VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE HOT ISSUES VAN DE EUROPESE UNIE

VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE HOT ISSUES VAN DE EUROPESE UNIE

http://www.vmbo-sectorwerkstuk.nl

Colofon Auteur: Harry de Ridder, Marij Steenbeek en Henk Reuser De auteurs zijn werkzaam bij het Centrum voor Mondiaal Onderwijs. Docenten van het Hezelandcollege in Gennep, van het Montessoricollege – sector VMBO in Nijmegen, van de ROC A12 – Tituscollege in Velp en van het Vechtstedecollege in Weesp hebben gefungeerd als klankbord- en meeleesgroep. Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus 9108 6500 HK Nijmegen tel. 024-3613074 [email protected] http://www.cmo.nl Hezeland College Postbus 94 6590 AB Gennep tel. 0485-511813 [email protected] http://www.hezeland.nl Montessori College – sector VMBO Vlierestraat 3 6523 EX Nijmegen tel. 024-3287000 [email protected] http://www.montessoricollege.nl Arentheem College – locatie Titus Brandsma Postbus 93 6880 AB Velp tel. 026-3633833 http://www.arentheemcollege.nl Maaswaal College Postbus 444 6600 AK Wijchen

tel. 024-6487222 http://www.maaswaalcollege.nl De reeks modules is te krijgen bij het Centrum voor Mondiaal Onderwijs, maar kan ook gratis worden gedownload vanaf de website http://www.vmbo-sectorwerkstuk.nl. De reeks Modules rondom de hot issues van de Europese Unie is mede mogelijk gemaakt door het Europafonds van het Ministerie van Buitenlandse Zaken

© Centrum voor Mondiaal Onderwijs, Nijmegen, 2008/2009

VMBO-Sectorwerkstuk

Basismodule rondom de hot issues van de Europese Unie pag. 2

Inhoudsopgave Inleiding

pag.

4

Docentenmateriaal basismodule Doel van de reeks modules rondom de hot issues van de Europese Unie - Wat vindt u níet in de reeks modules?

pag. 5 pag. 5

Het sectorwerkstuk in het VMBO - Kenmerken - Vaardigheden - Mogelijkheden voor Europa-educatie

pag. 6 pag. 7 pag. 8 pag. 8

Een uitwerking van de gekozen onderwerpen - Wat merk ik van Europa? - Europa en de vluchtelingen - Europa en de mensenrechten - Dieren in Europa - Europese ontwikkelingssamenwerking - Europa en het milieu

pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag.

Begrippenlijst Literatuurlijst Ruimte voor aantekeningen

pag. 11 pag. 11 pag. 12

9 9 9 9 10 10 10

Leerlingenmateriaal basismodule pag. 1 - Toelichting op de opzet pag. 2 - Vooraf: stappenplan, een handleiding voor zelfstandig onderzoek pag. 3 - De hot issues van de Europese Unie pag. 6 - Tussenliggende stappen uitgewerkt in thematische modules - Presentatievormen pag. 9 Leerlingenmateriaal thematische modules Achter tabbladen - Toelichting op het thema uit de hot issues van de Europese Unie - Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen - Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen - Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen - Presentatievormen

VMBO-Sectorwerkstuk


Inleiding De reeks ‘Modules rondom de hot issues van de Europese Unie’ in het kader van het VMBO-sectorwerkstuk bestaat uit twee onderdelen: de afzonderlijke modules en de bijbehorende educatieve website (http://www.vmbo-sectorwerkstuk.nl). Op de website vindt u alle onderdelen uit de modules terug, maar de website biedt ook diverse extra’s: aanvullende teksten voor de leerlingen, links naar alle in de tekst genoemde websites, en verstrooiing en vertier rondom het thema in de vorm van een spelletje, quiz of kruiswoordpuzzel. De reeks modules valt uiteen in twee delen: een basismodule en een aantal thematische modules. Basismodule In dit onderdeel vindt u alle docenteninformatie en informatie voor de leerlingen die niet themagebonden is. Voor leerlingen zijn dat achtergrondinformatie over de Europese Unie met toelichting op de aangeboden maatschappelijke thema’s (de hot issues), maar ook het stappenplan en de presentatievormen. We hebben deze leerlingenpagina’s in de basismodule opgenomen om te voorkomen dat we steeds dezelfde informatie in alle modules ongewijzigd zouden moeten laten terugkomen. Thematische modules In de thematische modules vindt u een toelichting op een van de hot issues dat aangesneden wordt, voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen, voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen, adressen, suggesties voor literatuur, websites, illustratiemateriaal en de koppeling met gastlessen. De algemene presentatievormen herhalen we in de thematische modules, maar nu met zoveel mogelijk voorbeelden rondom de afzonderlijke thema’s. Wie intekent op het abonnement krijgt de basismodule in een ringband toegestuurd en kan daar de afzonderlijke thematische modules achter tabbladen invoegen.

VMBO-Sectorwerkstuk


Doel van de reeks modules rondom de hot issues van de Europese Unie Deze reeks modules richt zich de docenten en via hen de leerlingen van het VMBO. We willen hen laten zien dat er ook in het VMBO via het sectorwerkstuk ruimte is voor zelfstandig werken van leerlingen aan Europese onderwerpen. Daarvoor worden enkele modules rondom de hot issues van de Europese Unie uitgewerkt: vluchtelingen, mensenrechten, dierenwelzijn, ontwikkelingssamenwerking, milieu en niet onbelangrijk: wat merken de leerlingen zelf in hun dagelijks leven van de EU?

Wat vindt u níet in deze module? In deze basismodule vindt u naast de specifieke aspecten rondom de Europese Unie een aantal algemene aspecten van het sectorwerkstuk, voor zover ze nodig zijn om de relatie met educatie over de EU beter te kunnen begrijpen. Algemene aspecten die daarvoor niet nodig zijn, zoals het tijdpad en de criteria waarmee een school de sectorwerkstukken kan beoordelen, zijn niet in de modules opgenomen. Voor die algemene aspecten verwijzen wij u naar de literatuurlijst op pag. 10.

VMBO-Sectorwerkstuk


Het sectorwerkstuk in het VMBO Met ingang van het schooljaar 2001/2002 moeten eindexamenleerlingen (= 3e en 4e leerjaar) van de theoretische en gemengde leerweg (zie hieronder) een vakoverstijgend sectorwerkstuk maken dat meetelt voor het behalen van het diploma. De meeste VMBOscholen plannen het sectorwerkstuk in het vierde leerjaar.

Vakken en organisatie van de bovenbouw van het VMBO Gemeenschappelijk deel 5 vakken

Nederlands, Engels en Maatschappijleer 1 Lichamelijke opvoeding en kunst Sectordeel

Sector Twee vakken per sector

Techniek Wiskunde Nask 1

Zorg en welzijn

Economie

Biologie Keuze uit: Wiskunde, Maatschappijleer 2, Geschiedenis en staatsinrichting, Aardrijkskunde

Economie Keuze uit: Frans, Duits of Wiskunde

Landbouw Wiskunde Keuze uit: Nask 1 of Biologie

Vrije deel Leerweg Twee vakken per sector

Theoretische algemeen vak algemeen vak

VMBO-Sectorwerkstuk

Gemengde algemeen vak beroepsgericht programma of intrasectoraal programma met de omvang van een vak

Kaderberoepsgerichte

Basisberoepsgerichte

beroepsgericht programma met de omvang van twee vakken. Basisberoepsgericht alleen de kerndelen van het examenprogramma. intrasectoraal programma met de omvang van twee vakken. Basisberoepsgericht alleen de kerndelen van het examenprogramma.


Kenmerken Het sectorwerkstuk geldt alleen voor leerlingen van de gemengde en theoretische leerweg en heeft betrekking op een thema uit de sector (Techniek, Zorg en Welzijn, Economie of Landbouw) waarin de leerling het onderwijs volgt. Het sectorwerkstuk wordt gemaakt in het derde en/of vierde leerjaar. Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Dat is heel breed en wordt door het ‘Netwerk sectorwerkstuk’ als volgt vertaald: ‘het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema of moet te maken hebben met de beroepswereld die bij de sector past’. De vrijheid van onderwerpkeuze is met andere woorden groot. Omdat de leerling in het kader van het sectorwerkstuk schriftelijke documentatie moet verzamelen die tevens als uitgangspunt voor de opdracht ‘gedocumenteerd schrijven’ in het centraal examen Nederlands kan dienen, zal in de praktijk het vak Nederlands vaak een van de (minimaal) twee vakken zijn waarbinnen het sectorwerkstuk samengesteld wordt. Het sectorwerkstuk toetst kennis, inzicht en vaardigheden en vormt de afronding van de vaardighedentraining die vanaf de basisvorming binnen de school vorm krijgt. De presentatievorm waarin de leerling het sectorwerkstuk presenteert is vrij. Dat kan een product of werkstuk zijn of een presentatie. Het geschreven werkstuk is slechts één van de vormen. Bij schriftelijke vormen kan gedacht worden aan een artikel of een verslag. Een mondelinge presentatie heeft de vorm van een spreekbeurt of toelichting bij een posterpresentatie. Een computerpresentatie kan plaatsvinden in de vorm van het ontwerpen van een website of een presentatie met behulp van Powerpoint. Tastbare werkstukken zijn mogelijk in de vorm van een maquette of prototype. Sommige scholen spreken liever over het sectoronderzoek in plaats van het sectorwerkstuk omdat ‘werkstuk’ teveel zou verwijzen naar de schriftelijke vorm. De leerling dient minimaal 20 uur aan het sectorwerkstuk te besteden. Het sectorwerkstuk kan alleen, in duo’s of met meer mensen geschreven worden. Er is geen formele beperking. Veel scholen kiezen ervoor om leerlingen in duo’s te laten werken. Bij de beoordeling wordt zowel het proces als het product beoordeeld. De beoordeling vindt plaats door minimaal twee docenten aan de hand van criteria die vooraf aan de leerlingen bekend zijn gemaakt. Voor het sectorwerkstuk krijgen de leerlingen geen cijfer. Het sectorwerkstuk moet met een voldoende of goed worden afgesloten.

VMBO-Sectorwerkstuk


Vaardigheden Voor het sectorwerkstuk moeten leerlingen informatie verwerven, verwerken en weer verstrekken. Deelvaardigheden die de leerlingen opdoen, zouden kunnen zijn: Deelvaardigheden voor het verwerven van informatie: het zoeken op internet het zoeken in een bibliotheek het houden van een telefoongesprek waarin om informatie wordt gevraagd het schrijven van een briefje met het verzoek om informatie het houden van een interview het opstellen van een enquête enz. Deelvaardigheden voor het verwerken van informatie het lezen van teksten het selecteren van informatie uit grotere teksten het interpreteren van foto’s het maken van schema’s, tabellen en grafieken het uitvoeren van een practicum enz. Deelvaardigheden voor het verstrekken van informatie het maken van een schriftelijk verslag het omgaan met apparatuur en software het houden van een spreekbeurt het maken van een poster het bedenken van stellingen voor een discussie het uitvoeren van cabaret of een toneelvoorstelling het opzetten van een tentoonstelling of informatiestand enz. Mogelijkheden voor Europa-educatie Ofschoon het sectorwerkstuk aan allerlei regeltjes gebonden lijkt te zijn, zijn er genoeg aanknopingspunten te vinden voor educatie m.b.t. de Europese Unie of kortweg Europaeducatie. Het sectorwerkstuk dient betrekking te hebben op een thema uit de sector (Techniek, Zorg en Welzijn, Economie of Landbouw) waarin de leerling het onderwijs volgt. De vakken die in het sectordeel gegeven worden (wiskunde en nask 1 binnen Techniek, biologie en wiskunde óf maatschappijleer 2 óf geschiedenis en staatsinrichting óf aardrijkskunde binnen Zorg en Welzijn, economie en Frans óf Duits óf wiskunde binnen Economie of wiskunde en nask 1 óf biologie binnen Landbouw) bieden voldoende aanknopingspunten voor onderwerpen die het eigen dagelijkse leven overstijgen. Te denken valt onder meer aan milieu en klimaatverandering (economie, maatschappijleer, aardrijkskunde), mensenrechten en de vluchtelingenproblematiek (aardrijkskunde, maatschappijleer), genetische modificatie van gewassen als oplossing voor het voedselvraagstuk (biologie, natuur- en scheikunde), het landbouwbeleid van de EU (economie, aardrijkskunde) en ook dierenwelzijn (biologie, maatschappijleer, aardrijkskunde). Met deze voorbeelden komen alle vakken die in de vier sectoren gegeven worden al aan bod.

VMBO-Sectorwerkstuk


Een uitwerking van de gekozen onderwerpen

Wat merk ik van Europa? Europa en de vluchtelingen Europa en de mensenrechten Dieren in Europa Europese ontwikkelingssamenwerking Europa en het milieu

Wat merk ik van Europa? Als leerling lijk je niet zoveel te merken van de Europese Unie. Toch is de EU geen ver-vanmijn-bed-show. De EU is -misschien wel ongemerkt- verantwoordelijk voor veel meer zaken in het dagelijkse leven van de leerlingen dan ze denken. Een simpel voorbeeld: mobiel bellen is onder jongeren zeer populair. Dankzij de EU is mobiel bellen naar en vanuit het buitenland een stuk goedkoper geworden. Maar zo zijn er veel meer voorbeelden te geven die leerlingen van deze leeftijd zullen aanspreken.

Europa en de vluchtelingen Het recht op asiel is ingebed in het EU-Handvest van de Grondrechten. EU-landen hebben een gemeenschappelijk asielbeleid ontwikkeld dat uiteindelijk moet leiden tot een gemeenschappelijk asielprocedure voor de hele EU. Het Europese vluchtelingenfonds draagt daaraan bij. Wat betekent dat in de praktijk voor vluchtelingen en asielzoekers? Dat is een van de vragen die leerlingen kunnen onderzoeken. Vluchtelingen uit Kosovo

Europa en de mensenrechten De bescherming van de mensenrechten staat in de EU centraal. Dat is in diverse verdragen uitgewerkt en recentelijk nog eens expliciet bevestigd in het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (ook wel Handvest Fundamentele Rechten genoemd). Het Handvest gaat soms zelfs verder dan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Zo staat in artikel 2: ‘Niemand wordt tot de doodstraf veroordeeld of terechtgesteld’, iets dat veel explicieter is dan het artikel uit de UVRM (dat slechts spreekt over ‘Een ieder heeft recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.”). Hoe belangrijk is de EU voor de bescherming van de rechten van mensen?

VMBO-Sectorwerkstuk


Dieren in Europa In de EU hebben dieren geen rechten, zoals mensen die hebben. Maar er zijn regels die bepalen wat toelaatbaar is en wat niet. Zo moeten wij dieren vrijwaren van honger en dorst, pijn en verwonding en moeten de dieren hun normale gedrag kunnen uitoefenen. Of deze regels de dieren voldoende bescherming geven tegen uitbuiting en geweld is al jaren een discussie. Er komt met name steeds meer weerstand tegen de behandeling van dieren in de grootschalige, intensieve veehouderij (bioindustrie). Andere twistpunten zijn het gebruik van dieren in de entertainmentindustrie (zoals stierenvechten) en de invoer van producten uit landen die geen of andere regels hanteren op het gebied van dierenwelzijn. Kan de EU een rol spelen in de bescherming van dieren wereldwijd? Europese ontwikkelingssamenwerking Wereldwijd hebben de landen afgesproken dat ze 0,7% van hun BNP besteden aan ontwikkelingssamenwerking. Maar vijf landen in de wereld halen dat percentage. Vier van deze vijf landen zijn lid van de EU. Samen zijn de 27 landen van de EU een belangrijke partner voor ontwikkelingslanden. Wat draagt de EU bij aan een beter bestaan voor mensen in ontwikkelingslanden? Europa en het milieu Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. De Europese Unie heeft een voortrekkersrol als het gaat om het aanpakken van de oorzaken van klimaatverandering. Dat is soms lastig voor de burgers van Europa (bijvoorbeeld bij het terugdringen van het autoverkeer om CO2uitstoot te verminderen), maar zorgt wel voor gezondere en veiligere leefomstandigheden. Leerlingen onderzoeken wat Europa zoal voor het milieu doet.

VMBO-Sectorwerkstuk


Begrippenlijst Centraal Examen Het Centraal Examen is dat gedeelte van het examen dat als zodanig in het examenprogramma is aangeduid. Het gaat om een landelijke standaardisering van opgaven, gelijke/gelijkwaardige afnamecondities en beoordeling. Examendossier Het schoolexamen heeft de vorm van een examendossier. Het examendossier is de persoonlijke invulling van de leerling van het programma van toetsing en afsluiting. Het examendossier bevat een overzicht van de afgelegde toetsen en uitgevoerde opdrachten, een overzicht van behaalde resultaten en vorderingen en informatie over het handelingsdeel. Handelingsdeel Opdrachten voor de leerling waarbij niet het niveau van presenteren, maar het opdoen van ervaringen telt. Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA) Het overzicht van de af te leggen toetsen en uit te voeren opdrachten inclusief de handelingsopdrachten. Het PTA geeft informatie over het schoolexamen aan leerlingen, ouders en inspectie. Het PTA kent de volgende toetsvormen: - schriftelijke toetsen - mondelinge toetsen - praktische opdrachten - handelingsdeel - sectorwerkstuk Schoolexamen Het schoolexamen is een deel van het examen dat als zodanig in het examenprogramma is opgenomen. Het operationaliseren van de onderwijsdoelstellingen tot toetsen in het schoolexamen behoort tot de verantwoordelijkheid van de school. Sectoren Binnen de leerwegen zijn er vier sectoren: - techniek - zorg en welzijn - economie - landbouw Sectorwerkstuk Het sectorwerkstuk geldt alleen voor leerlingen van de gemengde en theoretische leerweg en heeft betrekking op een thema uit de sector waarin de leerling het onderwijs volgt. Het sectorwerkstuk toets kennis, inzicht en vaardigheden en vormt de afronding van de vaardighedentraining binnen de school.

Literatuurlijst VMBO-examengids, SLO/Cito-groep, Enschede/Arnhem, 2001, te downloaden via http://examengids.slo.nl/ Schoolexamens in het vmbo, beslisdocument examendossier en sectorwerkstuk vmbo, VSLPC, Utrecht, 2000 Vaardig in vakken, op weg naar de leerwegen, VSLPC, Utrecht, 1999

VMBO-Sectorwerkstuk


Ruimte voor aantekeningen

VMBO-Sectorwerkstuk


VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE HOT ISSUES VAN DE EUROPESE UNIE

LEERLINGENMATERIAAL

VMBO-Sectorwerkstuk


Toelichting op de opzet In deze basismodule vind je: • • •

Vooraf: Stappenplan De hot issues van de Europese Unie Presentatievormen in zijn algemeenheid

In de afzonderlijke thematische modules vind je per thema: • • • • •

Toelichting op het thema uit de reeks hot issues van de EU Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema

Voor een goed opgezet sectorwerkstuk moet je beide onderdelen bestuderen. De volgorde die je het beste kunt aanhouden is: Basismodule:

Vooraf: Stappenplan

Basismodule:

De hot issues van de Europese Unie

Thematische module:

Toelichting op het thema uit de hot issues

Thematische module:

Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen

Thematische module:

Voorbeelduitwerkingen van deelvragen

Thematische module:

Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen

Thematische module: OF: Basismodule:

Presentatievormen toegespitst op het thema Presentatievormen in zijn algemeenheid

Verder raden we je een bezoek aan de website http://www.vmbosectorwerkstuk.nl aan. Je vindt daar alle onderdelen van de modules, met links naar alle in de tekst genoemde websites. Verder vind je daar over de verschillende thema’s veel achtergrondinformatie die je kunt gebruiken voor de inhoud van je sectorwerkstuk. En als je geen zin meer hebt in het werken aan je sectorwerkstuk, kun je daar ook terecht voor een online spelletje, quiz of kruiswoordpuzzel. VMBO-Sectorwerkstuk


Stappenplan Vooraf: stappenplan, een handleiding voor zelfstandig onderzoek Je kunt geen sectorwerkstuk samenstellen zonder eerst een stappenplan te hebben. Soms heeft de school een vast voorgeschreven plan, soms moet je er zelf een opstellen. Veel van het stappenplan is in de thematische modules al uitgewerkt voor de verschillende thema’s. Het werk is als het ware deels al voor je gedaan. Deze pagina’s dienen als een soort checklist om te kijken of je het allemaal wel goed doet. Stap 1 Kies uit met wie je eventueel gaat samenwerken en wat je onderwerp van het sectorwerkstuk zal worden.

Stap 2 Het belangrijkste onderdeel is het bepalen van de je hoofdvraag: wat wil je precies te weten komen? Vraag je of voor wie je dit sectorwerkstuk gaat maken. Welke mensen kunnen iets hebben aan de informatie die je gaat verzamelen?

Stap 3 Bedenk een aantal deelvragen waarmee je het onderwerp verder kunt uitdiepen. Kijk of je er minimaal drie kunt bedenken. De uitwerking van de deelvragen moet automatisch leiden tot het vinden van het antwoord op de hoofdvraag. Als de deelvragen geen directe relatie met de hoofdvraag hebben, heb je toch iets niet goed gedaan.

VMBO-Sectorwerkstuk


Stap 4 Kies de vorm van je presentatie. Bij het zoeken naar informatie maakt het veel uit of je de antwoorden op je hoofd- en deelvragen wilt verwerken in een geschreven werkstuk of in een fototentoonstelling.

Stap 5 Plan van aanpak: hoe ga je het doen? Waar ga je werken aan je opdracht? Wat voor spullen heb je nodig? Waar zijn die te krijgen en wat gaat het kosten? Wanneer gaat wie aan welk onderdeel werken? Hoe ga je een verslag van je werkzaamheden maken? Maak een tijdsplanning en houdt rekening met de 20 klokuren die je eraan moet besteden.

Stap 6 Informatie zoeken: bedenk waar je informatie kunt vinden. Ken je mensen die iets over je onderwerp kunnen vertellen? Kun je gebruik maken van kranten, tijdschriften, boeken (alledrie in een bibliotheek te vinden), internet, archief, musea?

VMBO-Sectorwerkstuk


Stap 7 Informatie ordenen en verwerken: sorteer de antwoorden aan de hand van de hoofd- en deelvragen en zet ze in een logische volgorde. Maak van alles wat je gebruikt een kopie of schrijf op waar je het gevonden hebt. Dit moet je later verantwoorden in een bijlage met literatuurverwijzingen bij je sectorwerkstuk (het zogeheten ‘logboek’ dat je samen met je sectorwerkstuk moet inleveren).

Stap 8 Voorbereiden van de presentatie: je hebt alles onderzocht en alle informatie verwerkt. Je kunt nu je sectorwerkstuk gaan presenteren. Bereid dit goed voor door alles goed uit te schrijven en door je presentatie te oefenen in het bijzijn van anderen, zodat die kunnen aangeven wat wel of niet goed is. Als het gaat om een schriftelijke vorm laat dan je werkstuk door andere lezen en becommentariëren voordat je het inlevert.

Stap 9 Dit is de beoordeling door je begeleider. Voor je sectorwerkstuk moet je ‘voldoende’ of ‘goed’ halen.

VMBO-Sectorwerkstuk


De hot issues van de Europese Unie De Europese Unie is in 1957 begonnen met zes landen (België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland). Daar zijn in de loop der jaren 21 landen bijgekomen. In 2007 zijn Bulgarije en Roemenië lid geworden. De EU telt sindsdien 27 landen*. Elk land probeert zo goed mogelijk voor de eigen burgers te zorgen. Daarvoor zijn een heleboel wetten en regels in het leven geroepen. Zo zorgt elk land voor de aanleg van wegen, openbaar vervoer (bussen, treinen), de bouw van scholen en ziekenhuizen enz. enz. Veel problemen houden echter niet bij de grens op. Milieuvervuiling stopt niet aan de grens. Als de rivier de Rijn door chemicaliën vervuild raakt in bijvoorbeeld Frankrijk hebben ook Duitsland en Nederland daar last van. Dat iets dergelijks niet denkbeeldig is, bewijzen de gebeurtenissen van 1986. Op 1 november 1986 voltrok zich een ramp bij de Sandozfabrieken in het Zwitserse Schweizerhalle, vlakbij Basel. Op het terrein lagen chemicaliën fout opgeslagen. Toen er brand uitbrak, kwamen deze chemicaliën in het bluswater terecht. Het bluswater stroomde vervolgens de Rijn in. De chemicaliën doodden al het leven (watervlooien en vissen) over tientallen kilometers in de Rijn (en ook in de EU-landen Frankrijk, Duitsland en Nederland). Samen met niet-EU-land Zwitserland heeft de EU toen afspraken gemaakt om toekomstige vervuiling te voorkomen. De afspraken werden een succes. In 1996 kon de zalm -een vis die heel gevoelig is voor vervuiling- weer worden uitgezet in de Rijn!

Duidelijk is hier te zien hoe het bluswater rood kleurt door de chemicaliën

Massale vissterfte in de Rijn

* Dat zijn: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Groot-Brittannië, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië en Zweden.

VMBO-Sectorwerkstuk


Een ander probleem dat landen moeilijk in hun eentje kunnen aanpakken, is de toestroom van asielzoekers. Als de wetten in het ene land voor asielzoekers heel streng zijn en in het andere heel soepel, dan gaan alle asielzoekers naar het land waar ze het makkelijkst binnen komen. Om te voorkomen dat alle asielzoekers naar één land gaan, hebben de EUlanden afspraken gemaakt over opvang van asielzoekers. Je kunt daar meer over lezen in het themapakket ‘Europa en de vluchtelingen’. Zo zijn er heel veel onderwerpen te bedenken die de landen van de Europese Unie beter samen kunnen aanpakken dan ieder voor zich. We noemen deze grensoverschrijdende problemen de hot issues van de Europese Unie. Letterlijk vertaald betekent ‘hot issues’: hete kwesties. Maar een betere vertaling zou zijn: heikele kwesties of belangrijke onderwerpen. Het gaat om onderwerpen waar de meningen sterk over verdeeld kunnen zijn en tot verhitte discussies kunnen leiden (vandaar de term hot = heet). Je kunt een hele reeks van die hot issues bedenken, bijvoorbeeld:

Biotechnologie De strijd tegen terrorisme Euro Fijnstof Gebruik van pesticiden Internationale criminaliteit Kernenergie Rechten van kinderen Tarieven voor mobiel bellen Vogelgriep

Ook interessante onderwerpen, maar wij hebben zes andere hot issues uitgewerkt in thematische modules:

Wat merk ik van Europa? Europa en de vluchtelingen Europa en de mensenrechten Dieren in Europa Europese ontwikkelingssamenwerking Europa en het milieu

VMBO-Sectorwerkstuk


Tussenliggende stappen Zie voor de volgende stappen de afzonderlijke thematische modules. Je vindt daar per thema: • • • • •

Toelichting op het thema uit de hot issues van de Europese Unie Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor adressen, websites, literatuur, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema

VMBO-Sectorwerkstuk


Presentatievormen in zijn algemeenheid Het woord ‘sectorwerkstuk’ kan je op het verkeerde been zetten. ‘Werkstuk’ lijkt immers te verwijzen naar een schriftelijk verslag. Maar vergis je niet. De vorm waarin je de resultaten van je onderzoek kunt presenteren is geheel vrij. We geven hieronder een overzicht van mogelijk presentatievormen. De lijst is niet uitputtend, maar we komen wel een heel eind. Sommige vormen zijn makkelijker te realiseren dan andere. Een combinatie is natuurlijk ook mogelijk. Als je nog een briljant ander idee voor een presentatievorm hebt, mag je die natuurlijk ook gebruiken. Aan jou de keus. Achterin de thematische modules vind je deze lijst met presentatievormen ook, maar daar proberen we per presentatievorm suggesties te geven die aansluiten bij het thema. Collage + mondelinge toelichting Een goede collage is niet makkelijk te maken. Want je moet maar net de teksten en foto’s vinden die precies aansluiten bij wat je wilt overbrengen. Als het bijvoorbeeld om het ‘De strijd van de EU voor mensenrechten voor iedereen’ gaat zul je op zoek moeten naar krantenartikelen en webteksten die als ondersteuning van je mondelinge toelichting dienen. Bedenk van tevoren wat de boodschap is die je kwijt wilt en ga dan zoeken. Wat je niet kunt vinden voor je collage kun je verwerken in je mondelinge toelichting. Essay of artikel Een essay is een persoonlijk gekleurd verhaal. In een essay geef je je eigen mening over het onderwerp weer. Sta je bijvoorbeeld achter de opening van migratiecentra buiten Europa, die als taak hebben om illegale migranten ervan te weerhouden naar Europa te reizen? Een artikel is meer beschouwend, een neutraal verhaal dat je best mag toelichten met wat je er zelf van vindt, maar waarin je eigen mening niet het belangrijkste onderdeel is. Een artikel over leven in een asielzoekerscentrum bijvoorbeeld voor de schoolkrant, gaat vooral op de feiten in en heeft een logische opbouw (bijvoorbeeld: wat is een asielzoekerscentrum, wie komen daar terecht en hoeveel mensen stromen als erkend asielzoeker uit naar een woning in een van de gemeentes in Nederland?).

VMBO-Sectorwerkstuk


Geschreven verslag of werkstuk Een van de makkelijkste en meest voor de handliggende, maar daarom ook minst originele manier om de resultaten van je onderzoek te presenteren is een geschreven verslag of werkstuk. Maak van je hoofdvraag (bijvoorbeeld: “Wat kunnen we doen om de klimaatveranderingen te stoppen?”) het centrale thema van je werkstuk en van de deelvragen (bijvoorbeeld “Hoe kunnen we de CO2-uitstoot het beste aanpakken?”) de afzonderlijke hoofdstukken. Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij http://www.cmo.nl/smo/content/view/12/59/ (‘Doe het zo…’) een rijtje tips voor een goed werkstuk. Fotocollage, fotopresentatie of fotoverslag Een foto zegt vaak meer dan duizend woorden. Als het gaat om een presentatie waarom foto’s centraal staan, dan brengt een onderwerp als bijvoorbeeld ‘mensenrechten’ beperkingen met zich mee. Je kunt niet even naar een dictatoriaal land om foto’s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto’s van anderen. In de thematische modules wijzen we je op plekken op internet waar je gratis foto’s vandaan kunt halen. Als je een vergelijking wilt maken tussen de situatie in een ander land en in Nederland, dan kun je het Nederlandse deel natuurlijk wel zelf fotograferen. Hoorspel, rollenspel of toneelstuk In een hoorspel of toneelstuk kun je van alles over bijvoorbeeld het thema ‘dierenwelzijn’ kwijt. Je kunt naspelen hoe de afgelopen jaren gepoogd is om steeds betere dierenwelzijnswetten ingevoerd te krijgen, je kunt het zelfs absurdistisch maken door een zoektocht te organiseren naar de laatste kip die nog in een legbatterij haar tijd moet doorbrengen en niet kan scharrelen (en als ze gevonden is, is de invoering van de dierenwelzijnswetten voltooid), enz. enz. Schrijf wel alle rollen uit en oefen enkele keren van tevoren, voordat je het resultaat op de planken brengt.

VMBO-Sectorwerkstuk


Maquette Een maquette lijkt niet zo voo r de hand te liggen, maar is wel degelijk mogelijk. Een voorbeeld voor het thema ‘vluchtelingen’ maakt dit duidelijk. De Europese Unie heeft in 2008 het eerste migratiecentrum buiten de EU geopend in het Afrikaanse Mali. Je zou een maquette kunnen maken van zo’n centrum: Toegangspoort tot het migratiecentrum in Mali hoe ziet het ideale migratiecentrum eruit? Wat moeten mensen daar leren? (Voor meer informatie over het migratiecentrum in Mali kun je terecht op http://www.vmbo-sectorwerkstuk.nl). Mondelinge voordracht of spreekbeurt Een makkelijk lijkende presentatievorm is de mondelinge voordracht of spreekbeurt. Maar pas ook: het is moeilijker dan je denkt. Je moet niet alles van papier voorlezen, maar tegelijkertijd er wel voor zorgen dat je niets vergeet. Het voordeel van een spreekbeurt is natuurlijk dat je vol vuur kunt vertellen over je onderwerp. Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs een paar tips voor een goede spreekbeurt Posterpresentatie of tentoonstelling Het verschil tussen een posterpresentatie of tentoonstelling en een fotopresentatie zit in de grootte van de foto’s. Een tentoonstelling hang je op ooghoogte op zodat er meer mensen tegelijk naar kunnen kijken. Teksten zijn alleen bedoeld als ondersteuning van de foto’s of posters. Voor de rest geldt hier hetzelfde als voor de fotoverslagen: je kunt niet even naar het buitenland om foto’s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto’s van anderen. In de thematische modules verwijzen we je naar plekken op internet waar je gratis foto’s vandaan kunt halen. Als je een vergelijking wilt maken tussen de situatie in een ander land en in Nederland, dan kun je het Nederlandse deel natuurlijk wel zelf fotograferen.

VMBO-Sectorwerkstuk


Diapresentatie, videopresentatie of Powerpoint-presentatie Een presentatie met audiovisuele middelen is altijd een prettige vorm. Als het gaat om de situatie in een ander (EU-)land heb je met dezelfde beperkingen te maken als bij fotopresentaties (zie hierboven). Het makkelijkst is dan nog een Powerpoint-presentatie. De fout die veel mensen hiermee maken is dat de vorm belangrijker wordt dan de inhoud. Je kunt een hele mooie gelikte presentatie maken waarvan je echter niets opsteekt. Zorg ervoor dat de inhoud het belangrijkst blijft. Reeks stellingen Je kunt je standpunt of je bevindingen over je thema ook aan de hand van een reeks stellingen. Het is echter niet om goede stellingen te bedenken waarin je alles wat je kunt stoppen. Stellingen zorgen er wel voor dat je een discussie kunt bewerkstelligen.

toelichten makkelijk kwijt wilt levendige

Gastles Je kunt de stellingen van hierboven ook verwerken in een gastles die jij aan je medeleerlingen geeft. Maak een lesopzet voor 50 minuten en zet je klasgenoten aan het werk. Geef hen informatie (teksten, foto’s) en laat hen antwoord geven op jouw vragen, opdrachten en bediscussieer met hen eventueel de stellingen die je bedacht hebt. Website Op Kennisnet vind je een handig hulpmiddel om een website te maken: de Websitemaker. Hiermee kun je al snel een simpele website in elkaar zetten. Je vindt het hulpmiddel op http://websitemaker.scholier.kennisnet.nl/. Wellicht kun je het maken van een website als afronding van je sectorwerkstuk tevens gebruiken als inzending voor de Thinkquestwedstrijd (kijk daarvoor op de site: http://www.thinkquest.kennisnet.nl). Een website over een onderwerp als ‘Wat merk ik van de EU?’ zal zeker tot de originele inzendingen behoren en je kunt er leuke prijzen mee winnen. Denk van tevoren goed na over wat je kwijt wilt op je website en hoe je je gegevens gaat presenteren. Houd er rekening mee dat internet een grafisch medium is; stel geen ellenlange teksten samen en zorg voor voldoende plaatsjes. Breng ook voldoende hyperlinks aan, bijvoorbeeld tussen je hoofdvraag en deelvragen. Als je externe links aanbrengt, controleer dan van tijd tot tijd of de links nog kloppen. Je kunt allerlei toeters en bellen in je website inbouwen (bijvoorbeeld met Flash), maar zorg ervoor dat de inhoud centraal blijft staan. VMBO-Sectorwerkstuk


VMBO-SECTORWERKSTUK BASISMODULE RONDOM DE HOT ISSUES VAN DE EUROPESE UNIE

Recommend Documents