Visie Bibliotheekwerk Gemeenten Brummen & Voorst 2013-2015
Vastgesteld 4 april 2013 Bestuur Bibliotheek Brummen/Voorst
Inleiding Het ‘eigen’ beleidsplan van Bibliotheek Brummen/Voorst heeft een geldigheid t/m 2010. Vanaf 2011 is veel gesproken en geschreven over de toekomstvisie van de bibliotheken. Dat gebeurde op velerlei vlak: in het kader van bezuinigingen, gesprekken met wethouders en ambtenaren, gesprekken met onderzoeksbureaus en in gesprekken met andere bibliotheken. Naar aanleiding van aangekondigde bezuinigingen is door de gemeenten Brummen en Voorst opdracht gegeven voor een onderzoek door Acta Cultuur naar de toekomst va n bibliotheekwerk in deze beide gemeenten. De toekomst van het bibliotheekwerk in de gemeenten Brummen en Voorst: Meer met minder…. is het resultaat van dit onderzoek dat leidde tot het (concept)beleidskader. Ondertussen groeide de samenwerking tussen een aantal bibliotheken op de Veluwe, die besloten om Blauwe Brug opdracht te geven voor onderzoek naar de opbrengsten van samenwerking. De visie Modern bibliotheekwerk, minder kosten is daar het gevolg van. Een bibliotheekorganisatie haakte af en een andere organisatie sloot aan. Blauwe Brug kreeg een vervolgopdracht en schreef de gezamenlijke visie Meerjarenvisie en Organisatie Veluwerand Bibliotheken. Bibliotheek Noord-Veluwe, Bibliotheek Nijkerk, Cultura Ede en Bibliotheek Brummen/Voorst geven in dit rapport hun toekomstvisie weer. In deze rapporten is dus een consistent beeld te vinden van de beleidsvisie van Bibliotheek Brummen/Voorst, maar voor de duidelijkheid wordt in dit document beknopt weergegeven wat die visie specifiek voor de gemeenten Brummen en Voorst inhoudt. Missie en visie Bibliotheek Brummen/Voorst is dé basisvoorziening, inspiratiebron en ontmoetingsplek voor lezen, leren en informeren. Als kernwaarden zijn te formuleren: betrouwbaar, toeg ankelijk en betrokken. Samen met Veluwerand Bibliotheken worden kwaliteit en continuïteit gewaarborgd, innovatieve en technologische slagkracht vergroot, optimale efficiency bereikt en wordt gezamenlijk geanticipeerd op ontwikkelingen. Strategische lijnen Leesbevordering voor kinderen tot 12 jaar is een belangrijk speerpunt. Met het onderwijs wordt onderzocht of het concept Bibliotheek op School een goed middel is om kinderen aan het lezen te krijgen en houden. In 2013 zullen in de dorpen Voorst en Terwolde de eerste Bos’en geopend worden op de basisscholen. In de gemeente Voorst zullen de scholen Bibliotheek op School mede moeten bekostigen uit de budgetten die de gemeente o.a. voor taal- en leesbevordering beschikbaar stelt. Met Peuterspeelzalen en Kinderdagverblijven wordt gezocht naar mogelijkheden om Boekstart uit te breiden. Met de Agrarische school voor vmbo en mbo AOC wordt een leesbevorderingstraject ingezet dat zal leiden tot inrichten van een bibliotheek op school en ondersteuning op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid door de bibliotheek.
In de komende jaren groeit de bibliotheek van fysieke bibliotheek naar hybride bibliotheek, een bibliotheek die naast het fysieke boek ook digitale dienstverlening naar tevredenheid van de klant aanbiedt. Een terugtredende overheid dwingt de bibliotheek om naar alternatieven op financieel gebied te zoeken: besparen door samenwerken en andere/hogere inkomsten. Maatschappelijk ondernemen vraagt om marktgericht, klantgericht en ondernemend handelen. Op een ‘derde’ plek (na thuis en werk/school) wil men ontmoeten, leren, werken of verblijven. De laagdrempelige en inspirerende mogelijkheden van de bibliotheek lenen zich hier bij uitstek voor. De gemeente Brummen vraagt om een breder pakket producten op cultureel gebied dan de gemeente Voorst. In beide gemeenten faciliteert de bibliotheek diensten van externe organisaties door het beschikbaar stellen c.q. verhuren van ruimte en middelen. Bibliotheek Brummen/Voorst werkt hierin samen met Volksuniversiteit Stedendriehoek, Dutch University College, De Boekensteun, Boekenvrienden, Culturele Stichting Brummen. In de gemeente Brummen wordt daarnaast door de bibliotheek actief geprogrammeerd en dat resulteert in een door de inwoners gedragen cultureel centrum. Inwoners en organisaties bieden hun culturele en informatieve kennis aan via de bibliotheek door het geven van lezingen, workshops en cursussen. Bibliotheek Brummen/Voorst heeft gekozen voor overgang naar de winkel/retailformule volgens het voorbeeld van de zgn. Whitebox. Realisatie van dit concept zal in Brummen en Eerbeek plaatsvinden op het moment dat nieuwe huisvesting betrokken wordt. In Twello zal dit gebeuren op het moment dat een nieuwe medehuurder gevonden is. Elementen uit he t concept kunnen eerder gerealiseerd worden. Spreidingsbeleid en huisvesting In de samenwerking met de Veluwse bibliotheken is sprake van een gelaagde opbouw van bibliotheken: - hoofdvestigingen; - stand-alone bibliotheken; - samenwerkingsbibliotheken; - maatwerkbibliotheken. In het werkgebied van Bibliotheek Brummen/Voorst zijn geen hoofdvestigingen te vinden, bibliotheken die een centrale rol vervullen in het samenwerkingsverband. Twello, Eerbeek en Brummen zijn stand-alone bibliotheken, bibliotheken die streven naar samenwerking onder een dak, maar zelfstandig blijven bestaan als dat niet mocht lukken. Op het moment dat een bibliotheek een goede samenwerkingspartner heeft gevonden, kan
de kwantitatieve dienstverlening (openingsuren) fors uitgebreid worden. De bibliotheek kan onbemand, maar met toezicht, open. In Twello zal de bibliotheek op het Marktplein gevestigd blijven, maar bij voorkeur wordt een partner gevonden die het pand mede bewoont. In Eerbeek is jarenlang gepoogd een kulturhus danwel MFC van de grond te krijgen. Dat lijkt niet te gaan lukken. De bibliotheek onderzoekt in deze periode de mogelijkheid om huisvesting te betrekken in het gebouw van de Stichting Welzijn Brummen, Tjark Riks. Of dat leidt tot kostenbesparing op de huisvestingslasten valt nog te bezien, maar inhoudelijke samenwerking moet leiden tot een betere aansluiting van de dienstverlening op de wensen van de bevolking. Facilitaire samenwerking zal zorgen voor besparing. In Brummen is de situatie vergelijkbaar met Eerbeek. Een eigen pand dat verkocht kan worden, waarna met de opbrengst een multifunctioneel gebouw gecreëerd kan worden (Plein 5). In Brummen zijn bovendien meer opties voor samenwerking. In Twello, Eerbeek en Brummen zal in overleg met het onderwijs bekeken worden of het zinnig is in deze kernen bibliotheken op scholen te huisvesten. Uiteraard heeft dat consequenties voor de dienstverlening in de bibliotheken zelf. Met het sluiten van de uitleenposten in Voorst en Terwolde kent Bibliotheek Brummen/Voorst geen samenwerkingsbibliotheken meer. Bibliotheek Brummen/Voorst kent momenteel al verschillende soorten maatwerkbibliotheken, maar dat zullen er in deze beleidsperiode wel meer worden. In de gemeente Brummen is een bibliobushalte, in de gemeente Voorst zijn acht bibliobushaltes waarvan er twee door Coda-Apeldoorn worden geëxploiteerd. In overleg met het onderwijs zullen deze bibliobushaltes vervangen worden door Bibliotheken op School. Aangezien er in totaal maar 35 volwassen leden gebruik maken van de zeven haltes, lijkt het niet zinnig om naast Bibliotheek op School nog aparte dienstverlening in de kernen aan te bieden. Maar in overleg met vertegenwoordigers uit de kernen kan blijken dat die alternatieve bibliotheekdienstverlening wel wordt aangeboden. In Voorst en Terwolde worden in 2013 afhaalpunten in de dorpshuizen ingericht. De bibliotheek brengt via internet gereserveerde boeken naar deze punten en haalt ingeleverde materialen weer op. Bij succes zal gekeken worden naar uitbreiding. In samenwerking met Mens & Welzijn wordt onderzocht of het mogelijk is om binnen het project ‘De ontmoeting’ boeken aan te bieden aan ouderen in Voorst en Terwolde. Facilitair Beleid Opschaling is het credo. Zo mogelijk landelijk (bestellen en inwerken media, digitale dienstverlening), evt provinciaal (collectioneren, bibliotheekautomatisering) en als het niet anders kan regionaal (websitebeheer, marketing, financieel beleid, kwaliteitszorg). In de komende jaren zal met name op deze terreinen schaalvoordeel en dus financieel voordeel behaald moeten worden. Medewerkers Grote veranderingen staan voor de deur. Na de introductie van alleen-werken in 2012
teneinde forse verruiming van de openingstijden mogelijk te maken, zal in de komende jaren nog meer aanpassingsvermogen van de medewerkers worden gevraagd. Als voorbereiding op de introductie van de winkelformule zal een uitgebreide training plaatsvinden. Van de medewerker wordt een nog opener, dienstverlenender houding verwacht. De medewerker is te vinden op de werkvloer en niet achter een balie. Traditionele vakonderdelen als selectie en collectie zullen worden uitbesteed. De meeste bibliotheken in de provincie Gelderland zetten gezamenlijk een team op dat voor al deze bibliotheken de aanschaf van materialen verzorgt. In 2013 zal in een maatschap de backoffice Veluwerand Bibliotheek opgericht worden. Binnen deze maatschap zullen specialisten werkzaam zijn voor de vier organisaties. Het betreft medewerkers die op educatief en ondernemend terrein diensten verrichten, marketing en kwaliteitszorg, websitebeheer en de digitale bibliotheek. De medewerkers zullen worden gedetacheerd. De directeuren sturen door verdeling van portefeuilles de maatschap aan. Onderzocht gaat worden of verdere voordelen te behalen zijn door het delen van management. Ondersteuning op HRM-gebied zal de komende jaren afgenomen worden van de Rijnbrinkgroep. Innovatie Innovatie is noodzaak om op de veranderende vraag van de klant in te spelen. Een kleine organisatie als Bibliotheek Brummen/Voorst lukt dat niet alleen. Dat is, naast efficiencyvoordeel, de belangrijkste reden om te kiezen voor samenwerking op horizontaal en verticaal vlak. Bibliotheek Brummen/Voorst heeft jaarlijks een vast budget gereserveerd voor innovatie. Dit budget zal worden aangewend om de gezamenlijk backoffice mogelijk te maken. In de afgelopen drie jaar is het volgende gerealiseerd: Waas-website Aanbod e-readers E-books via Bibliotheek.nl Bereslim Virtueel CJG mbv G!DS Workshops Mediasmarties Workshops Twitter Deelname provinciaal tarief Lean&mean werken volgens Vanguard-methode Boekstart Bibliotheek van Verhalen: kofferleners Participatie Volksuniversiteit Stedendriehoek Alleenwerken Afhaalpunten Voorst en Terwolde Presentatie met jaarkalenders In ontwikkeling Boekstart in de kinderopvang
Samenwerking VMBO/MBO Bibliotheek op School Gezamenlijke Backoffice VeluwerandBibliotheken Aanbod ouderen in kleine kernen De Ontmoeting Retailconcept Begroting 2013 100/4713 speciale projecten 400/4780-4940 BOS etc 200/4780 BOS etc
€ 10.000 € 52.600 € 5.600
Wanneer? 2013 Bibliotheek op School Voorst en Terwolde Afhaalpunt Voorst en Terwolde Bibliotheek op School AOC Boekstart in kinderopvang Training medewerkers retail Provinciaal centraal collectioneren BackOffice Veluwerand
2014 Bibliotheek op School locaties bibliobus ‘De ontmoeting’ kleine kernen gemeente Voorst
2015 Bibliotheek op school in grotere kernen
Herinrichting Twello
Nieuwbouw Brummen en Eerbeek
Documenten De toekomst van het bibliotheekwerk in de gemeenten Brummen en Voorst: Meer met minder…. Acta Cultuur bv, december 2011 Beleidskader bibliotheekwerk in de gemeenten Brummen en Voorst 2013-2016 (concept) Acta, mei 2012 Modern bibliotheekwerk, minder kosten Blauwe Brug, december 2011 Meerjarenvisie en Organisatie Veluwerand Bibliotheken Blauwe Brug, oktober 2012
