Voedingsadvies voor een gezond spijsverteringsstelsel
1. Algemene beschouwingen rond het spijsverteringsstelsel
I n h o u d s o p g a v e 1.
Algemene beschouwingen rond het spijsverteringsstelsel
1.1. D E G E ZO N D H E I D VA N H E T SPI J S V E R T E R I N G SST E L SE L
1.1. De gezondheid van het spijsverteringsstelsel
p.1
1.2. De functies van het spijsverteringsstelsel
p.1
2.
Aanbevelingen voor de voeding en levenswijze
p.2
3.
Functionele stoornissen van het spijsverteringsstelsel
De American Gastroenterological Association (AGA) definieert een gezond spijsverteringsstelsel als een spijsverteringsstelsel dat voedingsstoffen kan verwerken dankzij een correcte werking van de organen van het spijsverteringsstelsel, namelijk de maag, de darmen, de lever, de alvleesklier en de galblaas (28 februari 2008 : http://www.gastro.org).
1. 2 . D E FU N C T I E S VA N H E T SPI J S V E R T E R I N G SST E L SE L
3.1. Functionele constipatie
p.3
3.2. Het prikkelbare darmsyndroom
p.5
3.3. Opgeblazen gevoel
p.7
4.
Conclusies
p.8
5.
Referenties
p.9
Het spijsverteringskanaal bestaat uit een reeks holle organen die samen een lange, kronkelige buis vormen van de mond tot de anus. De buis wordt bekleed met een slijmvlies. Het slijmvlies van de mond, de maag en de dunne darm bevat kliertjes die enzymen produceren om het voedsel te verteren. Dit geldt ook voor de dikke darm. Er zijn ook twee vaste spijsverteringsorganen: de lever en de alvleesklier, die enzymen produceren. Deze enzymen bereiken de darmen via kanaaltjes en helpen de spijsvertering bevorderen.
1
2. Aanbevelingen voor de voeding en levenswijze
3. Functionele stoornissen van het spijsverteringsstelsel
10 A DV I E Z E N VO O R E E N G E ZO N D E SPI J S V ER T ER I N G
1
Eet vaker kleinere maaltijden zonder het aantal calorieën te verhogen: 4 tot 5 kleine maaltijden in plaats van 2 tot 3 grote maaltijden per dag.
2
Breng vezels in uw maaltijden, door 5 porties fruit en groenten per dag te eten.
3
Eet meer vis.
4
Verminder het verbruik van vettig en gefrituurd eten.
5
Eet gefermenteerde zuivelproducten, in het bijzonder yoghurt met probiotica waarvan de gezondheidseffecten wetenschappelijk bewezen zijn.
6
Verkies wit vetarm vlees zoals kip, kalkoen, konijn…
7
Drink meer water, 2 liter per dag.
8
Neem de tijd om te eten en kauw voldoende lang alle voedsel.
9
Hanteer een gezonde levensstijl door te sporten en vermijd roken.
10
Functionele stoornissen van het spijsverteringsstelsel zijn stoornissen, waarbij de persoon in questie spijsverteringssymptomen vertoont, waarvoor geen anatomische of structurele afwijkingen kunnen gevonden worden die deze symptomen kunnen verklaren. Functionele dyspepsie, functionele constipatie en het prikkelbare darmsyndroom komen voor bij 10 tot 20% van de bevolking over de hele wereld. Verder onderzoek is hier noodzakelijk, maar men weet dat de voeding en de levenswijze zeer belangrijke oorzakelijke factoren zijn, die moeten worden aangepakt. 3.1. FU N C T I O N EL E CO N ST I PAT I E
Zorg voor een goede BMI (Body Mass Index).
Deze functionele stoornis wordt gekenmerkt door een blijvende moeilijke, weinig frequente of ogenschijnlijk onvolledige stoelgang. Er bestaan verschillende subjectieve of meetbare criteria voor functionele constipatie : • persen, harde ontlasting of scybala, valse stoelgangsnood, weinig frequente stoelgangen of onvolledige evacuatie, • of minder dan 3 stoelgangen per week, • of minder dan 35 gram ontlasting per dag, • of de noodzaak om te persen in meer dan 25% van de gevallen, • of vertraagde darmtransit of colontransit. De recentste definitie die wereldwijd wordt erkend, bestaat uit de Rome III-criteria (voor functionele constipatie): (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi)
minder dan 3 stoelgangen per week, klonterige/gefragmenteerde of harde ontlasting bij minstens 25% van de stoelgangen, gevoel van onvolledige evacuatie bij minstens 25% van de stoelgangen, persen bij minstens 25% van de stoelgangen, manuele handelingen bij minstens 25% van de stoelgangen (bv. evacuatie met de vinger, ondersteuning van de bekkenbodem), gevoel van anorectale obstructie/blokkering bij minstens 25% van de stoelgangen.
We spreken van functionele constipatie als iemand minstens twee van de bovenvermelde symptomen vertoont, gedurende de laatste 3 maanden sinds het begin van de symptomen, en minstens 6 maanden voor de diagnose. 2
3
B EL A N G R I J K E VO ED I N G SA DV I E Z E N . 10 A A N B E V ELI N G E N B I J FU N C T I O N EL E CO N ST I PAT I E
1
Verhoog geleidelijk aan de inname van oplosbare en onoplosbare vezels door meer fruit, groenten en volle graanproducten te eten.
2
Verkies fruit dat veel pectine bevat, zoals appels, aardbeien, lychees en peren om het volume van de ontlasting te verhogen.
3
Eet gefermenteerde zuivelproducten met bewezen probiotische eigenschappen zoals yoghurt met bifidobacteriën.
4
Verhoog de inname van water en vocht, maar beperk de inname van dranken die cafeïne of veel suiker bevatten.
5
Beperk de inname van vet voedsel.
6
Beperk de inname van geraffineerde suiker (snoepjes en zware desserts).
7
Eet op regelmatige tijdstippen en zorg voor regelmatige eetgewoontes.
8
Tracht op regelmatige tijdstippen naar toilet te gaan.
9
Tracht voldoende te bewegen
10
Vermijd stress.
4
3. 2 . H E T PR I K K E L B A R E DA R M S Y N D RO OM Het prikkelbare darmsyndroom (PDS) is een functionele stoornis die gekenmerkt wordt door pijn of ongemak in de buik bij de stoelgang of een verandering van het stoelgangspatroon. Het PDS wordt enkel gediagnosticeerd op basis van symptomen en wordt niet veroorzaakt door organische of structurele afwijkingen. Volgens de Rome III-criteria spreken we van het prikkelbare darmsyndroom als iemand minstens 3 maanden een combinatie vertoont van twee of meer van de volgende symptomen, en minstens 6 maanden last heeft van recidiverende buikpijn of ongemak (waarbij het ongemak wordt beschreven als een ongemakkelijk gevoel en niet als pijn): (1) gevoel van opluchting gedurende de stoelgang en/of (2) symptomen beginnen bij een verandering van de stoelgangsfrequentie en/of (3) symptomen beginnen bij een verandering van de vorm of het aanzicht van de ontlasting (4). Het is aangeraden om cafeïnehoudende producten zoals ijsthee, thee, frisdrank en koffie, te beperken aangezien cafeïne rechtstreeks het maag-darmkanaal stimuleert en snel diarree kan veroorzaken (5). Alcoholhoudende dranken (bier, wijn of sterke likeur) kunnen zeer ernstige diarree veroorzaken afhankelijk van de ingenomen hoeveelheid (5). Het voedingsadvies kan verschillen naargelang de symptomen van constipatie, pijn, opgeblazen gevoel, diarree, overgevoeligheden en voedselintolerantie. Daarom worden algemene aanpassingen in de voeding aanbevolen bij symptomen van PDS (6). In de richtlijnen wordt een vezelrijke voeding aangeraden voor mensen met PDS die symptomen van constipatievertonen: frequente kleine maaltijden, meer water drinken en de hoeveelheid vezels in de voeding geleidelijk aan verhogen (7,8).
5
B EL A N G R I J K E VO ED I N G SA DV I E Z E N . 10 A A N B E V ELI N G E N B I J H E T PR I K K EL B A R E DA R M S Y N D RO OM 1
Meer drinken.
2
Eet gefermenteerde zuivelproducten met bewezen probiotische eigenschappen.
3
Beperk de hoeveelheid voedingsmiddelen die gassen produceren.
4
Beperk de hoeveelheid vet voedsel.
5
Vermijd cafeïnehoudende dranken en cola’s.
6
Vermijd de consumptie van alcohol.
7
Eet niet te veel.
8
Eet traag en kauw het voedsel goed.
9
Vermijd een hoge consumptie van gesuikerde voedingsmiddelen die sorbitol of glucose bevatten.
10
Vermijd te veel stress.
3. 3. O P G EB L A Z E N G E VO E L Abdominaal opgeblazen gevoel is een aandoening waarbij de buik vol en opgespannen/opgeblazen aanvoelt, vaak na de maaltijden. De symptomen worden gewoonlijk veroorzaakt door te veel gas in de darmen. B EL A N G R I J K E VO ED I N G SA DV I E Z E N . 10 A A N B E V E LI N G E N B I J E E N O P G EB L A Z E N G E VO E L 1
Beperk de consumptie van voedingsmiddelen die gassen produceren, zoals kolen, bonen en spruitjes,….
2
Beperk de consumptie van dranken die gassen produceren, zoals koolzuurhoudende dranken.
3
Verhoog geleidelijk aan de hoeveelheid vezels in de voeding om het lichaam de tijd te geven zich aan te passen.
4
Eet dagelijks gefermenteerde zuivelproducten zoals yoghurt met bewezen probiotische eigenschappen om de gasontwikkeling te verminderen.
5
Veel bronnen van koolhydraten produceren gassen. Geef de voorkeur aan rijst.
6
Beperk de hoeveelheid suikeralcoholen zoals sorbitol.
7
Beperk de hoeveelheid gefrituurd en vet voedsel.
8
Eet niet te veel.
9
Eet traag en kauw het voedsel goed.
10
6
Probeer een ideaal lichaamsgewicht te bereiken en te behouden. 7
4. Conclusies
5. Referenties
Dit boekje bevat voedingsadviezen om lichte spijsverteringsstoornissen te voorkomen of te verlichten, bij de volgende aandoeningen:
(1) National Center for Biotechnology Information (NCBI). National Library of Medicine (NlM). National Institute of Health. Digestion Process:http://www. ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=gnd.chapter.25
• Functionele constipatie is een darmaandoening waarvan de oorzaak vooral moet worden gezocht in de voedingsgewoonten, de levenswijze en onvoldoende lichaamsbeweging (9). • Het prikkelbare darmsyndroom (PDS) omvat ongeveer de helft van alle aanvragen naar gespecialiseerd advies binnen de gastroenterologie en de algemene geneeskunde. Talrijke studies tonen aan dat stress en de voeding belangrijke elementen zijn bij aanvallen van PDS. Studies tonen aan dat probiotica een ideale antiinflammatoire behandeling lijken te zijn bij PDS (10). In deze gevallen wordt de voorkeur gegeven aan probiotische yoghurts, gezien zij gemakkelijk in te passen zijn in de voedingsgewoontes. • Opgeblazen gevoel is een klacht die gelinkt is met slechte voedingsgewoonten en de levenswijze (11). De bovenvermelde aanbevelingen omvatten vooral een hogere inname van vezels, water, groenten en fruit evenals probiotische yoghurts waarvan de werking klinisch bewezen is.
(2) Marlett JA, McBurney MI, Slavin JL. Position of the American Dietetic Association: health implications of dietary fiber. J Am Diet Assoc 2002;102(7):9931000. (3) McFarlane GT and Cummings JT. Probiotics and prebiotics: can regulating the activities of intestinal bacteria benefit health? 318:999-1003. (4) Longstreth GF, Thompson WG, Chey WD, et al. Functional bowel disorders. Gastroenterology. 2006;130:1480-1491. (5) MacDermott RP. Treatment of irritable bowel syndrome in outpatients with inflammatory bowel disease using a food and beverage tolerance, food and beverage avoidance diet. Inflamm Bowel Dis 2007;13:91-96. (6) Floch MH, Naravan R. Diet in the irritable bowel syndrome. J Clin Gastroenterol 2002; 35(1 Suppl):S45-52. (7) Fass R, Longstreth GF, Pimentel M, et al. «Evidence- and consensusbased practice guidelines for the diagnosis of irritable bowel syndrome».Arch. Intern. Med. 2001, 161 (17): 2081-8. (8) Drisko et al.. «Treating Irritable Bowel Syndrome with a Food Elimination Diet Followed by Food Challenge and Probiotics». Journal of the American College of Nutrition 2006, 25 (6): 514-22. (9) Siproudhis, L. F. Pigot , P. Godeberge, H. Damon, D. Soudan and M. A. Bigard, 2006. Defecation Disordes: a French population survey. Dis. Colon Rectum 49:219-27, 2006 (10) Spiller, R. Probiotics, an ideal anti-inflammatory treatment for IBS.Gastroenterology, 2005 128:783-5. (11) Mayo Clinic. Intestinal gas: Prevent discomfort, embarrassment of this common problem. Accessed online, February 28, 2008: http://www.mayoclinic. com/health/Intestinal-gas/DG00048.
8
9
V.U.: Dominique Jeanmart - Jules Cockx straat 6 - B-1160 Brussel.
