DORPSVISIE
VLEDDER
2012-2014 VERRASSEND VEELZIJDIG
DORPSVISIE VLEDDER 2012-2014 Verrassend veelzijdig Inhoudsopgave 1. AANLEIDING. 2. SAMENVATTING DORPSVISIE. 2.1 Ontwikkeling door de jaren heen 2.2 Behoud kwaliteit leefomgeving 2.3 Behoud cement van de Vledderse bevolking 2.4 Herstructurering woningbestand noodzakelijk 2.5 Verkeersveiligheid behoeft verbetering 2.6 Behoud werkgelegenheid 2.7 Dorpsstraat veilige winkelstraat 2.8 Behoud dorpskracht 2.9 Kenmerk sociale structuur dorpsgemeenschap 2.10 Meer dan de som der delen 2.11 Resumé 2.12 Keuze 3. VERWACHTINGEN t.a.v. GEMEENTE WESTERVELD. 4. VLEDDER EN HAAR INWONERS. 4.1 Ontwikkeling van Vledder als kerndorp 4.2 Bevolkingssamenstelling 5. WAT HEEFT VLEDDER TE BIEDEN? 5.1 Onderwijs en buitenschoolse opvang 5.2 Woningbestand 5.3 Openbare ruimte 5.4 Verkeer in én door Vledder 5.5 Winkelbestand 5.6 Werkgelegenheid 5.7 Zorginfrastructuur 5.8 Welzijnsvoorzieningen 5.9 Sportvoorzieningen 5.10 Kunst en cultuur 5.11 Recreatie en toerisme 6. TOEKOMSTIGE ACTIES. 7. BRONNEN DORPSVISIE.
1. AANLEIDING. Wat brengt ons als Dorpsbelang Vledder ertoe in 2011 de visie van de inwoners op de kernwaarden van het dorp en de voorwaarden voor behoud van de kwaliteit van de voorzieningen in Vledder samen te vatten in een dorpsvisie? We leven anno 2011 in een tijd waarin de landelijke overheid zich terug trekt en de gemeentelijke overheid laat weten meer verantwoordelijkheid bij de burgers neer te zullen leggen. De overheden roepen op tot meer zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid. Daarmee verandert de verhouding tussen de overheid en haar burgers ingrijpend. We dienen, met andere woorden, de verwachtingen ten opzichte van de gemeentelijke inzet en bijdragen aan de leefbaarheid van ons dorp bij te stellen. De gemeente Westerveld zal in de naaste toekomst andere accenten in haar beleid aan brengen om de effecten van een toenemende decentralisatie van taken in combinatie met lagere rijksbijdragen op te kunnen vangen. Subsidies zullen worden beperkt of achterwege blijven en het behoud van voorzieningen zal meer en meer in handen van de inwoners zelf worden gelegd. Wij onderkennen die realiteit en voorzien dat de exploitatie van de bestaande voorzieningen onder druk komt te staan. De gemeente rept zelfs over de mogelijkheid tot het sluiten van een voorziening. Leeswijzer. In hoofstuk 2 hebben we samengevat welke waarden de voorzieningen hebben voor het behoud van de sociale samenhang en daarmee de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Vledder. Cursief gedrukt kunt u onze denkrichting lezen. Dik gedrukt staat waar het in essentie om gaat bij het behoud van de saamhorigheid in ons dorp. In hoofdstuk 3 kunt u onze verwachtingen ten aanzien van de gemeente Westerveld lezen en in hoofdstuk 4 een karakteristiek van ons dorp. In hoofdstuk 5 staat beschreven wat Vledder als centrumdorp te bieden heeft. In hoofdstuk 6 staan de punten waar we de komende jaren samen met de inwoners van Vledder gericht aan willen werken en in hoofdstuk 7 een beschrijving van de toegepaste werkwijze. 2. SAMENVATTING DORPSVISIE. 2.1 Ontwikkeling door de jaren heen. Van een oorspronkelijk op landbouw gericht dorp heeft Vledder zich vanaf de 60-er jaren in de vorige eeuw ontwikkeld tot een dorp, waarin de economische pijler is verschoven naar recreatie en toerisme. In het dorpsonderzoek van 1959 werd die ontwikkeling ook aanbevolen. Men voorzag geen voedingsbodem voor industrialisatie en vroeg aandacht voor de mogelijkheden, die de recreatieve sector in de natuurschoonrijke omgeving aan ( kleinschalige) werkgelegenheid zou kunnen bieden. In die richting heeft Vledder zich de decennia daarna ook ontwikkeld, met als resultaat de voorzieningen die we nu rijk zijn. Naast de gemeenschappelijk tot stand gebrachte voorzieningen voor de inwoners, zijn er de recreatie ondersteunende. Vledder koos voor verbetering van het woningbestand en het optimaliseren van de betrokkenheid van haar inwoners bij educatieve, culturele en kerkelijke activiteiten. Er groeide een breed geschakeerd verenigingsleven dat in samenhang met de gastvrijheid van de oorspronkelijke bevolking een belangrijke rol heeft gespeeld
-1-
in de inburgering van de vele nieuwe inwoners, die Vledder sinds de 60-er jaren heeft mogen begroeten. Deze ontwikkeling willen we voort zetten, ook bij een terugtredende overheid en de te verwachten maatschappelijke economische ontwikkelingen. 2.2 Behoud kwaliteit leefomgeving. Van de ruim 1900 inwoners die Vledder anno 2011 telt, is slechts 15% geboren en getogen in Vledder. De overgrote meerderheid komt van elders. Velen kozen voor Vledder vanwege de kernwaarden: rust, ruimte en mooie natuur. De kwaliteit van winkelbestand en voorzieningen bleken vervolgens doorslaggevend. We willen deze kernwaarden behouden en de aantrekkelijkheid verder vergroten met aandacht voor kunst en cultuur. De centrale ligging ten opzichte van de drie omliggende nationale parken willen we daarbij als extra kwaliteit voor het voetlicht brengen. 2.3 Behoud cement van de Vledderse samenleving. Vledder groeide uit tot een centrumdorp voor de inwoners van Vledder en haar omstreken. De oorspronkelijke en nieuwe inwoners troffen elkaar in het verenigingsleven en leerden elkaars achtergrond kennen en waarderen. Het verenigingsleven is in feite het cement geweest, waarmee oorspronkelijke en nieuwe dorpsgenoten samen hebben gebouwd aan een zichzelf veranderende dorpsgemeenschap. Een rijk geschakeerd verenigingsleven is voor het behoud van de sociale samenhang in Vledder een vereiste. 2.4 Herstructurering woningbestand noodzaak. Vogels van diverse pluimage zijn in Vledder neergestreken. Mensen met uiteenlopende achtergrond, kennis en ervaring, maar ook mensen met een brede belangstelling voor muziek, theater en kunst. Vledder bood hen de mogelijkheid een woning te kopen. Voor huurders was minder plek. Er is al decennia lang geen sociale woningbouw gerealiseerd met als gevolg dat de huurwoningen niet aansluiten op de veranderde vraag. Er is behoefte aan betaalbare starterwoningen en woningen voor alleenstaanden. Het gebrek daaraan heeft een negatieve invloed op de gesignaleerde ontgroening. Voorts is in de vrije sector behoefte aan huurwoningen voor degenen die dat op zorggerelateerde overwegingen prefereren. Kortom, woningbestand moet ingrijpend worden geherstructureerd. 2.5 Verkeersveiligheid behoeft verbetering. De verkeersveiligheid in de Dorpstraat en bij het Lesturgeonplein wordt door de inwoners van Vledder als gevaarlijk gekwalificeerd. Er is sprake van een reeks aan (bijna-)ongevallen, in het bijzonder onder de mensen die kampen met een afnemende vitaliteit. Het wegbeeld is niet afgestemd op de vigerende snelheidsbepalingen in de Dorpstraat en op de toegangswegen tot het dorp. Gelet op de ervaren verkeersonveiligheid maakt dit een herziening van het verkeersbeleid noodzakelijk. 2.6 Behoud werkgelegenheid. De werkgelegenheid in Vledder en omstreken sluit niet aan op de beroepsopleidingen die de jongeren voltooien, met als gevolg dat menigeen naar elders vertrekt. Het is een gegeven waar we weinig aan kunnen doen. Wat er aan werkgelegenheid is, zullen we moeten koesteren. Recreatie en toerisme zijn ook anno 2011 de pijlers waarop de lokale economie steunt. Indien zowel de inwoners als de toeristen hun inkopen doen in het dorp zelf, draagt dit bij aan het behouden van de winkels in Vledder. De komst van het zorgcentrum van de stichting Noorderboog wordt toegejuicht. Dit geldt -2-
ook voor het zgn. Thomashuis. Beide voorzieningen leveren een bijdrage aan zowel een versterking van de zorginfrastructuur als ook aan het creëren van nieuwe werkgelegenheid in Vledder. 2.7 Dorpsstraat veilige winkelstraat. Winkels vormen een belangrijke schakel in het behoud van de levendigheid in de Dorpsstraat. We vinden het belangrijk dat de bestrating ervan wordt aangepast op zowel de aanwezigheid van de vele senioren in het dorp, als op het streven van de Dorpsstraat een aantrekkelijke winkelstraat te maken. 2.8 Behoud Dorpskracht. Vledder onderscheidt zich qua samenstelling van de bevolking van andere dorpen in Westerveld en de provincie Drenthe. Er wonen relatief veel senioren, die graag samen met anderen sport en spel beleven. Ze maken dankbaar gebruik van de aanwezige voorzieningen. Vledder kent anno 2011 een bloeiend verenigingsleven met een grote schare vrijwilligers, die bijdragen aan de voor de sociale samenhang belangrijke welzijns- en kerkelijke activiteiten. Ook voor de toekomst geldt dat vrijwilligers voor verenigingen van groot belang blijven. 2.9 Kenmerk sociale structuur dorpsgemeenschap. In de sociale structuur van de dorpsgemeenschap zien we dat de sociale samenhang zich op verschillende niveaus manifesteert, namelijk als volgt: -
Er is sprake van sociale samenhang op het verenigingsniveau. Er is sprake van sociale samenhang op het niveau van buurten. Er is sprake van sociale samenhang op het niveau, waarbij verenigingen samen optrekken, bijvoorbeeld als sportclubs of als zangkoren. Er is sprake van een sociale samenhang op het niveau van de dorpsgemeenschap als geheel.
Die sociale samenhang wordt op alle vier niveaus onderhouden. Elke vereniging kent daartoe activiteiten die de onderlinge betrokkenheid stimuleren en versterken, zoals bijvoorbeeld clubavonden en festiviteiten. Dit geldt ook voor de buurten. Op het niveau van de dorpsgemeenschap als geheel wordt dit met het tweejaarlijkse dorpsfeest nagestreefd. We zien echter ook dat veel mensen zich buiten de eigen kring van een vereniging niet of nauwelijks manifesteren. Met andere woorden, de inzet van vrijwilligers valt te herleiden naar de verschillende niveaus in de sociale samenhang. In Vledder is de sociale samenhang op het niveau van een vereniging het sterkst. Er is sprake van onderlinge verbondenheid en bereidheid er samen de schouders onder te zetten. Op het niveau van de dorpsgemeenschap als geheel is de sociale samenhang kwetsbaarder. Het zgn.”Vledder gevoel”ontbreekt weliswaar niet volledig, maar behoeft wel nieuwe impulsen om het te versterken. Dorpsbelang Vledder ziet zich voor de taak gesteld meer samenwerking en samenhang op het niveau van de dorpsgemeenschap als geheel tot stand te brengen en te bevorderen dat de inwoners als dorpsgenoten meer samen optrekken in activiteiten die de gemeenschapszin versterken. 2.10 Meer dan de som der delen. Voorzieningen als het zwembad, sporthal, Wellegies Weide en De Tippe onderscheiden zich van elkaar in ontstaansreden en gebruik. Ze bieden faciliteiten aan verschillende gebruikersgroepen/verenigingen. Ze omvatten meer dan de som der delen en leveren als geheel -3-
een belangrijke bijdrage aan het bevorderen van de sociale samenhang op alle vier niveaus . Het verlies van één van die voorzieningen zal een gat slaan in de noodzakelijke sociale samenhang en Vledder als dorp in haar mogelijkheden gaan beperken inzake de voorgestane integratie van vogels van diverse pluimage in de dorpsgemeenschap. In de voorzieningen worden de verschillen overbrugd en kunnen mensen elkaar leren kennen en waarderen. Een dorpsgemeenschap als Vledder met haar specifieke bevolkingssamenstelling heeft dergelijke voorzieningen nodig om te voorkomen dat de gemeenschap in delen uiteen valt. Voorts zou het verlies van een voorziening impliceren dat Vledder aan aantrekkingskracht inboet op het terrein van recreatie en toerisme. Dat zou een negatief effect hebben op de exploitatiemogelijkheden van de middenstand en daarmee op het behoud van de werkgelegenheid. 2.11 Resumé. Resumerend stellen we dat de kwaliteit van het leven in Vledder wordt gevoed door enerzijds de rust, ruimte en natuurschoon en anderzijds door de dorpsgemeenschap, die in haar rijk geschakeerde verenigingsleven de verbinding tussen oorspronkelijke en nieuwe dorpsbewoners tot stand brengt en onderhoudt. De voorzieningen op sportief en sociaal cultureel vlak faciliteren daarin de verenigingen en vormen om die reden een onmisbare schakel in het behoud van de dorpskracht. Elke voorziening op zich bindt en verbindt mensen en als geheel bereiken ze het gros van de dorpsgenoten. Kortom, de voorzieningen zijn van wezenlijk belang voor het op peil houden van de saamhorigheid en onderlinge betrokkenheid in de dorpsgemeenschap als geheel.
2.12 Keuze. De dorpsgemeenschap Vledder kiest om vorenstaande redenen nadrukkelijk voor behoud van haar voorzieningen en wil zich sterk maken voor een kwalitatieve ontwikkeling daarvan. In het versterken van de onderlinge samenwerking en afstemming, alsmede in een multifunctioneler gebruik van de voorzieningen zien wij mogelijkheden om het verlies aan gemeentelijke bijdragen op te vangen. Het gros van de voorzieningen is in Vledder reeds verzelfstandigd en dat gegeven doet ons veronderstellen dat bij een gelijkwaardige toedeling van resterende financiële middelen van gemeentewege er reële mogelijkheden ontstaan voor het behoud van continuïteit in de voorzieningen. Het adagium: “Het is beter samen iets te delen dan een accommodatie te verliezen ” is daarin voor ons een oplossingsrichting die kan leiden tot het delen van de beheerskosten en daarmee het behoud van de voorzieningen. We zetten in op het behoud van de sociale samenhang in de dorpsgemeenschap en daarmee op de kwaliteit van de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van ons dorp Vledder. 3. VERWACHTINGEN t.a.v. GEMEENTE WESTERVELD. De gemeente Westerveld kent vier kerndorpen. Vledder is één van die vier kerndorpen, waarin de voorzieningen voor de inwoners van Vledder en omstreken zijn geconcentreerd. De voorzieningen op sportief, cultureel en educatief vlak worden zowel door de inwoners van Vledder zelf, als door de inwoners van de omliggende dorpen gebruikt. Dat onderstreept ook de centrumfunctie van ons dorp. Vledder wil die centrumfunctie behouden in een tijd waarin de landelijke overheid zich terugtrekt en de gemeente Westerveld op haar beurt meer verantwoordelijkheden bij de burgers wil neerleggen. Die oproep aan de inwoners tot zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid is in Vledder ook niet tegen -4-
dovemansoren gezegd. Wij honoreren die oproep graag met initiatieven die de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van ons dorp optimaliseren. We verwachten daarbij van het gemeentebestuur dat ze zich rekenschap geeft van hetgeen Westerveld tot een aantrekkelijke gemeente maakt om te wonen, te werken en te recreëren. De gemeente Westerveld is een samenvoeging van dorpen, die gemeenschappelijk hebben dat ze omringd worden door een mooie natuur met bossen, heide, zandverstuivingen en beekdallandschappen. We zien echter ook verschillen die voort komen uit de ontstaansgeschiedenis en demografische ontwikkeling per dorp. Wij vragen daar begrip voor. Die verschillen geven kleur aan de dorpsgemeenschap en komen tot uitdrukking in de accenten, die de inwoners door de jaren heen zelf in hun dorp hebben gelegd. In Vledder is het accent gelegd op enerzijds culturele en educatieve en anderzijds op vitaliteit bevorderende activiteiten. Die keuzen zien we ook terug in de kwaliteit van de voorzieningen en in de verschillen die er op dat vlak zijn gegroeid tussen de dorpen in Westerveld. Wij vragen het gemeentebestuur die verschillen niet te nivelleren, maar te respecteren als waardevolle kenmerken van de dorpen in Westerveld en dat ook als zodanig uit te dragen in het PRbeleid. Centralisatie van voorzieningen willen we om meer dan één reden voorkomen. Het brengt niet alleen verschraling van de voorzieningen op lokaal niveau met zich mee. Het heeft een negatief effect op de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van het dorp. Centralisatie van voorzieningen holt de dorpskracht en daarmee ook de sociale samenhang uit. Een dorp heeft voorzieningen nodig die op de behoeften van de inwoners zijn afgestemd en bijdragen aan samenhang en samenwerking in de dorpsgemeenschap. Het staat ons inziens ook haaks op het behalen van de doelstellingen, die de gemeente Westerveld zichzelf ( en daarmee de kerndorpen) heeft gesteld. De gemeente wil toerisme en recreatie bevorderen maar kan dat slechts realiseren indien de kerndorpen aantrekkelijk blijven om in te wonen, te werken en te recreëren. Het is belangrijk dat de gemeente Westerveld haar positie als aantrekkelijke woongemeente en interessante toeristische plek verstevigt en uit bouwt. Vledder wil daar graag haar bijdrage aanleveren en kiest daarvoor nadrukkelijk voor een kwalitatieve ontwikkeling van de recreatieve/toeristische sector. Toerisme en recreatie vergroten de levendigheid en aantrekkelijkheid van ons dorp en dragen bij aan het behoud van voorzieningen en winkelbestand. 4. VLEDDER EN HAAR INWONERS. 4.1.Ontwikkeling van Vledder als kerndorp. Vledder heeft zich vanaf de zestiger jaren in de vorige eeuw ontwikkeld tot een dorp, dat aantrekkelijk is om in te wonen en te recreëren. Niet alleen vanwege de gevarieerdheid in haar natuurlijke omgeving, haar rijke archeologische historie en goede bereikbaarheid , maar ook door de kwaliteit van haar woonwijken, het voorzieningenniveau en de rust en beschutting die het dorp kenmerken. De centrale ligging van Vledder ten opzichte van de drie omliggende nationale parken is daarbij een pré. Het Drents Friese Wold ligt als het ware om de hoek en het Dwingelderveld en de Weerribben-Wieden liggen op een steenworp afstand van Vledder.
-5-
In en rondom Vledder is er sinds de zestiger jaren veel gebouwd. Medio 2011 wonen in Vledder ruim 1900 mensen. Van hen is slechts 15% geboren en getogen in het dorp. De meerderheid komt van elders en heeft Vledder verkozen boven de oorspronkelijke woonomgeving. We kennen relatief veel vitale en hoger opgeleide mensen, die er voor kiezen na hun pensionering de tijd te besteden aan ondermeer sportieve, culturele en educatieve activiteiten. De oorspronkelijke bevolking zag met hun komst de mogelijkheden groeien om het winkelbestand uit te breiden en het voorzieningenniveau te optimaliseren. Met vereende krachten kwam bijvoorbeeld de bouw van het multifunctioneel centrum De Tippe tot stand. De inwoners van Vledder hebben daarvoor zelf in de buidel getast en de handen uit de mouwen gestoken. Het multifunctioneel centrum heeft een vorm en inhoud gekregen die aansloot op de groeiende behoefte aan culturele en educatieve activiteiten. In De Tippe is de basis gelegd voor een equivalent van een volkshogeschoolprogramma. Het culturele en educatieve programma dat hedentendage Westerveld breed wordt aangeboden, vindt in feite zijn oorsprong in Vledder. De oorspronkelijke en de nieuwe inwoners van Vledder kunnen het in het verenigingsleven samen goed vinden. Eendrachtig en betrokken zijn er initiatieven ontplooid die op sportief, cultureel en educatief gebied tot aansprekende voorzieningen hebben geleid. De inwoners waarderen die voorzieningen als van wezenlijk belang voor hun inburgering als ook voor het onderhouden van de kwaliteit van leven in het dorp. De kerk/kerkgemeenschap draagt ook nadrukkelijk bij aan die integratie. Nieuwe dorpsgenoten worden uitgenodigd tot deelname aan activiteiten en dat draagt bij aan het gevoel welkom te zijn in de dorpsgemeenschap. In het nabij gelegen gebouw de Gerf wordt die betrokkenheid op elkaar en de gewaardeerde “noaberhulp”ook zichtbaar in onder meer activiteiten voor de kwetsbare mensen in onze samenleving . Er is in Vledder voor “Elk wat wils”, ook op bijvoorbeeld sportief gebied. Er is een zwembad waar kinderen kunnen leren zwemmen. Het biedt tevens speelvreugde aan de schoolgaande jeugd uit Vledder en haar buurdorpen. Voor senioren is er gelegenheid gericht te werken aan behoud van hun vitaliteit als fietsen of wandelen minder tot de mogelijkheden gaan behoren. Voorts bieden de sporthal en sportvelden de sportverenigingen voor alle leeftijdscategorieën volop mogelijkheden hun sport te beoefenen. De omvang en gevarieerdheid van de culturele en educatieve activiteiten en de rijke schakering die het verenigingsleven kenmerkt, laten zien dat velen in het dorp behoefte hebben aan die ontplooiing. Maar niet alleen dat. Het wijst er ook op dat velen zich willen inzetten om die mogelijkheden tot ontplooiing in het dorp op peil te houden. Vledder kent een grote schare aan vrijwilligers. We zien dat terug in een grote betrokkenheid bij sportverenigingen, welzijns- en kerkelijke activiteiten, als ook in de betrokkenheid bij de musea die het dorp in haar midden heeft. De mogelijkheden om in Vledder uit te gaan zijn beperkt, in het bijzonder voor de jongeren in het dorp. Zij zijn daarvoor op naburige, grotere plaatsen aangewezen. In Vledder richt het vermaak zich op cabaret, theater- en muziekvoorstellingen in het multifunctionele centrum De Tippe. Voorts beschikt Vledder over een café dat diverse activiteiten ontplooit.
-6-
4.2 Bevolkingssamensstelling. Onder de inwoners van Vledder kennen we 978 vrouwen en 932 mannen .Zoals mag blijken uit onderstaande grafiek is er sprake van een oververtegenwoordiging van senioren in ons dorp. Daarmee onderscheidt Vledder zich van andere Drentse dorpen.
Bron: Gemeente Westerveld Veel senioren komen van elders en kozen Vledder als woonplaats vanwege de rust, ruimte en natuur. Vervolgens is hun waardering voor de woonomgeving verder gegroeid, mede dankzij een breed scala aan ontplooiingsmogelijkheden die ons dorp biedt. Senioren hebben hun eerste ( betaalde) fase in hun actieve leven afgerond en zijn begonnen aan een nieuwe levensfase, waarin er actief behoefte is aan en ruimte is voor sportieve, culturele en educatieve activiteiten. Vledder biedt hen daartoe volop mogelijkheden. Ruim 35% van de inwoners is geschoold op HBO/universitair niveau en die scholingsachtergrond heeft meebepaald dat er in Vledder op cultureel, educatief en sportief vlak veel initiatieven zijn ontplooid. Voor alle geledingen in ons dorp beschikken we over een kwalitatief goed aanbod. Dat culturele, educatieve en sportieve aanbod speelt in samenhang met het ruim geschakeerde verenigingsleven een belangrijke rol in het inburgeringproces van nieuwe inwoners. Men kan zich snel thuis gaan voelen. We hechten daar waarde aan, niet alleen nu, maar ook voor de toekomst , omdat de kwaliteit van de sociale samenhang zeer bepalend is voor de leefbaarheid en schaalgrootte van ons dorp. -7-
Bij een toenemende zorgvraag zullen ouder wordende inwoners zich gaan herbezinnen op hun woonomgeving. De vraag wordt dan: gaan we terug naar onze oorspronkelijke woonomgeving en/of kinderen, of kiezen we er voor in Vledder te blijven? We dienen er rekening mee te houden dat de mate waarin mensen geïntegreerd/ingeburgerd zijn en vrienden gemaakt hebben, veel bepalende factoren in dat afwegingsproces zullen zijn. Betrokkenheid bij welzijns- en/of kerkelijke activiteiten blijken voor het behoud van de integratie en saamhorigheid van wezenlijk belang. Ontgroening zien we in Vledder ten gevolge van het vertrek van jonge mensen die hun opleiding voltooien en elders werk vinden dat past bij de gevolgde scholing. Onder hen zijn veel jongelui die graag terug zouden keren naar Vledder, maar daartoe niet in de gelegenheid zijn bij gebrek aan een passende werkkring en/of geschikte en betaalbare huisvesting. Voor jonge gezinnen en mensen in de leeftijd tussen 30 en 50 jaar ontstaat een trek naar elders als de afstand tussen werkkring en woonomgeving te veel tijd in beslag gaat nemen. De ontgroening gaat m.a.w. verder dan een vertrek van studerende jongeren. Het gaat ook om een potentieel vertrek van de middengroep (30 t/m 50 jaar).Die middengroep blijkt van veel waarde te zijn voor de dorpsgemeenschap vanwege hun grote inzet en betrokkenheid bij activiteiten in het dorp. In de achter ons liggende jaren heeft de vergrijzing in combinatie met de ontgroening geleid tot een scheefgroei in de bevolkingssamenstelling. Vledder is wat dat betreft geen doorsnee dorp. De bevolkingssamenstelling vraagt om specifieke maatregelen om de sociale samenhang, maar ook de veiligheid, in ons dorp op peil te kunnen houden. Als er geen compensatie gevonden kan worden voor het ontgroeningeffect, dan voorzien wij toenemende risico’s. Zie bijvoorbeeld het effect van de ontgroening op het brandweerkorps, op het behoud van voldoende gekwalificeerde brandweermensen. In feite wordt zo door de ontgroening de (brand-)veiligheid van het dorp aangetast. 5.WAT HEEFT VLEDDER TE BIEDEN? 5.1 Onderwijs en buitenschoolse opvang. In Vledder is de openbare basisschool De Hoekstee de plek waar veel kinderen uit het dorp onderwijs krijgen. De kwaliteit van het onderwijs valt onder de verantwoordelijkheid van stichting “Talent”. De schoolgebouwen niet. Daarvoor is de gemeente verantwoordelijk en aansprakelijk. Op het totaal beschikbare onderwijsbudget, samengesteld uit reguliere rijksbijdragen en (zeer beperkte) gemeentelijke bijdragen, drukken de kosten voor de organisatie en management van het onderwijs. Door krimp in het kinderaantal neemt dat beschikbare budget verder af. In combinatie met de kosten die voortvloeien uit de extra taken die op het onderwijs afkomen, leidt dat er in feite toe dat er per kind minder geld beschikbaar is. Hoe die uitkomst zich verhoudt tot de noodzaak het onderwijs te blijven innoveren op geleide van maatschappelijke ontwikkelingen, is een vraag die de ouders van de school nadrukkelijk bezighoudt. Ouders zijn zeer betrokken en ervaren de school ook als een wezenlijk onderdeel van de sociale cohesie in het dorp. We zien dat ook terug in de ouderparticipatie bij zowel onderwijsondersteunende als recreatieve activiteiten. Ze zetten er met elkaar de schouders onder. Door oud-papieracties en het schoolfonds ( waarin de ouders per kind een financiële bijdrage leveren) beschikt de school over financiele middelen voor activiteiten die niet door het Rijk bekostigd worden. De wens en noodzaak om ouders nog meer bij de school te betrekken, staat echter haaks op het gegeven dat ouders als tweeverdiener minder tijd beschikbaar krijgen en al naar gelang de -8-
omstandigheden ook in hun werkkring te maken hebben met energievergende veranderingsprocessen. Het nieuwe schooljaar 2011/12 start met 141 kinderen, waarvan 56 in de groepen 1 t/m 4 en 85 in de groepen 5 t/m 8. We zien dus een terugloop in de aanwas van kinderen voor de basisschool en dat zal al vrij snel leiden tot leegstand van lokalen. Buitenschoolse opvang, inclusief de dagopvang van 0 t/m 4-jarigen, is geregeld en vanaf het begin van het schooljaar 2011/2012 beschikbaar in één van die lokalen. Er is, met andere woorden, een breed aanbod voor alle kinderen van 0 t/m 12 jaar in Vledder aanwezig. Uit de cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) blijkt een terugloop in het aantal geboorten per gezin. Daarin onderscheiden de jonge gezinnen in Vledder zich niet van elders. De gesignaleerde terugloop in het aantal schoolgaande kinderen kan m.a.w. niet eenvoudig worden opgeheven. Graag zien we de komst van nieuwe jonge gezinnen tegemoet, maar daarin staat Vledder niet alleen. Er zullen extra faciliteiten ontwikkeld moeten worden om Vledder als woonplaats voor de reeds aanwezige en toekomstige jonge gezinnen aantrekkelijk te houden. Hun aanwezigheid maakt het wonen in het dorp aantrekkelijker. Ze dragen er toe bij dat het leven in het dorp zich blijft kenmerken door activiteiten, die de totale levenscyclus representeren en ons stimuleren tot positieve toekomstverwachtingen. Na de basisschool kiezen kinderen uit het dorp voor vervolgonderwijs in Diever of Steenwijk. De keuze wordt niet zozeer gemaakt op grond van verschil in afstand maar op geleide van de mogelijkheden die een school biedt en de schaalgrootte ervan. Voor de volwasseneneducatie kunnen de inwoners van Vledder putten uit een rijk geschakeerd aanbod dat door de stichting Welzijn Meppel Westerveld wordt aangeboden in De Tippe. Ruim 700 mensen uit Vledder en omstreken maken er gebruik van. Inwoners van Vledder zijn in dat aanbod ook betrokken als gewaardeerde docent en/of organisator. De bibliotheek voorziet in de behoefte van de inwoners, die genieten van het lezen van een boek. Hun aantal neemt weliswaar af door de ontwikkeling van internetfaciliteiten, maar de accommodatie is en blijft voor hen een gewaardeerde ontmoetingsplek. De beperkte openingstijden worden als een belemmering ervaren voor een frequenter gebruik. Mensen hechten aan het behoud van de bibliotheek. Men is voor een multifunctioneler gebruik van de bibliotheekaccommodatie, bijvoorbeeld door in de bibliotheek een expositieruimte te creëren voor de historische vereniging. 5.2 Woningbestand. In Vledder is 80% van het woningbestand een koop- en slechts 20% een huurwoning. Deze scheve verhouding is te herleiden tot beleid dat in het verleden in de voormalige gemeente Vledder is gevoerd. In grote lijnen kwam dat beleid erop neer dat in Wilhelminaoord de huurwoningen werden gerealiseerd en in Vledder de koopwoningen. Nadat eind negentiger jaren van de vorige eeuw de wijk De Rolle III was volgebouwd, is het woningbestand niet meer aangepast. Alles bleef sindsdien grotendeels bij het oude en is er niet geanticipeerd op de veranderende vraag op de woningmarkt. In Vledder beschikt de woningbouwstichting Actium over 172 huurwoningen op een bestand van ruim 1900 inwoners, terwijl er bij hen nog bijna 150 inwoners uit Vledder ingeschreven staan voor -9-
een huurwoning. Van die 172 woningen staan er twaalf op de nominatie om verkocht te worden. Actium heeft echter al decennia lang geen vervangende bouwplannen voor Vledder. Het huidige woningbestand sluit door het lang achterwege blijven van sociale woningbouw niet aan op de veranderde vraag naar huurwoningen. Vledder heeft behoefte aan woningen voor jonge mensen, zowel voor degenen die willen huren als voor degenen die willen en kunnen kopen. Voorts signaleren we een groeiende behoefte aan huurwoningen voor mensen die alleen komen te staan of er voor kiezen op zichzelf te wonen. Het gemis aan dergelijke huisvesting versterkt ook de reeds gesignaleerde ontgroening. Men kiest noodgedwongen voor huisvesting elders, terwijl bekend is dat men graag in Vledder wil blijven wonen. De sociale woningbouw behoeft m.a.w. een ingrijpende, op de veranderde vraag afgestemde, herstructurering. Onder de mensen die over een koopwoning beschikken, signaleren we bij het ouder worden een groeiende behoefte aan een switch naar een huurwoning. In de vrije sector beschikt Vledder niet over op die wens toegesneden huisvesting. In het plan Vledder-Noord willen de initiatiefnemers/projectontwikkelaar rekening houden met die veranderde vraag naar huisvesting. Woonconcept/ Meppel wordt met een participatie in het plan Vledder-Noord een woningbouwstichting die wel de bouw van woningen in Vledder mogelijk kan maken. De veranderingen in de wet- en regelgeving inzake de zorg brengen ook veranderingen in de wensen van de mensen met zich mee. Mensen horen dat de toelatingsdrempel tot een zorgvoorziening hoger wordt en de zorg aan huis meer dan voorheen afhankelijk wordt van ‘noaber hulp’. Die veranderingen vragen om aanpassingen in de woningen van zorgbehoeftige inwoners. Er is behoefte aan levensloopbestendige huisvesting en aan voorzieningen die het blijven wonen in de beschikbare huisvesting kan bevorderen. Het toepassen van zgn. domotica (huisautomatisering m.b.t. zorgverlening) is daarbij aan de orde, maar ook de beschikbaarheid van mensen die op een oproep reageren. Met de komst van het zorgcentrum in Vledder-Noord zien we de mogelijkheden daartoe groeien. Onder de inwoners signaleren we een toenemende behoefte aan zgn. “preventief wonen”. Die behoefte hangt samen met de verwachting dat van een stimulerende en uitnodigende omgeving een preventieve werking uitgaat. Er is, met andere woorden, behoefte aan ouderenhuisvesting die culturele en informatieve activiteiten combineert met mobiliteit bevorderende initiatieven in een zorggerelateerde woonomgeving. 5.3 Openbare ruimte. Vledder wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een grote en kleine brink, die samen een zgn. kruisbrink vormen. Die brinken hebben door de jaren heen hun jaarmarktfunctie verloren. In combinatie met het nabij gelegen karakteristieke oude gemeentehuis, thans in gebruik als museum, bieden deze brinken mogelijkheden om de recreatie en toerisme in ons dorp te versterken. De Museums Vledder ontplooien daartoe inmiddels in samenwerking met de organisatoren van de Kunstproeverij initiatieven. De Wellegiesweide is nabij de zgn. Kokse bosjes een mooie plek in het dorp waar de grotere evenementen, zoals het dorpsfeest, plaatsvinden. De volkstuincomplexen zijn andere voorzieningen die van waarde zijn. De tuinen bieden naast het tuinieren aanknopingspunten om elkaar te leren kennen en waarderen. Het hertenkamp is ook een door inwoners en toeristen gewaardeerde plek. De ijsbaan biedt schaatsplezier in de luwte van de omliggende bossen. Die mooie omliggende natuur - 10 -
met haar vele wandel- en fietspaden sluit aan op de openbare ruimte in het dorp. Initiatieven om het groen ook nadrukkelijk te laten terugkeren in het straatbeeld van met name de Dorpsstraat, sluiten aan op het streven de beleving van de groene ruimte in ons dorp te behouden en te stimuleren. Van oudsher is er in Vledder sprake van bijenteelt. De bijenhouders vragen aandacht voor de benodigde bloemrijke variëteit in de aanplant van het groen en de wens om in het dorp ecologisch bermbeheer toe te passen. De Vledder Aa heeft een functie in het afwateren van het beekdal en( een deel van) het Drents Friese Wold. De beek biedt de visliefhebbers ook de gelegenheid nabij het dorp een hengel uit te gooien en te verpozen. De aanwezige plantengroei in de Vledder Aa bemoeilijkt echter het vissen en vraagt , mede gelet op de afwateringsfunctie, om onderhoud. De oude begraafplaats met haar opbaarhuisjes vormt, in combinatie met het nieuwe gedeelte en de aula, een voorziening waar de inwoners van Vledder waarde aan hechten. De opbaarhuisjes verwijzen naar vroeger, naar de tijd waarin overledenen buitenshuis moesten worden opgebaard vanwege een potentieel besmettingsgevaar. Het groen in het dorp wordt onderhouden door medewerkers van de sociale werkvoorziening Reestmond. Hun inzet wordt de laatste jaren echter meer en meer begrensd, doordat de gemeente bezuinigt op het groenonderhoud. Het gevolg is dat zowel de frequentie als de kwaliteit van het groenonderhoud er in het dorp zichtbaar onder is gaan lijden. Voorts signaleren we in toenemende mate dat wandel- en fietspaden glibberig worden en tot valpartijen leiden. De gemeente legt weliswaar de verantwoordelijkheid voor een verzorgde woonomgeving steeds nadrukkelijker bij de inwoners zelf , maar kan niet de aansprakelijkheid voor de veiligheid op de bestrating en schelpenpaden naar de dorpsbewoners verleggen. In de openbare ruimte zijn enkele speelvoorzieningen voor kinderen aangelegd. Het onderhoudsniveau vraagt echter om voortdurende aandacht i.v.m. het waarborgen van de noodzakelijke veiligheid voor de kinderen. In diezelfde openbare ruimte is echter weinig afgestemd op de aanwezigheid van de vele senioren in ons dorp. Er is een gebrek aan straatmeubilair, waarop gepauzeerd kan worden tijdens een wandeling. Voorts is de bestrating niet afgestemd op hulpmiddelen als rollator en scootmobiel.
5.4. Verkeer in en door Vledder. Ten noorden van Vledder ligt het Drents-Friese Wold. Komend vanuit Doldersum zijn in het silhouet van het dorp de goed onderhouden molen en de kerktoren uit de 14de eeuw de blikvangers. Als u vanuit Wapse Vledder nadert, valt het mooie beekdallandschap van de Vledder Aa op. Vanuit Frederiksoord staan langs de toegangsweg prachtige bomenrijen, die passen bij het landschap dat de stichter van de Maatschappij van Weldadigheid heeft aangelegd in Frederiksoord en omgeving. Vanuit het westelijk gelegen Vledderveen kan Vledder worden bereikt door een bosrijk gebied met vennen en pingo’s. In en rondom het dorp is in de tachtiger en negentiger jaren van de vorige eeuw veel gebouwd. Voor de aan- en ontsluiting van die nieuwe woonwijken zijn we conform het gemeentelijk verkeer- en vervoersplan (2000) afhankelijk van de N855. Dit is de verbindingsweg tussen Diever en Steenwijk, - 11 -
met aansluiting op de A32, richting Heerenveen en de polders. Die vermenging van lokaal en doorgaand verkeer leidt op meerdere plekken in het dorp tot knelpunten. Te meer daar de breedte van de doorgaande weg ter hoogte van de winkels nauwelijks ruimte biedt voor het parkeren van auto’s en de huidige verkeerstechnische regelgeving tot veel verwarring aanleiding geeft voor degenen die niet op de hoogte zijn van de lokale parkeermogelijkheden. Voorts baart de kwaliteit van de bestrating van de doorgaande weg in combinatie met de trottoirs ons allen grote zorgen. Die bestrating is niet afgestemd op de aanwezigheid van veel senioren in het dorp en hun beperktere mobiliteit. Velen voelen zich onveilig op het trottoir langs die doorgaande weg. Het trottoir is te smal en niet afgestemd op het gebruik van een rollator of scootmobiel. Evenmin op het gebruik van een kinderwagen. Voorts ligt het trottoir te hoog voor fietsers die plotseling uit moeten wijken voor landbouwverkeer of anderszins. Meer dan eens leidt dat tot valpartijen en bijna-ongevallen. De bestrating ontmoedigt kortom het gebruik en heeft in die zin een averechtse uitwerking op ons streven van de Dorpsstraat een levendige en veilige straat te maken. Die onveilige bestrating staat ook haaks op het streven van ondernemers , die verblijfstoerisme voor senioren in ons dorp nastreven. Het Lesturgeonplein wordt al jarenlang als een verkeerstechnisch knelpunt ervaren. Ter hoogte van dit plein wordt op de doorgaande weg het auto, fiets- en voetgangersverkeer op een dusdanige manier gemengd dat er voor alle weggebruikers onduidelijkheden ontstaan. Die onduidelijkheden dragen weliswaar bij tot een grote alertheid onder de weggebruikers, maar staan ver af van ons streven van het Lesturgeonplein een waar ontmoetingsplein te maken. Dit probleem knelt des te meer als in de naaste toekomst de ontsluiting van Vledder-Noord voor meer verkeersbewegingen zal zorgen. Op de doorgaande weg wordt te hard gereden. Het wegbeeld is ook niet aangepast op de ingestelde, lagere snelheden ( 30 en 60 kilometerzones ). We signaleren dit zowel op de toegangswegen als op de wegen in het dorp zelf. De inwoners maken zich er zelf ook schuldig aan, maar het harde rijden wordt ook onvoldoende ontmoedigd door daarop toegesneden verkeersmaatregelen. Evenmin wordt het gebruik van de doorgaande weg ontmoedigd voor vrachtverkeer, dat geen vracht hoeft te lossen in Vledder. Het openbaar vervoer sluit niet aan op de behoefte. Het gebruik van een auto is in feite onafwendbaar. De bustijden sluiten niet aan op de schooltijden in het vervolgonderwijs en in de weekenden rijdt de lijnbus Steenwijk-Borger niet. Uitgaan met behulp van het openbaar vervoer is zowel doordeweeks als in de weekenden niet mogelijk. Vanuit Vledder is er geen goede aansluiting op het vroege treinverkeer en dat noodzaakt mensen voor hun woon-/werkverkeer van eigen vervoer gebruik te maken. De bedrijven in Vledder gaan mee in de technische ontwikkelingen en kiezen uit bedrijfseconomische overwegingen voor gebruik van grotere machines. Die innovatie wordt toegejuicht. De schaduwzijde ervan is een toename van grote machines in het verkeer op de doorgaande weg N855. Herbezinning op de verkeerscirculatie wordt noodzakelijk geacht. In het bijzonder met betrekking tot het vrachtverkeer dat op zich niets te zoeken heeft in Vledder.
- 12 -
5.5. Winkelbestand. De winkels in Vledder liggen aan de doorgaande weg, de N855. Het zijn de winkels die in de eerste levensbehoeften kunnen voorzien. De winkeliers hebben in overleg met de activiteitencommissie en Dorpsbelang Vledder gekozen voor een dubbele pagina met advertenties en informatie over evenementen in het huis-aan-huisblad Da’s Mooi onder de titel ”Kijk verder in Vledder”. Het illustreert de samenwerking die meer en meer in het dorp tot stand komt. De gevarieerdheid van het winkelbestand kan echter niet in stand worden gehouden met alleen de inkopen van de bevolking in Vledder. Die is te klein van omvang. De winkeliers in Vledder hebben de aankopen van toeristen en van inwoners uit de omringende dorpen nodig om hun schaalgrootte en kwaliteit op peil te kunnen houden. Dit pleit er eens te meer voor dat er in Vledder ruimte blijft voor groei van de recreatieve en toeristische activiteiten. We opteren daarbij niet voor grootschalige ontwikkelingen, maar voor een optimalisatie van de bestaande voorzieningen en schaalvergroting waar dat nodig is voor het bestaansrecht. Een instelling als Trajectum Hoeve Boschoord richt zich in haar inkoopbeleid ten dele op de aankoopmogelijkheden in Vledder. Ze doen dit niet alleen in het belang van de lokale ondernemers. Ze hopen er ook mee te bevorderen dat er ruimte blijft voor haar cliënten om te participeren in de dorpsgemeenschap. De winkelopeningstijden zijn niet overal in het dorp afgestemd op de groeiende groep tweeverdieners die na het werk nog boodschappen moeten doen. Evenmin op degenen die als passant of als ondernemer tussen de middag een boodschap willen doen. Her en der stuit men dan op een middagpauze van de winkelier. Dit sluit niet aan op de toerist die een horecastop wil combineren met het doen van boodschappen. Een winkelsluiting op een doordeweekse dag in het toeristenseizoen is evenmin een pré. Het staat op gespannen voet met de voorgestane gastvrijheid en sluit niet aan op de verwachtingen van de toerist/recreant, die in de eigen woonomgeving ruime openingstijden gewend is. Regelmatig worden er in Vledder markten georganiseerd. Naast de wekelijkse markt op het Lesturgeonplein, kennen we de zgn. kofferbakmarkten en de zomeravondmarkten. De activiteitencommissie draagt er zorg voor dat de zomeravondmarkten omlijst worden met aantrekkelijk amusement (muziek en/of spel) Onder de senioren signaleren we de behoefte aan het doen van boodschappen elders. Bijvoorbeeld in een plaats waar dat gecombineerd kan worden met ander, breder aanbod. Een aantrekkelijke horeca blijkt daarin een trekker. Maar niet alleen dat. Men wil ook gezelligheid en dat ervaren in een levendige omgeving. Vledder behoeft op dat gebied nieuwe initiatieven. Een optimalisatie van die levendigheid kan wellicht gevonden worden in het initiëren van activiteiten op de kruisbrink in ons dorp. Tot nu toe worden de brinken daartoe niet benut , terwijl een geregeld gebruik de levendigheid in het dorp kan bevorderen en daarmee de gezelligheid in de Dorpsstraat/winkelstraat. We zien in Vledder initiatieven tot verbreding van het aanbod in allerlei kunstuitingen. (kunstproeverij, kunst- en smaakmarkt, kunstroute e.d.) Dergelijke initiatieven blijken tot veel belangstelling van mensen uit de wijde omgeving en toeristen te leiden. Dit kan nieuwe aanknopingspunten bieden voor het tot stand brengen van kleine (kunst) winkeltjes. In de Museums - 13 -
Vledder is daar reeds een initiatief toe genomen. Men streeft de totstandkoming van een kwalitatief goede glaskunstmarkt na. Kunst kan m.a.w. bijdragen aan een verrijking van het winkelbestand. 5.6. Werkgelegenheid. Vledder kent geen bedrijventerrein. We streven de komst ervan ook niet na. De werkgelegenheid is in Vledder kleinschalig en komt ondermeer voort uit de bedrijvigheid in horeca, toerisme, recreatie, winkels, onderwijs en gezondheidszorg alsmede uit het werk van hoveniers, kwekers, agrariërs en (automobiel, bouw- en nuts-)bedrijven. Voorts biedt de wekelijkse markt op het Lesturgeonplein ook werkgelegenheid. Voor het behoud van de werkgelegenheid is het van belang dat de ondernemers de ruimte krijgen hun bedrijvigheid af te stemmen op innovatieve ontwikkelingen en bedrijfseconomische overwegingen. Vledder is daarnaast een vestigingsplaats voor mensen die buiten de regio werken. Zij zijn gebaat bij goede ontsluitingsmogelijkheden van Vledder naar de rest van het land. Glasvezel/snelle internetverbindingen zijn nodig voor mensen die thuis wensen te werken en over grote bestanden moeten kunnen beschikken. Tot nu toe ontbreken die faciliteiten in Vledder. Daarnaast zien we in de komst van het zorgcentrum van de Noorderboog en het Thomashuis nieuwe werkgelegenheidsmogelijkheden die ook een spin-off voor het gebruik van de winkels en de voorzieningen met zich mee kunnen brengen. Mogelijkheden om de werkgelegenheid verder uit te breiden zijn beperkt, maar in een intensivering van de paardensport ligt wellicht een kans. Vledder beschikt over maneges en een paardensportvoorziening die nog een nieuwe invulling behoeft. In het naburige Boschoord staat een groot behandelcentrum van de stichting Trajectum ( voorheen Hoeve Boschoord) die gebaat is bij huisvestingsmogelijkheden voor haar medewerkers. Een goede, op onregelmatige werktijden afgestemde, buitenschoolse opvang kan voor de medewerkers het wonen in Vledder extra aantrekkelijk maken en doen onderscheiden van andere woonplaatsen. Voorts verstevigt die faciliteit de slagkracht van Trajectum op de arbeidsmarkt voor gekwalificeerde medewerkers.
5.7. Zorginfrastructuur. Vledder beschikt over een gezondheidscentrum, waarin naast de apotheekhoudende huisarts ook hulp geboden wordt door psycholoog, fysiotherapeut, diëtist en maatschappelijk werker. Voor tandheelkundige hulp kunnen de inwoners ook in hun eigen dorp terecht. Voorts bieden thuiszorgorganisaties de geïndiceerde zorg en dienstverlening en kan Vledder bogen op veel vrijwilligers die zich inzetten voor bv. ‘Tafeltje dekje’ en Zonnebloem-activiteiten. Op een viertal plekken in het dorp is een zgn. AED-apparaat beschikbaar. Weinigen kennen echter de vindplaats ervan en in de avond - en nachturen beperkt de beschikbaarheid zich tot een oproep aan de dienstdoende huisarts. De afdeling EHBO-Vledder biedt reanimatiecursussen aan. Indien de zorgzwaarte echter aanleiding geeft tot een opname in een verpleeghuis, dan moeten de inwoners van Vledder naar omliggende dorpen. Van de vier hoofdkernen in de gemeente Westerveld - 14 -
is Vledder de enige kern zonder een dergelijke voorziening, terwijl de bevolkingssamenstelling er juist voor pleit. Dit geldt ook voor de behoefte aan dagopvang voor ouderen. De veranderende wet- en regelgeving in de gezondheidszorg leidt bij de leveranciers van zorg tot een groter kostenbewustzijn en tot keuzes uit efficiencyoverwegingen. Hoewel de gevolgen van die veranderingen op de kwaliteit van de zorgverlening op het platteland/dunbevolkte streken nog niet volledig zijn uitgekristalliseerd, dienen we er rekening mee te houden dat de reistijd en reiskosten in de toekomst meer bepalende factoren zullen worden en kunnen leiden tot een verschraling van het zorgaanbod. Voor Vledder geldt dat in het bijzonder bij gebrek aan een zorgcentrum in het dorp. Tevens verwachten we dat er met die veranderende wet –en regelgeving ook in de toewijzing van zorgzwaarte pakketten e.e.a. zal gaan veranderen. Een indicatiesteller zal zich in de naaste toekomst beperken tot het hoogstnoodzakelijke met als gevolg dat de toetredingsdrempel tot de zorg hoger wordt. Vledder heeft een zorgcentrum nodig die daar op kan anticiperen en ook thuis mensen efficiënt hulp kan bieden die geen opname indicatie (meer) krijgen, maar wel kampen met een complexe zorgvraag. Vanuit dat zorgcentrum kan in de toekomst ook adequaat worden ingespeeld op de hulpbehoevenden die zo lang mogelijk in hun eigen huiselijke omgeving de geïndiceerde hulp willen krijgen. Met het realiseren van het zorgcentrum van de stichting Noorderboog in Vledder-Noord wordt de gesignaleerde leemte in de zorginfrastructuur opgevuld en kan worden voorzien in moderne, op de toekomst gerichte hulpverleningsvormen, zowel in het zorgcentrum zelf als ook in Vledder en omstreken. De inwoners van Vledder juichen de komst van het zorgcentrum toe. Zij hoeven dan niet meer uit Vledder te vertrekken. Ze kunnen bekenden ontmoeten en daarmee op de hoogte blijven van het reilen en zeilen in de dorpsgemeenschap. Die ontmoetingsmogelijkheden dragen bij aan hun welbevinden. Maar evenzo leidt de komst van het zorgcentrum tot meer bedrijvigheid in het dorp en een toenemend gebruik van voorzieningen. Degenen die vanwege een verstandelijke beperking aangewezen zijn op een 24-uursvoorziening kunnen in de naaste toekomst ook terecht in Vledder, dankzij de aanstaande opening van een zgn. Thomashuis. De Vledderse bevolking juicht dit om meerdere redenen toe. Enerzijds in het belang van de geïndiceerde verstandelijk beperkte mens, maar anderzijds ook vanwege de effecten die er van uit kunnen gaan op de werkgelegenheid en het gebruik van lokale voorzieningen. Onder de inwoners van Vledder kennen we ook mensen die bij het ouder worden de voorkeur geven aan een woonsetting die hen bescherming biedt en de zekerheid van hulp en ondersteuning. Men wil preventief anticiperen op de gevolgen van het ouder worden, maar tegelijkertijd niet de rust en ruimte van ons dorp inruilen voor een appartement elders. Hun voorkeur gaat uit naar een appartement, gelegen naast andere appartementen in een landelijke omgeving. Vledder ontbeert daartoe nog de faciliteiten, zowel voor degenen die een appartement willen huren, als voor degenen die wel willen kopen.
- 15 -
5.8. Welzijnsvoorzieningen. Het welzijn van de inwoners van Vledder wordt enerzijds gevoed door de rust en ruimte die ervaren wordt in een mooie natuurlijke omgeving en anderzijds door de sociale cohesie die gevoed wordt door een bloeiend verenigingsleven. Getuige ook de bevindingen van 48 verenigingen in het tevredenheidonderzoek : “Bouw verder aan Vledder”. Jong en oud, autochtoon en allochtoon, wonen en ontspannen samen in het dorp en genieten van een dorp dat weinig tot geen overlast kent. Mensen waarderen de “Noaberhulp” en zijn bereid een steentje bij te dragen aan het in stand houden van de voorzieningen. Vledder kent veel vrijwilligers, zowel bij de culturele, educatieve, sportieve en kerkelijke activiteiten, als in de ondersteuning van hulpbehoevenden (o.a. Zonnebloem, Rode kruis en ‘Tafeltje dekje’ ). Het organiseren van markten en andere ontspannende activiteiten in het dorp is ook afhankelijk van de inzet van vrijwilligers. “De Eettafel” is een voorbeeld van een recenter initiatief om mensen, die erg op zichzelf leven, samen te brengen onder het genot van een heerlijke maaltijd. Leeftijd is daarbij niet belangrijk. Het gaat om het doorbreken van een (dreigend) isolement. Een ander aansprekend initiatief is het “Duofiets”-project. Minder mobiele ouderen kunnen met steun van vitale senioren samen op een zgn. duofiets genieten van de omgeving. In de lokale activiteiten voor ouderen signaleren we tegelijkertijd een terugloop in de belangstelling voor de meer traditionele activiteiten. Het welzijn van de jeugd wordt in het dorp niet ondersteund door een specifieke jeugdwelzijnsvoorziening. De behoefte daaraan wordt ook niet direct gevoeld. De jeugd in Vledder geeft geen noemenswaardige overlast. Een ontmoetingsruimte is tegelijkertijd wel een wens, in het bijzonder voor de jeugd in de leeftijd van 12 t/m 15 jaar. In de afstemming en bundeling van de vele welzijnsactiviteiten signaleren we een fragmentatie in plaats van een bundeling van krachten. De inzet van vrijwilligers, betrokken bij verschillende activiteiten, wordt in Vledder niet( meer) gecoördineerd en gefaciliteerd door de stichting Welzijn Meppel Westerveld. Er is op het niveau van de dorpsgemeenschap als geheel een gebrek aan coördinatie en afstemming. Dat wordt als een gemis ervaren en wordt als schadelijk gekwalificeerd voor de bereidwilligheid van mensen om zich in de toekomst ergens voor te blijven inzetten. Het tast de draagkracht van de vrijwilligers aan en dat in een tijd waarin een terugtredende overheid steeds nadrukkelijker appelleert aan de zelfwerkzaamheid van de inwoners ( en dus van de vrijwilligers) zelf. Daar komt bij dat het opschuiven van de AOW- gerechtigde leeftijd en het appél op beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt de mogelijkheden van senioren beperkt om vrijwilligerswerk te doen. Tellen we daarbij het beroep dat tweeverdieners op grootouders doen om op de kinderen te passen, dan wordt de spoeling dun en ontstaat er schaarste op de vrijwilligersmarkt. We lopen met andere woorden het risico dat het vrijwilligerswerk een zaak van enkelen wordt. 5.9. Sportvoorzieningen. Veel inwoners van Vledder sporten graag en maken dankbaar gebruik van de mogelijkheden daartoe in het dorp zelf en in de omringende, mooie natuur. Zie ook de bevindingen in het tevredenheids onderzoek ” Bouw verder aan Vledder”.
- 16 -
Die mooie omgeving leent zich ook uitstekend voor een Wampex, die jaarlijks meer dan 500 deelnemers kent. Dit is een amfibie-expeditie van ongeveer 30 km, die 8 á 10 uur inspanning vergt. De organisatie is in handen van het lokale brandweerkorps. Vledder beschikt over een sporthal , voetbal- en tennisvelden en jeu-de-boules banen, waarvan volop gebruik wordt gemaakt. Op sportief vlak kent Vledder veel verenigingen en is er in feite voor jong en oud gelegenheid actief te zijn in zijn/haar favoriete sport. Waar Vledder daartoe geen gelegenheid kan bieden, zijn er in de omliggende grotere plaatsen faciliteiten beschikbaar. Het goede voorzieningenniveau heeft als gevolg dat de sportclubs sterk op zichzelf oftewel hun eigen voorzieningen zijn gericht en vooralsnog geen aanleiding zien hun faciliteiten te delen met anderen. Dat kan ook zolang de kosten van het in stand houden van die voorzieningen worden gedekt door gemeentelijke subsidies in combinatie met de contributie van de leden. Echter, zodra een subsidie van gemeentewege wordt verlaagd of stop gezet, zullen er exploitatieproblemen gaan ontstaan. Wij voorzien dat en raden de sportclubs aan meer dan voorheen de handen in één te slaan. In multifunctioneel gebruik van elkaars voorzieningen en het delen van de gebruikskosten, ligt wellicht een kans op het behoud van voorzieningen. Om te voorkomen dat kapitaalkrachtigen wel de faciliteiten houden en de armlastigen niet, willen we de samenwerking tussen clubs bevorderen in het belang van allen die graag sporten en het sluiten van een voorziening als een groot verlies voor Vledder zullen ervaren. We hebben daartoe de onderstaande mogelijkheden gehoord: - De zwembadlocatie kan versterkt worden door aan bv. de scouting faciliteiten te gaan bieden en de kosten van het onderhoud te delen. Scouting heeft het hele jaar door behoefte aan dat terrein en het zwembad maar een halfjaar. Wellicht kan er ook een trimparcours worden aangelegd. Het gaat om een breder gebruik van dat mooie terrein, zowel qua doelgroepen als perioden. - In de driehoek sporthal, voetbalvelden en tennisvelden liggen mogelijkheden elkaars faciliteiten te gaan benutten en de gebruikskosten te delen. Ook onder het adagium: het is beter samen iets te delen dan een accommodatie te verliezen. - De sporthal wordt in voor- en najaar, maar ook in de winter, veel gebruikt. Niet alleen door de sportverenigingen maar ook door de kinderen van een viertal basisscholen. In de zomermaanden is het gebruik veel beperkter. Door de sporthal ook als een slechtweer accommodatie voor de recreanten te gaan ontwikkelen, kan er wellicht exploitatiewinst behaald worden en het voortbestaan van de sporthal zekerder worden gesteld. 5.10 . Kunst en cultuur. Vledder kent meerdere musea, namelijk Miramar en de Museums Vledder. Miramar is een museum waar uit de hele wereld afkomstige zeeschatten te bewonderen zijn. Museums Vledder staat voor meerdere musea onder één dak. Het beschikt zowel over een museum voor Valse kunst, uniek in Nederland en ver daar buiten, als ook over een museum voor Glaskunst. Daarnaast beschikt men tevens over ruimtes waarin grafiek en Drentse kunst tentoongesteld is.
- 17 -
Tellen we daarbij de kunstateliers en galerieën in het dorp, dan kan met recht gesproken worden van een aantrekkelijke verscheidenheid op het gebied van de kunst. Regelmatig wisselende exposities van hedendaagse kunst in de Tippe en de musea dragen er aan bij dat velen een bezoek brengen aan deze voorzieningen in ons dorp. Op cultureel vlak biedt Vledder in de Tippe een gevarieerd aanbod van theatervoorstellingen en muziek. Met name de theaterzaal is onder landelijk werkende artiesten een bekende en gewaardeerde gelegenheid voor een voorstelling, maar ook een mooie gelegenheid iets nieuws uit te proberen. Uitvoeringen van de toneelvereniging (in de Drentse taol!) en de zang- en muziekverenigingen hebben veel waarde voor de inwoners. In Vledder worden geregeld initiatieven ontplooid met het oogmerk mensen nieuwsgierig te maken naar kunst. De Museums Vledder doen dat met hun rondleidingen in het museum voor Valse kunst en op het Lesturgeonplein worden kunst- en smaakmarkten georganiseerd waar een breed publiek kennis kan nemen van wat er in de ruime regio aan kunst wordt gemaakt. De historische vereniging ’t Fledder Kerspel brengt driemaal per jaar het tijdschrift "Kerspelstokkies" uit, waarin ze o.m. informatie geven over de ontstaansgeschiedenis van Vledder en de archeologisch en historisch waardevolle vondsten in Vledder e.o. Onder de titel “Dikke verhalen” organiseert de historische vereniging bijeenkomsten die het karakter van een reünie krijgen vanwege de grote belangstelling van( oud-)inwoners voor de verhalen uit de recentere geschiedenis van het dorp en de belevenissen van haar inwoners. Wetenswaardigheden over heden en verleden worden voor de 60-plussers in Vledder beschreven in het blad “de Boodschapper”. De redactie bestaat uit vrijwilligers die graag hun steentje bijdragen aan de sociale samenhang in het dorp. Er is in Vledder behoefte aan een plek waar mensen permanent kennis kunnen nemen van de ontstaansgeschiedenis en de archeologische en historisch waardevolle vondsten in Vledder e.o.
5.11. Recreatie en toerisme. Vledder biedt verschillende mogelijkheden om er te overnachten. Er is een hotel dat zich in het bijzonder richt op meerdaags verblijf van ( jonge ) senioren en er zijn zes B&B -voorzieningen. Kwaliteit staat voor hen hoog in het vaandel. Het dorp kent een drietal campings. Het toeristisch informatiepunt TIP signaleert dat de wensen van de campinggast aan het veranderen zijn en er meer en meer accent wordt gelegd op de aanwezigheid van extra faciliteiten, zoals bv. een internet aansluiting. Voorts signaleert men het gemis aan op sport en spel gerichte slechtweer accommodaties in het dorp. Voor de toeristen die met een camper ons dorp bezoeken en er willen overnachten bestaan geen adequate stallingmogelijkheden. Realisatie van campervoorzieningen kan ons wellicht helpen het toeristenseizoen te verlengen, daar het reizigers betreft die ook buiten de schoolvakanties actief zijn. - 18 -
Opmerkelijk is dat de recreatieondernemers in het dorp zich weinig manifesteren en elkaar onderling niet versterken. Arrangementen ontbreken waarin ondernemers naar buiten treden met een gezamenlijk product. Gelet op de gewaardeerde rust, ruimte en mooie natuur, die ons dorp omringt en kenmerkt, is er geen behoefte aan grootschalige recreatievoorzieningen. Vledder kiest nadrukkelijk voor een kwalitatieve ontwikkeling. Een uitbreiding van het aantal op verblijfstoerisme gerichte bungalows op bestaande campings past bij die keuze. Het vergroot de mogelijkheden het toeristenseizoen te verlengen. Tot nu toe beperkt het zich hoofdzakelijk tot het zomerseizoen. Er is behoefte aan arrangementen, waarin een aantrekkelijk cultureel- en/of kunstprogramma de belangstelling voor een verblijf in Vledder zal vergroten. Gezien de mooie ligging van ons dorp, kan het accentueren van de paardensportmogelijkheden het overwegen waard zijn. Paardensport kan het toeristische leven in de zomermaanden verlevendigen. De toerist in Vledder wordt een groot scala aan folders met beschreven fiets -en wandelroutes geboden. Zo zijn er voor de wandelaar de lange afstand wandelroute Friese Woudenpad (met varianten), de knapzakroute Vledderveen-Vledder, de Ommetjes en routes van Tourist Info. Opmerkelijk is het gegeven dat de archeologische historie en de historisch waardevolle gebouwen en brinken niet worden benut als wetenswaardigheden. Meer aandacht daarvoor kan een verblijf in Vledder interessanter maken en uitnodigen tot het verkennen van andere, historisch waardevolle, vondsten in de omgeving. Nergens in het dorp staan verwijzingen en bij de gebouwen zelf ontbreekt het ook aan informatieborden. Vledder laat wat dat betreft vooralsnog kansen liggen. Evenzo ontbreken langs de toegangswegen tot het dorp informatieborden die de mensen prikkelen en nieuwsgierig maken naar Vledder. De recreant/toerist die een stop wil maken in het dorp wordt daarbij nauwelijks wegwijs gemaakt in het vinden van parkeermogelijkheden. 6.OVERZICHT TOEKOMSTIGE ACTIES. Dorpsbelang Vledder stelt voor de komende tijd gericht aan de slag te gaan met onderstaande punten: •
• •
•
•
Onderzoeken hoe we het appél op zelfwerkzaamheid van de inwoners kunnen vertalen in gerichte acties tot daadwerkelijke inzet van mensen bij het op peil houden van de leefbaarheid in het dorp.(zie Aanleiding) Bevorderen en tot stand brengen van saamhorigheid in de dorpsgemeenschap. (zie samenvatting dorpsvisie) Expliciet maken dat ook bij een terugtredende overheid de veiligheid in het dorp (politie/brandweer) en op de wegen (trottoirs/wandel- en fietspaden) tot de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van het gemeentebestuur blijft behoren. ( zie verwachtingen en de punten 5.3 en 5.4) Overleg met vervoersondernemingen initiëren over de vervoersbehoefte in avond- en weekenduren als ook over de behoefte aan een betere afstemming op de schooltijden in het vervolgonderwijs.( zie 5.1) Onderzoek te doen naar de behoefte aan buitenschoolse opvang voor kinderen in het vervolgonderwijs. ( zie 5.1) - 19 -
•
• • • • • •
• • • • • • • • • •
Behoefte aan betaalbare koop- en huurwoningen voor starters en alleenstaanden op de woningmarkt onder de aandacht houden van de woningbouwstichtingen Actium en Woonconcept. (zie 5.2) Bij het waterschap onderhoud van de Vledder Aa bij het fietsbruggetje tussen Vledder en Wapse bepleiten. (zie 5.3) De aanplant in het dorp richten op de wensen van de bijenhouders en de wens tot ecologisch bermbeheer. (zie 5.3) Veilig gebruik van de Dorpsstraat bewerkstelligen voor fietsers en gebruikers van rollator en scootmobiel, zo mogelijk met inzet van Europese gelden. (zie 5.4) Onderzoek naar het oplossen van de verkeersproblematiek langs én op het Lesturgeonplein bepleiten als zeer urgent. Dit plein ontwikkelen tot het ontmoetingsplein in Vledder. (zie 5.4) Herbezinning op de verkeerscirculatie van het vrachtverkeer initiëren. (zie 5.4.) Bevorderen dat het gebrek aan samenhang tussen initiatieven van ondernemers uit de verschillende sectoren wordt opgeheven en de belangen, bijvoorbeeld de evenementen, op elkaar worden afgestemd. (zie 5.5) Nagaan hoe ‘s zomers de openingstijden afgestemd kunnen worden op de toerist (zie 5.5) Onderzoek te initiëren naar de behoefte aan zgn . preventief wonen. (zie 5.6) Onderzoek te doen naar de behoefte aan huurwoningen in de vrije woningsector. (zie 5.7) Onderzoeken of en zo ja, in welke mate er ruimten in De Tippe benut kunnen worden voor het starten van een dagopvang voor ouderen. ( zie 5.7) De behoefte aan een coördinerende functionaris in De Tippe invullen met een beroep op de WMO. (zie 5.8) De mogelijkheden tot realisatie van een trimbaan op het zwembadterrein onderzoeken en nastreven. (zie 5.9) Samenwerking tussen sportclubs bevorderen als ook een multifunctioneler gebruik van accommodaties. (zie 5.9) Onderzoeken in hoeverre aan het Lesturgeonplein de kerk en/of bibliotheek gebruikt kan/kunnen worden als expositieruimte voor de historische vereniging. (zie 5.10) De behoefte aan informatieborden bij de wetenswaardigheden en langs de toegangswegen van Vledder invullen. (zie 5.11) De onderlinge afstemming tussen recreatie – en horecaondernemers bevorderen en stimuleren tot het ontwikkelen van arrangementen. Als belangenbehartiger de RECRON erbij betrekken. (zie 5.11)
7.BRONNEN DORPSVISIE. Deze dorpsvisie is opgesteld door Dorpsbelang Vledder, in nauwe samenwerking met een representatieve afspiegeling van de Vledderse bevolking. Deze zgn. klankbordgroep is samengesteld uit alle geledingen van ons dorp: jongeren, ouderen, oorspronkelijke en nieuwe dorpsgenoten, verenigingsleden, accommodatiegebruikers, winkeliers en ondernemers. De bevindingen in de klankbordgroep en de analyse van de bevindingen inzake de sociale samenhang in de dorpsgemeenschap zijn op internet voorgelegd aan alle dorpsgenoten. Vervolgens is in een bijeenkomst, waarvoor alle inwoners van Vledder waren uitgenodigd, de dorpsvisie getoetst aan de wensen en behoeften van de dorpsgenoten. In die bijeenkomst is ingestemd met de dorpsvisie 20122014 - 20 -
Bronnen voor deze dorpsvisie zijn geweest: • • •
• •
Het rapport “Vledder kijkt verder”, dorpsonderzoek door Dorpsbelang Vledder in 2006, m.b.v. een uitgebreide enquête onder de inwoners van Vledder. Het rapport “Bouw verder aan Vledder”, tevredenheidsonderzoek door Dorpsbelang Vledder in 2010 onder ruim 50 verenigingen in Vledder. Het rapport “Onderzoek naar promotiemogelijkheden van Vledder”, in opdracht van Dorpsbelang Vledder en in 2011 uitgevoerd door studenten van Van Hall-Larenstein instituut uit Leeuwarden. Input uit de klankbordgroep. Uitgaven van het tijdschrift “Kerspelstokkies” van de historische vereniging ’t Fledder Kerspel.
- 21 -
