Verslag van een workshop ‘’Combiwaterkering Den Helder’’ Opsteller: Moniek Löffler, RIKZ, december 2002
1 Inleiding Voor u ligt het verslag van een workshop, gehouden op woensdag 13 november te Huisduinen, nabij Den Helder. De workshop vormt een van de eerste stappen van een verkenning naar de haalbaarheid van een multifunctionele waterkering. De situatie in Den Helder is hiervoor als pilot gekozen. Het programma van de dag vindt u in bijlage A. De organisatie van de workshop was in handen van het Rijksinstituut voor kust en zee. Aanwezig waren zowel deelnemers met kennis van verschillende vakgebieden (oa stedenbouw, civiele techniek, morfologie, planologie, bestuurskunde, juridische zaken, economie) als Gemeente, Provincie en Hoogheemraadschap [zie bijlage B voor deelnemerslijst]. Alle tekeningen in dit verslag zijn gemaakt door de Beeldleveranciers te Amsterdam.
2. Achtergrond Momenteel werken de ministeries van V&W, LNV, VROM en EZ aan de Beleidslijn voor de kust. Deze zal uitspraken over het kustbeleid omvatten, zoals over oa bouwbeleid in kustplaatsen, aanpak van zwakke schakels en vervolgstappen naar integraal kustzonebeleid. Centraal thema hierin is het omgaan met ruimte; ruimte die zowel nodig is voor veiligheid als voor een kust met kwaliteit. Bij het ontwikkelen van kustbeleid blijkt dat dit vaak leidt tot restricties in ruimtegebruik. Dat roept de vraag op of er geen andere mogelijkheden zijn en een duidelijke argumentatie waarom wel of waarom niet.
1
De pilot ‘’combiwaterkering Den Helder’’ verkent de haalbaarheid van een multifunctionele zeewering, aan de hand van de situatie in Den Helder. Haalbaarheid is daarbij een breed begrip: - technisch inhoudelijke haalbaarheid: welke oplossingen zijn er om ruimtelijke kwaliteit en veiligheid te integreren? - Sociaal maatschappelijke haalbaarheid: kunnen partijen tot elkaar komen en wat zijn eventuele drempels daarvoor, hoe wegen (maatschappelijke) kosten en baten tegen elkaar op, wat zijn juridische consequenties, welke wensen leven er vanuit de maatschappij? Aanpak van de pilot (projectleider: Moniek Löffler) De pilot zal eind 2003 worden afgerond en heeft de volgende aanpak: In april 2002 is er een brainstorm intern Rijkswaterstaat geweest met als centrale vraag: “wat willen we leren van de pilot’’? Belangrijk resultaat was dat er heel veel aspecten een rol spelen, vandaar de brede opzet van de workshop. zomer 2002: er zijn gesprekken gevoerd met Gemeente Den Helder, Provincie NoordHolland en Hoogheemraadschap van Uitwaterende Sluizen zomer 2002: het Ruimtelijk Planbureau heeft een boekje gemaakt met inspirerende mogelijkheden voor Den Helder; dit is niet van te voren rondgestuurd, om de creativiteit op de workshop niet te beïnvloeden, maar wordt later aan de deelnemers toegezonden. november 2002: de workshop (waarvan dit het verslag is) met als belangrijkste doelstelling om oplossingen te verzinnen voor een kwalitatieve en veilige kust in Den Helder december 2002: uitwerking resultaten workshop en verdere inrichting van het project eind 2003: oplevering eindresultaat
Het gaat om een verkenning van mogelijkheden en niet primair om de ontwikkeling van beleid. De resultaten zullen geen deel uitmaken van de Beleidslijn voor de kust. Hoewel Den Helder gekozen is als locatie voor de pilot-studie, is het niet in eerste instantie de bedoeling om een pasklare oplossing voor Den Helder te verkrijgen. Hopelijk dienen de resultaten wel als inspiratiebron voor partijen die betrokken zijn bij het verbeteren van zwakke schakels en voor partijen die stedelijke verbetering voor ogen hebben (mede in het licht van ruimtelijke planning van de Kop van Noord-Holland).
3. Ideeën voor het combineren van functies Tijdens de workshop genereren drie subgroepen allerlei oplossingen voor de probleemstelling ‘’hoe kunnen we de primaire waterkerende functie van zeeweringen zinvol combineren en integreren met andere gebruiksfuncties (in dit geval met stedelijke ontwikkeling van Den Helder)” . Een probleemstelling die al snel wordt omgebogen in ‘’ hoe kunnen we ruimtelijke kwaliteit zinvol combineren met veiligheid?” Hieronder volgt een impressie van de oplossingen die het vaakst genoemd worden en/of waaraan het meeste belang wordt gehecht. De gehele lijst met ideeën (en een prioritering ervan) is te vinden in bijlage C.
Beleef de grens tussen land en zee
Uit de brainstorm van ideeën volgt veel aandacht voor de beleving van rust, ruimte en ruigheid. De aanwezigen geven vaan veel belang te hechten aan ‘’brede toegankelijkheid’’, ‘’beleving van het getijde’’, ‘’stilte en rust van de kust’’ en ‘’ruigheid, gevaar, verrassing en avontuur’’. De waterkering zou beter op het achterland moeten aansluiten. Dit levert een gedifferentieerde waterkering op, met een lateraal ruimtelijke afwisseling van snel naar langzaam, druk naar rust,
2
stad naar buitengebied, opwindend naar saai: de schizofrene dijk. Ook ‘’tijdelijkheid’’ speelt een rol; gebruik zou moeten kunnen worden gestopt als dat nodig mocht blijken te zijn, voor bijvoorbeeld aanpassing aan de gevolgen van zeespiegelstijging. Denk aan ‘’zakkende huizen’’, ‘’drijvend podium’’ etc.
Gesuggereerd wordt om het imago van Den Helder als ‘’land’s end’’ te versterken en beleefbaar te maken. ‘’de Manhattan binnenstad, met zicht op zee’’, Den Helder als eindpunt van infrastructuur”, “Den Helder als beginpunt vanuit Texel”. Kortom, markeer de speciale geografische situatie in zowel lokale, nationale en internationale context.
3
“Den Helder loopt over van de energie”
Er bestaat veel animo om in de toekomst duurzame energie op te wekken, uit getijde of biomassa. Dit zou onderdeel kunnen uitmaken van de waterkering. Een hierop gerichte expositie lijkt hier vervolgens ook op zijn plaats.
Wonen en keren
Men vindt het belangrijk om de zeewering meer te integreren met de stad. Dit kan onder meer door een terrasvormige waterkering, waarbij ieder terras een eigen functie heeft, afhankelijk van hoogte en risico. Veel ideeën gaan uit van het combineren van woningen in of boven de waterkering. Hierbij houdt ofwel de zeedijk zijn eigen uiterlijk, ofwel een gebouw fungeert als waterkering.
Discodijk
De deelnemers aan de workshop zien een grote kans in het combineren van waterkeren en recreatie. Profileer de kering als het kenmerk van Den Helder (dijk als logo) . Verbind de stad en de zee door een boulevard. Maak de dijk hol en integreer parkeren, hotels, een disco of een bioscoop. Maak een tribune op de kering en een drijvend podium in zee.
4
natuur en cultuurhistorie
Maar ook natuur en cultuurhistorie krijgen veel aandacht. Ontwikkel een vogelklif, een buitendijks drijvend park, ontwikkel nieuwe duinen en stimuleer zoet/zoutovergangen. Dit kan onder andere door de getijdengeulen rondom de forten te herstellen en (evt. te sluiten) openingen in de dijk aan te brengen. Het bastionkarakter van Den Helder kan worden benadrukt!
Marine en haven
De dijk kan worden benut voor militaire functies, zoals geschutskoepels, bunkers of als landingsplaats voor helikopters. Vliegdekschepen met coffeeshops en winkels kunnen dienen als zeewering, landingsvaartuigen als golfdemper. De vlootdagen zouden permanent moeten zijn.
5
waterkeren
De ideeën voor het bereiken van waterkeren in de toekomst kunnen in twee “richtingen” worden verdeeld:
‘’de stad de zee in’’ Verschillende keren wordt de wens geuit om de zeedijk blijvend als sterke waterkering in te richten; overdimensionering mag ook. “Respecteer de macht van de natuur, geen flauwekul, robuustheid bovenal”. Andere suggestie is om de dijk zeewaarts te verbreden of drijvende (multifunctionele) constructies als golfbrekers aan te leggen. Een opblaasbare of beweegbare dijk biedt wellicht ook kansen.
‘’de zee de stad in’’ Hieronder vallen ideeën om meer ruimte te bieden aan de zee. Haal de zee binnen in stedelijke omgeving, zoneer functies naar risico’s en waarde, accepteer over de dijk heen spattend water en het gecontroleerd overstromen van bepaalde gebieden. Los op in eilanden, maak woningen drijvend of op palen. In deze oplossingen zitten aspecten als ‘’duurzaamheid’’ en ‘’meegroeien met de zee’’ verwerkt.
6
4. Concepten Met de meest genoemde losse ideeën wordt een zevental samenhangende concepten uitgewerkt voor het gehele studiegebied. Naast kenmerken en voor- en nadelen wordt een inschatting gegeven van de haalbaarheid in de vorm van bottlenecks en aandachtspunten.
Concept 1 ‘’Zee Helder’’
Dit concept gaat uit van de gedachte dat de zee in de stad welkom is. Zeespiegelstijging is geen probleem; er is een duurzame veiligheid. In de loop van de tijd ontstaat een eilandenstrucuur, bestaande uit forten, ringdijken en drijvende functies zoals gebouwen op palen of terpen en doorstroomwoningen. Het gaat om kwaliteit in plaats van kwantiteit en Den Helder wordt een exclusieve, unieke en waterbewuste plaats. De inrichting sluit aan op de historie.
Bottlenecks:
sociaal – cultuureel, bestuurlijk – juridisch, financieel (?), technisch (zout water, fluctuatie waterstanden).
Aandachtspunten:
transitieperiode, afstemming water – stedenbouw, dichtheid van waterproof bouwen (voordelen en nadelen?), wie er bij betrekken (wie niet, maar vooral burger).
7
Concept 2 Dijk van een stad
Uitgangspunten:
Dijk als structurerend element, een dijk met veel functies, Manhattan als drager
Aandachtspunten:
Relatie met Masterplan, Ontwikkelbeeld, Kustvisie 2050
8
Concept 3 Stad aan de dijk gezet
1= bebouwing binnenkant van de dijk 2 = doorsteek zichtlijnen, verbinding met concentratiegebied 3 = herontwikkelen Rijkswerf; doortrekken naar Loodsgracht en Kerkgracht (havenfunctie, recreatief)
Voordelen:
Karakter van de dijk (buiten) versterkt, verbinding met zee versterkt
Haalbaarheid:
technisch mogelijk, kwaliteitsslag binnenstad, visie gemeente(raad)?
Vervolgvragen financiering
Betrokkenheid
Gemeente, hoogheemraadschap, bedrijfsleven, KvK, Rijk, V&W, Provincie
9
Concept 4 Woest en Kansrijk
Kernpunten: -
Beleving van de omgeving: woest Benutten natuurkansen met andere taludbekleding Kansen voor energiewinning (getijde/golven): woest Kans voor badplaats Huisduinen, extra strand Vanaf land: echte dijk (eigen gezicht) tegen woeste zee
Effecten:
alleen voordelen
Haalbaarheid:
gaat uit van bestaande technologische concepten
Onderzoek:
effect op de Waddenzee
Aanbeveling:
betrek zo min mogelijk partijen
10
Concept 5 Vaarwel Den Helder
Kernpunten: -
luchtje scheppen, pintje pakken Den Helder naar de zeewering Lokaal: ongehinderd naar zee vanaf centrum Regionaal: themapark, historisch maritiem
Voordelen: -
herstel relatie met zee geïntegreerde ontwikkeling van zeewering en economie/woningen integraal en innovatief faseerbaar
Nadeel: flexibiliteit zeewering vermindert nog meer Haalbaarheid: -
technisch haalbaar, weinig innovatie juridisch: onduidelijke risicoverdeling, bestemmingsplan vs keur, onduidelijke verdeling verantwoordelijkheden economisch: opbrengsten uit zeewering
Politiek maatschappelijk: makkelijk in te passen
11
Concept 6 Branding energie park
Kernpunten: - afwisseling druk / rustig - identiteit - relatie zee – land en land – zee - recreatieve aantrekkingskracht - stedenbouwkundige kwaliteit - transformatie vanuit de stad Haalbaarheid: - maatschappelijk, technisch, juridisch en financieel: volmondig ‘’ja’’ - gelet op streekplanontwikkeling tot 2030 is deze herstructurering zeker haalbaar Grootste vraagpunt: - In welke mate is ‘’Den Haag’’ bereid om mee te gaan in deze realistische denkbeelden
Dus: werk een aantal elementen verder uit, zoals parkeren in de waterkering en woningbouw
12
Concept 7 Van haven tot fort
Zone I: innovatiedijk: havenhoofd geïntegreerd met woningen / lichtspel / restaurant , innovatieve energiewinning, wonen in /over de dijk (luxe appartementen) Zone II: uitgaansdijk : holle dijk met glazen wand (open ruimte tbv verschillend gebruik zoals disco), zwembad, klimmuur, drijvend podium, tribune op de dijk Zone III: cultuurhistorische dijk: aanleg van slaperdijk om het fort heen met dijkhuisjes (uit heel Europa), verlaging van de zeedijk, vergroting uitzicht, herstel getijde rondom fort, cultuurhistorisch binnen – en buitenmuseum Zone IV: natuur en relaxdijk: duinen als zeewering, drijvend park en vogelgebied Kenmerken: - zonering: van levendig/innovatief en toekomstgericht via geschiedenis naar rust en natuur - verbindende element: een drijvende promenade (zeewaarts van de huidige dijk) Voordelen: Den Helder op de kaart, karakter versterkt, luxe woonmilieus / meer elan, recreatieve trekpleister als tegenhanger van Texel, leuk voor alle leeftijden, innovatief, toekomstige veiligheid (geen overslaand water meer) Haalbaarheid: - Technisch: uitzoeken: verankering drijvende promenade, glazen wand als waterkering, energievoorziening, drijvend park, wonen in de dijk, bestandheid van fort tegen overstroming - Economisch: kosten-batenanalyse nodig - Bestuurlijk/juridisch: oa uitzoeken PKB-Waddenzee, vogel/habitatrichtlijn - Maatschappelijk: wie zit er op te wachten, hoe betrek je bevolking erbij en wanneer
13
5. Conclusies en aanbevelingen De zoektocht naar oplossingen voor een multifunctionele zeewering in Den Helder leverde bijna tweehonderd ideeën op. De deelnemers hechten vooral veel belang aan de beleving van de dijk (ruig, robuust, avontuur) en aan het combineren van waterkeren met wonen of recreëren. De concepten, die werden samengesteld uit de belangrijkste ideeën, vallen grofweg uiteen in twee richtingen: - het binnenhalen van de zee in de stad, met een differentiatie in veiligheidsniveaus (concept 1). - het weren van de zee, waarbij de zeewering goed moet aansluiten op het achterland (concept 2 t/m 7). Dit geldt zowel voor de dwarsdoorsnede (via variatie in vormgeving) als voor de lengterichting van de zeewering (zonering van druk, via cultuurhistorie (fort) naar rustig en natuurlijk. Opvallende punten: - de grote bereidheid en creativiteit waarmee alle aanwezigen met elkaar naar oplossingen zochten; verschillende disciplines en direct betrokkenen vulden elkaar hierbij enthousiast aan. - zeewaartse oplossingen kwamen sporadisch aan bod en omvatten vooral drijvende, multifunctionele constructies (drijvende golfbreker, promenade, podium, park) ; deze aspecten kwamen wel aan bod, maar dan vooral vanuit de bredere context van de ruimtelijke vraagstelling. - de discussies concentreerden zich op de ruimtelijke inrichting, en niet in de eerste plaats op veiligheid. - het omgaan met zeespiegelstijging, veranderende hydraulische randvoorwaarden, duurzaamheid en flexibiliteit speelden geen primaire rol tijdens de discussies; deze aspecten kwamen wel aan bod, maar dan vooral vanuit de bredere context van de ruimtelijke vraagstelling. - men vindt het belangrijk om al tijdens de verkennende studie naar ‘’haalbaarheid van een multifunctionele zeewering’’ burgers erbij te betrekken; hun mening maakt deel uit van haalbaarheid. - bij de ontwikkelde concept-ontwerpen wordt in de meeste gevallen aangegeven dat deze technisch haalbaar zijn; vooral bestuurlijke, juridische, financieel en maatschappelijke haalbaarheid verdienen aandacht. Aanbevelingen Uit de workshop volgen de volgende belangrijkste aanbevelingen over de probleemstelling (zie bijlage D voor complete lijst): - Bepaal wat je met Den Helder wilt: stel vast waarin Den Helder zich onderscheidt van de rest van de kust, sluit aan bij VisieTraject Den Helder, stel een heldere visie op/vast, voorkom dat het een ”poldermodeloplossing” wordt. - Behoud de breedte van de probleemstelling en voer een gezamenlijke discussie. Gebruik creativiteit en ideeën van burgers, neem mensen mee in de oplossing van problemen en maak ze bewust van problemen. Neem belemmeringen weg, door formele partijen en instituties te laten denken in nieuwe vormen en oplossingen. - Houd betaalbaarheid in de gaten en zoek bij multifunctionaliteit naar de marktvraag en naar PPS-achtige constructies. - We moeten er tegelijkertijd voor zorgen dat we niet puur van de techniek denken, maar ook voorkomen dat techniek bijzaak wordt; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. - Houd ruimte open voor de toekomst. Bouw semi-permanent of flexibel, denk strategisch.
14
Bijlage A Programma Workshop Verkenning Oplossingen datum locatie
: :
tijd deelnemers organisatie facilitatoren
: : : :
13 november 2002 Golden Tulip Beatrix hotel, Badhuisstraat 2-10, 1783 AK Huisduinen 0223-624000 09.30 - 16.30 uur ca. 25 + 3 facilitatoren + 2 beeldleveranciers Moniek löffler, Jan Visser Paul Jongejan, Lennert Middelkoop, Branko Broekman
Programma 09.00-9.30 uur
ontvangst met koffie
09.30 uur
opening door Paul Jongejan
9.40 – 10.00
introductie pilot combiwaterkering door Hans Balfoort en Moniek Löffler
10.15 uur
toelichting ochtendprogramma door Paul Jongejan
10.15 uur
subgroepen
11.15 uur
plenair
11.30-12.30 uur
subgroepen
12.30-13.30
lunch
13.30 uur
subgroepen
1e ronde ideeëngeneratie “hoe kunnen we de primaire waterkerende functie van zeeweringen zinvol combineren en integreren met andere gebruiksfuncties”
uitwisseling tussen subgroepen
nadere verkenning probleemstelling, 2e ronde ideegeneratie
selectie en combinatie van ideeën, uitwerking van concepten
15.15 uur
plenair plenaire terugmelding ontwikkelde concepten, reflectie op de uitkomsten
16.30 uur
slot
15
Bijlage B Lijst van deelnemers en genodigden/belangstellenden Deelnemers workshop Moniek Löffler, RIKZ Hans Balfoort, RIKZ Jan Visser, RIKZ Herman Wilmer, RIKZ Ranie Kapoerchan (afstudeerder RIKZ) Hennie Kaag-van der Boon, Gemeente Den Helder Lute Berends, Gemeente Den Helder M. Vermeulen, Gemeente Den Helder Floor Schipper, bureau IPMMC te Utrecht Henk Kruik de, Provincie NH Michel Lucas, Provincie NH Peter van der Heide, USHN Tjark Van Heuvel, Dir NH Ronald Roosjen, Bouwdienst, WIS Astrid Glasius, Bouwdienst Leonie Stronk, Bouwdienst Wout Snijders, DWW Rob Steijn, Alkyon Bas Dobbelstein (afstudeerder EZ) Pieter Klop, NEI Natascha Kromer, bureau Urhahn Urban Design Duzan Doepel, Ruimtelijk Planbureau
Harma Horlings, bureau H+N+S
Reiny Kuiper, V&W, hoofddirectie Bert Enserink, Tudelft E. Balvers, Gemeente Den Haag Branko Broekman, RDIJ (SPIJS), cofacilator Paul Jongejan, Twijnstra & Gudde, facilitator Lennert Middelkoop, Twijnstra & Gudde, cofacilitator Beeldleveranciers Overige belangstellenden / genodigden: Jeroen Kaspers, DGW Jan de Graaf, ruimtelijk planbureau Gerard Poiesz, Gemeentewerken Rotterdam Martin Nijboer, Wetterskip Fryslan Vera Van Vuuren, Projectbureau Kop & Munt Carola Maas, USHN Chris Schaapman, Gemeente Den Haag Rob Buursink, USHN Diederik Timmer, RWS-DWW Agnes van de Berg, Alterra Edwin Elias, TuDelft Peter Trummer, Offshore architects Zef Hemel, Academie van Bouwkunst Annet Tijhuis, Academie van Bouwkunst Bert Bannink, Kerend Tij Paul Berends, DGW (WVK) Johan Coppoolse, RIKZ Ton Garritsen, RIZA (WVK) Waterbouw Innovatie Steunpunt
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
[email protected]
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
16
Bijlage C: Overzicht van ideeën / oplossingen Na de brainstorm van ideeën brachten de deelnemers een prioriteit aan; hiertoe kende een ieder punten toe aan ideeën; deze getallen zijn in onderstaande lijst weergegeven; zeer goed scorende oplossingen zijn cursief weergegeven)
Beleving/sociaal Materiaal / vorm / kleur De vorm van de dijk volgt de functie (1) Aanpassen materiaalgebruik op programma Gebruik nieuw en mooi materiaal: glas, staal, tefal, gietijzer: nieuw en mooi Glas, plexiglas en basalt Doorzichtige dijk Felle kleuren Camoufleren Rust, ruimte ruigheid
Brede toegankelijkheid (11) Beleef het getijde door die in de zeewering te integreren (5) Stilte en rust van de kust (5) Individueel beleven van kering / keren (4) Beleving moet ruig zijn (Fisherman Friend gevoel) (3) Zoek naar verrassingen (2) Ruig wonen, leven, recreatie; Deltakick I Wijs RRR (rust, ruimte, ruigheid) gebieden aan Introduceer getij in de stad Gevaar en avontuur door hoogte in dijkontwerp De dijk als uitkijkplek, dromen en verwachten Sterrenwacht Blote voetenwandelpad Beleving: storm, kleur, geur, zicht
Einde van de wereld (land’s end beleefbaar maken en versterken)
Manhattan binnenstad: zicht op zee 5 Den Helder: eindpunt van infrastructuur 5
Den Helder als beginpunt: aanloop / Den Helder aan zien komen, 4 Link met Texel (nieuwgierigheid naar de overkant) exploiteren 4 Uiterste puntje van Nederland (einde van de dijk) exploiteren 3 Texel verplaatsen Texel verder laten lijken dan nu (door bootdienst te laten zoals die is) 1 Variatie
Ernst gebied benadrukken / industrieel / serieus / robuust 5
Afwisseling: snel/langzaam, druk/rust, stad/buitengebied, opwindend/saai, schizofrene dijk 2 Profiel niet continu hetzelfde over de hele kop, vooral binnenkant variëren 2 Tegenstelling hoog/technisch en laag/zacht variëren 1
17
Haven en marine Militaire functies (geschutskoepels, bunkers, etc) 2 Scheepshelling / werf erop 1 Vliegdekschepen als wering met coffeeshops en winkels Landingsvaartuig als golfdemper Afzinken van schip voor dijk Schietoefeningen als attractie, paintball Terug laten schieten Landingsplaats voor heli Vlootdagen permanent maken Haven overkappen
Energie Energie opwekking (getijde en biomassa) (25)
Dijk als kringloop (zie plaatje) 1 Combineren met duurzame energie 1 Maak energie zichtbaar: attractie (“Den Helder loopt over van de energie”) Meegolvend platform
Visserij Viskwekerij (zalm) Fishermans Warf
Stedenbouw / wonen Inrichting
Versterken recreatieve functie door aansluiten stad op zeewering 9 Bergdorp, terrasvorm, hoogteverschillen benadrukken, getrapte functies (Mnt St Michelle) 9 Zeewering moet opgaan in de stad 5
Inpassen zeewering in Den Helder: eerst inrichten Den Helder, daarna pas ontwerp zeewering Keringbuurt Bouwen in zee Wonen
Combineren waterkeren, wonen en recreatie, op/boven of in het water 7 Over dijk heen bouwen 3 Draaibare woningen, wisselende uitzichten 2 woningen zeewerende functie geven Gebouw als waterkering (niet herkenbaar als dijk) Gebouw met betonnen kleppen / sluitbare gevel Woningen in/aan de dijk met woningen (dijk blijft er uit zien als dijk) Vergelijk pilot Rotterdam (afstudeerproject academie bouwkunst) Dijk meer als terp / breder Dijkwoningen op talud Transparante living
18
Woonboten Hangbrug naar Texel (met woningen) Wonen en energie winnen combineren Tijdelijke functies: - barbecue, wandelen, strandtenten, materiaal woningbouw, zakkende huizen, evenementen, drijvend podium, tribune, openluchttheater, vieren zonnewende, fietsen op de dijk (4) - tijdelijke waterkering
Recreatie en toerisme Profileren van de kering als het kenmerk van Den Helder (dijk als logo) : 5 Stimuleren van Helderse middenstand om de slag naar toerisme te maken 5
Boulevardachtig iets / link stad en zee door boulevard / tweezijdige boulevard 5 Parkeren in de kering In waterkering bioscoop (met onderwaterbeeld) 4 Vuurtoren als baken van de stad, beeld maken (zeekoe, olifant) 4 Dikke glazen wand / aquarium 2 Zeeaquarium en dierentuin Hotels geïntegreerd in/op de zeewering Discotheek (a la Rotterdam) House party’s binnen in de dijk Functies die overlast veroorzaken in de dijk Gevangenis in de zeewering Podium Tribune openluchttheater Kunst op dijk Zandkastelen op de zeewering Auditorium Pleinvormige dijk Paradeplein (relatie marine) Onderwaterklimwand Koopgoot in de zeewering Vuurtorens in zee als vakantiedorp Dijk als pretpark Dijk inrichten als brug van een schip (kijken richting Texel) Aandacht op centrum richten Lichtspel Maanobservatorium Horeca en recreatie naar buiten gericht Wachten op de overtocht een uitje maken (vgl Eurodisney) Breed strand voor recreatie Gevoel ‘’badgast’’ te zijn inbouwen (zwemmen) Natuurlijk zwembad (SPA) ontwikkelen subtropisch bad
19
Natuur stukjes voor zeehonden en rustende vogels /natuur 9 Vogelklif 7 ecopoden toepassen’ 5 Drijvend park buitendijks 2 dijk als stuk natuur neerzetten/ geen verstoring 2 Natuurontwikkeling, Marsdiep (vogels, vis) 1 Groene helling, spannend, parkachtig Stadstuin Zoet-zout overgang Zandplaten met zeegras Nieuwe duinen Duinontwikkeling op Noorderhaak oorspronkelijke fauna terug monster van Marsdiep
Landbouw Zoute landbouw + restaurant Drijvende kassen
Cultuur(historie) Versterken forten, militair karakter, atlantic wall 6
Experimentele dijk bij fort (4) Forten herstellen, oa eb en vloed door getijdegeulen van forten (sluiting bij hoogwater) 3 Bastionkarakter benadrukken 3 Creatief beeld dijk (fort, kasteel) Museum op waterkering Fort omhoog Dijk als onderdeel van de stelling
Waterkeren Methoden voor zeewering
Drijvende veiligheidsconstructies voor dijk leggen en dijk verlagen (evt. combi met energie): 13 Zeewering blijvend als waterkering inrichten (mooi en rustig) 7 Innovatie proefdijk: 5
Dijk naar voren 4 Respecteer de macht van de natuur, geen flauwekul, robuustheid 2 Zeewering overdimensioneren, omdat dat mooi is 2 Dijk moet sterk zijn en sterk ogen / mag ook overgedimensioneerd 1 Aan zeekant: drijvende zeewering (met functies als weg, theater) Flexibele dijk (opblaasbaar, beweegbaar) Constructie in het water met golfbrekende werking Balgdijk Luchtblazers om water weg te blazen Windmolens om water weg te blazen
20
Stekels opzetten als een egel (klep die omhoog komt) Dijk inpakken Marsdiep dempen Gebruik maken van processen Golfgenerator / demper Tegenfase van golven gebruiken (antikracht) Concentreer kracht van de zee op vaste punten Afslag als tool (inplanbaar) Meedeinende dijk (eb = hoog, vloed = laag) Pieren voor aanzanding I Ruimte voor water Ruimtelijke differentiatie: functionele gaten 10 Zee binnenhalen in stedelijke omgeving 5 Flexibel voor in de toekomst: meegroeien met de zee 4 functies zoneren naar risico/waarde 3 Venetie van het noorden 3 Plaatselijk veiligheidsniveau omlaag Accepteer erover heen spattend water Aanvaard soms onderlopen Oplossen in eilanden Haal water binnen, drijvende woningen / paalwoningen Contact met Zee Dijk weg dijkdoorbraak Slaperdijk maken Kerf Terug naar kustlijn 1600
Overig Dijk hol maken en ruimte gebruiken 5
Verbergen zeewering 3 offshore activiteiten integreren Maak dijk zichtbaar vanaf de maan Accentueren specifieke punten, bv de knik Ontstressen Dijk weghalen en vervangen door een plezierig en nuttig werk/object Bebouwing, begroeiing en hoogteverschillen Bejaardentehuis als dijkwacht Kinderopvang in de dijk TNO / Hogeschool / RWS op de dijk /buitendijks
21
Bijlage D: Aanbevelingen en aandachtspunten Tijdens het genereren van oplossingen werd de probleemstelling opnieuw tegen het licht gehouden. Hieruit volgde een aantal aanbevelingen. De deelnemers brachten hierin een prioriteit aan door het toekennen van punten; de aanbevelingen en toegekende punten zijn in onderstaande lijst weergegeven; zeer goed scorende aanbevelingen zijn cursief weergegeven). Bepalen wat je met Den Helder wil: - helder maken waarin Den Helder zich onderscheid van de rest van de kust (12) - aansluiten bij VisieTraject Den Helder Zorg dat de breedte van de probleemstelling behouden blijft - niet alleen op dijk focussen, ook op relaties met de rest 1 - langetermijn beeld - veel partijen betrekken Voorkomen dat het een poldermodel oplossing wordt - een heldere visie neerleggen / vaststellen 11 - minder actoren betrekken (alleen belangrijkste) - wie betaalt bepaalt Convergentie van inzichten en belangen (in budgetten vangen) - gezamenlijk 1 discussie voeren (4) - voorkom versplintering 4 - convenant tussen alle partijen - zorg voor gevoel van urgentie - politiek issue van maken Voorkomen dat technisch bijzaak wordt - technici van meet af aan betrekken - per mijlpaal een technische toets uitvoeren - technische randvoorwaarden vaststellen Ervoor zorgen dat we niet puur vanuit de techniek (blijven) denken - waterschappen / RWS / DGW doordringen van houding techniek en partijen doordringen van gezamenlijke verantwoordelijkheid (geen deelverantwoordelijkheid) :3 - zie het als ontwerpopgave voor gezamenlijke rekening / budget 1 - overheden samen mobiliseren om echt iets moois/bijzonders te doen 1 Ruimte houden voor de toekomst - semipermanent / flexibel bouwen - monoflexibel bouwen; nodig uit tot multifunctioneel gebruik Ruige en stoere dijk bouwen die recreatief is voor de Heldenaars - combi ruig/stoer/recreatief kan best 3 - goede ontwerper op zetten - ruimte laten voor enige aanvulling (creativiteit van recreanten, Maasvlakte effect, ruimte voor verbeelding)
22
Huidige en toekomstige bewoners gelukkiger maken en laten participeren - interactieve beleidsvorming 2 - gebruik creativiteit en ideeen van burgers / aansluiten op belevingswereld - voer belevingswaardenonderzoek uit - multifunctioneel infocentrum inrichten - mensen meenemen in probleemoplossing 3 - bewustwording van probleem - behoeften ‘’ouderen’’ en andere doelgroepen identificeren en tegemoet komen Belemmeringen wegnemen - formele partijen en instituties laten denken in nieuwe vormen en oplossingen - bestuurders laten kiezen op basis van multimedia scenario’s - zoeken naar nieuwe beheersvormen / belangenverstrengeling Betaalbaar - zoeken marktvraag bij multifunctionaliteit (wat levert geld en welvaart op) 4 - zoeken naar PPS-achtige constructie met aandacht voor duurzaamheid 3 - marketen / profileren van Den Helder - imago verbeteren /opbouwen - zustersteden / partnersteden - behoeften
23
24
