHVFKLHGW HHQYRXGLJ HQ ZLM]LJLQJHQ ODWHQ ]LFK GRRU JH DXWRULVHHUGH JHEUXLNHUV VQHO DDQ EUHQJHQ ZDDUQD ]H GRRUZHUNHQ LQ KHW KHOH RQWZHUS 'H HHUVWH FRQFHSWXHOH 'VFKHWVHQ VWDDQ VQHO RS KHW VFKHUP 'DQN]LM HHQ LQGUXNZHNNHQG PDDU HHQ HHQ YRXGLJ WH KDQWHUHQ LQVWUXPHQWDULXP WH EHGLHQHQ YDQDI HHQ FRPSOHHW PDDU NOHLQ GDVKERDUG =RGDW KHW RQWZHUS ]HOI ]R YHHO PRJHOLMN UXLPWH NULMJW (HQ XLWJHEUHLG DVVRUWLPHQW VWDQ GDDUGYRUPHQ ODDW ]LFK PHW NOLNNHQ HQ VOHSHQ HHQYRXGLJ DDQSDVVHQ HQ FRPELQHUHQ 7RW YROXPHV PHW FRP SOH[ JHNURPGH RSSHUYODNNHQ HQ UHFKWKRHNLJH YRUPHQ GLH QDDGORRV RYHUJDDQ LQ URQGH HQ EROYRUPLJH (YHQWXHHO JHFRPELQHHUG PHW KROOH YROXPHV HQ RSSHUYODNNNHQ DXWRPD WLVFK RSJHERXZG ODQJV JHNURPGH SD GHQ 'H DIPHWLQJHQ ZRUGHQ PHW GH

PXLV EHSDDOG ]RQGHU KHW ODVWLJH LQ WRHWVHQ YDQ ZDDUGHQ :DQW GLH KRXGW $XWR&$' ]pOI ELM =RGDW DOOH DDQGDFKW LV JHULFKW RS KHW FUHDWLHYH SURFHV :DDUELM KHW 'EHHOG ]LFK DOV YDQ]HOI RSERXZW 8E;JI;H;D $OOH JHFUHsHUGH REMHFWHQ NXQQHQ DOV ERHWVHHUNOHL ZRUGHQ YHUÀMQG 7RW H[DFW GLH YRUPHQ GLH GH RQWZHUSHU LQ JHGDFKWHQ KHHIW 'RRU GH 'RQW ZHUSUXLPWH WH NDQWHOHQ HQ URWHUHQ NDQ LHGHU IDFHW YDQ GH FUHDWLH ZRUGHQ EHNHNHQ EHRRUGHHOG HQ ]R QRGLJ JHZLM]LJG QRJ DOWLMG YDQXLW ppQ FRP SDFW GDVKERDUG L?IK7B?I;H;D ¶0DWHULDOLVHUHQ· JHHIW GH FRQFHSWXHOH 'VFKHWV DO GLUHFW HHQ KHHO UHDOLV WLVFK XLWHUOLMN 'RRU DOOH GHOHQ YDQ REMHFWHQ PHW ppQ PXLVNOLN GH MXLVWH XLWVWUDOLQJ WH JHYHQ (HQ URHVWYULMVWD OHQ EXLVIUDPH HHQ EHNOHGH VWRHO]LW WLQJ HHQ UHÁHFWRU YDQ HHQ NRSODPS HHQ PDWJHODNWH HLNHQKRXWHQ SDUNHW YORHU RI HHQ JHPHWVHOGH EXLWHQJHYHO DOOHV NULMJW ]LMQ VSHFLÀHNH NDUDNWHU 0HW GH UXLP YRRUJHGHÀQLHHUGH HIIHFWHQ DDQJHYXOG PHW HLJHQ PD WHULDOHQ GLH VSHFLÀHN ]LMQ YRRU KHW RQWZHUS 'DQ YROJW GH VIHHUEHSD OLQJ 0HW HHQ NHX]H XLW YULMZHO DOOH

'H VQHOVWH ZHJ QDDU PHHU HIÀFLsQWLH $XWR&$' ELHGW PppU 9HHO PHHU %H]RHN GDDURP ppQ YDQ GH ELMHHQNRPVWHQ YDQ GH $XWR 'HVN 6ROXWLRQV 7RXU 'LH YLQGHQ LQ KHHO 1HGHUODQG SODDWV GXV RRN ELM X LQ GH EXXUW 2P $XWR&$' WH ]tHQ 8 ]XOW PRHLWH KHEEHQ XZ RJHQ WH JHORYHQ .LMN YRRU GH $XWR'HVN 6ROXWLRQV 7RXU ELM X LQ GH EXXUW RS ZZZDXWRGHVNVHPLQDUVFRP FEM;H;: 8O FEBBKN 'H SURGXFWHQ YDQ $XWRGHVN ZRUGHQ LQ 1HGHUODQG JHGLVWULEXHHUG GRRU RQGHU DQGHUH 3ROOX[ 3ROOX[ YRRU ]LHW 1HGHUODQGVH HQ %HOJLVFKH GHD OHUV YDQ VXSSRUW 'DDUQDDVW EHKHHUW 3ROOX[ KHW EHODQJULMNVWH 1HGHUODQGV WDOLJH $XWR&$' IRUXP ZZZDXWRFDGH[FKDQJHFRP

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 49

Evenement

Specifieke doelgroep in 2007 weer welkom

Architect en Innovatie houdt vast aan idee Door: Lambert-Jan Koops

De eerste editie van Architect en Innovatie die op 29 en 30 maart 2006 werd gehouden kon moeilijk worden omschreven als zijnde drukbezocht. Het was namelijk vrij rustig op het beursplein in het Rotterdamse WTC. Toch heeft de organisatie er alle vertouwen in dat het volgend jaar drukker zal zijn.

Het idee van Architect en Innovatie was duidelijk geformuleerd voor aanvang van het evenement. Onder de noemer ‘Netwerken in stijl’ was de beursvloer gecombineerd met een voordrachtprogramma met sprekers uit binnen- en buitenland. Architecten, universitair medewerkers, opdrachtgevers en producenten zorgden voor een breed programma met voor elk wat wils. Ondanks het solide programma viel de opkomst wat tegen. Alle begin is moeilijk, en dat geldt kennelijk ook voor het opstarten van een evenement als Architect en Innovatie. Cock Penning, werkzaam bij beursorganisator Control Media, erkende dan ook

volmondig dat de opkomst lager was dan gehoopt. Toch zat hij niet direct in zak en as. “Het is de eerste keer dat we dit evenement organiseren, het moet nog naamsbekendheid krijgen. We verwachten dat het volgend jaar veel beter zal lopen, vooral ook omdat Rotterdam dan stad van de architectuur is en er veel meer te doen zal zijn op dit gebied. De organisatie van dat project heeft ons inmiddels ook al benaderd om architecten uit binnen- en buitenland te benaderen voor deelname.” Tegenhanger Voor het eigen evenement heeft Penning goede hoop. “We hebben wél de mensen over de vloer

gekregen die we graag wilden zien. Deze beurs is echt als tegenhanger bedoeld van een Bouwbeurs waar veel te weinig aandacht is voor architectuur pur sang. We hebben er bijvoorbeeld ook niet voor gekozen om ons bezoekersaantal op te hogen door bijvoorbeeld studenten uit te nodigen. De mensen die hier waren behoorden allemaal tot onze specifieke doelgroep en waren hier dan ook met een doel: het zoeken naar innovatie in de architectuur. Daarom zijn we er bijvoorbeeld ook niet voor teruggeschrokken om ons evenement op dezelfde dagen te houden als de Bouw & ICT-beurs in Utrecht: wij richten ons op andere bezoekers.” Brandveilig Omdat Penning en zijn medeorganisatoren zich richten op een specifiek publiek zijn er ook eisen gesteld aan de exposanten op de beursvloer. “De naam van het evenement is niet voor niets Architect en Innovatie. Wie niets nieuws te melden heeft, wordt niet toegelaten als exposant. Wat we hier bijvoorbeeld wel hebben is een producent van brandveilige deuren die in staat zijn om 30 minuten brand tegen te houden en die een vluchtbeveiliging hebben waardoor de deur nog wel open kan als je het brandende gebouw wilt verlaten. Dat zijn de dingen die we hier graag willen presenteren. En dat zullen we ook volgend jaar weer doen, tezamen met workshops en lezingen.” www.architecteninnovatie.nl


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 50

Evenement

Aandacht voor PLM binnen civiele markt

De 2007-producten van Autodesk Door: Lambert-Jan Koops

Een nieuwe release van de Autodesk-software, dat vraagt om een bijeenkomst waar het een en ander wordt uiteengezet over de richting die Autodesk kiest binnen zijn softwareontwikkeling. Vandaar ook dat er op 2 maart een persbijeenkomst plaatsvond in hotel New York in Rotterdam. Daar werden drie thema’s genoemd voor de 2007-release van de software: realiseren, versnellen en introduceren.

De uitwisseling tussen Revit en andere 3D-programma’s is uitgebreid in de nieuwe release.

Sommige dingen veranderen, andere niet. Want net als vorig jaar bleek dat de wereldwijde gebruikers van Autodesk-software weinig op hebben met een embargo. Het was in eerste instantie de bedoeling dat op 23 maart een wereldwijde release zou plaatsvinden en dat ook pas vanaf die datum geschreven zou worden over dit thema. Net als vorig jaar bleek het echter zo te zijn dat er op Internet al berichten stonden over de nieuwe releases. Autodesk besloot vervolgens

het embargo te verschuiven van 23 naar 1 maart, zodat eenieder er meteen over kon schrijven. Om de verwarring compleet te maken bleek dit vervroegde embargo echter niet te gelden voor dealers en distributeurs. In de wandelgangen klonk dan ook de roep om volgend jaar een andere methode te hanteren, want dit gedoe met data komt de boodschap van het verhaal niet ten goede. Sjoerd Lazeroms, Marketing Manager Northern Europe, was degene die het Launch Event opende. Hij noemde drie uitgangspunten, creëren, beheren en delen, en legde uit dat het concern zich bij de ontwikkeling van de software richt op deze aspecten. Een vierde punt waar momenteel veel aandacht aan wordt besteed is de overstap naar 3D. De 2D-software

van Autodesk is met de 2007-release zo ontworpen dat het voor gebruikers steeds makkelijker en logischer wordt om over te stappen naar een driedimensionale werkwijze. Belangrijk hierbij is ook dat Autodesk graag zou zien dat bedrijven hun informatie digitaal houden en dus niet stiekem nog ergens in hun productieproces stuklijsten overtypen of andere overbodige handelingen verrichten. Revit en Inventor Voor Autodesk Revit geldt dat de uitwisseling met andere 3D-programma’s is aangepakt in de nieuwe versie van het pakket. Zo is het nu makkelijker om onderdelen die gemaakt zijn in Inventor over te nemen en in te passen in een ontwerp in Revit. Dat is met name handig voor bekende mechanische systemen zoals (draai-) deuren en roltrappen. Met betrekking tot Autodesk Inventor was er het oude nieuws dat Autodesk het bedrijf Alias heeft overgenomen. Deze onderneming ontwikkelt visualisatie- en animatietools waarmee het werk van de machinebouwer uit te breiden is naar conceptueel ontwerpen, aldus Lazeroms. Verder wil Autodesk graag inspelen op de trend in de markt die zich steeds meer richt op functional design. Dit houdt in dat ontwerpers steeds minder modellen ontwikkelen op basis van de onderdelen die het voorwerp bevat, maar juist steeds meer kijken naar de functie die het uiteindelijke model moet krijgen. Een andere ontwikkeling die past binnen het schema van Inventor heeft te maken met Mechanial Desktop. Autodesk doet hiervoor nauwelijks nog marketing, want het pakket is feitelijk het enige in zijn soort. Het wordt echter nog wel verkocht en is ook nog niet uitontwikkeld. Zo groeit het pakket met betrekking tot ‘look and feel’ steeds meer naar Inventor toe. Verder wordt Mechanical Desktop standaard meegeleverd bij Inventor, zodat de overstap relatief makkelijk te maken zou moeten zijn.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 51

Evenement

Vault en Productstream Fred de Graaf, van de afdeling Manufacturing, kreeg na Lazeroms het woord en vertelde dat er vanuit Autodesk sinds 2005 steeds meer aandacht is voor PLM. Dit naar aanleiding van klanten die er achter kwamen dat de stap van 2D naar 3D niet alleen een andere manier van ontwerpen inhoudt, maar ook een andere manier van administreren. Een uitgebreid PLM-systeem gaat veel Autodesk-klanten echter te ver, vandaar dat de softwareontwikkelaar zich richt op een kleiner opgezette PLMoplossing op basis van Autodesk Vault en Autodesk Productstream. Dat hier een markt voor is bleek wel uit een opmerking van bezoeker Rob Oud, directeur van CAD & Company. Hij komt nog steeds praktijksituaties tegen waar ontwerpinformatie wordt uitgeprint en als stuklijst wordt overgetypt. Iets wat niet alleen geld kost doordat er extra tijd in gaat zitten, maar ook nog eens geld kost omdat er fouten mee worden gemaakt.

ALIBREDESIGN AlibreDesignProfessional9.0

Open Source Omdat PLM-problemen niet alleen gelden voor de werktuigbouw, maar ook voor de civiele techniek is Autodesk Vault inmiddels ook beschikbaar gemaakt voor Civil 3D en Autodesk Map. Momenteel wordt er nog gewerkt aan een civiele variant van Productstream. Verder heeft Autodesk een nieuwe versie van MapGuide Open Source, de web mapping-software die oorspronkelijk MapServer Enterprise heette, op de markt gebracht. Deze versie is beschikbaar via de nieuwe MapGuide Open Source-website die wordt gehost door de Open Source Geospatial Foundation. MapGuide Open Source is gratis software, gelicenseerd onder de GNU Lesser General Public License (LGPL). Het stelt gebruikers in staat om ruimtelijke data en ontwerpdata via het web te ontwikkelen en te verspreiden. Autodesk is van plan later dit jaar een commerciële versie met de naam Autodesk MapGuide Enterprise 2007

op de markt te brengen. Naar aanleiding van de Open Source release organiseert Autodesk binnenkort The MapGuide Open, een wedstrijd voor gebruikers van MapGuide Open Source. De wedstrijd staat onder leiding van Directions Magazine en begint half maart. www.autodesk.nl www.directionsmag.com/mapguideopen mapguide.osgeo.org

www.alibredesign.nl

Downloaddeg ratistestv ersie ofvr aageendemoCDaan!

Nieuwinversie9.0: -Designconfigurations -Meerplaatwerkfuncties -Diverse2D/3Duitbreidingen.

Vaneenvoudigmodeltotzeercomplexemachines.Maakhet met AlibreDesign. -2D/3DSketch -3DSolidModeling -Spreadsheetdrivendesigns -Designbooleans -Plaatwerkmodule -Import: STEP,SA T,IGES,DXF/DWG(2D) -Export: STEP,SA T,IGES,STL,DXF/DWG(2D), CSV(BOM) -2DW erktekeningen -Stuklijsten -Details/doorsneden -Explodedview -Photorender -Sterkteberekening -Duizendenstandaardonderdelen - Teamdesign -Ingebouwdelesprogramma’ s -Onlinesamenwerken -Onlinesupport

€1.495,-

Prijsexcl.BTW

SimonStevinweg27 6827BS Arnhem Tel.0263684830 www.alibredesign.nlemail:[email protected]

ALIBREDESIGN AlibreDesigniseenprijsbewusteoplossingvoor3D parametrischSolidModeling.Ukuntexacte3D mechanischeontwerpenmakenen2Dtekeningen latengenereren. AlibreDesignheeftextra'sdiein andereprogramma’ snietgevondenworden. Ookalsunieuwbentin3Dontwerpenis Alibre Designeenuitstekendekeus.Naastdeonline supportheeft AlibreDesigneenlesprogrammadat allemogelijkhedenstapvoorstapdoorloopt.

DEBESTEKEUSINCAD

• Krachtig •Betaalbaar • Snelteler en

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 52

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 53

Websites

Portaal voor gebruikers visualisatiesoftware

SplineZone voor Autodesk Media & Enter tainment Door: Jean-Pierre van Gastel

Om alle gebruikers van Autodesk visualisatiesoftware te voorzien van informatie is er sinds kort een nieuw Nederlandstalig 3D-portaal beschikbaar. De website is opgezet voor de drie belangrijkste doelgroepen binnen de Autodesk Media & Entertainment divisie: Design VIZ, Games en Film.

De indeling van het nieuwe 3D-portaal voor gebruikers van Autodesk visualisatiesoftware.

Het aantal gebruikers van Autodesk Media & Entertainment-software is de laatste tijd sterk gegroeid. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat Autodesk Alias heeft overgenomen. Dit bedrijf stond vooral bekend om het paradepaardje Maya. De belangrijkste producten die nu onder Autodesk Media & Entertainment vallen zijn Autodesk VIZ, 3ds Max, Maya, Motion Builder, Combustion en Cleaner XL. Om de gebruikers van deze software bijeen te brengen is Splinezone van start gegaan. Na het registreren op het portaal kan de bezoeker verdeeld in rubrieken het laatste nieuws lezen uit de snelle Autodesk Media & Entertainment wereld. Uiteraard is er ook een forum beschikbaar waarop gebruikers

technische vragen kunnen stellen die door andere gebruikers worden beantwoord. Het forum is ook duidelijk verdeeld in categorieën. Elke categorie wordt weergegeven met een icoon waardoor het visueel overzichtelijk blijft. Contest Om de twee maanden wordt er een contest georganiseerd op Splinezone. Het gaat hierbij dan niet om langdurige projecten, maar om korte opdrachten die in een paar uur tijd zijn te verwezenlijken. Dit zowel voor beginners als gevorderden gebruikers. De winnaars kunnenhierbij uiteenlopende prijzen in de wacht slepen. Ook buiten de wedstrijden om is er werk van anderen te zien. In de gallery

kunnen gebruikers hun eigen gemaakte afbeeldingen plaatsen. De bezoeker kunnen hier dan commentaar op geven en een bepaalde beoordeling plaatsen. De Knowledge Base is wellicht voor veel gebruikers de meest interessante rubriek. Hierin is namelijk een overzicht te zien van beschikbare plug-ins en scripts. Ook staan er tal van tips en tricks vermeld voor de Autodesk Media & Entertainment producten. Tevens zijn er Nederlandstalige instructievideo’s te vinden voor personen die net beginnen met hun Media & Entertainment-product of voor diegene die al vergevorderd zijn en nog iets willen bijleren. Wekelijks worden er nieuwe Nederlandstalige instructievideo’s toegevoegd op het gebied van Design VIZ, Games en Film. Training Op de pagina Training wordt er verteld waarom het volgen van een training op een Media & Entertainment product belangrijk is. Tevens zijn er links aangebracht naar de resellers van de Media & Entertainment producten die trainingen aan bieden. Er zijn een heleboel producten die thuis horen in de Autodesk Media & Entertainment hoek. Over al deze producten is er compleet in het Nederlands te lezen waar deze producten voor gebruikt worden. In de rubriek downloads staan bijna alle Autodesk Media & Entertainment producten als dertig dagentrialversie. Erg handig zodat de gebruiker na het bekijken van een Nederlandstalige instructievideo direct aan de slag kan met het product. Alles bij elkaar is er heel veel informatie te vinden op het portaal. Voor de meeste Autodesk Media & Entertainment-gebruikers is het brengen van een bezoek dan ook de moeite waard. CADMagazine April/Mei 2006-3 53

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 54

3ds Max & Plug-Ins

Animatie en Rendering

3ds Max 8 Deel 5 Door: Jean-Pierre van Gastel

In dit laatste deel van de nieuwe mogelijkheden in 3ds Max 8 komen onder andere de nieuwigheden op het gebied van Character Studio en Mental Ray aan bod. Beiden waren vroeger heel dure plug-ins maar maken inmiddels al een aantal jaar standaard deel uit van 3ds Max.

Afbeelding 2.

Afbeelding 1.

Character

Studio wordt meer en meer gebruikt door architectenbureaus die een zeer realistische animatie willen maken. Aangezien deze module toch wel een bijzondere manier van aanpak vergt, is er vaak één persoon binnen het bedrijf die hier in is gespecialiseerd. De overige werknemers gebruiken dan Autodesk VIZ om het ontwerp op te zetten terwijl de laatste stap in 3ds Max plaatsvindt waarbij de boel verder wordt aangekleed. In 3ds Max 8 is het skelet, het Biped, aangepast op het gebied van het aantal ledematen. Er kunnen bijvoorbeeld maar liefst 25 nekwervels worden gebruikt, wat weer handig kan zijn voor het animeren van een giraf of ander beest met een lange nek, zie afbeelding 1. Om de beweging van een arm of been vloeiender te laten verlopen, kan de gebruiker nu Twist Links inschakelen. Deze Twist Links kunnen worden bewaard bij een bepaalde stand van de Biped 54


(Poses). Het buigen van de Biped vindt nog steeds plaats met behulp van Bend Links, maar is wel verder uitgebreid. Alle ledematen, zoals de ribben, kunnen één voor één worden geroteerd of allemaal tegelijkertijd met een vloeiende overgang. De Pelvis, ofwel bekken, heeft drie vrijheidsgraden. Deze kan dus maar liefst om drie assen worden geroteerd, zonder dat dit effect heeft op de overige ledematen. Tevens worden deze vrijheidsgraden allemaal apart weergegeven als Euler curves of Quaternion (TCB-) curves. Dit laatste is erg handig als de gebruiker een bepaalde beweging heeft vastgelegd in een Motion Capture studio. Free Form Animation Met behulp van Character Studio zijn de meest complexe bewegingen te animeren. Zeker als de zogenaamde Free Form Animation in actie komt. Hiermee is het mogelijk om gebruik te maken van lagen. In 3ds Max 8

worden eindelijk alle Inverse Kinematics-constraints bewaard en gaan deze niet verloren als de gebruiker een nieuwe laag aanmaakt. Iets wat in de vorige versie wel het geval was. De nieuwe techniek die hier voor te gebruiken is, heet officieel Biped Layer Retargeting. Om bepaalde poses of animaties van het ene Character naar het andere Character te kopiëren is de Copy Collections-functionaliteit beschikbaar. In een duidelijk dialoogvenster is een keuze te maken uit wat er te kopiëren is, zie afbeelding 2. Tevens wordt hierbij een afbeelding weergegeven. De gebruiker kan overigens zelf bepalen welke afbeelding hij wil zien, dit is gebaseerd op de stand van het Character. Elke 3ds Max scène kan tal van Copy Collections bevatten. Bipeds zijn in de nieuwe versie van 3ds Max volledig te animeren, door gebruik te maken van Euler curves. Deze methode van animatie is zeer effectief omdat de gebruiker daarmee de beschikking krijgt over zogenaamde Bezier tangents. Hiermee is de interpolatie van de curves aan te passen. In de Dope Sheet Editor waar de keyframes zichtbaar zijn, is er nu een onderscheid te zien tussen de verschillende tracks. De Body Rotation tracks zijn groen, de Body Horizontal tracks zijn rood en de Body Vertical tracks zijn geel.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 55

3ds Max & Plug-Ins

Afbeelding 3.

Motion Capture Motion Capture is eigenlijk niets meer dan het vastleggen van bewegingen die door een persoon worden gemaakt. Deze Motion Capturebestanden zijn direct te laden in 3ds Max 8 in de vorm van een HTR/HTR2- of TRC-bestand. Op basis van het Motion Capture-bestand maakt het programma automatisch een bottenstructuur aan of een zogenaamde Point Cloud. Elk bot wordt hierbij weergegeven door een aantal bollen, zie afbeelding 3. Elke animatie van een object kan in 3ds Max 8 worden opgeslagen in het nieuwe XAF-bestand. Dit is een XML-bestand wat direct is te hergebruiken op een ander object. Vanuit het Save XML Animation File dialoogvenster heeft de gebruiker de keuze wat er precies van de animatie opgeslagen moet worden, zie afbeelding 4. Vervolgens is het mogelijk om met het Load XML Animation Filedialoogvenster de opgeslagen animatie te laden en eventueel toe te passen op andere objecten. Dit gebeurt op basis van de naam van het object. Indien de naam niet hetzelfde is, bestaan er uitgebreide mogelijkheden om dit te corrigeren. De Motion Mixer was voorheen in

Afbeelding 4.

3ds Max alleen te gebruiken in combinatie met Character Studio. In 3ds Max 8 kunnen echter alle 3ds Max-objecten hiervoor worden gebruikt. De Motion Mixer is eigenlijk niets meer dan een Editnon-lineair systeem waarmee verschillendeanimaties aan elkaar te knopen zijn. De overgangen tussen de animaties worden automatisch ingesteld, maar uiteraard heeft de gebruiker hier de volledige controle over. Renderen Op het gebied van het uitrenderen van een afbeelding of animatie zijn er tal van kleine dingen aangepast in het pakket. In het Render-dialoogvenster kan er direct een Image File List worden aangemaakt. Een Image File List is niets meer dan een tekstbestand waarin alle afbeeldingen staan. Overigens wordt de Image File List nu opgeslagen als een IMSQ-bestand, wat uit te wisselen is met de overige Autodesk Media & Entertainment-producten. Nadat het renderen klaar is of voordat de gebruiker begint te renderen kunnen er twee scripts worden uitgevoerd. Hiervoor bestaat er een Pre-Render script en een Post-Render script. Mental Ray kan in 3ds Max overweg met 32-bit floating pointformaten waarmee het nieuwe OpenEXR-

formaat wordt ondersteund. Tevens zijn er tal van kleine wijzigingen doorgevoerd op het gebied van Camera Effects en Displacement. Het belangrijkste nieuws op het gebied van Mental Ray is wel het feit dat de gebruiker nu net zoveel processors en computers mee kan laten renderen als hij wil. Voorheen zat er een beperking aan van maximaal acht processors. Met de nieuwe Batch Render-functie kunnen er automatisch een aantal renderingen achter elkaar worden uitgevoerd. Eventueel gebaseerd op verschillende Scène States. Deze nieuwe funtionaliteit is erg handig en geschikt om in de avond en nachtelijke uren zijn werk te doen. De laatste nieuwe optie is op het gebied van Radiosity te vinden. Door gebruik te maken van het zogenaamde Adaptive Subdivision Meshing wordt het 3D-model alleen verdeeld op plaatsen waar er echt iets gebeurt met betrekking tot lichtenergie. Dit bespaart uiteindelijk heel veel tijd omdat niet het gehele model wordt verdeeld in kleinere segmenten, zie afbeelding 5. Conclusie 3ds Max 8 is een volwassen pakket geworden gezien de vele nieuwe mogelijkheden. Door al deze nieuwe mogelijkheden wordt het product er niet gemakkelijker op, maar iedereen zal voor zichzelf de belangrijkste tools er uit kunnen halen en die gebruiken zoals hij dat wil. Voor eventuele vragen is de auteur van dit artikel bereikbaar via email: [email protected].

Afbeelding 5. CADMagazine April/Mei 2006-3 55

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 56

Inventor

Tips en Tricks voor doorkijkjes

Break Out Views in Autodesk Inv en Door: Rob Sman

Het aanmaken van Break Out Views in een Inventor-tekening maakt het mogelijk met gedeeltelijke doorsneden beter zicht te bieden op bepaalde delen of details. Uiteraard zijn er diverse opties voor deze functie. Soms moet ook de trukendoos open om iets voor elkaar te krijgen. Dit artikel wil de Inventor-gebruiker meer inzicht te geven, en het bevat zowaar weer eens tips en een trick.

Afbeelding 1: Hier werd een Break Out View op het hele detailaanzicht toegepast. De diepte laat zich in de basisview selecteren.

Een Break Out View (BOV) is eigenlijk niet het plaatsen van een nieuwe view (aanzicht), maar een toevoeging aan, of bewerking op, een reeds geplaatst aanzicht. Uit dit aanzicht kan een deel worden ‘weggesneden’. Uiteraard is het nodig aan te geven welk gebied wordt weggesneden. Ook moet worden aangeven hoe ver dat wegsnijden moet gaan. Het eerste van deze twee acties is het makkelijkste deel van het definiëren van een BOV. Al wat nodig is, is het tekenen van een gesloten contour die het gebied aangeeft. Activeer hiertoe binnen de tekening de Sketch-omgeving met de knop in de Standard Toolbar. Klik e chter eerst in de view waaraan de sketch moet worden toegevoegd; dit is absoluut noodzakelijk om de sketch met de view te associëren! Nu is met alle tekenmiddelen de gewenste contour aan te maken. Sluit tenslotte de sketch-omgeving weer af. Dit is een goed moment om de mogelijkheden te bekijken die er zijn om een BOV te 56


maken. Wanneer de functie in het Drawing Views Panel wordt opgeroepen, wordt de gebruiker gevraagd de view te selecteren waarop de BOV moet worden aangebracht. Wanneer de view is geselecteerd en Inventor meldt dat er geen sketch met gesloten profiel is, dan is óf het profiel inderdaad niet gesloten, óf de gebruiker is vergeten de view te selecteren alvorens het profiel te tekenen. De sketch hoort dan niet bij de view. Diepte In de dialoogbox zal het kiezen van de diepte (Depth) meestal al actief zijn, omdat in de meeste gevallen slechts één gesloten profiel aanwezig is. Dat is dan automatisch geselecteerd. Zijn er meer profielen dan moet de gebruiker nog kiezen. Het is overigens mogelijk om meer dan één profiel te kiezen! From Point biedt de mogelijkheid een punt te selecteren en eventueel nog een afstand daarboven of daaronder. Vaak zal die afstand op nul ingesteld blijven.

Tip: wanneer het gewenste punt niet eenvoudig kan worden geselecteerd in de view waarin de BOV wordt aangebracht, mag het ook in een andere view worden gekozen. To Hole is alleen toe te passen om geometrie te selecteren die ook daadwerkelijk door een Hole-feature is ontstaan. Een heel praktische optie, omdat heel wat BOV’s worden gebruikt om gaten zichtbaar te maken en te annoteren. De optie Through Part is uiteraard alleen zinvol om toe te passen op views van samenstellingen. De keuze is overigens niet beperkt tot één onderdeel. Tip: een alternatief voor deze methode is het gebruik van From Point. Kies vervolgens een punt dat voldoende diep in de samenstelling ligt. Uiteraard worden hierbij alle onderdelen doorsneden. Benader nu in de browser de view. Daar kan per onderdeel van de samenstelling de eigenschap Section, al dan niet doorsnijden, worden ingesteld in het contextmenu. Tenslotte is er dan nog de mogelijkheid om de diepte te definiëren met een sketch; To Sketch. De sketch die de diepte bepaalt, moet in een andere view zijn getekend. Denk er om dat ook deze associatief moet zijn met de view! Wanneer deze sketch een simpel recht lijntje is komt dat zo’n beetje overeen met From Point.De sketch mag echter aanzienlijk van een simpel lijntje afwijken, zolang het maar een open contour is. 2D of 3D Views? Een eigenaardigheid van de BOV komt aan het licht als van een view waarin een BOV voorkomt, weer andere Projected Views worden afgeleid. Bij de ortho-views is weinig aan de hand, maar zodra het isometrische views worden, zie je heel duidelijk het door de BOV verwijderde deel 3D terug! Het is dus zaak een tekening zo te organiseren dat deze situatie wordt vermeden. Maak bijvoorbeeld eerst een view die aanvankelijk hetzelfde is als die waarop de BOV is toepast en leidt de gewenste isometrische view daarvan af. Vervolgens is de hulpview

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 57

Inventor

nv entor Drawings gewoon te verwijderen. Wanneer de situatie het toelaat zou ook een nieuwe base-view kunnen worden geplaatst, direct in iso. Even creatief Een leuk praktijkvoorbeeld zien we in afbeelding 2. Wanneer een dergelijk eindresultaat voor ogen staat, lijkt het voor de hand te liggen aan een BOV te denken om de doorsnede in de as (pos1) aan te brengen, zodat zichtbaar is hoe de spie (pos3) daar in ligt. Op zichzelf zou dat wel gaan, maar er zijn een aantal valkuilen. In de eerste plaats moet volgens ISO-tekenstandaard de helft van de as waarin die doorsnede ligt niet voorzien zijn van ‘detaillering’. Dat is op zich vrij eenvoudig te regelen door de as wel te doorsnijden, maar niet te laten arceren. Dat is vrij eenvoudig, want per onderdeel kan in iedere view worden aangegeven of een onderdeel wel of niet moet worden doorsneden. Wél wordt automatisch gearceerd, maar de arcering is eenvoudig te verbergen door er met de rechtermuiknop op te klikken en Hide te kiezen. Het eerste probleem dat zich nu voordoet, heeft te maken met coördinatie. Er zijn twee sketches nodig om de as te doorsnijden en die zijn ten opzichte van elkaar te coördineren met een BOV. Dit is vrijwel ondoenlijk in de tekening, omdat na het consumeren van de éne contour, de sketch niet geshared kan worden zoals in partmodeling. Het maken van een

tweede sketch door delen van het resultaat van de eerste BOV te projecteren, is tamelijk moeizaam. Als alternatief zou de gebruiker een hulponderdeel kunnen maken met de juiste contouren, en die dan in de sketches voor de BOV projecteren. Dit is goed te doen, maar…dan is het alweer tijd voor de tweede valkuil. Arceringen in een onderdeel gelden voor het onderdeel als geheel. Dus: ook al is het nu gelukt twee keer een BOV op de as aan te brengen, als de gebruiker probeert de arcering voor het gedeelte dat niet direct rond de spie ligt uit te schakelen, verdwijnt deze ook in het deel dat hij wel wilt behouden. Dan is het dus tijd voor de trick en dat is het aanmaken van een onderdeel in de samenstelling. Dit onderdeel kan bestaan uit een enkele extrusie, waarvan de sketch precies op de plaats ligt waar later de doorsnede rond de spie moet komen. Met behulp van wat Projected Geometry en een spline is dat snel gebeurd. In de tekening is het nu zaak een ‘gewone’ halve doorsnede vanuit een ander aanzicht aan te maken. Het laatste wat dan nog moet gebeuren is de arcering van de as Hidden te maken. De arcering rond de spie is de doorsnede van het hulponderdeel. Vergeet niet in de samenstelling dit onderdeel een Reference eigenschap te geven, zodat deze niet in de BOM wordt meegenomen. Ook is de Visibility uit te schakelen. Uiteindelijk hebben we voor dit aanzicht dus hele-

Afbeelding 2: Met BOV niet mogelijk; dit is gewoon een Section View.

maal geen BOV kunnen gebruiken. Tot slot BOV’s zijn een snel hulpmiddel om delen van het ontwerp beter zichtbaar te maken in de tekening. Wel moet rekening gehouden worden met de volgorde van aanzichten. Een isometrische view na aanbrengen van een BOV is niet wat je wilt. Dat geldt trouwens ook voor andere Section Views. Waar de mogelijkheden tekortschieten is nog altijd de creativiteit van de gebruiker doorslaggevend. De auteur is bereikbaar via [email protected]


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 58

MicroStation

Extra informatie voor gebruiker

Helpteksten en –bestanden in MVBA Door: Johan Vreede

Deze keer een onderwerp dat niet zo vaak aan bod komt bij programmeren: helpteksten en helpbestanden. Dit onderdeel wordt vaak vergeten of overgeslagen. Het mag bekend zijn dat veel informatie over de precieze werking van een routine en vooral over de volgorde van handelingen juist in de helpbestanden is ondergebracht. Wat dat betreft is het niet meer dat terecht dat hieraan ook wat aandacht besteed wordt.

Afbeelding 1.

Bij helpmeldingen in MicroStation kunnen we drie soorten onderscheiden. De eerste is een melding in het scherm op een specifieke plaats, zoals statusmeldingen en foutmeldingen. Daarnaast zijn er meldingen in het scherm bij het punt van aandacht – meestal de cursor. Deze korte meldingen heten tooltip-teksten en komen meestal voor bij buttons in menu’s. De derde melding is uitleg in helpbestanden, waarbij zowel sprake kan zijn van het oproepen van het totale helpbestand, met inhoudsopgave en zoekmogelijkheden, als van het oproepen van contextgevoelige help Schermmeldingen Meldingen in het scherm bij MicroStation V8 verschijnen in principe op twee plaatsen: Linksonder in beeld, hier aangeduid als statusgebied, zie afbeelding 1, of midden onder in beeld, hier aangeduid als messagegebied. Het verschijnen van meldingen in het statusgebied wordt vooral gestuurd door de statements: ShowPrompt, ShowError, ShowStatus en ShowCommand. De statements ShowMessage en ShowTempMessage hebben vooral invloed op het messagegebied. De syntax voor een melding is als volgt: Application.ShowPrompt <meldtekst> De verschillend statements kunnen licht afwijkende resultaten hebben. • ShowPrompt toont een meldtekst linksonder in beeld en is bedoeld om tijdens de uitvoering van de routine instructies of informatie over de voortgang te geven. • ShowError toont ook een meldtekst linksonder in beeld, maar deze tekst verdwijnt als in het statusgebied wordt geklikt waarna de vorige meldtekst weer verschijnt. 58


•

ShowCommand verandert de commandtekst-prompt in het statusgebied, het deel voor het groter-dan-teken. • ShowStatus toont een meldtekst in het statusveld, midden onder. • ShowTempMessage heeft drie parameters: locatie, melding, detailtekst. Het toont een melding in het statusgebied of in het message-gebied, afhankelijk van de waarde van de eerste parameter, 15 of 16, en toont een meer gedetailleerde tekst in het detailgebied van het Message Center, zie beneden. • ShowMessage heeft vier parameters: melding, detailtekst, icon en alertbox. Het toont een melding in het messagegebied, een meer gedetailleerde tekst in het detailgebied van het Message Center, zie beneden, een icon, info/warning/error met nummers 10,11,12, en eventueel een dialoogbox met deze melding. In de voorbeeldroutine zijn de verschillende mogelijkheden te bekijken. De keuze-dialoogbox is via het meegeleverde menu op te roepen. Message Center Sinds versie V8 kent MicroStation het zogeheten Message Center voor het tonen van meldingen. Midden in de statusregel onder in het scherm, tussen statusgebied en messagegebied, het vakje waarin even- Afbeelding 2. tueel een icoontje verschijnt, bevindt zich een vakje dat de mogelijkheid biedt de dialoogbox van het Message Center te openen. In dat dialoogvenster is het mogelijk de laatste melding en een aantal voorgaande meldingen terug te lezen. Bovendien bevat het onderste deel van die dialoogbox eventueel extra beschrijvende tekst bij de melding. Tooltips en teksten bij menuknoppen Een andere mogelijkheid voor het tonen van melding is de zogeheten tooltip-tekst. Dit is een korte tekst die in een geelgekleurd vakje verschijnt naast het element waarboven de cursor zweeft. Dit is vaak een menuknop. Bij het aanmaken van menuopties, zie afbeelding 2, kunnen zowel teksten voor ‘tooltip’ als voor ‘description’ worden ingevuld. De eerste melding verschijnt in het genoemde geelgekleurde vakje, de tweede verschijnt in het statusgebied. Helpbestanden Windows kent voor het weergeven van helpbestanden een speciaal bestandsformaat, waarbij de bestanden de extensie

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 59

MicroStation

HelpContextID heet. Hiermee is het mogelijk te bepalen welk deel van het helpbestand met dit onderdeel gekoppeld moet zijn. De helpContextID is meestal een getal. Binnen het helpbestand is een kruistabel aanwezig die aangeeft welk deel van het helpbestand in beeld moet komen als dat getal aangereikt wordt. De programmeercode voor de contextgevoelige help in MVBA is als volgt:

BA

Afbeelding 3.

.CHM hebben. Er zijn diverse kleine softwareprogramma’s beschikbaar als shareware of als onderdeel van een programmeeromgeving, die het mogelijk maken om van beschikbare teksten, in Word of HTML, helpbestanden te maken. In dit voorbeeld is gebruik gemaakt van HTML Help Workshop. Dit is onderdeel van Microsoft Visual Studio, maar er zijn vele andere help-compilers te vinden op Internet. Op basis van een aantal specifieke invoerbestanden wordt een CHMbestand gecompileerd. De verschillende tekstbestanden, in dit geval HTML-bestanden, vormen de feitelijke tekst, waarbij elk tekstbestand als apart onderdeel wordt gezien. Daarnaast is een inhoudsopgave nodig, ook in HTML, die het mogelijk maakt binnen de helpfile naar een ander onderwerp te springen. Dit is vooral nodig bij contextgevoelige onderdelen. Daarvoor is overigens ook een kruistabel nodig, een .h-bestand, waarin de verschillende onderwerpen via een referentienummer zijn benoemd. Dit referentienummer is nodig in de MVBA-routine. Let op: de topics hebben de naam van de HTML-bestanden, maar dan zonder de HTMAL-extensie. Als voorbeeld voor HTML Help Workshop is een stuurbestand, project .HHP, bijgevoegd. Het oproepen/openen van het helpbestand vanuit het menu gebeurt met de commandoregel: dos c:\winnt\hh.exe c:\cm2006_3.chm Contextgevoelige help Contextgevoelige help houdt in dat bij het oproepen van helpfunctie een specifiek deel van het helpbestand in beeld komt. Daarvoor moet worden geregeld dat bij het indrukken van de speciale toets, meestal F1, het helpbestand wordt geopend en dat de helpsoftware bij een speciaal hoofdstuk binnen het helpbestand terechtkomt. De meeste controls op een userform hebben een attribuut dat

Private Sub ListBox2_KeyUp(ByVal KeyCode As _MSForms.ReturnInteger, ByVal Shift As Integer) Dim retCode As Long Dim hwnd As Long If KeyCode = vbKeyF1 Then hwnd = FindWindowEx(0, 0, vbNullString, “Userform1”) retCode = HtmlHelpLongArg(hwnd, MYHELP_FILE, ` HHHELPCONTEXT, Me.ActiveControl.HelpContextID) ‘retCode = HtmlHelpLongArg(hwnd, MYHELP_FILE, _ HH_DISPLAY_TOPIC, 0) End If End Sub De regel met HH_HELP_CONTEXT zorgt er voor dat het helpbestand met een bepaald topic wordt geopend. De regel met HH_DISPLAY_TOPIC zorgt er voor dat het help bestand als geheel wordt geopend. Voor de juiste werking vanuit MVBA zal een speciaal windows-hulpbestand HHCTRL.OCX moeten worden aangeroepen en deze dient te worden gedeclareerd: Public Const HH_HELP_CONTEXT = &HF Public Const HH_DISPLAY_TOPIC = &H0 Public Const MYHELP_FILE = “c:\cm2006_3.chm” Public Declare Function HtmlHelpLongArg Lib “hhctrl.ocx” _ Alias “HtmlHelpA” (ByVal hwndCaller As Long, ByVal pszfile As String, ByVal ucommand As Long, ByVal dwdata As Long) As _ Long Public Declare Function FindWindowEx Lib “User32” Alias _ “FindWindowExA” (ByVal hWndParent As Long, ByVal _ hWndChildAfter As Long, ByVal lpClass As String, ByVal _ lpWindowName As String) As Long Let op: de contextgevoelige help werkt alleen als de betreffende control aangeklikt is, dus contextgevoelige help bij commandbuttons is praktisch niet uitvoerbaar. Werk dan met een tooltip tekst. De voorbeeldroutine bij dit artikel toont een dialoogbox met alle voorkomende teksten in de tekening en gegevens over font en uitlijning van die teksten, met daarbij helpinformatie als tooltips, meldingen en help onder de F1-toets. Tot slot moet nogmaals gezegd worden dat de gebruiker vooral zal letten op de zaken die tijdens de uitvoering van de routine in beeld verschijnen, dus deze teksten moeten duidelijk zijn en voldoende informatie bevatten. Succes met uw eigen help-systeem. De auteur van dit artikel is bereikbaar via [email protected]. De broncode, de MVBAroutine, van het beschreven voorbeeld en bijbehorende hulpbestanden zijn te vinden op www.cadmagazine.nl.

Afbeelding 4. CADMagazine April/Mei 2006-3 59

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 60

SolidWorks

Vertel het de hele wereld met communicatietools

Communiceren met een SolidWor ksDoor: Renso Kuster

Vroeg of laat in het ontwerp proces krijgt een ontwerper te maken met communicatie. Hij wil bijvoorbeeld zijn nieuwste ontwerp laten zien aan een klant. Of een offerte laten maken om de productie uit te besteden bij een toeleverancier. Maar ook intern wilt een ontwerper vaak een ontwerp delen met mensen die niet allemaal over SolidWorks beschikken. SolidWorks beschikt over een aantal tools om het delen van uw ontwerp te vergemakkelijken.

eDrawing van een 2D-tekening.

De

meest eenvoudige manier van uitwisselen is natuurlijk door een bestand in een formaat op te slaan dat de ontvanger kan openen op zijn pc. Hierin kunnen we twee verschillende gebruikers onderscheiden: de CADgebruiker en de niet CAD-gebruiker. Als we met de laatste beginnen zullen we op een laag niveau moeten communiceren, bijvoorbeeld door het SolidWorks-document op te slaan als een afbeelding. Het ligt dan het meest voor de hand om het bestand op te slaan in het JPG-formaat, via de save as-functie. De resolutie van het plaatje zal dan gelijk zijn aan die van scherm. Wie een veel hogere resolutie wil, kan de kwaliteit van het plaatje verbeteren door het model middels Photoworks om te zetten naar een JPG-bestand. Hier kan de gebruiker zelf instellen welke resolutie het plaatje moet zijn. Een andere uinversele manier van uitwisselen is het gebruik van PDFbestanden. Bijna iedereen is bekend 60


met dit uitwisselformaat van Adobe en heeft de gratis Adobe Reader op zijn pc geïnstalleerd. Via het save as-menu van SolidWorks kan de gebruiker kiezen voor de optie PDF.

met een andere SolidWorks-gebruiker dan kan hij dat het beste doen in natieve SolidWorks-formaat. Dit betekent echter wel dat de ontvanger van het bestand nu ook alle intelligentie van het ontwerp ontvangt en het dus ook kan aanpassen. Indien dit niet gewenst is, zal het ontwerp eerst in een tussenformaat moeten worden opgeslagen. Dit is het beste te doen in het Parasolidformaat. Omdat SolidWorks is gebouwd op de Parasolid-kernel wordt het ontwerp als het ware opgeslagen in de moedertaal. Dit bestand is te versturen naar een andere SolidWorksgebruiker. Deze methode is overigens ook te gebruiken als er uitwisseling plaatsvindt met een andere 3D-applicatie die is gebouwd op de Parasolidkernel, zoals SolidEdge en Unigraphics. Wie wil uitwisselen met andere applicaties, kan het beste gebruikmaken van neutrale tussenformaten zoals STEP, IGES en ACIS. 2D-Tekeningen Wie met een 2D-gebruiker wil uitwisselen doet dat middels de export naar DXF of DWG. Deze hebben een aantal instelmogelijkheden. Indien de ontwerper een 2D-tekening op wil slaan in DXF/DWG-formaat ziet hij in het dialoogscherm een knop die leidt naar de optie mogelijkheden. In de eerste plaats moet hier worden gekozen welke versie de export moet hebben. De keuze loopt van release 12 tot en met 2006. Indien de ontvanger van het bestand over verouderde software

Export naar CAD-gebruikers Met de twee bovengenoemde functies is het mogelijk om makkelijk uit te wisselen met iedereen die een computer heeft, in een formaat wat alleen kan worden bekeken, maar niet aangepast. Wanneer we een ontwerp delen met een andere CADgebruiker kunnen we deze ook opdelen in twee categorieën: de 3D CAD-gebruiker en de 2D C A D - g e b r u i k e r. Indien de ontwerper zijn model wil delen Een eDrawing van een catamaran.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 61

SolidWorks

Wor ks-ontwerp voorbeeld met een lasersnijder wilt communiceren voor zijn plaatwerkuitslagen. De optie heet ‘Scale output 1:1’. Dit betekent dat de DXF altijd 1 op 1 is wanneer de tekening op schaal is getekend. Mijn advies voor mensen die veel met plaatwerk te maken hebben is om deze optie standaard aan te zetten. De 3D Instant Website-dialoog.

beschikt, dan is het raadzaam om bijvoorbeeld release 12, 13 of 14 te kiezen.De volgende optie is het gebruik maken van een mapbestand. Dit bestand is ervoor bedoeld om een specifieke lagenstructuur te generen in de DXF of DWG. Dit is noodzakelijk omdat SolidWorks zelden gebruik maakt van lagen maar een opdrachtgever dit wel kan vereisen. De mapbestanden zijn bijvoorbeeld op te slaan onder de klantnaam zodat ze te her gebruiken zijn. In het dialoogscherm van het mapbestand kan de gebruiker op het eerste tabblad de lagen definiëren, met naam, kleur en lijntype. Op het tweede tabblad is aan te geven welke SolidWorks-entiteiten op een specifieke laag horen. Hierbij is er de mogelijkheid om de kleur en het lijntype af te laten wijken van de ByLayer kleur. Het derde tabblad geeft de optie om kleuren te mappen. De laatste belangrijke instelling is voornamelijk van toepassing wanneer de ontwerper bij-

De 3D Instant Website.

Interactieve modellen voor iedereen Het sturen van een plaatje of PDF kan afdoende zijn maar in veel gevallen wilt de ontwerper toch wat meer informatie sturen en dit het liefst met een interactief model. Binnen SolidWorks heeft u die mogelijkheid middels eDrawings of 3D Instant Website. Beide bestanden kunnen door iedereen worden bekeken omdat de viewer wordt meegestuurd of als plug-in voor Internet Explorer te downloaden is. Een eDrawing is direct vanuit SolidWorks aan te maken. Hiervoor dient de gebruiker wel de add-in eerst aan te zetten. Vervolgens is er de mogelijkheid om via de knop eDrawings of via het save as-menu het ontwerp om te zetten in een eDrawing. Het ontwerp wordt dan omgezet in een licht, grafisch model. Het voordeel van de eDrawing boven de eerder beschreven methodes is dat het een interactief model blijft. De ontvanger kan het aan alle kanten bekijken, doorsnedes maken of annotaties plaatsen, terwijl hij toch niets geometrisch aan het ont-

werp kan wijzigen. Wie de eDrawing opslaat heeft een aantal keuzemogelijkheden. De eerste is opslaan als eDrawings-formaat. De ontvanger heeft dan echter wel de viewer nodig om het bestand te bekijken. Deze is gratis te downloaden op de website van SolidWorks. Een andere mogelijkheid is de viewer meesturen, dit gebeurt als de gebruiker de eDrawing opslaat als executable of als zip-bestand waar de executable inzit. Is er eenmaal op deze manier gecommuniceerd met iemand dan hoeft de viewer niet meer tw worden meegestuurd omdat de ontvanger deze al heeft. De ontwerper kan ook de eDrawing opslaan als HTML-document. Deze zal zich dan openen in de Internet Explorer die bij een eerste keer openen de eDrawings viewer als plugin zal downloaden. Op deze manier zijn dus ook interactieve 3D-documenten te verwerken op een website. 3D Instant Website De laatste optie die ik wil bespreken is die van 3D Instant website. Dit maakt onderdeel uit van de SolidWorks Office Proffesional-bundel. Met deze add-in is het mogelijk om met een aantal stappen een website te creëren waarop een ontwerp is te zien. De gebruiker kan hiervoor gebruik maken van een aantal HTML-templates Na het invullen van een omschrijving van het product en bedrijfsgegevens en –logo, worden deze automatisch in de te generen webpagina geplaatst. Wie de website wil opslaan kan dat lokaal doen of op de website van SolidWorks zelf. De gebruiker kan aangeven hoelang het ontwerp daar moet blijven staan, waarbij het mogelijk is om het te beveiligen met een wachtwoord. 3D Instant website vraagt wie er gemachtigd zijn om de site te bekijken. Deze mensen krijgen een uitnodiging gemaild met de relevante inloggevens. Vervolgens kunnen ze inloggen en hun review-informatie achterlaten. Wanneer u nog vragen heeft naar aanleiding van dit artikel kunt altijd contact opnemen middels email: [email protected] CADMagazine April/Mei 2006-3 61

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 62

Solid Edge

Opstarten met een schets

Het werken met Assembly Layouts Door: Jaap Dubbelaar

Bij complexe ontwerpdetails en ook het maken van de eerste systeemopzet wordt door veel engineers de voorkeur gegeven aan een start in een 2D-schets. Solid Edge heeft voor deze Assembly Layouts uitgebreide functies waarvan de belangrijkste in dit artikel worden beschreven.

De ‘Tear Off Sketch’-functie voor het toepassen van meerdere aan elkaar gelinkte schetsen.

Bij

het werken in de conceptfase van een nieuw ontwerp kan binnen Solid Edge handig gebruik worden gemaakt van Layout-schetsen. Het Sketch-commando binnen de samenstellingomgeving geeft de gebruiker de mogelijkheid met 2D-geometrie de basisprincipes van het ontwerp vast te leggen op Assembly Referenceplanes of op zelfgedefinieerde schetsvlakken binnen de samenstelling, al dan niet gerelateerd aan 3D-onderdelen binnen het ontwerp. Net als bij Profiles en Sketches binnen de onderdeelomgeving zijn constraints aan te brengen en kan maatvoering worden gebruikt om de geometrie te sturen. Om onderscheid te kunnen maken tussen verschillende entiteiten kan met kleuren, linestyles en layers worden gewerkt. Via Show, Hide en Show Only is de display van schetsen te regelen. 62


De verkregen Layouts zijn vervolgens geschikt voor het creëren van nieuwe onderdelen die geometrisch gestuurd kunnen worden vanuit deze schetsen. Ook is het mogelijk om Assembly Features te maken op basis van de Layouts. Tenslotte zijn ze tevens geschikt voor het positioneren van 3D-onderdelen. Omgekeerd kan ook de positie van een Layout worden gestuurd door 3D-onderdelen binnen de samenstelling. Kopiëren van Layouts Met de functie Tear-Off Sketch kan een schets, of afzonderlijke delen daarvan, worden verplaatst of gekopieerd van het ene schetsvlak naar het andere binnen het bestand zelf. Ook dit kan indien gewenst met een link naar de oorspronkelijke geometrie. Op deze wijze kan een onderdeel worden gevormd die is opgebouwd

uit meerdere gelijke schetsen, waarbij de eerste schets het geheel stuurt. De Layoutschets van een samenstelling zal in veel gevallen ontwerpdelen bevatten van meerdere onderdelen en subsamenstellingen. Met de Copy Sketch-functie is de Layout te kopiëren naar de betreffende delen of subsamenstellingsbestanden. Hierbij kan de gebruiker kiezen voor een associatieve link, zodat de gekopieerde schets automatisch wordt geüpdate nadat de hoofdlayout is aangepast. Dit overnemen van schetsen kan ook tussen onderdeelbestanden onderling binnen een samenstelling. Bij het kopiëren van schetsen naar andere bestanden wordt de oriëntatie overgenomen van de schetsen van het oorspronkelijke bestand. Indien gekozen wordt voor associatief kopiëren zullen de constraints en maatvoering niet worden meegekopieerd om overbepaling te voorkomen. Alle afzonderlijke schetselementen blijven gekoppeld aan de oorspronkelijke en zijn en blijven dus exact gelijk. Mocht de gebruiker later de associatieve link verbreken via Break Link, dan worden automatisch connect constraints tussen de schetselementen aangebracht. Bij het niet-associatief kopiëren van schetsen worden wel de constraints en maatvoering tussen de schetselementen gekopieerd zodat de kopie een correct gedefinieerde schets blijft. Zero D De functionaliteit van kopiëren van schetsen naar onderliggende bestanden wordt ook gebruikt binnen de ‘Zero D’-aanpak van Solid Edge. Bij deze methode definieert de ontwerper de productstructuur van onderdelen en samenstellingen nog voor er enige geometrie is vastgelegd. Geen enkele dimensie, dus Zero D. Na het vastleggen van de samenstellingstructuur en het kiezen van de ‘Virtual Components’ wordt in 2D gestart in de Layoutschets waarna de afzonderlijke schetsdelen aan de componenten worden gekoppeld.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 63

Solid Edge

Van virtuele componenten en Layoutschetsen naar 3D volgens de ‘Zero D’ werkwijze.

Via Publish worden de onderdeelbestanden aangemaakt en worden de betreffende schetsen naar deze onderliggende bestanden gekopieerd zoals de hierboven beschreven Copy Sketch-methodiek. De schetsen blijven associatief gekoppeld aan de oorspronkelijke layoutschets van de hoofdsamenstelling zodat aanpassingen hieraan automatisch plaatsvinden. Layouts toepassen Nadat het voorontwerp in de layoutschets van de hoofdsamenstelling is vastgelegd, zijn deze te gebruiken bij het detailontwerp van de 3D parts en subsamenstellingen in de context van de hoofdsamenstelling. Via In Place Activate wordt het betreffende onderdeel geopend terwijl de overige samenstellingonderdelen en ook de layoutschetsen zichtbaar blijven. In de Profileschetsen van de afzonderlijke vormfeatures kunnen vervolgens met de associatieve Include-functie de layoutvormen worden overgenomen. Dit heeft als resultaat dat een aanpassing van de oorspronkelijke layout automatisch wordt doorgevoerd naar de hiervan afgeleide

vormfeatures. Met een special constraintsymbool, een kettinkje, wordt in de Profiles aangegeven dat de geometrie gestuurd wordt door elementen uit een ander bestand. Binnen de samenstelling zelf is de Layout te gebruiken voor het vormgeven van Assembly Features en Assembly Driven Part Features. Ook hier wordt gebruik gemaakt van Include om delen van de schetsen te gebruiken binnen de Profile-stap van deze vormfeatures. Omdat de schets binnen de samenstelling zelf aanwezig is, is ook de complete schets direct te gebruiken in de Plane Step binnen het Feature met de functie Select From Sketch. Positioneren van componenten Een geheel andere toepassing van Layouts is het positioneren van 3D-onderdelen via deze 2D-schetsen. In bepaalde situaties, bijvoorbeeld aan het begin van een conceptueel ontwerp, kan het een goede werkwijze zijn om 3D-componenten te plaatsen door middel van een layout. Hierdoor kunnen de componenten met 2D-maatvoering en constraints in

de schets op de juiste plaatst worden gezet en gehouden. Via Drag&Drop wordt een component vanuit de Pathfinder naar het schetswindow gesleept waarna de speciale Position 3D Component toolbar wordt geactiveerd. Hier kan de gebruiker kiezen tussen een component die de positie van de schets stuurt of omgekeerd. De volgende stap is het corrigeren van de oriëntatie van het component met Align Fase. De gebruiker kiest een vlak van het model dat evenwijdig moet komen te liggen aan het schetsvlak. Om nu de positie binnen de schets te kunnen sturen worden constraints en maatvoering aangebracht tussen schetselementen en het component. Hiervoor dient de setting Peer Edge Locate wel aan te staan. Op deze wijze wordt het component is twee dimensies op de juiste plaats gezet. De correcte positie in de derde as kan niet binnen de schets worden bepaald, maar wordt later gedefinieerd met een normale samenstellingrelatie zoals een Mate of Align. Ook in situaties waarbij het leggen van normale samenstellingrelatie lastig is kan de gebruiker via tussenkomst van een layoutschets op vaak eenvoudiger manier de positie van onderdelen sturen. Eventuele vragen of opmerkingen zijn welkom via: [email protected]

De Waarheid over CAD en PDM: laat u ni op de mouw spelden HiCAD ne t-HELiOS ne t: Meer informatie www.isdbenelux.nl ISD Benelux, Het Zuiderkruis 33, 5215 MV ’s-Hertogenbosch, Tel. 073-6153888

The World of CAD and PDM Solutions


Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 64

Tips & Tricks

Tuning AutoCAD

De Lay-out in beeld Door: Gerard IJzermans

De lay-outtabs in de tekeningeditor van AutoCAD bieden toegang tot de Paper Space van de tekening. Binnen deze ruimte vinden we onder andereviewports waarbinnen een of meer aanzichten of views van de tekening in beeld zijn gebracht. In deze aflevering van Tuning AutoCAD is te lezen hoe lay-outbladen kunnen worden toegevoegd en hoe viewports zijn te vormen en rangschikken. Verder een blik op maatvoering in het Model Space/Paper Space-concept.

Afbeelding 1: Openingscherm van de Lay-out Wizard.

I

n de vorige aflevering van Tuning AutoCAD is uitgebreid ingegaan op de wijze waarop efficiënt is te maken van het Model Space/Paper Space-concept van AutoCAD. De basis van dit systeem vormen de werkbladen met de tabs Model en Lay-out in de tekeningeditor van het systeem. In eerste instantie biedt de tekeningeditor een modelblad en twee lay-outbladen. Terwijl de tekeningeditor altijd maar één modelblad heeft, kunnen er naar behoefte een of meer lay-outbladen aan worden gekoppeld. Het aantal lay-outbladen is op verschillende manieren uit te breiden: met behulp van de 'Layout Wizard', een nieuwe lay-out inrichten, een bestaande lay-out kopiëren of de lay-out van een template overnemen.

Lay-out Wizard De Layout Wizard biedt in een overzichtelijk proces hulp bij het inrichten van een nieuw lay-outblad. Hij kan geactiveerd worden via de optie 'Layout' van het pulldown menu 'Insert' of via 'Create Layout…' van de optie 'Wizards' in het pulldown menu 'Tools'. De wizard waarvan afbeelding 1 het openingsscherm laat zien, leidt stap voor stap tot een nieuw lay-outblad. De linkerkolom laat deze stappen zien. Alle instellingen van het lay-outblad zijn desgewenst in de Page Setup Manager aan te passen. Vergelijken we de stappen van de Layout Wizard met het Page Setupvenster, dan kunnen we in het venster de meeste stappen van de Wizard terugvinden. Dit brengt ons naar de tweede methode van een nieuw lay-outblad toevoegen: een nieuw lay-outblad inrichten.

Lay-outtab De kortste weg naar een nieuw lay-outblad inrichten biedt het menu van afbeelding 2, dat verschijnt als de gebruiker met de rechter muistoets op een lay-outtab klikt en hierin de optie 'New lay-out' selecteert. Aan de tekening wordt dan een helemaal leeg lay-outblad toegevoegd dat via de Page Setup Manager verder naar wens is in te vullen. Het menu van de lay-outtab bevat ook de opties voor de overige methodes voor het toevoegen van lay-outbladen. Met de optie 'From template…' zijn een of meer lay-outbladen van een bestaand template bestand, DWT of DWG, te kopiëren. Hierbij worden niet alleen de Paper Spaceobjecten van de lay-out meegenome, zoals kadertekening met titelblok en viewports, maar ook de in het templatebestand aangemaakte lagen, tekststijlen, maatvoeringstijlen en dergelijke. Afgezien van de lagen en teksten maatvoeringstijlen die door het invoegen ook in Model Space beschikbaar komen, heeft het kopiëren van lay-outbladen geen effect op objecten in Model Space. Met de optie 'Move or Copy…' is de volgorde van de lay-outbladen in de tekeningeditor te wijzigen of kan van de geselecteerde lay-out een kopie worden toegevoegd. Aan elke lay-out kan via de Page Setup Manager eigen plotinformatie worden toegekend.

Afbeelding 2: Menu voor lay-outmanagement.

Niet-rechthoekige Viewports In de vorige aflevering van Tuning AutoCAD is uitgebreid ingegaan op het creëren van viewports op een

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:55

Pagina 65

Tips & Tricks

'pan' de afbeelding in de vergrendelde viewport in Model Space, dubbelklikken binnen de viewport, naar de gewenste positie worden gesleept. De viewport zelf, een gewoon AutoCAD-object, kan in Paper Space met standaard AutoCADcommando's zoals 'move' en 'stretch' naar de Afbeelding 3: Maten inschrijven in een aanzicht in Paper gewenste positie en afmetingen worden Space. gebracht. lay-outblad. Standaard zijn dit rechthoekige viewports die met stretchen Maten inschrijven op grips eenvoudig 'op maat' zijn te De vraag of maten het beste kunnen maken. Niet-rechthoekige viewports worden ingeschreven in Model Space kunnen op verschillende manieren dan wel Paper Space, kan zonder worden gecreëerd. De eenvoudigste meer beantwoord worden met Paper manier is de gewenste vorm tekenen Space. Maten inschrijven in Model met de bekende 'draw'-commando's en Space stuit op verscheidene probledaar met het commando 'boundary' men, ongeacht of het een 2D- of een een gesloten begrenzing van maken. 3D-tekening betreft en ongeacht of de Zo'n gesloten begrenzing is vervolgens tekening op ware grootte of op schaal om te zetten naar een viewport als de- is gemaakt. Zo moet voor de maatze wordt geselecteerd nadat 'Object' is voering in Model Space voor een aangeklikt in de optie 'Viewports' van tekening op ware grootte een afzonhet 'VIEW'-menu. Via de optie derlijke maatvoeringstijl worden 'Polygonal Viewport' in het aangemaakt. Hierin moeten de instel'Viewports'-submenu kan ook direct lingen voor bijvoorbeeld de extend en een viewport in een willekeurige vorm offset van de aanhaallijnen, afstand worden getekend. Maar zoals de optie van de maatlijnen, grootte van de al suggereert wordt hiermee een poly- pijlen, teksthoogte en tekstoffset de lijn getekend die op een even moeiza- omgekeerde verhouding hebben van me wijze tot stand komt als met het de schaal waarin de tekening wordt commando 'PLINE'. Per lay-outblad afgedrukt. Bij een tekening op schaal zijn maximaal 64 viewports aan te ma- moet de gebruiker in de maatvoeringken. Voor het positioneren van afbeel- stijl rekening houden met de schaalding van het model in de lay-out, factor voor de maatvoering. Maten ofwel op het 'tekenpapier', kan met inschrijven in Paper Space kent al deze problemen niet. In Paper Space kan met één maatvoeringstijl worden volstaan om in alle viewports met aanzichten de maten in te schrijven. Ongeacht de schaal van de afbeeldingen in de viewports zijn de maatvoeringcomponenten voor alle viewports hetzelfde, zie afbeelding 3. Ondanks dat de afbeeldingen van de aanzichten van het Afbeelding 4: Onderdelen van het lay-outblad instellen in het model in Paper

Space geen entiteiten zijn, zijn wel de Object Snappunten van de afbeeldingen te selecteren. Zo laten zich in Paper Space de aangrijppunten van de maatinschrijving als het ware in Model Space exact selecteren, terwijl de maatvoeringcomponenten in Paper Space worden geplaatst. In afbeelding 3 is te zien hoe in de Paper Spaceomgeving, de cursor kruisdraden bestrijken het hele scherm en PS icoon zichtbaar, het oranje endpointsymbool in de Model Space-afbeelding vangt terwijl de maatlijn in Paper Space is gepositioneerd. Onderdelen van het lay-outblad In het dialoogvenster 'Options' in het pulldownmenu Tools is op het tabblad 'Display' enkele instellingen voor de lay-outbladen te maken, zie afbeelding 4. Zo kan onder meer de weergave van de Model- en Lay-outtabs aan of uit worden gezet. Met de optie 'Display Margins' is dit te doen met de gestreepte kaderlijn die de ruimte aangeeft waarbinnen de plotter of printer kan afdrukken. In 'Display paper background' kan de gebruiker kiezen om de vorm van het papierformaat al dan niet af te beelden, eventueel met een schaduwrand in 'Display paper shadow'. Met 'Show Page Setup Manager for new lay-outs' áán, wordt de Page Setup Manager geactiveerd als een nieuwe lay-out wordt geopend, zodat eerst de instellingen voor de nieuwe lay-out te maken zijn. In 'Create viewport in new lay-outs' tenslotte kan de gebruiker de keuze maken om een nieuwe lay-out al meteen van een viewport te voorzien. De instellingen van het dialoogvenster Options worden buiten de tekening bewaard. Dit betekent dat wijzigen van de 'Lay-out elements' ook van toepassing zijn op de weergave van andere tekeningen. Het schakelen tussen Model Space en Paper Space blijft in dat geval wel mogelijk, namelijk via de systeem variabele TILEMODE. Bij TILEMODE = 1 is Model Space actief, bij TILEMODE = 0 Paper Space. Zo moest het ook in AutoCAD in het DOS-tijdperk. Voor eventuele vragen en/of opmerkingen over dit artikel is de auteur bereikbaar per e-mail: [email protected].

Optionsvenster. CADMagazine April/Mei 2006-3 65

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:56

Pagina 66

Lezersservice

De doelgroep CAD-Magazine wordt in Nederland en België verspreid onder (potentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, Visualisatie en andere ontwerpproducten, binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-, installatie- en civieltechnische bedrijven, ingenieurs-, technische advies-, ontwerpen architectenbureaus, de centrale, lokale en provinciale overheden, nutsbedrijven, instellingen voor middelbaar en hoger technisch onderwijs, dealerorganisaties en leveranciers in de CADbranche.

LET OP! Voor het abonnementsjaar 2006 is er vanaf maart een nieuw password beschikbaar. Dit wordt op aanvraag verstrekt na betaling van het abonnement. Uw toegangscode wordt u per e-mail toegestuurd.

CAD-Magazine op Internet www.cadmagazine.nl www.cadmagazine.nl/banenmarkt www.cadplaza.nl Voor info en aanvraag abonnementen: [email protected]

Abonnementen 2006

Informatieservice

Een abonnement op CAD-Magazine vraagt u schriftelijk aan of middels onderstaande abonnementskaart. De prijs voor een jaarabonnement (acht opeenvolgende nummers) bedraagt € 67,- excl. 6% BTW. Deze prijs geldt voor verzending binnen Nederland. Voor verzending buiten Nederland bedraagt de prijs € 98,- . Het abonnement wordt automatisch verlengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons bezit te zijn.

Onder elk artikel Staat de website van de producent of dealer vermeld. Geïnteresseerden kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besproken onderwerpen.

Password Profiteer van de voordelen van het abonnement op CAD-Magazine! Met uw persoonlijke password krijgt u toegang tot alle informatie op de website www.cadmagazine.nl.

Gegevens onjuist? Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van CAD-Magazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adresdrager met gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan: CMedia Productions B.V., Antwoordnummer 1036, 8300 VB Emmeloord (NL).

CAD-Magazine nr. 4 - 2006 verschijnt omstreeks 14 Juni 2006.

Adverteerdersindex Pag. Adobe

www.adobe.nl

39

Annivizzion

www.anivizzion.nl

51

Autodesk / Pollux

www.pollux.nl

34

Autodesk / Pollux

www.pollux.nl

36

Autodesk / Pollux

www.pollux.nl

48

Autodesk / Prodesk

www.autodesk.nl

CAD Express

www.cadexpress.nl

CADJobs.nl

www.cadjobs.nl

CADMatch

www.cadmatch.nl

30

CADmes

www.cadmes.nl

23

CADmes

www.cadmes.nl

40

CADmes

www.cadmes.nl

49

68 meenieter 7

Canon

www.canon.nl

11

Co Create

www.cocreate.de

15

Contex

www.contex.com

28

DeltaPi

www.deltapi.nl

16

HP

www.designjet.hp.com

67

Hofstede van Erkel


31

ICN Solutions


9

ICN Solutions


45

ISD Benelux

www.isdbenelux.nl

63

Kubus Informatiesystemen

www.kubusinfo.nl

Man & Machine

www.manandmachine.nl

24

Nedgraphics

www.nedgraphics.nl

57

Prodesk

www.prodesk.be

43

SolidWorks

www.solidworks.nl

52

Stabiplan

www.stabiplan.nl

18

PTC

www.ptc.com

32

TEC/CAD College

www.cadcollege.nl

47

UGS

www.ugsplm.nl

2

✁

Mutatiekaart Vul onderstaande gegevens zo compleet mogelijk in of geef uw adreswijziging door via [email protected].

Nieuwe gegevens

Oude gegevens

Bedrijfsnaam

:

Contactpersoon hr./mw. : Adres/Postbus

:

Postcode/Plaats

:

Telefoon

:

E-mail adres

:

Bedrijfsnaam

:

Land :

Contactpersoon hr./mw. : Adres/Postbus

:

Postcode/Plaats

:

Telefoon

:

E-mail adres

:

Land :

CMedia Productions B.V., Antwoordnummer 1036, 8300 VB Emmeloord. 66 CADMagazine April/Mei 2006-3

©C

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:56

Pagina 67

EEN KLEURENPRINTER VAN FORMAAT. Met de nieuwe HP DesignJet 4500 haalt u niet zomaar een printer in huis. Want hiermee print u moeiteloos in elke kleur, op elk formaat. Zelfs tot A0. Door de twee automatisch wisselende papierrollen kan er continu geprint worden. En met de Embedded Webserver is op elk tijdstip het exacte verbruik per opdracht zichtbaar.

€ 14.100,excl. BTW

HP DESIGNJET 4500

• Resolutie tot 2400 x 1200 dpi • Lijnaccuratesse met zwart pigment tot 0,1% • Printsnelheid tot 100 A1/u • Automatische papiersnijder • Optionele uitvoereenheid • Optionele automatische inlinevouwmachine Bestelnr.: Q1271A

Bovendien blijven de operationele kosten door de extra zuinige high-capacity kleureninktcartridges bijzonder laag. Zo print de HP DesignJet 4500 zelfs goedkoper dan de meeste zwart-witprinters. Wilt u de HP DesignJet 4500 in het groot zien? Bel dan voor een livepresentatie met 0172-474 808. Of kijk op www.hp.com/go/designjet.

HP DESIGNJET 4500 PS € 17.300,- (excl. BTW) Bestelnr.: Q1272A HP DESIGNJET 4500 mfp € 37.500,- (excl. BTW) Bestelnr.: Q1276A

Bel 0172-474 808 Kijk op www.hp.com/go/designjet Raadpleeg uw HP Business Partner

© Copyright 2006 Hewlett-Packard Development Company, L.P. HP behoudt zich het recht voor om zonder vooraankondiging wijzigingen aan te brengen in materialen, specificaties of accessoires.

Prod_CM3_2006

03-05-2006

10:56

Pagina 68

20.000 megawatt onder zee. Uw idee: De oceaanstroming aanboren als alternatieve energiebron.

Gerealiseerd: Het team werktuigbouwkundigen van het Britse Marine Current Turbines Ltd ontwikkelde een radicaal nieuwe en milieuvriendelijke benadering voor het opwekken van energie: de ‘onderwater windmolen’. Hierbij werd Autodesk Inventor Series, ’s werelds meest gekochte 3D-ontwerpsoftware, ingezet. Voor het grondig onderzoeken van ‘wat als’-scenario’s, het eenvoudig bewijzen van de validiteit van het concept en het creëren van een uiterst flexibel ontwerpproces. Omdat Autodesk Inventor het beste van 2D en 3D met elkaar combineert, kon het ontwerpteam ook de bestaande 2D-tekeningen optimaal benutten. Wilt u ook weten hoe de werktuigbouwkundige oplossingen van Autodesk u helpen uw ideeën te realiseren en de concurrentie een stap voor te blijven? Ga naar www.autodesk.nl/inventorseries.

Autodesk and Autodesk Inventor are registered trademarks of Autodesk, Inc. in the USA and/or other countries. All other brand names, product names, or trademarks belong to their respective holders. Photography and renderings © Marine Current Turbines Limited. Used with permission. All rights reserved. © 2006 Autodesk, Inc. All rights reserved.

voor professioneel PC CAD- gebruik Maart 2006 jaargang 17

Recommend Documents