Visionaire zorg in New York

| B.I. Buijck, E. van Elst, C.A.M. Goverde, M.E. Eekhoudt, J.E. ter Harmsel, J.P. Geelhoed, I.L. Voogd

Studiereis Utrechtse studenten Verplegingswetenschap

Visionaire zorg in New York Zes studenten van de masteropleiding Verplegingswetenschap van de Universiteit Utrecht maakten vorig jaar november een studiereis naar New York om daar in vier verschillende zorginstellingen kennis en ervaringen uit te wisselen. Zij ervoeren dat voor het leveren van kwaliteit niet zozeer geld en andere middelen, maar vooral een visie op de zorg van belang is.

Het is tegenwoordig voor verpleegkundigen bijna vanzelfsprekend om op één of andere wijze met kwaliteit van zorg bezig te zijn. Individueel en op teamniveau kan met aandacht voor de patiënt, creativiteit en innovatief denken veel gedaan worden om die kwaliteit te verbeteren. Op organisatieniveau zijn veel instellingen bezig met het verkrijgen van een kwaliteitscertificering om de kwaliteit van zorg in kaart te brengen en te verbeteren. Studenten Verplegingswetenschap leren in hun studie hoe ze de kwaliteit en doelmatigheid van de verpleegkundige zorg kunnen handhaven en verbeteren (UMC Utrecht, 2005). Dat kan door de bekende en geëigende paden te betreden, maar ook, en misschien nog wel meer, door buiten deze paden te gaan. Sinds het studiejaar 2007-2008 is het voor studenten van de Utrechtse masteropleiding Verplegingswetenschap mogelijk in het kader van het keuzeonderwijs een studiereis maken. Omdat wij meer wilden weten over de verpleegkundige beroepsuitoefening en de gezondheidszorg in de Verenigde Staten, hebben we ervoor gekozen een studiereis naar New York te maken om daar in diverse instellingen kennis en ervaringen uit te wisselen. Het combineren van een literatuurstudie met interactief contact zou naar ons idee een verdieping kunnen opleveren van in de literatuur beschreven inzichten. De uitwisseling ter plaatse leek ons een goede manier om de Nederlandse en Amerikaanse praktijk met elkaar te vergelijken.

Voorbereiding Tussen de eerste ideeën voor de studiereis en de reis zelf lagen maanden van voorbereiding.

30 |

20592_4 TvZ_0308.indd 30

Dat de docenten het idee van een studiereis ondersteunden was een grote stimulans voor het vele werk dat verricht moest worden. Er werden drie centrale doelen gesteld voor de reis: (1) persoonlijk ervaren van cultuurverschillen en overeenkomsten tussen de verpleegkundige beroepsuitoefening in Nederland en in New York en omstreken, (2) positionering als verpleegkundige en verplegingswetenschapper, door activiteiten in Nederland en New York, en (3) verdieping en verbreding aanbrengen in de individuele leerdoelen. Deze doelen zouden we behalen door in gesprek te gaan met verpleegkundigen, beleidsmakers en managers in de bezochte instellingen. In samenwerking met prof.dr. Lilly ShortridgeBaggett van de Pace University in New York werd een gevarieerd en interessant programma samengesteld. We bezochten de Pace University, twee algemene ziekenhuizen met een Magnet status: Elmhurst Hospital Centre en Stamford Hospital, en twee instellingen voor ouderenzorg: Kendal on Hudson en Morningside House. Een bijzondere innovatie in ziekenhuizen in de VS is de mogelijkheid een ‘Magnet status’ te behalen. Deze wordt gekenmerkt door de 14 zogenoemde Magnet krachten (zie kader De Magnet krachten op p.33). Het bijzondere van deze ziekenhuizen is, dat zij ook in tijden van personeelsschaarste verpleegkundigen weten aan te trekken en te behouden. Magnet Hospitals willen door een uitstekend personeelsbeleid en empowerment van verpleegkundigen een hoge kwaliteit van zorg bieden, geleverd door goed opgeleide verpleegkundigen (Van de Pasch & Van der Kruk, 2007;

Vlnr. Jean, bewoonster van Kendal on Hudson, Eric van Elst, Bianca Bu

Van der Peet, 2008). Zij kiezen voor empowerment van verpleegkundigen omdat die gezien worden als de lijm die het zorgsysteem bij elkaar houdt. Het bezoeken van Magnet Hospitals in de VS mocht dan ook in het programma niet ontbreken. In de voorbereidingsfase van de studiereis bezochten drie van ons het verpleegkundig symposium ‘De verpleegkundige kracht! In magneetziekenhuizen maken verpleegkundigen het verschil’, dat werd georganiseerd door het VU medisch centrum en TvZ. Met de informatie van het boeiende symposium en de uit de literatuur opgedane kennis hadden we voldoende zelfvertrouwen om de dialoog en discussie aan te gaan met vakgenoten in de Magnet Hospitals in de VS. We wilden niet alleen kennis en ideeën opdoen in de VS maar ook presentaties geven over Nederlandse thema’s: onderzoeksprocessen, de leerwerkplaats, kleinschalig wonen en het verpleegkundig proces. Ook maakte ieder van ons een poster op A1-formaat over het eigen afstudeeronderzoek. Deze posters, die gepresenteerd werden binnen de Pace University en de verschillende instellingen, zouden leiden tot boeiende discussies met vakgenoten. Wij werden daarbij kritisch ondervraagd over onze keuzes binnen de onderzoeksopzet. Opvallend was daarbij de Amerikaanse focus op ‘outcomes’ van interventies en innovaties.

TvZ | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2008 nr. 3

03-03-2008 10:37:21

DEELNEMERS AAN DE STUDIEREIS Bianca Buijck, verpleegkundige en onderzoeker, Stichting Voor Regionale Zorgverlening (SVRZ), Zeeland Eric van Elst, verpleegkundige, Ittmannshof, Nunspeet Dr. Claudia Gamel, docent masteropleiding Verplegingswetenschap UMC Utrecht Drs. Kees Goverde, senioradviseur Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en docent masteropleiding Verplegingswetenschap UMC Utrecht Mirelle Eekhoudt, stafmedewerker kwaliteit, ErasmusMC, Rotterdam Annelies ter Harmsel, verpleegkundige Orthopedie/ Traumatologie, Deventer Ziekenhuis Jeannette Verkerk-Geelhoed, adviseur Kwaliteit en coördinator Klinische Paden Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Irma Voogd, medium care verpleegkundige Neurochirurgie/Orthopedie, Martini Ziekenhuis, Groningen

ca Buijck, Annelies ter Harmsel, Mirelle Eekhoudt, Kees Goverde, Irma Voogd, Claudia Gamel, Jeannette Geelhoed

Elmhurst Hospital Centre Het eerste ziekenhuis dat we bezochten was het Elmhurst Hospital Centre in Queens. Dit ziekenhuis heeft een unieke positie in New York. Het is het enige gemeenteziekenhuis van New York dat de Magnet status heeft bereikt. Elmhurst Hospital Centre heeft 525 bedden en is het drukst bezochte ‘Level I’ traumacentrum van deze metropool. Een ‘Level I’-status houdt in dat alle benodigde specialisten en apparatuur zeven dagen per week, 24 uur per dag beschikbaar zijn. Daarnaast zijn er eisen voor het minimale aantal behandelde ernstig gewonde patiënten. Ook moet een ‘Level I’- traumacentrum een regionale functie hebben, een wetenschappelijk onderzoeksprogramma en een voorloper zijn in educatie op het gebied van trauma’s en preventie (www.westmeadtrauma.org, 3-1-2008). We kregen een rondleiding en konden spreken met verpleegkundige afdelingshoofden en verpleegkundigen van de meest gespecialiseerde afdelingen van het ziekenhuis, namelijk chirurgie, traumacentrum, pediatrie, geriatrie en psychiatrie. Op deze afdelingen zijn veel innovaties, zoals signaleringskaarten en computergestuurde verbandvoorraadsystemen geïmplementeerd in de dagelijkse zorgpraktijk. Deze innovatieve praktijk van de verpleegkundigen en het ziekenhuis is door het American Nursing Credentialing Centre (ANCC), beloond met een Magnet status, de


20592_4 TvZ_0308.indd 31

erkenning van verpleegkundige excellentie. De Magnet status wordt in de instellingen die deze status hebben, gezien als een belangrijk hulpmiddel voor de professionalisering van de verpleegkundige beroepsgroep. Interdisciplinaire samenwerking en teamleren Een mooi voorbeeld van verpleegkundige excellentie binnen het Elmhurst Hospital Centre is de bijzondere aandacht die uitgaat naar interdisciplinaire relaties, een van de 13 krachten van een magneetziekenhuis. In de interdisciplinaire samenwerking liggen kansen voor verpleegkundigen om een duidelijke, stevige positie in te nemen in de patiëntenzorg. Op het symposium ‘De verpleegkundige kracht!’ vroeg key note spreker Ludo Meyers zich af of verpleegkundigen vertegenwoordigd zijn in interdisciplinaire comités of ‘vormen ze een eigen clubje’. Onder meer deze vraag vormde een basis om in gesprek te gaan met verpleegkundigen en leidinggevenden in New York, over hoe zij omgaan met interdisciplinaire samenwerking en het leren in teams. Verpleegkundigen werken immers in een complexe omgeving, waar zij zorg verlenen en begeleiding bieden aan patiënten met sterk uiteenlopende ziektebeelden. Volgens Huber (1991) is leren het product van informatieverwerking en kenniscreatie. Wanneer dit plaatsvindt in de context van samenwerking in teams, is er sprake van teamleren. Door het

versterken van teamleerprocessen wordt meer kennis gegenereerd en wordt de effectiviteit van een team in het omgaan met complexe situaties vergroot. Om te kunnen teamleren zijn gemeenschappelijke doelen, visies, normen, waarden en samenwerking nodig (Senge, 1992). Met het werken in teams kunnen doelen behaald worden die iemand alleen niet kan bereiken, bijvoorbeeld taken waar veelzijdige kennis, speciale vaardigheden en attitudes voor nodig zijn. Een leidinggevende van de afdeling psychiatrie sprak over drie teammodellen in de interdisciplinaire samenwerking: (1) het interdisciplinaire team waarin de expertise van de verpleegkundigen en andere disciplines wordt samengebracht, (2) het multidisciplinaire team waarin samenwerking op de voorgrond staat en (3) het transmultidisciplinaire team, dat nog een stapje verder gaat en waarbij van elkaar leren door ‘cross-over’ van kennis centraal staat. Voor de leidinggevende van de psychiatrieafdeling is het transmultidisciplinaire teammodel de ideaalsituatie. In het beleid van Elmhurst Hospital Centre is veel aandacht voor interdisciplinaire samenwerking. Ieder heeft een eigen, duidelijk omschreven taak en er wordt benadrukt dat het belangrijk is om naar elkaar te luisteren, respect te hebben voor elkaar en dezelfde taal te spreken in letterlijke en figuurlijke zin. Alleen al onder de medewerkers worden 109 verschillende talen gesproken. Dat betekent dat er ook cultuurverschillen zijn en daardoor verschillende waarden en normen. Dat leidt in de praktijk soms tot problemen. Verpleegkundigen vinden het ook moeilijk om feed-

| 31

03-03-2008 10:37:22

Het zorgmodel van Planetree | Jos Kersten

Planetree is een cliëntgericht zorgmodel, dat gebaseerd is op

tie, natuurlijk daglicht, contact met de natuur, muziek en positieve aflei-

twaalf pijlers die te rangschikken zijn onder de noemers ‘betere

ding. Stromend water en kunst zijn zichtbaar in de entree en de verschil-

zorg’, ‘een helende omgeving’ en ‘een gezonde organisatie’.

lende gebouwen. Door het wegnemen van architectonische grenzen, zoals balies, stimuleert het interieur de betrokkenheid van cliënt en familie.

1

8

het individu staan voorop en dat zie je in al het denken, handelen en de

de omgeving van de cliënt is essentieel voor een goede fysieke en gees-

besluitvorming. Cliënten voelen zich welkom en serieus genomen. Mede-

telijke gezondheid. Planetree organiseert en stimuleert de betrokkenheid

werkers spreken mensen aan met hun naam en zijn met hun aandacht bij

van de omgeving zoveel mogelijk. Mensen staan het liefst midden in het

de cliënt en diens specifieke situatie.

leven ondanks ziekte of ouderdom. Daarom is er ongelimiteerd bezoek

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Echt contact maken, luisteren naar wat nodig is en aandacht voor

Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol Ondersteuning door familie, vrienden, mantelzorgers en anderen uit

mogelijk, ook op de IC, en zijn familie en vrienden welkom, ook bij inEigen keuze en verantwoordelijkheid door informatie en educatie

2

grijpende procedures en reanimatie. Het mantelzorgprogramma maakt

Cliënten hebben de mogelijkheid om meer over hun ziekte en ge-

het mogelijk dat mantelzorgers intensief deelnemen aan de zorg voor de

zondheid te leren en de regie te nemen over hun eigen zorg en welzijn.

cliënt, tijdens en na de opname.

Ze krijgen hun eigen dossiers aangeboden en uitgelegd en kunnen aantekeningen maken over hoe ze zich voelen. Mogelijke behandelingen worden respectvol uitgelegd en cliënten hebben en maken keuzes.

9

Tevreden cliënten Zorgverleners leveren graag de mensgerichte zorg waar cliënten be-

hoefte aan hebben, omdat ieder mens een uniek individu is met eigen

3

Uitstekende behandeling en zorg

voorkeuren, waarden en behoeften. Processen worden rondom cliënten

De (medische) kwaliteit van zorg is belangrijk: up-to-date weten-

georganiseerd.

schappelijke kennis, technologie en logistiek dragen bij aan de genezing en veiligheid van de cliënt.

10

Gezond eten, drinken en bewegen

4

woorden, waardering, ondersteuning, persoonlijke ontwikkeling, interes-

Eten en drinken is niet alleen essentieel voor een goede gezondheid,

se in de cliënt als persoon, collegialiteit en goede communicatie. Plane-

maar kan ook zorgen voor een gevoel van zich geborgen voelen en ge-

tree verbetert de werving en het behoud van professionals en motiveert

nieten. Planetree instellingen bieden gezonde en smakelijke maaltijden

de medewerkers.

Tevreden en gemotiveerde medewerkers Medewerkers werken in een positief klimaat met duidelijke ant-

en zorgen voor gezonde keuzes in restaurants. Mantelzorgers en familieent klaar te maken. Er zijn bewegingsprogramma’s zoals fitness, Tai Chi

11

of yoga om cliënten te helpen op hun eigen manier de gezondheid van

medewerkers, goede professionals, meer vrijwilligers en bovenal tevre-

hun lichaam te bevorderen.

den cliënten, leiden tot een gezonde organisatie met gezonde financiële

leden krijgen gelegenheid om in de keuken het favoriete eten van de cli-

Gezonde financiële resultaten Lager personeelsverloop, minder ziekteverzuim, enthousiaste

resultaten.

5

Aanvullende zorg en zingeving

te verhogen. Belangrijk is dat de mens achter de cliënt zich goed voelt en

12

de regie houdt. Dat betekent dat er keuzes geboden worden. In de prak-

mentatie daarvan aan een unieke positie. Binnen de eigen organisatie

tijk waarderen zowel cliënten als medewerkers aanvullende zorg: massa-

ontstaat een elan waarbij het goede wordt gewaardeerd en vernieuwin-

ge, ruimtes voor persoonlijke rituelen en spiritualiteit, therapeutische

gen effectief worden ingevoerd. Planetree vereenvoudigt samenhangende

aanraking, haptonomie, reiki, gebruik van aroma’s, drummen, accupunc-

strategische en operationele opties. Planetree overbrugt vaak tegenstel-

tuur en de aanwezigheid van huisdieren.

lingen door de aandacht voor de inhoudelijke zin en noodzaak van zorg.

Er wordt zoveel als mogelijk is gedaan om de kwaliteit van het leven

Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden Zorginstellingen werken met de Planetree filosofie en de imple-

Het verbetert ook de reputatie van de instelling bij externe belangheb-

6

Menswaardige technologie

benden en maakt de organisatie deel van een groter geheel dat mensge-

Technologie staat in dienst van de professional en de cliënt. Belang-

richte zorg waarmaakt, in woorden en in daden.

rijk is dat de technologie zodanig wordt gebruikt dat de verbinding van de cliënt met zichzelf en zijn sociale omgeving optimaal blijft. Menswaardige technologie komt tot uiting in efficiënte, belevingsgerichte operatiekamers en open MRI-scanners met rustgevende muziek, maar ook in een leesbaar, elektronisch patiëntendossier en lotgenotencontact via internet.

Inmiddels zijn wereldwijd 113 instellingen lid van Planetree, waarvan het overgrote deel in de Verenigde Staten. Op het lijstje ‘international mem-

Architectuur en interieur leveren een bijdrage aan gezondheid en

7

bers’ staan naast drie Canadese organisaties alleen nog drie Nederlandse

heling

organisaties genoemd: het Orbisconcern in Sittard, de Zuster Kueterstich-

De fysieke omgeving is belangrijk voor gezondheid en heling. Elk gebouw

ting in Schagen en het Geminiziekenhuis in Den Helder.

is vriendelijk, licht, rustgevend en uitnodigend. Bij het ontwerpen ervan staat menswaardigheid voorop. Er is aandacht voor geluid, goede ventila-

32 |

20592_4 TvZ_0308.indd 32

Zie voor meer informatie: www.planetree.nl en www.planetree.org.


03-03-2008 10:37:23

back te geven. Ze voelen zich binnen een team soms (nog) niet veilig genoeg om zaken als geschilpunten en fouten bespreekbaar te maken, omdat ze er niet de schuld van willen krijgen. Het leren van elkaar wordt daardoor bemoeilijkt. In Elmhurst Hospital Centre worden daarom activiteiten ontplooid die gericht zijn op het bespreekbaar maken van geschilpunten en fouten door medewerkers. Zo is er bijvoorbeeld een hotline om anoniem problemen te melden en ook worden problemen besproken tijdens een teamoverleg. Door er samen over te praten blijken er gezamenlijk oplossingen te worden gevonden die een breed draagvlak hebben. Veilige cultuur Leidinggevenden geven over het algemeen aan dat veel aandacht uitgaat naar samenwerking en teamleren, maar dat ze daar nog een flinke slag in te slaan hebben. Zij hebben als opdracht een werkklimaat te creëren waarin verpleegkundigen zich veilig voelen, kunnen samenwerken en continu de kwaliteit van zorg willen verbeteren. Hiervoor is een open, proactieve cultuur noodzakelijk. Voorwaarde hiervoor is een veilige cultuur waarin verpleegkundigen hun fouten kunnen toegeven en daarmee van elkaar kunnen leren (Buijse, 2007). Het creëren van een veilige cultuur heeft de volle aandacht van de leidinggevenden in de bezochte ziekenhuizen in New York. Momenteel is het grootste probleem dat die veilige cultuur (nog) niet ervaren wordt. Een drietal redenen is hiervoor genoemd. De eerste is dat

Elmhurst Hospital Center is het drukst bezochte level I traumacenter van New York.

het risico dat je wordt aangeklaagd behoorlijk groot is. Ook spelen de grote culturele verschillen een rol: in veel culturen is het niet gebruikelijk om je collega feedback te geven. En ten slotte is er eerder sprake van individualisme dan van werken in teamverband. Op managementniveau lijkt een ieder ervan doordrongen dat het creëren van een veilige cultuur essentieel is voor veilige zorg. De vertaling naar de werkvloer wordt als een uitdaging gezien.

DE MAGNET KRACHTEN 1

Kwaliteit van verpleegkundig leiderschap

2

Organisatiestructuur

3

Managementstijl

4

Personeelsbeleid en –programma’s

5

Professionele zorgmodellen

6

Kwaliteit van zorg

7

Kwaliteitsverbetering

8

Consultatie en middelen

9

Autonomie

10 De gemeenschap en het ziekenhuis 11 Verpleegkundigen als opleider 12 Imago van de verpleging 13 Interdisciplinaire relaties 14 Professionele ontwikkeling Bron: http://nursecredentialing.org/ancc/magnet/ forces.html, 3-12-2007.


20592_4 TvZ_0308.indd 33

Patiëntveiligheid Een veilige cultuur is essentieel om veilige zorg te kunnen leveren. Ook in de Nederlandse ziekenhuizen is ‘veilige zorg’ de laatste jaren een speerpunt in het beleid geworden, met als voornaamste notie ‘patiëntveiligheid’. Patiëntveiligheid valt onder de zesde Magnet kracht, ‘kwaliteit van zorg’. De verpleegkundigen van Elmhurst Hospital Centre positioneren zich op het gebied van patiëntveiligheid met de signaleringskaarten. In het ontwikkelen daarvan wordt veel energie gestoken. De aanzet komt meestal van verpleegkundigen uit de praktijk. Een voorbeeld is ‘de vallende sterren’ op de afdeling geriatrie. Wanneer uit een assessment blijkt dat ouderen een verhoogde kans hebben om te vallen, wordt een kaart met het symbool van een blauwe vallende ster naast hun kamerdeur op de muur ge-

plaatst. Deze ouderen krijgen ook een blauw polsbandje om, zodat alle medewerkers in het ziekenhuis weten dat zij een verhoogd risico hebben om te vallen. Dit maakt het verminderen van de valincidenten een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle medewerkers in het ziekenhuis. Andere kaarten hebben als doel om de patiënt te laten meedenken in de zorg die gegeven wordt. In Elmhurst Hospital krijgt iedere patiënt spelregels op schrift waaraan hij of zij zich dient te houden. De spelregels lopen uiteen van het niet op sokken mogen lopen tot waarschuwen van de verpleegkundige wanneer de patiënt een bloeding ontdekt. Het plaatsen van signaleringskaarten is ver doorgevoerd in Elmhurst Hospital Centre. Op iedere afdeling zijn kaarten met tips en aanbevelingen terug te vinden op de wanden, tot in de kleinste details uitgewerkt en op maat gemaakt voor de betreffende afdeling. Het maakt de zorg inzichtelijk en toetsbaar voor patiënt en medewerkers. Waakzaamheid lijkt echter geboden om te voorkomen dat door de veelheid en diversiteit de positieve werking ervan afneemt.

Stamford Hospital Het tweede bezochte ziekenhuis met een Magnet status is het Stamford Hospital in Connecticut. Dit is een opleidingsziekenhuis met 305

| 33

03-03-2008 10:37:23

bedden en specialisaties op het terrein van oncologie, cardiologie, gynaecologie en orthopedie. In het Stamford Hospital staat ‘sharing common vision on excellence’ centraal, wat vertaald kan worden als ‘delen van een gezamenlijke visie op uitmuntendheid’. Ons werd verteld dat er veel energie aan wordt besteed om de medewerkers de ‘Magnet taal’ te leren spreken. Hiermee wordt bedoeld dat zij de Magnet krachten moeten kennen en de visie uitdragen. Om draagvlak voor Magnet-accreditering te creëren en te vergroten is een aantal activiteiten ontwikkeld. Er worden bijvoorbeeld lunches georganiseerd, waar gesproken kan worden over de visie en speerpunten van de organisatie en waar verbinding tussen de verschillende disciplines kan worden gezocht. Voor dat doel is ook een speciaal lied geschreven, de ‘Magnet Song’. Planetree Bijzonder aan het Stamford Hospital is de combinatie van de Magnet status en Planetree erkenning. De missie van het ziekenhuis is het bieden van een ruime diversiteit aan gezondheidszorgservices van hoogstaande kwaliteit. Evidence based geneeskunde en het bieden van complementaire zorg gaan daarbij hand in hand. Een instelling kan een Planetree erkenning krijgen van de Stichting Planetree wanneer ze voldoet aan de twaalf componenten van het door Planetree opgestelde zorgmodel (zie kader op p. 32). Stichting Planetree streeft er met dit model naar, zorginstellingen te ondersteunen bij het organiseren en verlenen van betekenisvolle zorg voor zowel de cliënt als diens naasten. Dat zou moeten leiden tot menselijker zorg waarin de patiënt en professional zich veilig voelen en waarin het prettig werken is (www.planetree. nl, 30-11-2007). In de Planetree zorgfilosofie staat betekenisvolle zorg centraal en er is aandacht voor de verbondenheid en zorgrelatie tussen patiënt en professional. Een voorbeeld van het hand in hand gaan van reguliere geneeskunde en complementaire zorg kwam van een beoefenaar van Reiki. Tijdens een contact van deze zorgverlener met een client kwam een arts binnen voor een behandelingsgesprek. Deze arts verontschuldigde zich voor het feit dat hij ongelegen kwam en zei dat hij op een later moment terug zou komen. Opvallend was ook de inrichting van het ziekenhuis. Geen lange witte gangen en steriel aandoende ruimten, maar gangen en ruimtes die ingericht waren met het doel comfort en

34 |

20592_4 TvZ_0308.indd 34

Kendal on Hudson is een luxueus ouderenresort met 222 appartementen

een geborgen omgeving te bieden: een houten lambrisering tegen de muren, in warme tinten gelakte deuren, mooie prenten en schilderijen. Complementaire zorg als keuze Het Planetree model legt de nadruk meer op de cliënt en zijn omgeving dan op de professional. Het model biedt verpleegkundigen een kans om binnen de multidisciplinaire hiërarchie een eigen vakinhoudelijk kennisdomein op te bouwen, gebaseerd op de unieke zorgrelatie tussen verpleegkundige en patiënt. Zo nemen verpleegkundigen die zich toeleggen op het verlenen van complementaire zorg een bijzondere positie in binnen het Stamford Hospital. Deze vorm van zorg wordt door sommige professionals als omstreden gezien, maar veel patiënten zijn er erg tevreden over (Mulder, Grypdonck & Van Meijel, 2007; Van de Pasch, 2007). Bedlegerige patiënten kunnen kiezen uit diverse soorten massage en zijn hier erg tevreden over, zij ervaren ontspanning. Complementaire zorg wordt in Stamford als een waardevolle aanvulling op de reguliere zorg beschouwd.

Kendal on Hudson We bezochten ook twee instellingen voor ouderenzorg: Kendal on Hudson, een particuliere instelling, en Morningside, een instelling voor minder bedeelden. In Kendal on Hud-

son, Westchester County, wordt een vanuit Nederlandse optiek innovatief concept voor ouderenzorg in praktijk gebracht. Kendal on Hudson is een instelling van de Kendal Corporation, die private, non-profit, ketenzorg (aanleunwoningen, verzorgingshuis en verpleeghuis) biedt aan welgestelde ouderen in een aantal locaties in diverse staten in Noord Amerika. Centraal in de visie van de Kendal Corporation staan levenslang leren, een cultuur van geven en een ‘outreach-programma’ rond ouderenzorg in overeenstemming met de principes van de ‘Religious Society of Friends’ (Quaker filosofie). Kendal on Hudson is een luxueus ouderen-resort met 222 appartementen op een plaats die het best te vergelijken valt met een landgoed, met een prachtig uitzicht over de rivier de Hudson. Ouderen dienen zich in te kopen op basis van een rekenmodel waarin variabelen als leeftijd, geslacht en levensverwachting worden meegenomen. Daarnaast moet een maandelijkse bijdrage betaald worden. De instelling biedt levensloopbestendige woon/zorgvormen. De appartementen zijn niet in eigendom, men koopt alleen het recht om er te blijven wonen. (www.kohud.kendal.org, 15-12-2007) Empowerment en activering van bewoners is een belangrijke taak van de verpleegkundigen. Zo is er een rijk verenigings- en activiteitenleven dat opgezet is in samenwerking met de


03-03-2008 10:37:27

ouderen. Vitale ouderen geven bijvoorbeeld fitnessles aan medebewoners en de bewoners hebben een overdekt zwembad tot hun beschikking. Onze rondleiding werd door één van de bewoners gegeven. Bij ons bezoek aan Kendal on Hudson kwam het beeld naar voren van een organisatie met een duidelijke positionering op de gezondheidszorgmarkt van New York en omstreken. Dat medewerkers er graag werken blijkt uit het verloop: dat is er bijna niet.

Morningside House We brachten ook een bezoek aan Morningside House, een in The Bronx gelegen verpleeghuis van de organisatie Aging in America. Deze organisatie richt zich op ketenzorg aan minder bedeelde ouderen in wat wij in Nederland ‘prachtwijken’ zouden noemen. Vanuit Morningside House wordt revalidatietherapie, medische en sociale dagopvang en thuiszorg geleverd in een viertal wijken in New York. Het verpleeghuis heeft 386 bedden voor verpleeghuiszorg aan zowel psychogeriatrische als somatische cliënten. We kregen een rondleiding in het verpleeghuis en konden er van gedachten wisselen met verpleegkundigen en mensen op sleutelposities in de instelling. Ook konden we er presentaties geven over kleinschalig wonen en het verpleegkundig proces, twee onderwerpen waarin de Nederlandse verpleegkunde deskundigheid en expertise heeft opgebouwd.

afdelingen flatscreen televisies geplaatst waar naargelang de situatie op de afdeling beelden op worden afgespeeld. Wanneer het bijvoorbeeld erg onrustig is op de afdeling worden beelden uitgezonden van de zee of van bossen. De beelden worden ook gebruikt om bewoners te oriënteren in tijd: ’s morgens wordt een zonsopgang getoond en ’s nachts een sterrenhemel. Verder wordt de wereldwijde hit Nintendo Wii gebruikt om bewoners te laten bewegen, bijvoorbeeld in een bowlingcompetitie. Ook YouTube heeft zijn plek gevonden binnen het verpleeghuis. Het wordt gebruikt voor reminiscentie. (www.aginginamerica.org, 15-12-2007). Snoezelen Een in het oog springend implementatieproject in Morningside House betreft de van oorsprong Nederlandse innovatie snoezelen. Het is voor het verpleeghuis financieel niet mogelijk een kant-en-klare snoezelruimte in te richten. Men maakt zich echter sterk om ook met weinig middelen op creatieve wijze snoezelen mogelijk te maken. Zo ontwikkelden de verpleegkundigen een snoezelkar waarmee verpleegkundigen en activiteitenbegeleiders op de kamers van de bewoners kunnen snoezelen. Een sterk punt bij al deze ontwikkelingen is de samenwerking met Pace University. Innovaties worden vaak eerst getoetst door middel van wetenschappelijk onderzoek alvorens ze breed worden geïmplementeerd in de instelling.

kwaliteit van zorg te omschrijven, waardoor de geboden zorg toetsbaar wordt. Tijdens ons bezoek aan New York is ons wel duidelijk geworden dat erkenning van de instelling door een Magnet of Planetree erkenning ook belangrijk is als marketinginstrument. Op het gebied van ouderenzorg vielen ons de verschillen tussen arm en rijk op. Voor het leveren van kwaliteit van zorg is echter niet alleen de mate waarin men over geld en middelen beschikt belangrijk, maar vooral de visie die men heeft. Dat is wat de vier bezochte instellingen in ieder geval gemeen hebben: visie op kwaliteit van zorg en zorgverlening door creatieve en visionaire medewerkers. De studiereis heeft ons geholpen om met een frisse en bredere kijk de Nederlandse uitdagingen te bezien. Buiten de bekende paden treden en in contact komen met beroepsgenoten bood ons de kans inspiratie op te doen voor ons werk in de Nederlandse gezondheidszorg. ■

Nawoord De foto’s bij dit artikel zijn gemaakt door de deelnemers aan de studiereis.

Literatuur Buijse, R. (2007). Veilig melden: van theorie naar praktijk. TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 117 (4), 27-29.

Aging in America Aging in America ondersteunt onderzoek en innovatie op alle mogelijke manieren dankzij voortrekkers als Dr. William T. Smith, Joseph J. Tomaino, MS, RN en Michael Jendreski, EdM, MS. William Smith is president van Aging in America en directielid van de ‘International Association of Homes and Services for the Ageing’ (IAHSA). Joseph Tomaino is vice-president van Aging in America en docent verpleegkunde aan de Lienhard School of Nursing van de Pace University in New York en daarnaast de voorzitter van de Tomaino groep die zich bezighoudt met het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Michael Jendreski zet zich binnen Aging in America in voor onderzoek naar toepassingen van technologie in de (verpleegkundige) zorgverlening aan psychogeriatrische zorgvragers. In Morningside House wordt veel aandacht besteed aan het gebruik van domotica. Zo zijn er in de gangen op de psychogeriatrische


20592_4 TvZ_0308.indd 35

Conclusie Verbeteren van de kwaliteit van zorg is soms mogelijk met simpele oplossingen, soms is er meer voor nodig. Het is afhankelijk van de omstandigheden waaronder de zorg verleend wordt, maar vooral ook van de medewerkers die deze zorg uitvoeren. Het interactieve contact met inspirerende Amerikaanse verpleegkundigen, beleidsmakers en zorgmanagers heeft ons tijdens onze studiereis naar New York een beter beeld gegeven van de wijze waarop verpleegkundigen in New York hun beroep positioneren binnen de gezondheidszorg en de kwaliteit van de zorg helpen verbeteren. Ons viel op met welke trots, energie en kracht de verpleegkundigen spreken over hun beroep. Velen van hen kun je verpleegkundige leiders noemen die een voortrekkersrol vervullen binnen hun organisatie en daarom ook een voorbeeld zijn voor anderen. De Magnet status en Planetree erkenning bieden een kader om de voorwaarden voor

Huber, G.P. (1991). Organizational Learning: The Contributing Processes and Literatures. Organization Science 2 (1), 88-115. Mulder, E., Grypdonck, M. & Van Meijel, B. (2007). Complementaire zorg: aanvulling op de reguliere therapie. TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 117 (11/12), 14-17. Pasch, T van de (2007). Professioneel verplegen en complementaire zorg. TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 117 (11/12) 10-13. Pasch, T. van de & Kruk, T, van der (2007). Magneetziekenhuizen. TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 117 (9), 20-21. Peet, R. van der. Magneetinstellingen: iets voor Nederland? TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 118 (1), 17-20. Senge, P.M. (1992). De Vijfde Discipline. De kunst en praktijk van lerende organisaties. Schiedam: Uitgeverij Scriptum Books. UMC Utrecht (2005). Vervroegde accrediteringsaanvraag masteropleiding Verplegingswetenschap, Utrecht.

| 35

03-03-2008 10:37:29

Visionaire zorg in New York

Recommend Documents