Vlaams Energieagentschap. Evaluatie van de energieprestatiecertificatieregelgeving

Vlaams Energieagentschap

Evaluatie van de energieprestatiecertificatieregelgeving

Ontwerpversie juni 2014

Inhoudsopgave EVALUATIE ENERGIEPRESTATIECERTIFICATIEREGELGEVING

DEEL A: INLEIDING ............................................................................................................. 1 1 2

Context van de evaluatie .................................................................................................. 1 Bronnen van de evaluatie ................................................................................................. 1

2.1 2.2 2.3 2.4

REG‐enquête ............................................................................................................................ 1 Bevragingen over het EPC voor residentiële gebouwen.......................................................... 2 Bevraging over het EPC voor publieke gebouwen ................................................................... 3 Overleg met de opleidingsinstellingen .................................................................................... 3

DEEL B: HET EUROPEES KADER EN DE OMZETTING IN DE DRIE GEWESTEN ...................................... 4 1 2

Europees kader ................................................................................................................. 4 Regelgevend kader in het Vlaamse Gewest ....................................................................... 4

2.1 2.2 2.3

Residentiële gebouwen ............................................................................................................ 4 Niet‐residentiële gebouwen .................................................................................................... 5 Publieke gebouwen .................................................................................................................. 5

3

Regelgevend kader in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ................................................ 6

3.1 3.2 3.3

Residentiële gebouwen ............................................................................................................ 6 Tertiaire gebouwen .................................................................................................................. 6 Openbare gebouwen ............................................................................................................... 7

4

Regelgevend kader in het Waalse Gewest ......................................................................... 9

4.1 4.2 4.3 4.4

Residentiële gebouwen ............................................................................................................ 9 PAE (Procédure d’avis énergétique) ...................................................................................... 10 Niet‐residentiële gebouwen .................................................................................................. 10 Publieke gebouwen ................................................................................................................ 10

DEEL C: STROOMLIJNEN VAN DE ERKENNINGSREGELING ........................................................... 11 1

Erkenning van energiedeskundigen ................................................................................. 11

1.1 1.2

Energiedeskundige type A ..................................................................................................... 11 Energiedeskundige type C en interne energiedeskundige .................................................... 11

2

Erkenning van opleidingen .............................................................................................. 13

2.1 2.2

Opleiding tot energiedeskundige type A ............................................................................... 13 Opleiding tot energiedeskundige type C ............................................................................... 15

3

Centraal examen ............................................................................................................. 16

3.1 3.2 3.3

Algemeen ............................................................................................................................... 16 Centraal examen voor energiedeskundige type A ................................................................. 16 Centraal examen voor energiedeskundige type C ................................................................. 17

4

Optimalisatievoorstellen voor de erkenningsregeling ..................................................... 18

4.1

Definitie van energiedeskundige ........................................................................................... 18

4.1.1

Aansprakelijkheid ................................................................................................................... 18

Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

ii

Inhoudsopgave 4.1.2

Verenigbaarheid met andere beroepen ................................................................................ 19

4.2

Kwaliteitskader ...................................................................................................................... 20

4.2.1 4.2.2

Probleemstelling .................................................................................................................... 20 Voorstellen voor verdere kwaliteitsverbetering van de energiedeskundigen ...................... 21

4.3

Het silentio positivo‐principe ................................................................................................. 25

DEEL D: HET EPC VOOR RESIDENTIËLE GEBOUWEN ................................................................ 26 1 2

Toepassingsgebied .......................................................................................................... 26 Het EPC residentiële gebouwen in cijfers ........................................................................ 28

2.1 2.2

Aantal ingediende EPC’s per jaar ........................................................................................... 28 Aantal ingediende EPC’s per type woning ............................................................................. 29

2.2.1 2.2.2 2.2.3

Appartementen ...................................................................................................................... 29 Collectieve woongebouwen ................................................................................................... 30 Eengezinswoningen ............................................................................................................... 30

2.3

Gemiddelde energiescore per categorie ............................................................................... 33

2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4

Appartementen ...................................................................................................................... 35 Collectieve woongebouwen ................................................................................................... 37 Eengezinswoningen ............................................................................................................... 39 Types eengezinswoningen ..................................................................................................... 41

2.4 2.5

Aantal actieve energiedeskundigen ....................................................................................... 48 Aantal opleidingsinstellingen ................................................................................................. 50

3

Optimalisatiemogelijkheden voor de huidige wetgeving ................................................. 52

3.1 3.2

Evaluatie ................................................................................................................................. 52 Voorstellen ............................................................................................................................. 52

3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5

Wooneenheid zonder verwarming ........................................................................................ 52 Verkoop of verhuur aan familie ............................................................................................. 52 Overdracht van het aangepaste EPC na kwaliteitscontrole op het EPC door het VEA .......... 53 Verjaring ................................................................................................................................. 53 Uitbreiden van het toepassingsgebied .................................................................................. 53

4

Handhaving .................................................................................................................... 54

4.1

Aanwezigheid en overdracht ................................................................................................. 54

4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.1.6

Steekproeven ......................................................................................................................... 54 Meldingen .............................................................................................................................. 55 Klachten ................................................................................................................................. 56 Beschrijving huidige procedures en boetes ........................................................................... 57 Sterktes en zwaktes van de huidige werkwijze ...................................................................... 58 Voorstellen ............................................................................................................................. 59


iii

Inhoudsopgave 4.2

Advertentieplicht ................................................................................................................... 60

4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5

Steekproeven ......................................................................................................................... 60 Klachten ................................................................................................................................. 61 Beschrijving huidige procedures en boetes ........................................................................... 62 Sterktes en zwaktes van de huidige werkwijze ...................................................................... 63 Voorstellen ............................................................................................................................. 63

4.3

Waarheidsgetrouwe rapportering ......................................................................................... 64

4.3.1 4.3.2

Beschrijving huidige procedures en boetes ........................................................................... 65 Voorstellen ............................................................................................................................. 69

5

Rekenmethodiek en inspectieprotocol ............................................................................ 72

5.1 5.2 5.3 5.4

Resultaten bevraging energiedeskundigen ........................................................................... 72 Inspectie en bewijsstukken .................................................................................................... 75 Beschermd volume en bruikbare vloeroppervlakte .............................................................. 76 U‐waarden ............................................................................................................................. 77

5.4.1 5.4.2

Gebouwschil ........................................................................................................................... 77 Beglazing ................................................................................................................................ 81

5.5

Installaties .............................................................................................................................. 81

5.5.1 5.5.2

Ruimteverwarming ................................................................................................................ 82 Hernieuwbare energie ........................................................................................................... 83

5.6

Centraliseren gegevens .......................................................................................................... 84

5.6.1 5.6.2

Collectieve woongebouwen ................................................................................................... 84 Verwarmingsaudit .................................................................................................................. 84

5.7 5.8 5.9

Aanpassen waarden bij ontstentenis ..................................................................................... 85 Berekend primair energieverbruik ......................................................................................... 86 Geïntegreerde berekeningsmethode .................................................................................... 87

6

Certificatiesoftware ........................................................................................................ 89

6.1

Bevindingen huidige Epact‐software ..................................................................................... 89

6.1.1 6.1.2 6.1.3

Opzet van de certificatiesoftware .......................................................................................... 89 Knelpunten ............................................................................................................................. 90 Resultaten van de bevraging over de software ..................................................................... 90

6.2

Nieuwe software .................................................................................................................... 92

7

Certificaat ....................................................................................................................... 96

7.1 7.2

Inleiding .................................................................................................................................. 96 Evaluatie ................................................................................................................................. 96

7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4

Begrijpbaarheid ...................................................................................................................... 97 Geloofwaardigheid ................................................................................................................. 98 Effect op verkoop‐ en verhuurprijs ...................................................................................... 100 Effect op het uitvoeren van energiebesparende maatregelen ............................................ 102


iv

Inhoudsopgave 7.3

Voorstellen ........................................................................................................................... 103

7.3.1 7.3.2

Aanpassen van het EPC ........................................................................................................ 103 Aanbevelingen ..................................................................................................................... 103

8 9

BEN‐definitie voor bestaande woongebouwen ............................................................. 104 Maatwerkadvies ........................................................................................................... 105

9.1 9.2

Situering ............................................................................................................................... 105 BEN‐advies ........................................................................................................................... 105

DEEL E: NIET‐RESIDENTIËLE GEBOUWEN ............................................................................. 106 1 2

Toepassingsgebied ........................................................................................................ 106 Berekeningsmethodiek, certificatiesoftware en inspectieprotocol ................................ 107

2.1 2.2 2.3

Opzet .................................................................................................................................... 107 Stand van zaken ................................................................................................................... 108 Verdere planning ................................................................................................................. 109

3

Geïntegreerde berekeningsmethodiek .......................................................................... 110

DEEL F: PUBLIEKE GEBOUWEN .......................................................................................... 111 1 2

Toepassingsgebied ........................................................................................................ 111 Het EPC publieke gebouwen in cijfers ........................................................................... 113

2.1

Aantal ingediende certificaten per jaar ............................................................................... 113

2.1.1 2.1.2

Aantal ingediende certificaten per categorie ...................................................................... 114 Gemiddelde energiescore per categorie ............................................................................. 115

2.2

Aantal actieve energiedeskundigen ..................................................................................... 119

2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4

Energiedeskundige type C .................................................................................................... 119 Interne energiedeskundige .................................................................................................. 120 Activiteit ............................................................................................................................... 120 Aantal opleidingsinstellingen ............................................................................................... 122

3

Optimalisatie van het huidige toepassingsgebied .......................................................... 123

3.1 3.2

Evaluatie ............................................................................................................................... 123 Voorstellen ........................................................................................................................... 125

4

Handhaving .................................................................................................................. 126

4.1

Aanwezigheidscontroles ...................................................................................................... 126

4.1.1 4.1.2 4.1.3

Beschrijving huidige procedures en boetes ......................................................................... 126 Sterktes en zwaktes van de huidige werkwijze .................................................................... 127 Voorstel ................................................................................................................................ 127

4.2

Kwaliteitscontroles .............................................................................................................. 127

4.2.1 4.2.2 4.2.3

Beschrijving huidige procedures en boetes ......................................................................... 127 Sterktes en zwaktes van de huidige werkwijze .................................................................... 128 Voorstel ................................................................................................................................ 128


v

Inhoudsopgave 5

Berekeningsmethodiek en toelichtingen ....................................................................... 129

5.1 5.2

Stand van zaken ................................................................................................................... 129 Voorstel ................................................................................................................................ 131

6 7

Webapplicatie voor de opmaak van het EPC ................................................................. 132 Certificaat ..................................................................................................................... 133

7.1 7.2 7.3 7.4

Beschrijving huidig EPC en aanbevelingen ........................................................................... 133 Effect op uitvoeren van maatregelen .................................................................................. 133 Begrijpbaarheid .................................................................................................................... 134 Voorstel ................................................................................................................................ 136

DEEL G: ENERGIEPRESTATIEDATABANK .............................................................................. 137 1

Huidige werking ............................................................................................................ 137

1.1 1.2

Evaluatie van de energieprestatiedatabank ........................................................................ 138 Voorstel ................................................................................................................................ 139

DEEL H: COMMUNICATIE ................................................................................................. 140 1

Communicatie over het EPC voor residentiële gebouwen ............................................. 140

1.1 1.2

Beperkt draagvlak bij het grote publiek ............................................................................... 140 Tevredenheid energiedeskundigen over de communicatie van het VEA ............................ 141

2 3 4

Communicatie over het EPC publieke gebouwen .......................................................... 145 Communicatie naar intermediairen .............................................................................. 146 Voorstellen om de communicatie te verbeteren ........................................................... 147

4.1 4.2 4.3

Communicatie naar het grote publiek ................................................................................. 147 Communicatie naar de energiedeskundigen ....................................................................... 147 Communicatie‐acties Naar intermediairen .......................................................................... 149

DEEL I: ONDERSTEUNING VANUIT HET VEA ........................................................................ 150 REFERENTIES ................................................................................................................. 151


vi

Managementsamenvatting MANAGEMENTSAMENVATTING In uitvoering van de Europese richtlijn betreffende de energieprestaties van gebouwen van 16 december 2002 (2002/91/EG), herzien met richtlijn 2010/31/EG van 19 mei 2010, werd de energieprestatiecertificatieregelgeving ingevoerd in het Vlaamse Gewest. Vanaf 1 november 2008 moeten woningen die verkocht worden over een EPC beschikken. Voor woningen die verhuurd worden, ging de verplichting in op 1 januari 2009. Publieke gebouwen groter dan 1000 m2 moeten eveneens vanaf 1 januari 2009 over een EPC beschikken. Met de herziening van de richtlijn in 2010 werden een aantal bijkomende verplichtingen opgelegd. Het toepassingsgebied voor publieke gebouwen werd in twee stappen uitgebreid. Sinds 1 januari 2013 moeten ook publieke gebouwen met een oppervlakte groter dan 500 m2 over een EPC beschikken. Vanaf 1 januari 2015 wordt de oppervlaktedrempel verder verlaagd naar 250 m2. Vanaf 1 januari 2012 moet in elke commerciële publiciteit voor de verkoop en verhuur van een wooneenheid ook de energiescore van het gebouw vermeld worden. De Vlaamse regelgeving werd gecoördineerd in het Energiedecreet van 8 mei 2009 en het Energiebesluit van 19 november 2010. Naast het Energiedecreet en het Energiebesluit werden diverse ministeriële besluiten uitgewerkt. De beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Regering en het Vlaams Energieagentschap (VEA) voor de periode 1 januari 2011 tot 31 december 2015 stelt dat het VEA een tweede evaluatie zal uitvoeren van de energieprestatiecertificatieregelgeving. Deze tweede evaluatie werd in 2013 opgestart. Het EPC voor residentiële gebouwen is 5 jaar na de invoering ervan goed ingeburgerd geraakt. Uit controles op de aanwezigheid van het EPC en uit de bevragingen in het kader van deze evaluatie, blijkt dat de burger goed op de hoogte is van het feit dat een EPC moet aanwezig zijn bij de verkoop en verhuur van de woning. Het tijdstip waarop het EPC moet aanwezig zijn met name vanaf het moment waarop de woning te koop of te huur wordt gesteld, is dan weer minder bekend. Verder werd vastgesteld dat het EPC momenteel nog maar een beperkt effect heeft op de woningmarkt. Het EPC wordt slechts beperkt gebruikt als verkoopsargument of als instrument om te onderhandelen over de verkoop‐ of verhuurprijs. Verder leidt het EPC nog te weinig tot het uitvoeren van maatregelen. Het vastleggen van een definitie voor bijna‐energieneutrale (BEN) bestaande woongebouwen is cruciaal om het EPC te kunnen laten uitgroeien tot een volwaardig beleidsinstrument. Sleutelmomenten, zoals de verkoop van een woning, moeten optimaal benut worden om over te gaan tot het uitvoeren van maatregelen. Het advies op het EPC moet hiervoor verder evolueren. De vraag naar meer informatie over de mogelijke energiebesparing en een kostenberekening, sluit nauw aan bij de uitwerking van het BEN‐advies, waarin zal worden aangeven op welke manier en tegen wanneer een woning aan het vastgelegde BEN‐niveau zal voldoen. De maatregelen op het EPC en het BEN‐advies moeten dan ook nauw op elkaar afgestemd worden. Tegelijkertijd moet de geloofwaardigheid van het EPC worden verhoogd. De negatieve perceptie over de kwaliteit van het EPC moet hiervoor worden weggewerkt. Om de kwaliteit van het EPC te verhogen, wordt voorgesteld om op verschillende niveaus acties te ondernemen: de instapvoorwaarden voor de energiedeskundigen moeten herbekeken worden, het volgen van permanente opleiding moet verplicht worden, de erkenningsvoorwaarden van de Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

vii

Managementsamenvatting opleidingsinstellingen moeten bijgestuurd worden en de bestaande energiedeskundigen moeten verplicht worden om te slagen voor een centraal examen. Als laatste stap in de keten voor kwaliteitsbeheer moet de handhaving op punt worden gesteld. Er wordt voorgesteld om de focus te leggen op controles ter plaatse en een getrapt handhavingssysteem in te voeren. Om de kwaliteit van de EPC’s te verbeteren en de reproduceerbaarheid te verhogen, zal het inspectieprotocol verder geoptimaliseerd worden in overleg met de verschillende stakeholders. De EPACT‐software zal vervangen worden door een webapplicatie, die volledig geïntegreerd zal worden in de energieprestatiedatabank. Gebruiksvriendelijkheid staat hierbij centraal. Het VEA zal verder ook werk maken van een betere informatiedoorstroming naar en communicatie met de energiedeskundigen. De uitwerking van de rekenmethodiek, het inspectieprotocol en de software voor de bestaande niet‐ residentiële gebouwen gebeurt in samenwerking met de twee andere gewesten. Voor de berekening van de energiescore en het berekend karakteristiek primair energieverbruik zal, zoals bij bestaande woongebouwen, een software aan de energiedeskundigen ter beschikking worden gesteld. De software wordt verwacht tegen midden 2016 voor het geven van de train‐de‐trainer opleidingen. De invoering van het certificaat voor bestaande niet residentiële gebouwen is momenteel voorzien eind 2016. Voor publieke gebouwen blijkt uit de evaluatie dat een zwak punt voor de ene respondent tegelijkertijd een sterkte kan zijn voor een andere. De eenvoudige methodiek bijvoorbeeld, is voor de ene een troef, voor de andere te weinig realistisch. Het VEA stelt op basis van deze evaluatie voor om in eerste instantie geen grote wijzigingen aan het EPC voor publieke gebouwen door te voeren, maar het EPC voor publieke gebouwen af te stemmen met de ontwikkeling en uitwerking van het EPC voor niet‐residentiële gebouwen. Op kortere termijn zal wel bekeken worden of de referentiekengetallen moeten aangepast worden. Daarnaast stelt het VEA voor om een uitstelmogelijkheid te voorzien voor de opmaak voor het EPC publieke gebouwen in geval van bijvoorbeeld verbouwingswerken. Tot slot kan de verplichting voor een EPC voor publieke gebouwen wegvallen als al een EPC bouw beschikbaar is. Tot slot zal het VEA er over waken dat de verschillen inzake procedures, erkenningen, uitzicht EPC … tussen de verschillende EPC’s en types energiedeskundigen beperkt blijven.


viii

Deel A: Inleiding DEEL A: INLEIDING 1

CONTEXT VAN DE EVALUATIE

In uitvoering van de Europese richtlijn betreffende de energieprestaties van gebouwen van 16 december 2002 (2002/91/EG), herzien met de richtlijn 2010/31/EG van 19 mei 2010 werden de EPC’s ingevoerd in het Vlaamse Gewest. De Vlaamse regelgeving werd gecoördineerd in het Energiedecreet van 8 mei 2009 en het Energiebesluit van 19 november 2010. Naast het Energiedecreet en het Energiebesluit werden diverse ministeriële besluiten uitgewerkt. Het VEA heeft in 2010 de eerste evaluatie van de energieprestatiecertificatieregelgeving uitgevoerd. De resultaten werden verwerkt in een wijzigingsbesluit van het Energiebesluit dat op 20 mei 2011 werd goedgekeurd en in het decreet van 18 november 2011 tot wijziging van het Energiedecreet van 9 mei 2009. De beheersovereenkomst tussen de Vlaamse Regering en het VEA voor de periode 1 januari 2011 tot 31 december 2015 stelt dat het VEA een tweede evaluatie zal uitvoeren van de energieprestatiecertificatieregelgeving. In 2013 werd de tweede evaluatie opgestart. Voor de evaluatie werden een aantal specifieke bevragingen uitgevoerd. Daarnaast werd ook informatie gehaald uit de helpsdeskvragen, de kwaliteitscontroles en de resultaten van het centraal examen. Tot slot werd een stakeholdersoverleg gehouden met de opleidingsinstellingen. 2

BRONNEN VAN DE EVALUATIE

2.1

REG‐ENQUÊTE

Sinds 1998 houdt het VEA om de twee jaar een onderzoek bij Vlaamse huishoudens naar het energiebewustzijn en het effectieve energiegedrag. Het veldwerk voor de laatste enquête liep van 21 mei tot 30 juni 2013. De interviews werden face‐to‐ face uitgevoerd in de woning van de betrokkene aan de hand van een gestructureerde, computergestuurde vragenlijst (duurtijd ongeveer 35 minuten). In deze editie werden enkele vragen over het EPC opgenomen. In totaal werden 1.004 Vlaamse huishoudens bevraagd. De vragen werden beantwoord door gezinshoofden, waarvan 703 mannen en 301 vrouwen. Elke deelnemer werd beloond met twee Win for life biljetten ter waarde van € 6. De resultaten van het onderzoek zijn representatief op Vlaams niveau, op het vlak van type woning, statuut, Nielsen‐zone, geslacht, leeftijd, opleiding, beroep en sociale groep. Een samenvattend rapport van het onderzoek is terug te vinden op www.energiesparen.be.


1

Deel A: Inleiding 2.2

BEVRAGINGEN OVER HET EPC VOOR RESIDENTIËLE GEBOUWEN

In het kader van de evaluatie van de energieprestatiecertificatieregelgeving voor de verkoop en de verhuur van bestaande woongebouwen heeft het VEA midden 2013 het onderzoeksbureau TNS Dimarso aangesteld voor de bevraging van verschillende groepen van stakeholders. Doel van deze bevragen was informatie verzamelen over de volgende elementen:    

Wat zijn de voornaamste bekommernissen omtrent het EPC? Wat werkt? Waar zijn er problemen? Wat kan beter? Hoe kan de toegevoegde waarde van het EPC (in het bijzonder voor gebruikers) verhoogd worden?

De bevraging bestond uit twee delen. Eerst werd een kwalitatieve bevraging uitgevoerd om de probleempunten te ontdekken. De punten uit de kwalitatieve bevraging werden daarna afgetoetst via een kwantitatieve bevraging. De aanpak verschilde per doelgroep. In eerste instantie werd een interne brainstorm gehouden met experten van het VEA. Op die manier werd de interne kennis samengevat, de vragen voor de verschillende doelgroepen gefocust en de inhoudelijke prioriteiten bepaald. Kwalitatieve fase: Voor de makelaars en notarissen werd gewerkt met diepte‐interviews:  

6 diepte‐interviews bij vertegenwoordigers van immobiliënfederaties (4) en de Vlaamse notarisfederatie (2); bijkomende diepte‐interviews bij individuele makelaars.

Voor de energiedeskundigen en de opleidingsinstellingen werden groepsdiscussies georganiseerd. De diepte‐interviews en de groepsdiscussies werden in de periode juni‐juli 2013 uitgevoerd. Kwantitatieve bevraging: De bevindingen uit de kwalitatieve bevraging werden via telefonische interviews (gemiddelde duur 17m09s) onder een representatieve steekproef van makelaars (n=103) afgetoetst. Het veldwerk liep van 26 september tot en met 14 oktober 2013. De knelpunten die aan het licht kwamen via de focusgroepen met energiedeskundigen werden via online interviews (28m18s) onder een representatieve steekproef van energiedeskundigen (n=864) verder gemeten. Het veldwerk liep van 7 oktober tot en met 27 oktober 2013.


2

Deel A: Inleiding 2.3

BEVRAGING OVER HET EPC VOOR PUBLIEKE GEBOUWEN

In het kader van de evaluatie van de EPC‐regelgeving werd op 17 december 2013 een online enquête rechtstreeks rondgestuurd naar de 176 actieve (in 2012 en 2013) energiedeskundigen type C en 174 interne energiedeskundigen. Op 24 januari 2014 werd een herinnering gestuurd. Via koepelorganisaties, sectornieuwsbrieven (Schooldirect, Agion site, Milieumail en Nieuwsbrief VVSG, Dito) en de EPC‐nieuwsbrief (van 4 februari 2014) werden publieke organisaties opgeroepen om deel te nemen aan de enquête. Er namen in totaal 207 respondenten deel aan de enquête: 82 energiedeskundigen type C, 64 interne energiedeskundigen, 61 vertegenwoordigers medewerkers van publieke organisaties. Daarnaast werden ook koepelorganisaties en opleidingsinstellingen aangeschreven met de vraag hun bemerkingen op het EPC voor publieke gebouwen aan het VEA te bezorgen. 2.4

OVERLEG MET DE OPLEIDINGSINSTELLINGEN

Op 19 en 26 februari 2014 werd een stakeholdersoverleg gehouden met de opleidingsinstellingen die een erkende opleiding tot type A of type C aanbieden met als onderwerpen het centraal examen en de resultaten van de bevraging van EPC residentieel en EPC publiek.


3

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten DEEL B: HET EUROPEES KADER EN DE OMZETTING IN DE DRIE GEWESTEN 1

EUROPEES KADER

De energieprestatiecertificatieregelgeving vloeit voort uit de omzetting van de Europese richtlijn 2002/91/EG van 16 december 2002 betreffende de energieprestaties van gebouwen, zoals herzien in de Richtlijn 2010/31/EU van het Europees Parlement en de Raad van 19 mei 2010 betreffende de energieprestatie van gebouwen. Artikel 7 van de Richtlijn 2002/91/EG bepaalt dat elke residentiële woning en elk niet‐residentieel gebouw over een EPC moet beschikken bij verkoop of verhuur. Met de herziening van de richtlijn werd nog een bijkomende verplichting opgelegd. Artikel 20 van de Richtlijn 2010/31/EU bepaalt dat in elke commerciële publiciteit ook de energiescore van het gebouw moet vermeld worden zodat potentiële kopers en huurders geïnformeerd worden over de energiezuinigheid van de woning. Naast residentiële en niet‐residentiële gebouwen, moeten ook publieke gebouwen die vaak door het publiek worden bezocht en een bruikbare vloeroppervlakte hebben groter dan 1.000 m², beschikken over een EPC voor publieke gebouwen en dat certificaat op een voor het publiek zichtbare plaats uithangen. Met de herziening van de Europese richtlijn 2002/91/EG werd het toepassingsgebied uitgebreid naar publieke gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte groter dan 500 m² en vervolgens 250 m². 2

REGELGEVEND KADER IN HET VLAAMSE GEWEST

2.1

RESIDENTIËLE GEBOUWEN

In België valt het omzetten van de richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen onder de bevoegdheid van de Gewesten. De Europese richtlijn van 16 december 2002 werd omgezet in de Vlaamse regelgeving met het EPB‐ decreet van 22 december 2006 en het besluit van de Vlaamse Regering van 11 januari 2008. Deze regelgeving werd vervangen door het Energiedecreet van 8 mei 2009 en het Energiebesluit van 19 november 2010. Inmiddels werden er ook aan deze regelgeving een aantal wijzigingen doorgevoerd. Naast het Energiedecreet van 8 mei 2009 en het Energiebesluit van 19 november 2010 zijn er ook verschillende ministeriële besluiten uitgewerkt: 





Ministerieel besluit van 13 juni 2008 betreffende de vastlegging van de vorm en inhoud van het model van het energieprestatiecertificaat residentiële gebouwen bij verkoop en verhuur en de verklaring op erewoord; Ministerieel besluit van 21 augustus 2008 betreffende de inwerkingtreding van de verplichting om over een energieprestatiecertificaat te beschikken bij verkoop en verhuur van residentiële gebouwen; Ministerieel besluit van 19 september 2008 met betrekking tot het hergebruik van gegevens bij de opmaak van een energieprestatiecertificaat residentiële gebouwen;


4

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten 

Ministerieel besluit van 31 augustus 2012 betreffende de inwerkingtreding van de verplichting om te slagen in een centraal examen voor de erkenning als energiedeskundige type A en type C en tot wijziging van het ministerieel besluit van 11 maart 2008 betreffende de opleidingen tot energiedeskundige type A en type B.

De erkenning van een opleiding tot energiedeskundige type A wordt vastgelegd in een besluit van de administrateur‐generaal van het VEA. 2.2

NIET‐RESIDENTIËLE GEBOUWEN

Voor niet‐residentiële gebouwen werd de richtlijn omgezet met het EPB‐decreet van 22 december 2006 en het besluit van de Vlaamse Regering van 5 december 2008 betreffende de invoering van het EPC niet‐residentiële gebouwen bij verkoop en verhuur. Deze regelgeving werd vervangen door het Energiedecreet van 8 mei 2009 en het Energiebesluit van 19 november 2010. De bepalingen voor niet‐residentiële gebouwen zijn tot op heden nog niet in werking getreden. Dit in afwachting van het afronden van de samenwerkingsovereenkomst met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest tot het bekomen van een gezamenlijke berekeningsmethodiek en certificatiesoftware. De uitvoeringsbepalingen voor het EPC voor niet‐residentiële gebouwen moeten nog door middel van een ministerieel besluit verder uitgewerkt worden. Dit is pas zinvol van zodra er een certificatiesoftware is. 2.3

PUBLIEKE GEBOUWEN

De Europese richtlijn werd in het Vlaamse Gewest omgezet met het Energiedecreet van 8 mei 2009 en het Energiebesluit van 19 november 2010. Het bovenvermelde Energiedecreet en Energiebesluit vervangt hiermee het eerdere besluit van de Vlaamse Regering betreffende de invoering van het energieprestatiecertificaat voor publieke gebouwen, goedgekeurd op 20 april 2007 en het EPB‐ decreet van 22 december 2006 houdende eisen en handhavingsmaatregelen op vlak van energieprestaties en binnenklimaat van gebouwen en tot invoering van het energieprestatiecertificaat. Daarnaast zijn ook het ministerieel besluit van 7 juni 2007 betreffende de opleiding energiedeskundige type C, zoals gewijzigd bij ministerieel besluit van 1 december 2010, en het ministerieel besluit van 12 oktober 2007 betreffende het vaststellen van nadere regels met betrekking tot het bij te houden gemeten globaal energieverbruik, de webapplicatie en de vorm en inhoud van het EPC voor publieke gebouwen van kracht. De erkenning van een opleiding tot energiedeskundige type C wordt vastgelegd in een besluit van de administrateur‐generaal van het VEA.


5

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten 3

REGELGEVEND KADER IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST

3.1


De richtlijn 2002/91/EG werd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest omgezet met de ordonnantie van 7 juni 2007 houdende de energieprestatie en het binnenklimaat. Door deze ordonnantie moet elke individuele woning die te koop of te huur wordt aangeboden vooraf door een erkend residentieel certificateur gecertificeerd worden om de energieprestaties vast te stellen. Naast de ordonnantie van 7 juni 2007 zijn er nog volgende uitvoeringsbesluiten uitgewerkt:  

Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende het door een certificateur opgestelde EPB‐certificaat voor wooneenheden van 17 februari 2011. Besluit van de Brussels Hoofdstedelijke Regering betreffende de erkenning van de certificateur voor het opstellen van een EPB‐certificaat van 17 februari 2011.

Op 5 mei 2011 werd het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering houdende wijziging van meerdere uitvoeringsbesluiten van de ordonnantie van 7 juni 2007 betreffende de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen goedgekeurd. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een EPB‐certificaat verplicht voor woningen die sinds 1 mei 2011 te koop worden aangeboden en sinds 1 november 2011 voor woningen die te huur worden aangeboden. Het EPB‐certificaat vermeldt de energieklasse van een woning op een schaal van A (erg energiezuinig) tot G (erg energieverslindend). In alle reclame die gemaakt wordt voor deze woningen moet de energieklasse en de CO2‐uitstoot die op het EPB‐certificaat teruggevonden wordt, vermeld worden. Op 2 mei 2013 werd de ordonnantie houdende het Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing goedgekeurd. Tot op vandaag is deze ordonnantie nog niet in werking getreden voor wat betreft het EPB‐certificaat voor residentiële gebouwen. 3.2

TERTIAIRE GEBOUWEN

Net zoals voor residentiële gebouwen werd de Europese richtlijn 2002/91/EG in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor tertiaire gebouwen omgezet met de ordonnantie van 7 juni 2007 houdende de energieprestatie en het binnenklimaat. Ook het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende het door een certificateur opgestelde EPB‐certificaat voor wooneenheden van 17 februari 2011 is van toepassing voor tertiaire gebouwen. Dit besluit bepaalt dat sinds 1 mei 2011 de verkoper van een tertiair gebouw of een deel van een tertiair gebouw met een kantoor‐ en dienstenbestemming en met een oppervlakte van meer dan 500 m² over een EPB‐certificaat moet beschikken. Voor verhuur en andere soorten van transacties is dit nodig sinds 1 november 2011. Op 1 januari 2017 zal de verplichting in werking treden voor andere tertiaire eenheden zoals kantoren kleiner dan 500 m², handelszaken, scholen, gezamenlijke woonvormen … Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

6

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten De geldigheidsduur van het EPB‐certificaat is 10 jaar voor zover de energiekenmerken van het onroerend goed niet worden gewijzigd. Het EPB‐certificaat moet opgesteld worden door een certificateur voor tertiaire gebouwen. In alle publiciteit die gemaakt wordt voor de verkoop of verhuur van het gebouw moet de energieklasse en de CO2‐uitstoot die op het EPB‐certificaat kan terugvonden worden, vermeld worden. Het EPB‐certificaat voor tertiaire gebouwen zal op termijn vervangen worden door het EPB‐ certificaat voor niet‐residentiële gebouwen. De software en berekeningsmethodiek voor het EPB‐ certificaat voor niet‐residentiële gebouwen worden samen met het Vlaamse en Waalse gewest ontwikkeld (zie Deel E: niet‐residentiële gebouwen, hoofdstuk 2 Berekeningsmethodiek, certificatiesoftware en inspectieprotocol). De ordonnantie van 2 mei 2013 houdende het Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing zal de ordonnantie van 7 juni 2007 houdende de energieprestatie en het binnenklimaat vervangen voor wat betreft tertiaire gebouwen. Tot op heden is er nog geen datum bepaald waarop de ordonnantie van 2 mei 2013 in werking zal treden. 3.3

OPENBARE GEBOUWEN

De ordonnantie van de Brusselse Hoofdstedelijk Regering van 7 juni 2007 houdende de energieprestatie en het binnenklimaat zoals gewijzigd door de ordonnantie van 14 mei 2009 en het besluit van 27 mei 2010 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende het energieprestatiecertificaat voor een openbaar gebouw, zet de Europese richtlijn om voor wat betreft de certificatie van openbare gebouwen. Elke openbare instantie of instelling die een openbare dienst aanbiedt aan een groot aantal personen en die gelegen is op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft de verplichting om een EPB‐certificaat voor openbare gebouwen op te stellen en op te hangen. Net zoals bij residentiële gebouwen vermeldt het EPB‐certificaat een energieklassen van A tot G. Voor het opstellen van het EPB‐certificaat worden de openbare gebouwen opgedeeld in verschillende categorieën volgens het type van activiteit dat er plaatsvindt. De inwerkingtreding van het EPB‐certificaat voor publieke gebouwen gebeurde in twee fasen naargelang tot welke categorie het openbare gebouw behoorde.


7

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten Inwerkingtreding op 1 juli 2010; het certificaat Inwerkingtreding op 1 juli 2011; het certificaat op ten laatste 30 juni 2011 uithangen op ten laatste 30 juni 2012 uithangen KANTOREN EN DIENSTEN KANTOREN EN DIENSTEN Administratieve en technische diensten, stad‐ Parlementen, rechterlijke en gemeentehuizen bestuursrechtbanken SPORT Zwembaden en sportcentra

en

ONDERWIJS Kinderopvang, scholen, instellingen met alternatieve uurroosters, hogescholen, universiteiten CULTUUR EN ONTSPANNING Musea, theaters, culturele centra, bibliotheken, mediatheken en gelijkaardige diensten GEZONDHEID, GEZAMENLIJKE WOONFACILITEITEN EN ANDERE Ziekenhuizen, gezondheidscentra, rusthuizen, revalidatie‐ en zorgcentra en gelijkaardige diensten

Tabel 1: Gefaseerde inwerkingtreding EPB‐certificaat openbare gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (X, Het EPB‐certificaat “Openbaar gebouw”, http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/IF_Energie_CertificatPEB_NL.PDF?langtype=2067)

Ook voor publieke gebouwen is de ordonnantie van 2 mei 2013 nog niet in werking getreden. De datum van inwerkingtreding is nog niet bepaald.


8

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten 4

REGELGEVEND KADER IN HET WAALSE GEWEST

4.1


In Wallonië werd de richtlijn omgezet met het kaderdecreet van 19 april 2007 tot wijziging van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium met het oog op het bevorderen van de energieprestatie van de gebouwen en het besluit van de Waalse regering van 3 december 2009 zoals gewijzigd door het besluit van de Waalse regering van 27 mei 2010. Hierin werd het PEB‐certificaat geregeld voor bestaande gebouwen in het Waalse Gewest. In onderstaande tabel wordt het toepassingsgebied van het PEB‐certificaat in het Waalse Gewest schematisch weergegeven. ‘Klassieke’ Bestaande ééngezinswoningen verkoop

Vrijwillige openbare verkoop

Andere zakelijke Verhuur rechten

Verplicht bij elke toewijzing vanaf 31 december 2010

Verplicht voor Verplicht voor elk elke akte huurcontract opgesteld vanaf 1 vanaf 1 juni 2011 juni 2011

voor Verplicht bij elke Andere bestaande Verplicht elke compromis toewijzing vanaf residentiële 1 juni 2011 ondertekend gebouwen vanaf 1 juni 2011 (= bouwvergunning voor 1 mei 2010)

Verplicht voor Verplicht voor elk elke akte huurcontract opgesteld vanaf vanaf 1 juni 2011 1 juni 2011

(= bouwvergunning voor 1 mei 2010) Of, initiële Verplicht voor bouwaanvraag na 1 elke compromis december 1996 ondertekend vanaf 1 juni 2010 Of, initiële bouwaanvraag voor 1 december 1996

Verplicht voor elke compromis ondertekend vanaf 31 december 2010

Bepaalde akten Hypotheekakten, genotspand, onopzettelijke akten, akten van verdeling vereisen geen PEB‐ waarmee uit een onverdeeldheid van erfrechten gestapt wordt, akten voor de afstand van onverdeelde rechten, met of zonder declaratoire werking certificaat Tabel 2: Toepassingsgebied PEB voor residentiële gebouwen (X, Achat – Location: Les bâtiments affichent leur consommation d’énergie, http://energie.wallonie.be/fr/vendre‐acheter‐louer‐un‐batiment.html?IDC=7234)

Op 28 november 2013 werd het decreet betreffende de energieprestatie van gebouwen (EPB‐ Decreet) goedgekeurd. Tot op vandaag is dit decreet nog niet in werking getreden.


9

Deel B: Het Europees kader en de omzetting in de drie gewesten 4.2

PAE (PROCÉDURE D’AVIS ÉNERGÉTIQUE)

Naast het PEB‐certificaat is het ook mogelijk om een energie‐audit te laten opmaken van een woning. Sinds de goedkeuring van het besluit van de Waalse regering van 15 november 2012 is er een betere afstemming tussen de energie‐audit en het PEB‐certificaat voor bestaande woongebouwen. Hierdoor is het mogelijk om met hetzelfde instrument zowel een energie‐audit als een certificaat op te maken. In 2014 kan de eigenaar nog steeds kiezen tussen de ‘oude’ energie‐audit (PAE 1) of die nieuwe energie‐audit (PAE 2). De energie‐audit is een vrijwillige doorlichting van een woning om zo een beter beeld te krijgen van de energiezuinigheid van de woning. Op die manier kan de eigenaar ontdekken wat de zwakke punten zijn van zijn woning en welke mogelijke verbeteringen op vlak van de energieprestatie bij een renovatie prioritair aangepakt moeten worden. Bij de energie‐audit (PAE 2) worden er twee types aanbevelingen vermeld. Het eerste type van aanbevelingen zijn de verbeteringswerken die op korte termijn kunnen gerealiseerd worden, terwijl het tweede type van aanbevelingen werken zijn van grotere omvang die tot doel hebben een economisch optimum te bereiken om zo een optimale energieprestatie te bekomen en op deze manier de energiefactuur zo maximaal mogelijk te verlagen. 4.3

NIET‐RESIDENTIËLE GEBOUWEN

Het kaderdecreet van 19 april 2007 tot wijziging van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium met het oog op het bevorderen van de energieprestatie van de gebouwen regelt ook het EPC voor niet‐residentiële gebouwen. De software en berekeningsmethodiek voor het certificaat voor niet‐residentiële gebouwen worden samen met het Vlaamse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ontwikkeld. (zie Deel E: niet‐ residentiële gebouwen, hoofdstuk 2 Berekeningsmethodiek, certificatiesoftware en inspectieprotocol) 4.4

PUBLIEKE GEBOUWEN

Het kaderdecreet van 19 april 2007 tot wijziging van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium met het oog op het bevorderen van de energieprestatie van de gebouwen regelt ook het EPC voor publieke gebouwen. Deze regelgeving is nog niet in werking getreden aangezien er nog geen uitvoeringsbesluit is.


10

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling DEEL C: STROOMLIJNEN VAN DE ERKENNINGSREGELING 1

ERKENNING VAN ENERGIEDESKUNDIGEN

1.1

ENERGIEDESKUNDIGE TYPE A

Het EPC voor bestaande residentiële gebouwen mag enkel opgesteld worden door een erkende energiedeskundige type A. Om erkend te kunnen worden als energiedeskundige type A moet een kandidaat‐energiedeskundige een erkende opleiding volgen én slagen in het centraal examen voor energiedeskundige type A. Er zijn geen instapvoorwaarden om deel te nemen aan de opleiding tot energiedeskundige type A. De energiedeskundige type A is een natuurlijk persoon die onderworpen is aan het sociaal statuut van de zelfstandige of de bezoldigde medewerker van een rechtspersoon. De verklaring op eer bepaalt dat elke energiedeskundige onafhankelijk, objectief en neutraal moet werken ten aanzien van de opdrachtgever, zodanig dat de opdrachtgever geen enkele invloed kan uitoefenen op het resultaat van het EPC. 1.2

ENERGIEDESKUNDIGE TYPE C EN INTERNE ENERGIEDESKUNDIGE

Een EPC voor publieke gebouwen kan opgemaakt worden door ofwel een erkende energiedeskundige type C ofwel een interne energiedeskundige. Aan beide types zijn verschillende (erkennings)voorwaarden verbonden. Net zoals voor type A, moet een kandidaat‐energiedeskundige type C een erkende opleiding volgen én slagen in het centraal examen voor energiedeskundige type C. Andere instapvoorwaarden om deel te nemen aan de opleiding tot energiedeskundige type C zijn er momenteel niet. De energiedeskundige type C is een natuurlijk persoon die onderworpen is aan het sociaal statuut van de zelfstandige of de bezoldigde medewerker van een rechtspersoon. Ook de energiedeskundige type C moet een verklaring op eer onderschrijven. Een interne energiedeskundige is een medewerker van de publieke organisatie die een functie bekleedt met betrekking tot energiezorg en die ofwel minstens 2 jaar ervaring heeft in die functie ofwel een erkende opleiding tot energiedeskundige type C voor publieke gebouwen heeft gevolgd. Er kan hierbij gedacht worden aan medewerkers die binnen de organisatie minstens twee jaar ervaring hebben met milieu, energie, verwarmingstechniek of installatietechnieken. Ook medewerkers die ervaring hebben met rationeel energiegebruik, energieboekhouding of die reeds een opleiding omtrent energiezorg gevolgd hebben, kunnen in aanmerking komen als interne energiedeskundige. Er gelden geen diplomavereisten. De interne energiedeskundigen hoeven geen opleiding te volgen noch te slagen voor het centraal examen. De rol van de interne energiedeskundige werd gecreëerd om tegemoet te komen aan de vraag van de publieke organisaties die een hoge kostprijs van het EPC als een budgettair probleem zagen. Uit de bevraging blijkt dat er weinig weerstand is tegen de functie van de interne energiedeskundige. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

11

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling

Figuur 1: Positie van de interne energiedeskundige (Bevraging EPC publiek)

Opleidingsinstellingen en energiedeskundigen type C pleiten wel expliciet voor een gelijke behandeling van de interne en de energiedeskundigen type C.


12

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling 2

ERKENNING VAN OPLEIDINGEN

Het VEA organiseert zelf geen opleidingen tot energiedeskundige type A of type C, maar erkent de opleidingen die aan de vereisten, zoals vastgelegd in de ministeriële besluiten ,voldoen. 2.1

OPLEIDING TOT ENERGIEDESKUNDIGE TYPE A

De opleiding voor type A moet minimaal volgende onderdelen bevatten: a) een inleiding tot de bouwfysica; b) een inleiding tot technische installaties, waarbij verwarmingsinstallaties, sanitair warm water, ventilatie, koeling, zonneboiler en fotovoltaïsche cellen aan bod komen; c) het wetgevende kader, met tenminste toelichting van het Energiebesluit van 19 november 2010 en alle ministeriële besluiten die in uitvoering van dit besluit werden genomen, het verschil tussen het EPC en de energieaudit, en een toelichting over het doel en de inhoud van het EPC; d) het inspectieprotocol, dat moet toegepast worden bij de verzameling van de gegevens van de wooneenheid; e) het opnameformulier, dat tijdens de inspectie van de woning wordt gebruikt om de gegevens te noteren; f) de werking van de certificatiesoftware, met tenminste een toelichting van alle stappen die moeten doorlopen worden om een wooneenheid in te voeren, door te rekenen en het proefcertificaat op te maken en de aanbevelingen die gegenereerd worden, inclusief praktische oefeningen en een demo; g) de werking van de energieprestatiedatabank met tenminste een toelichting van de erkenningsprocedure en de manier waarop EPC’s kunnen geraadpleegd en afgedrukt worden, inclusief praktische oefeningen en een demo. Er wordt geen minimale duur vooropgesteld. Afhankelijk van de voorkennis van de kandidaat‐energiedeskundigen worden door een aantal opleidingsinstellingen verschillende formules aangeboden. Volgende opleidingsinstellingen zijn erkend: 





Artesis Hogeschool Antwerpen: Deze opleiding is toegankelijk voor personen met volgende diploma’s: bachelor in het vastgoed, bachelor in de bouw, bachelor industriële wetenschappen (bouwkunde), master in de industriële wetenschappen (industrieel ingenieur), master in de ingenieurswetenschappen (burgerlijk ingenieur), reeds erkende energiedeskundigen type B zijn vrijgesteld van de theoretische modules. Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming – Syntra Vlaanderen: afhankelijk van de voorkennis van de cursisten worden een aantal formules aangeboden (bv. in eerste instantie verkort traject voor reeds erkende energiedeskundigen type B). Katholieke Hogeschool Sint‐Lieven – Associatie K.U.Leuven: Deze opleiding is bedoeld voor iedereen die interesse heeft in het domein van energie en die niet over een specifieke voorkennis beschikt.


13

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling   





Hogeschool Universiteit Brussel – HUB: De opleiding tot energiedeskundige type A maakt deel uit van de opleiding Milieu‐ en Preventiemanagement. Vrije Universiteit Brussel – VUB: De opleiding is bedoeld voor bachelors en masters (Bio‐ )Ingenieurswetenschappen of Architectuur. Vinçotte Academy: De opleiding is toegankelijk voor personen met minimaal 3 jaar beroepservaring in energie, bouwkunde, elektriciteit, verwarming & koeling. Als men geen relevante beroepservaring heeft, moet men beschikken over een diploma ASO, TSO of BSO 'Elektro‐Mechanica. Vives: De opleiding is toegankelijk voor personen met een diploma secundair onderwijs. Deelnemers moeten over voldoende bouwkundige en/of technische kennis/interesse bezitten over energiedragers en hun besparingspotentieel. Hogeschool Gent: De opleiding is geïntegreerd in de professionele bacheloropleiding vastgoed, afstudeerrichting landmeter.

Uit de bevraging EPC residentieel blijkt dat 1 op de 4 energiedeskundigen type A uiterst of zeer tevreden is over de gevolgde opleiding. Energiedeskundigen met een opleiding type A aan een hogeschool of universiteit (waarbij de opleiding tot energiedeskundige meestal een onderdeel is van een bredere opleiding), zijn vaker zeer of uiterst tevreden (34%) dan energiedeskundigen met een opleiding bij Syntra/Vinçotte (20%).

Figuur 2: Tevredenheid gevolgde opleiding energiedeskundige type A (Bevraging EPC residentieel)

Verder blijktdat het type opleidingsinstelling (Syntra/Vinçotte versus hogeschool/universiteit) geen rechtstreekse impact heeft op de kwaliteit van de opgestelde EPC’s. Er is namelijk een gelijke mate van voorkomen van boetes bij beide groepen. Omdat de opleidingsinstellingen hun studenten klaarstomen voor het centraal examen, komt ook de opmerking dat de opleiding steeds minder praktisch aangepakt wordt (bv. minder oefeningen ter plaatse). Het VEA stelt ook, op basis van vragen en klachten van de studenten, vast dat niet alle lesgevers de materie even goed onder de knie hebben. De energiedeskundigen merken ook op dat sommige lesgevers over onvoldoende praktijkervaring beschikken. Tot slot heeft het VEA vastgesteld dat de duur en de inhoud van de opleiding, ondanks het ministerieel besluit waarin de minimumvoorwaarden worden bepaald, sterk verschillen.


14

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling 2.2

OPLEIDING TOT ENERGIEDESKUNDIGE TYPE C

Om voor erkenning in aanmerking te komen, moet de opleiding tot energiedeskundige type C aan volgende minimumvoorwaarden voldoen. 1° Een inhoudelijke opleiding, die tenminste de volgende punten bevat: a) het wetgevend kader, met tenminste toelichting van het Energiebesluit van 19 november 2010; b) de bepaling van het kengetal van het gebouw als uitdrukking van de energieprestatie van het gebouw, met tenminste toelichting bij de berekeningsmethodiek van de bruikbare vloeroppervlakte, inclusief praktische oefeningen én bepaling van jaarlijkse energieverbruiken; c) de mogelijke aanbevelingen voor kosteneffectieve verbetering van de energieprestatie van het gebouw met tenminste toelichting van de auditlijsten zoals gepubliceerd op de website van het VEA; d) de werking van de webapplicatie van de energieprestatiedatabank, met tenminste toelichting van de erkenningsprocedure als energiedeskundige type C en opmaak van een EPC voor publieke gebouwen, inclusief praktische oefeningen. 2° Het geven van tenminste één demo waarbij er gebruik wordt gemaakt van de webapplicatie om de erkenningsprocedure als energiedeskundige type C en de opmaak van een EPC voor publieke gebouwen toe te lichten. Momenteel zijn er twee opleidingsinstellingen met erkende opleidingen:  

Syntra Vlaanderen (inclusief de diverse vestigingen) KAHO Sint‐Lieven: Postgraduaat Energiecoördinator

Uit de enquête blijkt dat 21% zeer tevreden en 49% van de bevraagde energiedeskundigen type C tevreden zijn over de door hen gevolgde opleiding. 18% is niet tevreden en 5% is helemaal niet tevreden. Van de ontevreden deelnemers wordt de opleiding meestal als te theoretisch of te algemeen beschouwd.


15


CENTRAAL EXAMEN

3.1

ALGEMEEN

Sinds 15 september 2012 zijn de kandidaat‐energiedeskundigen type A en type C verplicht om te slagen voor het centraal examen. Na het volgen van de opleiding heeft de kandidaat‐energiedeskundige 6 maanden tijd om te slagen voor het centraal examen. Wie niet slaagt, kan zich slechts één maal herinschrijven voor het examen, voor zover het getuigschrift van de gevolgde opleiding nog niet vervallen is. Als de kandidaat‐ energiedeskundige na de tweede poging evenmin slaagt, dan moet hij opnieuw een opleiding volgen. De kostprijs per deelname aan het centraal examen bedraagt 150 euro. 3.2

CENTRAAL EXAMEN VOOR ENERGIEDESKUNDIGE TYPE A

Maandelijks, behalve in de maand augustus, wordt een examen georganiseerd in de kantoren van Selor. Het eerste examen voor type A vond plaats op 23 februari 2013. Het examen is open boek (zowel voor het theorie ‐ als praktijkgedeelte ). Het inspectieprotocol wordt ter plaatse ter beschikking gesteld. Er worden 30 multiple choice theorievragen gesteld, die voor 40% van het totaal meetellen. Daarnaast moet ook een volledige praktische case worden opgelost, die een aandeel van 60% heeft in het eindtotaal. Het examen duurt maximaal 4 uur en om te slagen moeten de deelnemers minstens 50% op elk deel behalen én 60% in totaal. In 2013 waren er in verhouding tot het aantal cursisten (609) weinig deelnemers aan het centraal examen (278). Mogelijk hebben niet alle cursisten de ambitie om het beroep van energiedeskundige uit te oefenen, voornamelijk bij ruimere opleidingen waarin de opleiding tot energiedeskundige type A geïntegreerd is. Het examen zorgt bovendien mogelijks voor een zeker afschrikeffect. Ook het slaagpercentage is laag, namelijk 43,4% (inclusief herexamens). Bij een eerste deelname is 38% geslaagd (107 geslaagd van de 278 deelnemers). Bij het herexamen is 56% geslaagd (62 geslaagd van de 111 deelnemers aan herexamen). Het praktijkgedeelte scoort iets beter dan het theoretische gedeelte.


16

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling Datum 23/02 16/03 20/04 23/05 15/06 06/07 21/09 19/10 9/11 7/12

Aantal inschrijvingen 22 11 42 26 82 80 61 31 25 19

Aantal deelnemers 22 11 41 24 81 81 58 31 25 17

Aantal geslaagden 6 2 18 11 32 35 30 18 11 6

Aantal niet geslaagden 16 9 23 13 49 44 28 13 14 11

Figuur 3: Aantal geslaagde deelnemers per examensessie

Reden voor het lage slaagpercentage kan zijn dat de inhoud van de opleiding onvoldoende is afgestemd op de inhoud van het examen. Een andere reden kan zijn dat de basiskennis van de deelnemers onvoldoende is. Ook de kennis van het inspectieprotocol is misschien onvoldoende groot, al dan niet door onvoldoende studie omwille van het idee dat het een open‐boek‐examen betreft. Uit de kwalitatieve bevraging EPC residentieel, onder meer bij de opleidingsinstellingen en de deskundigen, komt naar voor dat het examen als te theoretisch wordt bevonden. Na het examen worden de deelnemers bevraagd over de organisatie en de moeilijkheidsgraad. Zo worden de cases moeilijk maar doenbaar bevonden, maar is de tijdsdruk wel te hoog en wordt het als een nadeel gezien dat men geen mondelinge toelichting bij de antwoorden kan geven. 3.3

CENTRAAL EXAMEN VOOR ENERGIEDESKUNDIGE TYPE C

Gezien de beperkte richtlijnen en de methodologische insteek (werkelijke verbruiken ten opzichte van een berekend verbruik), is het examen voor energiedeskundige type C niet moeilijk in vergelijking met het examen voor energiedeskundige type A. In 2013 slaagde 93% van de deelnemers. Het aantal deelnemers is relatief beperkt (29 deelnemers aan het examen versus 49 deelnemers aan de opleiding (in 2013)). Naar analogie met het examen voor energiedeskundige type A, is het examen open boek. Er worden 40 theorievragen gesteld. Daarnaast moet een beperkte case worden opgelost.


17


OPTIMALISATIEVOORSTELLEN VOOR DE ERKENNINGSREGELING

4.1

DEFINITIE VAN ENERGIEDESKUNDIGE

4.1.1

AANSPRAKELIJKHEID

A. P ROBLEEMSTELLING ‘Energiedeskundige’ wordt in het Energiedecreet van 8 mei 2009 als volgt gedefinieerd: de natuurlijke persoon die onderworpen is aan het sociaal statuut van de zelfstandige of de bezoldigde medewerker van een rechtspersoon, die energieadvies verstrekt; In deze definitie wordt geen rekening gehouden met de mogelijkheid om als rechtspersoon op te treden. Uit de definitie van ‘verslaggever’ blijkt dat deze mogelijkheid daarvoor wel werd ingelast. Dit onderscheid tussen energiedeskundigen en verslaggevers valt niet objectief te verantwoorden. Er wordt in de definitie immers voorbij gegaan aan de juridische realiteit van de rechtspersoonlijkheid. Op die manier ontstaan er ook problemen wanneer een energiedeskundige geen werknemer meer is bij een bepaalde rechtspersoon. De energiedeskundige blijft immers aansprakelijk voor de door hem opgemaakte EPC’s onder zijn registratie als rechtspersoon. Wanneer hij echter geen werknemer meer is van deze rechtspersoon, heeft hij ook geen toegang meer tot de eerder onder die registratie opgemaakte EPC’s. In het geval van een kwaliteitscontrole is het dan ook niet meer mogelijk om het foutieve EPC aan te passen aan de controlevaststellingen. B. V OORSTEL Om voormelde redenen wordt voorgesteld om de definitie van energiedeskundige gelijk te schakelen met de definitie van verslaggever en de energiedeskundigen ook de mogelijkheid te geven om als rechtspersoon op te treden. De definitie zou dan als volgt luiden: Energiedeskundige: de natuurlijke persoon die onderworpen is aan het sociaal statuut van de zelfstandige of de rechtspersoon binnen wiens organisatie het EPC wordt opgesteld door een zaakvoerder, bestuurder of werknemer (bezoldigde medewerker), houder van het getuigschrift van energiedeskundige, die energieadvies verstrekt.


18

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling 4.1.2

VERENIGBAARHEID MET ANDERE BEROEPEN

A. P ROBLEEMSTELLING De verklaring op eer bepaalt dat elke energiedeskundige type A en C onafhankelijk, objectief en neutraal moet werken ten aanzien van de opdrachtgever, zodanig dat de opdrachtgever geen enkele invloed kan uitoefenen op het resultaat van het EPC. Interne energiedeskundigen ondertekenen momenteel geen verklaring op eer. Voorvastgoedmakelaars is het mogelijk om de opleiding van energiedeskundige te volgen en EPC’s op te maken voor de woningen die ze zelf te koop of te huur aanbieden. Uit de bevraging van 103 makelaars blijkt dat 14% onder hen ook energiedeskundige type A is. Dit biedt ongetwijfeld heel wat praktische voordelen. De makelaars kunnen korter op de bal spelen bij het te koop of te huur stellen van een wooneenheid en zijn niet afhankelijk van een derde. Anderzijds kan de vraag gesteld worden naar de objectiviteit van deze vastgoedmakelaars ‐ energiedeskundigen. Het is immers in hun commercieel voordeel om een goede energiescore te bekomen zodat de woning vlug verkocht of verhuurd wordt en dit aan een zo hoog mogelijke prijs. Tot op heden is er nog geen duidelijke link tussen de verkoop‐ en verhuurprijs en de energiescore, maar op termijn blijft dat wel de doelstelling. Dezelfde bedenking kan ook gemaakt worden bij een energiedeskundige die voor zijn eigen huis of gebouwen een EPC wenst op te maken De Richtlijn 2010/31/EU van 19 mei 2010 betreffende de energieprestatie van gebouwen legt eisen op inzake de onafhankelijkheid van de energiedeskundigen. Artikel 17 bepaalt immers dat de energieprestatiecertificering door ‘onafhankelijke’ deskundigen moet gebeuren. Hieruit volgt dat het niet te verantwoorden is dat makelaars voor woningen in hun portefeuille of dat energiedeskundigen voor hun eigen woning of gebouwen een EPC opmaken. Ook voor de verslaggevers werd deze onafhankelijkheidseis intussen ingebed op decreetsniveau. Voor verslaggevers is volgende regeling van toepassing: Worden beschouwd als ‘afhankelijk werken’ en dus niet aanvaard in de energieprestatieregelgeving:   

de verslaggever is werknemer, zaakvoerder of beheerder van een aannemersbedrijf, installatiebedrijf, sleutel‐op‐de‐deur‐firma dat tegelijkertijd ook de aangifteplichtige is; de verslaggever is tegelijkertijd ook de bouwheer die als aangifteplichtige in de EPB‐aangifte optreedt; een verslaggever die de EPB‐aangifte van zijn/haar eigen woning opmaakt: de verslaggever is tegelijkertijd ook de aangifteplichtige in de EPB‐aangifte.

Wordt beschouwd als ‘onafhankelijk werken’ en dus wel aanvaard: 

de verslaggever die werkt in loondienst van een aannemersbedrijf, installatiebedrijf, sleutel‐ op‐de‐deur‐firma dat niet de aangifteplichtige in de EPB‐aangifte is.


19

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling B. V OORSTEL Naar analogie met de regeling voor verslaggevers wordt voorgesteld om volgende situaties niet te aanvaarden wegens mogelijke subjectiviteit: 

een energiedeskundige is werknemer, zaakvoerder of beheerder van een vennootschap die als taak het verhuren of verkopen van onroerende goederen heeft;  een energiedeskundige is lasthebber voor de verkoop of verhuur van onroerende goederen;  een energiedeskundige is tegelijkertijd ook de eigenaar, verhuurder of de lasthebber van de wooneenheid. Als de energiedeskundige niet onafhankelijk optreedt, heeft het VEA de mogelijkheid om de energiedeskundige te schorsen. 4.2

KWALITEITSKADER

4.2.1

PROBLEEMSTELLING

Via controles, klachten van (nieuwe) eigenaars over de correctheid van het EPC en klachten van (kandidaat‐)energiedeskundigen over de opleidingsinstellingen, werd vastgesteld dat zowel de kwaliteit van de afgeleverde certificaten voor bestaande woongebouwen als de kwaliteit van de opleiding vaak niet voldoende zijn. Om meer kwaliteitsgaranties in te bouwen, werd eind december 2011 een actieplan uitgewerkt voor de kwaliteitsborging van de opleidingen voor energiedeskundigen type A. In uitvoering van dit actieplan werd het centraal examen voor nieuwe energiedeskundigen ingevoerd en werd de handhaving verscherpt (zie Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen, hoofdstuk 4.3 Waarheidsgetrouwe rapportering). Daarnaast werden ook bijkomende opleidingen voor lesgevers en energiedeskundigen (inclusief bijsturing van de opleidingen) georganiseerd, in het bijzonder in het kader van de lancering van het nieuwe inspectieprotocol, inclusief aangepaste software, begin 2013. Het VEA meent toch nog te moeten vaststellen dat sindsdien de kwaliteit van de ingediende EPC’s onvoldoende is verbeterd. Het aantal reeds erkende energiedeskundigen is groot in vergelijking tot de nieuwe kandidaten, waardoor het centraal examen slechts een beperkte impact heeft. Door het gebrek aan permanente vorming scholen niet alle energiedeskundigen zich regelmatig bij, waardoor een aantal energiedeskundigen, ondanks de communicatie van het VEA, niet meer mee zijn met de laatste stand van zaken. Tot voor kort werd er ook van uitgegaan dat aan reeds erkende energiedeskundigen geen bijkomende verplichtingen mochten opgelegd worden omwille van artikel 11 van de Dienstenrichtlijn (2006/123/EG). Een recent advies van de Raad van State stelt echter dat “het mogelijk is om het concept van de onbeperkte vergunning te combineren met voortschrijdende eisen inzake opleiding, beroepskennis‐ en ervaring”.


20

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling 4.2.2

VOORSTELLEN VOOR ENERGIEDESKUNDIGEN

VERDERE

KWALITEITSVERBETERING

VAN

DE

Om de kwaliteit van de certificaten verder te verhogen, dringt een verbetering van de (vak)kennis van de energiedeskundigen zich op. Het is hierbij belangrijk dat in het volledige traject van start van de erkenning tot en met opmaak van het certificaat voldoende kwaliteitsgaranties worden ingebouwd. Het VEA stelt voor om op verschillende niveaus te werken: 1. 2. 3. 4.

bijkomende instapvoorwaarden opleggen en stroomlijnen van de erkenningen; de erkenning van de opleidingsinstelling bijsturen; permanente vorming verplichten; een centraal examen voor de bestaande energiedeskundigen opleggen.

A. B IJKOMENDE INSTAPVOORWAARDEN EN STROOMLIJNING VAN DE ERKENNINGEN Iedereen kan momenteel instappen in de opleiding tot energiedeskundige type A of C. In het bijzonder voor kandidaat‐energiedeskundige type A , werd er echter vastgesteld dat het voor personen zonder een technische achtergrond niet eenvoudig is om de opleiding te voltooien en te slagen voor het centraal examen. Het is daarom noodzakelijk om een beter beeld te krijgen van de noodzakelijke competenties om het werk van een energiedeskundige goed en professioneel uit te voeren. In samenwerking met het Agentschap voor Kwaliteitszorg in Onderwijs en Vorming (AKOV) werd daarom het traject opgestart voor de ontwikkeling van een beroepenstructuur en beroepskwalificaties voor energiedeskundigen. Een beroepskwalificatie geeft aan welke competenties relevant zijn voor:   

het uitoefenen van het beroep; het uitvoeren van een maatschappelijke functie; het volgen van een opleiding.


21

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling Volgende beroepenstructuur zal worden opgezet:

Ontwerper energieconcepten gebouwen

Energiedeskundige van industriële processen

Energiedeskundige bestaand residentieel gebouw (certificaat + advies)

Verslaggever

Energiedeskundige bestaand niet‐residentieel gebouw

Energiedeskundige bestaand residentieel gebouw (certificaat)

In de komende maanden zullen in overleg met de betrokken sectoren de beroepskwalificaties van de verschillende types energiedeskundigen worden uitgewerkt. Dit dossier zal dan als basis gebruikt worden om daarna de andere dossiers uit te werken. Afhankelijk van de resultaten van deze oefening, zal het VEA de instapvoorwaarden voor de verschillende types energiedeskundigen bijsturen. B. E RKENNING VAN DE OPLEIDING BIJSTUREN Het VEA stelt voor om in samenspraak met de opleidingsinstellingen en de sector de opleiding voor energiedeskundigen type A en C te optimaliseren, zowel wat betreft duur als inhoud. Hiervoor kan de statistische analyse van de resultaten van het centraal examen gebruikt worden. Volgens het VEA zijn praktijkoefeningen onontbeerlijk en moet er gezocht worden naar een oplossing om deze opnieuw te integreren in alle opleidingen. Het VEA stelt ook vast dat het ruimtelijk inzicht en het lezen van plannen bij een aantal energiedeskundigen tekort schiet. Voor de (nieuwe) opleiding tot energiedeskundige zal de inhoud moeten afgestemd worden op de moeilijkheidsgraad van de rekenmethodiek en de certificatiesoftware. Aansluitend moet de energiedeskundige over voldoende kennis en ervaring beschikken om ook voor oudere systemen en installaties de invoergegevens te herkennen en te interpreteren. Vaak zal hij – in tegenstelling tot de EPB‐verslaggever – bij het verzamelen en interpreteren van de invoergegevens geen beroep kunnen doen op de input van de architect en specialisten‐technieken.


22

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling Daarnaast stelt het VEA voor om niet alleen een erkenning te voorzien op het niveau van de opleidingsinstelling. Ook de individuele lesgevers moeten aan een bepaald kwaliteitsniveau voldoen. De kwaliteit van de energiedeskundige start immers bij het krijgen van een goede opleiding. Nog al te vaak stelt het VEA vast dat er foutieve informatie of verkeerde interpretaties worden doorgegeven tijdens de opleidingen. Dit is nefast voor de opmaak van een correct EPC. Het VEA stelt dan ook voor dat alle lesgevers moeten slagen voor het centraal examen met een minimumpercentage dat hoger ligt dan dat van de kandidaat‐energiedeskundige (bijvoorbeeld 70%). Om de kwaliteit van de opleidingen verder te bewaken, is het noodzakelijk regelmatig de opleidingen ter plaatse te controleren. Hiervoor wordt gedacht aan het oprichten van een visitatiecommissie. C. P ERMANENTE VORMING VERPLICHTEN Naar aanleiding van de release van de nieuwe software en het nieuwe inspectieprotocol voor bestaande woongebouwen begin 2013, werden een aantal bijscholingen georganiseerd. Het VEA heeft vastgesteld dat een groot aantal energiedeskundigen deze vorming heeft gevolgd, maar acht het noodzakelijk dat alle energiedeskundigen zich bijscholen in geval van dergelijke grootschalige aanpassingen. Ook de sector en de opleidingsinstellingen zijn voorstander van permanente vorming. Uit de online‐bevraging bij de energiedeskundigen type A blijkt dat 47% van de respondenten nood heeft aan bijkomende opleidingen over verwarmingsinstallaties. Ook een opleiding in verband met het bepalen van de kosten/baten met betrekking tot de aanbevelingen is volgens de energiedeskundigen nuttig (35%).

Figuur 4: Nood aan bijscholingen energiedeskundige type A (Bevraging EPC residentieel)


23

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling Bij de interne energiedeskundigen is iets meer behoefte aan een bijkomende opleiding dan bij de energiedeskundigen type C (44% versus 37%). Voornamelijk een algemene opfrissing is volgens hen van belang.

Figuur 5: Behoefte aan bijkomende opleiding energiedeskundigen type C en interne energiedeskundigen (Bevraging EPC publiek)

Het VEA stelt voor dat in de erkenningsregeling het volgen van permanente vorming wordt opgenomen als voorwaarde om als energiedeskundige te mogen blijven optreden. In de permanente vorming kunnen aspecten worden opgefrist die reeds gekend zouden moeten zijn. Gezien de snelle ontwikkelingen in het energielandschap, zullen ook nieuwe ontwikkelingen, wijzigingen aan de software, het inspectieprotocol of de rekenmethodiek aan bod moeten komen. Uit de resultaten van het centraal examen, de handhavingsdossiers en de vragen die bij het VEA en de opleidingsinstellingen gesteld worden, kunnen eveneens onderwerpen voor permanente vorming worden gehaald. Bij ingrijpende wijzigingen, zoals bijvoorbeeld de lancering van een nieuwe software of een aangepast inspectieprotocol, stelt het VEA voor om de energiedeskundigen te laten slagen voor een test over de opgedane kennis. Wie niet slaagt, kan éénmaal herkansen. Daarna moet opnieuw een opleiding gevolgd worden. Om te kunnen inspelen op de noden van het moment, stelt het VEA voor om jaarlijks de inhoud, de duur en de vorm van de permanente vorming vast te leggen. De opleidingsinstellingen die de permanente vorming willen geven zullen, net als de instellingen die de opleiding tot energiedeskundige geven, moeten erkend worden volgens voorwaarden die vastgelegd worden door de minister.


24

Deel C: Stroomlijnen van de erkenningsregeling D. C ENTRAAL EXAMEN VOOR DE BESTAANDE ENERGIEDESKUNDIGEN OPLEGGEN Niettegenstaande de sector geen voorstander is van de invoering van een centraal examen voor bestaande energiedeskundigen, is het volgens het VEA en een aantal individuele energiedeskundigen de beste manier om het kennisniveau op peil te brengen. Het louter volgen van permanente vorming volstaat volgens het VEA niet, aangezien de energiedeskundige hiermee onvoldoende kan aantonen dat hij ook effectief de kennis verworven heeft. Het VEA stelt voor dat alle bestaande energiedeskundigen die nog niet geslaagd zijn voor het centraal examen, binnen een bepaalde periode slagen voor het centraal examen. Een voldoende lange overgangsperiode zal worden ingelast, zodat de energiedeskundigen ook genoeg tijd hebben om zich bij te scholen, indien nodig. Dit zou, in combinatie met de verplichting voor permanente vorming, ervoor moeten zorgen dat het kennisniveau wordt verhoogd en daarna op peil wordt gehouden. 4.3

HET SILENTIO POSITIVO‐PRINCIPE

Zowel voor het erkennen van de opleidingsinstellingen als voor het erkennen van de energiedeskundigen bevat de huidige regelgeving geen dwingende termijnen voor het VEA. Het gebrek aan dergelijke termijn is een schending van artikel 13, lid 3 van de Dienstenrichtlijn (2006/123/EG). Om aan de Dienstenrichtlijn te voldoen, stelt het VEA voor om volgende dwingende termijnen in te voeren: 



De aanvraag van een opleidingsinstelling moet binnen de drie maanden nadat het dossier volledig is, behandeld zijn door het VEA. Bijkomend wordt voorgesteld dat het VEA binnen de drie maanden na indiening van het dossier een beslissing moet nemen over de volledigheid. Als er binnen de drie maanden geen bijkomende vragen worden gesteld, wordt het dossier als volledig beschouwd. De aanvraag van een energiedeskundige om erkend te worden, moet binnen de maand nadat het dossier volledig is, behandeld zijn door het VEA. Bijkomend wordt voorgesteld dat het VEA binnen de maand na indiening van het dossier een beslissing moet nemen over de volledigheid. Als er binnen de maand geen bijkomende vragen worden gesteld, wordt het dossier als volledig beschouwd.


25

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen DEEL D: HET EPC VOOR RESIDENTIËLE GEBOUWEN 1

TOEPASSINGSGEBIED

Sinds 1 november 2008 is het EPC verplicht bij de te koop aanbieding van residentiële gebouwen. Sinds 1 januari 2009 is het EPC ook verplicht wanneer een woongebouw te huur wordt aangeboden. Het EPC voor residentiële gebouwen moet worden opgemaakt per wooneenheid, dus per woning, per appartement, per studio … Bij verkoop moet er een EPC aanwezig zijn wanneer het geheel van de woning in volle eigendom wordt verkocht. Dit impliceert dat bij de verkoop van een deel van de woning geen EPC verplicht is. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer enkel de naakte eigendom van de woning verkocht wordt of wanneer een mede‐eigenaar het deel van de andere mede‐eigenaar(s) overkoopt. Wanneer de woning ongeschikt of onbewoonbaar wordt verklaard door de burgemeester is er eveneens geen EPC nodig bij de verkoop van de woning. Ook wanneer er geen verwarming aanwezig is in de woning, moet er geen EPC opgesteld worden. Hiermee wordt bedoeld dat er geen opwekkingstoestel of geen afgiftesysteem aanwezig is in de woning. Het EPC heeft een geldigheidsduur van tien jaar. Als een woning binnen die 10 jaar opnieuw wordt verkocht of verhuurd, blijft het EPC geldig en moet er geen nieuw EPC worden opgemaakt. Als de verkoper in tussentijd verbeteringen aan de woning heeft aangebracht, kan hij er wel baat bij hebben om een nieuw EPC te laten opmaken. Verkopers en verhuurders doen een beroep op een erkende energiedeskundige type A voor de opmaak van een EPC voor hun woning. De lijst met erkende energiedeskundigen type A is te vinden op de website www.energiesparen.be/epcparticulier. Het EPC moet beschikbaar zijn op het moment dat de woning te koop of te huur wordt aangeboden. Dit betekent dus dat de eigenaar vanaf de eerste publiciteit over een EPC moet beschikken. Uit een bevraging van 103 makelaars blijkt dat 72% van de verkopers en 49% van de verhuurders op de hoogte is dat ze over een EPC moeten beschikken bij respectievelijk de verkoop of verhuur van hun woning. Wanneer er echter gevraagd wordt of het tijdstip waarop het EPC aanwezig moet zijn met name bij het te koop of te huur stellen van de woning, gekend is, zegt maar 57% van de makelaars dat dit het geval is bij verkoop en in 46% is dit het geval bij verhuur. Bij verkoop van een woongebouw moet het EPC worden overgedragen aan de koper. Sinds maart 2009 wordt in de notariële akte een clausule met betrekking tot het EPC opgenomen. Ook de notaris heeft sinds maart 2009 meldingsplicht aan het VEA indien er geen EPC aanwezig is. Bij het sluiten van een huurovereenkomst ontvangt de huurder een kopie van het EPC. Ook hier moet de eigenaar‐verhuurder een EPC kunnen voorleggen aan de kandidaat‐huurders. De eigenaar van een residentieel gebouw die al over een geldig EPC bouw beschikt, kan dat EPC gebruiken om te voldoen aan de verplichtingen. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

26

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Daarnaast informeert het EPC over kosteneffectieve maatregelen voor de verbetering van de energieprestatie van het gebouw. De erkende energiedeskundige type A maakt het EPC op met behulp van een door het VEA ter beschikking gestelde software. Bij het verzamelen van de nodige gegevens en het invoeren van die gegevens in de certificatiesoftware, moet de energiedeskundige type A het inspectieprotocol volgen. Sinds 1 januari 2012 is het ook verplicht om de energiescore en het adres van de wooneenheid of de unieke code van het EPC te publiceren in alle commerciële publiciteit die gevoerd wordt voor de wooneenheid. Onder commerciële publiciteit wordt verstaan:      

advertenties in gedrukte media zoals kranten, tijdschriften, folders; advertenties op TV en op radio; advertenties in digitale media zoals websites, nieuwsbrieven, mailings …; aankondigingen op affiches omtrent open bare verkoop; bekendmakingen in de etalages van makelaars; informatie op beurzen.

Het EPC informeert op die manier de potentiële kopers en huurders over de energetische kwaliteit van het gebouw of de wooneenheid. De bepaling van de kostprijs van het EPC wordt overgelaten aan de vrije markt. Er wordt met andere woorden geen minimum‐ of maximumprijs opgelegd aan de energiedeskundigen. De prijs hangt sterk af van bijvoorbeeld het woningtype (gesloten, halfopen, open bebouwing), de complexiteit van de woning, het bouwjaar, de beschikbaarheid van plannen of facturen van de gebruikte materialen, de verplaatsingstijd van de energiedeskundige ... Uit de bevraging bij energiedeskundigen komt naar voor dat de gemiddelde prijs die gevraagd wordt voor een appartement en een eengezinswoning met beschikbare plannen respectievelijk 120,79 euro en 158,30 euro is. Wanneer er geen plannen beschikbaar zijn is dit respectievelijk 138,24 euro en 221,47 euro.


27

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 2

HET EPC RESIDENTIËLE GEBOUWEN IN CIJFERS

2.1

AANTAL INGEDIENDE EPC’S PER JAAR

In eerste jaar (2009) na invoering van de algemene verplichting van een EPC bij verkoop of verhuur van residentiële gebouwen werden 172.100 EPC’s ingediend. Sindsdien is het aantal opgemaakte EPC’s op jaarbasis stelselmatig gedaald tot nog ongeveer 114.500 EPC’s in 2013. Gelet op de geldigheidsduur van het EPC is dit een logische evolutie. Eind 2013 waren er bij het VEA 723.861 EPC’s voor bestaande woongebouwen ingediend.      

2008: 2009: 2010: 2011: 2012: 2013:

10.373 172.100 154.866 133.731 138.731 114.534

20000 18000 16000 14000 2008 12000

2009 2010

10000

2011

8000

2012 2013

6000 4000 2000 0 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Figuur 6: Aantal ingediende EPC’s voor residentiële gebouwen per jaar


28

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 2.2

AANTAL INGEDIENDE EPC’S PER TYPE WONING

Als de ingediende EPC’s opgedeeld worden naar type gebouw, dan zijn er 394.915 EPC’s ingediend voor eengezinswoningen (54,5%), 324.981 voor appartementen (45%) en 3.965 voor collectieve woongebouwen (dit zijn bijvoorbeeld studentenkamers) (0,5%). Voor elk van deze gebouwcategorieën werd nog een opdeling gemaakt naar de bouwjaargroep en het originele doel (verkoop of verhuur) van het opstellen van het EPC. Zowel voor appartementen als voor eengezinswoningen worden het hoogste aantal EPC’s opgesteld en ingediend voor gebouwen met een bouwjaar tussen 1946 en 1970. Voor collectieve woongebouwen worden de meeste EPC’s opgesteld voor gebouwen met een bouwjaar van vóór 1920. Een analyse van de kengetallen in functie van de bouwjaren toont aan dat hoe jonger het gebouw is, hoe beter de energiescore. Woningen die gebouwd werden na de invoering van isolatiereglementering (1993) scoren al beduidend beter, terwijl woningen die gebouwd werden na de invoering van de energieprestatieregelgeving (2006) zich eerder in de groene zone van de kleurenbalk op het EPC bevinden. Appartementen scoren doorgaans beter op energetisch vlak. Appartementen hebben vaak minder energieverlies langs muren, daken en vloeren wat de betere score grotendeels kan verklaren. Vandaar dat ook rijwoningen over het algemeen energiezuiniger zijn dan halfopen bebouwingen, die op hun beurt dan weer energiezuiniger zijn dan open bebouwingen. 2.2.1

APPARTEMENTEN

45.000

41.457

40.030

40.000 35.000

30.853

30.000

30.701

29.552

29.385

25.245 24.547

25.000

18.874

20.000 13.614

15.000 8.852

10.000

12.276 12.929

6.666

5.000

A: <=1920

B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

0

G: >2005

Figuur 7: Aantal ingediende EPC’s voor appartementen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


29

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 2.2.2

COLLECTIEVE WOONGEBOUWEN

1.200 968

1.000

765

800

629 600 376

309 104

142 46

106 30

38

56 Verkoop

134

200

Verhuur

254

Verkoop

400

A: <=1920

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

0

B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005

G: >2005

Figuur 8: Aantal ingediende EPC’s voor collectieve woongebouwen , onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur

2.2.3

EENGEZINSWONINGEN

120.000 98.807

100.000 85.176 80.000 60.000 42.835

39.455

40.000 24.601

21.793 20.000

20.505

14.297

9.869

18.527 6.826

5.661

1.959 4.604

A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

Verkoop

Verhuur

0

G: >2005

Figuur 9: Aantal ingediende EPC’s voor eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


30

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Onderstaande figuren geven nog een onderverdeling van het aantal opgemaakte EPC’s tussen gesloten, halfopen en open eengezinswoningen. Zo valt bijvoorbeeld op dat bij verkoop (en gelijklopend ook verhuur, al is het aantal transacties daar een stuk lager) van gesloten eengezinswoningen, het vaak gaat over oude tot zeer oude woningen (bouwjaar van voor 1920). 45000 40000

38347

35000 30000

26000

25000 20190 20000 15000 10000

9601 6997 4555

5000

3241

4702 1006 1724

1768 2660

637 1033

0 A: <=1920

B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 10: Aantal ingediende EPC’s voor gesloten eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur

35000 29903

30000 25000 20000

19787

15000 11120 10000

8399

8314 5909

5000

4881 2684

3611 1593

5080 2481 796

1649

0 A: <=1920

B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 11: Aantal ingediende EPC’s voor halfopen eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


31

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 40000 33447

35000 30000 25000 20000

22466 18322 13187

15000 10000 5000

7344

9147 6396 4373

3771 1507

2554

1837

316

1403

0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 12: Aantal ingediende EPC’s voor open eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


32


GEMIDDELDE ENERGIESCORE PER CATEGORIE

Van de 723.861 ingediende EPC’s zijn er 651.288 geldig. Voor een woongebouw kunnen meerdere EPC’s worden opgesteld en ingediend, waarbij enkel het meest recente EPC geldig is. EPC’s kunnen vervangen worden om diverse redenen, zoals het opmaken van een aangepast EPC na renovatie, omwille van een verplichting om het EPC aan te passen na een kwaliteitscontrole of omdat de energiedeskundige zelf een fout of een vergissing heeft vastgesteld.   

Appartementen: 293.021 geldige certificaten Collectieve woongebouwen: 3.376 geldige certificaten Eengezinswoningen: 354.891 geldige certificaten

300.000

279648

250.000

200.000 160298 150.000

132723

100.000

75243

50.000 2039

1337

0 Collectief woongebouw

Eengezinswoning Verhuur

Appartement

Verkoop

Figuur 13: Totaal aantal geldige EPC’s voor collectieve woongebouwen, eengezinswoningen en appartementen bij verkoop en verhuur


33

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddeld kengetal van de verschillende types woningen:   

Appartementen: 295 kWh/m² Collectieve woongebouwen: 403 kWh/m² Eengezinswoningen: 495 kWh/m²

Het verschil in kengetal tussen de woningtypologieën kan grotendeels worden verklaard door de berekeningsmethode waarbij de compactheid (verhouding volume en verliesoppervlakte) van de woontypologie een grote invloed heeft op de score. Meer bepaald hoe compacter de woning, hoe beter de score gemiddeld is. Voor elk type van de gebouwcategorieën ligt het gemiddelde kengetal bij een EPC opgesteld voor verhuur lager dan het gemiddelde kengetal bij een EPC opgesteld voor verkoop. 700, 600,

510 500, 400,

445

437

376 282

300,

311

200, 100, 0, Collectief woongebouw

Eengezinswoning Verhuur

Appartement

Verkoop

Figuur 14: Gemiddeld kengetal voor collectieve woongebouwen, eengezinswoningen en appartementen bij verkoop en verhuur


34


APPARTEMENTEN

Het hoogste aantal geldige EPC’s voor appartementen ligt in de bouwjaargroep 1946‐1970. Voor de bouwjaargroep 1921‐1945 zijn er het minst aantal geldige EPC’s.       

<=1920: 53.979 1921‐1945: 13.927 1946‐1970: 73.079 1971‐1985: 49.648 1986‐1995: 34.812 1996‐2005: 45.297 >2005: 22.231

40000

37.093

35.986

35000 30000

27.465 26.514

26.657 22.991 22.290

25000

27.908

20000

17.389

15000 10000

12.522 7.950

11.310 10.921

5.977

5000 0 A: <=1920 B: 1921‐1945C: 1946‐1970 Verhuur

D: 1971‐ 1985

E: 1986‐1995F: 1996‐2005 G: >2005

Verkoop

Figuur 15: Aantal geldige EPC’s voor appartementen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


35

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddeld kengetal bij appartementen ligt het hoogst in de bouwjaargroep 1921‐1945. De bouwjaargroep <1920 en de bouwjaargroep 1946‐1970 sluiten daar dicht tegen aan. In de daaropvolgende bouwjaargroepen daalt het kengetal gestaag:       

<=1920: 379 kWh/m² 1921‐1945: 386 kWh/m² 1946‐1970: 352 kWh/m² 1971‐1985: 277 kWh/m² 1986‐1995: 248 kWh/m² 1996‐2005: 198 kWh/m² >2005: 162 kWh/m²

700 600 500

443 402

400

356

372

342

333 279

300

274 248

249 199

200

197 165

159

100 0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 16: Gemiddeld kengetal voor appartementen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


36



Deze gebouwcategorie komt relatief gezien weinig voor. Het hoogste aantal geldige EPC’s voor collectieve woongebouwen ligt in de bouwjaargroep ouder dan 1920. Voor de bouwjaargroep jonger dan 2005 zijn er het minst aantal geldige EPC’s. Gelet op het feit dat vanaf 2006 de energieprestatieregelgeving van kracht is, is het logisch dat er in deze bouwjaargroep weinig EPC’s worden opgemaakt.       

<=1920: 1.469 1921‐1945: 534 1946‐1970: 825 1971‐1985: 190 1986‐1995: 149 1996‐2005: 124 >2005: 85

900

808

800 700

661 561

600 500 400 300

308

264

226

200

116

100

74

114

97 35

27

35

50

0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 17: Aantal geldige EPC’s voor collectieve woongebouwen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


37

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddelde kengetal bij collectieve woongebouwen ligt het hoogst in de bouwjaargroep ouder dan 1920. De daaropvolgende bouwjaargroep 1921‐1945 en de bouwjaargroep 1946‐1970 scoren niet beter. In de daaropvolgende bouwjaargroepen daalt het kengetal gestaag:       


700 600 473

471

500 405

458

404

392

400

379 305

270

300

289 232

237

200

220 166

100 0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 18: Gemiddeld kengetal voor collectieve woongebouwen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


38


EENGEZINSWONINGEN

Voor de grootste gebouwcategorie ligt het hoogste aantal geldige EPC’s in de bouwjaargroep 1946‐ 1970. Voor de bouwjaargroep jonger dan 2005 zijn er ook in deze categorie het minst aantal geldige EPC’s.       

<=1920: 95.762 1921‐1945: 47.408 1946‐1970: 111.078 1971‐1985: 48.072 1986‐1995: 23.678 1996‐2005: 22.975 >2005: 5.835

100000

89.366

90000 80000

76.478

70000 60000 50000 38.662

40000 30000 20000

35.577 21.712

19.284 8.746

10000

18.525 12.495 5.153

16.889 6.086

1.750 4.085

0 A: <=1920

B: 1921‐ 1945

C: 1946‐ 1970 Verhuur

D: 1971‐ E: 1986‐1995F: 1996‐2005 G: >2005 1985 Verkoop

Figuur 19: Aantal EPC’s voor eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


39

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddeld kengetal voor eengezinswoningen ligt het hoogst in de bouwjaargroep 1946‐1970. De voorafgaande bouwjaargroep ouder dan 1920 en de bouwjaargroep 1921‐1945 scoren niet veel beter. In de daaropvolgende bouwjaargroepen daalt het kengetal gestaag:       


700 564

600 500

483

570

560 495

483

441 410

400

329 300

343 240

244 189

200

196

100 0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 20: Gemiddeld kengetal voor eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


40


TYPES EENGEZINSWONINGEN

De eengezinswoningen kunnen nog onderverdeeld worden in gesloten bebouwing, halfopen bebouwing en open bebouwing. Er is wat het aantal geldige EPC’s betreft geen groot verschil in de onderlinge verdeling.   

Gesloten: 122.459 Halfopen: 106.207 Open: 126.070

De gemiddelde scores van eengezinswoningen verhoudt zich als volgt:   

Gesloten: 435 kWh/m² Halfopen: 512 kWh/m² Open: 538 kWh/m²

Zoals ook al opgemerkt bij de cijfergegevens van de gemiddelde energiescore per categorie (zie hoofdstuk 2.3 Gemiddelde energiescore per categorie), is het verschil in gemiddelde energiescore tussen de gesloten, halfopen en open bebouwing het gevolg van de compactheid van de woontypologie. Hoe kleiner de verhouding van het volume en de verliesoppervlakte van de woning, hoe beter de energiescore.


41

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen A. G ESLOTEN EENGEZINSWONING Voor de gesloten eengezinswoningen ligt het hoogste aantal geldige EPC’s in de bouwjaargroep ouder dan 1920. Het aantal geldige EPC’s voor gesloten eengezinswoningen gebouwd in 1971 of later is relatief laag ten opzichte van de andere bouwjaargroepen.       

<=1920: 47.947 1921‐1945: 24.745 1946‐1970: 32.996 1971‐1985: 7.943 1986‐1995: 2.730 1996‐2005: 4.428 >2005: 1.670

45000 40000

38.347

35000 30000

26.000

25000

20.190

20000 15000 10000 5000

9.601 6.997

4.555

3.241

4.702 1.006

1.724

1.768

2.660

637 1.033

0 A: <=1920 B: 1921‐1945C: 1946‐1970 Verhuur

D: 1971‐ 1985

E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 G: >2005

Verkoop

Figuur 21: Aantal geldige EPC’s voor gesloten eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


42

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddelde kengetal voor gesloten eengezinswoningen ligt het hoogst in de bouwjaargroep 1921‐1945. De voorafgaande bouwjaargroep ouder dan 1920 en de daaropvolgende bouwjaargroep 1946‐1970 scoren niet beter. In de daaropvolgende bouwjaargroepen daalt het kengetal gestaag:       


700 600 475

473

500 415

466 415

414

400

351

340 277

300

276 213

202 176

200

168

100 0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 22: Gemiddeld kengetal voor gesloten eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


43

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. H ALFOPEN EENGEZINSWONING Het hoogste aantal geldige EPC’s bij halfopen eengezinswoningen ligt in de bouwjaargroep 1946‐ 1970. Het aantal geldige EPC’s voor halfopen eengezinswoningen gebouwd in 1986 of later is relatief laag ten opzichte van de andere bouwjaargroepen.       

<=1920: 25.696 1921‐1945: 13.804 1946‐1970: 38.217 1971‐1985: 13.280 1986‐1995: 5.204 1996‐2005: 7.561 >2005: 2.445

35.000 29.903

30.000 25.000 20.000

19.787

15.000 11.120 8.399

8.314

10.000 5.909 5.000

4.881 2.684

3.611 1.593

5.080 2.481

796 1.649

0 A: <=1920

B: 1921‐ 1945

C: 1946‐1970 D: 1971‐ E: 1986‐1995F: 1996‐2005 G: >2005 1985 Verhuur

Verkoop

Figuur 23: Aantal geldige EPC’s voor halfopen eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


44

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddelde kengetal voor halfopen eengezinswoningen ligt het hoogst in de bouwjaargroep 1921‐1945. De voorafgaande bouwjaargroep <1920 en de daaropvolgende bouwjaargroep 1946‐ 1970 scoren niet beter. In de daaropvolgende bouwjaargroepen daalt het kengetal gestaag:       


700 615

615 600 522

577 533

504

500 413 417 400

322

300

320 240 230 190 187

200 100 0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 24: Gemiddeld kengetal voor halfopen eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


45

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen C. O PEN EENGEZINSWONING Het hoogste aantal geldige EPC’s bij open eengezinswoningen ligt in de bouwjaargroep 1946‐1970. Het aantal geldige EPC’s voor open eengezinswoningen gebouwd na 2005 of gebouwd in de periode 1921‐1945 is relatief laag.       

<=1920: 22.093 1921‐1945: 8.851 1946‐1970: 39.843 1971‐1985: 26.839 1986‐1995: 15.741 1996‐2005: 10.984 >2005: 1.719

40.000 33.447

35.000 30.000 25.000 20.000

22.466 18.322 13.187

15.000 10.000 5.000

7.344 3.771

9.147 6.396

4.373

1.507

2.554

1.837

316

1.403

0 A: <=1920

B: 1921‐ 1945

C: 1946‐1970 D: 1971‐ E: 1986‐1995F: 1996‐2005 G: >2005 1985 Verhuur

Verkoop

Figuur 25: Aantal geldige EPC’s voor open eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


46

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het gemiddelde kengetal voor open eengezinswoningen ligt het hoogst in de bouwjaargroep 1921‐ 1945. De voorafgaande bouwjaargroep ouder dan 1920 en de daaropvolgende bouwjaargroep 1946‐ 1970 scoren niet veel beter. In de daaropvolgende bouwjaargroepen daalt het kengetal gestaag:       

<=1920: 682 kWh/m² 1921‐1945: 689 kWh/m² 1946‐1970: 633 kWh/m² 1971‐1985: 467 kWh/m² 1986‐1995: 357 kWh/m² 1996‐2005: 264 kWh/m² >2005: 225 kWh/m² 707

700 700 600

646 595

603

569

500

450

471

400

353 357 265 264

300

213

227

200 100 0 A: <=1920 B: 1921‐1945 C: 1946‐1970 D: 1971‐1985 E: 1986‐1995 F: 1996‐2005 Verhuur

G: >2005

Verkoop

Figuur 26: Gemiddeld kengetal voor open eengezinswoningen, onderverdeeld naar bouwjaar en naar verkoop en verhuur


47


AANTAL ACTIEVE ENERGIEDESKUNDIGEN

Sinds oktober 2008 zijn er 5.849 registraties als energiedeskundige type A aangemaakt op de energieprestatiedatabank, waarvan 2.159 onmiddellijk na aanvang van de algemene verplichting in 2009. Door de invoering van het verplichte centraal examen, is in 2013 het aantal registraties teruggevallen tot 224. 2500 2159 2000

1500

1000

1269 863 622

722

500

224

0 2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 27: Aantal actieve energiedeskundigen type A

Energiedeskundigen type A die in het laatste jaar (2013) minimaal één EPC hebben opgesteld, worden beschouwd als actief. Van de 5.849 geregistreerde energiedeskundigen type A blijken er slechts 2.726 actief. Voor 828 energiedeskundigen type A dateert het laatste ingediende EPC van 2012. 447 energiedeskundigen hebben hun activiteit gestaakt in 2011 en 373 energiedeskundigen deden dit in 2010. Voor 212 energiedeskundigen dateert hun laatste activiteit reeds van 2009. Van de 5.849 geregistreerde energiedeskundigen zijn er 4.592 die over de periode 2008‐2013 minimaal één EPC hebben ingediend. De activiteit van 3.200 energiedeskundigen is beperkt tot maximaal 100 ingediende EPC’s. Zij vertegenwoordigen een marktaandeel van bijna 12%. Anderzijds staan 103 energiedeskundigen, die elk reeds 1.000 EPC’s of meer hebben opgesteld, in voor ongeveer 27% van het totaal aantal ingediende EPC’s.


48

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 30,00%

3500

25,00%

3000 2500

20,00%

2000 15,00% 1500 10,00%

1000

5,00%

500

0,00%

0

Figuur 28: Marktaandeel en activiteitsgraad van de energiedeskundigen type A in %

200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 0‐99 100‐199 200‐299 300‐399 400‐499 500‐599 600‐699 700‐799 800‐899 900‐999 1000+

Figuur 29: Activiteitsgraad van de energiedeskundigen type A in aantallen


49


AANTAL OPLEIDINGSINSTELLINGEN

Gespreid over verschillende instellingen werd de opleiding tot energiedeskundige type A over de periode 2008‐2013 met groot overwicht gevolgd in één van de vestigingen van Syntra. De Katholieke Hogeschool Sint‐Lieven ‐ Associatie KU Leuven is vervolgens de opleidingsinstelling waarbij deze opleiding het meest frequent gevolgd werd. 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

Figuur 30: Aantal studenten voor de opleiding energiedeskundige type A per opleidingsinstelling


50

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Na het volgen van de opleiding kunnen geslaagden zich registreren als ‘Energiedeskundige type A’. Het aantal registraties voor deze rol ligt vanzelfsprekend in lijn met het aantal studenten. 1200 948

1000

916 856

958 870

800

600

400

370

354

248 200 61

42

52

80

104

0

Figuur 31: Aantal geregistreerde energiedeskundigen type A per opleidingsinstelling


51


OPTIMALISATIEMOGELIJKHEDEN VOOR DE HUIDIGE WETGEVING

3.1

EVALUATIE

Wanneer er in de enquête gepeild werd naar het toepassingsgebied van de EPC‐regelgeving was 74% van de makelaars hier tevreden over. 14% vond het toepassingsgebied te ruim en 7% vond dat het toepassingsgebied gerust nog ruimer mocht zijn. Uit de bevraging bij de energiedeskundigen bleek 85,2% tevreden te zijn over het toepassingsgebied. Uit de enquête bij de energiedeskundigen volgde eveneens dat 46% niet tevreden en 16% helemaal niet tevreden is met de prijs die ze voor het EPC kunnen aanrekenen. 3.2

VOORSTELLEN

3.2.1

WOONEENHEID ZONDER VERWARMING

Wanneer er geen verwarming aanwezig is op het moment dat de wooneenheid te koop of te huur gesteld wordt, moet er geen EPC opgemaakt worden. Onder geen verwarming wordt de afwezigheid van een opwekkingstoestel (ketel, kachel, warmtepomp) of een afgiftesysteem (radiator, kachel, vloerverwarming, convector ...) verstaan. Het al dan niet verwarmd zijn van een woning leidt echter tot ongewenste situaties. In een aantal gevallen wordt de verwarmingsinstallatie verwijderd om aan de opmaak van het EPC te ontkomen. Daarnaast vallen volledig gerenoveerde woningen, die verkocht worden, maar waar de verwarmingsinstallatie nog niet geplaatst werd, buiten het toepassingsgebied. Het is echter zeer waarschijnlijk dat er in het Belgische klimaat op korte termijn toch een verwarmingsinstallatie of een plaatselijke verwarming zal worden geplaatst, aangezien in wooneenheden een zekere binnentemperatuur gewenst is. Het VEA is dan ook van oordeel dat elke gebouw waarin mensen wonen, werken, sporten, eten, winkelen … zal of kan geklimatiseerd worden. Naar analogie met de EPB‐regelgeving stelt het VEA voor om ook het toepassingsgebied voor de EPC‐ regelgeving te wijzigen. Het al dan niet geklimatiseerd zijn van bepaalde types gebouwen hangt immers niet altijd af van de aanwezigheid van een vaste verwarmingsinstallatie op het moment van de verkoop of verhuur van de woning of een gebouw. Tegelijkertijd stelt het VEA voor om woningen die gesloopt zullen worden uit het toepassingsgebied te halen. 3.2.2

VERKOOP OF VERHUUR AAN FAMILIE

Wanneer de woning verkocht of verhuurd wordt aan een familielid is dit familielid in de meeste gevallen goed op de hoogte van de staat van de woning. Bij familiale transacties is het bijgevolg niet wenselijk om het EPC verplicht op te leggen. Voorgesteld wordt om het EPC facultatief te maken bij een verkoop of verhuur van een wooneenheid aan een familielid. Het gaat hier meer specifiek over bloed‐ of aanverwanten in rechte lijn of in de zijlijn tot de vierde graad.


52


OVERDRACHT VAN HET AANGEPASTE EPC NA KWALITEITSCONTROLE OP HET EPC DOOR HET VEA

Bij het aangaan van een nieuwe huurovereenkomst moet de eigenaar van een woning een kopie van het EPC overdragen aan de huurder. Wanneer er op dit EPC een kwaliteitscontrole wordt uitgevoerd door het VEA naar aanleiding van een steekproef of een klacht, is het mogelijk dat in dit EPC fouten vastgesteld worden. Wanneer dit het geval is, moet de energiedeskundige de vastgestelde fouten aanpassen aan de hand van de controlevaststellingen en het EPC opnieuw indienen in de energieprestatiedatabank waardoor ook de energiescore van het EPC zal wijzigen. Het nieuw ingediende EPC moet door de energiedeskundige aan de eigenaar van de woning bezorgd worden. Op dit moment is de eigenaar niet verplicht om een kopie van het aangepaste EPC over te dragen aan de huurder. Omdat de huurder echter belang heeft om de nieuwe energiescore te kennen, stelt het VEA voor om de overdracht van het aangepaste EPC verplicht te maken. 3.2.4

VERJARING

De huidige regelgeving bepaalt geen verjaringstermijn voor het opleggen van een boete met betrekking tot het niet aanwezig zijn van het EPC of het niet publiceren van het kengetal en het adres of de unieke code. Bijgevolg moet de gemeenrechtelijke verjaringstermijn uit artikel 2262 bis, § 1 B.W. toegepast worden. Dit artikel bepaalt een verjaringstermijn van 10 jaar. In het kader van de energieprestatiecertificatieregelgeving is dit een zeer lange termijn. Gelet op de rechtszekerheid en de moeilijkheden met bewijslast, wordt voorgesteld om in het Energiedecreet een verjaringstermijn van 1 jaar op te nemen, dit naar analogie met artikel 9 van het Klachtendecreet van 1 juni 2001. 3.2.5

UITBREIDEN VAN HET TOEPASSINGSGEBIED

Het EPC moet gekaderd worden in een langetermijnstrategie voor de renovatie van woongebouwen. Waarschijnlijk zal op termijn iedere woning over een EPC moeten beschikken. Als voorloper op een algemene verplichting zouden al de woningen van de sociale huisvestingsmaatschappijen en de sociale verhuurkantoren tegen 2020 over een EPC moeten beschikken.


53


HANDHAVING

4.1

AANWEZIGHEID EN OVERDRACHT

Sinds 2009 worden steekproefcontroles, klachten en meldingen met betrekking tot de aanwezigheid van het EPC geregistreerd. Naarmate de verplichting van het EPC bij verkoop en verhuur van residentiële gebouwen steeds beter gekend geraakt, steeg ook het aanwezigheidspercentage bij de uitgevoerde controles:     

2009: 2017 controles met een aanwezigheidspercentage van 47% 2010: 3009 controles met een aanwezigheidspercentage van 69% 2011: 4679 controles met een aanwezigheidspercentage van 80% 2012: 3489 controles met een aanwezigheidspercentage van 95% 2013: 3259 controles met een aanwezigheidspercentage van 93%

In 2013 werd, gelet op het hoge aanwezigheidspercentage van het EPC bij initiële controle, gestart met controles ter plaatse, waarbij de focus gelegd wordt op woningen die worden verkocht en verhuurd zonder tussenkomst van een immomakelaar. De lichte daling van het aanwezigheidspercentage kan hierdoor worden verklaard. 4.1.1

STEEKPROEVEN

Voor de uitgevoerde steekproeven ligt het aanwezigheidspercentage, gespreid over de verschillende controlejaren, op 82%. 5000 4500 867

4000

123

3500

151

3000 2500

835

2000 1500

3733

3022

2061

1000 500

3308

943

924

0 2009

2010

2011 Aanwezig

2012

2013

Niet aanwezig

Figuur 32: Aantal steekproefcontroles op aanwezigheid van het EPC


54

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Er wordt geen beduidend verschil vastgesteld voor aanwezigheid van het EPC tussen verkoop en verhuur. 4.500 4.000

757

3.500 3.000 2.500

92

119

2.544

2.512

2012

2013

707

2.000 3.472

1.500 1.000 500 0

794

31 149 88 2009

128 110 2010

1.951

32

110 261 2011

764

510

2012

2013

836 2009

2010

2011

verhuur

verkoop Aanwezig

Niet aanwezig

Figuur 33: Aantal steekproefcontroles op aanwezigheid van het EPC opgedeeld naar verkoop en verhuur

4.1.2

MELDINGEN

Bij meldingen van notarissen blijkt voor 17% wel een EPC beschikbaar te zijn. 160 140 120 100 80

112

60 40 20

66

7

10

15 6

2010

2011

2012

23

0 2009

44

Aanwezig

25 6 2013

Niet aanwezig

Figuur 34: Aantal meldingen van afwezigheid van het EPC door notarissen bij verlijden van de authentieke akte


55


KLACHTEN

Bij 26% van de ontvangen klachten blijkt deze ongegrond en is bij controle een EPC beschikbaar. 60 50 40 40 30 22

33 20 20 10

12

0

3 2009

7

5

2010

2011 Aanwezig

15

15

2012

2013

Niet aanwezig

Figuur 35: Aantal klachten met betrekking tot aanwezigheid van het EPC

Het aantal klachten betreffende de aanwezigheid van een EPC ligt 4 maal hoger bij verhuur dan bij verkoop. Ook het aantal terechte klachten is bij verhuur (81%) beduidend hoger dan bij verkoop (47%). 45 40 35 30 25

33

20

19

36

15

5 0

4

15

10 7 2 2009

3

10

6

4

2010

2011

4 2012

2013

5 1 2009

0 1 2010

verhuur

5 1 2011

11

5 2012

2013

verkoop Aanwezig

Niet aanwezig

Figuur 36: Aantal klachten met betrekking tot aanwezigheid van het EPC opgedeeld naar verkoop en verhuur


56


BESCHRIJVING HUIDIGE PROCEDURES EN BOETES

Het VEA controleert steekproefsgewijs op de aanwezigheid van een EPC bij residentiële gebouwen die te koop of te huur worden aangeboden zowel via immokantoren, websites, advertenties als via controles ter plaatse. Naast steekproefcontroles voert het VEA ook controles uit na klachten van belanghebbenden. Daarnaast heeft de notaris ook meldingsplicht aan het VEA als hij vaststelt dat er geen geldig EPC aanwezig is bij het verlijden van de authentieke akte. Deze melding gebeurt zo snel mogelijk na de vaststelling via een online‐toepassing op het webportaal van de notarisfederatie, ook gekend als e‐ notariaat. In geval van afwezigheid van een EPC bij het te koop of te huur stellen van een wooneenheid of bij het niet overdragen van het EPC bij verkoop‐ of verhuurovereenkomsten, wordt de eigenaar van de betreffende wooneenheid uitgenodigd om schriftelijke argumenten in te dienen. Deze argumenten worden intern geëvalueerd waarna het VEA een beslissing neemt. De afwezigheid van een EPC is op zich geen opschortende of ontbindende voorwaarde voor de verkoop of verhuur van een woning. Bij het ontbreken van het EPC bij verkoop of het niet overdragen van een kopie van het EPC bij verhuur, riskeert de eigenaar wel een administratieve geldboete tussen 500 euro en 5000 euro. Wanneer er wordt beslist om een boete op te leggen, heeft de eigenaar nog de mogelijkheid om binnen de 30 dagen na kennisname van de beslissing beroep in te stellen bij het VEA. Wanneer ook dit beroep niet wordt aanvaard, heeft de eigenaar nog de mogelijkheid tot het instellen van een beroep bij de rechtbank van eerste aanleg. De boetes voor het niet aanwezig zijn van het EPC en voor het niet voldoen aan de verplichting tot overdracht, kunnen niet gecumuleerd worden. Uit de bevraging blijkt dat de makelaars goed op de hoogte zijn van het feit dat er boetes worden opgelegd aan de eigenaar wanneer er niet wordt voldaan aan de verplichting om over een EPC te beschikken. Slechts 9% is hier niet van op de hoogte.


57


STERKTES EN ZWAKTES VAN DE HUIDIGE WERKWIJZE

A. S TERKTES 

De aanwezigheid van het EPC is gemakkelijk controleerbaar.

Het EPC wordt door de energiedeskundige doorgestuurd naar de energieprestatiedatabank. Op deze manier krijgt het EPC een vaste datum en kan eenvoudig worden nagegaan of er op de dag van controle voor de gecontroleerde wooneenheid een EPC aanwezig was. B. Z WAKTES 

Lacune in de wetgeving voor de periode van 6 maanden na ingebruikname van de woning voordat het EPC bouw moet worden afgeleverd.

Nieuwbouwwoningen waarvoor een stedenbouwkundige vergunning werd aangevraagd na 1 januari 2006 moeten voldoen aan de energieprestatieregelgeving. Voor deze woningen moet uiterlijk zes maanden na datum van ingebruikname een EPB‐aangifte elektronisch worden ingediend door de verslaggever. Samen met de EPB‐aangifte, wordt het EPC bouw afgeleverd. Dit EPC bouw mag gedurende de geldigheid ervan worden gebruikt om te voldoen aan de verplichting om over een EPC te beschikken bij de verkoop en de verhuur van residentiële gebouwen. Door de wettelijk toegelaten periode van zes maanden tussen datum van ingebruikname en indienen van de EPB‐aangifte, is het mogelijk dat nieuwbouwwoningen te koop of te huur worden aangeboden zonder dat het EPC bouw al beschikbaar is. 

Overdracht van een kopie van het EPC bij verhuur is moeilijk controleerbaar

Bij klachten over het niet overdragen van een kopie van het EPC bij huurovereenkomsten is het vaak woord tegen woord. Zowel de huurder als de verhuurder kunnen meestal geen bewijs voorleggen dat het EPC al dan niet werd overgedragen. Het verplicht registreren van het EPC bij de huurovereenkomst zou hier een oplossing kunnen bieden. Wanneer het EPC niet mee wordt geregistreerd, kan men er van uit gaan dat er geen EPC werd overgedragen. 

Problemen met opvragen van eigenaarsgegevens bij het kadaster

Bij het opvragen van eigenaarsgegevens aan het kadaster stellen er zich problemen bij het opvragen van de eigenaars van appartementen. In het kadaster is vaak niet gedefinieerd wie eigenaar is van welk appartement. Op die manier is het voor het VEA soms onmogelijk om de eigenaar van een bepaalde wooneenheid te identificeren.


58


VOORSTELLEN

A. R EGISTRATIE BIJ HUUROVEREENKOMST Bij het aangaan van een huurovereenkomst is de verhuurder verplicht om een kopie van het EPC voor residentiële gebouwen over te dragen aan de huurder. De verhuurder is echter niet verplicht om het EPC samen met het huurcontract te laten registreren op het registratiekantoor. Aangezien er bij het aangaan van een huurcontract geen openbaar ambtenaar te pas komt, zoals wel het geval is bij een verkoop van een onroerend goed, kan het verplicht maken van de registratie van het EPC samen met het huurcontract, de naleving van de EPC‐verplichting bij verhuur ten goede komen. Voor een huurder is het immers van groot belang om de energiescore van zijn gehuurde woning of appartement te kennen. In veel gevallen zal de huurder immers zelf geen energiebesparende maatregelen uitvoeren en is hij dus aangewezen op de welwillendheid van de verhuurder om de woning energiezuiniger te maken. Wanneer de huurder op voorhand de energiescore van het EPC meegedeeld krijgt, kan op die manier worden vermeden dat hij voor verrassingen komt te staan over het energieverbruik van zijn huurwoning of huurappartement. Met de zesde staatshervorming wordt de huurwetgeving overgeheveld naar de Gewesten. Vanaf 1 juli 2014 zal het Vlaamse Gewest bevoegd zijn voor de huurwetgeving. Er zal na de overheveling van de bevoegdheden verder onderzocht moeten worden in hoeverre het mogelijk is om het EPC samen met het huurcontract te registreren en op welke manier dit gehandhaafd kan worden. B. B OETE BIJ NIET NALEVING MELDINGSPLICHT NOTARIS Artikel 9.2.3, §3, derde lid van het Energiebesluit van 19 november 2010 bepaalt het volgende: Als de instrumenterende ambtenaar bij het verlijden van de authentieke akte vaststelt dat er voor het bewuste residentiële gebouw geen geldig EPC residentiële gebouwen beschikbaar is, brengt hij het Vlaams Energieagentschap daarvan onmiddellijk op de hoogte. In de praktijk doet niet elke notaris een melding bij het VEA wanneer hij vaststelt dat er geen EPC aanwezig is bij de verkoop van een wooneenheid. Wanneer de notaris geen melding doet bij de afwezigheid van een EPC, is hiervoor geen sanctie voorzien. Voorgesteld wordt om bij het niet naleven van de meldingsplicht een boete op te leggen van 500 euro aan de betrokken notaris.


59


ADVERTENTIEPLICHT

Sinds 2012 worden steekproefcontroles en klachten met betrekking tot advertentieverplichting van het EPC geregistreerd. Gezien het vrij hoge percentage van correcte advertenties bij bureaucontroles in 2012 werd in 2013 besloten om ook veldcontroles uit te voeren:  

2012: 2105 controles met 89% correcte advertenties 2013: 3119 controles met 83% correcte advertenties

Uit de controles ter plaatse blijkt dat woningen die verkocht en verhuurd worden zonder tussenkomst van een makelaar, vaker niet voldoen aan de advertentieplicht. 4.2.1

STEEKPROEVEN

Voor de uitgevoerde steekproeven ligt het aantal correcte advertenties, gespreid over de verschillende controlejaren, op 86%. 3500 3000

503

2500 2000

232

1500 1000

2592 1867

500 0 2012

2013 Advertentie OK

Advertentie NOK

Figuur 37: Aantal steekproeven met betrekking tot de advertentieplicht van het EPC


60

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Er wordt geen beduidend verschil vastgesteld voor aanwezigheid van het EPC tussen verkoop en verhuur. 3.000 2.500

408

2.000 136

1.500

2.156

1.000 96

95

500 579

436

2012

2013

1.288

0 2012

verhuur

2013 verkoop

Advertentie OK

Advertentie NOK

Figuur 38: Aantal steekproeven met betrekking tot de advertentieplicht van het EPC opgedeeld naar verkoop en verhuur

4.2.2

KLACHTEN

Bij 37% van de ontvangen klachten blijken deze ongegrond en voldoet de advertentie bij controle aan de verplichtingen. Het aantal terechte klachten lag in 2013 (71%) wel meer dan dubbel zo hoog dan in 2012 (33%). 30 25 20 17

15 10 5

2

7

4 0 2012

2013 Advertentie OK

Advertentie NOK

Figuur 41: Aantal klachten met betrekking tot de advertentieplicht van het EPC


61

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Het aantal klachten betreffende de advertentieplicht van een EPC ligt bij verkoop een derde hoger dan bij verhuur. 18 16 14 12 10

12

8 6

5

4

1

2

3

3

1 1

4

2012

2013

2012

2013

0 verhuur

verkoop Advertentie OK

Advertentie NOK

Figuur 42: Aantal klachten met betrekking tot de advertentieplicht van het EPC opgedeeld naar verkoop en verhuur

4.2.3


Sinds 1 januari 2012 is het verplicht om een aantal gegevens van het EPC te vermelden in de advertenties waarin een residentieel gebouw te koop of te huur wordt aangeboden. Zowel de energiescore als het adres van de wooneenheid of de unieke code van het EPC moeten worden vermeld in de advertentie. Het VEA voert, zowel ter plaatse als via websites en immokrantjes, steekproefcontroles uit op de advertentieplicht. Daarnaast behandelt het VEA ook klachten over het niet naleven van deze advertentieplicht. Wanneer het VEA vaststelt dat de energiescore en/of het adres van de wooneenheid of de unieke code van het EPC niet of niet correct worden vermeld, zal diegene die de advertentie gepubliceerd heeft, uitgenodigd worden om schriftelijke argumenten in te dienen. Deze argumenten worden intern geëvalueerd waarna het VEA een beslissing neemt over het al dan niet opleggen van een boete. Voor het niet voldoen aan de advertentieplicht kan het VEA een administratieve geldboete opleggen tussen 500 en 5000 euro, afhankelijk van het type gebouw, het beschermd volume of de bruikbare vloeroppervlakte. Tot op heden werd steeds het drempelbedrag van 500 euro gehanteerd. De boete voor advertentieplicht kan niet gecumuleerd worden met de boete voor het niet aanwezig zijn van het EPC. De eigenaar zal dus in het geval dat er geen EPC aanwezig is en hij bijgevolg ook niet voldoet aan de advertentieplicht, enkel een boete opgelegd krijgen voor het niet aanwezig zijn van het EPC. In geval de wooneenheid te koop wordt aangeboden via een immokantoor, zal de eigenaar een boete krijgen voor het niet beschikken over een EPC en de makelaar voor het niet publiceren van het kengetal. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

62

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Wanneer er beslist wordt om een boete op te leggen, heeft diegene die publiceert nog de mogelijkheid om binnen de 30 dagen na kennisname van de beslissing beroep in te stellen bij het VEA. Wanneer ook dit beroep niet wordt aanvaard, is er nog de mogelijkheid tot het instellen van een beroep bij de rechtbank van eerste aanleg. Slechts een kleine minderheid van de makelaars (5%) is er niet van op de hoogte dat er boetes kunnen worden opgelegd wanneer de energiescore en het adres of de unieke code van het EPC niet worden gepubliceerd in de advertentie. 4.2.4


A. S TERKTES 

Foutieve publicatie van het kengetal is eenvoudig te controleren wanneer er een EPC in de databank aanwezig is.

B. Z WAKTES 



Wanneer er geen adres of unieke code vermeld wordt in de advertentie kan enkel de referentie van de advertentie worden gebruikt. Soms is er geen referentie aanwezig. Hoge boetes bij het niet voldoen aan de advertentieverplichting voor eigenaars die over een EPC beschikken. De boete voor het niet (correct) publiceren van het kengetal zal in de meeste gevallen hoger zijn dan de kost van het EPC zelf. Dit komt zeer repressief over en er is weinig begrip voor deze strenge sanctie.

4.2.5

VOORSTELLEN

A. A ANPASSEN VAN DE CRITERIA VOOR HET OPLEGGEN VAN EEN ADMINISTRATIEVE GELDBOETE VOOR AANWEZIGHEID EN ADVERTENTIEPLICHT Artikel 13.4.10, §2, van het Energiedecreet van 8 mei 2009 stelt dat als zou blijken dat de eigenaar of gebruiker van een gebouw die krachtens artikel 11.2.1, § 1, eerste lid, over een EPC moet beschikken, niet over een geldig EPC beschikt, het VEA hem, op voorwaarde dat de eigenaar of gebruiker werd gehoord of naar behoren werd opgeroepen, een administratieve geldboete oplegt die niet lager is dan 500 euro, en niet hoger dan 5.000 euro, afhankelijk van het type gebouw, het beschermd volume of de bruikbare vloeroppervlakte. Deze drie criteria zijn in de praktijk echter onvoldoende bruikbaar om de hoogte van de boete te bepalen. Het VEA stelt daarom voor om de drie criteria te schrappen.


63

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. L AGERE BOETES VOOR ADVERTENTIEPLICHT VOOR EIGENAARS Wanneer een eigenaar een EPC heeft laten opmaken voor zijn woning maar nalaat om de energiescore en het adres of de unieke code van het EPC te vermelden in alle publiciteit die hij maakt voor de verkoop of verhuur van de woning, kan het VEA de eigenaar een boete opleggen voor het niet naleven van de advertentieplicht. De boete die op dit moment decretaal werd vastgesteld, bedraagt minstens 500 euro en maximum 5000 euro. Het opleggen van een boete tussen de 500 en 5000 euro voor het niet vermelden van de energiescore en het adres of de unieke code van het EPC is een zware geldelijke sanctie terwijl de eigenaar wel de moeite gedaan heeft om een EPC te laten opmaken. Daarnaast kan het EPC op eenvoudig verzoek van een kandidaat‐koper of ‐huurder voorgelegd worden. Voorgesteld wordt om de minimumboete voor het niet naleven van de advertentieplicht voor eigenaars te verlagen naar 250 euro. 4.3

WAARHEIDSGETROUWE RAPPORTERING

De controle op de waarheidsgetrouwe rapportering door de energiedeskundige is een van de belangrijke schakels naar kwaliteitsverbetering en –beheersing. Ook Europa erkent het belang van de controles op de kwaliteit van de rapportering. Artikel 18 van de Europese richtlijn 2010/31/EU betreffende de energieprestatie van gebouwen stelt dat de lidstaten kwaliteitscontroles moeten uitvoeren op een statistisch significant percentage van de EPC’s van nieuwe en bestaande gebouwen. In bijlage II van deze richtlijn wordt de verplichting als volgt beschreven: “De bevoegde autoriteiten of organen waaraan de tenuitvoerlegging van het onafhankelijke controlesysteem door de bevoegde autoriteiten is gedelegeerd, maken een willekeurige selectie van ten minste een statistisch significant percentage van alle energieprestatiecertificaten die jaarlijks worden verstrekt, en onderwerpen die certificaten aan een controle. De controle wordt uitgevoerd op grond van de hieronder weergegeven opties of op basis van gelijkwaardige maatregelen: a) controle van de geldigheid van de inputgegevens van het gebouw, die worden gebruikt voor de afgifte van het EPC en de in het certificaat vermelde resultaten; b) controle van de inputgegevens en van de resultaten van het EPC, inclusief de gedane aanbevelingen; c) volledige controle van de inputgegevens van het gebouw die worden gebruikt voor de afgifte van het EPC, volledige controle van de in het certificaat vermelde resultaten, inclusief de gedane aanbevelingen, en, zo mogelijk, bezoek aan het gebouw om de overeenstemming na te gaan tussen de in het EPC vermelde specificaties en het gecertificeerde gebouw.”


64



Het VEA voert steekproefsgewijze controles uit om na te gaan of het EPC waarheidsgetrouw werd opgesteld. Daarnaast behandelt het VEA ook klachten met betrekking tot de kwaliteit van de EPC’s. Er worden twee types kwaliteitscontroles uitgevoerd: 



Controles zonder plaatsbezoek, de zogenaamde deskcontroles De deskcontrole wordt in hoofdzaak uitgevoerd op basis van de files in de Epact‐software. Een controleur doorloopt de invoergegevens van het EPC en toetst ze af aan een lijst van controlepunten. In geval van een klacht worden bijkomend de specifieke elementen gecontroleerd waarop de klacht betrekking heeft. Op basis hiervan wordt beslist of het dossier twijfelachtige invoergegevens bevat. Controles met plaatsbezoek Hierbij wordt een volledige visuele inspectie van het gebouw uitgevoerd en wordt nagegaan of de gerapporteerde vaststellingen overeenstemmen met de vaststellingen van de controleambtenaar. De controles ter plaatse gebeuren momenteel hoofdzakelijk bij klachten. Vooraleer ter plaatse gegaan wordt, wordt altijd eerst een deskcontrole uitgevoerd.

Zowel bij deskcontroles als bij controles ter plaatse verloopt de handhavingsprocedure als volgt: 1. Bij de steekproefsgewijze controles worden per energiedeskundige drie recent opgemaakte EPC’s geanalyseerd. Bij klachten wordt het EPC van de betreffende wooneenheid gecontroleerd. 2. Als uit de deskcontrole blijkt dat één EPC minstens 1 twijfelachtig invoergegeven bevat, worden argumenten en stavingsstukken (plannen, bewijsstukken, foto’s, …) opgevraagd. 3. De energiedeskundige moet binnen een door het VEA vastgelegde termijn de stavingsstukken bezorgen. 4. Na evaluatie van de stavingsstukken door het VEA, zijn er drie mogelijkheden: a) de argumenten worden aanvaard: In dat geval wordt er geen handhavingsprocedure opgestart. b) De argumenten worden niet of slechts deels aanvaard: In dat geval wordt de handhavingsprocedure opgestart. c) De argumenten zijn onvoldoende duidelijk om tot een besluit te komen: In dat geval gaat het VEA ter plaatse om zelf vaststellingen te doen. Als het VEA meent dat de energiedeskundige correct heeft gewerkt, wordt de procedure afgesloten. In het andere geval wordt een handhavingsprocedure opgestart. 5. Vooraleer er effectief een administratieve geldboete wordt opgelegd of een erkenning wordt geschorst, wordt de energiedeskundige (nogmaals) uitgenodigd om binnen een door het VEA vastgelegde termijn zijn tegenargumenten te geven. 6. Na evaluatie van de tegenargumenten door het VEA, zijn er opnieuw drie mogelijkheden: a) de tegenargumenten worden aanvaard: In dat geval wordt de handhavingsprocedure zonder gevolg afgesloten. b) de tegenargumenten worden niet of slechts deels aanvaard: In dat geval wordt een administratieve geldboete opgelegd. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

65

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen c) De tegenargumenten zijn onvoldoende duidelijk om tot een besluit te komen: In dat geval gaat het VEA ter plaatse om zelf vaststellingen te doen. Als het VEA meent dat de energiedeskundige correct heeft gewerkt, wordt de procedure afgesloten. In het andere geval wordt een boete opgelegd. 7. Na het opleggen van de boete kan de energiedeskundige binnen een termijn van 30 dagen een administratief beroep indienen. Als dit beroep niet wordt aanvaard, dan kan er nog beroep worden aangetekend bij de rechtbank van eerste aanleg. 8. De energiedeskundige moet, na het opleggen van de boete, het EPC binnen een termijn van 30 dagen aanpassen aan de controlevaststellingen van het VEA. Doet hij dit niet, dan wordt een bijkomende boete van 500 euro opgelegd. 9. Het aangepaste EPC wordt door het VEA aan de eigenaar van de woning bezorgd. Volgens artikel 13.4.10, §1 van het Energiedecreet van 8 mei 2009 kan het VEA een boete opleggen die niet lager mag zijn dan 500 euro en niet hoger dan 5000 euro, afhankelijk van het type gebouw, het beschermd volume of de bruikbare vloeroppervlakte. Sinds de start van de controles in 2010 werd de handhaving systematisch verstrengd:   

In 2010 werden enkel waarschuwingsbrieven gestuurd aan de energiedeskundigen die fouten maakten. In 2011 werd een handhavingsprocedure opgestart zodra twee of meer mogelijke fouten werden vastgesteld. Vanaf 2012 werd een handhavingsprocedure opgestart zodra er 1 mogelijke fout werd vastgesteld.

Aantal energiedeskundigen

2012

2013

Meerdere fouten

58

29%

68

23%

Geen reactie

0

0%

2

1%

Één fout

44

22%

71

24%

Initieel geen fouten

5

3%

6

2%

Geen fouten na argumenten

92

46%

155

51%

Totaal

199

100%

302

100%

Tabel 3: Overzicht van de uitgevoerde steekproefcontroles in 2012 en 2013

Daarnaast werden er ook een aantal klachten behandeld over de kwaliteit van het EPC respectievelijk 37 in 2012 en 16 in 2013. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

66

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 4.3.1.1

DESKCONTROLES

A. S TERKTES 

Een belangrijk deel van de EPC‐markt wordt snel bereikt

Gelet op de beperkingen inzake beschikbaar personeel voor de handhavingsprocessen inzake de EPC‐ regelgeving, laten deskcontroles toe om op een snelle, relatief eenvoudige manier een groot aantal energiedeskundigen te controleren. Door te starten met de meest actieve energiedeskundigen kan op relatief korte termijn een aanzienlijk deel van de markt worden gecontroleerd. Hierdoor kan worden voldaan aan de Europese verplichting om voldoende EPC’s te controleren. 

Belangrijke signaalfunctie

Het grote aantal uitgevoerde deskcontroles, en daaraan gekoppeld de eventuele sancties, zorgt ervoor dat de energiedeskundigen waakzamer worden bij de opmaak van het EPC. Uit de bevraging bij energiedeskundigen blijkt dat een aantal energiedeskundigen tevreden is met deze kwaliteitscontroles en vragende partij zijn voor meer controles. Op die manier hopen ze dat de kwaliteit van de EPC’s algemeen verbetert en het aanzien van hun beroep toeneemt. B. Z WAKTES 

Geen optimale steekproef

Momenteel worden hoofdzakelijk de meest actieve energiedeskundigen gecontroleerd. De sector vreest dat hierdoor de ‘cowboys’ buiten schot blijven. Ook uit de bevraging van de energiedeskundigen blijkt een zeker ongenoegen over deze werkwijze. 

Boete is hoog voor een fout met geringe impact

In het huidige systeem is het criterium voor het opleggen van een boete, het maken van een fout. Concreet betekent dit dat ook energiedeskundigen met 1 fout die een geringe impact heeft op het eindresultaat, worden beboet. Aangezien de boete niet lager kan zijn dan 500 euro, wordt deze boete als onevenredig aangemerkt door de energiedeskundigen. 

Huidig boetesysteem heeft een beperkt leereffect

De controlelijst bevat een aantal fouten met een beperkte impact, terwijl fouten met een belangrijke impact, zoals de bruikbare vloeroppervlakte en het beschermd volume, dikwijls moeilijk te controleren zijn via een deskcontrole. Energiedeskundigen hebben het moeilijk om een boete te aanvaarden voor een fout met een beperkte impact, des te meer daar zij aangeven dat het vaak om vergissingen gaat. De handhaving mist hierdoor deels zijn doel.


67

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen 

Weinig zekerheid over de correctheid van het aangepaste EPC

Na een deskcontrole moeten enkel de vastgestelde fouten worden aangepast. Aangezien niet alle invoergegevens werden gecontroleerd, kan het EPC nog andere, soms grotere, fouten bevatten. Bovendien werden de aangepaste invoergegevens meestal niet ter plaatse geverifieerd, waardoor in een aantal gevallen bij gebrek aan aanvaardbare bewijsstukken de minst gunstige situatie zal moeten ingevoerd worden. Deze invoergegevens stemmen niet noodzakelijk overeen met de situatie ter plaatse. 

Risico dat energiedeskundigen kiezen voor de veiligste oplossing

Om boetes te vermijden, bestaat het risico dat energiedeskundigen gaan kiezen voor de veiligste oplossing met name een veralgemeend gebruik van de waarde ‘onbekend’, ondanks het feit dat het inspectieprotocol dat niet toelaat. Hierop is via een deskcontrole quasi geen controle mogelijk. Energiedeskundigen zijn daarom voorstander van controles ter plaatse. 

Lange doorlooptijd voor de dossierbehandeling

Met het huidige beschikbare personeel dat werkt op het controleproces zijn de doorlooptijden van de dossiers zeer lang. De lange doorlooptijd leidt tot onbegrip bij de betrokken deskundigen. Ook de sectororganisatie OVED dringt aan op een kortere doorlooptijd en dwingende termijnen voor het VEA. 

Geen voldoende maatstaf voor de kwaliteit van de certificaten

Doordat slechts een beperkt aantal invoergegevens worden gecontroleerd, waarvan een aantal met beperkte impact, geven de deskcontroles een onvoldoende beeld van de globale kwaliteit van de certificaten. 4.3.1.2

CONTROLES TER PLAATSE

A. S TERKTES 

Controles ter plaatse zijn grondig

Bij de controles ter plaatse worden, op voorwaarde dat er geen verbouwingswerken werden uitgevoerd sinds de opmaak van het EPC, alle invoergegevens gecontroleerd. De aanstiplijst die vooraf werd overhandigd aan de eigenaar, vermeldt welke bewijsstukken de energiedeskundige ter beschikking had voor de opmaak van het EPC. Zo kan het VEA, op basis van de aanwezige bewijsstukken, controleren of de deskundige de correcte gegevens heeft ingevoerd in de software. Ook de energiedeskundigen en de sector zijn vragende partij voor dit type van doorgedreven controle. 

Aangepast EPC is volledig correct

Aangezien alle invoergegevens werden gecontroleerd, kan het EPC volledig worden aangepast.


68

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. ZWAKTES 

Controles ter plaatse vragen een grote tijdsbesteding

De controles ter plaatse nemen gemiddeld 5 mandagen (vooronderzoek, voorbereiding controle ter plaatse, organisatie van het bezoek, uitvoering controle ter plaatse, verwerking van de verzamelde gegevens, opmaak van het controlecertificaat, terugkoppeling van resultaten, uitvoering en opvolging van verdere handhavingsstappen) per dossier in beslag. Door de beperkte beschikbaarheid van personeel, worden de controles ter plaatse momenteel beperkt tot klachten, waarbij de correctheid van de ingevoerde gegevens op geen enkele andere manier kan worden geverifieerd. 4.3.2

VOORSTELLEN

A. F OCUS OP CONTROLES TER PLAATSE Zoals reeds aangehaald, zijn de deskcontroles geen voldoende maatstaf voor de kwaliteit van de certificaten. Zij geven een eerste goede indicatie of een EPC al dan niet kwalitatief is. De energiedeskundigen zijn voorstander van meer controles ter plaatse. Momenteel gaat het VEA enkel ter plaatse als er bij klachten twijfel bestaat over de ingediende argumenten en bewijsstukken. Om het aantal controles ter plaatse uit te breiden zonder extra personeel, zal alleszins een andere verdeling moeten gemaakt worden tussen het aantal uit te voeren deskcontroles en de controles ter plaatse. Zelfs bij een herverdeling tussen beide controletypes, zal het aantal controles ter plaatse die jaarlijks kunnen uitgevoerd worden zeer beperkt blijven. Hierbij moet er ook over worden gewaakt dat er voldoende controles worden uitgevoerd om te voldoen aan de Europese verplichting ter zake. In 2013 ontving het VEA slechts 16 klachten over de kwaliteit van het EPC. Dit lage aantal staat in scherp contrast met de algemene perceptie over het EPC dat de kwaliteit onvoldoende is. Het VEA meent dat het lage aantal klachten te wijten is aan het feit dat de burger onvoldoende belang hecht aan de informatie op het EPC of onvoldoende weet heeft waar hij terecht kan met zijn klacht. Via een algemene informatiecampagne zou het belang van het EPC kunnen geduid worden en tegelijkertijd kan een oproep worden gelanceerd om via een meldpunt bedenkingen over de kwaliteit van het EPC te melden aan het VEA. Belangrijk hierbij is dat voldoende duidelijk gecommuniceerd wordt waarop de burger moet letten en wat al dan niet fout is, om onterechte klachten te vermijden. Aandachtspunt is het risico op een grote toestroom van vragen en klachten, die niet binnen een redelijke termijn kunnen behandeld worden met het huidige personeelsbestand. In eerste instantie zal een proefproject worden opgestart om intensiever bij o.a. (nieuwe) woningeigenaars te peilen naar hun tevredenheid over de kwaliteit van het werk dat door de aangestelde energiedeskundige werd geleverd (werd vastgesteld dat verkeerde parameters werden ingevoerd, is de energiedeskundige effectief ter plaatse geweest, werd de verklaring op eer nageleefd …). Een analyse van deze klachten zal volgens het VEA een beter inzicht geven in de kwaliteit van de afgeleverde EPC’s dan de deskcontroles.


69

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. G ETRAPT HANDHAVINGSSYSTEEM In het handhavingssysteem zoals het momenteel wordt toegepast, worden ook lichte overtredingen onmiddellijk zeer zwaar afgestraft. De boete staat dan volgens de sectororganisatie OVED en een aantal energiedeskundigen niet in verhouding tot de gemaakte fout. Bovendien blijkt deze werkwijze onvoldoende een maatstaf te zijn voor de kwaliteit voor het EPC. Hierdoor ervaren de deskundigen deze werkwijze als demotiverend, des te meer omdat het volgens hen vaak om vergissingen gaat. Uit de bevraging blijkt dat energiedeskundigen een getrapt handhavingssysteem met een leercurve noodzakelijk vinden. Ook de sectororganisatie OVED is voorstander van een aangepaste werkwijze, waarbij enkel zware overtredingen, herhaaldelijk lichte overtredingen en fraude worden gesanctioneerd. Aan de andere kant is het belangrijk dat de EPC’s van voldoende kwaliteit zijn en moeten fouten, zwaar of licht, bewust of onbewust, tot een minimum worden beperkt. De centrale boodschap moet blijven dat de energiedeskundigen correct moeten rapporteren. Het VEA stelt daarom voor om een getrapt handhavingssysteem in te voeren, waarbij voor lichte fouten die voor de eerste keer worden gemaakt enkel een waarschuwing wordt gegeven. Dit moet de energiedeskundige toelaten om de nodige maatregelen te nemen om deze fouten in de toekomst niet meer te maken, bijvoorbeeld door het volgen van een bijscholing. Bij zware overtredingen en bij fraude zal nog steeds onmiddellijk de handhavingsprocedure die kan leiden tot een administratieve geldboete of tot een schorsing worden opgestart. Het VEA stelt wel voor om de minimumboete te verlagen van 500 euro naar 250 euro. Samen met deze verlaging wordt ook voorgesteld om de huidige drie criteria voor het opleggen van de boete te schrappen. Deze drie criteria zijn immers in de praktijk onvoldoende bruikbaar om de hoogte van de boete te bepalen. Naar analogie met de erkenningsregeling voor verslaggevers, wordt voorgesteld om een mildere sanctie in te voeren voor energiedeskundigen die herhaaldelijk lichte fouten maken. Voor die gevallen zal het verplicht slagen voor het centraal examen als sanctie worden ingevoerd. De consequentie van het niet binnen de door het agentschap vastgestelde termijn slagen voor het examen zal dan zijn dat de energiedeskundige wordt geschorst totdat hij alsnog slaagt voor het examen. Tegelijkertijd stelt het VEA voor om de huidige werkwijze van de deskcontroles aan te vullen met een bijkomende steekproef die zich richt op de systematisch gemaakte fouten. Dergelijke steekproef heeft als voordeel dat toevallige vergissingen of fouten worden uitgesloten. Bijkomend kunnen op deze manier snel en eenvoudig veel deskundigen worden gecontroleerd, wat nodig is om aan de verplichting van de Europese richtlijn te voldoen. C. V ERPLICHTEN OM EPC AAN TE PASSEN ENKEL NA EEN CONTROLE TER PLAATSE Om zeker te zijn van de correctheid van het aangepaste EPC stelt het VEA voor om enkel een aangepast EPC te laten opmaken als het VEA ter plaatse een controle heeft uitgevoerd. Op die manier krijgt de eigenaar van de wooneenheid van het gecontroleerde EPC een aangepast EPC, waarbij alle invoergegevens werden gecontroleerd. Hierdoor worden klachten van de eigenaar na de controle eveneens vermeden.


70

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen D. A ANPASSEN VAN DE SANCTIE BIJ HET NIET AANPASSEN VAN HET EPC Het VEA heeft vastgesteld dat de huidige sanctie van 500 euro niet volstaat als stok achter de deur om de energiedeskundigen te verplichten om het EPC aan te passen. Om te garanderen dat het EPC wordt aangepast en dat de eigenaar over een correct EPC beschikt, stelt het VEA daarom voor om een bijkomende dwangsom in te voeren van 10 euro per dag dat het EPC te laat werd aangepast in te voeren.


71


REKENMETHODIEK EN INSPECTIEPROTOCOL

In 2006 werd gestart met de ontwikkeling van de methodologie voor de opmaak van EPC voor bestaande residentiële gebouwen. De rekenmethode, het aan energiedeskundigen opgelegde inspectieprotocol en de software werden gebaseerd op de Nederlandse EPACT‐W‐methode, die aangepast werd aan de Vlaamse context op basis van eigen expertise, ervaringen met de energieadviesprocedure (EAP) in Vlaanderen, de input van stakeholders, wetenschappelijke partners en bijkomende studies. Eind 2010 werden in het inspectieprotocol op basis van helpdeskvragen, een enquête bij de energiedeskundigen en stakeholdersoverleg een aantal wijzigingen doorgevoerd. Gelijktijdig werden verdere verbeteringen aan de huidige software, rekenmethode en inspectieprotocol diepgaander in kaart gebracht en geëvalueerd. Dit resulteerde in de lancering van een grondig aangepaste rekenmethodiek, inspectieprotocol en software in januari 2013. De voorliggende evaluatie van de methodologie is gebaseerd op de veelgestelde vragen, een kwantitatieve bevraging van de energiedeskundigen over het inspectieprotocol, een kwalitatieve bevraging van opleidingsinstellingen, energiedeskundigen, notarissen en makelaars en bijkomende verbeterpunten voor de volledige methodologie, waarbij ook naar meer aansluiting gezocht wordt met de EPB‐methodiek. 5.1

RESULTATEN BEVRAGING ENERGIEDESKUNDIGEN

Uit de bevraging EPC residentieel bij energiedeskundigen blijkt een algemene tevredenheid van 82% over het inspectieprotocol. De grootste pijnpunten zijn de ruimte voor interpretatie (tevredenheid van 62%), de toepasbaarheid op praktijksituaties (tevredenheid van 73%) en de duidelijkheid van de richtlijnen (tevredenheid van 73%) (zie Figuur 39). Er is een grote verdeeldheid over de interpretatieruimte die moet worden voorzien. Dit moet geval per geval bekeken worden. Ze hangt ook nauw samen met de toepasbaarheid op praktijksituaties en de duidelijkheid van de richtlijnen. Enerzijds is het de bedoeling om de methode op een zo groot mogelijk aantal gevallen toe te kunnen passen. Anderzijds moet de methode voldoende afgebakend zijn zodat verschillende energiedeskundigen dezelfde resultaten bekomen. Hierdoor vallen uitzonderingen regelmatig uit de boot en kan de toepasbaarheid in sommige praktijksituaties verminderen.


72

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen

Tevredenheid van energiedeskundigen Het inspectieprotocol in het algemeen

De duidelijkheid van de richtlijnen

De toepasbaarheid op praktijksituaties

De ruimte voor interpretatie 0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Uiterst tevreden

Zeer tevreden

Tevreden

Niet echt tevreden

Helemaal niet tevreden

Weet niet

Figuur 39: Tevredenheid energiedeskundigen over het inspectieprotocol (Bevraging EPC residentieel)

Naast een peiling naar de algemene tevredenheid over het inspectieprotocol werd aan de energiedeskundigen via de enquête gevraagd welke hoofdstukken in het inspectieprotocol prioritair moeten aangepast worden (Figuur 40). De resultaten werden afgetopt op 10%. Het hoofdstuk ‘Bewijsstukken‘ blijkt het meest prioritair te zijn. Ook uit de kwalitatieve bevraging van energiedeskundigen, onderwijsinstellingen, makelaars en notarissen en uit de helpdeskvragen komt dit als aandachtspunt naar voor. Daarna volgen de hoofdstukken ‘Stappenplan opdeling verwarmingsinstallaties’ en ‘Vaststellen van isolatie en spouw’ als verbeterpunten. Beide hoofdstukken zijn grondig gewijzigd in januari 2013. Of de vraag naar verdere verbetering te wijten is aan het feit dat energiedeskundigen op het ogenblik van de grondige wijziging van het inspectieprotocol geen verplichte opleiding moesten volgen en de aanzienlijke wijzigingen dus zelf moeten trachten te begrijpen of aan de complexiteit van de wijzigingen zelf, of aan beide factoren, is niet duidelijk. ‘Vaststellen van het regelingsprincipe’ van de verwarming blijkt ondanks de vereenvoudigingen nog steeds ervaren te worden als moeilijk. Wellicht ligt onvoldoende kennis van verwarmingsinstallaties aan de basis van deze beoordeling. Ook uit de kwalitatieve enquête blijkt dat energiedeskundigen behoefte hebben aan meer scholing hieromtrent. De ‘aannames voor de gebouwschil’ zijn volgens de energiedeskundigen ook aan verbetering toe (zie bevraging EPC residentieel).


73


Prioritaire verbeteringen aan het inspectieprotocol Bewijsstukken Stappenplan opdeling verwarmingsinstallaties Gebouwschil: vaststellen luchtspouw en isolatie Verwarming: vaststellen regelingsprincipe Gebouwschil: aannames Verwarming: circulatiepomp Gebouwschil: deuren en panelen Gevels: vaststellen hoofdtypes Projectgegevens: bouwjaar Beschermd volume en bruikbare vloeroppervlakte Gebouwschil: stappenplan beglazing Aanbevelingen Verwarming: vaststellen type ketel Gebouwschil: verbouwjaar Gebouwschil: hoofdtype beglazing Verliesoppervlakte en begrenzing Sanitair warm water: leidingen Elektrische verwarming, warmtepomp en ventilatie Projectgegevens: thermische massa Ventilatie Combinatie residentiële en niet‐residentiële… Zonneboiler en fotovoltaïsche panelen Collectieve verwarming: aantal wooneenheden Sanitair warm water: collectieve installaties

35% 34% 32% 28% 24% 21% 21% 20% 20% 20% 18% 18% 17% 17% 14% 14% 12% 12% 12% 11% 10% 10% 10% 10%

Figuur 40: Procentuele rangschikking aanpassingen aan het inspectieprotocol volgens de energiedeskundigen (Bevraging EPC residentieel)

Opvallend is dat de hoofdstukken waar veel helpdeskvragen over gesteld worden, zoals ‘Beschermd volume en bruikbare vloeroppervlakte’, ‘Gevels: vaststellen hoofdtypes’ en ‘Gebouwschil: hoofdtype beglazing’, gemiddeld niet als prioritair te verbeteren worden aanzien. Mogelijke verklaringen zijn dat deze materies amper gewijzigd werden in januari 2013 en dus goed ingeburgerd zijn en dat minder strikte regels werkbaarder zijn voor energiedeskundigen. Voor alle hoofdstukken die als prioritair te verbeteren aanzien worden door energiedeskundigen is er een vraag naar een verhoogde toepasbaarheid van de richtlijnen in het inspectieprotocol (zie hoofdstukken 5.2 Inspectie en bewijsstukken, 5.4 U‐waarden en 5.5 Installaties). Om tegemoet te komen aan deze vraag werd in de aanloop van deze evaluatie reeds een (eerste) reeks praktijkvoorbeelden uitgewerkt en gepubliceerd. Bijkomende praktijksituaties en specifieke voorbeelden voor deelaspecten moeten worden opgemaakt en verspreid. Hierbij worden best externe partijen met praktijkervaring betrokken. Hierna volgt per prioritair te verbeteren onderdeel van het inspectieprotocol een stand van zaken en een wijzigingsvoorstel. Duidelijk is dat na de kwantitatieve en kwalitatieve enquête een verdere bevraging van de belanghebbenden nodig is over concrete verbeterpunten en mogelijke oplossingen. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

74


INSPECTIE EN BEWIJSSTUKKEN

Om de invoergegevens van een wooneenheid te achterhalen, gaat de energiedeskundige ter plaatse en volgt hij de richtlijnen die zijn opgenomen in het door VEA opgelegde inspectieprotocol. Hij inspecteert de woning ter plaatse en neemt de gegevens over van de ter beschikking gestelde aanvaardbare bewijsstukken. Verder kan de eigenaar op eigen verantwoordelijkheid beslissen om over te gaan tot destructief onderzoek, waarbij bijvoorbeeld een gaatje wordt geboord of een stukje afwerking of stopcontact wordt verwijderd om bijvoorbeeld de wandopbouw vast te stellen. Om de koper/huurder te beschermen en de kwaliteit van de inhoud van het EPC te garanderen, werd een limitatieve lijst van aanvaarbare bewijsstukken opgesteld. Die bewijsstukken moeten aan zeer strikte voorwaarden voldoen. Dit zorgt regelmatig voor ongenoegen zowel bij de verkopers en verhuurders, als bij makelaars en energiedeskundigen, die de limitatieve lijst en de voorwaarden te beperkt vinden. Volgens het kwantitatief onderzoek is het hoofdstuk bewijsstukken prioritair aan te passen in het inspectieprotocol. Er is een grote vraag naar een verhoging van de toepasbaarheid op praktijksituaties en naar meer interpretatieruimte (Figuur 41).

Figuur 41: Verbeterpunten aan het inspectieprotocol deel bewijsstukken volgens de energiedeskundigen (Bevraging EPC residentieel)

Ook uit de helpdeskvragen en het kwalitatieve onderzoek blijkt dat er bij energiedeskundigen, opleidingsinstellingen, makelaars en notarissen onvoldoende draagvlak en begrip bestaat over de stringente richtlijnen omtrent bewijsstukken. Bovendien menen zowel energiedeskundigen als makelaars onterecht dat met meettoestellen (bv. thermografische inspectie aan de hand van infraroodfoto’s) invoergegevens achterhaald kunnen worden (Bevraging EPC residentieel).


75

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Bijkomend heikel punt is dat een aantal gegevens, waaronder de bouwfysische eigenschappen van isolatie, enkel gebruikt mogen worden wanneer er door het inspectieprotocol aanvaardbare bewijsstukken voorhanden zijn. Voor andere gegevens, waaronder het louter aantonen van de aanwezigheid van isolatie, zijn vaak ofwel destructief onderzoek ofwel door het inspectieprotocol aanvaarde bewijsstukken nodig. De impact van de aanwezigheid van bewijsstukken op de invoergegevens en daarmee ook op de energiescore wordt door zowel makelaars als energiedeskundigen te hoog bevonden. Wooneenheden zouden hierdoor eerder vergeleken worden op basis van het beschikbare bewijsmateriaal, dan op basis van de bouwfysische eigenschappen van de wooneenheid zelf. VOORSTEL Het VEA stelt voor om via een stakeholdersoverleg met de opleidingsinstellingen, makelaars, notarissen en energiedeskundigen enerzijds draagvlak te creëren voor beleidsmatige beslissingen over de bescherming van de koper/huurders en anderzijds om bijkomende ideeën rond bewijsstukken te genereren. Verder moet bij architecten en aannemers een enquête uitgevoerd worden om te achterhalen in hoeveel procent van de gevallen plannen, bestekken, facturen … daadwerkelijk bij de uitvoering gevolgd worden. Dit om keuzes over de betrouwbaarheid van deze bewijsstukken te onderbouwen. Tot slot moet bekeken worden hoe efficiënt destructief onderzoek beter beschreven zou kunnen worden in het inspectieprotocol en aanvaardbaarder gemaakt zou kunnen worden. Na dit proces moet een nota met de onderbouwing van de gemaakte keuzes publiek gemaakt worden, waarnaar kan verwezen worden in de door de verkoper/verhuurder (of zijn gemachtigde) te ondertekenen lijst met bewijsstukken. 5.3

BESCHERMD VOLUME EN BRUIKBARE VLOEROPPERVLAKTE

Het beschermde volume van een woning is het deel van de woning dat men (thermisch) wenst te beschermen tegen warmteverliezen. Bij bestaande gebouwen ontbreekt vaak isolatie waardoor de indicatie van de grens van het beschermde volume bij bestaande gebouwen minder eenvoudig te bepalen is. Hiervoor is in het inspectieprotocol een stappenplan uitgewerkt. Stappen voor het toewijzen tot het beschermde volume zijn onder meer de aanwezigheid van isolatie in de gebouwschil en de directe of indirecte verwarming van ruimten door verwarmingslichamen. Ruimten die niet voldoen aan de basisvoorwaarden voor het gebruik van een ruimte, zoals wind‐ en waterdichtheid, toegankelijkheid, onvoldoende bruikbaarheid en afwerking. worden uitgesloten. Door het diverse woningenpark en de invloed van de bruikbare vloeroppervlakte op de energiescore, is het belangrijk om het juiste evenwicht tussen de ruimte voor interpretatie en reproduceerbaarheid te vinden. Te strikte interpretatie zorgt ervoor dat het beschermde volume niet aansluit bij het werkelijke gebruik van de woning. Te veel interpretatie geeft aanleiding tot verschillende resultaten of energiescores afhankelijk van de energiedeskundige. Beiden komen de geloofwaardigheid van het EPC niet ten goede. Uit de bevraging van de energiedeskundigen kwam naar voor dat de balans momenteel overhelt naar te veel interpretatie. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

76

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen VOORSTEL De methode voor de bepaling van het beschermd volume moet worden herbekeken. Een belangrijke vraag is of het nodig is om afzonderlijke regels te hebben voor kelders en zolders. Ook moet bekeken worden of de voorwaarden over het mogelijke gebruik als leefruimte niet beter zouden gekoppeld worden aan de bruikbare vloeroppervlakte dan aan het beschermde volume. In de zoektocht naar een optimaler evenwicht moet de methodologie in overleg met externe partijen herbekeken worden en uitgetest worden op reproduceerbaarheid. Hierbij moet afgestemd worden met:   

het aangepaste toepassingsgebied waarbij ook voor woningen zonder verwarming een EPC moet worden opgemaakt (zie hoofdstuk 1 Toepassingsgebied); het stappenplan voor het opdelen van de ruimteverwarmingsinstallaties; de werkwijze voor het bepalen van het beschermde volume van niet residentiële gebouwen.

Onduidelijkheden over het (mogelijke) gebruik van een ruimte als leefruimte, de evidente en rechtstreekse toegankelijkheid, de uitzonderingen … die naar voor kwamen door de helpdeskvragen en controles moeten worden opgelost in de nieuwe werkwijze. Een nieuwe werkwijze moet ondersteund worden met praktijkvoorbeelden, die de marges van de interpretaties verduidelijken. 5.4

U‐WAARDEN

5.4.1

GEBOUWSCHIL

Voor de opname van de gegevens die betrekking hebben op de gebouwschil werd in januari 2013 in het inspectieprotocol een stappenplan opgenomen. Dit stappenplan legt vast dat als de invoerparameters voor een schildeel niet rechtstreeks gekend zijn, deze achter de schermen door de software worden afgeleid uit informatie over de isolatie, de luchtspouw en het hoofdtype van dat schildeel. Voor sommige bijzondere gevallen werden ook aannames in het inspectieprotocol vastgelegd.


77

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen A. V ASTSTELLEN LUCHTSPOUW EN ISOLATIE Het vaststellen van de luchtspouw en isolatie in een schildeel blijkt voor energiedeskundigen niet altijd praktisch toepasbaar en de richtlijnen zijn niet altijd even duidelijk (zie Figuur 42).

Verbeterpunten luchtspouw en isolatie toepasbaarheid vergroten

51%

duidelijker formuleren

37%

meer interpretatieruimte toestaan

25%

minder interpretatieruimte toestaan

23%

meer details uitwerken

22%

meer beelden toevoegen ontbrekende elementen toevoegen

17% 7%

andere

5%

minder details uitwerken

5%

Figuur 42: Verbeterpunten aan het inspectieprotocol deel luchtspouw en isolatie volgens de energiedeskundigen (Bevraging EPC residentieel)

VOORSTEL De manier waarop aangetoond moet worden of isolatie ‘afwezig’ is of de aanwezigheid ‘onbekend’ is, moet duidelijker geformuleerd worden. Hier bestaan interpretatieverschillen over. Het stappenplan bevat ook aannames voor wanneer de aanwezigheid van een luchtspouw en isolatie samen onbekend zijn. Deze aannames zouden in de software geautomatiseerd moeten worden. Dit impliceert een bijkomend invoerveld ‘aanwezigheid spouw’ in de software. Het stappenplan moet verder verduidelijkt worden met praktische cases en moet in overleg met energiedeskundigen en opleidingsinstellingen grondiger bestudeerd worden om bijkomende onduidelijkheden te remediëren.


78

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. A ANNAMES GEBOUWSCHIL Voor de aanwezigheid van isolatie worden in een aantal specifieke gevallen aannames vastgelegd in het inspectieprotocol. Energiedeskundigen vragen om de toepasbaarheid op praktijksituaties te vergroten en de richtlijnen duidelijker te formuleren (zie Figuur 43).

Verbeterpunten aannames gebouwschil toepasbaarheid vergroten

45%


40%


25%


18%


17%

meer beelden toevoegen

16%

ontbrekende elementen toevoegen minder details uitwerken andere

13% 8% 7%

Figuur 43: Verbeterpunten aan het inspectieprotocol deel aannames van de gebouwschil volgens de energiedeskundigen (Bevraging EPC residentieel)

VOORSTEL De aannames zullen verder verduidelijkt worden met praktische cases en in overleg met energiedeskundigen en opleidingsinstellingen grondiger bestudeerd worden om bijkomende onduidelijkheden te remediëren.


79

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen C. V ASTSTELLEN HOOFDTYPES Een hoofdtype van een schildeel is het deel van de constructie zonder de luchtspouw en zonder de isolatie. Er zijn een aantal hoofdtypes per constructietype (hellend dak, plat dak, vloer, plafond, muur) gedefinieerd. Voor hellende daken, vloeren en plafonds werden telkens twee hoofdtypes vastgelegd en voor muren vijf. De opdeling in vijf muurtypes zorgt voor interpretatieproblemen. In het bijzonder voor één van de meest voorkomende muren in Vlaanderen: de klassieke spouwmuur. Deze problemen werden opgevangen door bijkomende voorbeelden van muurtypes met extra uitleg op de website te plaatsen, maar de muurtypes moeten structureel verder herbekeken worden. Temeer omdat de invoer van een ander muurtype een groot verschil in kengetal geeft, daar voornamelijk waar de impact van aanwezige isolatie eigenlijk zou gehonoreerd moeten worden. De voorwaarden over de dikte van de dragende constructie bij muurtypes is niet logisch. Enerzijds omdat deze dikte berekend moet worden zonder spouw en zonder isolatie en dus meestal niet gekend is, anderzijds omdat er geen onderscheid is op basis van de dikte voor alle andere constructietypes. Voor vloeren en platte daken is er geen eenduidigheid over hoe schuimbeton en isolerende mortels moeten ingevoerd worden. Hoewel uit de online bevraging bij energiedeskundigen het vaststellen van hoofdtypes niet naar voor kwam als prioritair te verbeteren, bleek er in de mondelinge bevraging ongenoegen over te bestaan. Ook uit de helpdeskvragen en de deskcontroles van energiedeskundigen blijkt dat het onderwerp voor de energiedeskundigen moeilijk te bevatten is. VOORSTEL Hoofdtype 2 ‘Muren breder dan of gelijk aan 30 cm in baksteen, snelbouwsteen of geëxpandeerde betonblokken met een buitenafwerking’ en hoofdtype 5 ‘muren met een dragende structuur breder dan of gelijk aan 23 cm in cellenbeton’ zouden geschrapt moeten worden. Dit heeft als gevolg dat de waarden bij ontstentenis van alle andere hoofdtypes voor muren herbekeken moeten worden. Voor vloeren en platte daken moet bekeken worden of een extra type voor schuimbeton en isolerende mortels noodzakelijk is. De hoofdtypes zijn voor de ontwikkeling van de software voor EPC’s voor niet‐residentiële gebouwen grondig herbekeken op basis van de ervaringen in Vlaanderen. Deze kunnen als basis dienen voor een grondige revisie van de hoofdtypes voor bestaande residentiële gebouwen.


80


BEGLAZING

Uit de peiling naar de algemene tevredenheid over het inspectieprotocol komen het stappenplan voor de beglazing en het hoofdtype beglazing niet als prioritaire verbeterpunten naar voor. De helpdeskvragen tonen daarentegen wel aan dat het verschil tussen de types dubbele beglazing onvoldoende duidelijk is voor de deskundigen. VOORSTEL De terugkerende vragen over het bepalen van de beglazing (U‐waarde en hoofdtype) worden verduidelijkt door de uitwerking van praktijkvoorbeelden. 5.5

INSTALLATIES

De eerste versie van de EPC‐methodiek bevatte lacunes wat betreft uit de markt verdwenen installaties, woningen zonder opwekkingssysteem voor sanitair warm water, weinig voorkomende recente systemen en meerdere installaties in één wooneenheid. In januari 2013 werd het grootste deel van deze onvolkomenheden opgelost en werd het inspectieprotocol verder op punt gesteld. Toch wordt over het algemeen het deel ruimteverwarmingsinstallaties complex ervaren. Bijna de helft van de energiedeskundigen geeft aan nood te hebben aan extra opleiding hieromtrent (Bevraging EPC residentieel). VOORSTEL Er zijn afspraken met de opleidingsinstellingen nodig om installaties structureel diepgaander en praktischer aan te pakken in de aangeboden opleidingen. Tot slot moeten een aantal recente technologieën opgenomen worden en keuzes gemaakt worden in overleg met de sectoren over een verfijning van de methodiek.


81


RUIMTEVERWARMING

A. S TAPPENPLAN OPDELING VERWARMINGSINSTALLATIES Voor wooneenheden met meerdere verwarmingsinstallaties werd in januari 2013 een eenduidig stappenplan opgesteld om de verschillende installaties te verdelen over het beschermde volume. Bij deze herziening zijn de interpretatiemogelijkheden beperkt ten behoeve van een zo groot mogelijke reproduceerbaarheid. Een regelmatig terugkerende opmerking in de helpdeskvragen is dat het stappenplan in een aantal gevallen niet altijd even realistisch is. Ook uit de bevraging van energiedeskundigen blijken de verhoging van de toepasbaarheid op praktijksituaties en het duidelijker formuleren van richtlijnen prioritair (zie Figuur 44).

Verbeterpunten stappenplan opdeling verwarmingsinstallaties toepasbaarheid vergroten

45%


40%


25%


18%


17%


16%

meer interpretatieruimte toestaan andere ontbrekende elementen toevoegen

13% 8% 7%

Figuur 44: Verbeterpunten aan het inspectieprotocol deel stappenplan opdeling verwarmingsinstallaties volgens de energiedeskundigen (Bevraging EPC residentieel)

VOORSTEL Het stappenplan ’Opdeling ruimteverwarmingsinstallaties’ moet in een breder kader bekeken worden. Een consequente koppeling met de bepaling van het beschermde volume (zie hoofdstuk 5.3 Beschermd volume en bruikbare vloeroppervlakte) en met de waarden bij ontstentenis voor wooneenheden en ruimtes zonder (indirecte) verwarming (zie hoofdstuk 1 Toepassingsgebied en 5.3 Beschermd volume en bruikbare vloeroppervlakte) moet bewaakt worden. In verband met de toepasbaarheid moeten de voorbeelden op de website voor energiedeskundigen uitgebreid worden en aangepast aan de verbeterde werkwijze.


82

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. V ASTSTELLEN REGELINGSPRINCIPE Om het regelingsprincipe van de centrale verwarming vast te stellen, moeten energiedeskundigen een aantal ingrepen op de ketel uitvoeren en moeten ze bovendien een goed zicht hebben op het functioneren van de installatie. Dit blijkt in de praktijk moeilijk. Het deel ‘Vaststellen van het regelingsprincipe’ werd in januari 2013 vereenvoudigd. Er is vraag om de toepasbaarheid op praktijksituaties verder te verhogen en de richtlijnen duidelijker te formuleren (zie Figuur 45).

Verbeterpunten vaststellen regelingsprincipe centrale verwarming toepasbaarheid vergroten

55%


37%


28%


23%


11%


11%


8%

andere

6%

ontbrekende elementen toevoegen

6%

Figuur 45: Verbeterpunten aan het inspectieprotocol deel vaststellen regelingsprincipe centrale verwarmingsinstallaties volgende de energiedeskundigen (Bevraging PEC residentieel)

VOORSTEL Het inspectieprotocol moet verder verduidelijkt worden. Er wordt voorgesteld om een filmpje op de website te plaatsen om de ingrepen op de ketel te verduidelijken. 5.5.2

HERNIEUWBARE ENERGIE

Het deel hernieuwbare energie zit rudimentair vervat in de methodiek omdat het aanvankelijk toegespitst was op veel voorkomende technologieën. VOORSTEL Ondertussen is hernieuwbare energie meer ingeburgerd geraakt en zouden de verschillende systemen beter uitgewerkt moeten worden.


83


CENTRALISEREN GEGEVENS

5.6.1


Energiedeskundigen ervaren soms problemen om informatie te bekomen over collectieve ruimteverwarmings‐ en sanitair warm waterinstallaties. De toegang tot collectieve stooklokalen wordt regelmatig geweigerd. In grote appartementsgebouwen moet het verzamelen van deze gegevens telkens opnieuw gebeuren wanneer de eigenaars op andere energiedeskundigen beroep doen voor het opstellen van het EPC. In het Waalse Gewest wordt dit probleem opgelost door alle energiedeskundigen toegang te geven tot de centrale databank waarin ze kunnen zoeken op het certificaatnummer. De collectieve installatie krijgt een ‘deelcertifcaat’. Vervolgens kunnen andere energiedeskundigen deze gegevens overnemen. VOORSTEL In Vlaanderen is in eerste instantie gekozen om deze piste niet te volgen omwille van de wet op de privacy, maar het ter beschikking stellen van de gegevens in een centrale databank onder nog te bepalen voorwaarden moet nader onderzocht worden. 5.6.2

VERWARMINGSAUDIT

Een periodieke verwarmingsaudit is verplicht voor centrale verwarmingsinstallaties ouder dan vijf jaar. Centrale verwarmingsketels met een vermogen kleiner dan of gelijk aan 100 kW moeten vijfjaarlijks gecontroleerd worden door een erkend technicus vloeibare/gasvormige brandstof. Hij inspecteert de installatie en voert hierbij een aantal metingen uit. Vervolgens overhandigt hij aan de eigenaar een ingevuld auditrapport. Centrale stookinstallaties met een vermogen groter dan 100 kW moeten tweejaarlijks (stookolie) of vierjaarlijks (gas) gecontroleerd worden door een erkend technicus verwarmingsaudit. Hij maakt hierbij gebruik van een door de Vlaamse overheid ter beschikking gestelde software om een rapport te genereren. Gegevens van de verwarmingsaudits mogen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gebruikt worden voor het EPC. Vlaanderen heeft dit nog niet voorzien omdat onduidelijk is of het verantwoord is om punctuele meetgegevens of andere gegevens in het rapport over te nemen. Bovendien is het te volgen protocol voor erkende technici veel minder stringent dan dat voor energiedeskundigen en is de kwaliteitscontrole minder scherp. VOORSTEL Onderzoek moet gedaan worden naar een betere afstemming tussen periodieke verwarmingsaudits en EPC’s met het oog op hergebruik van gegevens in het EPC.


84


AANPASSEN WAARDEN BIJ ONTSTENTENIS

De meeste waarden bij ontstentenis dateren van de invoering van de EPC‐regelgeving (01/11/2008) en zijn aan herziening toe. Als isolatie ‘aanwezig’ of ‘onbekend’ ingevoerd wordt, dan rekent de software met een waarde bij ontstentenis voor de lambda‐waarde en isolatiedikte afhankelijk van het (ver)bouwjaar en het constructietype (hellend dak, plat dak, vloer, plafond, muur). Verder werden er voor specifieke gevallen (elektrische verwarming, vloerverwarming, muren grenzend aan AOR, grond of op de perceelgrens) specifieke aannames gemaakt. De huidige waarden bij ontstentenis zijn gebaseerd op onzekere bronnen en verspringen getrapt per bouwjaarklasse. Dit maakt dat voor woningen van voor of na een bepaald bouwjaar de energiescore merkelijk verschilt, hoewel de sprongen wellicht niet zo duidelijk afgelijnd zijn in de tijd. Er moet bekeken worden of er niet beter met een continue functie gewerkt wordt. Uit de eerste resultaten van het onderzoek naar de isolatiematerialen en isolatiediktes in de energieprestatiedatabank blijkt dat de waarden bij ontstentenis voor daken te pessimistisch zijn. Voor gevels en vloeren is er nog verder onderzoek nodig. Gegevens rechtstreeks overnemen uit de energieprestatiedatabank blijkt niet altijd even betrouwbaar, onder andere omdat gegevens alleen gebruikt mogen worden voor de opmaak van een EPC wanneer visuele inspectie of bewijsstukken ze onderbouwen. De energieprestatiedatabank bevat met andere woorden enkel gegevens van vastgestelde bouwfysische parameters en niet van de werkelijke situatie wanneer deze vaststellingen ontbreken. De R‐waarden bij ontstentenis per hoofdtype werden bepaald door een ‘volledige’ lijst te maken van mogelijke varianten van schildelen met hun samenstelling. Vervolgens werd voor elke samenstelling de R‐waarde van de constructie berekend en werden de constructies aan de hand van de R‐waarden en de herkenbaarheid gegroepeerd in categorieën. Voor elke categorie werd een gemiddelde R‐ waarde berekend en deze werd vervolgens benoemd als hoofdtype. Doordat uitschieters en veel voorkomende gevallen bij gebrek aan gegevens gelijkwaardig verrekend werden, zijn de waarden bij ontstentenis van hoofdtypes niet representatief voor de Vlaamse woningmarkt. Door een gebrek aan statistische gegevens werden alle varianten gelijkwaardig in de berekening van de gemiddelden opgenomen, terwijl sommige varianten veel vaker voorkomen dan anderen. De waarden bij ontstentenis voor installaties werden grotendeels geput uit EAP, een berekeningssoftware van de UCL en waar dat kon na overleg met de sector. VOORSTEL Er moet een studie uitbesteed worden die verschillende databanken en bronnen, waaronder de energieprestatiedatabank, samenneemt om de waarden bij ontstentenis onderbouwd op punt te stellen. Er moet hierbij wel in overweging genomen worden dat de aanpassing van de waarden bij ontstentenis een aanzienlijke verandering in het kengetal van nieuwe ten aanzien van oude EPC’s kan teweeg brengen. De aanpassing van de waarden bij ontstentenis voor technische gegevens is bovendien enkel zinvol wanneer deze samen bekeken wordt met de waarden bij ontstentenis voor het gebruikersgedrag, die onrealistische resultaten geven en een grote impact hebben (zie ook hoofdstuk 5.8 Berekend primair energieverbruik). Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

85


BEREKEND PRIMAIR ENERGIEVERBRUIK

Het EPC is bedoeld om de energetische kwaliteit van woningen te vergelijken. Om het berekende energieverbruik onafhankelijk te maken van het gebruikersgedrag worden bij de berekening standaardaannames gemaakt. Het kengetal wijkt bijgevolg af van het werkelijke energieverbruik van de wooneenheid. In het kader van de ontwikkeling van een nieuwe softwaremodule voor maatwerkadvies werd voor 11 woningen het berekende energieverbruik vergeleken met het werkelijke verbruik. Hieruit bleek dat voor deze woningen het berekende energieverbruik zeer sterk afweek van het werkelijke verbruik. Vooral de hoge gemiddelde binnentemperatuur die over de hele woning gelijkmatig verondersteld wordt zonder rekening te houden met koelere ruimtes, het hoge standaardverbruik van sanitair warm water, de hoge in‐ en exfiltratieverliezen, de onnauwkeurige manier van het in rekening brengen van zonnewinsten en de waarden bij ontstentenis voor de gebouwschil en de installaties zijn hiervoor verantwoordelijk. Ook andere studies tonen aan dat de afwijking tussen het theoretisch en het werkelijk energieverbruik zeer groot kan zijn. Onderstaande figuur geeft een analyse weer op basis van Waalse EAP‐data. De spreiding tussen werkelijk en theoretisch energiegebruik is bijzonder groot, waarbij het opvalt dat in het bijzonder voor de slechter geïsoleerde woningen het werkelijk energiegebruik doorgaans veel lager ligt dan de berekende waarden.

Figuur 46 – Verhouding werkelijk energiegebruik ten opzichte van theoretisch verbruik in functie van gemiddelde U‐waarde woning. (bron: W. Cyx , N. Renders, M. Van Holm, S. Verbeke; Scientific report IEE Tabula ‐ Typology Approach for Building Stock Energy Assessment; 2011)

Burgers die hun energiefacturen vergelijken met het berekende primaire energieverbruik en een grote afwijking vaststellen, stellen zich vragen bij de geloofwaardigheid van het EPC. Een technische toelichting over de oorzaak van de afwijking volstaat meestal niet om hun vertrouwen in de kwaliteit van het EPC te herstellen.


86

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen VOORSTEL De toelichting op het certificaat omtrent het theoretisch energieverbruik zal nog verder uitgebreid worden. Voorgesteld wordt om een studie uit te voeren naar de relatie tussen het werkelijk en het berekend energieverbruik, teneinde een duidelijkere toelichting en, indien mogelijk, omrekening voor de gebruiker toe te laten. Ook zouden enkele aanpassingen aan de rekenmethode het theoretische en werkelijke verbruik dichter bij elkaar kunnen brengen. Een volledige overeenstemming van de berekende resultaten met het individueel werkelijk verbruik kan hierbij echter nooit bereikt worden. Grote delen van de gestandaardiseerde gebruikersgegevens in de rekenmethode voor bestaande gebouwen zijn overgenomen uit de methode voor nieuwbouw en wijzigingen zullen dus voor beide berekeningsmethodieken moeten doorgevoerd worden. 5.9

GEÏNTEGREERDE BEREKENINGSMETHODE

Momenteel bestaan er in Vlaanderen verschillende berekeningsmethoden voor de energieprestatie van gebouwen:  EPW: voor nieuwe woongebouwen;  EPU: voor nieuwe kantoren en scholen;  EPC residentieel: voor bestaande woongebouwen. De EPW‐ en EPU‐methoden voor nieuwbouw werden ontwikkeld door de Epigoon‐werkgroep in het begin van de jaren 2000. De EPC‐methode werd ontwikkeld in het kader van het opzetten van het certificatiesysteem voor bestaande residentiële gebouwen. De methode is gebaseerd op de EPW‐ methode en de EAP‐methode (energieadviesprocedure) maar werd aangepast aan de eigenheid van bestaande residentiële gebouwen en aan de doelstellingen voor het EPC (nauwkeurigheid, reproduceerbaarheid en beperkte kost). Beide methodes zijn wel gebaseerd op de maandelijkse quasi‐steady state berekening volgens norm EN ISO 13790. Het zijn voornamelijk de gebruikte deafultwaarden, rendementen … en de uiteindelijke weergave als E‐peil respectievelijk EPC‐ energiescore die de wezenlijke verschillen uitmaken. Voor bestaande niet‐residentiële gebouwen is momenteel een berekeningsmethode in ontwikkeling. Voor nieuwe niet‐residentiële gebouwen is de ontwikkeling van de berekeningsmethode in een eindfase gekomen. De verschillen in de diverse bepalingsmethoden voor bestaande en nieuwe gebouwen maakt het momenteel moeilijk om de berekende energieprestaties van bestaande en nieuwe gebouwen met elkaar te vergelijken. Ook worden bepaalde aspecten die de energieprestatie van een gebouw karakteriseren, verschillend bepaald in de residentiële en in de niet‐residentiële methode. De markt (architecten, aannemers, promotoren, energiedeskundigen …) is sterk vragende partij om het aantal verschillende berekeningsmethoden, verschillende eisen en definities te reduceren. Door het ontwikkelen van een gecoördineerde methodiek, waarin zowel nieuwe als bestaande en zowel residentiële als niet‐residentiële gebouwen worden behandeld, zal een vergelijking tussen bestaande en nieuwe gebouwen mogelijk worden. Een correcte vergelijking is nodig om een goede Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

87

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen werking in de markt van het EPC te krijgen. Zowel nieuwe als bestaande gebouwen bevinden zich immers in dezelfde verhuur‐ en verkoopmarkt. De EPB‐regelgeving voor nieuwbouwwoningen is in voege vanaf januari 2006. Samen met de EPB‐aangifte wordt ook een ‘EPC bouw’ aangemaakt, met een geldigheid van 10 jaar. Binnenkort komt dus de vraag op gang naar EPC’s van woningen waarvoor al een EPB‐aangifte bestaat. Een andere berekeningsmethode kan resulteren in een ander kengetal, hoewel er niets aan de woning is veranderd. Dit kan mogelijk zorgen voor onbegrip bij de woningeigenaars. Bijzondere aandacht verdienen hierbij passiefwoningen waarvan het kengetal aanzienlijk zou kunnen verschillen al naargelang ze volgens de rekenmethode van EPB of EPC werden doorgerekend. Een gecoördineerde methodiek zal toestaan om een aantal zaken te stroomlijnen: 1. Slechts één methodiek moet dan nog regelmatig geüpdatet worden aan nieuwe versies van de Europese normen; 2. Het aantal berekeningssoftwarepakketten kan dalen. Eén softwarepakket zou dan de verschillende pakketten (nieuwe gebouwen, bestaande residentiële en bestaande niet‐ residentiële gebouwen) kunnen vervangen. Dit project kan op termijn leiden tot een rationeler gebruik van de budgettaire middelen ter ondersteuning van de EPB‐ en EPC‐regelgevingen. Als eerste land in Europa startte Nederland in 2007 met de ontwikkeling van een geïntegreerde rekenmethode. Naast integratie van de verschillende types gebouwen (bestaande, nieuwbouw, residentieel, niet‐residentieel), werd de methode ook up‐to‐date gesteld met de Europese normen. De norm NEN 7120 werd in 2011 gepubliceerd. De beleidsnota Energie 2009‐2014 stelt hierover: ‘De Nederlandse geïntegreerde rekenmethode is het te volgen voorbeeld. De uitwerking van de geïntegreerde berekeningsmethode zal gebeuren in nauw overleg met de sector (architecten, aannemers, fabrikanten) en de andere gewesten en vereist de ontwikkeling van een geïntegreerd softwarepakket, een opleidings‐ en vormingspakket en de nodige communicatie.’ Het VEA zal uiterlijk 31 december 2014 een nota opmaken met een voorstel van aanpak voor de stroomlijning van de berekeningsmethodiek voor residentiële gebouwen.


88


CERTIFICATIESOFTWARE

6.1

BEVINDINGEN HUIDIGE EPACT‐SOFTWARE

6.1.1

OPZET VAN DE CERTIFICATIESOFTWARE

Het VEA stelt voor de opmaak van het certificaat gratis aan alle energiedeskundigen type A een certificatiesoftware ter beschikking. Teneinde de Europese energieprestatiecertificatieverplichting te kunnen implementeren, was het gebruik van een certificatiesoftware noodzakelijk. Het aanpassen van de bestaande EPB‐ of EAP‐ software bleek na een haalbaarheidsanalyse, waarbij een korte implementatietermijn een doorslaggevende factor was, niet opportuun. Er werd daarom gekozen om een licentie te nemen op een bestaand softwarepakket en deze software aan te passen aan de Vlaamse context. Enkel op die manier kon de Europese richtlijn tijdig geïmplementeerd worden. De opdracht werd gegund aan het Nederlandse bedrijf BuildDesk. Deze Epact‐software is gebaseerd op een bestaand Nederlands softwarepakket. De achterliggende rekenmethode werd door BuildDesk aangepast aan de Vlaamse context. Er werd met BuildDesk ook een licentieovereenkomst afgesloten voor een totaal van 325.000 EPC’s. Midden 2008 werd de software in gebruik genomen. Eind oktober 2010 waren deze licenties reeds opgebruikt. Nadien sloot het Vlaamse Gewest in oktober 2010 een nieuw licentie‐ en onderhoudscontract voor een periode van vier jaar met BuildDesk af. Deze overeenkomst loopt af op 1 december 2014. In 2009 werden de deskundigen type A bevraagd over de prioritaire softwareaanpassingen. Gelijktijdig met de integratie van de aangepaste rekenmethodiek in de Epact‐software werd de kans benut om de softwarefunctionaliteiten te optimaliseren of bij te sturen. De nieuwe versie van de Epact‐software werd in januari 2013 gelanceerd.


89


KNELPUNTEN

De Epact‐software is een zogenaamde terminal server applicatie en wordt dus via een centrale server (Citrix) ter beschikking gesteld aan de energiedeskundigen. Deze aanpak laat toe dat de specifieke Windowsapplicatie op een centrale server aangeroepen kan worden door iedere gebruiker, ongeacht het besturingssysteem van de (kandidaat‐)energiedeskundige type A. De energiedeskundige moet wel steeds verbonden zijn met het internet om met de software te kunnen werken. Er is echter geen rechtstreekse koppeling vanuit de energieprestatiedatabank die de gebruikers automatisch leidt naar de certificatiesoftware. Dit betekent dat gebruikers de weblink van de certificatiesoftware moeten kennen en dat het gebruik van de certificatiesoftware een getrapte tweevoudige inlogprocedure vereist:  

Stap 1: inloggen op de energieprestatiedatabank door middel van een authenticatie van de persoon aan de hand van elektronische identiteitskaart, federaal burgertoken of VO‐token; Stap 2: inloggen op de Epact‐software door middel van een authenticatie van de account op basis van een gebruikersnaam en wachtwoord (een persoon kan meerdere accounts hebben).

Een softwareomgeving bestaande uit enerzijds de energieprestatiedatabank en anderzijds, onafhankelijk van de energieprestatiedatabank, de Epact‐software met een eigen server en databank is zeer complex. De communicatie tussen beide databanken gebeurt via XML‐files en dropservers waarbij de data in beide databanken worden opgeslagen. Het VEA wordt dan ook, omwille van diverse redenen – en tot groot ongenoegen van de energiedeskundigen – regelmatig geconfronteerd met een onbeschikbaarheid van de Epact‐software. Tijdens de bevraging van de deskundigen type A over de software komt de toegankelijkheid en beschikbaarheid van de Epact‐software als pijnpunt naar voor. Gezien de Citrix‐server een Windows‐specifieke applicatie is, betekent dit bovendien dat niet alle gebruikers alle beschikbare functionaliteiten kunnen benutten. Zo is het opladen van een foto en het afdrukken van proefcertificaten (functionaliteiten die interactie vragen met het lokale toestel van de gebruiker) enkel mogelijk voor gebruikers met een Windows‐besturingssysteem. 6.1.3

RESULTATEN VAN DE BEVRAGING OVER DE SOFTWARE

Uit de bevraging in het kader van deze evaluatie blijkt dat 75% van de energiedeskundigen tevreden is over de software in het algemeen. Ook op het vlak van het gebruiksvriendelijkheid scoort de software goed: 71% van de energiedeskundigen is tevreden. Het grootste pijnpunt betreft de toegankelijkheid en de beschikbaarheid van de software. 44% van de energiedeskundigen zijn hierover niet tot helemaal niet tevreden. Uit de bevraging komt ook naar voor dat de helpdesk bij problemen met de software, de communicatie van het VEA over de software en de automatisch gegenereerde aanbevelingen voor verbetering vatbaar zijn. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

90


Figuur 47: Tevredenheid van de energiedeskundigen over de software (Bevraging EPC residentieel)

Volgende concrete verbeterpunten worden volgens prioriteit door de energiedeskundigen aangegeven:  



   

Uitbreiden van de automatische controles op fouten en onwaarschijnlijke invoergegevens; Integreren van de aannames en berekeningen uit het inspectieprotocol in de software: o Aannames in geval van gemene muur, muur grenzend aan AOR … o Automatische verrekening van het ketelproductierendement van bovenwaarde naar onderwaarde; o Automatische verrekening van het apertuuroppervlak van een zonneboiler op basis van de bruto‐oppervlakte; Verbeteren van de gebruiksvriendelijkheid: o Vermijden van herhalingen in de software bijvoorbeeld het meermaals invoeren van identieke ramen; o Toevoegen van een foto ook mogelijk maken voor andere gebruikers dan Internet Explorer‐gebruikers; o Toevoegen van een dynamische helpfunctie; Voorzien van bibliotheken van materialen, installaties …; Gedetailleerde invoer van een constructie toelaten; Elektronische ondertekening van certificaten mogelijk maken; Vereenvoudigede berekening van het volume en de oppervlakte door één van volgende mogelijkheden: o Geïntegreerd rekenblad; o Wizard voor het hoofdvolume; o Importeren van grafische bestanden.


91


NIEUWE SOFTWARE

Het huidige licentie‐ en onderhoudscontract voor het gebruik van de certificatiesoftware loopt af op 1 december 2014. Het VEA kan geen risico’s lopen met betrekking tot het ontbreken van licenties. Als het licentie‐ en onderhoudscontract afloopt, kunnen de energiedeskundigen immers geen EPC’s meer opstellen, en kunnen de verkopers en verhuurders de facto niet voldoen aan hun verplichting om over een EPC te beschikken bij het te koop of te huur aanbieden van de woning, noch aan de verplichting om het kengetal te adverteren in alle commerciële publicaties. Dit zou rechtsonzekerheid creëren en tevens de Europeesrechtelijke verdragsverplichtingen van het Vlaamse Gewest in het gedrang brengen. Het VEA heeft drie alternatieven voor het opstellen van EPC’s na 1 december 2014 onderzocht: A. V ERLENGEN L ICENTIES De eerste optie is om de licenties op de Epact‐software nogmaals te verlengen. Gelet op de exclusieve rechten die BuildDesk heeft op de thans in het Vlaamse Gewest gebruikte software, wordt een nieuwe licentie‐ en onderhoudscontract gesloten voor het gebruik van de Epact‐software gedurende vier jaar. De voordelen van deze optie zijn:  

De energiedeskundigen en de opleidingsinstellingen zijn vertrouwd met de software en de werkwijze voor aanloggen; Beperkte personeelsinzet nodig om de licenties te verlengen.

Nadelen van deze optie zijn:         

Licenties zijn beperkt in tijd; Volledige afhankelijkheid van BuildDesk voor aanpassingen aan de software; Sterk verouderde technologie; Complexe omgeving, waardoor het risico op onbeschikbaarheid van de software groot is; Licenties nodig voor de Citrix‐omgeving; Flexibiliteit van in productie nemen van nieuwe versies is zeer beperkt; Kostprijs voor het in productie nemen van een nieuwe versie is hoog; Dubbele opslag van data, eenmaal in de energieprestatiedatabank en eenmaal in de Epact‐ databank; Samenwerking nodig tussen twee softwarebureaus, in casu BuildDesk en HP‐Belgacom, die vaak leidt tot (onnodige) discussies over wie verantwoordelijk is voor een bepaald probleem, wat voor extra vertragingen zorgt bij het oplossen van problemen.


92

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen B. A ANKOOP EIGENDOMSRECHTEN E PACT ‐ SOFTWARE Een tweede optie is de aankoop van de eigendomsrechten van de Epact‐software waarna BuildDesk de huidige Epact‐software omvormt tot een webbased‐applicatie. De bijkomende voordelen ten opzichte van optie 1 zijn:  

 

Onbeperkt gebruik van de software in de tijd; Theoretisch geen afhankelijkheid meer van BuildDesk voor aanpassingen aan de software (in praktijk is het niet eenvoudig om aanpassingen door te voeren in een softwarecode van een ander softwarebureau); De software wordt ontwikkeld met nieuwe technologie en er kan rekening worden gehouden met toekomstige noden; De terminal server valt weg, waardoor de beschikbaarheid wordt gegarandeerd en de kosten voor de Citrix zullen wegvallen.

Nadelen van deze optie zijn:  

 

Dubbele opslag van data blijft, eenmaal in de energieprestatiedatabank en eenmaal in de ‘nieuwe’ Epact‐databank; De software en de energieprestatiedatabank vormen nog steeds geen geheel, waardoor niet alle complexe stromen van data‐uitwisseling wegvallen. Nog steeds samenwerking tussen twee softwarebureaus, in casu BuildDesk en HP‐Belgacom, nodig zelfs als de hosting van de software bij BuildDesk zou gebeuren; Bepaalde belangrijke functionaliteiten vervallen doordat er slechts 1 woning kan worden geladen (bijvoorbeeld het kopiëren); Beperkte heropleiding van de docenten die de opleiding tot energiedeskundige type A (dit is de energiedeskundige die het certificaat mag opmaken) aanbieden nodig. Na de train‐de‐ trainer opleidingen moeten dan meer dan 6000 energiedeskundigen een omscholing volgen.

C. O NTWIKKELING VAN EEN WEBBASED ‐ APPLICATIE Als derde optie kan er op basis van de huidige rekenmethodiek een nieuwe webbased‐applicatie worden ontwikkeld. Er is geopteerd voor deze optie omwille van de volgende voordelen:     

De software wordt ontwikkeld met nieuwe technologie en er kan rekening worden gehouden met toekomstige noden; De terminal server valt weg, waardoor de beschikbaarheid wordt gegarandeerd, het aanloggen eenvoudiger zal worden en de kosten voor de Citrix zullen wegvallen; De software en energieprestatiedatabank vormen een groot geheel, waardoor minder complexe stromen van data‐uitwisseling zullen nodig zijn; De tekortkomingen van de huidige software (foutmeldingen, bepaalde invoer) kunnen onmiddellijk worden aangepakt; Er is geen dubbele opslag van data meer, waardoor de kosten voor de dataopslag zullen verminderen;


93

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen  

 

Nieuwe ontwikkelingen en nieuwe releases worden goedkoper; De energieprestatiedatabank en de software worden ontwikkeld en beheerd door eenzelfde softwareleverancier, waardoor onderlinge discussies en doorschuiven van problemen naar elkaar vermeden wordt; Flexibiliteit van het in productie nemen van nieuwe versies is groot; Kostprijs voor het in productie nemen van een nieuwe versie is beperkt.

Door de webapplicatie te integreren in de bestaande energieprestatiedatabank zal dit een onmiddellijke verbetering bieden naar platformonafhankelijkheid en complexiteit van aanloggen. Het principe van de webapplicatie laat op termijn tevens toe om deze te gebruiken op tablets waarbij gegevens automatisch opgenomen worden in de centrale energieprestatiedatabank zodra het toestel verbinding maakt met het internet. Dit zal de energiedeskundigen type A in staat stellen om de gegevens onmiddellijk ter plaatse in te voeren zonder dat een verbinding met internet noodzakelijk is. De uitbouw van de software zal in twee fases gebeuren: FASE 1 In een eerste fase wordt een webapplicatie gebouwd die toegankelijk zal zijn via een webbrowser. In deze webapplicatie worden dezelfde functionaliteiten als in de huidige software beschikbaar gesteld. Zowel visueel als functioneel zullen aanpassingen doorgevoerd worden die specifiek noodzakelijk zijn voor een webapplicatie. Bij de ontwikkeling van de webapplicatie wordt aandacht besteed aan de invoerschermen in het algemeen, de gebruiksvriendelijkheid van de foutmeldingen en waarschuwingen, en de aanbevelingen. Om de conversie van de invoergegevens van de oude naar de nieuwe software en de overschakeling voor de energiedeskundigen overzichtelijk en controleerbaar te houden, zullen in de eerste versie geen aanpassingen doorgevoerd worden die de energiescore wijzigen. Kleine verbeterpunten, die geen invloed hebben op de energiescore, zoals het toevoegen van een aantal bij het invoeren van een opening, het aanvullen van de automatische foutmeldingen en waarschuwingen … worden waar mogelijk wel meegenomen. Voor de berekening van de EPC’s zal gebruik gemaakt worden van een rule‐engine. Dit houdt in dat de formulestructuur niet verwerkt is in de programmatie van de webapplicatie zelf, maar hierdoor aangeroepen wordt. Op die manier kunnen in latere versies wijzigingen doorgevoerd worden aan de formulestructuur en berekening zonder dat de software hiervoor aangepast moet worden. Deze rule‐ engine kan eveneens gebruikt worden om voorafgaande simulaties van wijzigingen van berekeningen door te voeren.


94

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen FASE 2 In de volgende versies van de software is het mogelijk om nieuwe softwarefunctionaliteiten en aanpassingen aan de formulestructuur op basis van de analyses zoals beschreven in de methodiek (verwijzen naar methodiek) verder te ontwikkelen. Na release van de eerste versie kan gestart worden met het voorzien van bijkomende functionaliteiten. Hiervoor worden de verbeterpunten zoals aangegeven door de deskundigen in de bevraging verder onderzocht en waar mogelijk geïntegreerd. Hierbij denken we aan: 

  

Bijkomende invoergegevens of aangepaste invoerwijze zoals: o Integratie van de aannames en berekeningen uit het inspectieprotocol; o Analoge behandeling van individuele en collectieve stookolieketels waarbij ook een label kan worden aangeduid bij collectieve ketels en de volgorde van de mogelijke ketels worden afgestemd …; o Voorzien van bibliotheken en gedetailleerde invoer van materialen en installaties; Integratie en automatische omzetting van tekenprogramma’s; Bouwen van tablet‐specifieke componenten; …

De planning voor de release van de nieuwe software zal pas in het najaar van 2014 duidelijk zijn. Een in productiestelling wordt verwacht in het voorjaar van 2015.


95


CERTIFICAAT

7.1

INLEIDING

Het EPC bevat:    

Een kengetal (energiescore) dat tot doel heeft het theoretisch energieverbruik van bestaande woongebouwen onderling te vergelijken; Een glijdende schaal op een kleurenbalk waarop het kengetal (energiescore) wordt gepositioneerd; Energieschalen die de energiezuinigheid van de gebouwschil, de installatie en de CO2‐ emissie van de woning weergeven; Standaardaanbevelingen voor de verbetering van de gebouwschil en de installaties.

In 2013 werden op basis van de helpdeskvragen en een bevraging bij de energiedeskundigen, een aantal aanpassingen aan en uitbreidingen van het EPC doorgevoerd:   



7.2

De parameters voor het verschijnen van de standaardaanbevelingen werden verfijnd; De aanbevelingen op het certificaat werden genuanceerder geformuleerd; Op de laatste pagina’s van het EPC werd een overzicht van alle invoergegevens toegevoegd, die door de energiedeskundige zijn ingevoerd en die aan de basis liggen van de energiescore en de aanbevelingen. Hierdoor kan de gebruiker nu de invoergegevens van de energiedeskundige vergelijken met de werkelijke situatie. Ook werden de toelichtingen over de werkwijze voor het berekenen van de energiescore en het karakteristieke jaarlijkse primaire energieverbruik, de omzetting naar een primair energieverbruik bij elektrische verwarming, de relatie met het werkelijke energieverbruik, de werkwijze voor de standaardaanbevelingen en het belang van verder onderzoek … verduidelijkt en gebundeld; Tevens verwijst het EPC naar de webpagina van het VEA voor meer informatie over energiewinsten en subsidies, milieuvriendelijke energieproductie, tips voor een goed gebruiksgedrag en de werkwijze, de bewijsstukken en de voorwaarden voor de opmaak van het EPC. EVALUATIE

De evaluatie van het EPC is gebaseerd op de bevraging van de eigenaars en gebruikers via de REG‐ enquête en een kwalitatieve en kwantitatieve bevraging van de makelaars, notarissen en energiedeskundigen type A.


96


BEGRIJPBAARHEID

Het aangepaste EPC wordt in de REG‐enquête 2013 door de gebruikers als duidelijk ervaren. Respectievelijk 77%, 89%, 88% en 84% van de respondenten vinden de energiescore, de energieschalen, de aanbevelingen en de invoergegevens heel duidelijk tot voldoende duidelijk. Suggesties voor de verbetering van de begrijpbaarheid van het EPC hebben vooral betrekking op het verbeteren van de begrijpbaarheid van de energiescore voor de gebruiker. Dit wordt bevestigd door de bevraging van de makelaars en energiedeskundigen, die aangeven dat ze het vaakst vragen van eigenaars krijgen over (de berekening van) de energiescore.

Figuur 48: In welke mate vindt u de energiescore, kleurenbalk, aanbevelingen en het overzicht van de invoergegevens voldoende duidelijk? (REG‐enquête 2013)

De twee belangrijkste suggesties om de begrijpbaarheid van de energiescore te verhogen zijn:  

werken met een energielabel (cf. energielabel elektrische toestellen), gecombineerd met energieklassen; een betere afstemming van de energiescore op de energiefactuur of het werkelijke energieverbruik.


97


GELOOFWAARDIGHEID

74% van de 218 via de REG‐enquête 2013 geïnterviewde personen die al een EPC lieten opmaken, vinden dat het certificaat een realistisch beeld geeft van de werkelijkheid. De belangrijkste redenen om te vinden dat het certificaat geen realistisch beeld geeft van de werkelijkheid, hebben te maken het feit dat:   

het berekende energieverbruik afwijkt van het werkelijke energieverbruik; het certificaat niet de werkelijke staat van de woning weergeeft; het certificaat niet de juiste aanbevelingen of de juiste volgorde van de aanbevelingen weergeeft. 5 7

weet niet

werkelijk energieverbruik verschilt sterk van berekend energieverbruik

38

woning is in veel slechtere staat dan EPC doet uitschijnen

22

stemde helemaal niet overeen met de werkelijkheid

er verschenen aanbevelingen die niet van toepassing waren

20

week af van de werkelijkheid

woning is in veel betere staat dan EPC doet uitschijnen

14

sommige aanbevelingen die zouden moeten verschijnen, verschenen niet

74

volgorde van aanbevelingen geeft verkeerde indruk van de staat van de woning

gaf een realistisch beeld

15 13 7 21

andere

wn - ga

3

2013

Figuur 49: Hoe beoordeelt u het afgeleverde EPC en waarom zegt u dit? (REG‐enquête 2013)

Slechts 56% van de makelaars en energiedeskundigen is tevreden over de geloofwaardigheid van het certificaat. Ze vinden het certificaat geen objectieve maat omdat volgens hen door de interpretatie of de toepasbaarheid van de richtlijnen in het inspectieprotocol, verschillende energiedeskundigen voor dezelfde woning een verschillende energiescore kunnen bekomen. Vooral de interpretatie bij het bepalen van het beschermde volume en de bruikbare vloeroppervlakte heeft een grote rechtstreekse invloed op de energiescore. Ook zijn ze vragende partij om de begrijpbaarheid van het certificaat te verhogen door eenvoudige maar meer gedetailleerde informatie. Daarnaast worden ook de bekwaamheid van de energiedeskundigen en een beter onderzoek van de staat van de woning als aandachtspunten aangegeven om de geloofwaardigheid van het EPC te verbeteren. Het laatste punt komt ook aan bod in hoofdstuk 5.2 Inspectie en bewijsstukken.


98


Figuur 50: Tevredenheid makelaars over het EPC(Bevraging EPC residentieel)

Figuur 51: Tevredenheid energiedeskundigen over het EPC (Bevraging EPC residentieel)


99


Figuur 52: Welke suggesties heeft u om de geloofwaardigheid van het EPC te verbeteren? (Bevraging EPC residentieel)

7.2.3

EFFECT OP VERKOOP‐ EN VERHUURPRIJS

Op basis van de reacties van de makelaars, notarissen en energiedeskundigen kan gesteld worden dat de rol van het EPC als verkoopargument momenteel nog beperkt is. Dit is niet geheel verwonderlijk omdat naast de ligging, de uitstraling, de voorzieningen en de afwerking van de woning, de zaken gerelateerd aan de energieprestatie slechts een secundaire rol vervullen om tot de koop of huur van een woning over te gaan. In het algemeen blijkt uit de bevraging dat al voor de invoering van het EPC bij de prijszetting en de onderhandelingen rekening gehouden werd met de aanwezigheid van isolerende beglazing, isolatie en een energiezuinige installatie.


100


Figuur 53: Impact EPC op snelheid verkoop en verhuur (Bevraging EPC residentieel)

Figuur 54: Impact EPC op vraagprijs (Bevraging EPC residentieel)

Volgens makelaars, die bevraagd werden in het kader van de bevraging over het EPC residentieel, in het wordt het EPC wel regelmatig gebruikt als criterium om woningen te vergelijken. Slechts 15% van de respondenten stelt dat noch kopers noch huurders het EPC als criterium gebruiken. Het EPC wordt vaker op de verkoopmarkt dan op de huurmarkt als vergelijkingsbasis gebruikt. Het EPC blijkt nog geen courant middel om te onderhandelen over de prijs (38% van de respondenten stelt dat noch kopers noch huurders het EPC benutten om over de prijs te onderhandelen).Tot slot volgt uit de bevraging dat eigenaars van een woning met een goede energiescore wel graag uitpakken met het EPC. Kopers en huurders vragen in beperkte mate spontaan naar het EPC. Naast de resultaten van de bevragingen die het VEA heeft laten uitvoeren, zijn er andere studies die aangeven dat het EPC wel al een zekere impact op de woningmarkt heeft. Uit de studie van de KU Leuven, op basis van de databank van ERA, blijkt dat de woningen met een lagere energiescore beter gewaardeerd worden door potentiële kopers. Uit de analyse blijkt dat woningen met een 1% hoger energiescore een verkoopprijs hebben die 0,075% lager ligt. Dit impliceert dat kopers voor een woning of appartement met dezelfde kenmerken (een gelijk aantal vierkante meter woonoppervlakte, zelfde locatie …) maar een EPC‐score van 500 in plaats van 400 ongeveer 4750 euro minder bereid zijn te betalen bij een verkoopprijs van 250.000 euro. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

101

Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen Ook uit een studie van de Europese Commissie blijkt dat het EPC een effect heeft op de verkoop‐ en verhuurprijs. Een verbetering van de energiescore met 100 punten leidt gemiddeld tot een verkoopprijs die 4,3% hoger ligt. Het effect op de verhuurmarkt is kleiner, maar nog steeds significant: een verbetering van de energiescore met 100 punten, zou gemiddeld een stijging van 3,2% van de huurprijs tot gevolg hebben. 7.2.4

EFFECT OP HET UITVOEREN VAN ENERGIEBESPARENDE MAATREGELEN

Uit de bevraging van de energiedeskundigen, makelaars en notarissen komt naar voor dat het EPC nauwelijks een rol speelt bij de uitvoering van de aanbevelingen. Dit komt volgens de energiedeskundigen onder meer omdat bij de opsomming van de energiebesparende maatregelen:  

Geen rekening wordt gehouden met de toepasbaarheid van de aanbevelingen in de praktijk; Geen prioriteit wordt toegekend aan de energiebesparende maatregelen met het grootste besparingspotentieel en de kortste terugverdientijd.

Figuur 55: In welke mate moedigen de automatisch gegenereerde aanbevelingen op het EPC aan tot de uitvoering van energiebesparende maatregelen? (Bevraging EPC residentieel)

De verkoop van een woning is een belangrijk sleutelmoment bij de uitvoering van aanpassingswerken aan een woning. De kans dat de nieuwe eigenaar na de aankoop van een woning overgaat tot aanpassingswerken is immers groot. Hier kan een belangrijke taak voor het EPC zijn weggelegd om eigenaars te begeleiden in de keuze van (energiebesparende) maatregelen zeker als ook ingrijpende werken worden gepland. De aanbevelingen die op het certificaat verschijnen, zijn standaardaanbevelingen. Dit betekent dat de aanbevelingen automatisch worden gegenereerd door de software op basis van de invoergegevens. De concrete toepasbaarheid van deze standaardaanbevelingen op de woning in de praktijk en eventuele voorwaarden voor de toepasbaarheid, wordt niet verder onderzocht. Als bijvoorbeeld een schildeel niet geïsoleerd is, verschijnt de aanbeveling: plaats isolatie. De standaardaanbeveling kan voor deze woning omwille van het mooie siermetselwerk niet gewenst zijn of in geval van klassering als beschermd gebouw, ligging over de rooilijn of perceelgrens … niet mogelijk zijn. De huidige volgorde waarin de standaardaanbevelingen nu op het certificaat verschijnen, ligt vast en sluit voor de gebouwschil en de installaties aan bij de actiepunten zoals aangegeven in het Vlaamse Energierenovatieprogramma 2020, met name dakisolatie, beglazing en een energiezuinige ketel. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

102


VOORSTELLEN

7.3.1

AANPASSEN VAN HET EPC

Verder onderzoek is nodig naar de invoering van een energielabel zowel voor nieuwbouw als voor bestaande bouw. Gebruikers en stakeholders moeten hierbij nauw betrokken worden. Het werken met een glijdende energieschaal heeft als voordeel dat de invloed van uitgevoerde energiebesparende aanbevelingen steeds onmiddellijk zichtbaar wordt. Een energieklasse kan aanleiding geven tot discussies als de energiescore op de grens van twee energieklassen ligt. Uit de bevraging van stakeholders in 2007 blijkt dat de meeste partijen het er over eens dat een combinatie van zowel een energielabel met energieklassen als een energieschaal het duidelijkst is voor de gebruiker. Bij de invoering van e0en energielabel en energieklassen, in combinatie met een glijdende energieschaal, moet er aandacht worden geschonken aan:  

De integratie van nieuwbouwwoningen (inclusief BEN‐woningen en voorlopers) en grondig gerenoveerde woningen; Voldoende stimulansen om van energieklasse te verspringen na het uitvoeren van maatregelen bij bestaande woningen.

Bijkomend kan ook onderzocht worden om naast een energetische score ook een kwalitatieve score voor bewonerscomfort te integreren. Een woning zonder ventilatievoorzieningen zal bijvoorbeeld energetisch beter scoren, maar heeft een grote kans op een slechtere luchtkwaliteit. Op het EPC kunnen grafische indicatoren worden toegevoegd zoals een taartdiagram met aanduiding van het aandeel van de warmteverliezen per schildeel (dak, gevel, vloer, ramen …)… 7.3.2

AANBEVELINGEN

Een prioritering van de energiebesparende aanbevelingen is mogelijk op basis van de invloed van de aanbevelingen op het berekend energieverbruik van de woning. Daarnaast moet ook een opsplitsing gemaakt worden naar:  

Maatregelen uitgevoerd naar aanleiding van een ingrijpende renovatie van de bouwschil of technische bouwsystemen; en Maatregelen voor individuele onderdelen van een gebouw, losstaand van een ingrijpende renovatie van de bouwschil of technische bouwsystemen.

De vraag om te evolueren naar aanbevelingen waarbij de toepasbaarheid, de energiebesparing en de kosten voor de betreffende woning worden berekend, sluit aan bij het concept van het maatwerkadvies. Verder onderzoek naar de integratie of combinatie van het EPC en het maatwerkadvies moet in overleg met de gebruikers en stakeholders gebeuren. Het aanmoedigen van de uitvoering van energiebesparende maatregelen bij bestaande gebouwen moet worden ingepast in de bestaande processen waarbij de rol van het EPC en de aanbevelingen als een deel van een overkoepelende visie moeten worden geïntegreerd. De verkoop van een gebouw als sleutelmoment moet hierbij optimaal benut worden. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

103


BEN‐DEFINITIE VOOR BESTAANDE WOONGEBOUWEN

In het kader van de Europese richtlijn 2010/91/EG zal tegen eind 2014 een definitie voor bestaande Bijna EnergieNeutrale (BEN) residentiële gebouwen uitgewerkt worden. Hierbij zal voor een pragmatische aanpak gekozen worden die in eerste instantie gebaseerd is op een maatregelenpakket en in tweede instantie op de energiescore van het EPC. Er zal een maatregelenpakket worden uitgewerkt, waarbij per gebouwonderdeel een eis zal worden opgelicht (bijvoorbeeld een maximale U‐waarde of minimale R‐waarde voor scheidingsconstructies). Daarnaast zal ook een minimaal rendement voor de verwarmingsinstallatie worden opgelegd. Wanneer niet kan voldaan worden aan de eisen, bijvoorbeeld door stedenbouwkundige voorschriften die de renovatie van bepaalde gebouwonderdelen niet toestaan of doordat de ingrepen technisch of economisch moeilijk realiseerbaar zijn, dan kan gecompenseerd worden met andere maatregelen om tot de energiescore te komen, die minstens overeenstemt met de waarde die zou bekomen worden als aan het maatregelenpakket zou voldaan zijn. Deze energiescore zal bepaald worden aan de hand van het EPC. Voor de gebouwonderdelen waaraan eisen opgelegd zullen worden, wordt gedacht aan muren, daken en beglazing. Er zal ook aandacht moeten besteed worden aan luchtdichtheid en ventilatie.


104


MAATWERKADVIES

9.1

SITUERING

Zoals besproken in hoofdstuk 7 Certificaat speelt het EPC momenteel slechts een beperkte rol bij de uitvoering van energiebesparende maatregelen aan de woning. Door het VEA werd een onderzoek gestart om de certificatiesoftware uit te breiden met een adviesmodule op maat (inclusief kosteneffectiviteitsberekening). Deze module zou ervoor moeten zorgen dat (nieuwe) eigenaars of huurders niet alleen de maatregelen op zich zullen kennen, maar ook zullen weten hoeveel energiebesparing die maatregelen zullen opleveren en hoelang het zal duren tot de aanbevolen energiebesparende maatregelen renderen. Begin 2013 werd aan BuildDesk de opdracht gegund om de rekenmethodiek voor dit maatwerkadvies (MWA) te ontwikkelen. Na intensief overleg met het VEA en VITO, een stakeholdersoverleg met de belangrijkste sectoren en een pilootproject met enkele energiedeskundigen ‘op het veld’ werd in het najaar van 2013 een rekenmethode opgeleverd. Het voorstel om een maatwerkadvies te koppelen aan een EPC stond echter nogal op zichzelf en kaderde niet binnen een globale strategie. Het is echter noodzakelijk na te gaan waar dit maatwerkadvies zich situeert in de globale doelstelling van de Vlaamse overheid om het bestaande gebouwenpark energie‐efficiënter te maken. Om die reden werd beslist om met de verdere ontwikkeling te wachten op de concretisering van de langetermijnvisie voor de renovatie van het Vlaamse gebouwenbestand richting het BEN‐niveau. 9.2

BEN‐ADVIES

Als gevolg van de Europese regelgeving moet vanaf 2021 elk nieuw of ingrijpend gerenoveerd gebouw ‘Bijna Energie‐Neutraal’ zijn. In 2013 heeft de Vlaamse Regering hiervoor een definitie vastgelegd. Analoog zal er tegen einde 2014 eveneens een definitie worden vastgelegd voor het BEN‐ niveau voor bestaande gebouwen (zie hiervoor ook hoofdstuk 8 BEN‐definitie voor bestaande woongebouwen). Er zal dan eveneens een stappenplan moeten worden vastgelegd hoe en tegen wanneer dat BEN‐niveau bereikt zal kunnen worden. In plaats van zeer gedetailleerd individuele maatregelen te gaan doorrekenen en oplijsten, is het zinvoller om een algemeen BEN‐advies te formuleren over hoe een bepaalde woning het BEN‐niveau kan bereiken. Het is hierbij de bedoeling een algemeen beeld te schetsen van wat er nog nodig is om het BEN‐niveau te halen, en een inschatting van de financiële parameters mee te geven, zonder de indruk te willen wekken volledig en allesomvattend te zijn. Wanneer de eigenaar op basis van een BEN‐advies stappen wil zetten om zijn woning te verbeteren, zal hij hiervoor nog een architect of andere specialist moeten inschakelen. Het BEN‐advies kan een voorwaarde zijn voor het verlenen van premies. Op die manier vermijdt men dat eigenaars bepaalde individuele maatregelen gaan nemen, zonder na te denken over de impact ervan of andere potentiële maatregelen. Dergelijke visie is er nu al met combinatiepremie voor ramen en muurisolatie, maar kan dus verder uitgebreid worden via het BEN‐advies.


105

Deel E: Niet‐residentiële gebouwen DEEL E: NIET‐RESIDENTIËLE GEBOUWEN 1

TOEPASSINGSGEBIED

De wetgeving voor de certificatie van bestaande niet‐residentiële gebouwen bij verkoop en verhuur is op dezelfde manier opgezet als deze voor de certificatie van residentiële gebouwen. Een eigenaar die een niet‐residentieel gebouw te koop of te huur aanbiedt, moet over een EPC voor dit gebouw beschikken. Voor de opmaak van dit EPC stelt de eigenaar een erkende energiedeskundige (type D) aan. Deze deskundige verzamelt de invoergegevens op basis van zijn vaststellingen en eventuele bewijsstukken. De werkwijze die de deskundige daarbij moet volgen, wordt vastgelegd in een inspectieprotocol. Vervolgens worden deze gegevens door de deskundige ingevoerd in een door het VEA ter beschikking gestelde certificatiesoftware, die de energieprestatie van het gebouw berekent. Dit EPC wordt door de deskundige via de energieprestatiedatabank uitgeprint, ondertekend en ter beschikking gesteld van de eigenaar. Vooraleer tot de invoering van de certificatie van niet‐residentiële gebouwen bij verkoop en verhuur kan worden overgegaan, moeten de berekeningsmethodiek, de certificatiesoftware en het inspectieprotocol uitgewerkt worden. Het toepassingsgebied voor niet‐residentiële gebouwen is zeer divers, zowel wat betreft de functies als de grootte. De regelgeving is van toepassing op kantoorcomplexen, shoppingcenters, fitnesszaken, hotels … maar ook restaurants, koffiehuizen, bakkerijen … die verkocht en verhuurd worden. Naar schatting worden jaarlijks 7.000 niet‐residentiële gebouwen verkocht. Met betrekking tot de verhuur van niet‐residentiële gebouwen kan geen onderbouwde inschatting worden gemaakt door het ontbreken van cijfermateriaal. Bij het hanteren van dezelfde verhouding verkoop‐verhuur als bij residentiële gebouwen, levert dit in het eerste jaar voor verhuur 10.000 extra EPC’s niet‐residentiële gebouwen op. Rekening houdend met een gemiddelde tijdsduur van 3 mandagen per op te maken certificaat niet‐ residentieel, zijn er bij de opstart 250 voltijdse energiedeskundigen type D nodig. Doordat een certificaat tijdens de geldigheidsduur opnieuw (naar aanleiding van een nieuwe verkoop of verhuur) mag gebruikt worden, zal het nodige aantal deskundigen in de volgende jaren dalen.


106

Deel E: Niet‐residentiële gebouwen 2

BEREKENINGSMETHODIEK, CERTIFICATIESOFTWARE EN INSPECTIEPROTOCOL

2.1

OPZET

Bij gebrek aan een berekeningsmethode voor bestaande niet‐residentiële gebouwen werd halfweg 2008 door de drie gewesten een gezamenlijke Europese aanbesteding (onderhandelingsprocedure met bekendmaking) uitgeschreven voor het verwerven van een licentie voor het gebruik van een bestaande softwaretool voor de certificering van bestaande niet‐residentiële gebouwen. De gezamenlijke opdracht werd eind mei 2010 toegekend aan het Nederlandse bedrijf BuildDesk en bestaat uit volgende drie fases. In fase 1 worden de rekenmethodiek en het inspectieprotocol uitgewerkt. Voor de rekenmethode wordt de bestaande rekenmethode voor nieuwe kantoor‐ en schoolgebouwen als uitgangspunt genomen. Deze methode zal BuildDesk uitbreiden naar alle andere niet‐residentiële gebouwen en afstemmen op de beschikbaarheid van de gegevens bij bestaande niet‐residentiële gebouwen. Voor de ontbrekende delen moet BuildDesk zelf een werkwijze voorstellen, waarbij teruggevallen kan worden op de Nederlandse geïntegreerde methode, de methodes voor residentiële gebouwen in de drie gewesten of andere methodes. In fase 1 worden werksessies georganiseerd waarbij de voorstellen van BuildDesk worden geëvalueerd en vragen over de toepasbaarheid worden voorgelegd aan wetenschappelijke experten. De rekenmethodiek en het inspectieprotocol zullen worden getest op een aantal praktijkvoorbeelden. Fase 2 bevat de ontwikkeling van de software in overeenstemming met de berekeningsmethode en het inspectieprotocol. In deze fase zit eveneens de uitwerking en het geven van een train‐de‐trainer vervat. De laatste en derde fase start met de release van de software. In deze fase wordt gedurende 4 jaar de technische en functionele ondersteuning van de software verzekerd. Aansluitend op de toekenning van de opdracht aan BuildDesk werd een bijkomende aanbesteding voor de inhoudelijke ondersteuning door wetenschappelijke deskundigen en deskundigen uit de praktijk gelanceerd. De opdracht werd midden 2011 toegekend aan ICEDD (wetenschappelijke ondersteuning over de gebouwschil), Dapesco (praktische ondersteuning gebouwschil en verlichting), VITO (wetenschappelijke ondersteuning installaties), Ingenium (praktische ondersteuning installaties) en WTCB (wetenschappelijke ondersteuning verlichting).


107

Deel E: Niet‐residentiële gebouwen 2.2

STAND VAN ZAKEN

Midden 2011 werd gestart met de ontwikkeling van de rekenmethodiek. Van oktober 2011 tot april 2012 is over de verschillende thema’s (gebouwindeling, verlichting, gebouwschil, installaties) die in de rekenmethodiek aan bod moeten komen, een eerste consultatieronde gehouden met de wetenschappelijke partners, de experten uit de praktijk, de drie gewesten en BuildDesk. Midden oktober 2012 werd de tweede ronde van werksessies met de deskundigen aangevat. Van februari 2013 tot mei 2013 ging de derde consultatieronde over de verschillende thema’s door. Op basis van de nieuwbouwmethodiek en de input van de verschillende geraadpleegde wetenschappelijke partners, werd in het voorjaar van 2013 een eerste ontwerp van de formulestructuur uitgewerkt. Eind mei 2013 werd een akkoord bereikt tussen de drie gewesten over de principes van de gebouwindeling voor nieuwe niet‐residentiële gebouwen. De resultaten van de studie andere specifieke bestemmingen voor nieuwbouw werden maximaal geïntegreerd in de rekenmethodiek voor het EPC voor bestaande niet‐residentiële gebouwen. In het najaar van 2013 ging nog een extra werksessie door over de gebouwindeling voor bestaande gebouwen. Verder werd eind 2013 gestart met de concrete uitwerking van het inspectieprotocol. De initiële vooropgestelde doorlooptijd van het project bleek niet haalbaar. Tijdens de uitwerking werd de doorlooptijd al meermaals aangepast. De vertragingen zijn het gevolg van diverse factoren: 







Een onderschatting van de complexiteit van de opdracht door BuildDesk. Bij een gedetailleerdere uitwerking van de planning werd zowel voor de verschillende delen als de onderlinge relatie tussen de delen meer doorlooptijd voorzien. Een gebrek aan ervaring en kennis over het niet‐residentiële gebouwenpark in het algemeen waardoor het zoeken naar oplossingen in geval van ontbrekende gegevens, meer tijd vraagt dan ingeschat. Het uitvoeren van bijkomende taken ten aanzien van de initiële opdracht: o de afstemming met en de integratie van de rekenmethode voor nieuwe niet‐ residentiële gebouwen (EPN); o de extra tussentijdse feedback op de conceptrekenmethode van oktober 2013 van de gewesten en deskundigen; o de opsplitsing en de uitwerking van het inspectieprotocol en de bijhorende feedbackrondes in delen (verlichting, installaties en gebouwschil); o een extra werksessie voor gebouwindeling; o extra vertalingen voor de tussentijdse versies van het inspectieprotocol; Een soms moeizame afstemming over de inhoudelijke punten tussen de drie gewesten.


108

Deel E: Niet‐residentiële gebouwen 2.3

VERDERE PLANNING

In overleg met de andere gewesten en BuildDesk werd volgende verdere planning vastgelegd:   

Januari 2015: eindconcept van het inspectieprotocol. Voorjaar 2015: aftoetsen van de rekenmethode en het inspectieprotocol op 6 voorbeeldprojecten. Halfweg 2015: einde fase 1 met de oplevering van de rekenmethode en het inspectieprotocol.

Voor fase 2, zijnde de ontwikkeling van de software en het geven van de train‐de‐trainer, wordt ongeveer een jaar voorzien. Midden 2016 kan de software in gebruik genomen worden. Rekening houdend met het voorzien van opleidingen en examens aan de deskundigen, kan het certificaat voor niet‐residentiële gebouwen volgens de huidige planning dan eind 2016 worden ingevoerd.


109

Deel E: Niet‐residentiële gebouwen 3

GEÏNTEGREERDE BEREKENINGSMETHODIEK

Het project ‘EPC niet‐residentieel’ en de studie ‘uitbreiding EPB‐berekeningsmethodiek voor andere specifieke bestemmingen (nieuwbouw)’ worden parallel opgevolgd, waarbij een optimale afstemming wordt nagestreefd. Bij het afronden van de studie ’Andere specifieke bestemmingen (nieuwbouw)’ worden alle eindresultaten ter beschikking gesteld van het project ‘EPC niet‐ residentieel’. Bij een geïntegreerde methode over de gewesten heen, moet er eenzelfde mate van detail aangehouden worden in de formulestructuur, anders lukt een integratie niet. Er moet overeenstemming zijn over de rekenmethodiek (formulestructuur), en daarnaast is het wenselijk dat het inspectieprotocol en de graad van detail voor bestaande gebouwen, de waarden bij ontstentenis, de aanvaardbare bewijsstukken … ook afgestemd worden tussen de gewesten. Er is dus een bredere afstemming wenselijk dan louter de formulestructuur, hetgeen de complexiteit van de afstemming verhoogt. Bij de uitwerking van het EPC voor niet‐residentiële gebouwen geldt dezelfde uitdaging. In dit project is er namelijk een bredere afstemming nodig dan enkel over de formulestructuur (bijvoorbeeld ook over het inspectieprotocol en de softwareontwikkeling). Rond sommige onderwerpen, zoals de aanvaardbare bewijsstukken en gebouwindeling, zijn er meningsverschillen tussen de gewesten. Er wordt geprobeerd om toch zoveel mogelijk tot afstemming te komen. Er moet nog worden nagegaan in welke mate de andere gewesten geïnteresseerd zijn in een gezamenlijke geïntegreerde methode (dit is een stap verder dan enkel het afstemmen van beide projecten). Bij interesse moeten de andere gewesten tijdig bij het project van de geïntegreerde methode worden betrokken. Betreffende het project van de geïntegreerde berekeningsmethode zal het VEA uiterlijk 31 juli 2014 op basis van de lopende studies een nota met de stand van zaken omtrent de stroomlijning van de berekeningsmethodiek voor niet‐residentiële gebouwen aan de minister bezorgen.


110

Deel F: Publieke gebouwen DEEL F: PUBLIEKE GEBOUWEN 1

TOEPASSINGSGEBIED

Een EPC voor publieke gebouwen is verplicht voor gebouwen waarin publieke organisaties gevestigd zijn die aan een groot aantal personen overheidsdiensten verstrekken. De invoering van het EPC voor publieke gebouwen in het Vlaamse Gewest verloopt gefaseerd afhankelijk van de bruikbare vloeroppervlakte van het publieke gebouw:   

gebouwen groter dan 1.000 m² : EPC verplicht sinds 1 januari 2009; gebouwen groter dan 500 m² : EPC verplicht vanaf 1 januari 2013; gebouwen groter dan 250 m² : EPC verplicht vanaf 1 januari 2015.

Onder publieke organisaties worden organisaties verstaan die diensten aanbieden die worden of werden verzorgd door de overheid (ook al zijn ze nu uitbesteed) of worden gesubsidieerd door de overheid, voor zover ze in het Vlaamse Gewest zijn gevestigd. Hieronder vallen:      

de federale overheid, inclusief de parastatalen; de Vlaamse overheid, inclusief de intern en extern verzelfstandigde agentschappen; provinciale overheden; gemeentelijke overheden, inclusief OCMW’s, gemeentescholen, bibliotheken, culturele centra, sporthallen …; gebouwen van overheidsbedrijven: postkantoren, stations …; instellingen die onderwijs, welzijns ‐ of gezondheidsvoorzieningen als publieke dienstverlening aanbieden, zoals scholen, ziekenhuizen, rusthuizen …

Ook gebouwen die worden gebruikt door vzw’s die publieke diensten aanbieden of die door een overheid werden opgericht, vallen onder het toepassingsgebied. Als het gebouw over een loket‐ of onthaalfunctie beschikt, wordt ervan uitgegaan dat het frequent door het publiek wordt bezocht. Gebouwen van vzw’s die geen onderwijs, welzijns‐ of gezondheidsvoorzieningen als publieke dienstverlening aanbieden en niet door een overheid werden opgericht, zelfs al worden ze gesubsidieerd door een overheid (bijvoorbeeld een culturele vzw), vallen niet onder het toepassingsgebied. Beschermde gebouwen vallen ook onder de regelgeving omdat het certificaat een informatief doel heeft en geen verplichting inhoudt om de energiebesparende maatregelen (die eventueel in strijd kunnen zijn met de bescherming) ook effectief uit te voeren. Volgende (types) gebouwen vallen niet onder het toepassingsgebied van het EPC voor publieke gebouwen:    

hotels, private banken, private kantoren; gebouwen of gebouwdelen die geen energie verbruiken ten behoeve van mensen (bv. opslagplaatsen, loodsen …); gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte kleiner dan 1.000 m²; publieke gebouwen die niet gelegen zijn in het Vlaamse Gewest;


111

Deel F: Publieke gebouwen      

lokalen van jeugdverenigingen (scouts, KSA, Chiro ...); religieuze gebouwen zoals kerken; gebouwen die niet vaak door het publiek bezocht worden, bijvoorbeeld een gebouw dat uitsluitend gebruikt wordt voor het sorteren van post of het opslaan van goederen; serviceflats; kinderopvang bij onthaalouders; vzw’s die geen onderwijs, welzijns‐ of gezondheidsvoorziening aanbieden én niet werden opgericht door een overheid (mogelijke voorbeelden: sportclubs; culturele vzw’s).

Het is de gebruiker van het gebouw die het EPC moet (laten) opstellen. Een EPC voor publieke gebouwen wordt opgemaakt door een energiedeskundige type C of door een interne energiedeskundige. De energiedeskundige maakt het EPC op met behulp van de webapplicatie voor publieke gebouwen. Het EPC is gebaseerd op een werkelijk energieverbruik gemeten over een periode van exact 1 jaar. Nieuw in gebruik genomen gebouwen hebben 15 maanden de tijd na datum van ingebruikname om over een EPC te beschikken. Als meerdere gebouwen geheel of gedeeltelijk door een publieke organisatie worden gebruikt, ze op dezelfde locatie gelegen zijn én gebruik maken van minstens één gemeenschappelijke teller (voor elektriciteit, aardgas of stookolie) moet één EPC voor de gebouwen samen worden opgemaakt. In elk van die publieke gebouwen die onder het toepassingsgebied vallen, moet dan wel het EPC worden uitgehangen. Als er tussentellers aanwezig zijn, met dezelfde nauwkeurigheid als officiële tellers, dan mogen die wel gebruikt worden om het energieverbruik op te splitsen tussen de verschillende gebouwen. Bij aanwezigheid van tussentellers kan voor verschillende gebouwen een verschillend EPC opgemaakt worden. In een gebouw of gebouwsite kunnen ook verschillende overheidsinstanties gevestigd zijn. Stel dat een gebouw van 2.000 m² gedeeltelijk door de Vlaamse overheid wordt gebruikt voor een totale bruikbare vloeroppervlakte die onder het toepassingsgebied valt en gedeeltelijk door een federale overheidsinstantie met beperkte oppervlakte (< toepassingsgebied), dan zal in dat geval alleen de Vlaamse overheid voor haar gedeelte van het gebouw een EPC moeten laten opmaken. Als het gebouw over één of meer gemeenschappelijke tellers beschikt, dan moet één EPC voor het volledige gebouw worden opgemaakt. Als twee verschillende overheden over minstens 1.000 m² bruikbare vloeroppervlakte beschikken dan zullen beide instanties een EPC moeten (laten) opmaken. In geval van gemeenschappelijke tellers moeten de publieke organisaties echter één gezamenlijk EPC laten opmaken voor het volledige gebouw. Als verschillende diensten van een overheid deel uitmaken van eenzelfde rechtspersoon en in één gebouw zijn gevestigd, dan worden die beschouwd als een en dezelfde gebruiker. Als een gebouw gedeeltelijk wordt gebruikt door een publieke organisatie en gedeeltelijk door een privé‐organisatie, dan moet alleen de publieke organisatie over een EPC beschikken. Als ook hier het gebouw over gemeenschappelijke tellers beschikt, moet één EPC voor het hele gebouw worden opgemaakt. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

112

Deel F: Publieke gebouwen 2

HET EPC PUBLIEKE GEBOUWEN IN CIJFERS

2.1

AANTAL INGEDIENDE CERTIFICATEN PER JAAR

Sinds 1 januari 2009 moeten publieke gebouwen groter dan 1000 m2 over een EPC voor publieke gebouwen beschikken. Toch lag het aantal ingediende certificaten in 2008 met 1.658 nog niet bijzonder hoog. In het daaropvolgende jaar verdubbelde het aantal ingediende exemplaren.      

2008: 2009: 2010: 2011: 2012: 2013:

1.658 3.129 682 304 729 1.129

1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2008 administratie

2009 cultuur

onderwijs

2010

2011

openbare diensten

2012

politie en gerecht

2013 sport

welzijn

Figuur 56: Aantal ingediende EPC’s voor publieke gebouwen per jaar


113

Deel F: Publieke gebouwen 2.1.1

AANTAL INGEDIENDE CERTIFICATEN PER CATEGORIE

Onderwijs vormt de grootste groep met 3.423 ingediende EPC’s (45%). De gebouwen in gebruik voor politie en gerecht zijn de kleinste groep met 134 EPC’s (2%):       

Onderwijs: 3.423 (45%) Welzijn: 1.177 (15%) Administratie: 1078 (14%) Cultuur: 977 (13%) Sport: 615 (8%) Openbare diensten: 227 (3%) Politie en gerecht: 134 (2%)

De categorieën (behalve administratie) worden opgesplitst in een aantal subcategorieën.

Figuur 57: Aantal ingediende EPC’s voor publieke gebouwen per categorie


114


GEMIDDELDE ENERGIESCORE PER CATEGORIE

Onderstaande tabel geeft het gemiddeld kengetal van de verschillende gebouwcategorieën weer. In de categorie ‘sport’ stellen we het hoogste gemiddelde kengetal vast (438 kWh/m²). Voornamelijk zwembaden hebben een hoog kengetal (1165 kWh/m²), wat logisch is gezien de hogere vereiste temperaturen. Ook de categorie ‘openbare diensten’ (waaronder luchthavengebouwen, postkantoren en stationsgebouwen) heeft een gemiddeld kengetal (336 kWh/m²) dat hoger ligt dan de andere categorieën. Het gemiddelde kengetal voor de subcategorie ‘luchthavengebouwen’ bedraagt 888 kWh/m², maar het gaat hier slechts over 2 gebouwen. Bij de categorie ‘cultuur’ hebben de musea de hoogste energiescore. Bij de onderwijsinstellingen hebben de hogescholen en universiteiten het hoogste kengetal. Dat kan verklaard worden door de grote aula’s, de labo’s en andere technische ruimten. Mogelijks zijn deze gelegen in oudere gebouwen. Tot slot scoren de ziekenhuizen in de categorie ‘welzijn’ het hoogst. Een verklaring hiervoor zijn de technische installaties (apparatuur, operatiezalen ...). 500,00 439

450,00 400,00 336

350,00

306

300,00 250,00

239

249

233 180

200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 administratie

cultuur

onderwijs

openbare diensten

politie en gerecht

sport

welzijn

Figuur 58: Gemiddelde energiescore per categorie


115

Deel F: Publieke gebouwen A. C ATEGORIE CULTUUR 300,00 250,00

274 231

219

200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 bibliotheek

cultuur‐ of bijeenkomstgebouw

museum

Figuur 59: Gemiddelde energiescore voor de categorie cultuur

B. C ATEGORIE ONDERWIJS 250,00

234

218

191

200,00

173

166

150,00 100,00 50,00 0,00

Figuur 60: Gemiddelde energiescore voor de categorie onderwijs


116

Deel F: Publieke gebouwen C. C ATEGORIE OPENBARE DIENSTEN 1.000,00 900,00

888

800,00 700,00 600,00 482

500,00 400,00

309

300,00 200,00 100,00 0,00 luchthavengebouw

postkantoor

stationsgebouw

Figuur 61: Gemiddelde energiescore voor de categorie openbare diensten

D. C ATEGORIE POLITIE EN GERECHT 300,00 255 250,00 209 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 gerechtshof

politiekantoor

Figuur 62: Gemiddelde energiescore voor de categorie politie en gerecht


117

Deel F: Publieke gebouwen E. C ATEGORIE SPORT 1.400,00 1.166

1.200,00 1.000,00 776

800,00 600,00 400,00

272

200,00 0,00 sporthal

sporthal met zwembad

zwembad

Figuur 63: Gemiddelde energiescore voor de categorie sport

F. C ATEGORIE WELZIJN 450,00 394

400,00 335

350,00 300,00 250,00

266 235

200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 kinderdagverblijf en/of buitenschoolse opvang

overige welzijnsvoorziening

rusthuis

ziekenhuis

Figuur 64: Gemiddelde energiescore voor de categorie welzijn


118

Deel F: Publieke gebouwen 2.2

AANTAL ACTIEVE ENERGIEDESKUNDIGEN

Een EPC voor publieke gebouwen kan opgemaakt worden door een energiedeskundige type C of door een intern energiedeskundige. 2.2.1

ENERGIEDESKUNDIGE TYPE C

Sinds 2007 zijn er 1.299 energiedeskundige type C geregistreerd op de energieprestatiedatabank. Het grootste aantal registraties werd aangemaakt voor de invoering van de verplichting in januari 2009. Het energieverbruik moest immers gedurende de periode van exact een jaar opgemeten worden. Door de invoering van het verplichte centraal examen, is het aantal nieuwe registraties in 2013 teruggevallen tot 39. 450 385

400 350 300

287

250

218

200 158 150 103

109

100 39

50 0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 65: Aantal geregistreerde energiedeskundigen type C per jaar


119


INTERNE ENERGIEDESKUNDIGE

Ook voor de interne energiedeskundigen ligt het grootst aantal registraties vóór de invoering van de verplichting van het EPC voor publieke gebouwen. In totaal zijn er 886 interne energiedeskundige voor publieke gebouwen geregistreerd. 450

422

400 350 300

276

250 200 150 81

100

43

50

22

21

2010

2011

21

0 2007

2008

2009

2012

2013

Figuur 66: Aantal geregistreerde interne energiedeskundigen per jaar

2.2.3

ACTIVITEIT

Energiedeskundigen type C en interne energiedeskundigen die in het laatste jaar (2013) minimaal één EPC hebben opgesteld, worden beschouwd als actief. Van de 2.185 geregistreerde energiedeskundigen type C en interne energiedeskundigen blijken er slechts 239 (11%) actief in 2013. Voor 123 energiedeskundigen dateert het laatste ingediende EPC van 2012. 65 energiedeskundigen hebben hun activiteit gestaakt in 2011 en 101 energiedeskundigen deden dit in 2010. Voor 340 energiedeskundigen dateert hun laatste activiteit reeds van 2009. 220 energiedeskundigen hebben hun activiteiten na 2008 niet meer verdergezet. Van de 2.185 geregistreerde energiedeskundigen zijn er 1.088 die over de periode 2008‐2013 minimaal één EPC hebben ingediend. De activiteit van 867 energiedeskundigen is beperkt tot maximaal 9 ingediende EPC’s. Zij vertegenwoordigen een marktaandeel van bijna 29%. Anderzijds staan 8 energiedeskundigen, die elk reeds 100 EPC’s of meer hebben opgesteld, in voor ongeveer 14% van het aantal ingediende EPC’s.


120

Deel F: Publieke gebouwen 30,00%

1000

29%

900 25,00%

800 21%

700

20,00%

600 14%

15,00%

13%

500 400

10,00% 7%

300

7%

5,00%

3%

200

4% 2%

100 0%

0%

0,00%

0 0‐9

10‐19 20‐29 30‐39 40‐49 50‐59 60‐69 70‐79 80‐89 90‐99 100+

Figuur 67: Marktaandeel en activiteitsgraad van de deskundigen in %

3000

2500

2383

2000 1739 1500 1203 1053 1000 549

593

500

277

362 197 0

0

80‐89

90‐99

0 0‐9

10‐19

20‐29

30‐39

40‐49

50‐59

60‐69

70‐79

100+

Figuur 68: Activiteitsgraad van de deskundigen in aantallen


121


AANTAL OPLEIDINGSINSTELLINGEN

Tot op heden zijn 2 opleidingsinstellingen door het VEA erkend voor het geven van de opleiding ‘Energiedeskundige type C’. Tot eind 2008 was er de mogelijkheid om een erkenning op basis van beroepservaring aan te vragen. 350

309

293

300

244

250

274

200 150

130

100

44

50

Beroepservaring

Syntra West, Oostende

Syntra Midden‐ Vlaanderen, Sint‐Niklaas

Syntra Limburg, Genk

Syntra Antwerpen en Vlaams Brabant, Mechelen

Katholieke Hogeschool Sint‐Lieven ‐ Associatie K.U.Leuven

0

Figuur 69: Aantal geregistreerde energiedeskundigen type C per opleidingsinstelling


122


OPTIMALISATIE VAN HET HUIDIGE TOEPASSINGSGEBIED

3.1

EVALUATIE

Iets meer dan de helft van de bevraagden is tevreden over het EPC voor publieke gebouwen, zoals het momenteel geïmplementeerd is.

Figuur 70: Algemene tevredenheid EPC publieke gebouwen (Bevraging EPC publiek)

Uit de enquête blijkt dat het toepassingsgebied globaal genomen voldoende duidelijk (71%) wordt bevonden. Voor 15% en 2% van de bevraagden is het toepassingsgebied respectievelijk eerder niet of helemaal niet duidelijk. Voor 7% is het toepassingsgebied heel duidelijk. De overige respondenten hebben geen mening. Opvallend is dat de medewerkers van de publieke organisaties (medewerker PO) het vaakst niet echt tevreden en helemaal niet tevreden zijn.


123

Deel F: Publieke gebouwen

Figuur 71: Duidelijkheid toepassingsgebied (Bevraging EPC publiek)

Een aantal vaststellingen en standpunten van het VEA aangaande het toepassingsgebied van het EPC voor publieke gebouwen: 





Er bestaan situaties waarbij het gebouw duidelijk een publiek karakter heeft maar waarbij de ‘uitbater/gebruiker’ een privé‐organisatie is of een vzw. Bijvoorbeeld een zwembad, sporthal, musea … uitgebaat door een vzw die niet door een overheid is opgericht en die geen welzijns‐, gezondheid of onderwijsdiensten aanbiedt. Mogelijks komt er minder publiek over de vloer in een gebouwtje van een specifieke welzijnsvoorziening (waarvoor er wel een EPC nodig is) dan in een sporthal/tennisclub, voetbalkantine, cultureel centrum … uitgebaat door een vzw die niet werd opgericht door een overheid (waarvoor er geen EPC nodig is). Soms is er een grijze zone tussen het al dan niet verplicht zijn van een EPC. Zo kunnen loodsen wel degelijk verwarmd worden en publiek toegankelijk zijn (bv. afhalen van materiaal, …) of een vzw biedt wel een publieke dienst aan in de welzijnssector, maar deze dienst kan zo specifiek zijn dat er eigenlijk slechts een zeer specifiek publiek over de vloer komt. Tegelijk zijn een aantal aspecten uit de definities in de regelgeving voor interpretatie vatbaar: “aan een groot aantal personen overheidsdiensten verstrekken ...”, “frequent door het publiek bezocht” Ook welzijnsvoorzieningen met een residentieel karakter bevinden zich soms in een grijze zone (woonprojecten minder‐validen, beschut wonen maar ook rusthuizen, serviceflats …). In de praktijk wordt verduidelijking gegeven naar aanleiding van ad hoc vragen die aan het VEA worden gesteld, zoals : “Publiek toegankelijk is te interpreteren als in het algemeen toegankelijk, door iedereen toegankelijk. Als men het gebouw enkel kan betreden op uitnodiging is het niet publiek toegankelijk”. Zo vallen bijvoorbeeld ook onthaalouders niet onder het toepassingsgebied voor publieke gebouwen aangezien het gebouw (normaliter is dit tevens de gezinswoning) niet publiek toegankelijk is. Bovendien worden ook telkens een beperkt aantal


124










3.2

kinderen opgevangen, waardoor ook niet aan een groot aantal personen overheidsdiensten verstrekt worden (ook al is het in dit geval een erkende ‘welzijnsorganisatie’). Er is geen mogelijkheid tot het bieden van uitstel. In geval van verbouwingen, geplande verhuizingen … wordt vaak gevraagd om pas na de verbouwingen of renovatie een EPC op maken. Een EPC voor publieke gebouwen is ook verplicht als het om een nieuwbouw gaat waarvoor al een EPC bouw beschikbaar is. De huidige regels leiden soms tot onlogische situaties. o Stel: in situatie 1 is een publieke organisatie gehuisvest in een gebouw waarvan slechts een beperkt stuk (100 m²) toegankelijk is. Maar het volledige gebouw (250 m²) valt qua oppervlakte (vanaf 1/1/2015) wel onder het toepassingsgebied. Er is dus een EPC nodig voor het volledige gebouw. o Stel dat in situatie 2 er in datzelfde gebouw (250 m²) er 2 verschillende gebruikers gehuisvest zijn (met elke 125 m²) en beide delen zijn publiek toegankelijk maar elk van de benutte delen vallen niet onder de oppervlaktenorm, dan is er geen EPC vereist. Het kan zijn dat een private organisatie, die op zich niet onder het toepassingsgebied valt maar wel mee gehuisvest is in een gebouw waarvoor een EPC vereist is, weigert mee te werken bij de opmaak van het EPC (in geval van gemeenschappelijke tellers), bijvoorbeeld door de toegang te weigeren. VOORSTELLEN

Hoewel er momenteel soms een grijze zone is, stelt het VEA voor om in eerste instantie geen grote wijzigingen aan het toepassingsgebied door te voeren. Enkel in geval een EPC bouw beschikbaar is, wil het VEA toestaan dat dit EPC opgehangen mag worden op een voor het publiek duidelijk zichtbare plaats en dat geen bijkomend EPC voor publieke gebouwen moet worden opgemaakt. Verder stelt het VEA voor om een mogelijkheid in te bouwen om officieel uitstel te verlenen voor de opmaak van een EPC voor publieke gebouwen voor een aantal specifieke gevallen, zoals verbouwingswerken of sloop. Het VEA stelt voor om op termijn het EPC voor niet‐residentiële gebouwen te aanvaarden voor publieke gebouwen (zie ook hoofdstuk 5 Berekeningsmethodiek en toelichtingen). Bedoeling is om beide systemen naast elkaar te laten bestaan en de publieke organisatie de keuze te geven om voor een berekend energieverbruik te kiezen of voor een gemeten energieverbruik. De problematiek van meerdere gebouwen op eenzelfde site wordt afgestemd met het EPC voor niet‐ residentiële gebouwen.


125


HANDHAVING

4.1

AANWEZIGHEIDSCONTROLES

De publieke organisatie die in het gebouw is gevestigd, moet de nodige acties ondernemen om ervoor te zorgen dat een EPC tegen de vooropgestelde datum beschikbaar is. Het VEA controleert steekproefsgewijs op de aanwezigheid van een EPC. Als de gebruiker van een gebouw niet over een geldig EPC beschikt, kan het VEA de gebruiker een administratieve geldboete opleggen van minimaal 500 euro en maximaal 5000 euro. 4.1.1


Sinds 2009 worden jaarlijks een aantal organisaties geselecteerd voor controle. Aan de geselecteerde organisaties wordt een controlebrief gestuurd met de vraag om een lijst van de gebouwen die de organisatie gebruikt aan het VEA te bezorgen met telkens:   

de naam en adres van het gebouw; de bruikbare vloeroppervlakte; een motivatie als het EPC ontbreekt.

Organisaties die niet reageren, worden na een bepaalde tijd terug gecontacteerd, hetzij via mail, brief of telefoon. Tevens wordt ook gecontroleerd of er inmiddels een EPC aanwezig is voor een specifiek gebouw. Van 2009 tot en met 2013 werden volgende controles uitgevoerd:    

194 gemeenten; 5 provincies; 230 lagere en secundaire scholen, 18 hogescholen en 5 universiteiten; 39 psychiatrische ziekenhuizen, 67 algemene ziekenhuizen, 3 gemeenschapsinstellingen en 50 rusthuizen.

Tot op heden werden nog geen administratieve geldboetes opgelegd.


126



De grote sterkte van de aanwezigheidscontroles is het sensibiliserend karakter die de controles hebben. Daarnaast zijn er wel een paar kanttekeningen te maken bij de huidige werkwijze:  



4.1.3

Niet van alle categorieën van gebouwen is een duidelijk en volledig adressenbestand beschikbaar. De controles zijn gebaseerd op vertrouwen. Als een aangeschreven organisatie antwoordt dat geen enkel gebouw groter is dan 500 m²(of 250 m² vanaf 1/1/2015) dan is er in principe geen EPC nodig. Het VEA heeft onvoldoende middelen om ter plaatse te controleren of dat correct is. De huidige regelgeving voorziet ook geen verplichting (en sanctie) voor de gebruiker om de vragen van het VEA met betrekking tot de aanwezigheid van het EPC te beantwoorden. Het aantal publieke gebouwen is omvangrijk is en het is dus tijdsintensief om alle publieke gebouwen te controleren. De adressenlijst van het departement Onderwijs met de gebouwen van het lager en secundair onderwijs werd vergeleken met de adressen in de energieprestatiedatabank: voor 1300 scholen is er geen EPC teruggevonden (wat niet per definitie wil zeggen dat er geen is). A rato van een controle van 60 scholen per jaar duurt het nog een hele tijd om alle scholen aan te schrijven. VOORSTEL

Het VEA stelt voor om de publieke organisaties te verplichten om op eenvoudige vraag van het VEA het aantal gebouwen in gebruik van de publieke organisatie samen met de bruikbare vloeroppervlakte te rapporteren. Bij het niet naleven van de verplichting wordt voorgesteld om een administratieve geldboete op te leggen. 4.2

KWALITEITSCONTROLES

Het VEA controleert steekproefsgewijs op de kwaliteit van een EPC. Als het VEA vaststelt dat het EPC niet correct werd opgesteld, kan het VEA de energiedeskundige een administratieve geldboete opleggen van minimaal 500 euro en maximaal 5000 euro. 4.2.1


Tot nu toe zijn er slechts een beperkt aantal controles op kwaliteit uitgevoerd. Enerzijds werden via de energieprestatiedatabank de dossiers opgezocht met onrealistische verbruiken of bruikbare vloeroppervlaktes. Anderzijds werden van 36 EPC’s stavingsstukken opgevraagd. Deze 36 dossiers werden op kantoor inhoudelijk gecontroleerd. Tot op heden werden nog geen administratieve geldboetes opgelegd.


127



A. S TERKTES Via de energieprestatiedatabank kunnen de dossiers met abnormale gegevens met betrekking tot het kengetal, de energieverbruiken of de bruikbare vloeroppervlakte snel worden opgezocht. B. Z WAKTES    



4.2.3

Meterstanden controleren is zo goed als onmogelijk; Een nieuw EPC opmaken duurt minstens 15 maanden, aangezien de meetperiode 1 jaar duurt; Onvoldoende strikte richtlijnen voor de opmaak van het EPC; Met de huidige vrijheidsgraden die de energiedeskundigen hebben bij de opmaak van het EPC, in het bijzonder de bepaling van het beschermde volume, is het dikwijls niet mogelijk om een reproduceerbare waarde te berekenen. Ook het controleren van de auditlijsten is moeilijk omwille van de beperkte richtlijn; Binnen het VEA werd de voorbije jaren, omwille van de beperkte beschikbaarheid van personeel, geen prioriteit gegeven aan de kwaliteitscontroles voor het EPC voor publieke gebouwen. Voor het uitvoeren van controles ter plaatse was geen personeel beschikbaar. VOORSTEL

Vooraleer het handhavingskader verder kan worden geoptimaliseerd, is er nood aan striktere regels voor de opmaak van het EPC. Het uitbouwen van meer kwaliteitscontroles is gezien de moeilijkheid qua reproduceerbaarheid (in verband met de werkelijke energieverbruiken) en het tijdrovende karakter van de plaatsbezoeken, met het huidige personeelsbestand niet haalbaar.


128


BEREKENINGSMETHODIEK EN TOELICHTINGEN

5.1

STAND VAN ZAKEN

Voor de opmaak van het EPC voor publieke gebouwen wordt enkel rekening gehouden met de bruikbare vloeroppervlakte en het jaarlijks gemeten energieverbruik. Daarnaast moeten de energiedeskundigen een auditlijst invullen. Op basis van deze auditlijst worden de aanbevelingen op het EPC gegenereerd. Op de website zijn toelichtingen met betrekking tot de opmaak van het EPC (bv. het bepalen van de bruikbare vloeroppervlakte) en het invullen van de vragenlijsten te consulteren. Volgens de respondenten van de enquête geeft het EPC slechts in 1 op 3 gevallen een realistisch beeld geeft. De score op het EPC is volgens een aantal respondenten te positief. Ook andere aspecten zoals de kwaliteit van de inputgegevens, de complexiteit van de gebouwen (meerdere gebouwen of meerdere functies op één site …) komen naar voor als argument voor een onrealistisch EPC.

Figuur 72: Geeft het EPC publieke gebouwen een realistisch beeld? (Bevraging EPC publiek)


129

Deel F: Publieke gebouwen Alhoewel uit de bevraging blijkt dat de richtlijnen voor zowel de interne als de energiedeskundigen type C voldoende (77%) tot heel duidelijk (10%) zijn, stelt het VEA vast dat de huidige richtlijnen vrij veel ruimte voor interpretatie laten.

Figuur 73: Duidelijkheid richtlijnen opmaak EPC (Bevraging EPC publiek)

De auditlijsten zijn op bepaalde punten zeer uitgebreid en op andere punten dan weer zeer eenvoudig. Bovendien is er een zekere vorm van subjectiviteit mogelijk o.a. door de vraagstelling of er voldoende isolatie aanwezig is. De energiedeskundige kan deze vragen eerder gevoelsmatig beantwoorden, zonder daadwerkelijk de isolatie te moeten vaststellen of over bewijsstukken te moeten beschikken. Hierdoor kan de reproduceerbaarheid van de aanbevelingen in het gedrang komen. Wat voor de ene energiedeskundige voldoende isolatie is, is voor de andere energiedeskundige misschien niet voldoende. Technische kenmerken worden niet op een objectieve manier gevaloriseerd. De auditlijst bevat bovendien een aantal vragen over het gebruikersgedrag, zoals het doven van het licht bij het verlaten van een lokaal. Het is niet evident om als energiedeskundige hierover informatie te vinden. Er worden geen aanvaardbare bewijsstukken vastgelegd. Het kengetal is gebaseerd op de gemeten energieverbruiken, maar bij de indeling van de categorieën werd onvoldoende rekening gehouden met de bezettingsgraad, zoals gebruik van scholen enkel overdag of ’s avonds, de aanwezigheid van warme keukens of niet … Bovendien zouden volgens sommige gebruikers de gehanteerde referentiekengetallen niet realistisch zijn. Als er meerdere gebouwen zijn dan resulteert het samennemen van verbruiken en oppervlakten van verschillende gebouwen op dezelfde site, vaak in een niet‐representatief beeld. De gebouweigenschappen worden uitgemiddeld (bv. oude en nieuwe gebouwen samen, grote en kleine gebouwen samen, vaak gebruikt versus niet vaak gebruikt … ). Bovendien is het samennemen van de verbruiken en de oppervlakten moeilijker te controleren, zowel wat kwaliteits‐ als aanwezigheidscontroles betreft. Evaluatie energieprestatiecertificatieregelgeving – 2014

130

Deel F: Publieke gebouwen Het installeren van stookoliedebietmeters wordt niet altijd positief onthaald, vooral niet als de vervanging van de stookolieketel binnen een bepaalde termijn op het programma staat. In plaats van officiële tussentellers wordt ook vaak gevraagd of een andere meetmethode (bv. calorimeters) mag gebruikt worden, om het verbruik tussen verschillende gebouwen te kunnen opsplitsen. Slechts enkele deskundigen (14) geven concrete suggesties tot het verbeteren van de werkwijze, doch deze zijn niet eenduidig. Voornamelijk zijn ze gericht op het bijsturen van de auditlijsten (2). VOORSTEL

5.2

Op korte termijn stelt het VEA stelt voor om slechts een beperkt aantal aanpassingen aan de methodiek te onderzoeken:   

De aanpassing van de referentiekengetallen aan een meer realistische situatie. De laatste aanpassing aan de referentiekengetallen dateert namelijk al van 2008. De mogelijkheid om andere verbruiksgegevens te gebruiken, zoals data van de netbeheerders. De mogelijkheid om op meer frequente basis gegevens bij te houden en te evolueren naar een continue benchmark.

Op langere termijn stelt het VEA voor om de werkwijze voor de opmaak van het EPC voor publieke gebouwen en het EPC voor niet‐residentiële gebouwen af te stemmen. De auditlijst en het adviesluik moet worden herbekeken en afgestemd worden op het EPC voor niet‐residentiële gebouwen. Duidelijke richtlijnen voor de opmaak van het EPC, de berekening van de bruikbare vloeroppervlakte en het beschermde volume en de evaluatie van doorgevoerde maatregelen, zullen in overeenstemming met het EPC voor niet‐residentiële gebouwen worden opgesteld. Daarnaast moet bekeken worden op welke manier het EPC ook verder kan aangepast voor de invulling van artikel 5 ‘Voorbeeldfunctie van de centrale overheden’ van de richtlijn energie‐ efficiëntie.


131


WEBAPPLICATIE VOOR DE OPMAAK VAN HET EPC

Op de energieprestatiedatabank wordt voor de (kandidaat‐)energiedeskundigen type C en interne energiedeskundigen een webapplicatie ter beschikking gesteld voor de opmaak van het EPC voor publieke gebouwen. De energiedeskundigen type C en interne energiedeskundigen beschikken over de mogelijkheid om een dossier op te stellen, voorlopig te bewaren en definitief in te dienen. Via het menu‐item ‘nieuw’ kan een nieuw dossier voor een EPC ingevoerd worden. Bij aanmaak van een dossier moet eerst een bestemming en categorie van het gebouw aangeduid worden. Afhankelijk van de keuze worden de vereiste invoervelden, overeenkomstig de auditlijst van de keuze, opgeladen in per thema gegroepeerde tabbladen. Enkel de tabbladen met invoergegevens die relevant zijn voor de geselecteerde bestemming en categorie worden getoond. De webapplicatie wordt voldoende (66%) tot heel gebruiksvriendelijk (19%) bevonden, zo blijkt uit de enquête. Respectievelijk 8% en 3% van de respondenten vinden de webapplicatie eerder niet of helemaal niet gebruiksvriendelijk.

Figuur 74: Gebruiksvriendelijkheid webapplicatie (Bevraging EPC publiek)


132


CERTIFICAAT

7.1

BESCHRIJVING HUIDIG EPC EN AANBEVELINGEN

Het EPC bestaat uit twee luiken. Enerzijds wordt een kengetal berekend. Het kengetal drukt het verbruik uit, gemeten over exact één jaar, in verhouding tot de totale bruikbare vloeroppervlakte. Anderzijds bestaat het EPC uit een adviesluik waarin energiebesparende maatregelen worden voorgesteld. Het adviesluik van het certificaat bevat aanbevelingen voor de kosteneffectieve verbetering van de energieprestatie van het gebouw, die minstens betrekking hebben op de energiezorg, gebouwschil, warmteproductie en ‐verdeling, koudeproductie en ‐verdeling, sanitair warm water, ventilatie, verlichting en elektrische apparatuur. Daarnaast bevat het EPC de datum van opmaak van het EPC, de bestemming, het adres van het gebouw en de referentiewaarden met betrekking tot de geldende minimumeisen en de benchmarks, of een verwijzing ernaar. 7.2

EFFECT OP UITVOEREN VAN MAATREGELEN

Bij het EPC voor publieke gebouwen ligt de nadruk op het sensibiliserend karakter, zowel voor de overheidsdienst als voor de bezoeker. Voor publieke gebouwen wordt het EPC gebaseerd op de gemeten (werkelijke) energieverbruiken. Daardoor wordt een stimulans gegeven aan de overheidsdiensten en de publieke organisaties om hun energieverbruik op te volgen. Aan het adviesluik zijn geen verplichtingen verbonden: het is louter ondersteunend en informatief. Het EPC moet op een voor het publiek opvallende plaats worden uitgehangen en draagt op die manier bij tot het sensibiliseren van het brede publiek. 36% van de respondenten van de enquête antwoordt dat er naar aanleiding van het EPC energiebesparende maatregelen werden uitgevoerd, tegenover 59% ‘nee’ en 5% ‘geen antwoord’. De aanbevelingen moedigen eerder in beperkte mate aan tot het uitvoeren van energiebesparende maatregelen.


133


Figuur 75: Mate aanmoediging aanbevelingen (Bevraging EPC publiek)

Als reden waarom geen maatregelen werden uitgevoerd, wordt meestal verwezen naar de beperkte financiële middelen die de organisatie ter beschikking heeft. 7.3

BEGRIJPBAARHEID

In de online bevraging werd de duidelijkheid van het EPC bevraagd op gebied van aanbevelingen, energiescore en kleurenbalk. Over de kleurenbalk zijn weinig onduidelijkheden, slechts een kleine minderheid (voornamelijk bij de medewerkers van de publieke organisaties) vindt de kleurenbalk eerder niet (2%) tot helemaal niet (3%) duidelijk. De aanbevelingen daarentegen zijn bij zo’n 20% van de respondenten eerder niet tot helemaal niet duidelijk, voornamelijk dan bij de interne als de energiedeskundigen type C (25% ten opzichte van 16% bij de medewerkers van de publieke gebouwen, al heeft deze laatste categorie vaker ‘geen mening’ of ‘weet niet’ aangeduid).


134


Figuur 76: Duidelijkheid van het EPC bij publieke gebouwen (allen) (Bevraging EPC publiek)

Door slechts 20% van de respondenten worden suggesties tot verbetering van het EPC (het document zelf) gedaan, waarbij het flexibiliseren, uitwerken en prioriteren van de aanbevelingen naar boven komt als aandachtspunt. Bezoekers stellen ook zelden (23%) of nooit (69%) vragen over het EPC.


135

Deel F: Publieke gebouwen 7.4

VOORSTEL

AANPASSING VAN DE AANBEVELINGEN Door meer concrete en duidelijkere aanbevelingen zal het EPC meer aanzetten tot het uitvoeren van REG‐maatregelen. De maatregelen zullen afgestemd worden op het EPC voor niet‐residentiële gebouwen.

Figuur 77: Tevredenheid communicatie VEA (Bevraging EPC publiek)

Algemeen beschouwd is 72% van de respondenten tevreden tot uiterst tevreden over de communicatie van het VEA. Het minst tevreden zijn de energiedeskundigen type C en de medewerkers van de publieke organisaties. De respondenten vinden voornamelijk dat er méér, sneller en concreter gecommuniceerd moet worden. Aangezien het EPC in oorsprong vooral publieke organisaties alsook burgers wil sensibiliseren over rationeel omspringen met energie, kan het VEA een aantal maatregelen bekijken om dit meer in de verf te zetten, al dan niet via specifieke acties of een gerichte communicatie. Verder kunnen een aantal acties ondernomen worden om de communicatie naar de deskundigen te verbeteren.


136

Deel G: Energieprestatiedatabank DEEL G: ENERGIEPRESTATIEDATABANK 1

HUIDIGE WERKING

Sinds 2006 stelt het VEA de digitale centrale energieprestatiedatabank ter beschikking. De authenticatie en de autorisatie van de toegang tot deze energieprestatiedatabank verloopt door de elektronische identiteitskaart, het federaal burgertoken of het VO‐token (voor buitenlandse personen). Om een elektronische ontsluiting van de gegevens over de energieprestaties van gebouwen onder belanghebbenden mogelijk te maken, moet de energieprestatiedatabank uitgebouwd worden tot authentieke bron. Daarnaast moet de energieprestatiedatabank ook zoveel mogelijk authentieke bronnen aanspreken om te vermijden dat gegevens dubbel moeten worden opgevraagd. Een adequaat toegangs‐ en gebruikersbeheer is cruciaal. De energiedeskundigen type A mogen enkel toegang krijgen tot de databank als zij slagen voor het centraal examen. Om te vermijden dat onbevoegden toegang krijgen tot de databank en onterecht certificaten kunnen indienen, moet de kandidaat‐energiedeskundige zich eerst registreren als student. Studenten kunnen enkel proefcertificaten opmaken. Pas na het slagen voor het centraal examen geeft het VEA de studententoegang vrij en kan de energiedeskundige zich registreren op de databank als natuurlijk persoon of als rechtspersoon. Sinds begin juli 2013 is de energieprestatiedatabank voor de identificatie van personen gekoppeld met de Kruispuntbank der Sociale Zekerheid (KSZ) en met de Kruispuntbank der Ondernemingen (KBO). Bij aanmelden op de databank wordt de identiteit van bestaande en nieuwe gebruikers geverifieerd. Als de naam van de energiedeskundige in de databank niet overeenkomt met de officiële naam, wordt de persoon, na uitnodiging op een hoorzitting, de toegang tot de databank ontzegd. Medewerkers van dezelfde rechtspersoon beschikken over de mogelijkheid om, zowel in de certificatiesoftware als op de energieprestatiedatabank, dossiers en certificaten van hun collega’s te bewerken en te bekijken. Het dossier wordt steeds automatisch gekoppeld aan de medewerker van de rechtspersoon die de laatste wijzigingen heeft doorgevoerd. Een ander aspect van het gebruikers‐ en toegangsbeheer bestaat uit het verifiëren van de werkrelatie van de energiedeskundigen ten aanzien van een rechtspersoon. Onderzoek van de authentieke bronnen voor de unieke identificatie en de verificatie van de mandaten van gebruikers, bracht echter aan het licht dat er problemen zijn qua beschikbaarheid en datakwaliteit van de gegevensbronnen over de werkrelaties. Het VEA volgt de evoluties verder op. In afwachting van een koppeling kan het VEA manueel aangeven dat een bepaalde persoon geen medewerker meer is van de rechtspersoon. De betrokkenen zal enkel nog toegang hebben tot de persoonlijk opgestelde EPC’s voor de onderneming. De EPC’s van andere medewerkers van deze rechtspersoon zijn vanaf dan niet meer consulteerbaar. Tevens wordt via een manuele actie voorzien dat de gebruikersgegevens van deze registratie geen toegang meer bieden tot de certificatiesoftware zodat de persoon geen EPC’s meer kan opstellen als medewerker van deze rechtspersoon.


137

Deel G: Energieprestatiedatabank Ook wanneer een energiedeskundige naar aanleiding van handhavingsmaatregelen geschorst wordt of wanneer de erkenning als energiedeskundige ingetrokken wordt, kan dit aangeduid worden op de energieprestatiedatabank. De gevolgen van deze acties zijn gelijklopend als bij het verlaten van de rechtspersoon. De unieke sleutel van een EPC is het adres. Zoals verplicht door het CRAB‐decreet, maakt het VEA zowel op de energieprestatiedatabank als in de certificatiesoftware gebruik van CRAB, de authentieke bron van adressen binnen het Vlaamse Gewest. Wanneer voor eenzelfde adres twee of meer EPC’s worden opgesteld, wordt steeds automatisch de status ‘geldig’ toegekend aan het meest recente EPC. Oudere EPC’s krijgen de status ‘vervangen’. EPC’s die de geldigheidstermijn van 10 jaar overschrijden, zullen automatisch de status ‘vervallen’ toegekend krijgen. Ten gevolge van handhavingsprocedures met betrekking tot kwaliteit, kan het VEA beslissen om een ingediend EPC in te trekken. Tevens kan bij melding door de energiedeskundige type A van vergissing van adres een EPC de status ‘geannuleerd’ toegekend worden. Het toekennen van deze statussen wordt gelogd waarbij de opgave van de reden verplicht is. Enkel wanneer een EPC de status ‘geldig’ heeft, is het document via pdf beschikbaar voor de verantwoordelijke (of medewerker van dezelfde rechtspersoon) energiedeskundige. 1.1

EVALUATIE VAN DE ENERGIEPRESTATIEDATABANK

Eind 2011 voerde het VEA een online nulmetingsonderzoek uit bij de erkende energiedeskundigen type A, type C en interne energiedeskundigen met betrekking tot de tevredenheid over de werking van de energieprestatiedatabank. Deze nulmeting gaf volgende resultaten: 



Energiedeskundigen type A: o Beschikbaarheid energieprestatiedatabank  72,5% tevreden  12,1% ontevreden o Gebruiksvriendelijkheid energieprestatiedatabank  69,5% tevreden  14,7% ontevreden Energiedeskundigen type C en interne energiedeskundigen: o Beschikbaarheid energieprestatiedatabank  75,1% tevreden  10,1% ontevreden o Gebruiksvriendelijkheid energieprestatiedatabank  74,3% tevreden  11,2% ontevreden


138

Deel G: Energieprestatiedatabank Het onderzoek van TNS Dimarso van eind 2013 naar aanleiding van de algemene evaluatie bracht weinig tot geen opmerkingen van de verschillende types energiedeskundigen omtrent de functionaliteiten en beschikbaarheid van de energieprestatiedatabank aan het licht. Sinds de nulmeting in 2011 zijn zowel structurele, functionele als visuele aanpassingen ter optimalisatie van de energieprestatiedatabank doorgevoerd. In de zomer van 2014 zal een nieuwe tevredenheidsenquête gelanceerd worden over de functionaliteiten en werking van de energieprestatiedatabank. De resultaten zullen beschikbaar zijn tegen eind 2014. 1.2

VOORSTEL

ELEKTRONISCH HANDTEKENEN Momenteel moet de energiedeskundige het EPC afdrukken en ondertekenen. Het rechtsgeldige EPC bestaat dus enkel op papier en is niet digitaal beschikbaar op de energieprestatiedatabank. Het integreren van een digitaal tekenplatform op de energieprestatiedatabank wordt reeds enkele jaren onderzocht, maar de mogelijkheden van het generieke digitale tekenplatform dat binnen de Vlaamse overheid wordt aangeboden, voldoet momenteel nog niet aan de vereiste functionaliteiten van de energieprestatiedatabank. Zo is het nog steeds niet mogelijk om verschillende afzonderlijke documenten binnen 1 dossier in bulk te ondertekenen zonder dat deze gegroepeerd moeten worden tot 1 document of elk afzonderlijk geopend en digitaal ondertekend moeten worden. Deze beperking is in principe geen belemmering binnen de functionaliteiten van het EPC, maar gezien de energieprestatiedatabank een globaal platform is waarbinnen ook alle dossiers van de energieprestatieregelgeving (EPB) geïntegreerd zijn (en waar deze ontbrekende functionaliteit wel van belang is) wordt de integratie van het digitaal tekenplatform voorlopig nog uitgesteld. Daarnaast is het digitaal tekenen van documenten enkel mogelijk mits gebruik van een elektronische identiteitskaart en kaartlezer. Gezien authenticatie op de energieprestatiedatabank ook mogelijk is aan de hand van een federaal burgertoken, zou er een verschil in functionaliteit voorzien moeten worden. Dit zou ervoor zorgen dat gegevens niet op een uniforme manier beschikbaar zijn. De plannen van de federale overheid om het federaal burgertoken op termijn te schrappen en de intentie binnen het ontwikkelteam van het digitaal tekenplatform om de functionaliteiten voor het in bulk tekenen van verschillende afzonderlijke documenten te realiseren, zullen er voor zorgen dat deze functionaliteit op termijn geïntegreerd kan worden in de energieprestatiedatabank.


139

Deel H: Communicatie DEEL H: COMMUNICATIE 1

COMMUNICATIE OVER HET EPC VOOR RESIDENTIËLE GEBOUWEN

Via de bevragingen en interne brainstormsessies binnen het VEA werden in de huidige communicatie twee grote pijnpunten blootgelegd. 1.1

BEPERKT DRAAGVLAK BIJ HET GROTE PUBLIEK

Bij de invoering van het EPC in 2008 werd een grootschalige TV‐campagne gevoerd met als beeld “de autokeuring”. Naast deze eenmalige opstartcampagne verloopt de communicatie tot nu toe hoofdzakelijk via brochures, de website, nieuwsbrieven … met een beperkt budget. Intussen bestaat het EPC meer dan vijf jaar en is het tijd om, na de eerste fase van inburgering, meer aandacht aan het belang van het EPC als instrument om woningen te vergelijken en het uitvoeren van maatregelen te besteden. Uit de bevraging EPC residentieel, zowel online bij energiedeskundigen (864) als telefonisch bij makelaars (103), blijkt dat het draagvlak van het EPC voor bestaande woongebouwen bij het grote publiek eerder beperkt is. De verplichting om bij het te koop en te huur aanbieden van een wooneenheid over een EPC te beschikken, is algemeen bekend, zoals ook blijkt uit de aanwezigheidscontroles, maar het maatschappelijk belang van het EPC wordt veel minder onderschreven. Verkopers en verhuurders beschouwen de opmaak van het EPC als een zoveelste verplichting. De energiedeskundigen, de makelaars en de notarissen ondervinden hierdoor hinder bij hun werk: ze hebben het gevoel dat ze eigenaars moeten overtuigen van het belang van het EPC en vinden dat eerder een taak van de overheid. Een energiedeskundige verwoordde het als volgt: “Eigenaars, huurders … weten weinig of niets van het EPC. Ze weten alleen dat het verplicht is. Ze hebben bijna allemaal een heel negatief beeld van de certificaten, dit door het gebrek aan communicatie over het onbetwistbaar belang van het EPC. (…)”. Bovendien zijn makelaars ook van mening dat het EPC weinig reproduceerbaar is, dat de resultaten danig kunnen verschillen naargelang de energiedeskundige die het EPC heeft opgemaakt en dat het resultaat niet geheel betrouwbaar is.


140

Deel H: Communicatie 1.2

TEVREDENHEID ENERGIEDESKUNDIGEN OVER DE COMMUNICATIE VAN HET VEA

Voornamelijk uit de online bevraging bij de 864 energiedeskundigen bij energiedeskundige type A blijkt dat de energiedeskundigen niet volledig tevreden zijn over de manier van communiceren van het VEA naar hen toe. Dit slaat grotendeels op de technische informatie, zowel inhoudelijk als software‐technisch, die volgens de deskundigen te laat of te gefragmenteerd gecommuniceerd wordt. De energiedeskundigen verwachten tevens een frequentere communicatie.

Figuur 78: Tevredenheid over de communicatie (energiedeskundigen) (Bevraging EPC residentieel)


141

Deel H: Communicatie In het algemeen zijn de verschillende informatiekanalen goed gekend, behalve het algemeen telefoonnummer.

Figuur 79: Kennis van de communicatiekanalen (energiedeskundigen) (Bevraging EPC residentieel)

De tevredenheid over de verschillende communicatiekanalen is eerder laag bij de energiedeskundigen, voornamelijk wat betreft het telefonisch contact met het VEA.

Figuur 80: Tevredenheid over de communicatiekanalen (energiedeskundigen) (Bevraging EPC residentieel)


142

Deel H: Communicatie De website voor energiedeskundigen type A wordt frequenter geraadpleegd dan dat er vragen rechtstreeks aan het VEA worden gesteld.

Figuur 81: Bezoeken aan de website voor energiedeskundigen type A (linkerkolom) versus stellen van vragen aan het VEA (rechterkolom) (Bevraging EPC residentieel)

Zowel de algemene website www.energiesparen.be als de specifieke webpagina voor energiedeskundigen type A zijn goed gekend, bij respectievelijk 99% en 97% van de deskundigen. 25% is uiterst tot zeer tevreden over de algemene website. 10% is niet echt of helemaal niet tevreden over de algemene website. Over de website voor energiedeskundigen type A is 23% uiterst tot zeer tevreden, 12% is niet echt tot helemaal niet tevreden. Het VEA heeft als doelstelling om vragen per e‐mail binnen de vijf werkdagen te beantwoorden. In 2013 werden in totaal bijna 20.000 vragen gesteld. Bijna 5.000 vragen werden over het EPC gesteld. Daarmee is EPC, naast EPB, een van de belangrijkste onderwerpen. 97% van deze EPC‐vragen werden binnen de vijf werkdagen beantwoord. De gemiddelde beantwoordingstermijn bedroeg 3,3 dagen. Voor EPC wordt de opgelegde norm dus ruimschoots gehaald. Toch blijken de energiedeskundigen hiermee niet echt tevreden te zijn.

Figuur 82: Tevredenheid over de antwoorden van het VEA bij vragen van de energiedeskundigen type A (Bevraging EPC residentieel)


143

Deel H: Communicatie Energiedeskundigen wensen zo goed als onmiddellijk een antwoord op hun vraag. Zij uiten hun ongenoegen dat hun vragen niet op elk moment telefonisch kunnen beantwoord worden. Sommigen beweren zelfs onterecht dat er geen telefonische vragen over het EPC kunnen gesteld worden. Uit de bevraging blijkt dat in de top 10 van de aan te passen punten, vier punten betrekking hebben op een verbetering van de communicatie met name:    

’De energiedeskundigen meer feedback geven over de toepassing van regels en onduidelijkheden’; ‘Het verschaffen van tijdige en duidelijke antwoorden door het VEA bij toepassingsproblemen met het inspectieprotocol’; ‘De communicatie van het VEA met de energiedeskundigen verbeteren en uitbreiden’; ‘Wijzigingen van het inspectieprotocol beter communiceren’.

Uit de bevraging blijkt dat de voorkeur van de energiedeskundigen uitgaat naar communicatie via e‐ mail.

Figuur 83: Voorkeur communicatiekanalen (energiedeskundigen type A) (Bevraging EPC residentieel)

De energiedeskundigen menen dat de overheid te vaak negatief communiceert over het beroep van de energiedeskundigen en dat de perceptie werd gecreëerd dat alle energiedeskundigen cowboys zijn. “Alle energiedeskundigen werden op een bepaald moment voorgesteld als een bende sjoemelaars en 80% van de EPC’s was blijkbaar fout, dat helpt niet om mensen te overtuigen van het nut van een EPC (…)”


144

Deel H: Communicatie 2

COMMUNICATIE OVER HET EPC PUBLIEKE GEBOUWEN

Bij de opstart van het EPC voor publieke gebouwen werd een brochure gemaakt. Deze werd verdeeld naar een groot aantal publieke organisaties (5.800), op basis van verkregen adressenbestanden van het departement onderwijs, WVG, CJSM … Naar aanleiding van de aanpassing van het toepassingsgebied werd de brochure aangepast en opnieuw verstuurd naar een groot aantal betrokkenen. Vragen kunnen, net zoals voor het EPC voor bestaande woongebouwen, gesteld worden via de helpdesk. In de EPC‐nieuwsbrieven worden ook telkens een aantal items rond het EPC voor publieke gebouwen opgenomen. Algemeen beschouwd is 72% van de respondenten tevreden tot uiterst tevreden over de communicatie van het VEA. Het minst tevreden zijn de energiedeskundigen type C en de medewerkers van de publieke organisaties. De respondenten vinden voornamelijk dat er méér, sneller en concreter gecommuniceerd moet worden.

Figuur 84: Tevredenheid communicatie VEA over EPC publieke gebouwen (Bevraging EPC publiek)


145


COMMUNICATIE NAAR INTERMEDIAIREN

Momenteel worden de overlegmomenten teveel ad hoc georganiseerd, waardoor de betrokken partijen zich soms eerder geïnformeerd, dan gehoord voelen.

Figuur 85: Tevredenheid communicatie (makelaars) (Bevraging EPC residentieel)

In vergelijking met de energiedeskundigen zijn de communicatiekanalen bij makelaars ook minder goed ingeburgerd.


146


VOORSTELLEN OM DE COMMUNICATIE TE VERBETEREN

4.1

COMMUNICATIE NAAR HET GROTE PUBLIEK

Een grootschalige communicatiecampagne voeren kan het belang, het nut en de waarde van het EPC in beeld brengen. Belangrijk hierbij is dat de campagne voldoende wervend is, voldoende informatief en dat het een positief verhaal brengt. Zowel uit de evaluatie als uit schriftelijke en telefonische vragen blijkt dat burgers zich meer en meer vragen stellen over de toekomstige verplichtingen inzake energie in hun woning. “Zullen de aanbevelingen op het EPC verplicht worden? Zal ik nog kunnen verhuren/verkopen als ik een slecht EPC heb? Welke invloed heeft de dakisolatieverplichting op mijn verhuurmogelijkheden? Kan ik mijn huis nog verkopen zonder goede verwarmingsketel?“ In de communicatie moet er voldoende aandacht gaan naar het ‘globale plaatje’: het hebben van een EPC is geen doel op zich, het kadert in een ruimer geheel van beleidsmaatregelen om het energieverbruik in gebouwen te verminderen. EPC, EPB, BEN, milieuvriendelijke energieopwekking in een woning, woonbeleid, premies … zijn beleidsthema’s die op een bepaalde manier allemaal met elkaar verweven zijn. Het vastleggen van de BEN‐definitie voor bestaande gebouwen (zie Deel D: Het EPC voor residentiële gebouwen, hoofdstuk 8 BEN‐definitie voor bestaande woongebouwen) is een eerste stap in de verdere concretisering van de langetermijnvisie voor de renovatie van bestaande woongebouwen. Zodra deze BEN‐definitie voor bestaande woongebouwen beschikbaar is, kan een volledig traject voor de renovatie van de woning in kaart gebracht worden. Het EPC en het BEN‐advies kunnen hierbij een actieve rol vervullen. 4.2

COMMUNICATIE NAAR DE ENERGIEDESKUNDIGEN

Om de communicatie naar de energiedeskundigen te verbeteren, zullen diverse instrumenten worden ingezet. Verschillende voorstellen zullen op korte termijn kunnen worden gerealiseerd. A. I NDIVIDUELE MAILINGS Uit de bevraging blijkt dat de energiedeskundigen de voorkeur geven om via mailing gecontacteerd worden. In geval van aangekondigde problemen met de software, databank werden de energiedeskundigen hiervan momenteel via e‐mail ingelicht. Ook veelgemaakte fouten, of belangrijke wijzigingen aan het inspectieprotocol werden in het verleden gemaild naar het e‐ mailadres waarmee de deskundige zich geregistreerd heeft op de energieprestatiedatabank.


147

Deel H: Communicatie B. C OMMUNICATIE VIA DE ENERGIEPRESTATIEDATABANK Als alternatief van de individuele mailings, zou de energieprestatiedatabank als communicatiekanaal voor alle geregistreerde energiedeskundigen en studenten kunnen gebruikt worden. Het concept is vergelijkbaar met het principe van online‐bankieren waarbij na inloggen nieuwe of ongelezen berichten worden getoond. Voordelen hierbij zijn dat alle energiedeskundigen steeds de nodige informatie krijgen, problemen met spam worden vermeden en dat het VEA kan opvolgen wie de berichten opent of niet. Een belangrijk nadeel is uiteraard dat als de energieprestatiedatabank (onverwacht) onbeschikbaar is omwille van technische problemen er toch nog via andere kanalen gecommuniceerd moet worden (mailings of nieuwsbrief). Daarnaast zijn de energiedeskundigen verplicht om op regelmatige tijdstippen op de energieprestatiedatabank in te loggen. Voor energiedeskundigen die weinig tot niet actief zijn, kan dit een probleem vormen. Aangezien deze piste aanpassingen aan de energieprestatiedatabank vereist, zal een verder onderzoek samen met de IT‐outsourcer nodig zijn om de mogelijkheden, de timing en het budget in kaart te brengen. C. W EBSITE Zowel op de specifieke webpagina voor energiedeskundigen type A als op het algemene luik van de website is er reeds een pagina voor nieuwtjes voorzien. Een opfrissing van de lay‐out kan een nieuwe boost geven aan deze pagina. Het VEA zal in het najaar van 2014 een vernieuwde website lanceren. Bij de uitwerking van de nieuwe website wordt getracht om de navigatie, de toegankelijkheid en de duidelijkheid te verbeteren, zowel voor de energiedeskundigen als de burgers. De tool ‘test uw EPC’ zal in overleg met de gebruikers en stakeholders uitgebreid worden met bijkomende informatie die moet toelaten om het kengetal op het certificaat gericht te positioneren ten aan zien van het bestaande gebouwenpark. D. O PTIMALISEREN FAQ’ S , HELPDESK … Om de communicatie naar de energiedeskundigen te verbeteren, zal het VEA de veelgestelde vragen stelselmatig verder uitbreiden en voorbeelden uitwerken. De nieuwe veelgestelde vragen zullen duidelijk gemarkeerd worden op de website en zullen via een mailing bekend worden gemaakt. Een permanente telefonische dienstverlening voorzien is met de huidige personeelsbezetting niet mogelijk. E. I NFOSESSIES VOOR ENERGIEDESKUNDIGEN Naar analogie met de EPB‐verslaggeverssessies zullen op regelmatige basis en bij belangrijke wijzigingen aan de regelgeving, de handhaving, enz. sessies voor energiedeskundigen type A en C georganiseerd worden.


148

Deel H: Communicatie 4.3

COMMUNICATIE‐ACTIES NAAR INTERMEDIAIREN

Enerzijds om de informatiedoorstroming te verhogen, maar evenzeer om de perceptie te verbeteren, wordt voorgesteld om een structureel overleg met intermediairen, zoals de immosector, de notarissen , in te plannen.


149

Deel I: Ondersteuning vanuit het VEA DEEL I: ONDERSTEUNING VANUIT HET VEA Begin 2014 werkten binnen het VEA 9,95 VTE aan de verschillende sleutelprocessen voor de energieprestatiecertificatieregelgeving. Iets minder dan de helft van het personeel (4,05 VTE) wordt ingezet voor de handhaving van de energieprestatiecertificatensystemen. Hieronder vallen volgende processen:  

Handhaving aanwezigheid en advertentieplicht (2 VTE) Handhaving waarheidsgetrouwe rapportering door de energiedeskundige (2,05 VTE)

De overige personeelsleden (5,9 VTE) werken aan het verder uitbouwen en ontwikkelen van de methodieken, de softwares en de energieprestatiedatabank. Verder gaat een niet onbelangrijk deel van de personeelsinzet ook naar de ondersteuning van de implementatie van de EPC’s.      

Bewaken van de kwaliteit van de opleidingen voor energiedeskundigen (0,3); Het verder uitwerken van de berekeningsmethodieken voor energieprestatiecertificatensystemen (1,45); Het verder uitbouwen van de certificatiesoftwares (1,2 VTE); Het verder uitbouwen van de energieprestatiedatabank inzake energieprestatiecertificatensystemen (0,3 VTE); Het monitoren, evalueren, verder uitwerken en optimaliseren van energieprestatiecertificatieregelgeving (1,5); Thematische informatieverstrekking ter ondersteuning van de implementatie van energieprestatiecertificatensystemen (1,15 VTE).

de

de de de

Vanaf midden 2014 daalt het personeelsbestand met 0,8 VTE. Dit heeft vooral een weerslag op de handhaving van de kwaliteit.


150

Referenties REFERENTIES  

 



CYX, W., RENDERS, N., VAN HOLM, M., VERBEKE, S., ‘Scientific report IEE Tabula ‐ Typology Approach for Building Stock Energy Assessment‘, 2011 BIO INTELLIGENCE SERVICE, RONAN LYONS AND IEEP (2013) Energy performance certificates in buildings and their impact on transaction prices and rents in selected EU countries, Final report prepared for European Commission (DG Energy) X, ERA vastgoed barometer 2014, http://www.era.be/OverERA/NewsLetter?mailId=225&categoryId=2&serviceId=7 X, Het EPB‐certificaat “Openbaar gebouw”, http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/IF_Energie_CertificatPEB_NL.PDF?langtype =2067 X, Achat – Location: Les bâtiments affichent leur consommation d’énergie, http://energie.wallonie.be/fr/vendre‐acheter‐louer‐un‐batiment.html?IDC=7234


151

Vlaams Energieagentschap. Evaluatie van de energieprestatiecertificatieregelgeving

Recommend Documents