verzorgers,

BILINGUAL Aan: ouders/verzorgers van TTO-leerlingen Hofstad Lyceum Den Haag, april 2013 Beste ouders/verzorgers, U hebt vorig jaar een nieuwsbrief van mij moeten missen. Excuses daarvoor. Drukte op school en persoonlijke omstandigheden zijn daarvan de oorzaak. Ik hoop dat deze nieuwsbrief uw nieuwsgierigheid naar alles wat er zich rondom het TTO afspeelt, bevredigt. Opnieuw vertel ik u welke activiteiten zich in het TTO voordoen en opnieuw wat de school voor plannen heeft met het tweetalig onderwijs in de bovenbouw. Communicatie / Communication Met enige regelmaat komt het voor dat bepaalde informatie u niet of heel laat bereikt. Zeer geregeld denk ik dat het plezierig zou zijn wanneer ik de ouders/verzorgers van de leerlingen van een bepaalde klas of van de complete TTO-afdeling per e-mail zou kunnen bereiken. B.v. wanneer het gaat om een uitnodiging voor een avond, informatie over een reis of iets dergelijks. Ik vind het in deze tijd ook om economische redenen interessant om allerlei informatie niet meer op papier maar via e-mail of via de website te verspreiden. Vandaar mijn verzoek of u mij uiterlijk 26 april a.s. uw e-mailadres(sen) wilt sturen, voorzien van een korte mededeling van wie u de vader/moeder/verzorger bent. Ik maak daar bestanden van aan en ga u per e-mail van informatie voorzien. Dit is om die reden de laatste nieuwsbrief die u van mij op papier krijgt. Met ingang van komend schooljaar ga ik ook uitnodigingen voor avonden of informatie over reizen/activiteiten per e-mail verspreiden. Ik zal er ook voor zorgen dat met ingang van deze nieuwsbrief alle info over TTO ook op de website van school te vinden is. U vindt die informatie (o.a. alle eerdere nieuwsbrieven) dan onder , . Het is dan wel aan u ervoor te zorgen dat uw e-mailadres correct is en dat uw inbox niet overloopt met andere berichten. Verandert u uw e-mailadres dan verzoek ik u dringend mij daarover te informeren. Aantallen leerlingen / number of students Dit is het 10e jaar dat we tweetalig onderwijs op Hofstad Lyceum hebben. Komend schooljaar willen we dat uiteraard vieren. Meer informatie daarover volgt later. Met veel enthousiasme zijn we in 2003 begonnen met een eerste lichting leerlingen. Hoeveel leerlingen hebben dat tweetalig onderwijs gevolgd? • in 2003 46 leerlingen • in 2004 58 • in 2005 75 • in 2006 104 • in 2007 148 • in 2008 172 • in 2009 185

• in 2010 196 • in 2011 168 • in 2012 167 van de ca. 940 leerlingen. Bij het TTO zijn momenteel 27 docenten betrokken en een aantal ondersteunende collega’s. In 2006 werden we al gecertificeerd als Junior Bilingual School. Of we het Europees Platform vragen ons als Senior Bilingual School te certificeren, wordt het komend schooljaar duidelijk. Het is op dit moment niet duidelijk of deze erkenning opweegt tegen alle (financiële) beperkingen van deze status. De eisen die het EP aan het toekennen van deze status verbindt, vragen behoorlijke financiële offers van de school en daarmee ook van u, ouders/verzorgers. Belangrijk voor het verkrijgen van toegang tot buitenlandse universiteiten of opleidingen waar Engels de voertaal is, is het IB-certificate, niet zo zeer het TTO Senior School certificate. Beoordeling / Assessment Onlangs hebt u het 2e cijferrapport gekregen. Daarbij trof u ook een rapport aan waarop de TTO-docenten een oordeel gaven over het gebruik van het Engels van uw kind. Bij dit rapport hebt u ook een brief gekregen waarin u een toelichting kunt vinden op duit rapport. Aan alle docenten die hun vak in het Engels geven, hebben we gevraagd een oordeel te geven over het enthousiasme en de frequentie waarmee uw kind zich van het Engels bedient. Dus niet alleen tijdens de les in het contact met de docent maar ook wanneer leerlingen onderling aan het werk zijn of wanneer leerlingen in de wandelgangen iets vertellen over het weekend of de vakantie. Ouders vragen zij wel eens af wanneer wij van hun kind verwachten dat hij/zij Engels spreekt. Het antwoord daarop is heel simpel: in principe ALTIJD! (Natuurlijk alleen tijdens een TTO-les) Van harte hoop ik daarom dat u uw kind hierin wilt stimuleren. Leerlingen die TTO volgen, moeten het als een natuurlijke uitdaging zien -en moeten het ook leuk vinden!- om zoveel mogelijk Engels te spreken. Op het moment dat het voor uw kind een last wordt, moeten u en wij ons afvragen of uw kind op de goede plek zit. TTO in de bovenbouw In de onderbouw ligt het accent heel sterk op het volgen van lessen in het Engels. Dat leidt ertoe dat in de derde klas alle lessen in het Engels worden gegeven, behalve de lessen voor de vakken Nederlands, Frans en Duits. In de bovenbouw gaat dat sterk veranderen: omdat we onze leerlingen moeten voorbereiden op een Nederlandstalig vwo-examen schakelen veel vakken over naar het Nederlands. Om TTO toch een stevig onderdeel van de opleiding te laten zijn, verwachten we m.i.v. het komend schooljaar dat leerlingen de volgende activiteiten in het Engels doen: Uiteraard de lessen Engels voor het vernieuwde IB-programma en in ieder geval de lessen maatschappijleer in 4 en 5 vwo. Daarbij komen de stage in 5vwo (zie hieronder) en het profielwerkstuk in 5/6vwo(zie hieronder) Gemeenschappelijke reizen in TTO-verband staan niet meer op het programma. Daarnaast krijgt iedere TTO-leerling in de eerste week van het schooljaar een persoonlijk overzicht van de praktische opdrachten die hij/zij dat schooljaar in het Engels moet doen. Dit vraagt van leerlingen die aan dit programma meedoen heel wat. Docenten verwachten dat leerlingen er plezier in hebben opdrachten, verslagen en werkstukken in het Engels te schrijven en literatuur in het Engels te lezen. Als dat plezier ontbreekt, moet een leerling overwegen te stoppen met TTO. De beloning volgt in ieder geval aan het einde van 6vwo: het certificaat voor het vak Engels van het IBdiploma waardoor leerlingen niet deel hoeven te nemen aan het toelatingsexamen Engels dat op Engelssprekende universiteiten en colleges wordt georganiseerd en waarvoor buitenlandse studenten moeten slagen. Daar komt natuurlijk het gemak dat IB-studenten hebben van hun opleiding bij het moeten bestuderen van Engelstalige vakliteratuur die tegenwoordig ook bij Nederlandstalige opleidingen standaard bestudeerd moet worden. Stilzwijgend en als er geen bijzondere omstandigheden zijn, gaan we ervan uit dat leerlingen vanuit TTO3 doorstromen naar de TTO-groep in de bovenbouw. Wanneer er redenen zijn om anders te kiezen wil ik u vragen mij dat zo spoedig mogelijk te laten weten.

Inhoud van het IB-programma in klas 4, 5 en 6 Een veel voorkomend misverstand is dat het IB-programma net zo iets is als een Anglia- of Cambridgeexamen. Bij die examens worden taalvaardigheden als lezen, luisteren, spreken en schrijven op een internationaal erkend niveau getoetst en beoordeeld. Dit geldt niet voor het IB-programma en bijbehorend examen. Het IB-programma traint heel andere 'skills', nl 'skills' die leerlingen nodig hebben bij iedere universitaire studie, zoals analytisch denken en het geleerde combineren tot nieuwe eigen creatieve uitingen, hetzij gesproken, hetzij geschreven. Daarbij zijn bewustwording van taal als medium en welke middelen je kunt inzetten met taal om iets bewust te bereiken, een essentieel onderdeel van het programma. Wat dit betreft zou het IB-programma voor iedere leerling met universitaire belangstelling een heel nuttige voorbereiding zijn. Sinds dit schooljaar is het IB-programma vernieuwd: het accent ligt nu nog meer dan voorheen op de inhoud en op het analytisch denken. Dat maakt het vak EN/IB zwaarder dan voorheen. Bij het onderdeel waar taal wordt beoordeeld, gaat het niet om fluency of grammaticale correctheid, maar of de juiste taal voor de juiste opdracht wordt gebruikt (het zogenoemd 'register'). Voorbeeld: voor een ingezonden brief naar een krant hanteer je een ander soort taal dan voor een flyer over een schoolfeest. De leerlingen vanT3A en 4ENIB krijgen tijdens de les nog helder uiteen gezet wat het IB-programma in klas (4,) 5 en 6 omvat. Op dinsdag 23 april is er een speciale informatie-avond voor ouders van 4ENIB en hun ouders over het tweetalige programma in jaar 5 en 6. U ontvangt hiervoor nog een aparte uitnodiging. Toegang tot het IB-programma / Admittance to the IB programme Toegang vanuit 4vwo tot het IB-programma in 5 en 6vwo hebben leerlingen die: - in 3 of 4vwo een diploma Anglia Masters of een diploma Anglia Proficiency met Distinction hebben behaald, - een als goed beoordeeld verzoek om toegelaten te worden tot het IB-programma hebben geschreven; aan het eind van 4vwo schrijven de leerlingen deze brief in het Engels aan de rector van Hofstad Lyceum, - een 7,0 gemiddeld hebben voor het vak EN en ENt en/of - een gunstig advies van de docentenvergadering hebben gekregen bij de bevordering naar 5vwo. Junior School / Senior School Tweetalige scholen kunnen worden onderverdeeld in Junior Schools en Senior Schools. Als school word je gecertificeerd als Junior School wanneer het Europees Platform (EP) van mening is dat het programma voldoet aan zekere minimum eisen. Dit houdt o.a. in dat minimaal 50% van de totale zesjarige opleiding in het Engels verloopt. In 2007 werd Hofstad Lyceum erkend als Junior School. Je kunt erkend worden als Senior School wanneer ten minste 1100 uur van het totale programma in 4, 5 en 6vwo Engelstalig is. Bovendien moeten leerlingen deelnemen aan het IB-examen Engels. Aan beide eisen voldoet het programma. Waarom dan toch twijfel over het aanvragen van een Senior School-status? Omdat het EP graag ziet dat ook vakken als CKV, sport, ANW, soms geschiedenis, soms biologie in het Engels worden gegeven. Die eisen leggen een claim op het rooster waar op basis van de huidige aantallen TTO- leerlingen moeilijker aan te voldoen is. We moeten ons als school afvragen of we ons aan die eisen willen aanpassen en zo ja, ten koste van wat? Het belangrijkste is dat TTO-leerlingen kunnen deelnemen aan het IB-examen Engels waarmee zij toegang hebben tot opleidingen waar Engels de voertaal is, zonder dat zij aan voorexamens deel hoeven te nemen. Bovendien blijkt het grote voordeel van een TTO-opleiding bij vrijwel alle Nederlands HBO- en universitaire opleidingen waar steeds meer studieliteratuur Engelstalig is. Stage V5 / Internship V5 In de projectweek (de week voorafgaand aan de herfstvakantie) doen leerlingen uit V5 een stage van tenminste 30 uur bij een Engelssprekende organisatie (hetzij in Nederland, hetzij in het buitenland). Leerlingen moeten deze stage zelf organiseren. Lukt het leerlingen niet deze stage te organiseren in genoemde week dan moeten zij die stage organiseren in één van hun vakantieweken. Voordat het schooljaar in V6 begint, moet deze stage hebben plaatsgevonden. Van hun stage schrijven leerlingen een verslag (uiteraard in het Engels) waarvan een kopie wordt gestuurd naar de organisatie waar de leerling zijn/haar stage heeft gedaan. Leerlingen van V4 en hun ouders krijgen een uitnodiging om dinsdag 23 april

naar school te komen voor informatie over deze stage (in principe in oktober 2013). Ook lichten we die avond het (vernieuwde) IB-programma toe en vermelden we details over het maken van het profielwerkstuk. Profielwerkstuk / Personal project Alle leerlingen in V5/V6 werken op enig moment aan hun profielwerkstuk. De overheid heeft het schrijven van deze ‘meesterproef’ verplicht ingesteld. TTO-leerlingen schrijven hun scriptie in het Engels. Bovendien moeten zij ervoor zorgen dat er aan hun onderwerp een internationaal aspect te onderscheiden. Details hierover krijgen leerlingen tijdens de informatieavond van 23 april. IB / V6 De afgelopen vier jaar hebben TTO-leerlingen aan het examen Engels van het International Baccalaureateexamen deelgenomen, in feite het examen waar leerlingen moeten laten zien wat de TTO-opleiding hun heeft opgeleverd. De resultaten waren tot nu toe zeer positief: nog nooit is er een leerling voor dit IBexamen gezakt. Een resultaat om trots op te zijn! Daarvoor zeker dank aan de drie IB-docenten: Ms M. Hand (EN), Mr. C. Sutton (EN) en Mr. B. Klinkenberg (Social sciences). Dit schooljaar nemen de leerlingen van V6 tijdens de meivakantie deel aan het vernieuwde IB-examen Engels. Gezien het feit dat dit examen behoorlijk verzwaard is, doen zij dit op standard level. Wij wensen alle leerlingen veel succes! Om nu alvast in de agenda’s te noteren: op donderdag 29 september reikt de wethouder van Onderwijs van Den Haag, mevr. drs. I. van Engelshoven, de IB-certificates uit (tussen 15.00 en 17.00 uur). Uiteraard ontvangen alle geslaagde leerlingen hiervoor nog een speciale uitnodiging. Financiën / Finances Kosten voor TTO in de onderbouw bedragen momenteel € 450,00 per schooljaar. In de bovenbouw vervalt tot en met het schooljaar 2014-2015 de jaarlijks vaste bijdrage; in plaats daarvan vragen we een vergoeding voor daadwerkelijk gemaakte kosten. Het gaat hier om deelname aan het Anglia Masters-examen (wanneer dit diploma nog niet behaald is in de derde klas; dit schooljaar kost deelname aan dit examen € 78.50), kosten voor incidentele activiteiten en deelname aan het IB-examen. Tot op dit moment bedragen de incidentele kosten ca. € 20,00 per leerling. Aan het eind van dit schooljaar ontvangt u daarvoor nog een factuur. De totale kosten van het IB-examen bedragen momenteel € 250,00. Ouders van leerlingen in 5vwo hebben daarvoor aan het begin van dit schooljaar een rekening ontvangen of krijgen die aan het begin van 5vwo. Daarnaast moeten zij rekening houden met de kosten van een stage. Duidelijk is dat een stage in het buitenland (veel) kostbaarder is dan een stage bij een Engelssprekende organisatie in Nederland. Met ingang van het schooljaar 2015-2016 gaan ouders voor het tweetalige onderwijs in de bovenbouw jaarlijks € 200,00 betalen. In dit bedrag zijn alle kosten van de opleiding (behalve die van de stage) inbegrepen. Aanmelding / Registration 28 leerlingen met prachtige cito-scores en uitstekende adviezen van de leerkrachten van de basisschool zijn komend schooljaar geplaatst in TTO1. Nieuwsbrieven / News letters In de map onder op de site van school vindt u de recente nieuwsbrieven die de afgelopen jaren verstuurd zijn. U vindt hier ook een overzicht van activiteiten met bijbehorende data. TTO-enquête / Questionnaire bilingual education Kort geleden heeft de Ouderraad een enquête laten rondgaan onder ouders/verzorgers van TTO-leerlingen. Helaas hebben slechts 16 ouders/verzorgers hierop gereageerd. Hierdoor zijn de resultaten niet erg betrouwbaar. Mijn verzoek is of u in de maand mei een soortgelijke enquête nogmaals wilt invullen. Dat doet u door de link aan te klikken in het e-mailbericht dat ik op dinsdag 7 mei naar u ga versturen. U begrijpt dat ik u alleen dat e-mailbericht kan sturen wanneer u mij uw e-mailadres hebt laten weten. De

enquête staat on line tot en met vrijdag 26 mei. Begin juni laat ik u dan per digitale nieuwsbrief de uitkomsten weten. Natuurlijk kunt u die t.z.t. ook op de site van school bekijken. Alvast zeer bedankt voor uw medewerking. ACTIVITEITEN T1A/T1B Het schooljaar startte voor T1A/T1B en T2A met de zevende editie van Hogwarts. In die twee dagen mochten de leerlingen kennismaken met de school waar Harry zijn toverkunsten leert. En ongemerkt werden de leerlingen twee dagen ondergedompeld in een Engelse setting waarbij ze iets proeven van de sfeer die op de Engelse kostscholen bestaat. Op maandagavond 21 januari waren de leerlingen op school om actief deel te nemen aan de wervelende voorstelling van ‘Little Victorians’, onder leiding van twee acteurs van de Phileas Fogg Theatre Company. En op donderdag 16 mei vertrekken we opnieuw met de Stena Brittannica naar Harwich om vervolgens op vrijdag 17 mei a.s. rond te zwerven door Colchester, de oudste stad van Engeland. ’s Middags zijn we te gast op Woodbridge School in Woodbridge (see: www.woodbridge.suffolk.sch.uk/). Zaterdag 18 mei ca. 08.30 uur staan we weer op de kade in Hoek van Holland. Ik nodig u van harte uit maandag 6 mei uit naar school te komen voor een informatieavond. U ontvangt hiervoor nog een aparte uitnodiging. T2A Sussex Al een aantal jaar gaan de leerlingen van T2A in mei een week naar Sussex. De contacten met het Bourne Community College in Southbourne (in de buurt van Chichester) worden ieder jaar intensiever (see: www.bourne.org.uk). Daarnaast gaan de leerlingen net als vorig jaar twee ochtenden naar een taalinstituut zodat de reis met recht een studiereis is. Op woensdag 15 mei zijn we van harte welkom op de school in Southbourne. Mede hierom valt de reis in een andere week dan in de jaaragenda vermeld. U hebt hierover eerder een brief ontvangen. Ook hier nodigen we u en uw kind uit op dinsdag 7 mei naar school te komen zodat we allerlei details van de reis kunnen bespreken. U krijgt hiervoor nog een aparte uitnodiging. T3A London De leerlingen uit T3A hebben hun geweldige bezoek aan London al weer achter de rug. In december hebben zij tijdens een zeer geslaagde trip geproefd van de geweldige kerstsfeer. ******* AGENDA 11-04 Anglia exams (Masters level) 23-04 Informatieavond voor de internationale stage (V5) en het IB-programma (ouders V4) 02-05 + 03-05 IB exams (tijdens de Meivakantie!) (see: http://www.ibo.org/documentlibrary/examinationschedules/index.cfm) 06-05 Informatieavond voor bezoek aan Colchester/Woodbridge (ouders T1A/T1B) 07-05 Informatieavond voor bezoek aan Sussex (ouders T2A) 13-05 / 17-05 T2A go to Sussex 16-05 / 18-05 T1A / T1B go to Colchester / Woodbridge School 23-05 of 24-05 Anglia exams (other levels) 27-05 / 31-05 Een aantal TTO-leerlingen neemt deel aan een ELOS-project in Braunschweig 29-05 / 31-05 Een aantal TTO-leerlingen neemt deel aan een international sporttoernooi 26-09 Uitreiking IB certificates

TO DO 1 DRINGEND VERZOEK MIJ UITERLIJK 26 APRIL EEN KORT E-MAILBERICHT TE STUREN WAARIN U VERMELDT VAN WIE U DE OUDER/VERZORGER BENT, ZODAT IK U IN DE TOEKOMST DIGITAAL VAN INFORMATIE KAN VOORZIEN. DANK VOOR UW MEDEWERKING. WILT U UW BERICHT STUREN NAAR: [email protected]?

TO DO 2 Wanneer u mij in april uw e-mailadres gemaild hebt, ontvangt u van mij dinsdag 7 mei een link naar een digitale enquête over TTO. Wilt u in de maand mei die enquête invullen? Begin juni laat ik u dan via een korte digitale nieuwsbrief de uitslag daarvan weten. Ook hier: dank voor uw medewerking!

Voor op- of aanmerkingen houd ik mij van harte aanbevolen: [email protected] . Kind regards,

P.L. Mattens Coördinator Tweetalig Onderwijs