Voor een toekomst mét molens

SIMAV 59e Algemeen Jaarverslag

6

Voor een toekomst mét molens Met dit jaarverslag 2014 legt SIMAV verantwoording af over de taak die zij vervult. Die taak ‘instandhouding van de molens in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden’ klinkt minder dynamisch dan de praktijk is. Veel is nodig om hier invulling aan te geven en tevens voor de toekomst te waarborgen. De molens zelf zijn werktuigen die voortdurend in beweging dienen te blijven, onderhoud nodig hebben en van tijd tot tijd op onderdelen gerestaureerd moeten worden; kortom een ‘never ending story’. Alleen dan is er toekomst voor de molens en waarborgen wij dat er een toekomst is mét molens. ----* Kees de Bruin, voorzitter -----

Om dat zo goed mogelijk te realiseren dient SIMAV zowel op de korte, middellange en lange termijn haar beleid en werkzaamheden af te stemmen. Daartoe is een veelheid aan activiteiten op verschillende gebieden aan de orde: de dagelijkse administratie, de financiën, het onderhoud c.q. de restauratie opgaven, de public relations, de contacten met de molenaars en huurders, de vrienden en sponsoren van SIMAV, de relaties met gemeenten, waterschap, provincie, rijksdienst voor cultureel erfgoed, bevriende zusterorganisaties en landelijke verenigingen als De Hollandsche Molen en het Gilde, de molenmakers en aannemers, specifieke adviseurs en relaties, maar ook digitalisering, archivering, de molenbiotopen, het beheer van kantoor annex trouwlocatie etc. vragen allemaal de aandacht. Miljoenenbezit SIMAV is een ‘bedrijf’ dat een miljoenenbezit beheert en dat bezit veilig stelt voor de toekomst. Zij bezit de molens in die zin dat zij eigenaar is, maar vervult daarmee een taak, die meer een maatschappelijke opdracht te noemen is. Het is een bedrijf zonder directeur en werknemers; het is een bedrijf van louter vrijwilligers, die allemaal verschillende taken of klussen doen, rollen vervullen, maar gelijk gestemd en betrokken op vrijwillige basis professioneel een bijdrage leveren; vrijwillig maar niet vrijblijvend omdat zij zich verbonden voelen met het gezamenlijke doel. 1

Er wordt veel en er wordt een veelheid aan werk verzet. Mijns inziens gebaseerd op die typisch Alblasserwaardse mentaliteit van nuchterheid en de schouders er onder. In het oog springende zaken van het afgelopen jaar zijn bijvoorbeeld de inspanningen die samen met zusterorganisaties als de Rijnlandse Molen en Fryske Molen en de landelijke Hollandsche Molen gedaan zijn om ieder voor zich, maar tevens goed afgestemd het rijks-predicaat Professionele Organisatie Monumentenbehoud(POM) te verwerven. Ongeacht de uitkomst van dat proces heeft het ons op diverse fronten geïnspireerd en gemotiveerd. In samenwerking met de Rijnlandse Molen, en gesteund door de Hollandsche Molen, waren wij afgelopen jaar ook in staat om Provinciale Staten van Zuid-Holland te behoeden voor een ongunstige beleidswijziging ten aanzien van de molenbiotopen. De gesprekken met de gemeenten Alblasserdam en Gorcum over de overdracht, restauratie en toekomstig onderhoud van de in hun gemeente respectievelijk eigendom verkerende molens betreffen tevens een majeure zaak. SIMAV-project Daarnaast is er om niet te vergeten ons eigen SIMAV-project: het Streefkerkse Molencomplex. De ondertoren van de Hoge Tiendwegmolen is gerestaureerd en bewoonbaar gemaakt, hij is op 5 maart 2015 door gedeputeerde mr. J.F. Weber officieel geopend. Na de eerdere restauratie van de fundamenten van zowel de Sluismolen als de Hoge Tiendwegmolen is dit een nieuwe mijlpaal in een groot en omvangrijk project, waar wij de komende jaren steeds aandacht voor zullen blijven vragen teneinde stap-voor-stap te komen tot een dusdanig herstel opdat de cultureel-historische waarde van dit complex in het geheel van de waterhuishouding van de Alblasserwaard voor iedereen zichtbaar en herkenbaar zal worden. Toeristisch-recreatief Het Streefkerkse Molencomplex was waterbouwkundig een technisch hoogstandje en een wel heel bijzondere verschijning in het geheel van de waterhuishouding van dit gebied. De betekenis en waarde ervan staat niet ter discussie. Met het herstel en het herkenbaar maken ervan zal in de toekomst ook in toeristische-recreatieve zin de samenhang in de waterhuishouding van de polders van voorheen (van Kinderdijk tot Leerdam) zichtbaar en tastbaar worden en in die zin bijdragen aan de cultureel landschappelijke beleving van dit deel van de provincie Zuid-Holland. Alleen al daarom verdient het vol op ons aller aandacht 2

Dit jaarverslag doet u op hoofdlijnen verslag over het afgelopen jaar. Als dagelijks bestuur bieden wij het u aan. Wij danken, nogmaals, allen die in welke zin dan ook hun bijdrage geleverd hebben en rekenen op voortzetting daarvan, zoals wij ook altijd open staan voor nieuwe contacten, vrienden en vrijwilligers; vele handen maken immers licht werk. Het is bovendien niet alleen maatschappelijk nuttig, maar ook plezierig samenwerken bij SIMAV, met waardering voor ieders inbreng en zo af en toe een onderling ontspannen en gezellig moment. Het is een voorrecht bij zo’n club te mogen zijn. Kees de Bruin, voorzitter SIMAV

“Verandering is de enige constante”

Heraclitus, Grieks filosoof

Wat eeuwen geleden al werd gezegd, blijft actueel: verandering is de enige constante. De Griek Heraclitus zei het honderden jaren geleden en het geldt nog. De verandering is bij SIMAV - soms klein, soms groter - ook aan de orde. Daarvoor dragen onze professioneel werkende vrijwilligers zorg, van week tot week. Elders in dit jaarverslag leest u over POM (Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud). SIMAV moet aantonen dat zij een POM is. In het vorige decennium kreeg SIMAV van de minister van OCW, op grond van haar grote expertise in het molenbeheer, het predicaat Aangewezen Organisatie voor Monumentenbehoud. Dat zou eigenlijk moeten volstaan voor het aan haar verlenen van een POM-status. De werkelijkheid is anders. Dit alles terzijde. De POM-status is van belang voor het verkrijgen van subsidies en de hoogte ervan. In 2002 werd ik als nieuw lid van ons Dagelijks Bestuur belast met het secretariaat van SIMAV. Begonnen in een klein kantoortje in het gemeentehuis van Giessenlanden mèt een aftandse computer en een dito printertje. Dankzij de faciliteiten, die het gemeentebestuur van Giessenlanden ons bood, was het mogelijk te kopiëren en te faxen. Bovendien kon er nagenoeg onbeperkt gebruik worden gemaakt van de vergaderlokaliteiten in het gemeentehuis. 3

SIMAV liep niet voorop, maar ging wel met haar tijd mee. Zij kreeg binnen het gemeentehuis meer kantoorruimte, er kwam een betere printer en aarzelend werd er ook overgestapt op internet. Achteraf is het in 2006 een uitkomst gebleken dat het gemeentebestuur SIMAV de huur van het kantoor opzegde. Dat was even schrikken, maar ook die schok kwamen we te boven. Op 1 september 2008 nam SIMAV haar intrek in het kantoor van ’t Liesvelt in GrootAmmers. Een dure voorziening, maar zij zou slechts tijdelijk zijn. Het plan om korenmolen De Liefde te Streefkerk in te richten tot werk- en vergadercentrum nam steeds vastere vormen aan. De volgende verandering werd een feit toen SIMAV zich in juni 2009 vestigde in het Molencentrum aan de Nieuwe Veer in Streefkerk. ----* Henk Bovekerk, secretaris ------

Digitaal archief Ook bij SIMAV is, het is al opgemerkt, verandering een constante factor. De omvorming van het papieren archief tot een digitaal equivalent is een belangrijk dossier. Ook hier geldt dat je niets moet weggooien alvorens je weet dat een nieuw systeem zonder falen werkt. Deze verandering gaat langs de weg van de geleidelijkheid. Gerrit Vonk is behalve onze juridische adviseur voor overeenkomsten en contracten ook onze archivaris. SIMAV heeft een uitermate goed geordend papieren archief. Er is veel bewaard gebleven vanaf het begin van de Stichting (in 1956) en nu dient de vraag zich aan, als we gaan digitaliseren, wat moet digitaal worden vastgelegd en welke stukken moeten überhaupt bewaard blijven? Zoals dat in heel veel archieven het geval is, zijn er ook bij SIMAV bescheiden aanwezig, waar nooit meer naar wordt gekeken totdat er onverhoopt van een molen een historische schets moet worden geschreven. Of wanneer gespeurd moet worden naar bijvoorbeeld eigendomsrechten en rechten van overpad. In het verslagjaar zijn de lijnen uitgezet en in 2015 wordt begonnen met het digitaal bewaren van inkomende en uitgaande post. Ook alles wat digitaal binnenkomt via e-mails wordt overzichtelijk opgeslagen. Het niet meer weg te denken digitale verkeer veroorzaakt niet zelden extra werk. Al moet wel worden toegegeven dat de nieuwe mogelijkheden ook besparend werken, zowel voor het aantal verrichtingen als voor de financiën. Evenals overal elders wordt het gebruik van briefpapier en enveloppen steeds zeldzamer. 4

Wanneer stap je over op de totale verandering van papieren naar digitale stukken? De overheden, waarmee SIMAV heeft te maken, hebben geen gelijkluidend operationeel patroon. Soms kan met digitale communicatie worden volstaan en dan weer worden papieren stukken zeer op prijs gesteld. In 2014 werden bijvoorbeeld alle stukken voor de vergadering van het Algemeen Bestuur digitaal aangeboden. Alleen in die gevallen, waarin geen zekerheid bestond dat de informatie op de juiste plaats terecht zou komen, werd de traditionele weg van Post.NL bewandeld. Het vertrouwd raken met digitale communicatie heeft soms te maken met generatieverschillen. Naamsbekendheid SIMAV heeft in het verslagjaar enkele keren een nieuwsbrief uitgegeven. Lang niet alle donateurs, ‘Vrienden van SIMAV’, willen of kunnen e-mails ontvangen. Om er zeker van te zijn dat ook zij worden geïnformeerd, worden er brieven verstuurd. Het dilemma van wel of niet per internet zal afzwakken tot dat er in dit geval geen sprake meer is van een tweedeling. In het verslagjaar is een aantal keren gesproken over de communicatie. Langs welke lijnen moet communicatie, zowel intern als extern, verlopen? In 2015 zal het bestuur een communicatieplan vaststellen. In het plan wordt ondermeer aangegeven door middel van welke media SIMAV zich tot de ‘buitenwereld’ kan richten. Het opbouwen van naamsbekendheid is een continu proces. De naam SIMAV mag dan in de kleine kring van betrokkenen duidelijk zijn, in groter verband roept hij vragen op. Niet voor niets wordt in onder meer telefonische communicatie nog altijd de subnaam Molenstichting gebruikt. Zonder te tornen aan het in 2009 ingevoerde logo zou de aanduiding Molenstichting toegevoegd kunnen worden. Wie ooit de lange naam van de Stichting heeft samengevat tot SIMAV is niet bekend, maar het was in elk geval een goede vondst. Een enkele keer wordt SIMAV verward met Simavi, een instelling voor internationaal welzijnswerk. Wie de digitale weg van Google bewandelt - en wie doet dat niet? – vindt ondermeer ook: ‘Simav is een stad in een district van Kütahya in de Egeïsche regio van Turkije. De stad ligt aan de rivier de Simav.’ Wat onze Stichting in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden betreft, zou een striktere koppeling met molens geen verkeerd idee zijn. 5

Bij een aantal molens worden in het nieuwe jaar informatieborden geplaatst. Zo’n bord met een uitgebreidere tekst moet ook bij Molencentrum De Liefde komen om simpel te vertellen wat er zoal in de molen gebeurt. Gezamenlijk overleg Zowel de Technische Commissie (TC) als de PR Commissie geeft elders in dit jaarverslag een overzicht van haar activiteiten. De overlegstructuur binnen SIMAV omvat een viertal circuits. Het Dagelijks Bestuur komt plus minus 10 keer per jaar bijeen. De leden van de commissies ontvangen na elke DB-vergadering een uittreksel van het vergaderverslag. Verder zijn er de vergaderingen van TC en PR Cie. In 2014 is een drietal keren een gezamenlijke vergadering voor de drie genoemde gremia belegd. Voorzitter Kees de Bruin gaf in zijn openingswoord van de eerste bijeenkomst op 27 mei een toelichting op de noodzaak van dit overleg. ‘Het is gewenst dat het Dagelijks Bestuur periodiek met beide commissies van gedachten wisselt, zodat men van elkaars doen en laten op de hoogte blijft’. Hij wijst op de soms noodzakelijke afstemming van werkzaamheden. Door de nieuwe vergaderstructuur is er minder veelvuldig overleg met de TC, hetgeen niet door iedereen wordt toegejuicht. Nadrukkelijker onder de aandacht Het gevoelen in de vergadering is dat de molens als drager van het culturele erfgoed nadrukkelijker onder de aandacht gebracht moeten worden. ‘Niet restaureren voor de wind maar voor de mensen,’ aldus De Bruin. In de derde gezamenlijke vergadering, op 9 december, heeft Roland Machielsen van de ICT Commissie een boeiende presentatie gegeven over hoe ook onze organisatie in de komende periode van 3 tot 5 jaar kan worden verbeterd. In een aansprekend verhaal kwam hij met een “verpletterende boodschap”: “Durf voorbij de horizon te kijken en ga daarbij eventueel buiten de gebaande paden”.

Machielsen zal SIMAV begeleiden om te komen tot het zetten van de juiste stappen. Hij zal samen met een collega een aantal SIMAVvrijwilligers trainen in de toepassing van het door hen ontwikkelde model. 6

Organisatiestructuur ‘Zet eens op papier/ op het digitale scherm hoe de organisatiestructuur van SIMAV er uit ziet.’ Die opdracht heeft het Dagelijkse Bestuur zichzelf gegeven. Welke factoren speler er, zowel intern als extern, in de organisatie van SIMAV? De verwachting is dat er uiterlijk april 2015 een dossier gepresenteerd kan worden waarin alle activiteiten binnen de organisatie staan beschreven. Daarbij wordt ook aangegeven wie binnen onze organisatie met welke taken is belast. De SIMAV-‘bemensing’ bestaat, zoals bekend is, uit professioneel werkende vrijwillig(st)ers. Mensen die veel tijd beschikbaar stellen in het belang van het in stand houden van ons deel van het cultureel erfgoed. Werving van nieuwe medewerk(st)ers is voor de komende jaren van groot belang. Relatieve verjonging Met het stijgen van de jaren van SIMAV klimt ook de leeftijd van de vrijwilligers. Binnen de discipline van de molenaars is sprake van een relatieve verjonging. Meer jonge mensen voelen zich aangetrokken tot het molenaarschap; zij volgen de opleiding tot molenaar en zoeken, als de opleiding met succes is afgerond, naar een aanstelling tot eerste of tweede molenaar. SIMAV kan daarbij veelal helpen. Wie molenaar wordt, krijgt ter ondertekening een contract voorgelegd. Deze overeenkomst is ook in het verslagjaar enkele keren onderwerp van gesprek geweest binnen de Commissie Contracten. Leidt het overleg tot voorstellen, dan worden die aan het bestuur voorgelegd. Eind 2014 is een bepaling over de maximum leeftijd van molenaars in het nieuwe contract opgenomen. Leeftijdsgrens Bij het bereiken van de 75-jarige leeftijd vervalt van rechtswege de aanstelling. Wie wil doorgaan moet bij het bestuur een verzoek tot dispensatie indienen. De leeftijdsgrens is in overeenstemming met de limiet die het Gilde van Vrijwillige Molenaars hanteert voor zijn leden. Bij het bereiken van genoemde leeftijd wordt de via het Gilde afgesloten verzekering beëindigd. SIMAV weet dat er gevoelige snaren geraakt kunnen worden bij het instellen van een leeftijdslimiet. Het bestuur vindt echter dat het welzijn van de molenaars in acht moet worden genomen en dat er ook gewaakt moet worden over het kostbare cultureel erfgoed. 7

Afscheid SIMAV heeft afscheid genomen van TC-lid Wim van Veen, die in een langdurige staat van dienst heel veel voor de molenwereld en voor SIMAV heeft betekend.

* Wim van Veen (links) werd benoemd tot Lid van Verdienste van SIMAV. Voorzitter De Bruin overhandigde hem de oorkonde. -----

In september 2012 werd Van Veen begiftigd met een Koninklijke Onderscheiding (Lid van de Orde van Oranje Nassau) voor zijn werk voor de molens in het algemeen en voor SIMAV in het bijzonder. Op 3 november2014 werd Van Veen benoemd tot Lid van Verdienste voor alles wat hij gedurende meer dan 30 jaar voor de molenwereld heeft gedaan. Het bestuur heeft deze eretitel in 2012 ingesteld. De oud-molenaars Cor en Jan Noorlander ontvingen in september uit handen van Nico Papineau Salm, voorzitter van de Vereniging De Hollandsche Molen, het Certificaat van Verdienste van de landelijke organisatie. Deze Noorlanders stopten per 1 januari 2014 met hun erg lange loopbaan als molenaar. Er werd hun tijdens een molenaarsavond in november 2013 toegezegd dat we nog een keer op dat afscheid zouden terugkomen. Dat duurde tot september 2014, maar ook hier gold dat ‘wat in het vat zit niet verzuurt’. Schuur van de buren ‘Het huis- in dit geval de schuur - van de buurman komt maar 1 keer te koop.’ Een uitdrukking die al heel oud is. Voor SIMAV werden deze woorden in het verslagjaar actueel. De buurman van korenmolen De Liefde bood in de zomer zijn schuur (3,8 x 8.00 meter) te huur aan. Het Dagelijks Bestuur zei geen nee, maar was van mening dat de aankoop van de schuur financieel gezien beter zou zijn. Na een aantal overlegronden was de conclusie van het Dagelijks Bestuur dat de transactie zou kunnen doorgaan. Daarbij gold dat je de schuur van je buurman maar één keer kunt kopen. De mening was dat SIMAV wel wat meer bergruimte zou kunnen gebruiken. 8

De bestemming moet in 2015 nog nader worden ingevuld. De overeenkomst met de buurman behelst dat de schuur één jaar wordt gehuurd en dat daarna per 1 januari 2016 tot aankoop wordt overgegaan. Een voorstel met die strekking werd in december voorgelegd aan het Algemeen Bestuur, dat, na wat aanvullende vragen, besloot tot aankoop over te gaan. Aan de schuur van de buurman is een bijzonder verhaal verbonden. Toen SIMAV begin jaren negentig van de vorige eeuw korenmolen De Liefde kocht van wijlen de heer De Baat werd er door de verkoper bij bescheiden dat SIMAV voor hem een schuur zou bouwen waarin hij zijn auto zou kunnen stallen. Die deal werd geaccepteerd en dus koopt SIMAV nu een schuur die zij voor de tweede keer betaalt. Licht in de duisternis Was het betaalbaar, dan werden molens vroeger aangesloten op het elektriciteitsnet. Daar is het voor de molens van het Molencomplex Streefkerk nooit van gekomen. De bewoners moesten zelf voor het licht in de duisternis zorgen. In deze langdurige tijdelijkheid is verandering gekomen. Er kon een deal worden gesloten met maatschappij Stedin voor de aanleg van een elektriciteitskabel ten behoeve van de Hoge Tiendwegmolen, de Achtkante Molen en de Kleine Molen. De Oude Weteringmolen is te ver van de Tiendweg gesitueerd. Het leggen van een kabel naar die molen zou te veel kosten. De bewoners van de drie molens kunnen vanaf de winter van 2015 van elektriciteit gebruik maken. Een aansluiting op het waterleidingnet is uitgesloten. De afstand is te groot en daardoor de doorstroming te beperkt om milieutechnisch verantwoord water te leveren. De huurders zullen zelf voor de watervoorziening moeten zorgen. Er is aan het begin van de Tiendweg een tappunt.

Biotopen Kees Huisman, biotopeninspecteur en adviseur voor planologische zaken, heeft wederom een gedegen biotopenverslag uitgebracht. Per molen geeft hij aan hoe de conditie van de biotoop is. Waar dat nodig is, plaatst hij kritische kanttekeningen. Daar waar het om biotopen gaat, heeft SIMAV te maken met particulieren en met overheden (gemeenten, provincie, Staatsbosbeheer en het Waterschap Rivierenland). Elke herfst neemt Huisman per molen de stand van zaken op. Zijn bevindingen rapporteert hij aan het bestuur. Hij voorziet zijn verslagen, daar waar dat nodig is, van een advies. Doorgaans gaat er in aansluiting daarop een brief naar de eigenaar cq eigenaren van de percelen 9

waarop beplanting staat, die niet aan de provinciale biotopenrichtlijnen – ons uitgangspunt – voldoet. Er wordt gevraagd om over te gaan tot snoeien of kappen. Wie dat wil, krijgt nader advies van SIMAV. Over het algemeen wordt er positief gereageerd op onze adviezen. Worden er in een gemeente bouwplannen ontwikkeld, dan neemt de betreffende gemeente meestal contact met SIMAV op om te beoordelen of de bouwhoogten aan de biotooprichtlijnen voldoen. In de gemeente Molenwaard staan veel molens van SIMAV. Het is evident dat er met die gemeente veel overleggen zijn. Verder staan onze molens in de gemeenten Zederik, Leerdam, Giessenlanden, Hardinxveld-Giessendam en Alblasserdam. Molendag SIMAV ziet met genoegen terug op de tweede Molendag, die in september werd gehouden gelijktijdig met de Nationale Monumentendag. Vanzelfsprekend besteedt SIMAV jaarlijks ook aandacht aan de nationale Molendag, die altijd op de tweede zaterdag van mei plaatsvindt. De SIMAV Molendag wordt georganiseerd door onze PR Commissie die een aantal activiteiten op touw zet om informatie aan belangstellenden te verstrekken. De PR Commissie zal in haar jaaroverzicht nader op dit en andere evenementen ingaan. De Molendag wordt afgesloten met een door het bestuur georganiseerde barbecue-avond voor molenaars en bestuurs- en commissieleden met partners. Een al vele decennialang terugkerende bijeenkomst in het najaar is de speciale avond die wordt belegd voor molenaars en huurders. Het programma is altijd gevuld met bestuurlijke informatie en actuele zaken; daarnaast is er royaal ruimte voor onderling contact. Molenaars wisselen, superhobbyisten als ze zijn, gretig informatie uit over hun molens. Kortom, jaarlijks een bijeenkomst waar naar wordt uitgezien. Ook hier wordt het nuttige met aangename verenigd. Aan de molenaars wordt elke keer gevraagd of zij de brandblusapparaten van hun molen willen meebrengen voor een controlebeurt. Een daartoe gecertificeerd bedrijf keurt de brandblussers, die meestal dezelfde avond weer mee naar huis genomen kunnen worden. Er wordt in de begroting steevast rekening meegehouden dat er blussers vervangen moeten worden. Goed Gezien Goed Bekeken SIMAV heeft in korenmolen De Liefde ‘inwoning’ van Goed Gezien Goed Bekeken (www.goedgezien-goedbekeken.nl), een vereniging van en door amateurkunstenaars in de Alblasserwaard. Goed Gezien Goed Bekeken exposeert het hele jaar door in de molen kunstwerken van leden. Op elke eerste zaterdag van de maand is de molen geopend voor het publiek. Op een aantal zaterdagen worden er in de molen workshops georganiseerd. In 10

september was de tweejaarlijkse Kunststroming langs twee zijden van de Lek. Van Schoonhoven naar Krimpen ad IJssel en van Kinderdijk terug naar Nieuwpoort; 70 kunstenaars lieten zich inspireren door het thema ‘Magie van de lucht’. ‘ Op 25 mooie en spannende locaties’, waaronder De Liefde, kon er werk worden bewonderd. Goed Gezien Goed Bekeken heeft het werk voortgezet van wijlen Dick Brand, beheerder van De Liefde. Al lang voordat SIMAV zich in De Liefde vestigde, creëerde hij in de molen ruimte voor de kunstenaarskring Streefkerk. Het bestuur van SIMAV is blij met ‘medebewoners’ van de molen, omdat ook deze betrokkenen mee waken over De Liefde. En bovendien is de molen gemeenschapsbezit zodat mensen en groepen uit de samenleving er gebruik van kunnen maken. Dit alles echter steeds in goed vertrouwen en in overleg. Trouwen in De Liefde In 2010 kreeg SIMAV van de gemeente Liesveld toestemming om de grote vergaderzaal in Molencentrum De Liefde beschikbaar te stellen voor het voltrekken van huwelijken. In de jaren 2011, 2012 en 2013 is een aantal bruidsparen aan de Nieuwe Veer in de echt verbonden. Eén van de huwelijken werd gevolgd door een kerkelijke trouwdienst. In 2014 is de animo om in De Liefde te trouwen radicaal opgedroogd. Jammer voor de SIMAV financiën maar het zij zo! Niet dat er minder wordt getrouwd, maar de gemeente Molenwaard heeft, evenals andere gemeenten, haar beleid veranderd. De gemeente Molenwaard heeft enkele officiële trouwlocaties en verder kan een bruidspaar zelf kiezen voor de plaatst waar het huwelijk voltrokken wordt. Een locatie moet uiteraard als goed bekend staan en verder moet zij ondermeer veilig en goed openbaar toegankelijk zijn. Trouwen in De Liefde (ook wel In Liefde draaiende genoemd) is gezien de naam een plek bij uitstek. Henk Bovekerk, secretaris

SIMAV in rustiger vaarwater ? Vorig jaar deed ik de voorspelling dat SIMAV na de vele restauraties in rustiger vaarwater zou komen. Dan is nu de vraag of dat ook is uitgekomen. Neen dus. Zou dat ook wel goed zijn? Het was noodzakelijk nog veel tijd te besteden aan subsidieafrondingen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) van reeds geruime tijd geleden 11

ingediende afrekeningen. Dat was noodzakelijk, omdat nog een groot bedrag als te vorderen openstaat. Duidelijk is helaas dat overheidsinstanties soms traag werken. Dit jaar is veel tijd gestoken in de aanvraag voor de POMstatus. Dat is een verzoek om als Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud erkend te worden. Deze aanvraag werd vóór de inzendtermijn van 1 september 2014 ingediend. -----

* Henk van Dieren, penningmeester -----

De voorbereiding vond plaats in samenwerking met de Vereniging de Hollandsche Molen en de collega’s van de Stichting de Fryske Mole en de Rijnlandse Molenstichting. Deze twee molenorganisaties waren naast SIMAV organisatorisch voldoende stabiel geacht om met een verwacht succes een aanvraag in te dienen. De tekst werd goed voorbereid door Mr. J.L. Evertse uit Hardinxveld-Giessendam, waarvoor hem veel dank verschuldigd is. In de winter van 2015 is het in spanning afwachten hoe de onafhankelijke adviescommissie een professionele organisatie van vrijwilligers beoordeelt en welk besluit de minister zal nemen. Van de restauraties is de laatste, de restauratie en herplaatsing van de ondertonen van de Hoge Tiendwegmolen, aan het einde van het jaar afgerond. De restauratie was noodzakelijk. Indien dat langer uitgesteld zou worden zou van de hele ondertoren niet veel over zijn gebleven. Hij is nu een juweeltje in het molenlandschap van Streefkerk. Na afronding van deze restauratie hebben we het doel om een eigen vermogen van rond de € 500.000,00 over te houden grotendeels gerealiseerd. Dit ondanks tegenvallende subsidietoekenningen; over de details is langdurig onderhandeld. Voor een organisatie met de omvang van SIMAV wordt verwacht een reserve aan te houden ter grootte van een jaaromzet. Daaraan voldoet SIMAV met de huidige reserve. De tweede onderhoudsperiode in het kader van het Besluit Rijkssubsidiëring instandhouding Monumenten (Brim) is in 2014 afgesloten. Voor de nieuwe periodes hebben we zowel van de RCE als van de Provincie Zuid-Holland subsidiebeschikkingen ontvangen, zodat het onderhoud van de molens voortgezet kan worden om deze in een zo goed mogelijk staat van onderhoud te houden. Ook de gemeenten zetten hun subsidiëring voort. Voor de publiciteit om de molens onder de aandacht van de bevolking te brengen wordt geld uitgetrokken. Want niet alleen het in stand houden van 12

molens is belangrijk, maar ook de inwoners er van te laten genieten. We hebben ook een legaat gekregen wat daarvoor is bestemd. De financiële administratie is op orde en gedocumenteerd. Het voornemen is het komende jaar verdere verbeteringen door te voeren in de rapportages en begrotingsopzet, met vereenvoudigingen en verbeteringen. Henk van Dieren, penningmeester

TECHNISCHE COMMISSIE 2014.  Algemeen. De Technische Commissie werd in 2014 bemand door Piet Vergouwe (voorzitter), Adri Konijnenburg, Andries van der Graaf, Herman Korevaar, Hans de Groot en Wim van Veen. Na het vertrek van Cor Stravers in 2013, hebben we begin november op de molenaarsavond ook afscheid genomen van Wim van Veen. De bezetting van de Technische Commissie is hierdoor toch wel op het minimale aantal vrijwilligers gekomen. Zowel de Technische Commissie als het Dagelijks Bestuur vindt het noodzakelijk het aantal leden voor deze commissie met ten minste twee vrijwilligers aan te vullen. Er wordt naarstig gezocht naar de diverse mogelijkheden om dit te kunnen realiseren. ----*Piet Vergouwe, Technische Zaken

---Naast het adviseren van het bestuur in technische zaken, het bezoeken van de molens/molenaars, het beheren en onderhouden van de bliksembeveiligingen en brandblussers en het regelen van kleinere onderhoudswerken aan de molenwoningen, hebben we ons in 2014 bezig gehouden met:  Beheer en onderhoud van onze molens. In het kader van de BRIM-subsidies van de RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) zijn er diverse zogenoemde PIP-plannen in omloop. Dit zijn “Periodiek Instandhouding Plannen” die voor een periode van zes jaar gelden. 13

Vanaf 2013 zijn we voor 25 molens (d.i. inclusief de Sluismolen) gestart met de PIP 2013 – 2018. In het afgelopen jaar hebben we voor een bedrag van ca. € 150.000,- diverse reparaties en/of het vervangen van onderdelen, de benodigde werkzaamheden uitgevoerd. Voor de z.g. “waterschapsmolens”, dat wil zeggen de vier molens die in 2006 van het waterschap Rivierenland zijn overgenomen, zijn in het kader van de PIP 2009 – 2014 alleen de meest noodzakelijke onderhoudswerken uitgevoerd. Het gaat hierbij dan om de Broekmolen, Hoekmolen, Hofwegense Molen en de Wingerdse Molen. In de eerste maanden van dit jaar zijn voor de nieuwe onderhoudsperiode van zes jaar (PIP 2015 – 2020) de inspectierapporten van en de meerjaren-ramingen voor deze molens gemaakt. De aanvraag voor subsidie is vóór 1 april van dit jaar ingediend en medio 2014 gehonoreerd. Vanaf 2015 kan het onderhoud aan deze molens dus worden voortgezet.  Restauratie Hoge Tiendwegmolen. Zoals in het jaarverslag 2012 al is aangegeven, is het altijd de bedoeling geweest om de restanten van de Quakernaakse Molen te gebruiken voor de opbouw van de ondertoren van de Hoge Tiendwegmolen in Streefkerk. Het restauratieplan is gerealiseerd, zodat voor de Hoge Tiendwegmolen een eerste stap is gezet naar algehele restauratie en het maalvaardig maken van deze bovenmolen van het molencomplex Streefkerk.  Restauratie Souburghse Molen. Door de gemeente Alblasserdam is medio 2012 aan ons bestuur gevraagd om de mogelijkheden te onderzoeken van een overdracht van de Souburghse Molen, gecombineerd met een restauratie van deze molen. Na ampel overleg tussen gemeente en SIMAV is eind 2013 over genoemde zaken overeenstemming bereikt. Om in aanmerking te kunnen komen voor de benodigde subsidie, waarmee dit project deels gefinancierd moet worden, is begin 2014 subsidie bij de provincie Zuid-Holland aangevraagd. De provincie Zuid-Holland heeft - op basis van eerder gemaakte afspraken met de gemeente Alblasserdam – besloten om een maximaal bedrag van € 150.000,00 voor subsidie beschikbaar te stellen; e.e.a. onder de voorwaarde, dat er een gerestaureerde en maalvaardige molen (d.m.v. een maalcircuit) wordt opgeleverd. In het kader van de aanvraag voor een omgevingsvergunning voor deze werken heeft de gemeente Alblasserdam aan de RCE advies gevraagd. Eind 2014 was nog niet duidelijk op welke wijze de Souburghse Molen gerestaureerd zal gaan worden. 14

 Gorcumse molens. Ook de gemeente Gorinchem heeft ons bestuur gevraagd de mogelijkheden te onderzoeken van een overdracht van de vier Gorcumse molens. De Stichting Vrienden van de Gorcumse molens zal begin 2015 haar werkzaamheden beëindigen. Het betreft hier twee wipwatermolens (Oost- en Westmolen) van de voormalige polder De Banne van Gorinchem en Kwakernaat en de twee korenmolens, die op de stadswallen staan (De Hoop en Nooit Volmaakt). In de loop van 2014 is duidelijk geworden wat de onderhoudstoestand van deze molens is en in welke staat deze verkeren. In november van dit jaar heeft er op bestuurlijk niveau het eerste gesprek over een eventuele overname plaats gevonden. Het ligt in de bedoeling om begin 2015 duidelijkheid te hebben over een eventuele overdracht. ● Onderhoud molenwoningen. Van onze 29 molens (Souburghse Molen is no. 29) worden er 16 in verhuurde staat bewoond. Het plegen van het noodzakelijke onderhoud en het uitvoeren van verbeteringen aan deze molens is door de Technische Commissie begeleid.  Elektrificatie molens Streefkerk. De drie ondermolens van het Molencomplex Streefkerk, t.w. de Oude Weteringmolen, de Achtkante Molen en de Kleine Molen waren tot nu toe verstoken van de benodigde nutsvoorzieningen. Door de Technische Commissie zijn eind 2013 de mogelijkheden onderzocht om deze molens aan te sluiten op elektra, water en gas. Na dit onderzoek bleek, dat hiervan alleen een aansluiting op het elektriciteitsnet een haalbare kaart was. Het drinkwaterbedrijf kan een constante kwaliteit voor het drinkwater niet garanderen, zodat een aansluiting op het drinkwaternet niet tot de mogelijkheden behoort. Ook gas was niet realiseerbaar. Het verwarmen van de molens dient dus op een andere wijze te gebeuren (elektrisch, olie, hout). Eind van dit jaar zijn de aansluitingen gemaakt. De Oude Weteringmolen is niet aangesloten vanwege de grote afstand tot de Tiendweg (openbare weg) maar de Hoge Tiendwegmolen is wel aangesloten.  Molenaars. Justin van de Heuvel (al tweede molenaar op de molen Ter Leede) is op zijn verzoek ook tweede molenaar geworden op de korenmolen Jan van Arkel.

15

Na het vertrek van Cor Noorlander op de Achtkante Molen van Streefkerk was er plaats voor een eerst molenaar. Wim Slob uit Groot-Ammers is hiervoor aangesteld, terwijl Frans Klijn tweede molenaar blijft. Frank Klören heeft aangegeven om het molenaarsschap van de Graaflandse Molen eind 2014 te willen beëindigen. Hij is eigenaar geworden van korenmolen De Vriendschap in Bleskensgraaf en heeft nu dus zijn eigen molen om mee te draaien. Cees Spek(72 jaar) is op zijn verzoek “gedegradeerd” tot tweede molenaar van de Hoekmolen. Daarmee wordt Jan den Ouden(26 jaar) “gepromoveerd” tot eerste molenaar. De jeugd heeft de toekomst. Piet Vergouwe, Technische Zaken/ voorzitter TC

PR-commissie SIMAV In het verslagjaar bestond de PR-commissie uit Teus van Gelder, Bas de Deugd, Addy Stolk, Kees de Zanger, Wilma de Moel en Rianne Verzijl. De commissie heeft in 2014 gewerkt aan meer naamsbekendheid van SIMAV en meer kennis van haar molens over te dragen aan geïnteresseerden. Dit jaar hebben wij weer meer SIMAV-molenvrienden mogen begroeten. Om hen op de hoogte te houden van al het nieuws wordt er sinds september dan ook een nieuwsbrief rondgestuurd. Deze nieuwsbrief zal drie maal per jaar verschijnen. Om ook nieuws tussendoor bekend te maken wordt gebruik gemaakt van Facebook en Twitter. Op Facebook heeft de SIMAV 265 vrienden en op Twitter 293 volgers. De jaarlijkse nationale molendag was op 10 mei. Dit was een dag met veel regen en wind. Wind is fijn om met de molen te kunnen draaien, maar door alle regen bleven de meeste bezoekers weg. ----*Teus van Gelder, vicevoorzitter en voorzitter PR Commissie. -----

Op 13 september vond de SIMAV-molendag plaats. Er waren veel geïnteresseerden die de weg vonden naar de molens. Zoals we intussen gewend zijn was er als afsluiting van deze geslaagde dag een barbecue met bestuur en molenaars. Hier werd het certificaat van verdienste uitgereikt aan Cees en Jan Noorlander. Het werd weer een 16

gezellige samenkomst waarbij het goed was om elkaars molenverhalen te horen onder het genot van een hapje en drankje. Ook in 2015 zal SIMAV meedoen met de nationale molendag en wordt er weer een SIMAV-molendag georganiseerd in september. Op 6 september vond de Rabobank fietsmolentocht plaats. Honderden deelnemers fietsten langs verschillende SIMAV-molens die voor de gelegenheid in de vlaggetjes stonden en sommige molens draaiden. Rond de molen Jan van Arkel was in december een kerstmarkt welke zeer druk bezocht werd. Het was een gezellige dag. Het SIMAV-kraampje met informatie over de stichting stond op de Fokveedag Boerenlandfeest in Hoornaar en bij de Peilmolen in Oud-Alblas tijdens de fietsvierdaagse van ‘stap-en-trap’. Molenpromotie Om ook de geïnteresseerden uit het buitenland kennis te laten maken met SIMAV is de folder om vrienden te werven vertaald in het Frans, Italiaans, Engels, Duits en Chinees. Vanaf het voorjaar van 2015 zullen de vertalingen aanwezig zijn op molen De Liefde in Streefkerk en op andere molens waar buitenlandse toeristen op bezoek komen. In 2014 is er aan gewerkt om 4 bezoekmolens aan te wijzen die om de beurt op zaterdag open zullen zijn. Het gaat om molen De Liefde, de Westermolen in Langerak, de Hoekmolen in Hei- en Boeikoop en de Jan van Arkel te Arkel. In januari 2015 is met dit project gestart. In 2013 waren wij begonnen met het nadenken over eenduidige informatieborden bij elke molen. Dit project is in 2014 uitgebreid met het idee van vlaggenmasten bij de molens. Er heeft een uitgebreide inventarisatie plaatsgevonden van de mogelijkheden. Intussen zijn de plannen afgerond en kunnen de borden en vlaggenmasten in 2015 geplaatst worden. Bij de geplaatste ondertoren van de Hoge Tiendwegmolen te Streefkerk heeft de PR commissie al een bord geplaatst met informatie over het complex in Streefkerk. De commissie heeft ook gewerkt aan PowerPoint-presentaties voor verschillende doelgroepen. Zo is er een presentatie voor fondsenwerving en sponsoring en een presentatie voor verenigingen. De Technische Commissie beschikt over een presentatie die dieper ingaat op het waterbeheer en de molens. De PR Commissie heeft ook het plan om een mobiele tentoonstelling te maken over de SIMAV-molens om zo bezoekers van gemeentehuizen, bibliotheken en 17

dergelijke kennis te laten maken met SIMAV. In 2015 wordt dit verder uitgewerkt. Rianne Verzijl, secretaris PR Commissie

ORGANISATIE PER 31 DECEMBER 2014 Algemeen Bestuur Mw A. D. Zandvliet, gemeente Alblasserdam; W. ten Kate, gemeente Giessenlanden; A. Rijsdijk, gemeente Gorinchem; R.A. van Houwelingen, gemeente Hardinxveld-Giessendam; W. v.d. Leij, gemeente Leerdam; F. Özdere, gemeente Molenwaard; C.J.M. de Bruin, gemeente Papendrecht; P.C. de Zanger, gemeente Sliedrecht; D.A. den Hertog, gemeente Vianen; C.J.J. van Ee, gemeente Zederik; A. Fernhout, Waterschap Rivierenland; Situatie per 31 december 2014 In het verslagjaar hebben S.J. Veerman (Alblasserdam), E.C.M. Kraaijeveld (Hardinxveld-Giessendam) en R.A.K.H. Krämer (Zederik) het AB verlaten. Zij werden vervangen door resp. mw A.D. Zandvliet, R.A. van Houwelingen en C.J.J,. van Ee. Dagelijks Bestuur C.J.M. de Bruin, Papendrecht, voorzitter; C.H. Bovekerk, Noordeloos, secretaris; H. van Dieren, Lexmond, penningmeester; T.C .van Gelder, Nieuwpoort, vicevoorzitter, voorzitter PR Commissie P.J. Vergouwe, Streefkerk, Technische Zaken, voorzitter Technische Commissie; In het verslagjaar is C. de Jong (Hardinxveld-Giessendam) afgetreden. Hij is vervangen door T.C. van Gelder te Nieuwpoort. Technische Commissie P.J. Vergouwe, Streefkerk, voorzitter; J.N.M. de Groot, Streefkerk; A. v.d. Graaf, Nieuwpoort; 18

A. Konijnenburg, Streefkerk; H. Korevaar, Langerak. In het verslagjaar heeft W.M. van Veen te Alphen aan de Rijn zijn werkzaamheden beëindigd. ICT-commissie P.J. Vergouwe, voorzitter: R. Machielsen, Noordeloos; G.A. Vonk, Giessenburg; J.N.M. de Groot, Streefkerk C.H. Bovekerk, Noordeloos: In het verslagjaar heeft W.M. van Veen te Alphen aan de Rijn zijn werkzaamheden beëindigd.

PR-commissie T.C. van Gelder, Nieuwpoort, voorzitter B. de Deugd, Leerdam; W. de Moel- Bikker, Groot-Ammers R.M. Verzijl- v.d. Slikke, Oud-Alblas, secretaris; A. P. Stolk, Molenaarsgraaf; C.P. de Zanger, Sliedrecht. Ondersteuning Dagelijks Bestuur J.M.K. Mollema-Gons, Noordeloos, notulist; H.S. Vergouwe- de Kunder, Streefkerk, medewerker secretariaat; C.W. Huisman, Hardinxveld-Giessendam, inspecteur/ adviseur biotopen en planologische dossiers; G.A.Vonk, Giessenburg, archivaris en adviseur contracten en reglementen; M. Brand- van der Wal, beheerder Molencentrum De Liefde; D. van Meerkerk, beheerder Molencentrum De Liefde; J.N.M. de Groot, Streefkerk, fotograaf; Erevoorzitter C. Bakker, Ameide; Lid van verdienste C. Stravers, Lexmond; W.M. van Veen, Alphen aan de Rijn College van Beschermlieden SIMAV werd op 10 maart 1956 opgericht door de burgemeesters en de 19

polderbesturen in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Als hun rechtsopvolgers namen de burgemeesters en de dijkgraaf van het Waterschap Rivierenland op 10 maart 2006 zitting in het College van Beschermlieden. Op 31 december in het verslagjaar 2014 maakten onderstaande bestuurders deel uit van het genoemde college: J. Heijkoop, gemeente Alblasserdam*; Ir. W. ten Kate, gemeente Giessenlanden*; A.C. Barske, gemeente Gorinchem Drs. R.A. Augusteijn, gemeente Hardinxveld-Giessendam*: Ir. M. Houtman, gemeente Leerdam*; D.R. van der Borg, gemeente Molenwaard; C.J.M. de Bruin, gemeente Papendrecht; A.P.J. van Hemmen, gemeente Sliedrecht; W.G. Groeneweg, gemeente Vianen; C.J.J. van Ee, gemeente Zederik; Ir. R.W. Bleker, Dijkgraaf Waterschap Rivierenland. * waarnemend burgemeester.

SIMAV- molens Gemeente

Plaats

Naam molen

Alblasserdam

Alblasserdam

Kortlandse Molen, Kortland 36 Souburghse Molen, Kortland 57

Molenwaard

Oud-Alblas

Kooiwijkse Molen, Kooiwijk 1 Peilmolen, Peilmolenweg 1

Bleskensgraaf

Wingerdse Molen, Abbekesdoel 92 Hofwegense Molen, Hofwegen 15

Goudriaan

Goudriaanse Molen, Molenkade 5

Molenaarsgraaf

Middelmolen, Graafdijk Westdijk 57 Kerkmolen, Molenhoek 24

Groot-Ammers

Gelkenesmolen, Molenkade 2 Graaflandse Molen, Molenkade 3B Achtkante Molen, Molenkade 4 20

Achterlandse Molen, Molenkade 5 Langerak

Westermolen, Nieuwpoortseweg 1

Streefkerk

Broekmolen, Achterdijk 1 Oude Weteringmolen, Beneden Tiendweg 10 Achtkante Molen, Beneden Tiendweg 8 Kleine Molen, Beneden Tiendweg 7 Hoge Tiendwegmolen, ondertoren,Beneden Tiendweg 9 Sluismolen (fundament), Beneden Tiendweg 9a Korenmolen De Liefde, Nieuwe Veer 42

Giessenlanden

Arkel

Korenmolen Jan van Arkel,Vlietskade 1004

Hoornaar

Oudendijkse Molen, Dorpsweg 63 Scheiwijkse Molen, Lage Giessen 53

Noordeloos

Boterslootse Molen, Grotewaard 1 Stijve Molen, Molenpad 14

Hardinxveld-Giessendam

H’veld-Giessendam

Tiendwegmolen, Giessendamse Tiendweg 1

Leerdam

Leerdam

Molen Ter Leede, Lingedijk 2

Zederik

Hei-en Boeicop

Hoekmolen, Kanaaldijk 19

Lexmond

Bonkmolen, Lakerveld 282 Vlietmolen, Zederikkade 223

Verder is de Simav eigenaresse van: in de gemeente Molenwaard

Groot-Ammers

Roedenloods aan de Molenkade 1

Langerak

Weidemolen, Nieuwpoortseweg 1

21

STIJVE MOLEN, NOORDELOOS Geen maan. In diepzwart tekent zich de molen af, tegen de besterde nacht, verstijfd, ontzeild, de wieken roerloos vastgezet. Geen zuchtend water, geen wentelende as, het scheprad rust. Wipwatermolen, waterschildwacht, diep in slaap. -Alleen een verre, drukke weg| knaagt aan de stilte en de zwarte nacht-. En even roerloos staan, op diepe watergang, de handen achter op het hek gesteund, de ruggen ietwat terug geleund, het hoofd omhoog, de vriend en ik, een open oor, een open oog, voor tekens van een uil, een valk. Wie heel stijf kijkt, ontgaat het niet. Wat roerloos leek, komt nu op streek. Een ster verdwijnt, vervolgt zijn pad en dan opnieuw verschijnt, voorbij een diepzwart balkje in de wiek. De aardas wentelt! Het grote scheprad draait! Gezeild is het heelal! Je ziet lichtjaren diep, in onvermoede werelden, eenparig onderweg. Het past al in elkaar. Wie, zegt mijn vriend, vermoedt hier niet de grote Molenaar? ds. Kees van de Vate Uit: Tussen de einder Bioloog en dichter Van der Vate was (1999-2003) predikant van de Ontmoetingskerk in Noordeloos 22