Vlaamse Beleidsbrieven 2014

Troonstraat 125 - 1050 Brussel Tel. 02 507 88 77 - E-mail: [email protected]

Vlaamse Beleidsbrieven 2014 Evaluatie van de Gezinsbond

De Gezinsbond beoordeelt jaarlijks de beleidsnota's. De evaluatie van de beleidsbrieven 2014 beperkt zich tot één duidelijke doelstelling: evaluatie van de plannen voor het desbetreffende beleidsdomein voor de laatste maanden van de legislatuur. Het toetsingskader dat we hiervoor gebruiken, zijn de standpunten van de gezinsorganisatie. (www.gezinsbond.be/standpunten)

Er zijn vier mogelijke beoordelingen: Positieve elementen: korte opsomming van de beleidsvoornemens die aansluiten bij de visie van de Gezinsbond. Gedeeltelijk positieve elementen: korte opsomming van de beleidsvoornemens die gedeeltelijk aansluiten bij de visie van de Gezinsbond Ontbrekende beleidsvoornemens: waar wordt geen aandacht aan geschonken, terwijl dat volgens de Gezinsbond wel zou moeten? Negatieve beleidsvoornemens: welke beleidsvoornemens zijn in tegenspraak met de visie van de Gezinsbond?

Evaluatie Vlaamse Beleidsbrieven, Gezinsbond - januari 2014 - 1

Inhoud

Armoedebestrijding

p.

3

Brussel

p. 3

Energie

p. 4

Financiën en Begroting

p. 4

Leefmilieu en Natuur

p. 5

Media p. 6 Mobiliteit

p. 7

Onderwijs

p. 8

Welzijn

p. 11

Werk

p. 13

Wonen

p. 14


Beleidsbrief ARMOEDEBESTRIJDING Positieve elementen

• • •

Gedeeltelijk positief

• •

•

•

•

Het bestrijden van kinderarmoede is een prioritaire doelstelling van het Vlaams armoedebeleid. Daarnaast zijn ouderen en etnisch-culturele minderheden doelgroepen. Erkenning van de lokale besturen als belangrijke partner van het armoedebeleid. Aandacht voor digitale geletterdheid: gefaseerde uitrol over Vlaanderen van het project “wie online” dat armoedeverenigingen ondersteunt bij het werken aan digitale geletterdheid. Protest bij Europa tegen de afbouw van de Europese voedselprogramma’s voor noodlijdende gezinnen. Verdere afwerking van het stappenplan voor de automatisering van sociale rechten. De beleidsbrief geeft een opsomming van de sociale rechten die nog geautomatiseerd moeten worden, maar er wordt geen timing gegeven of stappenplan opgemaakt. Nagaan of rechten automatisch kunnen toegekend worden, maakt onderdeel uit van de armoedetoets. De minister plant een verdere optimalisering van de armoedetoets, maar geeft niet aan wat die optimalisering zal inhouden. De armoedetoets moet volgens de Gezinsbond meer zijn dan het meten van de effecten op mensen in armoede. Er moet voldoende aandacht gegeven worden aan de impact van beleid op de materiële positie en potentiële verarming van alle gezinnen. Armoedebestrijding is een horizontale bevoegdheid waarbij op verschillende beleidsdomeinen maatregelen genomen worden en de minister in de eerste plaats een coördinerende rol opneemt. In de beleidsbrief armoede vinden we daarom weinig concrete maatregelen, maar wordt er verwezen naar de vraag aan de andere ministers om een paragraaf over armoedebestrijding op te nemen. Dit is positief, maar het zou beter zijn indien deze armoedeparagrafen ook in de beleidsbrief Armoedebestrijding gebundeld zouden worden. Engagement om een rol te spelen op de hogere beleidsniveaus: op federaal niveau onder meer in de Interministeriële Conferentie Sociale Integratie en op Europese niveau onder meer via het Belgisch Platform tegen Armoede en Sociale Uitsluiting en het Nationaal Hervormingsprogramma. Deze engagementen worden echter niet geconcretiseerd.

Beleidsbrief BRUSSEL Positieve elementen

•


• •

Wat ontbreekt?

•

Er is meer aandacht en ondersteuning voor mantelzorgers in Brussel, bv. door het oprichten van een mantelzorgvereniging Voorafnameprincipes uitbreiding capaciteit onderwijs en kinderopvang voor Brussel worden verdergezet. Taskforce Onderwijs (intergemeenschappelijk overleg) voor uitbreiding onderwijs was in 2013 niet actief. De Minister wil dit overleg opnieuw opstarten. Er is sprake van overleg met het middenveld over tal van terreinen, maar de Gezinsbond heeft geen vraag tot overleg van minister van Onderwijs Smet gekregen in de materies waarover hij wil overleggen met betrokkenen in Brussel.


Beleidsbrief ENERGIE


• • • •

Wat ontbreekt?

•

Positieve elementen

•

De sociale dakisolatieprojecten die uitgebreid worden naar alle private huurwoningen met een maximumhuurprijs. De aanwezigheid vanaf 2015 van dakisolatie in het kader van de Vlaamse Wooncode. De investering in energieconsulenten. De Gezinsbond staat achter het energierenovatie programma 2020, maar blijft vragende en actieve partij voor een goede communicatie over de planning. Heel wat gezinnen starten investeringen in energiebesparende maatregelen pas als de financiële stimulus dreigt te verdwijnen. Een goede communicatie over de aanpassingen aan het subsidiebeleid in de toekomst, met voldoende tijd om daarop in te spelen is daarom een noodzaak. De Gezinsbond wil graag een actieve rol spelen in deze communicatie, maar daarvoor moet een langetermijnplanning ook bekend en stabiel zijn. We pleiten er dan ook voor om bij een stimuleringsbeleid op elke premie van in het begin een vervaldatum of een afbouwplan te kleven. Het afschaffen van langlopende premies moet minstens een jaar op voorhand worden aangekondigd. Naar analogie van de wetswijziging die overschrijden van de rooilijn toelaat bij gevelisolatie aan de buitenkant, vragen gezinnen een gelijkaardige automatische toelating voor de plaatsing van dakisolatie volgens de sarkingconstructie. Deze constructie biedt het voordeel bij dakrenovatie dat een niet-onderbroken isolatielaag kan aangebracht worden zonder dat de binnenafwerking van het dak beschadigd wordt. Het nadeel is echter dat de dakconstructie verhoogd wordt met de dikte van de isolatielaag, wat stedenbouwkundig niet altijd toegestaan wordt. Er wordt niet gesproken over een eventueel toekomstig verbod op bepaalde isolatiematerialen. Op de website van energiesparen.be wordt bij de uitleg over spouwmuurisolatie nog steeds ureumformaldehyde als mogelijk isolatiemateriaal vermeld. Aangezien formaldehyde een carcinogene stof is, wordt de emissie hiervan in plaatmateriaal (OSB, spaanplaat…) wettelijk geregeld. Het lijkt ons dan ook logisch de emissie uit isolatiemateriaal ook te beperken. Indien elke bron apart gelimiteerd wordt, kan bovendien de som van de delen nog steeds boven de norm uitkomen.

Beleidsbrief FINANCIËN en BEGROTING Positieve elementen

•

Door de 6de staatshervorming wordt het Vlaamse Gewest bevoegd voor de belastingverminderingen voor de eigen woning, de zogenaamde woonbonus. De beleidsbrief benadrukt nogmaals dat de engagementen die al bestaan op het ogenblik van de bevoegdheidsoverdracht door het Vlaamse Gewest zullen nageleefd worden. Dit betekent dat de woonkredieten waarvoor het systeem van bouwsparen of de aftrek eigen woning en eventuele woonbonus van toepassing is op het ogenblik van de uitvoering van de zesde staatshervorming, zullen blijven genieten van dit voordeel. Het is voor de Gezinsbond een geruststelling dat er geen aanpassingen aan de woonbonus worden aangekondigd voor de gezinnen die er nu recht op hebben, al zijn kleine aanpassingen voor ons onder bepaalde voorwaarden wel aanvaardbaar.


Beleidsbrief LEEFMILIEU en NATUUR Positieve elementen


Wat ontbreekt?

Vlaanderen komt eindelijk een aantal Europese verplichtingen na: in 2013 werden het Vlaams Adaptatieplan (onderdeel van het Vlaams Klimaatbeleidsplan) en het Actieplan Pesticiden goedgekeurd. • Het Vlaams Adaptatieplan heeft tot doel een beeld te krijgen van hoe kwetsbaar Vlaanderen is voor klimaatverandering en vervolgens de weerbaarheid van Vlaanderen tegen klimaatverandering te verhogen en zich zo goed mogelijk aan te passen aan de te verwachten effecten. Het is positief dat dit plan er is, maar het blijft afwachten wat de uitvoering betreft. Zal Vlaanderen er in slagen een ‘klimaatreflex’ te laten doorwerken in andere regelgeving? Positief is dat het Vlaams Adaptatieplan stelt dat de gezondheid een reflex behoort te zijn binnen andere beleidsdomeinen en dat er veel aandacht wordt besteed aan sensibiliseren. De Gezinsbond kan daar een rol in spelen. • Er is een Actieplan Pesticiden aangenomen. De Gezinsbond had aangedrongen op informatie en voorlichting van zwangere vrouwen als ook jonge ouders met spelende kinderen in de tuin. Positief in dat verband is dat OVAM een studie zal opstarten voor het opmaken van een code van goede praktijk voor tuinieren met specifieke aandacht voor gebruik van pesticiden. Eventueel zullen er specifieke aanbevelingen worden uitgewerkt voor kwetsbare groepen. Tevens heeft het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie gesteld dat n.a.v. de biomonitoring metingen bij pasgeborenen en moeders, mensen geïnformeerd kunnen worden via fiches met praktische tips die ook zullen worden opgenomen op website Steunpunt Milieu en Gezondheid. Het is positief dat werk wordt gemaakt om zwangere vrouwen en jonge ouders in te lichten. Dit zou ook voor andere schadelijke stoffen moeten gebeuren (zoals hormoonverstorende stoffen). • Actieplan Pesticiden: het is positief dat het gebruik van pesticiden steeds verder wordt beperkt. Vanaf 1-1-'15 mogen scholen, kinderopvang en zorginstellingen bijvoorbeeld geen pesticiden meer gebruiken. Er geldt echter geen algemeen verbod voor alle openbare terreinen en zijn er uitzonderingen mogelijk die voor interpretatie vatbaar zijn. Gemeenten zullen veel moeten sensibiliseren want vanaf 1-1-'15 mogen gezinnen ook geen pesticiden meer gebruiken om de ‘openbare’ stoep onkruidvrij te maken. Diezelfde aanpak zou ook moeten gebeuren voor biociden die binnenshuis worden gebruikt. • Er wordt aandacht besteed aan straling op school, maar we blijven bezorgd over de gebruikte stralingsnorm en we kunnen ons afvragen in welke mate de huidige normen rekening houden met de veranderde context. De overheid stelt een aantal maatregelen voor om de blootstelling aan straling te verminderen, maar deze zijn geheel vrijblijvend. Op basis van het voorzorgsprincipe zouden scholen beter kiezen voor bedrade netwerken dan voor Wi-Fi. • De gezondheid van sociaal zwakkere en kwetsbare groepen, waaronder kinderen, zal meer te lijden hebben onder milieuvervuiling. Het verhoogde risico dat kwetsbare groepen lopen, is momenteel niet meegenomen in het beleid hoewel onomwonden vaststaat dat kinderen een groter risico lopen. De overheden zouden moeten nagaan op welke wijze het beleid aangepast zou kunnen worden om een grotere veiligheid voor kinderen te kunnen garanderen. • Uit de beleidsbrief blijkt dat de JoKER nog steeds te weinig wordt toegepast in milieuen natuurbeleid. • De exacte doelstellingen die Vlaanderen moet halen in het kader van het EU-klimaatbeleid zijn nog niet vastgelegd. België heeft zich 4 jaar geleden ertoe gebonden tot een reductiedoelstelling van -15 % in 2020 t.o.v. 2005.


•

•

•

•

De afspraken over hoe België deze Europese doelstelling met de verschillende gewesten nakomt, zijn nog steeds niet gemaakt. Hierdoor is er geen effectief klimaatbeleid mogelijk. De waterschaarste (beschikbaarheid!) is groot in Vlaanderen ten gevolge van een grote huishoudelijke en industriële vraag in verhouding tot een beperkt aanbod. Hier zijn dringend maatregelen nodig. Uit de beleidsbrief is op te maken dat de Vlaamse regering, onder druk van het Europese beleid, eindelijk een studie aan het uitvoeren is. De Gezinsbond vindt het positief dat Vlaanderen beschikt over een degelijk humaan biomonitoring programma. We onderschrijven graag het advies van de Minaraad die vraagt om op 6 prioritaire aandachtspunten i.k.v. het milieuen gezondheidsbeleid: o luchtkwaliteit en verkeerspollutie als een van de prioritaire milieuen gezondheidsproblemen, zonder echter aandacht te verliezen voor andere milieuen gezondheidsthema’s; o toenemende ongerustheid over cocktaileffecten alsook de lange termijneffecten; o toenemende ongerustheid over nanopartikels; o noodzaak aan bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen; o verband tussen humane biomonitoring en de milieukwaliteitsnormen; o noodzaak om aan te zetten tot duurzaam gedrag. Luchtbeleid: er worden geen beleidsmaatregelen aangekondigd om de luchtvervuiling aan te pakken want het gaat volgens de minister goed met de luchtkwaliteit. De effecten van vervuilde lucht op kinderen zijn groter dan op volwassenen. Er worden echter geen maatregelen voorgesteld die kwetsbare groepen extra beschermen. De Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin heeft een heel duidelijk proactief advies gegeven over de effecten van luchtvervuiling op de gezondheid. Er is geen verwijzing naar gezondheid en luchtvervuiling in de beleidsbrief. Vlaanderen heeft van de Europese Commissie uitstel gekregen tot 2015 voor het inwerkingtreden van de (huidige) Europese NO2 (stikstofdioxide)-normen. Hierdoor worden maatregelen voor het verbeteren van de luchtkwaliteit niet nu genomen, maar vooruitgeschoven. De minister stelt dat aan heel wat EU-streefwaarden wordt voldaan terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heel duidelijk heeft gesteld dat die streefwaarden te laag zijn vanuit gezondheidsperspectief. De IARC (kanker onderzoeksinstituut van de WHO) heeft fijn stof als kankerverwekkend gedefinieerd. Het naleven van de normen van de WHO wordt niet in het vooruitzicht gesteld.

Beleidsbrief MEDIA Gedeeltelijk positief

Wat ontbreekt?

De beleidsbrief bevat een aantal onderdelen die ook aandachtspunten zijn voor de Gezinsbond: • aandacht voor e-inclusie. • streven naar een slagvaardige Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) • bezorgdheid om mediawijsheid Alleen dekt de vlag de lading niet. De ambities zijn in deze beleidsbrief heel beperkt (cf. infra). • Aandacht voor e-inclusie: het voornemen uit de beleidsnota 2009-2014 om iedere Vlaamse woning van breedbandinternetaansluiting te voorzien tegen een democratisch tarief werd nog niet gerealiseerd, maar is niet meer opgenomen als beleidsdoelstelling. • Slagvaardige VRM: er wordt niets meer gezegd over de kamer voor onpartijdigheid en bescherming van de


•

• •

minderjarigen. Dit terwijl hier in de praktijk toch een probleem is. Ook de beperking van de bevoegdheden van de VRM tot audiovisuele media is een belemmering van de slagkracht waar in deze beleidsbrief niet over gerept wordt. Ook de bekendmaking van de VRM bij het grote publiek blijkt geen doelstelling meer te zijn. Mediawijsheid: wanneer in de beleidsbrief wordt gesproken van een toolkit mediawijsheid voor begeleiders van kinderen en jongeren, worden ouders niet eens vermeld bij de doelgroep. En dit terwijl er dringend nood aan structurele ondersteuning van oudervorming m.b.t. de nieuwe media. Een visie op het probleem van cyberpesten ontbreekt. Er is dringend nood aan een centraal meldpunt dat 7 op 7 bereikbaar is en dat doorgedreven opvolging voorziet voor individuele gevallen. Er is geen aandacht voor de problematiek van reclame gericht aan minderjarigen voor gokspelletjes op het internet. Er is op dat vlak nood aan een wetgevend kader.

Beleidsbrief MOBILITEIT Positieve elementen

• • • •

•

• • •


• • • • •

Verder onderzoek naar de voorwaarden voor implementatie van het mobiliteitsbudget voor woon-werkverkeer in bedrijven. Opstart van een proefproject om de mobiliteitskeuzes vanuit een kilometerheffing voor personenwagens na te gaan. Vergroening van de autofiscaliteit door verdere taxatie BIV op basis van milieukenmerken van de wagen. Verschillende educatieve projecten, vooral vanuit de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV), worden verdergezet. Die zijn gericht op veel verschillende doelgroepen: verschillende niveaus onderwijs, ouderen, beginnende chauffeurs, motorrijders… Uitrol van het MOBIB-systeem als stap in de richting van een eengemaakt ticket met andere openbaar vervoeraanbieders en inspanningen om verder te gaan in de afstemming van het aanbod van NMBS en De Lijn (uitbouw van voorstedelijk vervoer) Enkel indexering bij de volgende herzieningsronde tarieven De Lijn, geen structurele prijsverhoging. Uitbouw trajectcontrole als handhavingsinstrument, ook naar gewestwegen. Versnelde aanleg van nieuwe fietspaden, conform de voorschriften van het Vademecum Fietsvoorzieningen. Ook onderhoud en schoonmaak worden systematisch opgevolgd. Stimulans om op gemeentelijk vlak meer slimme mobiliteitsschakels te realiseren. Extra marketing naar jongerengroepen (12-25 jaar) voor De Lijn, maar zonder structurele kijk op ondersteuning (grote) gezinnen. Deze opties worden wellicht opgespaard voor het nieuwe beheerscontract van einde 2014? Licht- en geluidvervuiling worden verder bestreden met beperkte ingrepen, geen structurele ommekeer. De educatieve projecten zijn hoofdzakelijk gericht op verkeersvaardigheden en veiligheidsaspecten. Duurzaamheid, als bewuste keuze voor het STOP-principe, komt minder naar voren. In het kader van de rijopleiding voor beginnende chauffeurs, worden de (positieve) ervaringen qua opleiding en ondersteuning binnen de vrije rijopleiding (Start to Drive, Startpakket voor vrije begeleiders, On the Road) naar voor gebracht. Er wordt geen enkele uitspraak gedaan welke richting men met de rijopleiding uit wil.


Wat ontbreekt?

•

• •

De Gezinsbond heeft aangedrongen op de integratie van kindnorm-elementen bij de herziening van het fietsvademecum. De herziening wordt wel benoemd en de betrokkenheid van relevante actoren wordt in de verf gezet, zonder evenwel de relevante actoren bij naam te naam. In de praktijk hebben we nog niets gehoord. Vergroening autofiscaliteit geeft nog steeds geen erkenning aan het feit dat gezinnen bij uitstek gemeenschappelijke gebruikers zijn van wagens. Specifieke aandacht voor voetgangers ontbreekt quasi volledig.

Beleidsbrief ONDERWIJS De Gezinsbond is tevreden dat er na jarenlange onderhandelingen enkele stappen vooruit zijn gezet in belangrijke dossiers zoals de hervorming van het secundair onderwijs en maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsnoden. We delen de terechte bezorgdheid van het werkveld dat het voldoende gewapend en voorbereid wil zijn om dit in praktijk te kunnen omzetten en dat voldoende middelen moeten voorzien worden. Tegelijk willen we blijven benadrukken dat het uiteindelijke doel van de geplande hervormingen, de optimalisatie van het leer- en ontwikkelingsproces van alle leerlingen, altijd centraal moet staan. Daarom zijn de genomen beslissingen voor ons slechts een eerste stap in de richting van een meer inclusief onderwijssysteem dat leerlingen versterkt in hun talenten en rekening houdt met hun beperkingen. De evaluatie van de beleidsbrief Onderwijs bevat de volgende thematische onderdelen: • specifieke noden in het onderwijs • betaalbaar onderwijs • hervorming van het secundair onderwijs • participatie van ouders en leerlingen • digitale kloof wegwerken • varia 1. Specifieke noden in het onderwijs Positieve elementen

•


•

Wat ontbreekt?

•

Wat is negatief?

• •

De engagementsverklaring over de inzet van buitenschoolse logopedie wil werken aan de versterking van de basiszorg op school en het afremmen van de toenemende, niet altijd noodzakelijke, buitenschoolse hulpverlening. Ontwerp van decreet betreffende belangrijke en noodzakelijke maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften is een eerste stap in de richting van meer garanties voor de nodige zorg op maat, ook in het gewoon onderwijs. Ook zonder diagnoses moet een antwoord worden geboden op zorgnoden. Leerlingen met een beperking die niet aan het gemeenschappelijk curriculum kunnen voldoen, krijgen geen inschrijvingsrecht. Er is nog geen sprake van een globaal leerzorgkader. We hebben begrip voor de extra aandacht en daardoor nieuw type voor leerlingen met autisme, maar vragen ons af hoe dit rijmt met het streven naar de afbouw van het medisch-deficit model in de organisatie van het onderwijs.


2. Betaalbaar onderwijs Gedeeltelijk positief Wat ontbreekt?

Wat is negatief?

Eerste stappen in de automatisering van de studietoelagen, maar slechts beperkt tot diegenen die er al beroep op deden. • Geen duidelijke richtlijnen of een ethische code over 'nieuwe' kosten voor ouders, zoals betalen voor middagtoezicht, extra kosten bij digitalisering zoals aanschaf nieuwe media, printen van digitaal doorgestuurde oefeningen… • Er wordt geen werk gemaakt van een aanpassing van de studietoelagen voor hoger onderwijs en in functie van reële kosten studierichting Secundair Onderwijs (SO). • Er is nog geen maximumfactuur in eerste graad SO. • Ouders van leerlingen met een beperking staan nog te vaak in de kou (bv. dyslexie software op school gratis, thuis betalend). • Terugvordering school- of studietoelagen bij spijbelen is geen fair middel (want niet voor iedereen, financiële problemen nemen toe) en geen efficiënt (spijbelcijfer stijgt) om spijbelen tegen te gaan.

3. Hervorming van het secundair onderwijs Positieve elementen Gedeeltelijk positief

• •

Wat ontbreekt?

•

Wat is negatief?

•

Masterplan voor de hervorming secundair onderwijs met bredere eerste graad. Er is aandacht voor het studiekeuzeproces, maar dit moet nog versterkt worden. De Gezinsbond vindt de verdere uitwerking van initiatieven zoals onderwijskiezer.be, die ouders en leerlingen wegwijs maakt in het onderwijsaanbod en de arbeidsmarkt en tegelijk een hulp kan zijn bij keuzeprocessen, erg belangrijk. Het ontbreekt nog aan instrumenten die ouders meer inzicht geven in het proces van talentdetectie en studie-oriëntering. Dit is nodig om te vermijden dat ouders hun eigen schoolcarrière als referentiekader blijven gebruiken. Ouders hebben nog steeds een belangrijke invloed op de studiekeuze. Zeker in het licht van de geplande hervormingen van het secundair onderwijs, waarbij de nieuwe structuur onvermijdelijk zal verschillen met de eigen onderwijsloopbaan van ouders, is het noodzakelijk om het thuismilieu nauwer te betrekken bij het studiekeuzeproces van hun kind. Een mentaliteitswijziging kan niet enkel met een verandering van structuur bewerkstelligd worden. De Gezinsbond vreest dat het voorliggend raamwerk opnieuw een hiërarchie zal creëren door de vrijheid van scholen om al dan niet een domeinschool te worden en de mogelijkheid om niet op leerlingenniveau (remediëren wat moeilijk is, uitdagen in wat goed loopt) te differentiëren, maar op groepsniveau (bv. A en B klas).

4. Participatie van ouders en leerlingen Positieve elementen Gedeeltelijk positief

Wat ontbreekt?

Ontwerpdecreet rechtspositie en participatie op school. De initiatieven voor kleuterparticipatie willen ouders overtuigen van het belang van kleuteronderwijs, maar moeten omgekeerd ook drempels voor ouders (cultureel, financieel, vervoer…) signaleren aan de overheid. Ondertussen zijn er extra middelen voorzien om dit kleuteronderwijs beter uit te bouwen. Toch moet er nog verder worden ingezet op dit onderwijs voor de allerjongsten, naast kleinere klasjes en voldoende personeel betekent dit ook extra aandacht voor opvang voor- en na school, middagtoezicht, slaapmogelijkheden… Er wordt geen onafhankelijke instantie opgericht die oordeelt bij betwistingen in het leerplichtonderwijs.


Wat is negatief?

De Gezinsbond rekent erop dat niet enkel leerlingen en ouders, maar ook scholen worden aangesproken op de gedeelde verantwoordelijkheid in de aanpak van spijbelen. Het schoolklimaat (participatie, betrokkenheid) speelt hierin een belangrijke rol. We herhalen dat het terugvorderen van school- en studietoelagen voor ons niet de aangewezen weg is om het vertrouwen te herstellen. Pedagogische ondersteuning van ouders moet actief ingezet worden.

5. Digitale kloof wegwerken Positieve elementen Gedeeltelijk positief Wat ontbreekt?

• • •

• •

De overheid neemt initiatief rond veilig ICT-gebruik en houdt met de ICT-monitor een vinger aan de pols bij scholen. Het voornemen tot initiatieven voor meer coördinatie. Niet enkel scholen, maar ook ouders moeten bevraagd en betrokken worden bij het ICT-beleid. De digitalisering op school heeft immers ook veel impact op het thuismilieu (nodige materiaal, extra kosten, ondersteuning van ouders, digitale communicatie met de school…) Psychische en fysieke gezondheid van leerlingen verhogen: de Gezinsbond vraagt hier ook aandacht voor gezondheidsaspecten die betrekking hebben op het gebruik van nieuwe media op school. De Gezinsbond dringt aan op meer onderzoek m.b.t. stralingsnormen, rekening houdend met de kindnorm. Daarnaast moeten leerlingen begeleid worden in het veilig en ergonomisch omgaan met media. Dit veronderstelt een doordacht (houding, licht) en beperkt (afwisselende) gebruik.

6. Varia Gedeeltelijk positief

•

Wat ontbreekt?

•

Begeleiding en ondersteuning van leerlingen versterken: de Gezinsbond is blij met de nauwe samenwerking tussen onderwijs en welzijn rond het nieuwe decreet Integrale jeugdhulp. Om niet enkel sectoren, maar ook ouders en leerlingen in deze nieuwe structuur te begeleiden, zal een gerichte communicatie op meerdere niveaus noodzakelijk zijn. We herhalen dat de voorziene mogelijkheid tot trajectbegeleiding (contactpersoon) niet dezelfde ondersteuning biedt dan een trajectbegeleider. Zeker de meer kwetsbare jongeren en hun ouders, vaak geconfronteerd met een veelheid aan vragen en diverse hulpverleners, moeten kunnen rekenen op iemand die het hele traject samen met hen opvolgt. Bestaande einddoelen actualiseren en nieuwe eindtermen ontwikkelen: de nood aan een betere financiële en economische geletterdheid is groot. De Gezinsbond hoopt dat een aanpassing van de eindtermen niet op zich laat wachten.


Beleidsbrief WELZIJN

1. Huizen van het Kind Gedeeltelijk positief

• •

Wat ontbreekt?

• • • •

Wat is negatief?

•

De Gezinsbond ondersteunt de bundeling van initiatieven preventieve gezinsondersteuning in de Huizen van het Kind, maar heeft tegelijk nog een aantal bedenkingen over de concrete uitwerking. De Huizen van het Kind kunnen een rol spelen in armoedebestrijding, maar de sterke focus op kansarmoede houdt het gevaar van een dubbele drempel in: kansarme ouders voelen zich geviseerd m.b.t. opvoedingscapaciteiten, andere ouders voelen zich niet aangesproken om steun te zoeken. Er is geen waarborg voor ondersteuning van alle gezinnen door de te sterke focus op jonge gezinnen. Er is geen waarborg voor het behoud van diversiteit in het aanbod om tegemoet te kunnen komen aan breed vragenpalet van de ouders. Er wordt te sterk gericht op huidige erkende en gesubsidieerde aanbod. Er is geen duidelijke link/integratie met andere vormen van gezinsondersteuning (op vlak van wonen, onderwijs, inkomen, arbeid,…) Mogelijke spanning tussen 'dossier' en recht op anonimiteit van de ouders die een vraag hebben.

2. Kinderopvang Positieve elementen

• •


•

Wat ontbreekt?

•

•

Verdere uitvoering van het decreet opvang van baby's en peuters. Staten-Generaal opvang van schoolkinderen in uitvoering van het regeerakkoord. Dit is een voorbereiding voor de volgende Vlaamse Regering, nadat het decreet van baby's en peuters er is gekomen. Het decreet opvang van schoolkinderen zou hier op voort moeten bouwen. Het statuut voor onthaalouders en de inspanningen daarvoor worden vermeld, wat positief is. Er wordt echter gezegd dat er nu gewacht moet worden op het federale niveau. In de federale beleidsbrief Werk staat net het omgekeerde en wordt verwezen naar de gemeenschappen. Het is onduidelijk wie hier nu verantwoordelijk is voor het feit dat dit statuut er nog niet is (het zou er al lang moeten geweest zijn). Er is geen vermelding van het lokaal loket kinderopvang in het stukje over het decreet baby's en peuters. Is het de bedoeling dit nog deze legislatuur te implementeren? De rol daarvan is zeer belangrijk voor ouders die hun weg niet vinden in hun zoektocht naar kinderopvang of het zelf berekenen van hun ouderbijdrage. Er is ook geen vermelding van de zelfberekening van de ouderbijdrage; nochtans een zeer groot project dat van start ging op 1 december 2013 en in orde moest zijn voor alle ouders die nu gebruik maken van opvang op 1 januari. Het is de eerste keer dat men voor de zorgsector ouders zelf hun bijdrage laat berekenen en het is belangrijk dat dit systeem correct en laagdrempelig is..


3. Overige beleidsvoornemens Positieve elementen

•

• •


• •

•

Wat ontbreekt?

•

•

•

Pleegzorg: het nieuwe pleegzorgdecreet en de uitvoeringsbesluiten maken werk van één pleegzorgkader en financieringssysteem (vanaf 01/01/2014). De focus ligt op alle doelgroepen en problematieken. Er is aandacht voor actieve participatie van ouders, pleeggezinnen en –kinderen of volwassen pleeggasten. In de beleidsbrief wordt de nadruk gelegd op het belang van een zorgzaam en kwaliteitsvol transitieproces en er wordt voorzien in een communicatiecampagne. Uiteraard zal uit een evaluatie van het decreet moeten blijken of de doelstellingen gerealiseerd worden, maar het feit dat het decreet er is en van start gaat is positief. Voornemen om de online rechtenverkenner verder te ontwikkelen zodat gezinnen beter geïnformeerd worden over hun rechten. De aankondiging van een tweede gezinsconferentie in samenwerking van de Gezinsbond en Kind & Gezin rond het thema “Gezinsbeleid in Vlaanderen: bereik en beleving”. Het decreet gegevensdeling wordt de sokkel voor een gecoördineerde uitbouw van een (e-)Zorgzaam Vlaanderen. De verhouding met het federale systeem van e-health blijft echter onduidelijk. De beleidsbrief vermeldt de nauwe betrokkenheid van het middenveld, de academische wereld en de gebruikers bij beleidsvoorbereiding en -evaluatie om zo tot een gedragen welzijns- en gezondheidsbeleid te komen. Adviesraden, informele fora en ad hoc-werkgroepen worden vermeld. De Gezinsbond vindt dit positief, maar stelt zich de vraag of de inspraak van het middenveld en gebruikers via het huidige systeem voldoende gegarandeerd is. De wil om rechten automatisch toe te kennen is fundamenteel aanwezig, maar de concrete uitwerking sleept aan. De beleidsbrief voorziet een betere uitwisseling van informatie tussen diensten zodat mensen eenvoudiger en sneller hun sociale rechten kunnen uitoefenen en dat rechten zoveel mogelijk automatisch moeten toegekend worden. Vlaamse sociale bescherming: in 2012 en begin 2013 werden uitvoeringsbesluiten opgemaakt voor de zorgverzekering, de kind-premie en de maximumfactuur in de thuiszorg. Maar omwille van de budgettaire context werden de procedure van goedkeuring van deze uitvoeringsbesluiten en het verdere uitvoeringsproces on hold geplaatst. Ook de uitwerking van de Vlaamse hospitalisatieverzekering en de begrenzing van de kosten in de residentiële ouderenzorg werden on hold geplaatst. In de beleidsbrief wordt geen nieuw tijdpad voor deze maatregelen voorop gesteld, noch wordt er duidelijkheid verschaft over de financiering in de toekomst. Invoering van Persoonsvolgende financiering: dit strategisch project wordt omschreven als hét sleutelproject dat de toekomst van de zorg en ondersteuning voor Personen met een handicap in Vlaanderen zal bepalen. De principiële erkenning is er en het zou ingevoerd worden vanaf begin 2015. Toch wordt er met geen woord gerept over hoe dit alles zal gefinancierd worden. Er is tevens onduidelijkheid over hoe het huidige PAB zal geïntegreerd worden in het persoonsvolgend budget. Er worden maatregelen aangekondigd om de administratieve lasten voor de PABbudgethouder en de overheid tot een minimum herleiden, zonder dat duidelijk is wat die maatregelen inhouden. Mantelzorg: mantelzorgers worden in de beleidsbrief steeds in één adem genoemd met vrijwilligers en meestal in het kader van ouderenzorg. Er wordt op gewezen dat hun inbreng maakt dat thuiszorg vaak een reële en haalbare mogelijkheid is en de solidariteit van mantelzorgers en vrijwilligers worden genoemd als één van de antwoorden op stijgende zorgvragen. Wat vrijwilligers betreft, zien we dat het ondersteunen van hun inbreng vorm krijgt. In het woonzorgdecreet bijvoorbeeld wordt de kracht van de vrijwilligers bestendigd in de diensten voor gastopvang en oppashulp en zien we een uitbreiding van het urencontigent. Wat mantelzorgers binnen de familie betreft, zien


•

•

Wat is negatief?

•

we echter geen concrete beleidsvoornemens om hun rol te versterken. Een duidelijke visie op de Vlaamse kinderbijslag en een engagement om deze belangrijke tegemoetkoming aan gezinnen met kinderen te verbeteren na de bevoegdheidsoverheveling van het federale niveau naar de Gemeenschappen voorzien tegen half 2014. De nieuwe bijdrageregeling voor gezinszorg is er nog steeds niet. Zolang de maximumfactuur er niet is kunnen de nieuwe automatisch berekende bijdragen niet worden ingevoerd. De lang beloofde kindpremie wordt niet gerealiseerd.

Beleidsbrief WERK Positieve elementen

•

• •


• •

• • •

Wat ontbreekt?

•

Wat is negatief?

•

Het aanpakken van de jongerenwerkloosheid is een prioriteit (uitvoeren Jeugdgarantieplan), en dit op een gedifferentieerde wijze, op maat van de werkzoekende. Er is vooral aandacht voor jongeren die ver af staan van de arbeidsmarkt. Er is aandacht voor werkbaar werk. Men wil meer inzetten op individuele trajecten met gedifferentieerde aanpak, afhankelijk van de afstand tot de arbeidsmarkt. Men neemt zich voor om de werk-welzijnstrajecten verder te zetten. Er is aandacht voor de problematiek van de allochtone werkloosheid, die extreem hoog is, en zelfs is toegenomen. Er worden ook mogelijke oplossingen zoals taalopleidingen enerzijds en werken aan een diversiteitsbeleid in ondernemingen en een actieplan tegen bestrijding van arbeidsgerelateerde discriminatie anderzijds opgesomd. Toch krijgt het reusachtige probleem niet de plaats die het verdient in deze beleidsbrief en de maatregelen die discriminatie tegen moeten gaan zijn te beperkt. Heel de beleidsbrief 'ademt' het competentiedenken uit. Dit is op zich niet negatief, maar of dit een verbetering is, hangt af van het feit of werkzoekenden (ook de meest kwetsbare) en werkgevers 'mee' zijn in het verhaal. De nieuwe aanpak voor het erkennen van Elders Verworven Competenties (EVC’s): het is niet duidelijk of dit een meerwaarde zal betekenen voor bijvoorbeeld herintreders en vroegtijdige schoolverlaters. Er zijn heel veel online-tools die werkzoekenden kunnen gebruiken voor hun eigen zoekproces en beheer van hun competenties, maar is er nog voldoende aandacht voor hen die deze digitale vaardigheden niet hebben? Er is geen aandacht voor of vermelding van de problematiek werk en gezin in het algemeen noch in het activeringsverhaal. De heroriëntering van de aanmoedigingspremies blijft nog steeds vaag; er is geen informatie over welke richting dit uitgaat. Er is ook geen garantie dat de zorgverloven gespaard zullen worden, ondanks groeiende zorgnoden en vermaatschappelijking van de zorg.


Beleidsbrief WONEN Positieve elementen

•


• • •

• •

•

•

Wat ontbreekt?

• • • •

Opvolging van het sociaal objectief om voldoende sociale huur- en koopwoningen te realiseren. Ook bijkomende middelen om het sociaal huurpatrimonium verder te renoveren. De verdere impulsen naar en schaalvergroting van de sociale verhuurkantoren. De optrekking van het toegelaten inkomen voor de sociale huur tot het eerste deciel arbeidsinkomens is realistisch. De uniformisering van de ontleningsvoorwaarden bij het Vlaams Woningfonds en Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen en VMSW kan positief bekeken worden. De voorziene middelenverhoging is te beperkt tegenover de vraag. Co-ouderschap wordt uitdrukkelijk als parameter in een aantal situaties gebruikt, maar het blijft onduidelijk wat de draagwijdte is van de formulering "evenwichtig" co-ouderschap. De omzetting van de voorrangsregeling voor kwetsbare groepen in de sociale huur naar een versnelde toewijzing binnen een afgebakend contingent beveiligt een te absolute toewijzing, maar dreigt snel aan het vooropgestelde maximum van 5 % te zitten. Het Fonds ter preventie van de uithuiszettingen wordt nu opgestart om in eerste instantie de verhuurinkomsten van de eigenaar veilig te stellen. Dat is positief voor de verhuurder en een mogelijke stimulans voor de huurmarkt, maar het is in tegenstelling met de oorspronkelijke opzet om de huurder te beschermen. De beleidsbrief vermeldt dat de presentatie van het Woonbeleidsplan Vlaanderen 2050 wordt aangekondigd voor eind 2013. Het Woonbeleidsplan moet het langetermijnperspectief aangeven, maar werd tot nu niet voorgesteld: afwachten of dit nog deze legislatuur lukt. Het is twijfelachtig of het nog vóór de verkiezingen bekrachtigd kan worden. Er wordt werk gemaakt van de integratie van de verschillende huursubsidiestelsels. Waar zitten de garanties dat dit niet zal leiden tot verdoken huurprijsverhogingen? Preventieve woonbegeleiding van huurders is te minimaal. Het ontbreekt aan een globaal en proactief kader, vooral voor de private huursector. De problematiek van uithuiszettingen gaat breder dan enkel het pas opgerichte Fonds. Er is geen totaalvisie met bijvoorbeeld aandacht voor uithuiszetting van gezinnen met kinderen of uithuiszetting in de winterperiode. Het volgende belangrijke thema wordt over de verkiezingen getild: de bestendiging dan wel aanpassing van de woonbonus.


Vlaamse Beleidsbrieven 2014

Recommend Documents