Vluchtelingen. gevlucht voor de oorlog opgejaagd als een dier geen voedsel of kleding geen vreugde of plezier

30ste jaargang nr. 12

Verschijnt 16x per jaar

zaterdag 26 september 2015

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem

Vluchtelingen gevlucht voor de oorlog opgejaagd als een dier geen voedsel of kleding geen vreugde of plezier

verlangend naar schoon water en een fatsoenlijk bed liefde, vrede en rust neem hen mee in je gebed!

kinderen worden gedood mensen afgeslacht om geloofsovertuiging vervolgd en omgebracht

ieder mens heeft rechten Chinees, Afrikaan en Arabier wees niet langer blind er ligt voor ons een taak hier.

door een natuurramp alles weggevaagd geliefden verloren door ziekten geplaagd

W. M. Veerman (www.leesgedichten.nl) Overgenomen uit de maandbrief van de Raad van Kerken Arnhem.

1

Colofon Kerkperspectief

Officiële uitgave van de Protestantse Gemeente Arnhem verschijnt 16x per jaar

Kopijdatum: maandag 5 oktober - 18.00 uur. Kopij voor Kerkperspectief nr. 13 (van 17 oktober - 7 november 2015) mailen naar: [email protected]

Wijknieuws

Aanleveren via de wijkredacties. De namen en adressen staan vermeld in de koppen bij de wijkberichten.

Redactie

Rita Hop (tel. 026-3819135), Theo van Loenen, Bertrand Hoek, Henny Kalisvaart (eindredactie/lay-out).

Abonnementen

Wim van Woerkens, telefoon: 026–3811103 e-mail: [email protected] Kosten: Jaarabonnement: € 21,50 Digitaal abonnement: € 11,50 ING rekening: NL72INGB0002571164

Adverteren in Kerkperspectief

Info: Wim van Woerkens, telefoon: 026-3811103, e-mail: [email protected]

Vandaag, 26 september, is het behalve Burendag ook Dag van de Chemie. Dan laten bedrijven zien dat chemie overal is. En zo zijn er heel veel dagen die een bepaald aspect van onze maatschappij extra in het zonnetje zetten. Ik was op zoek naar de Dag van de Vluchteling, in deze tijd natuurlijk actueler dan ooit. Die is ieder jaar op 20 juni: de Internationale Dag van de Vluchteling. Wereldwijd is er dan aandacht voor het lot van vluchtelingen. Maar in deze weken is die aandacht meer dan hevig: dagelijks worden we via de media geconfronteerd met zó veel ellende, zó veel ontheemde mensen... Miljoenen zijn op de vlucht voor de doodsbedreigingen in hun eigen land. Het is eigenlijk nauwelijks te bevatten hoe dat moet voelen. Je familie en vaak ook je vrouw en kinderen achterlaten in een land van chaos, zelf de wankele oversteek maken tegen betaling van heel veel geld, dan nog proberen te overleven als je voor een dichte grens staat. Het houdt dan gewoon niet meer op. In Arnhem worden ze snel en effectief opgevangen in een leegstaand gebouw met goede voorzieningen. Ja, het was vroeger een gevangenis, maar wie zou niet blij zijn met warmte, eten, goede sanitaire voorzieningen! En een hartelijk welkom door de wijkbewoners, die ze op hun wijkfeest hebben uitgenodigd. Hoe heel anders gaat het in andere steden en dorpen waar ze wellicht niet de juiste huisvesting en begeleiding krijgen. Het zijn spannende tijden, voor die mensen maar ook voor Europa. We kunnen ons nu van onze beste kant laten zien. In dit blad hebben verschillende schrijvers ook over dit vreselijke drama geschreven. Het is ook niet niks. Op pagina 7 staat een artikel over de Opstandingskerk die nu officieel een Rijksmonument is geworden. Gefeliciteerd! Hier kunt u de aanbevelingen lezen op grond waarop de minister dit predikaat heeft verleend. De kerk zal dus voor altijd blijven bestaan en er worden nu zonnepanelen op gelegd. U kunt er nog aan bijdragen.

Website: www.kerkperspectief.nl Drukwerk: Digidruk Vandenhul BV, Wijchen

Ad Boogaard geeft op pagina 3 een inkijkje in zijn agenda. Het is erg afwisselend, dat is toch in deze tijd, waarin dat niet voor iedereen geldt, wel een voorrecht.

Kerkelijk Bureau PGA Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-4420987 e-mail: [email protected] Geopend: elke werkdag 9.00 - 12.30 uur

De Algemene Kerkenraad heeft in het afgelopen jaar veel zaken op de rit gezet. Nu zal de verdere ‘implementatie’ gaan plaatsvinden. Voor de begeleiding is de heer Jan Boer benoemd. U leest en ziet op pagina 9 wie hij is. En kent u mevrouw Van Omme? Haar verhaal staat op pag. 11.

Bankrekeningen PGA

In het vorige nummer heeft de redactie in het artikel ‘De eerste dag’ van ds. Anja Vogelzang, nogal veel hoofdletters ingevoerd die niet in haar originele tekst stonden. Waarvoor onze excuses. In nieuwere vertalingen blijken ze niet meer te worden geschreven.

voor vrijwillige bijdragen: NL96FVLB0635817187 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem. voor overige: NL63FVLB0699642132 t.n.v. Protestantse Gemeente te Arnhem.

Diaconaal bureau

Diaconaal consulenten/secretaris: Margriet Kok, Nancy Spiele en Alie Teunissen Rosendaalseweg 507, 6824 KL Arnhem telefoon: 026-3512201 e-mail: [email protected] website: www.diaconiearnhem.nl

Bankrekeningen diaconie

voor vrijwillige bijdrage: NL78FVLB0225387522 t.n.v. College van Diakenen Arnhem o.v.v. vrijwillige bijdrage 2015. Voor overige giften: NL33FVLB0635800667 t.n.v. College van Diakenen Arnhem. 2

Van de redactie.

We wensen u weer veel genoegen met deze Kerkperspectief, hartelijke groeten namens de redactie, Henny Kalisvaart.

Data Kerkperspectief 2015-2016

Nr. 13 14 15 16 1 2 3

Kopijdatum 5 oktober 26 oktober 16 november 7 december 4 januari 25 januari 15 februari

Verschijningsdatum 17 oktober 7 november 28 november Advent 19 december Kerst 16 januari 6 februari 27 februari

Voor het Voetlicht Uit het dagboek van een pastor/coördinator 24 augustus t/m 13 september 2015 door Ad Boogaard

Aan het begin van dit seizoen doe ik graag weer verslag van mijn werk als pastor/coördinator bij het Stadspastoraat Arnhem (SpA) door iets op te schrijven van wat ik de afgelopen weken heb gedaan. Dit om de lezer van Kerkperspectief een indruk te geven van wat er in ons pand De Drie Koningen van dag tot dag zoal gebeurt, wat het SpA eigenlijk is én wat het werk van een pastor/coördinator inhoudt. Hier dus weer een selectie uit mijn (niet bestaande) Dagboek van een pastor/coördinator, week 35 t/m 37 (24 augustus t/m 13 september).

Maandag 24 augustus

Mijn eerste werkdag na de zomervakantie. Tot mijn schrik zie ik bij binnenkomst dat er een bakfiets in het cursuslokaal staat. Blijkbaar is die tijdens mijn vakantie door de Fietsfabriek per abuis hier afgeleverd en niet bij degene die de bakfiets gaat verbouwen tot ‘engelenbakfiets’. De bakfiets zou eigenlijk vóór mijn vakantie afgeleverd worden. Dus eerst maar even de vormgever mailen dat hij de bakfiets kan komen halen en ermee aan de slag kan… Om 10.00 uur teamvergadering met het ‘stadsteam’. Vóór de zomer hebben we hiermee een eerste begin gemaakt. Die ‘we’ zijn de stadspredikanten, Elsje Pot en Anja Vogelzang, Evert Brink als pionier in Schuytgraaf en ik. Want al zijn onze taken en functies verschillend, wij zijn allemaal missionair bezig. En dan is het zinvol, vinden we zelf, om regelmatig met elkaar te overleggen hoe je dat precies doet – missionair zijn, om elkaar te inspireren en op nieuwe ideeën te brengen, om onderling af te stemmen en te kijken wat je samen kunt doen. Deze keer zijn we vooral bezig met de voorbereiding van een symposium over interreligieuze dialoog op 26 september (in de Vredesweek!). En met een nieuw te starten lezingenserie Zin op Zondag, over de schone kunsten, die zondag 4 oktober in de Waalse kerk begint. Er moet nog heel wat geregeld worden, maar we zijn erg enthousiast.

Donderdag 27 augustus

Om 15.00 uur overleg met de ‘kerngroep’ van het Netwerk voor Levensvragen Arnhem. Dit is een netwerk van organisaties en instellingen die zich bezighouden met zorg en welzijn – incl. de levensvragen van mensen. Ik zit vanuit het SpA in dit netwerk (met ook een pet op van de PGA). We zijn nu bezig met de (re-) organisatie van het Netwerk omdat we als kerngroep niet erg gelukkig waren met de opzet. In dat kader hebben wij dit voorjaar ook contact gehad met het Loket voor Levensvragen, een project van de Protestantse Gemeente te Amsterdam. Wij denken voor Arnhem aan iets vergelijkbaars: een website met telefoonnummer en mailadres, voor mensen met levensvragen. Liefst ook met een echt ‘loket’, een fysieke plek waar je naar toe kunt als je een levensvraag hebt. Wat mij betreft zou het toekomstig pand van het SpA in het centrum, de beoogde ‘pleisterplaats’ voor God- en zinzoekers, een dergelijke loketfunctie kunnen hebben.

Dinsdag 1 september

Vanmiddag in het stadskantoor een afspraak met Gemmy Hermsen, beleidsmedewerker van de gemeente Arnhem, verantwoordelijk voor het thema ‘diversiteit’, om haar te vertellen over ons symposium. Zij was betrokken bij ‘Samen in Arnhem’, het initiatief om als stad in gesprek te gaan over de toegenomen spanningen en radicalisering, op 19 maart in Musis. Daar waren

In deze rubriek laten predikanten en andere kerkleden iets zien van wat hen bezighoudt en wat ze graag met de kerkleden Arnhem-breed willen delen. toen meer dan 200 mensen! ‘Samen in Arnhem’ heeft nu een eigen facebook-pagina waarop geïnventariseerd wordt wat er in de stad gebeurt op het gebied van interculturele ontmoeting. Zij zal ons symposium op die pagina aankondigen en onze digitale flyer doorsturen naar haar netwerk, belooft ze.

Zaterdag 5 september

Vanmiddag de Open Dag van het SpA, de start van het nieuwe seizoen. Met weemoed, want dit wordt het laatste seizoen (na bijna twintig jaar) in ons pand in de Driekoningendwarsstraat (opzegging van de huur was één van de voorwaarden die de PGA stelde aan de redding van het SpA). Het leek mij goed dit meteen aan het begin van het seizoen aan te kondigen, opdat de vrijwilligers, docenten en vaste bezoekers kunnen wennen aan het idee. Het veroorzaakte veel onrust, zoals te verwachten was, want het is nog onbekend waar het SpA gehuisvest zal worden. Maar, zo hield ik het aanwezige publiek voor, je kunt het ook zien als een blessing in disguise, want het huidige pand heeft zeker voordelen, maar ook nadelen en wellicht dat een nieuwe locatie weer een nieuwe impuls geeft aan het Stadspastoraat. Na de opening vertelden alle docenten in een zgn. elevatorpitch (een presentatie die zo lang duurt als een lift nodig heeft om van de hoogste verdieping naar de begane grond te gaan) in het kort iets over hun cursus, waarbij de lift van sommige docenten zich in een wel zeer hoog gebouw bleek te bevinden! Daarna waren er verschillende workshops en rond 16.00 uur was de opening van de expositie – ‘Portretten’ van Anna Muller. Zij is Joods, geboren in 1941. Ze maakte schilderijen van foto’s van niet teruggekeerde familieleden uit het fotoalbum van haar ouders. Als opening zong Piet van der Heide met ons sjalom, voor elkaar en hen. Het was al met al een bijzondere Open Dag, met zo’n 50 á 60 bezoekers.

Zondag 6 september

Etentje met het hele werkteam bij Jan Liebeton thuis! (voor de minder ingewijde lezer: hij is voorzitter van het moderamen.) Jan had ons allemaal persoonlijk uitgenodigd om elkaar ook eens informeel te ontmoeten. Lekker gegeten (Jan had zelf gekookt). En een prima initiatief.

Dinsdag 8 september

14.00 uur: vergadering van de taakgroep missionair in het SpA, één van de vier taakgroepen die de Algemene Kerkenraad vóór de zomer heeft aangesteld. Omdat het SpA én missionair is én een vormingsaanbod heeft, zit ik – net als Anja Vogelzang – in beide taakgroepen (dus in de taakgroep missionair en in die van Vorming & Toerusting). Dat is wel zo handig met het oog op de onderlinge afstemming tussen SpA en wijkgemeenten: wat doen ‘we’ – als SpA en PGA – op wijkniveau en wat doen ‘we’ in en voor de hele stad? Al is de taakgroep erg divers (stel je voor: De Rank en het Stadspastoraat in één taakgroep!), het blijkt dat we elkaar goed kunnen verstaan en in een aantal opzichten dichter bij elkaar staan dan gedacht.

Woensdag 9 september

Vanmorgen de eerste Stamtafel van het nieuwe seizoen. Als thema had ik gekozen voor die ene, nu al iconische foto van dat verdronken jongetje: Aylan Kurdi. Met daarbij de vraag: wat wil je kwijt over of

Vervolg op pagina 4

3

De eerste dag 27 september

2 Koningen 2:1-18 Psalm 19:8-15 Jakobus 4:11-17 Marcus 9:38-50 Op deze zondag wordt de Eliacyclus afgesloten met Elia’s hemelvaart. Hij geldt als de belichaming van de profetie, het levende woord in eigen persoon. Dus sterft hij niet, maar wordt ten hemel opgenomen, vanwaar hij komt… Elisa zal zijn opvolger zijn, in Elia’s geest (een dubbel deel, 2 Kon. 2:9), hij raapt Elia’s mantel op (vs. 13). In het evangelie gaat het eveneens over de voortgaande traditie. Ook buiten de gevestigde kaders worden in Jezus’ naam wonderen van menslievendheid verricht. Wie staat in deze levende traditie zal zich wellicht niet automatisch aansluiten ‘bij ons’ (Mar. 9:38). Naar Jezus’ woord moet de kerk ruimer om zich heen kijken, want: ‘Wie niet tegen ons is, is voor ons’ (vs. 40).

4 oktober

Maleachi 2:10-16 Psalm 8:128 Hebreeën 3:1-6 Marcus 10:1-16 Het evangelie van vandaag komt op gang met een typische mannenvraag: ‘Mag een man zijn vrouw verstoten?’ En wat zou dan voldoende reden zijn? Jezus gaat daar niet op in. Hij gaat uitdrukkelijk terug naar het uitgangspunt dat man en vrouw aan elkaar gelijk zijn en het dus niet aan een man toekomt zijn vrouw het bos in te sturen. Jezus benadrukt: ‘Vanaf het begin van de schepping heeft God de mens mannelijk en vrouwelijk gemaakt. Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw’. Een man zal alles achter zich laten, niet toch nog iets achter de hand houden. En hij zal zich met heel zijn hebben en houden overgeven aan zijn vrouw. Dat geldt voor beiden. Geen van tweeën kan eenzijdig over het lot van de ander beslissen. Luther zei: ‘Je trouwt niet met de vrouw van wie je houdt; je houdt van de vrouw met wie je getrouwd bent.’ De scheidingsbrief waar de Thora van spreekt, wil desnoods een laatste mogelijkheid bieden, een nieuwe kans om in Gods geduld de liefde te leren.

11 oktober

Deuteronomium 115:1-11 Psalm 119:121-128 Hebreeën 3:7-14 Marcus 10:17-31 In het evangelie van de rijke jongeling blijkt hij wel rijk te zijn, maar geen jongeling. Van zijn leeftijd is geen sprake. Alleen dat hij zich van jongs af gehouden heeft aan Gods goede geboden. Van jongs af. Het kan zijn dat hij twintig is, of veertig, of zestig, of tachtig, maar van jongs af heeft hij zich vastgehouden aan de geboden van God. Dat is voor alle leeftijden een opgave, maar ook een gave. Hij is rijk, iemand die alles al heeft, maar niettemin stelt hij een vraag. Naar maatstaven van de wet en de wereld is hij arrivé. Maar naar zijn eigen maatstaven ontbreekt hem de kern. Hij heeft wel alles, maar in dat alles in hem het ene verborgen gebleven: waar is zijn leven nu om begonnen? Het ene was zijn verlangen, maar het vele weerhield hem. Hij zat gevangen in zijn dubbele loyaliteiten. Hij had nog een lange weg te gaan voor hij eenvoudig werd...

ds. Klaas Touwen

Alle zeven dagen zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag maandag

26 september 27 september 28 september 29 september 30 september 1 oktober 2 oktober 3 oktober 4 oktober 5 oktober 6 oktober 7 oktober 8 oktober 9 oktober 10 oktober 11 oktober 12 oktober 13 oktober 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober

Jesaja 26:1-6 Jesaja 26:7-19 Jesaja 26:20-27:6 Jesaja 27:7-13 Psalm 119:105-112 Maleachi 1:1-5 Maleachi 1:6-14 Maleachi 2:1-9 Maleachi 2:10-16 Maleachi 2:17-3:5 Maleachi 3:6-12 Maleachi 3:13-18 Maleachi 3:19-24 Psalm 119:113-120 Marcus 10:1-16 Marcus 10:17-31 Psalm 119:121-128 Jesaja 28:1-6 Jesaja 28:7-13 Jesaja 28:14-22 Jesaja 28:23-29 Jesaja 29:1-8 Jesaja 29:9-16 Jesaja 29:17-24

Vervolg van pagina 3 naar aanleiding van de foto? Hoe verschillend iedereen naar dezelfde foto kijkt! De één kan zich niet aan de indruk onttrekken dat deze foto in scene is gezet, de ander vindt hem inspelen op het sentiment… ik zelf was diep geraakt. We praten over ‘geluk zoeken’, over de oorzaken van de vluchtelingenstroom, over de hoop en wanhoop van deze mensen, over onze verantwoordelijkheid en onmacht…

Vrijdag 11 september

Vanavond weer Gasthuis (1x per maand samen eten én een goed inhoudelijk gesprek, naast gezellig kletsen). Voortaan mét de Parkstraatgemeente, in de recent verbouwde Voorhof met gloednieuwe keuken! Gespreksthema: wat is voor jou heilig? Naar aanleiding van een eerder dit jaar verschenen boek ‘Nieuw heilig’ van mijn vriend Jeroen Jeroense, predikant te Elst, en Theo Overduin. Voor veel gasten bleek ‘heilig’ een woord dat wat besmet is geraakt – net als ‘God’. Maar toen we elkaar vertelden wat voor ons een heilig moment was, werd dit Gasthuis ineens ook een heilig moment… Ad Boogaard

Stadspastoraat Arnhem

Plaats voor bezinning, verdieping en ontmoeting Driekoningendwarsstraat 30 6828 EH Arnhem tel. 3513185 www.stadspastoraatarnhem.nl e-mail: [email protected]

pastor: Ad Boogaard banknr.: NL96INGB0003848804 t.n.v. Stadspastoraat Arnhem

4

Protestantse Gemeente Arnhem

Algemene Kerkenraad: voorzitter: Jan Liebeton, [email protected] secretaris: Lyska van der Elst Commissie van Kerkrentmeesters: voorzitter: Geert Beltman, [email protected] College van Diakenen voorzitter: Jacob Kooistra, [email protected] penningmeester: Joop Vos Predikanten in algemene dienst van de PGA: ds. Elsje Pot, tel. 3637338, [email protected] Taakgroep Communicatie Taakgroep Jeugd en Jongeren ds. Anja Vogelzang, tel. 3233833, [email protected] Taakgroep Vorming en Toerusting Taakgroep Missionair werk.

Vanuit de Algemene Kerkenraad De laatste bijeenkomst voor de zomer hebben we in de locatie van het Stadspastoraat als gast ds. R. Sonnenberg mogen begroeten. Zij heeft een studie gedaan naar de betekenis van evenementen in de kerk. Het was een goede afsluiting voor de zomer en heeft ons gewezen op enkele aandachtspunten en valkuilen bij het organiseren van evenementen. Nu is het nieuwe seizoen gestart en staan ons weer verschillende onderwerpen te wachten. Hieronder licht ik er enkele toe. Deels zullen de colleges en taakgroepen zelf schrijven over hun ontwikkelingen.

Vluchtelingen in Arnhem

Maandag 14 september is bekend geworden dat de Koepelgevangenis in Arnhem gebruikt gaat worden als opvanglocatie voor vluchtelingen. Op de AK van die avond bleek de duidelijk wens om ook vanuit de PGA steun te geven aan de opvang en begeleiding van vluchtelingen in onze stad. Uitgangspunt is praktische hulp willen die is afgestemd op de behoefte van de vluchtelingen. Hierop heeft de dag daarna er een overleg plaats gevonden met andere kerken, moskeeën en betrokkenen om te zien hoe we dit kunnen organiseren. Van hieruit is er ook een centraal contact ingesteld om te communiceren met de gemeente en het COA(Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). In de tussentijd is het duidelijk dat er GEEN behoefte is om kleding, schoeisel, voedsel of andere spullen. Zodra het COA of de gemeente een behoefte kenbaar maken zal via dit centraal contact de vraag worden doorgespeeld naar een of meerdere betrokken kerken/organisaties. Als dat de PGA is zullen we u direct benaderen via de wijken en eventueel de website (www.pgarnhem.nl).

Als je wat wil doen om de nood te lenigen kun je in de tussentijd ook aanmelden als individu via de website gastgezinvoorvluchteling.nl . Hier kun je je ook aanmelden als je niet per se een vluchteling in huis wilt nemen (dat wordt vaak ernstig afgeraden vanwege de specialistische vaardigheden die dat vraagt), maar wel op een andere manier wilt helpen. Kortom: onze handen jeuken om aan de slag te gaan. Wij houden contact met gemeente en COA om zodra het nodig en mogelijk is onze daadwerkelijke hulp aan te bieden.

Nieuwe website

De taakgroep communicatie is druk bezig en heeft de eerste aanzet gepresenteerd voor een nieuwe website. In de AK is dit met enthousiasme begroet en is de taakgroep gevraagd door te gaan met dit werk en in overleg met de wijken te komen tot een uniforme stijl van alle websites van onze gemeente. Het adres van onze nieuwe website is www.pgarnhem.nl . Gaat u er graag eens kijken.

Begeleider nieuwe beleidsplan

Zoals bekend zijn we nog volop bezig om het eerder aangenomen beleidsplan te realiseren. Omdat dit al langere tijd loopt, en we ons weer willen gaan richten op de inhoud van onze geloofsgemeenschap in plaats van de vorm willen we graag komen tot een efficiëntere afwikkeling hiervan. Daarvoor hebben we, na overleg met de landelijke kerk, Dhr. Jan Boer bereid gevonden zich hiervoor in te zetten. Zie verderop een interview met hem. Wij wensen hem veel zegen toe en hopen op zichtbare resultaten.

Taakgroepen en Stadspastoraat

Na een periode van zoeken van mensen heeft voor de zomer de taakgroep Vorming & Toerusting en de taakgroep Missionair werk een voldoende bemensing gekregen. Tevens is er hard gewerkt om te komen tot een nieuw statuut voor het Stadspastoraat. Bij het gesprek over waar ieder zich mee bezig moet houden bleek dat er toch nog onduidelijkheid is. Dat is een onwenselijke situatie en dat zal onder begeleiding van Dhr. Boer op korte termijn worden aangepakt. Daarnaast zijn we druk bezig met nieuwe bestuursleden voor het Stadspastoraat. Het ziet er naar uit dat we drie mensen hebben en dat die het bestuur kunnen gaan overnemen van de oude bestuursleden. In de volgende Kerkperspectief zal daar meer over staan.

Spirit in Schuijtgraaf

Nadat Evert Brink in juni als pionier in de bediening is gesteld, gaan we samen met de landelijke kerk ook een officiële aftrap geven van dit initiatief in de wijk zelf. De datum hiervan is vrijdag 30 oktober van 15.00 - 17.00 uur in het nieuwe multifunctionele centrum ‘Omnibus’ in Schuijtgraaf. Over het feestelijke programma wordt u later nog geïnformeerd.

Jaarrekening Diaconie

In de AK is ook de jaarrekening van de Diaconie besproken en goedgekeurd. Het is verheugend om te zien dat sinds de Diaconie haar eigen geldwerving organiseert de bijdragen voor dit werk zijn gestegen, wat betekent dat de diaconie ook meer geld kan uitgeven aan haar doelstelling om te helpen waar geen hulp meer is.

Jan Liebeton 5

Collectenopbrengsten PGA 30 augustus 2015

1e collecte: Diaconaal werk

2e coll.: Missionaire vorming en toerusting 3e coll.: Onderhoud gebouwen

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 75,63 Diaconessenkerk 81,70 Siongemeenschap 64,25 Bethlehemkerk 125,24 De Kandelaar 172,10 Bonifatiuskerk 86,58 Totaal 605,50 6 september 2015

2e collecte 53,45 43,55 44,55 91,22 152,82 78,93 464,52

3e collecte 41,57 43,80 22,40 82,30 85,13 102,20 377,40

1e collecte: . Door wijk te bep. diaconaal doel

2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

kerk: 1e collecte Opstandingskerk 124,16 Diaconessenkerk 176,05 Siongemeenschap 55,45 Bethlehemkerk 225,67 Salvatorkerk 119,17 De Kandelaar 108,35 Bonifatiuskerk 98,83 Totaal 907,68 Rijkerswoerd € 57,84

13 september 2015 2e collecte: Plaatselijk kerkenwerk

kerk: 1e collecte Diaconessenkerk 154,43 Siongemeenschap 36,25 De Kandelaar 137,02 Bonifatiuskerk 93,95 Totaal 421,65

3e collecte: Onderhoud gebouwen

2e collecte 3e collecte 54,90 54,33 58,33 52,77 25,50 23,55 103,66 88,60 53,96 61,01 75,15 47,50 80,82 92,00 452,32 419,76 € 26,40. (nagekomen)

1e collecte: . Diaconaal werk 3e collecte: Onderhoud gebouwen

2e collecte 98,06 26,00 105,40 80,11 309,57

3e collecte 85,93 23,85 67,81 97,10 274,69

Collectebonnen • Blauwe bonnen à € 0,50 (20 bonnen van € 0,50 = € 10, – ) • Oranje bonnen à € 1,00 (20 bonnen van € 1,00 = € 20, – ) • Groene bonnen à € 2,00 (20 bonnen van € 2,00 = € 40, – ) U kunt ze kopen op het kerkelijk bureau (ma-vr 8.30-12.30) tegen contante betaling. Pinnen heeft daarbij onze voorkeur. U kunt ze ook bestellen door overschrijving van het verschuldigde bedrag op bankrekening NL63FVLB0699642132 van de Protestantse Gemeente te Arnhem o.v.v. kleur en aantal van de bonnen. U krijgt de collectebonnen dan toegestuurd.

Belastingaftrek Indien u meer dan 1% van uw verzamelinkomen en tevens meer dan € 60,- per jaar aan giften uitgeeft, is het meerdere tot maximaal 10% van het verzamelinkomen aftrekbaar.

Lege cartridges voor Kika Er staat op het kerkelijk bureau een inzamelbox voor lege printercartridges ten behoeve van Kika, Kinderen met kanker. 6

Uw Steun Waard!

(bedragen in euro’s)

Zondag 4 oktober - Israëlzondag

In de meeste gemeenten van de Protestantse Kerk wordt op deze Israëlzondag gecollecteerd voor de ondersteuning van het werk van Kerk en Israël. Je kunt elkaar pas echt ondersteunen als je geïnvesteerd hebt in de relatie met elkaar. Dat is de ervaring van ds. Pieter Goedendorp, voorzitter van het Overlegorgaan Joden en Christenen (OJEC) namens de Protestantse Kerk in Nederland: “De huidige tijd is een heel spannende waarin de Joodse gemeenschap keer op keer opgeschrikt wordt, zoals na de aanslagen in Parijs. Een goede relatie bewijst zich bij een crisis.” Het investeren in elkaar is niet altijd makkelijk, stelt Goedendorp: “Als Protestantse Kerk hebben we, naast de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël, uitgesproken dat ook het Palestijnse volk ons ter harte gaat.” OJEC is een van de organisaties die de Protestantse Kerk ondersteunt in het werk van Kerk en Israël.

Actieweek vluchtelingen

Kerk in Actie steunt vluchtelingen wereldwijd en organiseert daarom van 27 september tot en met 4 oktober een actieweek voor vluchtelingen. ​Kerken worden opgeroepen om tijdens de eredienst te bidden en te collecteren voor de noodhulp aan vluchtelingen. Vanuit het Landelijk Dienstencentrum bellen vrijwilligers de hele week donateurs met de vraag om een bijdrage te geven. Kerk in Actie ondersteunt al jaren gastvrije kerken en organisaties, die zich inzetten voor gevluchte, dakloze en ontheemde mensen; in Europa, in Noord-Irak, Syrië en in Nederland. Op www.kerkinactie.nl/vluchtelingen zijn verschillende manieren op een rij gezet hoe kerken en donateurs in actie kunnen komen. Door aandacht te vragen voor vluchtelingen tijdens de kerkdienst, te collecteren, gemeenteleden te enthousiasmeren om te geven en acties te organiseren. Ook is het mogelijk om tijdens de actieweek langs te komen op het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Utrecht om deel te nemen aan de bel-actie. Elke dag tussen 9.00 en 21.00 uur zullen vrijwilligers hiervandaan naar donateurs bellen. Iedereen die wil helpen bellen, of diegene nu alleen wil komen of met de hele diaconie, is van harte welkom.

De PGA gaat groen!

Het College van Kerkrentmeesters heeft een belangrijke stap gezet om zuiniger om te gaan met elektriciteit teneinde minder delfstoffen te verstoken en minder CO2 in de atmosfeer te brengen. Die belangrijke stap betreft het voornemen om zonnepanelen op het grote platte dak van de Opstandingskerk te plaatsen. De voorbereidingen zijn in volle gang. Op zondag 13 september startte de actie om de leden van de PGA zo veel mogelijk te betrekken bij dit initiatief door de verkoop van donatiecertificaten. De actie begon in de Opstandingskerk zelf waar donatiecertificaten à € 10,00 (overeenkomend met 4 dm² zonnepaneel) grif van de hand gingen. Natuurlijk kunnen alle PGA-leden die de heelheid van de schepping een goed hart toedragen, donatiecertificaten kopen. Dat kunt u doen door € 10,00 of een veelvoud daarvan over te maken naar bankrekening NL10 INGB 0000851500 ten name van Wijkkas Opstandingskerk, onder vermelding van 'ZonOp'. Donateurs krijgen hun certificaten over de post toegestuurd. De gift is fiscaal aftrekbaar. Het ZonOp Team

Opstandingskerk Rijksmonument

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) de Opstandingskerk alsmede het huidig kerkelijkbureau aan de Rosendaalseweg 505 en 507 te Arnhem aangewezen als beschermd monument in de zin van de Monumentenwet 1988. Als college van kerkrentmeesters hebben wij ons uitgebreid laten adviseren omtrent de gevolgen voor ons. Deze bleken overwegend positief te zijn. Uiteraard moeten we in de toekomst aan de voorwaarden voldoen die bij de status van Rijksmonument behoren, daar tegenover staat dat we voor het onderhoud een beroep kunnen doen op Rijkssubsidie de zgn. SIM (subsidie instandhouding monumenten)-regeling. De Raad voor Cultuur schreef aan de minister het volgende in haar advies: “De Opstandingskerk is nog in grote mate gaaf en is nog als protestantse kerk in gebruik. De kerk is zeldzaam omdat dit een van de eerste gereformeerde kerken is (waar het woord altijd belangrijker was dan het beeld) waar monumentale kunst een belangrijke rol speelde in het ontwerp. Cultuur historische waarde: Het kerkgebouw is een uitdrukking van de ontwikkelingen op religieus gebied, met name die in de gereformeerde kerk. De Opstandingskerk is als nieuwe wijkgemeente een voorbeeld van de naoorlogse expansie. Het kerkgebouw is een uitdrukking van de naoorlogse verzuiling. In de Opstandingskerk wordt dit geïllustreerd door de vele nevenfuncties. De Opstandingskerk is een voorbeeld van het in de jaren 19501960 vaak toegepaste type zaalkerk. Kenmerkend voor de naoorlogse kerkenbouw is de klokkentoren van bescheiden formaat. Architectuur- en kunsthistorische waarde: Het kerkgebouw is een voorbeeld van het naoorlogse neoexpressionisme, te herkennen in de ei-vormige plattegrond, de plastische, gebogen gevels van de kerkzaal en de afgeronde vorm van de toren. De Opstandingskerk is een belangrijk ontwerp binnen het oeuvre van de Arnhemse archtitect Ir.Jan Rotshuizen (19172007). Rotshuizen ontwierp zowel het exterieur als het interieur. De Opstandingskerk heeft een bijzondere vormgeving. De kerk vertoont neo-expressionistische trekken door zijn afgeronde

hoeken (ook van de toren) en niervormige plattegrond. Daardoor is deze kerk een vrij unieke variant van een verdiepingskerk. Het gebouw kent een contrast in de architectuur van de kerkzaal en die van de secundaire ruimtes. De kerkzaal is een besloten ruimte met weinig en hooggeplaatste ramen, waardoor de buitenwereld buitengesloten wordt en tegelijkertijd een sterke concentratie naar binnen ontstaat, op het liturgisch centrum. De secundaire ruimtes daarentegen zijn open vormgegeven, met grote raampartijen. In het kerkgebouw zijn kunstwerken aanwezig als het glas-inbeton en het wandkleed. De kerk illustreert de opkomst van het toepassen van kunst van religieuze aard in de protestantse kerkbouw, wat een breuk met het verleden betekende. Het wandkleed domineert de ruimte door zijn omvang en de soberheid van de verdere inrichting. Situationele en ensemblewaarde Het kerkgebouw is zeer beeldbepalend door de vrije en verhoogde ligging op een helling langs een drukke verbindingsweg. Ook door zijn omvang is het gebouw beeldbepalend. De klokkentoren werkt als een markeringsteken. De situering en opzet van het gebouw is afgestemd op het terrein en maakt gebruik van de reeds aanwezige niveauverschillen. De verhoogde ligging met een oprit naar het voorplein maakte een letterlijk “opgaan” naar kerk mogelijk. Dit laatste is vaker toegepast bij kerken uit deze periode. Gaafheid en herkenbaarheid Het exterieur en het interieur zijn op enkele punten aangepast, waardoor de gaafheid zeer beperkt is aangetast. Het aanzien van het gebouw is niet wezenlijk veranderd. Het beeld van de eivormige kerkzaal met klokkentoren is er nog. In het interieur is de oorspronkelijke plattegrond nog grotendeels aanwezig, evenals interieurafwerkingen en elementen als de kansel, doopvont en wandkleed. De toegevoegde raampartij in de kerkzaal is een aantasting van de beslotenheid van de zaal, maar is aan de minst zichtbare zijde gerealiseerd. De oorspronkelijk indeling van de kosterswoning is nog te herkennen aan de aanzetten van de binnenwanden. De uitbreiding aan de voorzijde is in stijl uitgevoerd. De nieuwe entreepartij is door zijn vormgeving als latere toevoeging herkenbaar. Het karakter van het oorspronkelijke bankenplan is nog gedeeltelijk aanwezig. De gaafheid is behouden, ondanks het vervangen van enkele ramen. Het kerkgebouw is als zodanig nog steeds herkenbaar en functioneert nog steeds als protestantse kerk. De hoge en vrijstaande ligging aan een pleintje en gazon langs de verbindingsweg is nog altijd van toepassing. Zeldzaamheid De kerk is een van de eerste gereformeerde kerken (waar het woord altijd belangrijker was dan het beeld) waar monumentale kunst een belangrijke rol speelde in het ontwerp. Dat geldt bijvoorbeeld voor het glas-in-betonraam aan de zuidgevel van de kerk, maar vooral voor het grote wandkleed achter het liturgisch centrum dat in het ontwerp van de kerkruimte al ingepland was. “ Op grond van dit advies heeft de Minister besloten de kerk aan te wijzen als Rijksmonument. Een besluit waar we als PGA best trots op mogen zijn. De Opstandingskerk is nu het tweede Rijksmonument binnen de PGA. De Bonifatiuskerk in Elden had n.l. deze status van Rijksmonument al. Mocht u nog vragen hebben over dit onderwerp, dan kunt u ons uiteraard benaderen. Wij zullen u dan waar mogelijk verder informeren. Hartelijke groet, College van Kerkrentmeesters PGA Geert Beltman, voorzitter 7

Actualiteiten - Agenda De Zijp: Lezing Huub Oosterhuis over ‘150 psalmen vrij’ Op vrijdag 16 oktober komt Huub Oosterhuis naar De Zijp voor een uitleg over de Psalmen vrij. Tussendoor zullen we enkele psalmen zingen (mmv het Zijpkoor). Het programma zal hij ’s avonds herhalen zodat meer mensen het bij kunnen wonen. Tijd: van 15.00 – 17.00 uur OF 19.30 - 21.30 uur. Plaats: Elisabethkapel, Zwarteweg 25 te Arnhem. Kosten: vrijwillige bijdrage. Vooraf aanmelden via [email protected] o.v.v. Aanmelden Psalmen, en daarbij aangeven: middag of avond en met hoeveel personen. Op zondag 27 september is weer onze maandelijkse oecumenische viering in de Elisabethkapel, Zwarteweg 25. Aanvang: 11.00 uur. Voorganger is pastor Ans Ponger. Lees verder op pagina 13.

Boekenmarkt op woensdag 4 november en op zaterdag 7 november 2015 in ‘de Bakermat’ van de Diaconessenkerk

Tijdens de Jaarlijkse Bazar op woensdag 4 november wordt ook dit jaar weer een grote boekenmarkt georganiseerd van 10.00 tot 17.00 uur in het wijkcentrum de Bakermat onder de Diaconessenkerk. Na het succes van vorige jaren zal deze ook op zaterdag 7 november nog open zijn van 10.00 tot 16.00 uur. Voor weinig geld kun je jezelf en anderen verrassen met een mooi boek of boekwerk, voor jong en oud, overzichtelijk gerangschikt naar verschillende thema’s: van ontspannen tot studieus. In de loop van het jaar wordt de nieuwe aanvoer in ontvangst genomen en geselecteerd op kwaliteit en onderwerp. Om het aanbod interessant en actueel te houden, is regelmatig aanvulling nodig van de voorraad. Door het aanbod van bewoners uit de wijkgemeente en van anderen die af en toe grote opruiming houden, lukt het meestal goed een aantrekkelijk aanbod te behouden. De opbrengst is samen met die van de bazar voor de helft voor algemene goede doelen, zoals vorig jaar de Federatie Paardrijden Gehandicapten bij Manege ’t Biobos en een bijdrage voor een kapschuur voor woongroepen van Siza in de Weissenbruchstraat. De andere helft is voor kerkelijke doeleinden zoals verbetering van het wijkcentrum ‘de Bakermat’, ondersteuning van het jeugdwerk e.d.. De werkgroep boekenmarkt nodigt u van harte uit de komende tijd onze voorraad te verrijken met nog goede boeken die u wel kwijt wilt en die nog verkoopwaardig zijn. U kunt met onderstaande personen contact opnemen voor het aanleveren of ophalen van uw overtollig geworden schatten. Bij voorbaat onze dank. Jan Siert Wiersema, 026-4420720, Tjissie Clifford 4439160. 8

Signs of Hope waar shalom en salam elkaar ontmoeten

De commissie Kerk en Israël heet iedereen van harte welkom op woensdag 7 oktober om 20.00 uur in de Bethlehemkerk. Hier zal de korte documentaire 'Signs of Hope' worden getoond, die een indruk geeft van een andere kant van de situatie in Israël. De avond wordt ingeleid door Dineke Houtman. Israël is een prachtig land, een bijzonder land, maar ook een land vol problemen. Twee volken hebben claims op hetzelfde kleine stuk land, met als gevolg een grimmig en soms gewelddadig conflict. En bruggenbouwers die proberen de kloof te overbruggen door ontmoetingsprojecten. Kerk in Actie ondersteunt dit soort initiatieven. Info: ds. Menno Leistra, telefoon 06-47080523.

Oorlog & Vrede in de muziek

In het kader van Thee met Thema vindt op zondag 27 september een nieuwe ontmoeting plaats, die handelt over het thema Oorlog en Vrede in de muziek. Hoewel het logisch lijkt dat er in tijden van oorlog weinig ruimte is voor uitingen van kunst, is de verbintenis tussen oorlog en kunst juist een heel hechte. Veel componisten hebben rondom dit thema boeiende werken geschreven. Vaak met een boodschap die aanzet tot nadenken. Wouter Verhage, musicus en dirigent, neemt u mee in een reis langs muziekstukken die zijn gecomponeerd rondom oorlog, geweld en terrorisme. Datum: 27 september 2015 van 16.30 – ca 18.00 uur Plaats: Vredebergkerk, Van Toulon v.d. Koogweg 3, Oosterbeek Vanaf 16.00 uur staan thee en koffie klaar. Ieder die zich wil laten zien en horen is van harte welkom. Informatie: Leen van Doorn, tel. 026 333 3854.

Presentatie inventarisatie van het Overleg Kerken en Overheid

Op dinsdag 13 oktober zal van 19.30-21.30 uur de inventarisatie die het OKO heeft gehouden onder 25 kerken en kerkelijke groeperingen van hun activiteiten op het gebied van ontmoeting, hulpverlening, bezoekwerk en zingeving worden aangeboden aan de Arnhemse wijkteams. De bijeenkomst zal plaatsvinden in de Parktoren Arnhem, Nieuwe Stationsstraat 20, 15e verdieping, 6811 KS Arnhem. Zie voor het hele artikel: www.kerkperspectief.nl/OKO De Christenvrouw,– interkerkelijke ontmoeting voor geloofsopbouw en bemoediging Toerustingsochtend op: maandag 12 oktober Plaats: Kruiskerk, Lisdoddelaan 30, 6832 EC Arnhem Tijd: 9.30 – 11.30 uur (koffie: 9.30 uur) Spreker: hr. Rob van Eck Thema: De 7 wereldwonderen (digitale presentatie)

De Christenvrouw - Arnhem is een vereniging die haar grondslag en motivatie heeft vanuit de Bijbel.

Ondersteuning Implementatie beleidsplan.

Door het moderamen van de Algemene Kerkenraad is contact opgenomen met de landelijke kerk om iemand te vinden die ons kan helpen bij de implementatie van het beleid zoals dat is omschreven in het nieuwe beleidsplan. Uiteindelijk kwamen we terecht bij Jan Boer. De volgende maand hoopt hij zijn eerste stappen in Arnhem te zetten. Om met hem kennis te maken een kort interview met hem. Jan, wil je in het kort iets over jezelf vertellen? Ik ben geboren en getogen in Wapenveld. Na een bedrijfskundestudie in Tilburg kwam ik bij Philips in Huizen terecht als projectplanner, later bij AT&T als organisatieadviseur. Prachtig werk, maar het hart trok naar iets anders. Ik maakte dan ook de overstap naar werk in de kerk als jeugdwerkadviseur en volgde in deeltijd de HBO-opleiding theologie. En ondertussen ben ik dus senior gemeenteadviseur voor de Protestantse Kerk in Nederland. In Utrecht? Nee, ik werk vanuit ons huis in Putten en ben het aanspreekpunt voor het werk in de classes Apeldoorn, Bommel, Harderwijk en Nijkerk voor het hele spectrum van dienstverlening. Óns huis? Ja, ik woon er met Hettie, mijn vrouw. De kinderen zijn de deur al uit. Maar ze komen gelukkig, samen met hún kinderen, wel regelmatig bij ons over de vloer. Waar moet ik aan denken bij ‘het hele spectrum van dienstverlening’? Daar hebben we een ‘ABC’tje’ voor: Advisering op allerlei terreinen van gemeentezijn: gemeenteop bouw, pastoraat, diaconaat, missionaire vernieuwing, liturgie, beleidsvorming, conflictbemiddeling, interne en externe commu nicatie, vrijwilligersbeleid enz. Begeleiding van een veranderings- en vernieuwingsproces, beleids planprocessen en revitaliseringstrajecten, fusies en ruzies, kerken raadsweekenden en bezinningsbijeenkomsten, en Cursussen, van pastoraat tot beroepingswerk en van kerkbeheer tot missionair werk, diaconaat etc. En als we geen cursus ‘op de plank hebben liggen’, is er ook altijd maatwerk mogelijk. Kortom: Dienstverlening op maat. Nou noemde je net in het rijtje van classes waar je voor werkt niet ‘Arnhem’ Nee, dat klopt. Gemeenteadviseur voor Arnhem is collega Trix Drewes. Ik kom alleen om het implementatieproces te ondersteunen. Hoe ben je ‘senior gemeenteadviseur’ geworden? Gewoon solliciteren. En dat ik breed ben opgeleid heeft natuurlijk meegewerkt dat ik ben aangenomen. Maar ik merk nu zelf ook hoe belangrijk, naast de ervaring in het bedrijfsleven, de ervaring is als ouderling in meerdere plaatsen, het scribaat en de brede waaier van kerkenwerk waarbij ik betrokken ben geweest. Ik ben er een groot voorstander van om in de beleidsontwikkeling gemeenteopbouw, organisatie en financiën dicht bij elkaar te houden. En daarin kan ik dus mooi de opleidingen en ervaring combineren. Ja, en dat ‘senior’ is niet omdat ik ondertussen 54 jaar ben, maar na vier jaar gewoon gemeenteadviseur nu ‘meewerkend voorman’ van het team Gelderland met 7 gemeenteadviseurs. En nu ga je volgende maand in Arnhem aan de slag om het implementatieproces van het beleidsplan te ondersteunen… Ja, mijn werk spitste zich steeds meer toe op omvangrijke projecten in grotere gemeenten zoals bijvoorbeeld Kampen, Deventer, Apeldoorn en Amersfoort. Zo is men ook bij mij terecht gekomen. Het eerste contact is al aan het begin van het jaar gelegd maar toen zat ik nog vol met andere projecten. Nu de start in Arnhem dichterbij komt krijg ik er ook steeds meer zin in. We wensen Jan Boer veel succes toe in zijn nieuwe functie.

Spirit

Pionier in Schuytgraaf bij de PKN en de PGA: Evert W. Brink MA tel.: 0640177474, e-mail: [email protected] Geduld Een collega-pionier van mij, ergens uit het Westen, heeft moed gevat. Haar kerkenraad bleek er toch niet con amore achter te staan, was wel heel erg bezig met ‘houen wat we hebben’, ingekaderd door kerkmensen wier hoogste passie een kloppende boekhouding schijnt. Een kloppend hart leek ver weg. Het rook naar conserveren en angst in deze middelgrote Randstadstad. En toch ging ze er tegen aan, samen met haar man, allebei pensioendominees. Dat laatste maakt het wel meer onafhankelijk. Eerst maar ’ns kennismaken met wie er wonen en wat zij beleven in deze vinexwijk (let wel: zo’n vijftig protestanten op achtduizend inwoners). Contacten hebben met de wijkagent, de wijkvereniging, winkeliers in het gloedjenieuwe winkelcentrum. Ze mocht er eens in de week met een kraampje staan, hoewel Piet van Jan van Piet van de vette haring niks wilde weten van de ‘kerruk en al die hypocrieten’, terwijl Tarik de halalslager het best vond, als het maar niet teveel voor zijn etalage was. Tsja, en inmiddels is ze bezig met een soort bruin café voor ‘groene’ mensen: mensen die elkaar willen ontmoeten, die nieuwsgierig zijn, wel besef van ‘Meer’ maar minder van de goede boodschap van liefde en verzoening door Jezus Christus. De support komt nu van een groep pinkstermensen en enkele vrijgemaakte gezinnen. Dat dan weer wel. Wat ik van deze collega geleerd heb, toen ik haar onlangs sprak? Geduld, veel geduld en in kleine stappen. Jaren was dit domineespaar als zendelingen werkzaam in Azië. Geduld is: dat er na ruim vijftig jaren van onderwijzen, preken, bidden, meeleven (ook door voorgangers) een mens opstond, tot geloof kwam en zich liet dopen! Daarom, en in diep geloof, vatte zij moed en ging ‘gewoon’ (weer) bezig, nu in het weerbarstige Nederland. In vertrouwen in de voetsporen van Jezus Christus, die uit is op mensen redden en om zich heen verzamelen, ook vandaag. Ik geloof dat we daar naar op weg zijn: minder in hout en steen, meer van mensen onderweg. God de Schepper en Grote Genieter geeft duizendvoud om te genieten, om er niet ‘wat’ maar heel veel van te maken, een veelkleurig, veelzijdig kunstwerk, om thuis te komen en om aan te bouwen, om elkaar te verrassen, om te proeven: ‘wow! het is goed, smaakt naar meer!’ Groen Vandaag voel ik mij groen. Niet van dat sluike, Ontluikende, aarzelend groen, dat zal ik wel of zal ik niet doen groen, dat beetje gelige, melige, fletse, welhaast ouderwetse groen. Nee, vandaag voel ik mij groen zoals een malse weide, een diepgeworteld donker groen, dat zeker weten, ietsje vileine, niet te peilen barstensvol leven groen. Vandaag nog wil ik groeien, morgen zal ik bloeien! (Frouke Arns, stadsdichter Nijmegen 2015)

Hartelijke groet, Evert W. Brink

9

Uit het College van Diakenen Het is al weer heel wat jaren geleden dat ik in elk nummer van Kerkperspectief een column schreef met nieuws vanuit de Algemene Kerkenraad. Het waren voor mij inspirerende momenten om met het Arnhemse kerkenwerk bezig te zijn. Ik doe het nu opnieuw, maar nu specifiek vanuit de Diaconie. Bij diaconie denken wij aan dienen. De diaconie zien wij zo ongeveer als de sociale zorg van de kerk. In haar diaconale werk zoekt de kerk de vrede van de stad waarin wij wonen. Daarom ook bidden diakenen elders vaak het kyriëgebed en helpen ze bij het inzamelen van onze gaven. Maar juist deze gedachten over het diaconaat zijn binnen de theologie op de helling gezet. Nieuw onderzoek heeft ons beeld van de diaconie in de Bijbel en de vroege kerk behoorlijk bijgesteld. Uit dat onderzoek blijkt dat het Griekse woord diakonos ruwweg drie betekenissen heeft: • een diakonos is iemand die de volmacht heeft en het vertrou wen geniet om een belangrijke of zeer vertrouwelijke bood schap over te brengen; • een diakonos kan ook iemand zijn die bemiddelt of op een ander manier tussenpersoon is; • en een diakonos kan ook duiden op de dienst en verzorging die in opdracht van de ene persoon aan de andere wordt ver richt. Al deze betekenissen hebben één belangrijke trek gemeen: bij een diakonos gaat het om het leggen van verbindingen. Een diaken heeft een mandaat, is verbindingsofficier. Een diaken geniet het vertrouwen om belangrijke boodschappen over te brengen: strategische informatie b.v. een heimelijke liefdesverklaring of het evangelie van Jezus. En als dat zo is, dan is het niet zo eenvoudig meer om onderscheid te maken tussen wat nu diaconaal is en wat missionair. Het werk van de diaken in de Bijbel en de vroege kerk is namelijk eerder missionair dan diaconaal te noemen. In mijn eigen woorden: de diaken is het koppelteken tussen stad en kerk. Voor mij is een diaken een postillon d’amour, iemand die het vertrouwen geniet om de boodschap over te brengen dat God de wereld alzo heeft liefgehad. Zonder de ontferming waarmee Jezus kijkt naar mensen, zonder de bewogenheid met de ander kan geen enkele boodschap van liefde overkomen. Het gaat er niet om dat we een boodschap hebben voor de wereld en daarmee naar de mensen toe gaan. Diaken zijn, postillon d’amour, betekent dat we ons moeten oefenen om koppelteken te zijn, dat we met aandacht en ontferming getuigen zijn van wat er in de levens van mensen om ons heen gebeurt en dat we dáár dan een boodschap aan hebben. Als er ergens hoop is voor de kerk, dan is die te vinden in onze bewogenheid en in deze roeping: hartstocht en werkelijke aandacht voor mensen. Alles wat je aandacht geeft, groeit immers! Ik hoop dat we met de Diaconie van de PGA zo de vrede in de stad zoeken. Want in haar vrede zullen ook wij vrede hebben. Tot slot deze keer een aantal actuele bezigheden van het College van Diakenen. Welke bijdrage kan de diaconie leveren aan het oplossen van het grote vluchtelingenvraagstuk? Kunnen we plaat10

selijk meewerken met de gemeente Arnhem? Kunnen we voor huisvesting zorgen? Willen onze gemeenteleden als vrijwilligers optreden? Zomaar wat vragen waar we actief mee bezig zijn. De Algemene Kerkenraad heeft de jaarrekening over 2014 vastgesteld. Hij ligt ter inzage op het Diaconaal bureau. U kunt ook mij opbellen voor een nadere toelichting. Het beleidsplan voor de periode 2016 t/m 2020 vordert gestaag. Binnenkort leest u er meer over. Op zaterdag 17 oktober van 12.00 tot 16.00 uur wordt bij het Rozet een gezamenlijke manifestatie gehouden om de wereldvraagstukken ten aanzien van voedsel, armoede en uitsluiting onder de aandacht te brengen. Vertegenwoordigers van een aantal Arnhemse organisaties geven informatie. Joop Vos

Uit de wijkdiaconie Presikhaaf

Het nieuwe seizoen gaat weer van start en als Bethlehemkerk mogen we dan weer een lezenswaardig artikel in dit blad schrijven. We weten het al bijna een jaar, maar toch is het piekeren… Wat is het vermelden waard vanuit de diaconie voor Presikhaaf en omstreken? Natuurlijk is er veel te doen op diaconaal gebied, maar of we voldoende doen? We hebben zo onze vaste, maar ook nieuwe dingen en wat er aan vragen op ons pad komt wordt zeker gehonoreerd met aandacht en -waar nodig- met praktische en/of financiële gaven ondersteund. Soms dichtbij, soms ver weg. ‘Ons’ sponsorkind in Kameroen maakt het goed: Ze studeert hard, is nu 16 jaar en met nog 2 jaar steun vanuit onze gemeente zal ze als 18-jarige behoorlijk toegerust zijn om in haar eigen levensonderhoud te kunnen voorzien, omdat ze goede kansen heeft op de arbeidsmarkt in tegenstelling tot veel van haar leeftijdsgenoten daar. Fijn om te horen dat het haar goed gaat. In het najaar zullen we met belangstelling haar brieven lezen als de delegatie artsen vanuit Rijnstate weer afreist naar Njinikom, de plek waar Ngono op school zit. Een nieuw kerkje in Siboras, Noord Sumatra, waar één van onze diakenen opgroeide, wordt nog steeds (sinds 2012) afgebouwd met bijdragen uit de gemeente daar. Maar omdat men daar de mensen oproept om ter kerke te gaan met behulp van het geklingel van autovelgen (!), zou men zo graag een échte kerkklok hebben. Dat kost nogal wat en daaraan gaan we als Bethlehemgemeente bijdragen. Mooie kans om als krimpende gemeente de fakkel, of liever het geluid van het Evangelie door te geven. En die gemeente is echt vrijgevig als het gaat om praktische hulp, ver weg én dichtbij. Hoe concreter, hoe beter. Maar… wat moeten/kunnen we doen met de groeiende stroom asielzoekers? Hoe kunnen we onze zorgen omzetten in daden

‘De tijd was er rijp voor’

als het gaat om de drama’s die zich afspelen aan de grenzen van en inmiddels ook midden in Europa?? Ze lopen (nog) niet door de straten van Presikhaaf, komen niet in grote getale aan op ons stationnetje, staan niet met geïmproviseerde tentjes in ons park. Ongetwijfeld zouden er dan gemeenteleden op de been komen om water, brood, kleding uit te delen. We worden op het nieuws en in de kranten overspoeld met de meest verschrikkelijke verhalen: 71 mensen in een koelwagen gestikt … het jongetje van 3 jaar op het strand van Bodrum… station in Boedapest bomvol mensen die nergens heen kunnen/mogen… en ongetwijfeld nog veel actuelere zaken rondom dit werelddrama. Ik moet dit artikel al vroeg in september klaar hebben; hopelijk zijn er inmiddels hoopgevende plannen. Wat te doen als diaconie? Als mens, met o.a. als opdracht van hogerhand om de vreemdeling te herbergen, de behoeftige te voeden en te voorzien van onze tweede jas… Laatst zag ik een uitzending op de televisie over de oplossing van de woningnood in ons land, kort na de oorlog. Dat was me nogal wat: in sommige steden moest iedereen die ruimte over had in z’n huis, kamers afstaan voor inwoning door jonge gezinnen, echtparen… Privacy?… dat telde toen nog niet blijkbaar. En wat te denken bij het tientje van Lieftinck? Zowel zij die zich schuldig gemaakt hadden aan de zwarte handel als de slachtoffers ervan… allemaal 1 tientje. 2015: Nee, het wórdt niet meer voor ons bepaald. Ieder heeft zijn eigen verantwoordelijkheid!! En dat maakt het juist ook lastig. Wat te doen met de 3 kamers in ons huis, waar vroeger onze kinderen bivakkeerden en nu slechts af en toe logeren? En ….hoe om te gaan met het geld ‘waar we echt recht op hebben’? Er valt heel wat te overwegen in deze tijd. Het moet alleen niet bij overwegen blijven. Laten we, als diaconieën in de stad Arnhem, onze ogen, oren en vooral harten openhouden voor dat wat in de komende tijd op ons pad komt. Diaconie Bethlehemkerk, Wil Terwel

Met enige regelmaat wordt op deze plaats het leven en werken in woonzorgcentrum Vreedenhoff belicht. Eerder vertelde directeur Wout Oldhoff over de ontstaansgeschiedenis, de banden met de Protestantse Gemeente Arnhem en het Vreedenhoff anno 2015. Nu is de beurt aan mevrouw Van Omme, die er sinds 14 februari woont. Eind september is ze 92 geworden. “De tijd was er rijp voor”, zegt ze. “Mijn gezondheid ging achteruit, ik heb geen familie of vrienden meer waarop ik een beroep kan doen, dus ik moest zorgen dat ik ergens onder dak kwam. Bovendien vond ik het ’s nachts steeds enger, zo in mijn eentje. Ik had last van benauwdheid, kreeg hartkloppingen. Ik ben rond gaan kijken waar ik zou willen wonen en waar ik terecht kon. Het werd Vreedenhoff. Mijn zus heeft hier ook gewoond, dus ik kende het een beetje. Het eerste appartement dat me aangeboden werd, heb ik geweigerd. Dat ging me net iets te snel, ik moest toch nog even wennen aan het idee. Bovendien was het een appartement op de begane grond, terwijl ik liever iets hoger zit. Dan voel ik me veiliger. Nu zit ik op de tweede etage, uitzicht op de bomen en op de weg. Natuur en bedrijvigheid. Prachtig toch?! Hiervoor heb ik 35 jaar aan de Wichard van Pontlaan gewoond. Ik heb daar heerlijk gewoond. Ik heb niet eens veel weg hoeven doen, toen ik hier naartoe verhuisde. Bijna alles kon mee. Het is me niet zwaar gevallen, eerlijk gezegd gleed er een spanning van me af toen ik hier kwam wonen. Mocht er nu iets met me gebeuren dan is er altijd iemand in de buurt. Ik zal niet dagen alleen liggen met een gebroken heup of zoiets… Iedere nacht komt er iemand even kijken. Dat geeft me zo’n rust. Ja, natuurlijk geef ik wat van mijn zelfstandigheid op. Maar komt dat omdat ik hier woon of omdat ik ouder word? Bovendien kan ik veel zelf bepalen. Ik ben bijvoorbeeld geen groepsmens. Ik houd niet zo van gezelschappen, ik ben graag alleen, al vind ik het ook leuk als er af en toe iemand langskomt. Dus ik kies uit alle activiteiten die aangeboden worden wat ik leuk vind om te doen. Ik ga naar muziekmiddagen, maar niet samen koffiedrinken, dat past niet zo bij mij. Want weet je wat het gekke is? Ik voel me, al ben ik bijna 92, toch vaak een stuk jonger dan de andere mensen die hier wonen. Veel mensen zitten maar wat te zitten, maar ik doe altijd wel wat. Ik lees, ik puzzel, ik breng de kranten rond in mijn gangetje. Dat houdt me in beweging. Maar eerlijk gezegd betrap ik mezelf er ook wel op dat ik soms zomaar wat in slaap sukkel. Ik ben toch bijna 92 hè! Een vriendin van mij wilde absoluut niet naar een verzorgingshuis. Dat leek haar verschrikkelijk. Ik herken dat niet. Ergens moet je loslaten. Ik heb veel moeten loslaten in mijn leven. Dat is akelig, en dat blijft moeilijk. Maar toch zul je dat in je vingers moeten krijgen. Het leven en je leeftijd dwingt je daartoe. Je leert je aanpassen en dan moet je niet drammen en zeggen dat je dat niet kan. Je kunt het leren! En je hoeft het bovendien niet alleen te doen. Ik word geholpen. Door mensen, door God. Zo voel ik dat. Niet elke dag trouwens hoor. Er zijn ook tijden dat ik er niets van merk. Maar toch. En ik ga hier weer naar de kerk. Dat vind ik heel fijn. Dan voel ik weer dat ik ergens bij hoor, en dat doet me enorm goed!”

Een volgende bijdrage (in KP nr. 14) is van ds. Florie van de Hoek, de geestelijk verzorger van Vreedenhoff. 11

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Petersborg, Slochterenweg 40 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

27 september 2015

Zondag

4 oktober 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Diaconaal werk Kerk en Israël Onderhoud gebouwen

10.00 u.

ds. E.I. Pot, viering H.A. ds. P.J. Moet, Velp zie KKC Het Dorp

10.00 u.

ds. Y.M. Voorhaar

10.00 u.

ds. M.A. Maan en pastor G. Rozema, oec. viering ds. A.C. Poley, viering H.A. ds. M.H. Leistra

10.00 u.

10.00 u. 10.00 u.

10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

17.00 u.

pastor D. Juijn, Velp ds. A. Vogelzang

10.00 u. 10.00 u.

geen dienst

10.00 u.

ds. K. Dijk, Duiven ds. J.S. Heuting, Ede ds. F. Knoppers, Apeldoorn geen dienst

10.00 u. 10.00 u.

ds. P.J. Moet, Velp ds. M. Dijkstra, Ede ds. I. Lodewijk, Arnhem ds. P. Vermaat

10.15 u.

ds. M.G. Fernhout geen dienst

10.30 u.

ds. H. Spoelstra, Oss, viering H.A. ds. K. Touwen

10.30 u.

10.00 u.

ds. W. Hartogsveld

10.00 u.

10.00 u.

ds. F.Z. Ort

10.00 u.

10.15 u.

pastor G. de Boo

10.15 u.

10.30 u.

pastor J.G. te Lindert

10.00 u.

ds. F. van de Hoek

10.00 u.

10.00 u.

hr. J. Versloot, Barneveld pastor A. Poppen

10.00 u.

mw. D. Booyink, Heelsum

10.30 u.

11.00 u. 10.30 u.

Oecumenische diensten Samen Kerk Zijn in Woon-/ Zorgcentrum ‘Waalstaete’,

Waalstraat 36 Elke vrijdag 15.00 uur

2 oktober hr. T.J. Strikwerda, Arnhem 9 oktober ds. C.J. Kraai 16 oktober hr. A. Bennik, Arnhem

Verpleeghuis ‘Heijendaal’, St. Elisabethshof 201 Elke vrijdag 10.30 uur.

2 oktober pastor J. Koopman, Arnhem 9 oktober pastor M. Brussel 16 oktober pastor H. Mantel, Oosterbeek 12

10.30 u.

geen dienst ds. L. Vos, Zwolle ds. W. Hartogsveld ds. M.D. van Loo, Amersfoort pastor G. Gies zie Siongemeenschap

11.00 u.

pastor D.Th. de Mildt, Arnhem ds. F. van de Hoek, Arnhem pastor M. Jonker pastor P. Kuper, Tiel

Coventry vredesgebed

Iedere vrijdagmiddag 12.30-12.45 uur

Bidden voor de vrede.

In 160 steden over de hele wereld, die in het verleden geteisterd zijn door oorlogsgeweld, wordt iedere vrijdag dit gebed gebeden. Dit vrijdaggebed is begonnen in het in de WOII-verwoeste Coventry. In de ruines van de vernietigde kathedraal St. Michael zijn bij opruimwerkzaamheden spijkers gevonden die in een kruisvorm lagen, het Coventry Cross of Nails. Daaruit is een wereldwijde verzoeningsbeweging op gang gekomen waarbij onder meer de Gedächtniskirche in Berlijn is aangesloten, Freetown in Sierra Leone en na 9/11 New York. Rond hetzelfde middaguur vindt het vredesgebed plaats, in ieder land met een eigen thema. Arnhem is onderdeel van het Coventry Beraad Nederland waar ook Rotterdam, Den Haag, Middelburg, Deventer en Nijmegen deel van uit maken. Een speciale Coventrywerkgroep organiseert het gebed. Het gebed is iedere vrijdagmiddag om 12.30 uur in de Walburgisbasiliek. Meer informatie is te verkrijgen via het tel.nr. 026-4424567.

Rooster Erediensten

Opstandingskerk Rosendaalseweg 505 Diaconessenkerk Iz. Evertslaan 11 Siongemeenschap in KKC Het Dorp Dorpsbrink 7 Bethlehemkerk Honigkamp 25 Salvatorkerk Salvatorplein 274 De Regenboog Oec.Wijkgem. Petersborg, Slochterenweg 40 De Kandelaar Den Haagweg 1 De Rank (Bonifatiuskerk) Huissensedijk 10 Remonstr. en Vrijz. Prot. Parkstraat 31a Eusebiuskerk Kerkplein 1 Waalse Kerk Gasthuisstraat 1 (naast pol.bureau) Evang. Luth. Gem. Arnhem Spoorwegstraat 8-10 Dorpskerk Schaarsbergen Kemperbergerweg 806 Protestantse Kerk te Rozendaal Kerklaan 17 Ziekenhuis Rijnstate Wagnerlaan 55 K.K.C. Het Dorp Dorpsbrink 7 Verz. huis Vreedenhoff Esperantolaan 2 Verz. huis De Drie Gasthuizen Rosendaalseweg 485 Verpl.huis Regina Pacis Velperweg 158 Verpl.huis Eldenstaete Mr. D.U. Stikkerstraat 126

Zondag

11 oktober 2015

Zondag

18 oktober 2015

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Door wijk te bep. diaconaal doel Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

1e coll.: 2e coll.: 3e coll.:

Kerk in Actie - werelddiaconaat Plaatselijk kerkenwerk Onderhoud gebouwen

geen dienst i.v.m. tehuizenzondag 10.00 u. pastor B. Elenbaas, Arnhem drs. Th.D. van Loenen

10.00 u.

ds. P. de Vries, Beilen ds. J.P. Eijgenraam, dienst voor Jong en Oud geen dienst

10.00 u.

10.00 u.

ds. K. Dijk, Duiven ds. M.A. Maan, viering H.A. ds. I. Lodewijk, Arnhem ds. C.J. Kraai, viering H.A. ds. J.P. Eijgenraam, viering 25 jr Cantorij pastor A. Govaart

10.00 u.

ds. H. Oostdijk-van Andel

10.00 u.

ds. A. Vogelzang

10.00 u.

drs. C. Hendriks, Ede hr. J.A. Noordeman, Arnhem geen dienst

10.00 u.

ds. A.D. Poortman, Veendendaal dienst v. doven en slechthorenden ds. M.G. Fernhout

10.00 u. 10.30 u. 10.00 u. 10.00 u.

10.15 u.

10.30 u.

10.00 u.

10.15 u. 10.15 u.

ds. C. de Gooijer, Deventer geen dienst

10.30 u.

ds. A.J. Metske, Arnhem ds. W. Hartogsveld

geen dienst 10.30 u. 10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

ds. K. Touwen, viering H.A. ds. L. Oosthoek, Arnhem ds. F.Z. Ort, viering H.A. pastor G. de Boo

10.00 u. 10.00 u. 10.15 u.

zie Siongemeenschap 10.00 u.

ds. G. Bomer, Doesburg ds. J.P. Dam-Oskam zie Siongemeenschap

10.00 u.

ds. F. van de Hoek m.m.v. Toos Kooistra, zang ds. Y.M. Voorhaar

10.00 u. 10.00 u.

11.00 u.

pastor A. Poppen

11.00 u.

10.30 u.

pastor B. de Groot-Kopetzky, Nijmegen

10.30 u.

hr. J.A. Noordeman, Arnhem mw. J.A. Abbing, Velp pastor A. Poppen pastor J.A.M. Bakker, Arnhem

Oecumenische vieringen ‘De Zijp’

Elisabethkapel, Zwarteweg 25 Datum: zondag 27 september Aanvang: 11.00 uur Voorganger: pastor Ans Ponger Medewerking: Zijp-koor o.l.v. Elin Meijnen Piano: Mark Walter Thema: 1 Samuel 3

Zin op Zondag: De schone kunsten Zin op Zondag

Iedere 1e zondag van de maand om 12.00 uur, in de Waalse kerk. Dit seizoen: ‘De schone kunsten’.

Zondag 4 oktober, 12.00-14.00 uur Inleiding Marcel Barnard Waalse Kerk (Gasthuisstraat 1, Arnhem – naast het politiebureau) Vrijwillige bijdrage (richtbedrag € 8,--)

13

Opstandingskerk

kerkgebouw: Rosendaalseweg 505 tel. 4421810 www.opstandingskerkarnhem.nl

wijkredactie: Henk Altena tel. 3611343 [email protected] predikant: ds. Yolanda Voorhaar tel. 0318-621676 [email protected] secretariaat: Jaap de Kleijn, [email protected] tel. 361 0683 wijkkas Opstandingskerk: NL10INGB0000851500 kerkomroep: www.kerkomroep.nl

Bij de kerkdiensten

Op zondag 27 september gaat Elsje Pot bij ons voor. We vieren dan ook het Heilig Avondmaal. Op 4 oktober is het Israëlzondag. Een keer per jaar, in de tijd dat in de synagoge de Joodse feesten gevierd worden, staan we stil bij onze verbondenheid. Ondanks het feit dat velen moeite hebben met de politieke lijn van de huidige staat Israël blijft de verbondenheid in – zoals de kerkorde het verwoordt – 'het samen lezen van de Schriften met het oog op het Koninkrijk Gods'. De zanggroep verleent medewerking aan deze dienst en in de keuze van de liederen zal de verbondenheid met de Joodse traditie ook tot uiting komen. Voorganger is Yolanda Voorhaar. Zondag 11 oktober is weer de jaarlijkse tehuizenzondag. De Opstandingskerk is dan dicht, en als gemeente kerken we in de tehuizen. Intekenlijsten zullen in de weken daarvoor in de kerk liggen, zodat de tehuizen weten, op hoeveel mensen ze kunnen rekenen.

Vrijwilligersavond

Op vrijdagavond 16 oktober is er in onze kerk een avond om alle vrijwilligers te bedanken, die nu actief zijn of dat in de afgelopen jaren waren. We hebben een avondvullend programma, waarbij alle gelegenheid zal zijn voor onderling contact en bijpraten. Vanaf ongeveer half zes bent u welkom in de kerk, vanaf half zeven is er iets te eten, vanaf acht uur is er een theatervoorstelling en we sluiten af met een gezellig hapje en drankje. De theatervoorstelling is bijzonder: een vluchteling vertelt zijn verhaal, met muziek 'De liefde voor vrijheid bracht mij hier'. Wij hopen op deze wijze alle vrijwilligers te kunnen danken voor

Bethlehemkerk

Honigkamp 25, tel. 3642367 www.bethlehemkerkarnhem.nl wijkredactie: Piet Blok, tel. 3614939 [email protected] predikanten: ds. Menno Leistra, tel. 0575-845930 [email protected] ds. C.J. Kraai, tel. 0317-422188 / 06-24770523 [email protected] scriba: Nollie Kramer-Bunschoten, tel. 3612208 [email protected] wijkkas: NL39INGB 0000999000 t.n.v. wijk- en bloemenfonds Bethlehemkerk, Arnhem beheer website: Edward Eekma, tel. 3792147, [email protected]

In memoriam de heer Henk de Vries

14

Op vrijdagmorgen 4 september is overleden de heer Henk de Vries uit de Karel Doormanstraat. Een maand eerder heeft hij met plezier zijn 80ste verjaardag gevierd, niet wetend wat er nog stond te gebeuren. Op de rouwkaart stond zijn grote hobby

hun inzet. De uitnodigingen zijn inmiddels verstuurd en u kunt zich opgeven bij Bep Potjer, zodat we ongeveer weten op hoeveel mensen we kunnen rekenen. We hopen natuurlijk op een grote opkomst.

30+groep

Deze groep komt weer samen op donderdagavond 1 oktober bij Alexander te Brake. We lezen uit de 'Doornse levenskunst'. Korte hoofdstukken, maar vaak leiden ze tot diepgaande gesprekken.

Gesprekskring Drie Gasthuizen

De gesprekskring Drie Gasthuizen komt weer samen op dinsdagmiddag 13 oktober. Het is nog even afwachten waar we zitten; door de verbouwing is er momenteel geen vast ruimte beschikbaar. Maar de receptie kan dat op dat moment zeker vertellen.

Spreekuur

Op dindagmorgen van 9.30 – 11.00 uur ben ik aanwezig in de predikantskamer van de Opstandingskerk. U bent dan welkom om even binnen te lopen om iets te regelen, een afspraak te maken, of zomaar voor een kopje koffie. De kamer is in de zomertijd mooi opgeknapt en is zo een plezierige werkruimte geworden voor dat spreekuur en andere momenten in de week.

Tenslotte

Een hartelijke groet voor u allen. Yolanda

Voorhaar

Agenda

Elke dinsdag van 9.30 uur tot 11.00 uur is ds. Voorhaar aanwezig di. 29 september Ontmoetingsmiddag 14.00 uur wo. 30 september BHV cursus 13.00 uur wo. 30 september Multiculturele leesclub 19.30 uur do. 1 oktober Creagroep 9.30 uur do. 8 oktober Creagroep 9.30 uur di. 13 oktober Ontmoetingsmiddag 14.00 uur wo. 14 oktober Oec. Gesprekskring 14.00 uur vr. 16 oktober Vrijwilligersavond 17.30 uur

Autodienst

zo. 4 oktober zo. 11 oktober zo. 18 oktober

mw. Ineke Takke mw. Bep Potjer mw. Pleuni v.d. Heide

tel. 3647243 tel. 3611560 tel. 3613110

H. Altena vermeld: genietoloog, dat wil zeggen iemand die van het leven geniet! Op donderdag 10 september hebben we op Moscowa zijn leven herdacht en hem toevertrouwd aan de Heer van alle leven. Hij laat een vrouw en twee kinderen en drie kleinkinderen achter. Vooral hen wensen we de troostende nabijheid van God toe!

Allerlei

De startdienst is achter de rug! Wellicht dat we dit jaar meer kunnen met dat thema: Goede buren! Een mooi thema om op voort te borduren. Zo opperde iemand al: waarom geven we niet rondleidingen in ons kerkgebouw? Het is dan wel de vraag of mensen daarop afkomen..., kortom, stof om ons op te bezinnen… Als de startdienst geweest is, komt echt alles weer op gang. De Crea-club moest afscheid nemen van Riet Burgers. Om gezondheidsredenen lukt het haar niet meer om de voorzittershamer te hanteren. Voor haarzelf en voor de club een aderlating! Gelukkig wordt de hamer nu overgenomen door Gré Holland, ook al iemand met een lange staat van dienst in onze kerk! Dat zal vast goed komen!

De catechese op de Korenmaat is alweer begonnen. We werken net als andere jaren met het materiaal dat voor dit jaar is ontwikkeld door de pastorale dienst van de Hartenberg. Dit seizoen is het thema: De Schepping. De eerste twee bijeenkomsten gaan over Licht, licht en donker…naar aanleiding van de eerste scheppingsdag. Wat de zondagen betreft, springt de eerste zondag in oktober er wat mij betreft uit: Israëlzondag. Eén zondag in het jaar dat we extra stilstaan bij de onopgeefbare verbondenheid met Israël. In diezelfde week, op woensdag 7 oktober, komt prof. dr. Dieneke Houtman naar de Bethlehemkerk voor een lezing over Israël. Zie ook aankondiging elders in dit blad. Op diezelfde dag is er in de ochtend een bijeenkomst van de Pastorale Raad. Van 10.00 tot 12.00 uur buigen we ons onder andere over het thema Levensvragen. Een uitnodiging wordt voorbereid. Donderdag 8 oktober vergadert de Commissie Eredienst om 19.30 uur in de kapel.

op een geheel eigen wijze verwerkt in haar schilderijen. Zij toont in de wijkzaal recent groot werk, maar daarnaast ook werk op kleiner formaat. Te bekijken na de dienst of op aanvraag bij P. Blok, tel. 361 49 39. De schilderijen zijn te koop en zij wil dan een deel of de gehele prijs ter beschikking stellen voor de actie van de Diaconie van dit najaar. Mocht u interesse hebben dan kunt u contact opnemen met mij en dan zal ik zorgen voor verdere contacten.

P. Blok

Hartelijke groet, Menno Leistra

Schilderijen in de wijkzaal met een 'link' naar het

Diaconaal project van de kerken in Arnhem Noord Nog tot eind december 2015 hangen er in de wijkzaal schilderijen van Tiny van Rooij. Tiny schildert louter voor haar plezier en is al zo’n 30 jaar lid van KWA: werkplaats voor kunstzinnige ontwikkeling, die bijeenkomt in Schaarsbergen. Oorspronkelijk begonnen met het maken van aquarellen is zij nu meestal bezig met olieverf. Een totaal andere techniek. Als inspiratiebron gebruikt zij onderwerpen uit de natuur die zij

Kerktaxi

27 september 4 oktober 11 oktober 18 oktober

hr. J. v.’t Oever hr. O. Posthumus of hr. P. Rosseel hr. P. Blok hr. P. Rosseel

tel. 362 15 14 tel. 361 55 65 tel. 363 63 35 tel. 361 49 39 tel. 363 63 35

P. Blok

Diaconessenkerk en Siongemeenschap wijkredactie: Inge Veldhuis, e-mail: [email protected]

Diaconessenkerk

kerkgebouw: Izaak Evertslaan 11, tel. 4425259 www.diaconessenkerk.nl predikant: ds. Monique Maan, tel. 3891962, [email protected] spreekuur: ma. 9.30–11.00 uur in de predikantenkamer scriba: Hilda van Vliet [email protected] wijkkas: ING rekening NL58INGB0000987600 t.n.v. Prot Gem Kerk Activiteitenfonds verhuur De Bakermat: e-mail: [email protected]

Bij de diensten

27 september: voorganger is ds. P.J. Moet uit Velp 4 oktober: oecumenische viering met als voorgangers pastor Geert Rozema en ds. Monique Maan – zie voor meer informatie over deze viering het bericht hieronder. 4 oktober, 15.30 uur: peuterviering, zie het bericht hieronder. 11 oktober: voorganger is pastor Barbara Elenbaas uit Arnhem. Zij werkt als geestelijk verzorger bij Innoforte in Velp.

Wij gedenken

Johanna Gretha Bartels, overleden op 22 augustus 2015, op de leeftijd van 85 jaar. Ze woonde samen met haar partner, de heer Rien Oostlander op de Cordesstraat. Jannie Bartels was bezig met een serie chemokuren en hoewel dat redelijk goed leek te gaan, was op 22 augustus een spoedopname in het ziekenhuis noodzakelijk. Enkele uren later overleed ze daar. De begrafenis was op maandag 31 augustus. Na een dienst in de Diaconessenkerk, waarbij psalm 121 centraal stond, hebben we haar begraven in Hellendoorn, haar geboortegrond. Wij geden-

Siongemeenschap

Vieringen in het K.K.C. Het Dorp, Dorpsbrink 7

http://siongemeenschap.webs.com predikant: ds. Ad Poley (met beperkte opdracht), tel. 06-15153211,

[email protected] secretariaat: p/a Sophiastraat 21, 6812 CA Arnhem wijkkas Siongemeenschap: rekening NL33INGB0000925000 t.n.v. penningmeester Siongemeenschap.

ken Jannie Bartels en wensen haar partner, broer, schoonzus, neven en nichten van harte Gods troost toe. Drie weken voor haar dood had een nichtje haar gevraagd hoe ze dacht over doodgaan en leven na de dood. Ze had toen geantwoord: ‘Ik weet het niet, maar het is wel troostrijk als je er voor staat’. Een mooie uitspraak! Moge God zich over haar ontfermen en haar zijn zegen geven.

Oecumenische viering, 4 oktober

Op zondag 4 oktober is er weer een oecumenische viering, met de Heilig Hartgemeenschap. Omdat de vieringen, sinds de sluiting van de Heilig Hart Kerk, steeds in de Diaconessenkerk gehouden worden, is het zoeken naar een vorm waarmee we voorkomen dat de Heilig Hart mensen zich alleen maar te gast voelen. Op 4 oktober is daarom de organisatie van de viering in handen van de Heilig Hartgemeenschap en is de invulling van de liturgie katholiek van kleur. Het Trente Plus koor uit Velp verleent medewerking. Voorgangers zijn pastor Geert Rozema en ds. Monique Maan.

15

4 oktober is in de RK-traditie de feestdag van Franciscus van Assisi. In de dienst zullen we daar iets van horen en we lezen uit de Bijbel het tweede scheppingsverhaal, Genesis 2. Van harte welkom!

Peuterviering, 4 oktober

Op 4 oktober is er om 15.30 uur weer een peuterviering in de Diaconessenkerk. Omdat het dierendag is, staat het verhaal van Noach centraal. We hopen op een gezellige ‘beestenbende’ in de viering! Peuters met hun vriendjes en vriendinnetjes, ouders, broertjes en zusjes, grootouders, ooms en tantes: van harte welkom! Breng in ieder geval je eigen lievelings-dierenknuffel mee!

Wijziging werkdagen ds. Monique Maan

Met ingang van heden is er een kleine wijziging in mijn werkdagen. De werkdagen zijn vanaf nu: maandag, dinsdagavond, woensdag en donderdag.

Vakantie ds. Monique Maan

Van dinsdag 6 oktober t/m maandag 12 oktober heeft ds. Monique Maan een week vakantie. Waarneming wordt geregeld en is t.z.t. bekend bij de kerkenraadsleden.

Inloop en contact

Vrijwel elke maandagmorgen in de kerk aanwezig, tussen 9.30 en 11.00 uur. U bent welkom in de predikantenkamer voor een kop koffie, een praatje of om een afspraak te maken voor een ander moment. Mailen kan ook altijd: [email protected] en bellen kan naar 0263891962 (spreek evt. in op het antwoordapparaat) Hartelijke groet, Monique Maan

Autorijdienst

Cranevelt/Alteveer 27-09 Henk Hulstein 04-10 Henny Kromhout 11-10 Jenny Meijer 18-10 Carella Martis

3513197 4422983 4434925 7852279

Burgemeesterswijk/Hoogkamp 27-09 Wim van Vliet 04-10 Jans Askes 11-10 Wim van Vliet 18-10 Jaap Clifford

06-54255945 3515893 06-54255945 4439160

Inge Veldhuis

Siongemeenschap

Terugblik op Startzondag 13 september 2015

‘De Heer is mijn Herder’, dat was het thema van de startdienst van de Siongemeenschap voor het seizoen 2015-2016. Dit thema kwam uitgebreid terug in de dienst, o.a. in diverse liederen, in de lezing en natuurlijk ook in de preek van ds. Ad Poley. Na de dienst was er speciale aandacht voor twee mensen. Allereerst voor ds. Ad Poley vanwege het feit dat hij 10 jaar geleden zijn werkzaamheden in het Arnhemse begon, in de Sionkerk aan de Callunastraat. Ook het feit, dat hij 35 jaar geleden zijn werkzaamheden als predikant begon in het Zeeuwse Vrouwenpolder, passeerde de revue. Hij ontving een mooie stevige hoes voor het vervoer van zijn toga. Ook in de schijnwerpers stond Alie Schregardus. Zij werd verrast met toespraken en cadeaus vanwege het feit dat zij al ruim 30 jaar het ambt van diaken 16

bekleedt. Op 8 september 1985 werd zij als diaken bevestigd in de Westerkerk. Veel werk heeft zij sindsdien verricht en niet alleen in de kerk, maar ook in het maatschappelijk leven. Ook daar wordt immers diaconaal werk verricht en Alie doet dat nog steeds met heel haar hart. Voor dát werk en natuurlijk ook het vele werk dat zij verricht voor de Siongemeenschap kreeg zij een hartelijk applaus en ons aller waardering. Na de dienst werd er onder een kop koffie, thee of fris gezellig nagepraat en vooruit gekeken naar het nieuwe seizoen. De startzondag werd afgesloten met een heerlijke lunch, die in eigen beheer was voorbereid. Een keur aan broodjes, die met allerlei heerlijkheden waren gevuld. Alie en Philip willen allen die aan het welslagen van deze startzondag hebben meegewerkt, met name Nancy en Lore voor de catering en ons kostersdrietal Bertus, Gerjan en Hans voor het werk achter de schermen, heel hartelijk danken voor het verrichte werk!! We kunnen gezamenlijk terugkijken op een geslaagde bijeenkomst!! De kop is eraf, dus we gaan samen, in de wetenschap dat de Heer ons ook dit jaar weer terzijde staat, een mooi en inspirerend nieuw seizoen beleven!!

Activiteiten in de komende weken Rondom de Bijbel

Op dinsdag 29 september vindt de eerste bijeenkomst van het nieuwe seizoen plaats, speciaal bedoeld voor de bewoners van de Philadelphiahuizen. De avond wordt gehouden in de Sionkerk (Callunastraat 6 in Arnhem) en is gevuld met muziek, een bijbelverhaal, wat creatiefs en natuurlijk veel gezelligheid. Inloop vanaf 19.00 uur en de avond begint om 19.30 uur. Nieuwe deelnemers zijn altijd van harte welkom. Nadere informatie bij Wim Schröder: tel. 026-4431698 of

[email protected]

Bijbelkring De Bijbelkring van 30 september gaat niet door. De deelnemers krijgen zo spoedig mogelijk nader bericht. Gebedskring De maandelijkse gebedskring vindt plaats op woensdagavond 7 oktober bij Hennie en George Bruno, Kustvaart 235 in Arnhem; dit is in de wijk Schuytgraaf. Aanvangstijdstip van de bijeenkomst is 20.00 uur. Het programma voor deze kringavond ziet er als volgt uit: - Inleiding en gebed; - Bespreking gebedspunten; - Kringgebed; - Afsluiting met het gezamenlijk bidden van het Onze Vader. Voor informatie, gebeds- en dankpunten: de heer C.W. Schröder, coördinator maandelijkse gebedskring De Rank & Siongemeenschap, Frombergstraat 15, 6814 EA Arnhem. Tel. 026-4431698 of [email protected] Ontmoetingsmorgen De eerstvolgende bijeenkomst vindt plaats op donderdag 15 oktober. De locatie is het Kerkelijk Kultureel Centrum (KKC) van Het Dorp in Arnhem. Aanvangstijdstip is 10.15 uur en de bijeenkomst duurt tot aan het middaguur. De bijeenkomst worden begeleid door ds. Monique Maan, Hans Meijer en Alie Schregardus. Tijdens deze bijeenkomst vindt gesprek en discussie plaats over een nog nader te bepalen onderwerp. U bent van harte welkom! Nadere informatie kunt u krijgen bij Alie Schregardus. Met een hartelijk groet vanuit de Siongemeenschap,

Philip Greep

Prot. wijkgemeente Arnhem-Zuid vierplaats Salvatorkerk kerkgebouw: Salvatorplein 274, tel. 3212159 www.salvatorkerkarnhem.nl wijkredactie: Kees van Keulen, tel. 3233466, [email protected] predikant: ds. Pierre Eijgenraam tel. 3519531 [email protected] scriba: Meint Lukkien, tel. 4743343 [email protected] wijkkas: NL84INGB0003068364 t.n.v. Wijkkas Salvatorkerk Arnhem

De Regenboog

www.regenboogrijkerswoerd.nl Vierplaats: De Petersborg Slochterenweg 40

vierplaats De Kandelaar kerkgebouw: Den Haagweg 1, tel. 3812252 www.elden-dekandelaar.nl wijkredactie: Kees van Keulen, [email protected] predikanten: ds. Hubertien Oostdijk-van Andel, tel. 3237577 [email protected] ds. Ad Poley, tel. 06-15153211 (wo + do), [email protected] scriba: Wiebe de Jager, tel. 3813796, [email protected] wijkkas: NL33INGB0001348696 van De Kandelaar Pionier in Schuytgraaf bij de PKN en de PGA: Evert W. Brink MA, tel. 0640177474, e-mail: [email protected]

coördinator: Ron de Bie, tel. 3230129, e-mail: [email protected]

Startzondag

De vossen staan klaar om uitgezonden te worden. V.l.n.r.: Mirjam, Zacheus, Jozef, Sara, Rachab, David, Martha en Johannes, op de voorgrond in het biezen mandje: Mozes

De startzondag wordt afgesloten met een gezamenlijke maaltijd

Diensten in De Kandelaar Op zondag 30 augustus werden er tijdens een feestelijke, gezamenlijke dienst in De Kandelaar twee kinderen gedoopt, Hendrik Sjors de Ridder en Jens Wisse.

De kinderen dansen met elkaar de Hokie Pokie

Wie meer foto’s van de startzondag wil zien, zie www.elden-dekandelaar.nl

Op 27 september zal er, in tegenstelling tot wat in Zuidenwind is vermeld, tijdens de dienst geen Heilig Avondmaal worden gevierd. Dit omdat we op 20 september tijdens de gezamenlijke viering met de Lucasparochie met elkaar Avondmaal hebben gevierd. 17

Vorming en Toerusting

Diensten in De Salvatorkerk

De komende weken is er als gebruikelijk dienst in de Salvatorkerk. Op 11 oktober is er een dienst voor jong en oud. Op 18 oktober is het de Zondag van het Werelddiaconaat en vieren we met de cantorij haar 25-jarig bestaan (zie hieronder) Ook is er dan 10-RT

Huwelijk

Op zaterdag 12 september trouwden Alex Veurink en Aline Westrik in de (Nederlands Gereformeerde) Tabernakelkerk in Apeldoorn. Hun huwelijk werd ingezegend door ds. Willem Smouter. Het was een feestelijke dienst, met opwekkingsliederen gezongen en gespeeld door een zangsoliste en een band. Gelezen werd uit Filippenzen 4: ‘Verblijd u in de Heer altijd’ en uit 1 Korinthe 13; de teksten waren gekozen door resp. de bruid en de bruidegom. Alex was een aantal jaren lid van onze wijkgemeente, en o.a. actief bij Actie Kerkbalans, het ophalen van oud papier en de gespreksgroep 30+. Jammer genoeg betekent dit dat Alex onze gemeente gaat verlaten; het echtpaar gaat wonen in Apeldoorn. Wij wensen hen alle goeds en Gods zegen!

ds. Pierre Eijgenraam

25 Jaar Cantorij Salvatorkerk

Op 22 oktober 1990 is de cantorij van de Salvatorkerk opgericht (toen nog SOW-cantorij Arnhem-Zuid). Als leden ervaren wij het best wel als bijzonder dat onze cantorij nog steeds bestaat en haar medewerking aan kerkdiensten kan verlenen. En dat niet zomaar als een klein clubje, maar met 40 leden! En met een dirigente die er ook al 25 jaar voor staat: Annette Hamelink. We gaan dit uiteraard vieren. Op 17 oktober doen we dat als cantorijleden onder elkaar, maar op zondag 18 oktober hopen we velen erbij te betrekken. Op deze zondag wordt, aanvang 10.00 uur, een bijzondere kerkdienst gehouden in de Salvatorkerk, waarin we het scheppingsverhaal op bijzondere wijze in muziek en zang tot uitdrukking hopen te brengen. Daarna drinken we met z'n allen koffie, thee, of wat dan ook, met wat erbij. Daarna zal er een programma zijn waarbij de cantorijleden zich allen op een bijzondere wijze zullen presenteren. Om 13.00 uur sluiten we dan af met een gezamenlijke lunch. Van harte hopen we dat velen komen. Namens de cantorij, Kees van Keulen

Nieuwe ambtsdragers

De wijkkerkenraad Arnhem-Zuid is verheugd u te kunnen melden dat de volgende personen tijdens de kerkenraadsvergadering van afgelopen dinsdag zijn benoemd tot ambtsdrager: • Jeannette Hokke, ouderling met bijzondere opdracht zieken huis Rijnstate; • Jelle Dam, ouderling met bijzondere opdracht ziekenhuis Rijnstate; • Ron de Bie, ouderling met bijzondere opdracht Regenboog vieringen; • Hennah Wiebers, diaken Salvatorkerk. Zodra bekend is wanneer deze nieuwe ambtsdragers worden bevestigd, zal dit worden vermeld in de zondagsbrief en de weekbrief. Verder heeft Gertjan de Vink aangegeven dat hij zijn taak als ouderling-kerkrentmeester wil neerleggen om ouderling te worden voor de sectie Schuytgraaf. De wijkkerkenraad is hiermee akkoord gegaan. Gertjan zal ook deel gaan uitmaken van het pioniersteam rondom pionier Evert Brink.

Belijden op de drempel van de nieuwe tijd Tijd: In de regel op de 3e donderdag van de maand in De Kandelaar van 10.00 uur – 11.30 uur, onder leiding van ds. Ad Poley. Op 15 oktober gaat het over Zondag 30 van de Heidelbergse Catechismus. Dat was toch keihard, hoe er rond 1600 over de verschillen tussen R.K. en protestant werd gedacht! Daar willen we het over hebben: over onze houding NU, onze verhouding als Protestante Kerk met de R.K.-kerk en in het bijzonder over het verschil in waardering en viering van het Heilig Avondmaal, of zoals de R.K.-kerk het noemt: viering van de Heilige Mis en bediening van de Eucharistie. Is die tegenstelling nog steeds zo scherp: genade (protestants) en verdienste (R.K.)? Vergelijk Zondag 41. Iemand verliezen en toch weer verder gaan ... De eerste aanmeldingen voor de zes bijeenkomsten, bestemd voor nabestaanden van iemand die is overleden, druppelen binnen (zie de vorige uitgave van Kerkperspectief). U heeft nog tot eind september de gelegenheid u op te geven bij ds. Hubertien Oostdijk-van Andel.

Groep Kind & Geloof

Zeker ook de groep Kind en Geloof kan nog wel wat jonge ouders gebruiken om met elkaar te praten over de geloofsopvoeding van onze kinderen. Maar ook andere opvoedingsvragen mogen gerust gesteld worden; met elkaar ervaringen uitwisselen helpt vaak al. We gebruiken de boekjes Zijsprong. Op dit moment is het thema ‘geloven en vieren thuis’. Wat doen we thuis aan de (geloofs)opvoeding? Hebben we bepaalde gebruiken en rituelen? Leuk om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Voor informatie kunt u terecht bij ds. Hubertien Oostdijk-van Andel.

Segi Empat 20 jaar

Zondag 25 oktober vieren we in de Salvatorkerk 20 jaar SegiEmpatdiensten. Aanvang van de feestelijke dienst is 10.00 uur, met medewerking van verschillende koren, zanggroepen, de Cantorij en een Angklungorkest. Segi Empat: hierin werken mee 3 Indonesischtalige kerken en de Salvatorkerk. Meer dan twintig jaar vierde de zelfstandige Molukse kerk in Arnhem (KJPIN) samen met de Hervormde Gemeente van de Kruiskerk al gezamenlijke diensten. In de loop van de tijd zijn daar bijgekomen PERKI Arnhem en de GKIN Arnhem-Nijmegen. De leden van Perki zijn gemeenteleden uit de regio, meestal aangesloten bij de PKN-kerk van hun woonplaats. Zij komen maandelijks bijeen voor een dienst in de eigen taal. De leden van PERKI kerken in de Salvatorkerk. De predikant van PERKI werd twintig jaar geleden bevestigd in een dienst in de Kruiskerk. De GKIN is een kerkgenootschap van Indonesischtalige mensen, met een Gereformeerde of Hervormde achtergrond. Zij kerken in de Kruiskerk. Beurtelings verzorgen predikanten van deze kerken samen met de predikant van de Salvatorkerk de tweetalige dienst, Segi-Empatdienst genoemd. Deze naam verwijst naar de vier deelnemers.

Kees van Keulen

Gesprekskring Bijbel en Koran start pas in november

Normaal gesproken zou op 5 oktober de gesprekskring Bijbel en Koran weer van start gaan. Zo is dat eerder ook gepubliceerd. Maar omdat op deze maandagavond ook de cursus mindfulness en bidden loopt (en twee leden uit de kerngroep van Bijbel en Koran daarbij zullen zijn), hebben we besloten de start nog een maand uit te stellen naar 2 november. Plaats: de moskee aan de Scheldestraat/Maaslaan. Aanvang: 20.00 uur.

ds. Pierre Eijgenraam 18

Herv. wijkgemeente De Rank Bonifatiuskerk: Huissensedijk 10, Elden, tel. 3830286 postadres: Huissensedijk 12, 6842 AK Elden (Arnhem) www.gemeentederankarnhem.nl wijkredactie: hr. Hans Boer, tel. 4437934 [email protected] predikant: ds. P. Vermaat, tel. 0318–510161 [email protected]

scriba: hr. P. Rosseel, tel. 3636335, [email protected] wijkkas: rek.nr. NL54INGB0001559972 t.n.v. penningmeester De Rank

Opbouw van de gemeente?!

De kerktoren van de Bonifatiuskerk staat weer eens in de steigers. De toren moet nodig een verfbeurt hebben. Want doordat de toren met z’n fundament in het grondwater staat, wordt de poreuze steen verzadigd met vocht. En daar gedijt de zwarte schimmel op, waardoor de toren grauw en ontoonbaar wordt. Het schildersbedrijf heeft ons van tevoren gewaarschuwd dat er geen afdoende oplossing is tegen de schimmel. Die komt weer terug. Dus over een jaar of 5 zijn we weer aan de beurt. Dit doet me denken aan de Basilica Sagrada Familia, die prachtige kerk in Barcelona. De bouw begon in 1883 en men hoopt in 2026 klaar te zijn. Ook zo’n (bijna) eindeloos gebeuren. Ik neem aan dat u weet, welke van de 2 bijgaande foto’s de Bonifatiuskerk betreft.

denis bepalend gebeuren. Daarvan heeft God de regie. De eerstvolgende middagbijbelkring is op dinsdag 13 oktober, aanvang 13.30 uur.

Avondbijbelkring

Op deze kring komt een bijbelgedeelte of een thema ter sprake. Daarover raken we met elkaar in gesprek. En delen we dingen. De eerstvolgende avondbijbelkring is op 22 oktober. Aanvang 19.30 uur.

Jonge lidmatenkring

Deze kring komt meestal samen ten huize van de fam. Mulder. Eén van de deelnemers bereidt een inleiding voor over een bijbelgedeelte. Ook hier is het gesprek met elkaar belangrijk. Er worden ervaringen, vragen etc. gedeeld in een sfeer van vertrouwen, van samen op zoek zijn.

Gebedskring

Deze kleine kring is van vitaal belang. De vreugden en noden worden voor Gods aangezicht gebracht. Elke eerste woensdag van de maand komen we bijeen ten huize van de fam. Bruno. Wim Schröder is de coördinator van deze kring. (Zie pag. 16.)

Gemeentemiddag

Op 3 oktober is er een gemeentemiddag. Op zaterdag, om de werkenden en inmiddels gepensioneerden onder ons de gelegenheid te geven deze middag bij te wonen. De kerkenraad zal de gemeente informeren over het reilen en zeilen van De Rank. Dat gaat dan o.a. over de financiën, maar ook over de betrokkenheid van De Rank bij de PGA. Er zal ook een lezing worden gehouden over 'Reformatie en Contra-reformatie'. Dit in verband met de reformatie in 2017 500 jaar geleden. De gemeentemiddag begint om 14.00 uur en wordt gehouden in het ds. Van Oosterzeehuis.

H. Boer

Nederlands Bijbelgenootschap De 'opbouw van de gemeente'. Die woorden vallen nogal eens aan het begin van een nieuw seizoen. Of bij het opstellen van een nieuw beleidsplan. Ik krijg daar altijd zo’n gevoel bij van 'is de gemeente dan nooit af?' Kunnen we een keer stoppen met opbouwen? Op een ambtsdragersvergadering werden we bepaald bij het gegeven, dat Christus aan de gemeente iets schenkt: onderwijs, gemeenschap. Efez. 4:11 luidt: “En Hij heeft sommigen gegeven als apostelen, anderen als profeten, weer anderen als evangelisten en nog weer anderen als herders en leraars, om de heiligen toe te rusten tot het werk van dienstbetoon, tot opbouw van het lichaam van Christus… Kijk, daar heb je dat woordje 'opbouw'. Met als inhoud: toerusting, dienstbetoon. De beweging vanuit 'Boven' bewerkt een gebeuren in de gemeente. Dat wordt gekenmerkt door dienstbetoon. En mondt uit in een beweging van beneden naar boven. Vers 15 luidt : “maar dat wij, door ons in liefde aan de waarheid te houden, in alles toe zouden groeien naar Hem Die het Hoofd is, namelijk Christus”. Geen steigers, geen bouwkranen, maar een onzichtbaar, bij wijlen voelbaar groeiproces. Met dit model kunnen we in geloofsvertrouwen het nieuwe seizoen in.

Samenleesbijbel

Ontdek de nieuwe bijbel voor gezinnen: de Samenleesbijbel. Dit is de Bijbel in Gewone Taal, aangevuld met 500 pagina’s met extra materiaal voor kinderen van 8-12 jaar. Deze nieuwe gezinsbijbel staat vol met weetjes, kaarten, spelletjes, gespreksvragen en liedjes. Zo komen bekende en lastige verhalen uit de Bijbel dichtbij. De Samenleesbijbel werkt met open vragen, zodat kinderen en ouders samen de rijkdom van de Bijbel ontdekken en ervaren. De Samenleesbijbel is gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) in samenwerking met JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland en met uitgeverij Royal Jongbloed. Zie ook www.samenleesbijbel.nl

Middagbijbelkring

Hier wordt Genesis gelezen en uitgelegd door ds. Vermaat. De zondvloed, Noach’s ark, de regenboog, de nakomelingen van Noach in de volkenlijst, het is alles een voor de wereldgeschie19

Bijzondere wijkgemeente Parkstraatkerk

Inloopochtend woensdag 10 tot 12 uur, de koffie staat klaar. Predikant en enkele gemeenteleden zijn aanwezig.

Samenwerkingsverband Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten Kerkgebouw: Parkstraat 31a / Kastanjelaan 22E - Arnhem Aanvang diensten 10.15 uur tenzij anders aangegeven. www.parkstraatgemeente.nl predikant: ds. Marieke Fernhout [email protected] wijkredactie: Els van Essen [email protected]

Bij de diensten

Op zondag 20 september vierden we in de Parkstraatkerk Vredeszondag, een gezamenlijke dienst met de Doopsgezinde Gemeente. Het was het begin van de Vredesweek, die al vanaf 1967 jaarlijks wordt georganiseerd door PAX, voorheen IKV/Pax Christi. Op zondag 4 oktober is het Israelzondag, zoals elke eerste zondag van oktober sinds 1948, na de grondvesting van de staat Israel. We staan, eens te meer, stil bij de Joodse wortels van het christendom. Maar omdat het niet elk jaar zóndag is op 4 oktober, geven we ook aandacht aan Werelddierendag en de man die deze dag als het ware heeft gegrondvest, Franciscus van Assisi. Dan is het vervolgens maar een kleine stap naar een andere Franciscus, die teksten uit de Tora, zoals bijvoorbeeld in Leviticus als het gaat om “de weduwen, wezen en vreemdelingen onder je dak ontvangen”, ongekend weet te actualiseren. En zo is de cirkel rond….de kinderen zullen ook een aandeel hebben in deze dienst!

Tentoonstelling ‘De tien Geboden’

Vanaf 6 september is er een nieuwe tentoonstelling in de Parkstraatkerk van Gerard Ursem. In de dienst van die startzondag is stilgestaan bij wat in de christelijke volksmond ‘de tien geboden’ is gaan heten – wij willen ze met recht en reden ‘tien woorden’ of ook ‘tien beloften’ noemen. De kleurrijke en krachtige schilderijen van Gerard Ursem laten op geheel eigen wijze zien waar het in de ‘grondwet’, die de tien woorden zijn, om gaat en dat is door Jezus zelf heel kort samengevat: God liefhebben en je naaste als jezelf. Gerards schilderijen zullen tot en met 4 oktober in onze kerk te zien zijn. Wees welkom als u nieuwsgierig bent hoe deze kunstenaar vorm heeft gegeven aan het onderwerp. Dat kan op zondagen na de dienst of op de inloop op woensdagochtend.

20

Graag geef ik de volgende informatie aan u door:

Vrijzinnigheid – Wat is dat?

Drie zaterdagochtenden over ruimte en vrijheid in geloof en zingeving. Doopsgezinden en Remonstranten hebben vrijzinnigheid hoog in het vaandel. In de loop van de geschiedenis, maar ook nu. In twee ochtenden aandacht voor deze geloofsgemeenschappen. Wat is typerend? Wat bewoog hen? Wat zegt hun bewogenheid jou? De derde ochtend gaat over vrijzinnigheid. Wat is het? Je eigen spirituele ‘roots’. Wat zijn momenten waarop je ‘geraakt’ werd, zin ervaren hebt? De bijeenkomsten bieden naast informatie ruimte voor gesprek, bezinning en – soms speelse – verwerking. Gegevens: Data: 3 en 17 oktober en 7 november Tijd: 10.00-12.00 uur De ochtenden zijn ook apart te bezoeken. Plaats: Doopsgezinde-Remonstrantse kerk, Prof. Regoutstraat 23, 6524 RZ Nijmegen Voor wie: Allen die benieuwd zijn naar ruimte en vrijheid in geloof en zingeving. En in de doopsgezinde en remon strantse benadering ervan. Door wie: Els de Clercq en Sigrid Coenradie, predikant in de Doopsgezinde en Remonstrantse gemeenten van respectievelijk Nijmegen en Deventer. Bijdrage: een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld. Opgave: [email protected]

Els van Essen

Evangelisch-Lutherse Gemeente Arnhem e.o. www.luthersegemeentearnhem.nl kerkgebouw: Spoorwegstraat 8-10, 6828 AS Arnhem, tel. 442 5084 wijkredactie: mw. Elly Muurling, tel. 333 6657 predikant: ds. Klaas Touwen, tel. 325 5327 secretaris: mw. Patty Besseling-Gronloh tel. 381 71 75

Plaatselijk van start

Na de eredienst en de daarop aansluitende gemeentevergadering, die inhoudelijk zeer goed op elkaar waren afgestemd, is het winterseizoen plaatselijk van start gegaan. Elke zondag is er de eredienst. In november begint het vervolg op ‘Leren van Luther’ met op vier woensdagavonden lezingen en gesprekken over ‘Preken met een Lutherse inslag’.

Diverse preken over het verhaal van de Barmhartige Samaritaan van Luther en van theologen na hem, zoals Dietrich Bonhoeffer, Dorothée Sölle, Johannes Calvijn, Martin Luther King en Willem Barnard. De data zijn: 4 en 25 november, 13 januari en 3 februari. Opgeven bij ds. Touwen ([email protected]).

Landelijke activiteiten

Twee landelijke activiteiten vragen binnenkort onze aandacht:

Eglise Wallonne / Waalse Kerk Arnhem

www.waalsekerkarnhem.nl kerkgebouw: Gasthuisstraat 1, 6811 BS Arnhem naast het politiebureau wijkredactie: Martin Kas,

tel. 3703302, e-mail: [email protected]

predikant: ds. Henk Spoelstra, tel. 0412 - 486928 scriba en verhuur kerkgebouw: Cor de Jonge, tel. 0318- 637307 [email protected] contactpersonen: Martin Kas, tel. 3703302,

Elfriede ter Schegget, tel. 3816695 en Anke de Man, tel. 055–3563189.

Kerkdienst

Zondag 27 september is er om 17.00 uur een dienst in de Waalse Gemeente aan de Catharinaplaats, naast het politiebureau. Bijzonder is de medewerking van Ben Brunt (1965), bariton. Hij studeerde solozang aan de conservatoria van Leeuwarden en Groningen en behaalde in 1992 zijn Docerend Musicus diploma. Sinds augustus 2008 verdiept hij zich in de EVT (Estill

1. Lutherdag in Breda In het kader van de internationale Lutherdecade voert vanaf 2009 een route langs lutherse plekken in Nederland naar de Lutherherdenking op Hervormingsdag in Wittenberg in 2017. De zesde ontmoeting zal plaatsvinden in Breda op zaterdag 24 oktober. Het thema in 2015 is : ‘De Bijbel en het beeld’. De Lutherstichting geeft ruimte aan uitwisseling over internationale contacten. De dag is bedoeld voor inhoudelijke verdieping en onderlinge ontmoeting. Gastvrouw is de EvangelischLutherse gemeente Breda. Na het morgengebed een lezing met beelden door dr. Dick Akerboom ‘De Bijbel en het beeld in de Reformatie’ en nagesprek. Na de lunch ‘Luthers hier en daar’: uitwisseling over internationale gemeentecontacten en aandacht voor het werk t.b.v. lutherse minderheden en workshops: in drie groepen kijken naar kunstwerken als verbeelding van geloof en levensvisie. Hoe verhouden deze beelden zich tot ons eigen geloof? Afsluiting met eredienst en viering van het Heilig Avondmaal. Medewerking van het Luthers projectkoor. 2. 'Luther en Jodendom' De Stichting Vrienden van Hoekelum organiseert op zaterdagmiddag 31 oktober 2015 een bijeenkomst over 'Luther en Jodendom' met prof. dr. J.P. Boendermaker en dr. Marcus van Loopik. Deze bijeenkomst vindt plaats in het kader van één van de doelstellingen van de Vrienden van Hoekelum, nl. het organiseren van levensbeschouwelijke en culturele activiteiten verband houdend met het Luthers gedachtegoed. Prof. dr. J.P. Boendermaker, emeritus hoogleraar aan het Luthers Seminarie, Lutherkenner bij uitstek, zal met ons spreken over 'Luther en Jodendom'. En dr. Marcus van Loopik, wetenschapper en publicist op het gebied van Jodendom en Talmoed, zal met ons spreken over: 'Wat kan het Christendom leren van het Jodendom?' Marcus van Loopik is ook werkzaam als grafisch kunstenaar. Hij is als medewerker verbonden aan Stichting Pardes, de voormalig Folkertsmastichting. De muzikale omlijsting wordt verzorgd door de Klezmerband Zembler. Ik wens alle gemeenten een geestrijk seizoen! Elly Muurling

Voice Training) en volgt daartoe lessen bij Marja Reinders. Hij is één van de vaste baritons van ‘Capella Frisiae’, het professionele koor in het noorden des lands, en vormt samen met fluitiste Jacqueline Ebbers en pianiste Saskia Zoet het ensemble “Musitrique”. In deze dienst zal hij werk zingen van Bach, Händel, Reger en Mendelssohn, begeleid door Wim Roelfsema, orgel. Het evangelie van de zondag is Marcus 9:36-41. Een feestelijke dienst van Schrift en Tafel, in het Frans, maar met een gedrukte twee Ben Brunt talige liturgie. Na de dienst is er als gebruikelijk de gelegenheid om elkaar te ontmoeten. Wees welkom! Henk Spoelstra 21

VORMING EN TOERUSTING Wijkgemeente Diaconessenkerk Ochtend gespreksgroep

Een groep voor mensen van alle leeftijden die zin hebben in een goed gesprek. We komen één keer per maand op woensdagochtend bij elkaar. Dit seizoen lezen en bespreken we het boek ‘Geduld met God’ van Tomás Halík. Data: 16 september, 21 oktober, 18 november, 16 december, 13 januari, 10 februari, 9 maart, 13 april, 11 mei, 8 juni Tijd en plaats: 10.00 – 11.30 uur, kerkenraadskamer Diaconessenkerk Contact: ds. Monique Maan ([email protected] of 026-3891962)

Avondgespreksgroep

In de avondgespreksgroep lezen en bespreken we dit seizoen het al wat ouder, maar daarom niet minder waardevol boekje van ds. Wim van der Zee: ‘De dood is niet van gisteren, de Bijbel over de laatste dingen’. De Bijbel vertelt ons over God en mens en hun bondgenootschap op leven en dood, in leven en sterven. Dat relativeert het grote onderscheid tussen leven en dood en leert ons anders hierover te spreken. Wat betekenen woorden als ‘eeuwig leven’, ‘wederkomst’ en ‘opstanding’? Daarover gaat het eerste gedeelte van dit boekje. In het tweede gedeelte komen hoofdstukken uit het bijbelboek Openbaringen aan de orde, het bijbelboek dat met soms ingewikkelde woorden en beelden ook over deze ‘laatste dingen’ spreekt. Data: 22 september, 27 oktober, 24 november, 15 december, 26 januari, 23 februari, 22 maart, 26 april, 24 mei, 28 juni Tijd en plaats: 20.00 uur, kerkenraadskamer Diaconessenkerk Contact: Rini Westerveld ([email protected]) of ds. Monique Maan ([email protected] of 026-3891962).

Volwassencatechese

Als vele jaren komt een groepje dames één keer per maand op donderdagochtend bij elkaar om te praten over uiteenlopende thema’s. Soms is het een bijbelverhaal, soms iets uit de actualiteit of uit het eigen leven. Data 2014: 25 september, verdere data worden dan gepland. Tijd en plaats: 9.30 – 11. 00 uur bij deelnemers thuis Contact: Marion Zonneveld ([email protected])

Preekvoorbereiding

Een paar keer per jaar is er gelegenheid om in gesprek te gaan over het bijbelgedeelte dat op één van de komende zondagen centraal staat. Data: 9 september, 25 november, 3 februari, 2 maart, 27 april Tijd en plaats: 10.00 uur – 11.30 uur, kerkenraadskamer Diaconessenkerk Contact: ds. Monique Maan ([email protected] of 026-3891962).

Opvoeden met geloof

Dit seizoen worden er in samenwerking met de Opstandingskerk twee activiteiten georganiseerd rondom geloofsopvoeding. In het najaar een avond met film en gesprek en in het vroege voorjaar een workshop met jeugdwerkbureau Lava. Meer informatie volgt via de Maandbrief. Contact: ds. Monique Maan ([email protected], 026-3891962) of Janneke van Maasakkers, jeugdouderling.

Kindercatechese

Ook dit seizoen is er weer kindercatechese voor kinderen van groep 6, 7 en 8, op vijf woensdagmiddagen. De kindercatechese is bedoeld voor kinderen uit de PGA-noord kerken en Schaarsbergen. De kinderen kunnen uit school naar de Diaconessenkerk komen, daar eten we onze boterham en daarna gaan we op bezoek op een plek waar mensen op hun 22

seizoen 2015 - 2016 eigen manier bezig zijn met ‘geloven’. De afgelopen jaren zijn we op ‘Het Kruispunt’ geweest, op de kazerne in Schaarsbergen, in een moskee, en we waren een middag te gast in een verzorgingshuis. De kinderen die komend jaar in groep 6, 7 en 8 zitten krijgen in september/oktober een uitnodiging thuisgestuurd met daarin het definitieve programma. Tijd en plaats: 12.30 – 15.00 uur, Bakermat Contact: Janneke van Maasakkers ([email protected])

Incidentele activiteiten

Het is altijd lastig om aan het begin van het seizoen al te weten wat er allemaal georganiseerd gaat worden. Sommige plannen zijn nog vaag, andere komen pas tijdens het seizoen op. Zo wordt er nog gedacht over een eetproject (werktitel: ‘Tafel zoekt gasten’) of een ‘zomi-borrel’ met meditatief moment. Heb je zelf nog een goed idee? Neem contact op met ds. Monique Maan of één van de kerkenraadsleden.

Programma Stadspastoraat Arnhem (SpA) 27 september t/m 17 oktober. Een selectie.

Voor een overzicht van alle activiteiten, zie onze website: www.stadspastoraatarnhem.nl

Wekelijks… Meditatie

Wekelijks ’n half uurtje ‘christelijke meditatie’ op dinsdagavond. Het ‘christelijke’ aan de meditatie is dat we teksten uit de christelijke traditie lezen (Psalmen, teksten van woestijnvaders, enz.) en dat we afsluiten met een lied (Taizé, Iona, enz.). Verder is er veel stilte. Opgave is niet nodig. NB: op maandag-, dinsdag-, woensdag- én vrijdagmorgen wordt er ook gemediteerd in het SpA, van 8.00 tot 9.00 uur.

De stamtafel

We praten met elkaar over een bepaald onderwerp uit de actualiteit. Dat kan een bericht zijn uit de krant, een item uit het nieuws of iets anders dat ons die week of die dag heeft getroffen. Opgave is niet nodig. 1e kop koffie of thee gratis. Kosten: geen. Gedurende het hele najaar.

Putten uit de bron

Het 2de deel van de TeNaCh – de Hebreeuwse Bijbel – is gewijd aan de Profeten en het profetisme. Dit deel is niet alleen belangrijk voor het jodendom, maar zeker ook voor het christelijke ‘Nieuwe Testament’. Dit najaar zullen we ons daarom bezig houden met dit karakteristieke bijbeldeel en onze gids hierbij is het onlangs in het Nederlands vertaalde boek De Profeten, van de joodse bijbelgeleerde Abraham Joshua Heschel. NB: opgave vooraf is niet nodig! Onder leiding van Hans Koenen, jezuïet en docent bij het Stadspastoraat.

Alles uit de kast!

Gesprek naar aanleiding van een gedicht. Dit levert boeiende gesprekken op. Al pratend ontdek je, dat achter een paar regels tekst een hele wereld of diepe waarheid schuilgaat. Soms zegt een gedicht je niks. Ook boeiend. Waarom zegt een tekst de één alles en de ander niets? Loop gerust ‘ns binnen!

En maandelijks… Zin op Zondag: De Schone Kunsten (v/h ‘Korenbeurslezingen’) – SpA i.sm. PGA

>>>

Anderhalf jaar na de laatste ‘Korenbeurslezing’ in Hotel Haarhuis, willen wij als SpA en Protestantse Gemeente Arnhem de maandelijkse lezing op zondag nieuw leven inblazen. Op een ander tijdstip, nl. van 12.00 tot 14.00 uur, na de kerkdienst op zondagmorgen, mét een nieuwe naam: Zin op Zondag, én op een andere locatie: in de Waalse Kerk. Wij beginnen Zin op Zondag met een serie over ‘de schone kunsten’. Kerk en kunst hebben namelijk veel gemeen. Beide hebben een visie op het leven, een levensbeschouwing, én een missie: ze hebben de wereld iets te brengen. Kerk én kunst (musea, theaters, enz. enz.) bieden zin, duiding, herkenning, bevestiging, troost, verbeelding... Kortom, alle reden om als kerk/religie en kunst/cultuur lokaal met elkaar in gesprek te gaan. Maar we beginnen met een verkenning van de relatie: god in de moderne kunst. Door Marcel Barnard, hoogleraar Praktische Theologie en Liturgiewetenschap aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam, aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika. Samen met Gerda van de Haar redigeerde hij ‘De Bijbel cultureel’. Zondag 4 oktober, 12.00 uur, Waalse Kerk, Gasthuisstraat 1.

god in de moderne kunst…

De subtiele god van de zgn. lijkwade antropometrieën van Yves Klein, de god die huilt in de engelen van Paul Klee, de god die schittert in het zich terugtrekkende blauw van Barnet Newman's Cathedra, de god in de niet te identificeren Jezus Serene van Marlene Dumas. Het is de god die zich soms toont in de bijzonderheden en complexiteit van het dagelijks leven waar de kunst op reflecteert. De god die onlosmakelijk is verweven met de zoektocht van de mens naar zin en betekenis. En dat is niet de God Die vermaant en verbiedt, de God van het naïeve geloof, de God van de klassieke theologie, de Almachtige Die alles beheerst. Die God is dood verklaard door Friedrich Nietzsche, de samenleving en zeker ook door de kunstenaars. De god die we zoeken en vinden in musea voor moderne kunst is de god met een kleine letter, eerder poëtisch dan dogmatisch, eerder een open kleurvlak dan een duidelijke afbeelding. Niettemin: god – een zachte kracht, die sijpelt door de kieren van de menselijke controle, die opstaat in de kreukels van het menselijke bestaan. Inderdaad zacht, en tegelijkertijd krachtig, sterk, dynamisch, onweerstaanbaar. En: nietidentificeerbaar en dubbelzinnig, omdat het misschien ook wel niet-god is.

Vergesslicher Engel (1939), Paul Klee

Hooglied (Oecumenische gesprekskring Arnhem) – SpA i.s.m. PGA

De Oecumenische Gesprekskring Arnhem-Noord bestaat nu al zo’n 15 jaar en telt ca. 20 mensen (RK én PKN), uit Arnhem e.o. Vanwege de vaste locatie (= Opstandingskerk) heet de kring oorspronkelijk ‘Noord’, maar ook mensen uit Zuid zijn van harte welkom (en doen mee!). Ieder seizoen wordt een ander thema gekozen. Dit najaar verdiepen we ons in Hooglied, in het Engels ‘The Song of Songs’, hét ultieme liefdeslied! Want al is dit Bijbelboek eeuwenlang allegorisch gelezen, het is ook pure liefdeslyriek, om niet te zeggen erotische poëzie. Het Hooglied heeft dan ook een rijk ‘exegetisch verleden', in de joodse én de christelijke traditie. Woensdag 14 oktober (elke 2de dinsdag v/d maand), 14.00-16.00 uur, Opstandingskerk, Rosendaalseweg 505.

Het Gasthuis – SpA i.s.m. Parkstraatgemeente

In 2010 zijn wij begonnen met Het Gasthuis. Op weg naar een toekomstig ‘Stadsklooster’, leek het ons aardig elkaar als

religieus daklozen, vrome zwervers of (post-)moderne monniken (zonder orde), kortom als mensen, maandelijks te ontmoeten. En wat is daarvoor een betere moment dan de maaltijd? Het Gasthuis telt nu ca. 25 mensen. Sinds deze zomer is Het Gasthuis een gezamenlijke activiteit van het SpA en de Parkstraatgemeente! We eten in De Voorhof, Kastanjelaan 22E. En daar wordt ook de (biologische) maaltijd bereid. Gemiddeld zijn we met ca. 10 gasten. Onder de maaltijd wisselen we met elkaar uit hoe het met ons gaat, waar we mee bezig zijn en wat ons bezighoudt. En zoals in kloosters gebruikelijk, lezen we ook een tekst. Is het Gasthuis misschien iets voor jou? Wees welkom! Vrijdag 9 oktober, 18.00 uur (tot ca. 21.00 uur), De Voorhof, Kastanjelaan 22E. Vooraf opgeven!

En verder… NB: Voor onderstaande activiteiten kunt u zich opgeven via www.stadspastoraatarnhem.nl of door te mailen aan [email protected] of te bellen naar het SpA, 026-3513185. Op onze website vindt u ook al onze andere activiteiten.

Mijn moeder en ik

In vier dagdelen ga je schrijven over je moeder. Je schrijft een portret over haar. En je schrijft over concrete voorvallen. Met je moeder leef je je leven lang, ook als ze er niet meer is. Wat heb je van haar meegenomen? Waar ben je blij mee en wat zou je liever kwijt willen? Schrijven helpt je om je binnenwereld te onderzoeken en te ordenen. Het is een weg van bewustwording, inzicht en zelfacceptatie. En natuurlijk is er ook ruimte voor humor en lichtvoetigheid. Door Magda Vlasblom, biografisch consulent. Vanaf dinsdag 29 september (4x), 10.00-12.30 uur, Stadspastoraat Arnhem. Vooraf opgeven.

Gebed – Taal en ritme van de ziel

Anneke Sondaal geeft aandacht aan teksten en gebeden uit verschillende culturen, terwijl Irmgard Cottaar ze tot leven brengt met de klanken van haar framedrums. Een inspirerende avond voor de ziel, waarop je wordt uitgenodigd samen de gebeden te laten klinken en zo in beweging te brengen. De tekst van het gebed en de klanken van de framedrum spreken een universele taal die iedereen verstaat. Irmgard Cottaar is healer/leraar en levenskunstenaar. Anneke Sondaal werkt al ruim twintig jaar in de (spirituele) boekenbranche en is biografisch coach in opleiding. Donderdag 1 oktober, 19.30-21.30 uur, Stadspastoraat Arnhem. Vooraf opgeven.

Benedictijns spel

Voor iedereen die wil kennismaken met de Benedictijnse wijsheid en de toepasbaarheid op zijn/haar levensweg. Het Benedictijns spel is gebaseerd op de beproefde leefregels van Benedictus, waarmee monniken al eeuwen in kloosters met elkaar leven en werken. De regels zijn verrassend inspirerend voor onze tijd waarin wij zoeken naar harmonie, inzicht en zingeving. Het is een bezinnings- en communicatiespel bestaande uit vijftig uitnodigende speelkaarten. De kaarten brengen je in verbinding met je eigen wijsheid en willen je inspireren antwoord te vinden op levensvragen die verband houden met je relatie(s) en bestemming. Ik nodig je uit om dit spel met mij te spelen. In kleine groepen gaan we aan het werk om onze vragen te bespreken, elkaar te inspireren en de stilte toe te laten. Kristine Ram is afgestudeerd als beeldend docent aan ArtEZ in Arnhem. Zij is nu werkzaam als communicatietrainer/coach, beeldend docent en keramist. Zaterdag 10 oktober, 13.00-16.00 uur, Stadspastoraat Arnhem. Vooraf opgeven. --23

U kunt weer boeken inleveren. Zie pagina 8.

EVANGELISCHE BOEK- EN MUZIEKSHOP “DE WEGWIJZER” VOOR UW: BIJBELS - KAARTEN - CD’s - DVD’s - CADEAU’s Adres: Croydonplein 418, 6831 LN Arnhem Tel. 026 – 323 12 88 Achter winkelcentrum Kronenburg. Gratis parkeren.

Open: dinsdag t/m vrijdag van 09.30 – 17.00 uur zaterdag van 09.30 – 16.30 uur www.wegwijzerarnhem.nl

[email protected]

Uw uitvaart, Onze zorg

Siska Caneel Uitvaartverzorging

Al 10 jaar een vertrouwd adres voor een persoonlijke, respectvolle uitvaart.

www.caneeluitvaarten.nl [email protected] Tel. 0652688706

FRANSEN BV 026 - 364 86 44 Bezoek onze Shellshop en spaar airmiles terwijl u tankt. Winkelcentrum Presikhaaf

Bij Monuta Arnhem krijgt u alle ruimte voor uw wensen. Wij zijn er voor u. Voor, tijdens en na de uitvaart.

We zijn 24 uur per dag bereikbaar op 026 - 442 42 25. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. U kunt ons uitvaartcentrum bezoeken op de Eimerssingel West 7 te Arnhem, of op www.monuta.nl

KENNIS EN ERVARING, BIJ U IN DE BUURT! Aan een eerste vrijblijvend gesprek zijn geen kosten verbonden. NOTARISKANTOOR OCKHUYSEN Kronenburgsingel 60, 6831 gx Arnhem tel. 026 – 320 10 00 www.notarisockhuysen.nl