FUGRO INGENIEURSBUREAU B.V. Adviesafdeling Geotechniek
RAPPORT betreffende
VERKEERSTRILLINGSONDERZOEK ADVIES RECONSTRUCTIE WEGCONSTRUCTIE CENTRUM DORDRECHT Opdrachtnummer: 1008-0057-000 Rapportnr: 1008-0057-000.V04R04
3300 AP DORDRECHT Datum grondonderzoek
:
26 juni 2008 en 18, 19 september 2008
Projectleider
:
ir A.J. Snethlage Adviseur Geotechniek
Opgesteld door
:
ir P.R.M. Ammerlaan Adviseur Geotechniek
VERSIE
DATUM
OMSCHRIJVING WIJZIGING
1
6 augustus 2008
eerste versie
2
25 augustus 2008
tweede versie
3
16 oktober 2008
Derde versie
4
17 november 2008
Vierde versie
PARAAF PROJECTLEIDER
FILE: 1008-0057-000.V04R04.doc Op deze rapportage zijn de algemene leveringsvoorwaarden van de V.O.T.B. van toepassing die een aansprakelijkheidsbeperking bevatten.
Kantoor Leidschendam: Veurse Achterweg 10, Postbus 63, 2260 AB Leidschendam, Tel.: 070-3111271, Fax: 070-3111470, Internet: www.fugro-nederland.nl Handelsreg.nr. 27114147, BTW Nr. NL005621409B08
FUGRO INGENIEURSBUREAU B.V. Adviesafdeling Geotechniek
RAPPORT betreffende
VERKEERSTRILLINGSONDERZOEK ADVIES RECONSTRUCTIE WEGCONSTRUCTIE CENTRUM DORDRECHT Opdrachtnummer: 1008-0057-000 Rapportnr: 1008-0057-000.V04R04
Opdrachtgever
:
Gemeente Dordrecht bureau Stedenbouw en Verkeer Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT
Constructeur
:
Ingenieursbureau Drechtsteden Postbus 619 3300 AP DORDRECHT
Datum grondonderzoek
:
26 juni 2008 en 18, 19 september 2008
Projectleider
:
ir A.J. Snethlage Adviseur Geotechniek
Opgesteld door
:
ir P.R.M. Ammerlaan Adviseur Geotechniek
VERSIE
DATUM
OMSCHRIJVING WIJZIGING
1
6 augustus 2008
eerste versie
2
25 augustus 2008
tweede versie
3
16 oktober 2008
Derde versie
4
17 november 2008
Vierde versie
PARAAF PROJECTLEIDER
FILE: 1008-0057-000.V04R04.doc Op deze rapportage zijn de algemene leveringsvoorwaarden van de V.O.T.B. van toepassing die een aansprakelijkheidsbeperking bevatten.
Kantoor Leidschendam: Veurse Achterweg 10, Postbus 63, 2260 AB Leidschendam, Tel.: 070-3111271, Fax: 070-3111470, Internet: www.fugro-nederland.nl Handelsreg.nr. 27114147, BTW Nr. NL005621409B08
INHOUDSOPGAVE
Blz.
1. INLEIDING 2. PROJECTBESCHRIJVING 2.1 Probleemstelling en doelstelling 2.2 Projectlocatie 2.3 Mechanisme trillingen 3. UITGANGSPUNTEN 3.1 Bron 3.2 Medium 3.2.1 Uitgevoerd grondonderzoek 3.2.2 Bodemopbouw 3.2.3 Wegkarakteristieken 3.3 Ontvanger 3.3.1 Prinsenstraat 3.3.2 Grotekerksbuurt 3.3.3 Wijnstraat 4. ANALYSES HUIDIGE SITUATIE 4.1 Modellering 4.2 Resultaten metingen 4.3 IJking model op meetresultaten 5. RECONSTRUCTIEVOORSTELLEN 5.1 Maatregelen 5.2 Resultaten maatregelen 5.2.1 Reductie maximum snelheid naar 15 km/uur 5.2.2 Gewichtsbeperking passerend verkeer 5.2.3 Aanpassen constructiedikte wegdek 5.2.4 Aanbrengen (en behouden) gladder wegdek 5.2.5 Opsluiten wegconstructie 5.2.6 Combinatie van maatregelen 6. SAMENVATTING EN CONCLUSIES
1 2 2 3 4 6 6 7 8 8 9 12 12 13 14 15 15 15 17 18 18 18 19 19 20 21 21 22 26
BIJLAGEN - Verklarende woordenlijst - "Legenda Terreinproeven en Grondsoorten" - Situatietekening grondonderzoek - Handboorstaat(en) - Sonderingen uit het archief van Fugro Ingenieursbureau BV
Nr. 1008-0057-000-1.1 t/m 1.3 HB9 t/m HB12 en A1 t/m F6 1008-0057-000-2
1.
INLEIDING
Op 11 april 2008 ontving Fugro Ingenieursbureau B.V. te Leidschendam via Ingenieursbureau Drechtsteden, namens de Gemeente Dordrecht, bureau Stedenbouw en Verkeer de opdracht voor het uitvoeren van een trillingsonderzoek verkeer ten behoeve van een wegreconstructie in de binnenstad van Dordrecht. Het trillingsonderzoek wordt gefaseerd uitgevoerd. De fasen zijn: • Voorbereidingsfase; • Uitvoering grondonderzoek en trillingsmetingen; • Beoordeling meetresultaten en adviezen. Doel van het trillingsonderzoek is te onderzoeken wat een effectieve trillingsreducerende maatregel is om eventuele trillingsschade/hinder door passerend verkeer te voorkomen. In een eerder stadium is een Plan van Aanpak voor de problematiek gerapporteerd (refnr: 1008-0057-000.R01). In de periode van 17 t/m 19 juni 2008 zijn trillingsmetingen uitgevoerd aan in totaal een zestal panden in de binnenstad van Dordrecht. De meetresultaten zijn beoordeeld conform de richtlijnen van de Stichting Bouw Research (SBR), richtlijn A “Schade aan gebouwen” en richtlijn B “Hinder voor personen” en zijn gerapporteerd in 1008-0057-000.R03. In dit rapport worden adviezen gegeven met betrekking tot de weg(re)constructie. Om effectieve trillingsreducerende maatregelen te kunnen bepalen zijn in dit rapport de trillingsmetingen geanalyseerd en is een relatie gelegd tussen de trillingsbron, de wegconstructie (bepaald via onder andere grondonderzoek), de bodemopbouw en de ontvanger. Deze analyses zijn gedaan met behulp van het door TNO ontwikkelde programma VP drempel. In bijlage “Verklarende woordenlijst” is ter verduidelijking een verklarende woordenlijst voor de belangrijkste trillingstechnische vaktermen opgenomen.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 1
2. 2.1
PROJECTBESCHRIJVING Probleemstelling en doelstelling
De Gemeente Dordrecht heeft klachten van bewoners, wonende in de binnenstad ontvangen, over hinderlijke trillingen die mogelijk schade aan de woningen zouden kunnen veroorzaken. In de binnenstad is op sommige wegen sprake van passerend (zwaar) verkeer over bestrating van kinderkopjes (al dan niet half doorgezaagd). De Gemeente Dordrecht heeft voornemens om op een aantal doorgaande wegen in de binnenstad van Dordrecht een wegreconstructie uit te voeren. Voordat dit gedaan wordt, dient de uitvoeringswijze van de toe te passen wegconstructie bekend te zijn. Men beoogt dezelfde wegconstructie als liggend in de Prinsenstraat, in een aantal straten toe te passen. In 2003 is in de Prinsenstraat in overleg met de bewoners een begin gemaakt met de aanleg van een esthetisch hoogwaardige herinrichting van de weg (doorgezaagde kinderkopjes) die aansluit bij de cultuurhistorische en monumentale waarde/karakter van de bebouwing. Dit “gladde” wegdek zou er voor moeten zorgen dat er, reductie van hinderbeleving de optreed. De Gemeente Dordrecht heeft een verkeerscirculatieplan ontwikkeld voor de binnenstad van Dordrecht, waarbij besloten is deze autoluw te maken. Daartoe zijn in 2005 pollers geplaatst aan het begin van de Grotekerksbuurt en in de Wijnstraat (ter hoogte van ’s Heer Boeijenstraat. Door het plaatsen van de pollers is door het college toegzegd dat de voetgangers en fietsers door herinrichting van het gebied meer ruimte krijgt. In die tijd was er nog nauwelijks sprake van trillingshinder. Echter in 2007 tijdens de uitvoering van het tracé “tussen de pollers” werden klachten vanuit de bewoners in de Wijnstraat en later uit de Prinsenstraat luider. Het tracé tussen de pollers bestrijkt de herinrichting van Grotekerksbuurt, Groenmarkt en een deel van de Wijnstraat. Aanvullend op de herinrichting zoals deze is toegepast in de Prinsenstraat in in het tracé tussen de pollers ‘tempex’ tussen de wegconstructie en de stoep/woningen aangebracht. De klachten zijn voor het college in maart 2008 aanleiding geweest om Stadsontwikkelingen op te dragen om voorafgaand aan de voorbereidingen en uitvoering van de herinrichting van het tracé “buiten de pollers” (gepland 2009-2010), na te gaan of bij de uitvoering extra maatregelen genomen moeten worden om de trillingshinder te beperken dan wel op te lossen. Voorstaande is uitgebreid met de Prinsenstraat en de Grotekerksbuurt met dien verstande dat deze straten reeds heringericht zijn. In het overige tracé “buiten de pollers” (dit is het resterend deel van de Wijnstraat) is de herinrichting nog niet doorgevoerd en bestaat de bestrating uit niet doorgezaagde kinderkopjes aanwezig die deels is ingegoten met gietasfalt. Omdat momenteel de onderlinge relatie tussen passerend (zwaar) verkeer, wegopbouw/ondergrond en overdracht van trillingen naar bebouwing onvoldoende bekend is, was een adequate oplossing voor de wegreconstructie (nog) niet te bepalen.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 2
Doelstelling Het hoofddoel van het totale onderzoek is: Het bepalen van een mogelijke oplossing voor de wegreconstructie, zodanig dat nagenoeg geen hinderbeleving / schade bij de bebouwing optreedt en waarbij de huidige uitstraling van de binnenstad behouden blijft. Als subdoelen zijn te onderscheiden: • Inzicht krijgen in de wegconstructie en ondergrond in de Wijnstraat, Prinsenstraat en Grotekerksbuurt; • De gemeten trillingsintensiteiten correleren aan de trillingsbron en ondergrond/wegconstructie; • Beoordelen of de wegconstructie, als toegepast in de Prinsenstraat, Grotekerksbuurt en Groenmarkt geschikt is voor de Wijnstraat en de rest van de binnenstad, mbt trillingsreductie; • Maatregelen ter verbetering aandragen, waarbij geen hinderbeleving en kans op schade (meer) verwacht wordt. 2.2
Projectlocatie
Het onderzoek concentreert zich op de wegen en woningen in de binnenstad van Dordrecht aan de Wijnstraat, Prinsenstraat en de Grotekerksbuurt. In figuur 2-1 is een luchtfoto van de binnenstad van Dordrecht weergegeven, met de straten waarop het onderzoek gericht is.
Wijnstraat
Groenmarkt
Grotekerksbuurt Prinsenstraat
Figuur 2-1 De binnenstad van Dordrecht met linksonder de Prinsenstraat en bovenin de Wijnstraat (bron: GoogleEarth)
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 3
2.3
Mechanisme trillingen
Wanneer verkeer passeert over een ruw wegdek/drempel veroorzaakt deze plastische en elastische vervormingen in de wegconstructie/ondergrond. Door de snelle introductie van deze vervormingen ontstaan golfverschijnselen in de grond. De plastische golfverschijnselen blijven beperkt tot in de wegconstructie. Voor de trillingen in de omgeving zijn alleen de elastische golven van belang. Er ontstaan trillingsgolven die zich in alle richtingen (kunnen) voortplanten. Komen deze golven aan de oppervlakte, bij een laagovergang of bij een bouwwerk, dan vindt hier reflectie en omzetting van de trillingsgolven plaats, zodat een interferentiepatroon van bodembewegingen ontstaat. Gezien de complexiteit van dit interferentiepatroon kan de bodembeweging slechts in benaderende zin beschreven worden. De factoren die invloed hebben op de intensiteit van de trillingen bij de woning zijn: • Eigenschappen van de ondergrond; • Opbouw van de wegconstructie; • Energie die het passerend verkeer in de ondergrond aanbrengt. Bij trillingen is er sprake van een bron, een medium dat de trillingen doorgeeft en een ontvanger (woning). Om de huidige situatie te analyseren en deze te vertalen naar de toekomst dienen deze factoren beschouwd worden: • Bron: verkeer; • Medium: bodem en wegconstructie; • Ontvanger: woning Bron (verkeer): Door het passerende verkeer wordt een dynamische belasting (impuls) op de wegconstructie uitgeoefend. Medium (overdracht in de grond): Tijdens de verkeerspassage wordt de omringende grond in beweging gebracht. Hierdoor ontstaan trillingen. Deze trillingen planten zich als golven door de ondergrond voort. Te onderscheiden zijn compressie-, afschuif- en Rayleigh-golven. Bij compressiegolven (drukgolven) bewegen de gronddeeltjes zich in dezelfde richting als de voortplantingsrichting van de drukgolf. Ten gevolge van de afschuifgolf worden de gronddeeltjes zijdelings bewogen, loodrecht op de voortplantingsrichting van de golf. Aangezien zowel de compressie- als afschuifgolven zich bolvormig voortplanten wordt de trillingsenergie over een steeds groter volume verdeeld en zal dus vrij snel afnemen. Ten gevolge van de afschuifgolven en compressiegolven aan het maaiveld ontstaan zogenaamde oppervlaktegolven (Rayleigh-golven). Deze golven nemen het grootste deel van de totale trillingsenergiebron op en kenmerken zich door een geringe dieptewerking, waardoor deze golven op grotere afstand van de bron nog steeds een behoorlijke trillingssterkte kunnen bezitten. De afname van de amplitude van de golven wordt veroorzaakt door geometrische demping. Tevens vertoont de grond door inwendige wrijving een dissipatief gedrag (energieverlies) bij vervormingen, wat materiaaldemping wordt genoemd. Dit energieverlies wordt gemodelleerd door hysteretische demping. 1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 4
Ontvanger (bebouwing): De optredende trillingen in de ondergrond worden overgedragen naar de fundering van de nabij gelegen gebouwen. De overdracht vindt plaats op verschillende manieren, zoals: • Overdracht van de trillingen in het zandpakket via de fundering; • Overdracht van de oppervlaktegolven direct onder het maaiveld op de funderingsconstructie. Bij overdracht van trillingen van de bodem naar de funderingselementen en de draagconstructie treedt een zekere mate van demping op. Voor het bepalen van de hinderbeleving zijn de trillingsintensiteiten op de vloeren van belang. Bij de overdracht van de trillingintensiteit aan de draagconstructie naar die op vloeren en ondersteunende onderdelen treedt enige opslingereffect op. De maximale trillingsintensiteit in het midden van de vloer volgt door de trillingsintensiteit aan de draagconstructie te vermenigvuldigen met dynamische vergrotingsfactoren.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 5
3. 3.1
UITGANGSPUNTEN Bron
Uitgangspunt voor het onderzoek is dat passerend verkeer de bron vormt voor trillingshinder in de woningen. De belangrijkste karakteristieken van het verkeer met betrekking tot trillingshinder zijn: • Soort verkeer; • Snelheid verkeer; • Verkeersintensiteit. Representatief voertuig Voor de uitgevoerde metingen van de trillingsintensiteiten is als representatief voertuig een vrachtauto gebruikt. De vrachtauto is meerdere malen met verschillende snelheden (langzaam en snel) beladen en onbeladen de meetopstelling gepasseerd. Naast de gemeten trillingen veroorzaakt door de vrachtauto zijn gedurende de meetduur ook trillingen ten gevolge van passages van voorbij komend ander verkeer gemeten (lijnbussen en een enkele andere vrachtauto). In figuur 3-1 en figuur 3-2 zijn de ter beschikbaar gestelde vrachtauto en een lijnbus weergegeven.
Figuur 3-1
Ter beschikking gestelde Vrachtauto
Figuur 3-2
Lijnbus
Het lege gewicht van de beschikbaar gestelde vrachtauto is 13,4 ton. De lengte van de vrachtauto is groter dan 3,4 m en kleiner dan 7 m. De lading van de vrachtauto is op 17 juni in de Wijnstraat 9,4 ton, op 18 juni in de Prinsenstraat 9,8 ton en op 19 juni in de Grotekerksbuurt 10,1 ton geweest. Opgemerkt wordt dat de geschatte snelheid waarmee de zware voertuigen passeerden varieerde tussen 20 en 30 km/uur. Het passerende personenverkeer reed na inschatting vaak sneller dan 30 km/uur. Lagere snelheden werden veroorzaakt door belemmering van ander verkeer. De maximaal toegestane snelheid van het verkeer is 30 km/uur. In de Prinsenstraat, op de Groenmarkt en in de Wijnstraat zijn in september 2006 verkeerstellingen uitgevoerd. In de Grotekerksbuurt zijn geen tellingen uitgevoerd. De verkeersintensiteit in de Grotekerksbuurt is gebaseerd op de metingen van de Groenmarkt. Op de Groenmarkt / Grotekerksbuurt is de verkeersintensiteit beduidend lager dan op de Wijnstraat en Prinsenstraat. De verkeersintensiteit van de onderzochte wegen is het hoogst in de Prinsenstraat.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 6
De verkeersintensiteit in alle drie de straten wordt met name bepaald door de passages van kleine bestelbusjes (lengte tot 3,5 m) en vrachtauto’s (tot 7 m). De intensiteit is onafhankelijk van de rijrichting. Ook lijnbussen passeren geregeld (eens in het kwartier komend van beide richtingen). Naast vrachtauto’s rijden veel personenauto’s en fietsers over de wegen. Gebaseerd op een weekdag zijn de verkeersintensiteiten (afgeronde waarden) in tabel 3-1 vermeld. (Bron: gemeente Dordrecht) Tabel 3-1 Verkeersintensiteiten, telling in september 2006 Prinsenstraat Lengte 0 tot 3,4 m Lengte 3,4 tot 7 m Lengte > 7 m *) **) ***)
3.2
Dagperiode *) Avondperiode **) Nachtperiode ***) Dagperiode *) Avondperiode **) Nachtperiode ***) Dagperiode *) Avondperiode **) Nachtperiode ***)
3600 900 300 400 40 15 240 40 <5
Groenmarkt 500 325 110 160 25 5 150 20 5
Wijnstraat 1100 440 150 20 10 0 25 10 0
07:00 uur tot 19:00 uur 19:00 uur tot 23:00 uur 23:00 uur tot 07:00 uur
Medium
De combinatie van (zwaar) verkeer en een onregelmatig wegdek (of een wegdek met drempels) kan trillingen veroorzaken. Deze trillingen planten zich voort via de wegconstructie en ondergrond. Om de uitgangspunten voor de wegconstructie en ondergrond van de Prinsenstraat, Grotekerksbuurt, Groenmarkt en Wijnstraat inzichtelijk te maken is gebruik gemaakt van: • Grondonderzoek uitgevoerd door Fugro Ingenieursbureau BV, uitgevoerd op 26 juni , 18 en 19 september 2008. De onderzoekslocaties zijn weergegeven in bijlage 1.1 t/m 1.3 en de resultaten zijn opgenomen in bijlage 2; • Gegevens van de Gemeente Dordrecht en Ingenieursbureau Drechtsteden, bestaande uit besteksgegevens van de wegconstructies in de Prinsenstraat en ‘tussen de pollers’.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 7
3.2.1
Uitgevoerd grondonderzoek
Voor de eerste fase van dit onderzoek waren 12 handboringen en 5 sonderingen verdeeld over de drie te onderzoeken wegen gepland. Vanwege de uitvoerbaarheid van de handboringen, op diverse locaties is een vaste betonlaag onder het wegdek aangetroffen, zijn uiteindelijk slechts 4 handboringen alleen in de Wijnstraat uitgevoerd. In een tweede fase waarbij nader inzicht in de dikte van het zandpakket in de Wijnstraat onderzocht is, zijn in een zestal dwarsprofielen per dwarsprofiel 5 handboringen uitgevoerd. Voor de diepere bodemopbouw onder de wegconstructie is gebruik gemaakt van sonderingen uit het archief van Fugro, die volledigheidshalve in de bijlagen zijn opgenomen. De resultaten van de handboringen, allen gemaakt in de Wijnstraat, zijn weergegeven op de boorstaten HB9 t/m HB12 en HB A1 t/m HB F6, waarbij de diepte is uitgezet ten opzichte van maaiveld. De handboringen zijn uitgevoerd tot een diepte van 1,5 tot 2 à 3 m. De locaties van deze punten zijn aangegeven op de situatietekening in bijlage 1.1 t/m 1.3. De hoogtebepaling van de onderzoekslocaties (HB 9 t/m HB 12) is uitgevoerd met als doel de bodemopbouw te refereren aan een vaste referentiehoogte. De onderzoekslocaties A1 t/m F6 gelden vanaf maaiveld. De gerapporteerde hoogtes zijn niet geschikt voor andere doeleinden dan dit onderzoek. Voor een verklaring van de op de situatietekening gebruikte tekens en symbolen wordt verwezen naar de bijlage "Legenda Terreinproeven en Grondsoorten". 3.2.2
Bodemopbouw
Op basis van de beschikbare gegevens is de bodemgesteldheid globaal geschematiseerd zoals in tabel 3-2 is weergegeven. Tabel 3-2 Globale bodemgesteldheid Diepte laag in m t.o.v. NAP
Bodembeschrijving
+2
à
+4
+2
à
+4
tot
+2
à
-1
+2
à
-1
tot
-8
à
-16
-8
à
-16
tot
-30
-30
Maaiveld ZAND
veelal puinhoudend
KLEI/VEEN
lokaal afgewisseld met een dun zandlaagje
ZAND
pleistoceen
Maximaal verkende diepte
Op basis van de sonderingen uit het archief van Fugro kan de bodemopbouw het beste worden vergeleken met profiel “Rotterdam” volgens de CUR166.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 8
3.2.3
Wegkarakteristieken
Prinsenstraat De wegconstructie in de Prinsenstraat is opgebouwd uit doorgezaagde kinderkopjes, aangelegd in 2003. Aan het begin en eind van de straat is een vak van circa 2 m aanwezig waar de kinderkopjes niet zijn doorgezaagd (visueel scheidingsvak). De weg is in goede staat van onderhoud. In het noordelijke deel van de straat (ter hoogte van nr 18) is de conditie van de bestrating minder dan in het zuidelijke deel (ter hoogte van nr 44). In figuur 3-3 en figuur 3-4 is de situatie voor woningen nr 44 en 12 weergegeven.
Figuur 3-3
Situatie voor woning nr 44
Figuur 3-4
Situatie voor woning nr 12
In de weg op circa 50 cm afstand tot de stoeprand zijn lokaal afvoerputjes aanwezig. Bij iets drukker verkeer rijdt het verkeer net over deze putjes. In figuren 3-5 en 3-6 is het vak met de niet doorgezaagde kopjes en een putje weergegeven.
Figuur 3-5
Vak aan begin en eind van de Prinsenstraat
Figuur 3-6
Lokaal aanwezig zijnde afvoerputje
De doorgezaagde kinderkoppen van de rijloper in de Prinsenstraat zijn minimaal 0,04 m dik en maximaal 0,06 m en zijn ingelegd in een laag zandcement van 0,25 m dikte (gegevens uit bestek). Onder de zandcementlaag/puinlaag is een zandbed aanwezig van 0,5 m. Bovenstaande gegevens zijn gebaseerd op informatie aangereikt door Ingenieursbureau Drechtsteden en Stadsbeheer Dordrecht. Opgemerkt wordt dat de Prinsenstraat onderdeel uitmaakt van een waterkering en dat er aan de buitenzijde van de kering vlak langs de gevel een stalen damwand geïnstalleerd is. Onbekend is de lengte (diepte) van de damwandplanken en of deze over de gehele strekking 1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 9
van de straat aanwezig is (is niet overal zichtbaar). In figuren 3-7 en 3.8 is deze weergegeven.
Figuur 3-7
Damwand vlak langs de gevel (buitenzijde waterkering)
Figuur 3-8
Detail damwand
Tussen de pollers De wegconstructie in de Grotekerksbuurt, Groenmarkt en het begin van de Wijnstraat, het gebied ‘tussen de pollers’ is opgebouwd uit doorgezaagde kinderkopjes, aangelegd in 2007. De weg is in goede staat van onderhoud, waarbij opgemerkt wordt dat het westelijke deel (ter hoogte van nr 64) beter is dan het oostelijke deel. In figuur 3-9 en figuur 3-10 is de situatie voor woningen nr 64 en 16 weergegeven.
Figuur 3-9
Situatie voor woning nr 64
Figuur 3-10
Situatie voor woning nr 16
Van de doorgezaagde kinderkoppen van de rijloper ‘tussen de pollers’ wordt aangenomen dat zij, evenals in de Prinsenstraat minimaal 0,04 m dik en maximaal 0,06 m zijn. Onder de kinderkoppen is een laag menggranulaat aanwezig (40% metselpuin, 60% betonpuin) van 1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 10
minimaal 0,25 m dikte. Onder het mengranulaat is een zandbed aanwezig van 0,5 m. Volgens aangeleverde gegevens is tussen de rijbaan en de stoep een dunne laag van circa 2 tot 3 cm tempex aangebracht. Deze was tijdens de metingen niet zichtbaar. Bovenstaande gegevens zijn gebaseerd op informatie aangereikt door Ingenieursbureau Drechtsteden en Stadsbeheer Dordrecht. Wijnstraat De wegconstructie in de Wijnstraat is opgebouwd uit niet doorgezaagde kinderkopjes die zijn ingegoten met gietasfalt. De weg is in matige tot slechte staat van onderhoud. Plaatselijk zijn de nodige kuilen en hobbels zichtbaar en wijken de kopjes die daarmee “leunen” tegen de opsluitband van de stoep aan. In figuur 3-11 en figuur 3-12 is de situatie voor woningen nr 85 en 47 weergegeven.
Figuur 3-11
Situatie voor woning nr 85
Figuur 3-12
Situatie voor woning nr 47
In figuren 3.13 en 3.14 zijn detail foto’s opgenomen van de weg.
Figuur 3-13
Detail weg met gietasfalt ingegoten kinderkopjes
Figuur 3-14
Detail weg met gietasfalt ingegoten kinderkopjes
Onder de kinderkoppen, die ca. 0,07 m dik zijn is, op basis van de handboringen B9 t/m B12, een puinhoudende zandlaag aanwezig van minimaal 1,5 m dikte. Volgens gegevens van Stadsbeheer Dordrecht is de bovenste 0,25 m van de fundatie een puinlaag. De dikte van de zandlaag daaronder is niet bekend.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 11
3.3
Ontvanger
Aan/in een aantal representatieve panden zijn trillingsmetingen uitgevoerd. Deze panden worden hier als ontvangers beschouwd. Bij de keuze van de panden zijn de volgende aspecten in ogenschouw genomen: • De constructie / conditie van de weg; • Ouderdom van het pand (oud / nieuw); • Constructiewijze van het pand en de mogelijkheid van het plaatsen van meetpunten aan en in het pand. Gevels met gevelelementen / houten betimmeringen en vloeren van hout zijn minder geschikt. • Aard van de fundering (gefundeerd op palen of op staal). Opgemerkt wordt dat alle panden die gebouwd zijn voor de 19e eeuw gefundeerd zijn op staal (info opdrachtgever). 3.3.1 Prinsenstraat Woning nr 44 (figuur 3-14) is een woning bestaande uit 4 bouwlagen (begane grond en 3 verdiepingen). Verwacht wordt dat woningen nrs 40 t/m 44 in eenzelfde periode zijn gebouwd. Het pand is medio de 20e eeuw gebouwd en gefundeerd op betonpalen. Het pand heeft een betonnen skelet met een gemetselde voorgevel. Er zijn geen houten vloeren aanwezig, alle vloeren zijn hard. Woning nr 12 (figuur 3-15) is een woning bestaande uit 3 bouwlagen (begane grond en 2 verdiepingen). De woning is in de 18e eeuw gebouwd en gefundeerd op staal. De woning is opgetrokken uit metselwerk. De begane grondvloer is een harde vloer, de verdiepingsvloeren zijn van hout.
Figuur 3-14
Woning Prinsenstraat 44
1008-0057-000.V04R04.doc
Figuur 3-15
Woning Prinsenstraat 12
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 12
3.3.2
Grotekerksbuurt
Woning nr 64 (figuur 3-) is een woningblok met appartementen bestaande uit 3 bouwlagen (begane grond en 2 verdiepingen). De bovenwoningen hebben een separate entree. Het pand is medio de 20e eeuw gebouwd en gefundeerd op palen. Het pand heeft een betonnen skelet met een gemetselde voorgevel. Er zijn geen houten vloeren aanwezig, alle vloeren zijn hard. Woning nr 16 (figuur 3-) is een woning bestaande uit 4 bouwlagen (begane grond en 3 verdiepingen). De begane grond is “split level” gebouwd. De woning is in de 19e eeuw gebouwd en gefundeerd op staal. De woning is opgetrokken uit metselwerk. De begane grondvloer is een harde vloer, de verdiepingsvloeren zijn van hout.
Figuur 3-16
Woning Grotekerksbuurt 64
1008-0057-000.V04R04.doc
Figuur 3-17
Woning Grotekerksbuurt 16
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 13
3.3.3
Wijnstraat
Woning nr 85 (figuur 3-) is een tussenliggende woning bestaande uit 3 bouwlagen (begane grond en 2 verdiepingen). De woning is in de 17e eeuw gebouwd en gefundeerd op staal. De woning is opgetrokken uit metselwerk. De begane grondvloer is een harde vloer, de verdiepingsvloeren zijn van hout. Woningen nr 41 -47 (figuur 3) is een woningblok met appartementen bestaande uit 4 bouwlagen (begane grond en 3 verdiepingen). Het pand is medio de 20e eeuw gebouwd en gefundeerd op palen. Het pand heeft een betonnen skelet met een gemetselde voorgevel. Er zijn geen houten vloeren aanwezig, alle vloeren zijn hard.
Figuur 3-18
Woning Wijnstraat 85
1008-0057-000.V04R04.doc
Figuur 3-19
Woningen Wijnstraat 41 - 47
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 14
4. 4.1
ANALYSES HUIDIGE SITUATIE Modellering
Met het programma Vibra Prediction, ontwikkeld door TNO, is een schematisatie van de huidige situatie van grondopbouw/wegconstructie/ontvanger gemaakt. Vervolgens is door enkele variabelen te variëren de gevoeligheid van deze op de beleving van hinder inzichtelijk gemaakt. Om het model te ‘ijken’ zijn de resultaten van de verkeerstrillingsmetingen gebruikt (1008-0057-000.V03R03 d.d 14 oktober 2008). Als uitgangspunt voor het model zijn de gegevens uit hoofdstuk 3 gebruikt. Categorie indeling De historisch oudere panden zijn ingedeeld in categorie 3, de nieuwere panden zijn ingedeeld in categorie 2 (conform SBR richtlijn A). Constructiewijze van gebouwen (categorie indeling) In SBR richtlijn A wordt onderscheid gemaakt in de constructiewijze en in de staat van het bouwwerk. De onderstaande indeling in categorieën van bouwwerken en van onderdelen daarvan wordt aangehouden: • categorie 1: in goede staat verkerende onderdelen van de draagconstructie van een gebouw, indien deze bestaan uit gewapend beton of hout; • categorie 2: in goede staat verkerende onderdelen van de draagconstructie van een gebouw, indien deze bestaan uit metselwerk of uit brosse steenachtige materialen; • categorie 3: onderdelen van oude en/ of monumentale panden met grote cultuurhistorische waarde en/ of in slechte staat verkerende gebouwen bestaande uit metselwerk. 4.2
Resultaten metingen
Volledigheidshalve zijn de onder genoemde conclusies overgenomen uit het rapport met de meetresultaten. Gemeten maxima In de Wijnstraat zijn bij nr 85 (het “oude” pand) waarden tot 2,35 mm/s (frequentie 4 Hz) gemeten. In de Prinsenstraat zijn bij nr 44 (het “nieuwe” pand) waarden tot 2,53 mm/s (frequentie 6 Hz) gemeten. In de Grotekerksbuurt zijn bij nr 16 (het “oude” pand) waarden tot 2,81 mm/s (frequentie 5 Hz) gemeten. Gemiddelden In tabel 4.1 is een vergelijking van de meetresultaten bij een “oud” en “nieuw” pand in dezelfde straat opgenomen. Tabel 4-1 Gemiddelde gemeten snelheden “oud” nr
Cat.
“nieuw”
gevel
binnen
[mm/s]
[mm/s]
nr
Cat.
gevel
binnen
[mm/s]
[mm/s]
Wijnstraat
85
3
1,0 tot 2,0
1,0 tot 2,0
47
2
0,8 tot 1,0
0,7 tot 1,0
Prinsenstraat
12
3
0,8 tot 1,0
0,8 tot 1,0
44
2
0,8 tot 1,0
0,6 tot 1,5
Grotekerksbuurt
16
3
1,5 tot 2,2
1,5 tot 2,2
64
2
1,2 tot 1,5
0,9 tot 1,5
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 15
Gezien de meetresultaten wordt geconcludeerd dat het toepassen van doorgezaagde kinderkopjes een relatief grote reductie van de hinderbeleving geeft. Opgemerkt wordt dat de passages van regulier verkeer beduidend minder hoge waarden heeft gegeven. Met uitzondering van de Prinsenstraat liggen de meetwaarden circa 40 tot 60% lager. In de Prinsenstraat zijn ze vergelijkbaar. FFT analyses Bij de analyses van de signalen is gebleken dat de bijdrage van hogere frequenties op het signaal substantieel aanwezig is. Ook de bijdrage van de netstroom is goed zichtbaar. Door aarding van het systeem zijn deze er deels uitgefilterd. Indien de hogere frequenties uit het signaal gefilterd worden, wordt geconcludeerd dat door de passages van de vrachtauto in alle straten met name de frequentieband van 2 tot 5 Hz wordt aangestoten (met name 3,5 Hz). Een enkele keer is ook een bijdrage in de band 10 tot 15 Hz zichtbaar. Dit zou duiden op een interferentie van de lagere frequentieband. Conclusies: Op basis van de meetresultaten (van de gevel meetpunten) en de beoordeling (en toetsing) van deze aan de SBR - richtlijn A “Schade aan bouwwerken” wordt het volgende geconcludeerd: • Bij de woningen ingedeeld in categorie 2 is er geen sprake geweest van overschrijding van de grenswaarde voor schade aan de draagconstructie van de woningen. De kans op schade is derhalve aanvaardbaar klein geweest. • Bij de woningen ingedeeld in categorie 3 is er op een aantal locaties sprake geweest van overschrijding van de grenswaarde voor schade aan de draagconstructie. Op basis van de meetresultaten (van de vloermeetpunten) en de beoordeling (en toetsing) van deze aan de SBR - richtlijn B “Hinder voor personen in gebouwen” wordt het volgende geconcludeerd dat in alle perioden (dag-, avond en nachtperiode) sprake is van: • overschrijding van streefwaarden A1; • geen overschrijding van streefwaarde. Uitgezonderd bij Prinsenstraat 12; • overschrijding van streefwaarde A3. Omdat in alle gevallen de streefwaarden worden overschreden is hinderbeleving in de woningen aannemelijk.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 16
4.3
IJking model op meetresultaten
Hinderbeleving In tabel 4-2 is een samenvatting van de meetresultaten (ijking) met betrekking tot de hinderbeleving weergegeven, dit als gemeten en als bepaald met het prognosemodel. Voor de meeste locaties levert dit een onderling vergelijkbaar resultaat op voor hinderbeleving. Op basis van deze resultaten wordt verwacht dat aanpassingen in het model een reëel beeld geeft van de reductie van hinderbeleving. Tabel 4-2 Resultaten metingen en model VP Drempel (ijking) hinder Uit metingen
Locatie
Veff, max,gem [mm/s]
Met model VP drempel Vper, gem [-] Dag
Avond
Nacht
Vper [-]
Veff,max,gem [mm/s]
Dag
Avond
Nacht
Prinsenstraat 12
0,81
0,43
0,24
0,09
0,82
0,43
0,24
0,10
Prinsenstraat 44
0,39
0,21
0,11
0,05
0,42
0,19
0,12
0,02
Grotekerksbuurt 16
0,37
0,12
0,08
0,03
0,41
0,14
0,09
0,03
Grotekerksbuurt 64
0,52
0,17
0,12
0,04
0,54
0,18
0,12
0,04
Wijnstraat 47
0,31
0,10
0,07
0,02
0,32
0,10
0,07
0,02
Wijnstraat 85
0,64
0,21
0,14
0,05
0,63
0,21
0,14
0,02
vper=periodieke gewogen effectieve waarde (1008-0057-000.V03R03) veff,max= gewogen effectieve maximale waarde (1008-0057-000.V03R03)
Schade beschouwing Bij het ijken van het model met betrekking tot schade (tabel 4-3) is een grote variatie in de parameters aanwezig. Het model blijkt onvoldoende aan te sluiten op de huidige situatie. De resultaten van het model wat betreft de reductie van trillingen die schade aan panden kunnen veroorzaken is daarom moeilijker te beoordelen dan voor hinderbeleving. Tabel 4-3 Resultaten metingen en model VP Drempel (ijking) schade Uit metingen
Locatie
Vmax, vert [mm/s]
Met model VP drempel Vmax,hor [mm/s]
Vmax, vert [mm/s]
Vmax,hor [mm/s]
Prinsenstraat 12
1,7
1,8
1,2
3,3
Prinsenstraat 44
0,9
2,5
0,7
2,7
Grotekerksbuurt 16
2,4
2,8
0,7
2,4
Grotekerksbuurt 64
1,6
0,6
0,9
2,7
Wijnstraat 47
0,9
1,5
0,5
2,9
Wijnstraat 85
2,3
0,7
0,9
3,3
vper=periodieke gewogen effectieve waarde (1008-0057-000.V03R03) veff,max= gewogen effectieve maximale waarde (1008-0057-000.V03R03)
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 17
5.
RECONSTRUCTIEVOORSTELLEN
5.1
Maatregelen
Doorgaans gelden voor verkeerspassages de in tabel 5-1 opgenomen trillingsreducerende maatregelen. In de tabel is eveneens aangegeven welke maatregel eventueel in de binnenstad van Dordrecht toepasbaar zou zijn. Tabel 5-1 Trillingsreducerende maatregelen Maatregel
Toepasbaar?
Hoe?
Bij de Bron: • Snelheidsreductie
ja
Max. snelheid 15 km/u
• Verlaging verkeersintensiteit
ja
Verkeer weren
• Gewichtsbeperking verkeer
ja
Lager tonnage verkeer
In het Medium: • Afstand tussen weg en pand vergroten
nee
• Aanpassen wegconstructie
ja
Wegversmallingen, dikker funderingspakket, opsluiten wegconstructie, gladder maken wegconstructie
Bij de Ontvanger: • Aanpassen fundering • Aanpassen skelet pand • Aanbrengen tempexlaag
nee nee ja
Circa 0,5 m dikke laag, tot 1 tot 2 m diep in trottoir naast pand aanbrengen
Opgemerkt wordt dat indien in de tabel “nee” vermeld is, dit inhoudt dat het fysiek niet mogelijk is of dat verwacht wordt dat dit economisch niet haalbaar zal zijn. 5.2
Resultaten maatregelen
Met het rekenmodel VP-drempel wordt een indruk verkregen van de effecten van de maatregelen. In dit geval zijn beschouwd: • Verlagen van de maximum snelheid van 30 km/u naar 15 km/u; • Gewichtsbeperking verkeer; • Toepassen van een dikker (of dunner) funderingspakket; • (Nog) gladder maken van de wegconstructie. De in onderstaande gepresenteerde resultaten geven de reductie weer ten opzichte van de huidige situatie.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 18
5.2.1
Reductie maximum snelheid naar 15 km/uur
In tabel 5-2 zijn de berekeningsresultaten voor het verlagen van de snelheid gepresenteerd. Tabel 5-2 Resultaten maatregel met betrekking tot maximum snelheid met model VP Drempel Locatie
Maatregel: reductie max snelheid van 30 km/u naar 15 km/u Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
Cat. 3, Voldoet
60% à 65%
Voldoet niet
ca. 70%
Prinsenstraat 44
Cat. 2, Voldoet
ca. 60%
Voldoet
ca. 60%
Grotekerksbuurt 16
Cat. 3, Voldoet
55% à 60%
Voldoet
40% à 50%
Grotekerksbuurt 64
Cat. 2, Voldoet
40% à 60%
Voldoet
50% à 60%
Wijnstraat 47
Cat. 2, Voldoet
40% à 50%
Voldoet
ca 50%
Wijnstraat 85
Cat. 3, Voldoet
ca. 50%
Voldoet
ca. 60%
Uit de resultaten uit voorstaande tabel wordt geconcludeerd dat een reductie van de maximum snelheid van 30 km/u naar 15 km/u wel effect heeft, maar dat niet verwacht wordt dat dit afdoende is om op alle locaties hinderbeleving te voorkomen. Daarbij dient opgemerkt te worden dat zowel op de Grotekerksbuurt 16 en 64 als op de Wijnstraat 85 de waarden uit het model de streefwaarde net niet overschreden worden. 5.2.2
Gewichtsbeperking passerend verkeer
In tabel 5-3 zijn de berekeningsresultaten met betrekking tot het reduceren van het tonnage van het verkeer gepresenteerd. Tabel 5-3 Resultaten maatregel met betrekking tot reductie tonnage met model VP Drempel Locatie
Maatregel: reductie tonnage van 13 ton naar 7 ton Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
Cat. 3, Voldoet
90% à 95%
Voldoet niet
ca. 85%
Prinsenstraat 44
Cat. 2, Voldoet
ca. 80%
Voldoet
ca. 75%
Grotekerksbuurt 16
Cat. 3, Voldoet
85% à 90%
Voldoet niet
55% à 65%
Grotekerksbuurt 64
Cat. 2, Voldoet
70% à 80%
Voldoet niet
65% à 75%
Wijnstraat 47
Cat. 2, Voldoet
60% à 70%
Voldoet
ca 65%
Wijnstraat 85
Cat. 3, Voldoet
ca. 70%
Voldoet niet
ca. 75%
Uit de resultaten uit voorstaande tabel wordt geconcludeerd dat een reductie van het toelaatbare tonnage van 13 ton naar circa 7 ton wel effect heeft, maar dat niet verwacht wordt dat dit afdoende is om op alle locaties hinderbeleving te voorkomen.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 19
5.2.3
Aanpassen constructiedikte wegdek
De dikte van het funderingspakket is een niet-zichtbare belangrijke factor voor trillingsoverdracht. Uit documentatie en uit nader uitgevoerd grondonderzoek blijkt dat in de Wijnstraat een dik pakket zand/puin van meer dan 1 m onder de wegconstructie aanwezig is. Het model voorziet niet in de toepassing van een nog dikker funderingspakket. In de Prinsenstraat en het gebied tussen de pollers is volgens documentatie minder dan een meter funderingspakket aanwezig onder de wegconstructie. Van het aanbrengen van een pakket van meer dan een meter dik, wordt verwacht dat dit een belangrijke bijdrage levert in de afname van trillingshinder. Volgens de modelresultaten gepresenteerd in tabel 5-4 kan een funderingspakket van meer dan een meter voor de Prinsenstraat en de Grotekerksbuurt een reductie van circa 70% van de trillingen opleveren ten opzichte van de meetwaarden en wordt verwacht dat geen kans op schade en hinderbeleving meer op zal treden. Tabel 5-4 Resultaten maatregelen constructiedikte wegdek met model VP Drempel Locatie
Huidige dikte
Maatregel: Aanbrengen dikker zandpakket / puingranulaat (>1m) Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
<< 1 m
Cat. 3, Voldoet
65% à 75%
Voldoet
ca. 80%
Prinsenstraat 44
<< 1 m
Cat. 2, Voldoet
ca. 70%
Voldoet
ca. 70%
Grotekerksbuurt 16
<< 1 m
Cat. 3, Voldoet
65% à 70%
Voldoet
65% à 75%
Grotekerksbuurt 64
<< 1 m
Cat. 2, Voldoet
65% à 75%
Voldoet
70% à 75%
Ter illustratie is voor de Wijnstraat het model aangepast met een constructiedikte van 0,5 m (tabel 5-5). Dit levert hier een sterke toename van de trillingsintensiteit op, die boven de grenswaarde voor kans op schade (voor categorie 3) en hinderbeleving liggen. Tabel 5-5 Resultaten maatregelen constructiedikte wegdek met model VP Drempel Locatie
Huidige dikte
Maatregel: Aanbrengen dunner zandpakket / puingranulaat (<1m) Schade
Toename
Hinderbeleving
Toename
Wijnstraat 47
>> 1 m
Cat.2, Voldoet niet
200% à 300%
Voldoet niet
250% à 300%
Wijnstraat 85
>> 1 m
Cat.3, Voldoet niet
200% à 300%
Voldoet niet
250% à 300%
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 20
5.2.4
Aanbrengen (en behouden) gladder wegdek
In tabel 5-6 zijn de berekeningsresultaten met betrekking tot een glad wegdek gepresenteerd. Tabel 5-6 Resultaten maatregel met betrekking tot de gladheid van het wegdek met model VP Drempel Locatie
Maatregel: Aanbrengen (en behouden) gladder wegdek Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
Cat.3, Voldoet niet
< 10%
Voldoet niet
10% à 20%
Prinsenstraat 44
Cat.2, Voldoet niet
10% à 15%
Voldoet niet
0% à 10%
Grotekerksbuurt 16
Cat. 3, Voldoet
40% à 50%
Voldoet
40% à 50%
Grotekerksbuurt 64
Cat. 2, Voldoet niet
5% à 15%
Voldoet niet
0% à 10%
Wijnstraat 47
Cat. 2, Voldoet
ca 60%
Voldoet
ca 60%
Wijnstraat 85
Cat. 3, Voldoet
ca. 70%
Voldoet
ca. 70%
In de Prinsenstraat en ‘tussen de pollers’ is momenteel een relatief ‘glad’ wegdek aanwezig. Toepassen van een nog gladder wegdek zal hier niet veel winst met betrekking tot de reductie van trillingshinder meer opleveren als af te lezen is uit voorstaande tabel. Voor de Wijnstraat, waar momenteel zeer slecht wegdek aanwezig is levert een gladder wegdek volgens de modelresultaten veel winst op, tot circa 70%, wat in combinatie met het reeds aanwezige dikke funderingspakket naar verwachting leidt tot een situatie waarbij geen trillingshinder meer optreedt. 5.2.5
Opsluiten wegconstructie
Met het rekenprogramma VP-drempel is een situatie met een opgesloten wegconstructie niet te beschouwen. In dit geval wordt de wegconstructie min of meer geïsoleerd van de omgeving. De oplossing wordt met name in wegen aangelegd op de kruin van een (water)kering en in wegen die op sterk samendrukbare ondergrond aangelegd worden. De weg wordt “gewapend” met kunststof geogrids. In figuren 5-1 en 5-2 zijn grid-voorbeelden en van een toepassing ervan weergegeven.
Te gebruiken bij o.a. ophogingen met de “omslagmethode”
Te gebruiken in o.a. wegen
Figuur 5-1
Voorbeeld geogrids
1008-0057-000.V04R04.doc
Figuur 5-2
Voorbeeld van wapening wegconstructie
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 21
In het prognose model VP-drempel is het niet mogelijk een schematisatie van een geïsoleerde wegconstructie (plaatconstructie met bepaalde stijfheid) in te voeren. Waardoor ook een geïsoleerde wegconstructie van de omgeving, door middel van tempex of bv. wapening met geogrids niet beschouwd kan worden. Uit de literatuur is bekend dat indien voldoende stijfheidverschil over voldoende dikte tussen bron en ontvanger aangebracht wordt, een redelijke reductie van de trillingsintensiteiten optreedt direct achter het “scherm”. Het scherm is dicht tegen het pand dan wel direct naast de weg aan te brengen. Het tempex dient beschermt te worden tegen milieutechnische invloeden (bijvoorbeeld oliën) en afgedekt te worden met een beschermlaag (tegels). Verwacht wordt dat het wapenen en scheiden van de wegconstructie tot verdere reductie van de hinderbeleving zal leiden. Opgemerkt wordt dat de scheidingsconstructie tussen de weg en de woning wel enige dikte dient te hebben (+/- 30 cm). In figuur 5-3 is schematisch aangegeven wat beoogd wordt. Wegconstructie gewapend met geogrids
Tempex scherm 0,3 tot 0,5 m dik en circa 1,5 tot 2 m diep
Figuur 5-3
5.2.6
Voorbeeld plaatsing scherm tussen weg en pand
Combinatie van maatregelen
De bovengenoemde maatregelen kunnen ook gecombineerd worden. In onderstaande
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 22
tabel 5-7 t/m 5-11 is voor een aantal combinaties de reductie, als bepaald met het model, ten opzichte van de huidige situatie gegeven. De combinaties zijn: • Tabel 5-7: Toepassen dikker funderingspakket in combinatie met een reductie van de maximum snelheid (Prinsenstraat en Grotekerksbuurt); • Tabel 5-8: Toepassen dikker funderingspakket in combinatie met een reductie van de maximum snelheid (Prinsenstraat en Grotekerksbuurt); • Tabel 5-9: Toepassen dikker funderingspakket in combinatie met het toepassen van een nóg gladder wegdek (Prinsenstraat en Grotekerksbuurt); • Tabel 5-10: Combinatie van toepassen van een gladder wegdek met een reductie van de maximum snelheid naar 15 km/u (Wijnstraat). • Tabel 5-11: Combinatie van toepassen van een gladder wegdek met een reductie van de maximum tonnage naar 7 ton (Wijnstraat).
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 23
Tabel 5-7 Resultaten maatregelen combinatie dikker funderingspakket en reductie snelheid Locatie
Maatregel: Toepassen dikker funderingspakket in combinatie met een reductie van de maximum snelheid naar 15 km/u Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
Cat. 3, Voldoet
ca. 85%
Voldoet
80% à 95%
Prinsenstraat 44
Cat. 2, Voldoet
ca 80%
Voldoet
60% à 90%
Grotekerksbuurt 16
Cat. 3, Voldoet
ca. 80%
Voldoet
ca 85%
Grotekerksbuurt 64
Cat. 2, Voldoet
80% à 90%
Voldoet
75% à 90%
Tabel 5-8 Resultaten maatregelen combinatie dikker funderingspakket en reductie tonnage Locatie
Maatregel: Toepassen dikker funderingspakket in combinatie met een reductie van het maximum tonnage naar 7 ton Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
Cat. 3, Voldoet
ca. 80%
Voldoet
75% à 90%
Prinsenstraat 44
Cat. 2, Voldoet
ca 75%
Voldoet
55% à 85%
Grotekerksbuurt 16
Cat. 3, Voldoet
ca. 75%
Voldoet
ca 80%
Grotekerksbuurt 64
Cat. 2, Voldoet
75% à 85%
Voldoet
70% à 85%
Tabel 5-9 Resultaten maatregelen combinatie dikker funderingspakket en toepassen gladder wegdek Locatie
Maatregel: Combinatie toepassen dikker funderingspakket en aanbrengen (en behouden) nóg gladder wegdek Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Prinsenstraat 12
Cat. 3, Voldoet
75% à 85%
Voldoet
ca. 90%
Prinsenstraat 44
Cat. 2, Voldoet
ca. 70%
Voldoet
ca 70%
Grotekerksbuurt 16
Cat. 3, Voldoet
ca. 80%
Voldoet
ca. 85%
Grotekerksbuurt 64
Cat. 2, Voldoet
70% à 80%
Voldoet
70% à 75%
Tabel 5-10 Resultaten maatregelen combinatie gladder wegdek en reductie snelheid Locatie
Maatregel: Aanbrengen (en behouden) gladder wegdek in combinatie met reductie van de maximum snelheid naar 15 km/u Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Wijnstraat 47
Cat. 2, Voldoet
80% à 85%
Voldoet
80% à 90%
Wijnstraat 85
Cat. 3, Voldoet
85% à 90%
Voldoet
80% à 90%
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 24
Tabel 5-11 Resultaten maatregelen combinatie gladder wegdek en reductie tonnage Locatie
Maatregel: Aanbrengen (en behouden) gladder wegdek in combinatie met reductie van het tonnage naar 7 ton Schade
Reductie
Hinderbeleving
Reductie
Wijnstraat 47
Cat. 2, Voldoet
75% à 80%
Voldoet
75% à 85%
Wijnstraat 85
Cat. 3, Voldoet
80% à 85%
Voldoet
75% à 85%
In alle voorgenoemde situaties met gecombineerde maatregelen wordt verwacht dat er noch kans op schade is noch dat hinderbeleving te verwachten is. Van de voorstaande gegevens kan gebruik gemaakt worden indien er naast het toepassen van een dik funderingspakket (>1 m) (Prinsenstraat en Grotekerksbuurt) of gladder maken van het wegdek (Wijnstraat) extra maatregelen genomen willen worden.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 25
6.
SAMENVATTING EN CONCLUSIES
In opdracht van Ingenieursbureau Drechtsteden, namens de Gemeente Dordrecht, heeft Fugro Ingenieursbureau B.V. te Leidschendam een trillingsonderzoek voor verkeer ten behoeve van een wegreconstructie van verscheidene doorgaande wegen in de binnenstad van Dordrecht uitgevoerd. Het trillingsonderzoek is gefaseerd uitgevoerd. De fasen zijn: • Voorbereidingsfase; • Uitvoering grondonderzoek en trillingsmetingen; • Beoordeling meetresultaten en adviezen. In voorliggend rapport is een advies met betrekking tot een wegreconstructies voor een aantal wegen in de binnenstad van Dordrecht opgenomen. De voorbereidingsfase is gerapporteerd in rapport 1008-0057-000.R01, de trillingsmetingen en beoordeling van de meetresultaten is gerapporteerd in 1008-0057-000.R03. Situatie: Gemeente Dordrecht heeft voornemens de wegconstructie van een aantal doorgaande wegen in de binnenstad te reconstrueren. Dit o.a. naar aanleiding van klachten van bewoners over schade en hinderbeleving. Voor de analyses van de trillingsintensiteiten t.a.v. schade / hinderbeleving van de panden zijn de volgende onderzoeken uitgevoerd: • Grondonderzoek: met handboringen en besteksgegevens is inzicht verkregen in het grondlagenpakket (medium). Er waren sonderingen gepland echter doordat veel puin/betonplaat onder het wegdek aanwezig was, zijn deze niet uitgevoerd; • Trillingsmetingen: met de trillingsmetingen is een onderlinge correlatie gelegd tussen medium en aanwezig pand (bron → medium → ontvanger). Analyses: Voor de keuze van de meetlocaties, is onder andere gekeken naar de ouderdom van het pand (oud/nieuw), constructie/conditie van de weg, de constructiewijze van het pand en de mogelijkheid metingen aan het pand uit te kunnen voeren. De trillingsmetingen zijn uitgevoerd aan een zestal panden in de binnenstad: • Prinsenstraat 12 en 44; • Grotekerksbuurt 16 en 64; • Wijnstraat 47 en 85. De Prinsenstraat en de Grotekerksbuurt zijn recentelijk gerenoveerd (2003 en 2007) met een ‘gladde’ wegconstructie van gezaagde kinderkoppen. In de Wijnstraat zijn niet-doorgezaagde kinderkoppen aanwezig, die zijn ingegoten met gietasfalt.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 26
Modellering Om de resultaten van de trillingsmetingen inzichtelijk te maken en te vertalen naar effecten ten aanzien van reducties voor kans op schade en hinderbeleving, is gebruik gemaakt van het rekenmodel VP-drempel. Met het model is de huidige / toekomstige situatie geschematiseerd, waarbij de volgende factoren beschouwd zijn: • Bron (soort verkeer, snelheid van het verkeer en de verkeersintensiteit); • Medium (wegconstructie, fundering van de weg, bodemopbouw onder de wegconstructie); • Ontvanger (type pand en fundering van het pand). Bij de modellering is onderscheid gemaakt tussen doorgezaagde kinderkoppen (Prinsenstraat / Grootkerksebuurt) en niet doorgezaagde kinderkoppen (Wijnstraat) (gladheid wegoppervlak). Daarnaast is tevens onderscheid gemaakt in aanwezige wegconstructie (dik/dun). Conclusies trillingsmetingen: Op basis van de meetresultaten (van de gevel meetpunten) en de beoordeling (en toetsing) van deze aan de SBR - richtlijn A “Schade aan bouwwerken” wordt het volgende geconcludeerd: • Bij de woningen ingedeeld in categorie 2 (nieuwe panden) is er geen sprake geweest van overschrijding van de grenswaarde voor schade aan de draagconstructie van de woningen. De kans op schade is derhalve aanvaardbaar klein geweest. • Bij de woningen ingedeeld in categorie 3 (oude panden) zou er op een aantal locaties sprake kunnen zijn van overschrijding van de grenswaarde voor schade aan de draagconstructie. Op basis van de meetresultaten (van de vloermeetpunten) en de beoordeling (en toetsing) van deze aan de SBR - richtlijn B “Hinder voor personen in gebouwen” wordt het volgende geconcludeerd dat in alle perioden (dag-, avond en nachtperiode) sprake is van: • overschrijding van streefwaarden A1; • geen overschrijding van streefwaarde. Uitgezonderd bij Prinsenstraat 12; • overschrijding van streefwaarde A3. Omdat streefwaarde A1 en / of streefwaarde A3 worden overschreden, is voor de bewoners van de woning hinderbeleving aanwezig. In veel gevallen was de verkeersintensiteit (aantal herhalingspassages van het verkeer) maatgevend. Uit de meetresultaten wordt geconcludeerd dat het toepassen van doorgezaagde kinderkopjes een relatief grote reductie van de hinderbeleving geeft.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 27
Conclusies prognoses: Uit de prognose analyses wordt geconcludeerd dat verwacht wordt dat een combinatie van een glad wegdek en een voldoende dikke funderingsconstructie (>1m) afdoende is om trillingshinder in woningen te voorkomen. Het verlagen van de maximum snelheid van het verkeer van 30 km/u naar 15 km/u en/of het toelaatbare tonnage verlagen naar circa 7 ton kan in combinatie met de wegreconstructie met eventueel opsluiten en scheiden van de constructie tot een verdere trillingsreductie leiden. Echter er wordt verwacht dat een reductie van snelheid of tonnage alléén, niet leidt tot een permanente situatie zonder hinderbeleving. De wegconstructie als toegepast in de Prinsenstraat en ‘tussen de pollers’ met doorgezaagde kinderkoppen zou doorgevoerd kunnen worden in de rest van de doorgaande wegen in de binnenstad, mits daar ook een funderingsbed van zand en/of puingranulaat van minimaal 1 á 1,5 m aangebracht wordt onder de wegconstructie. Opgemerkt wordt dat uit gegevens van Stadsbeheer Dordrecht valt af te leiden dat er in de Prinsenstraat en ‘tussen de pollers’ op dit moment minder dan een meter funderingsconstructie aanwezig is onder het wegdek. Voor de Wijnstraat, waar reeds een funderingspakket van meer dan een meter onder het wegdek is aangetroffen, waar echter geen vlakke wegconstructie aanwezig is, wordt verwacht dat het toepassen van een gladde wegconstructie met doorgezaagde kinderkoppen tezamen met een opsluiting van de constructie tot een situatie leid waarbij geen hinderbeleving en schade aan panden te verwachten is. Opgemerkt wordt dat met het prognose programma het niet mogelijk is een situatie met een opgesloten wegconstructie te beschouwen.
1008-0057-000.V04R04.doc
Opdr. : Blz. :
1008-0057-000 28
TRILLINGTECHNISCHE VAKTERMEN EN DEFINITIES SBR RICHTLIJN A ‘SCHADE’ Trilling Trillingstijd Topwaarde Frequentie Dominante frequentie Verplaatsing
een periodieke beweging van een grootheid (verplaatsing, snelheid, versnelling) om een evenwichtsstand als functie van de tijd de kleinste verschuiving in de tijd waarbij een periodieke tijdsfunctie met zichzelf samenvalt de in absolute zin grootste afwijking van de momentane waarde van een grootheid ten opzichte van de gemiddelde waarde de reciproque van de trillingstijd de overheersende frequentie in dat deel van het signaal waar de topwaarde optreedt een vectoriele grootheid die de verandering van een positie van een lichaam of van een punt aanduidt ten opzichte van een zekere referentie
Snelheid
een vectoriele grootheid die de tijdsafgeleide van de verplaatsing representeert
Versnelling
een vectoriele grootheid die de tijdsafgeleide van de snelheid representeert de sterkte van de trilling in relatie tot het van belang zijnde trillingseffect; in het geval van schade wordt onder de trillingssterkte verstaan de topwaarde van een trillingsgrootheid in combinatie met de dominante frequentie het deel van een gebouw dat ervoor zorgt dat het gebouw als geheel en in het bijzonder de vloeren hun dragende functie kunnen blijven vervullen waarde voor de toelaatbare trillingssterkte waarbij de kans op schade aan de draagconstructie (en overige onderdelen) van een bouwwerk aanvaardbaar klein is (minder dan 1%); schade kan de veiligheid en/ of levensduur van het bouwwerk beïnvloeden, of leiden tot een vermindering van de gebruikswaarde of de economische waarde van het bouwwerk. een trilling die zodanige tijd continu aanwezig is, dat resonanties en/ of vermoeiingseffecten aan de draagconstructie van een bouwwerk kunnen optreden (bv. machines, intrillen damwanden) een door een stootvormige excitatie veroorzaakte trilling met een kortdurend, uitdempend karakter (bv. explosies, botsingen) een kortdurende trilling die meermalen voorkomt, steeds gescheiden door een tijdsinterval waarin een rustsituatie heerst, waarbij vermoeiingseffecten aan de draagconstructie van een bouwwerk kunnen optreden (bv. heiwerkzaamheden, weg- en railverkeer) meting waarbij slechts met één meetpunt ter plaatse van de begane grond trillingen worden gemeten (conform § 8.4.2.1) meting waarbij met tenminste één meetpunt op de begane grond en met tenminste één meetpunt op de hoogste verdieping van het gebouw trillingen worden gemeten (conform § 8.4.2.2) meting waarbij met een groot aantal meetpunten wordt gemeten, dit in aanvulling op de meetpunten volgens de beperkte meting (conform § 8.4.2.3)
Trillingssterkte
Draagconstructie Grenswaarde schade
Continue trilling
Kortdurende trilling Herhaald kortdurende trilling
Indicatieve meting Beperkte meting
Uitgebreide meting
TRILLINGSTECHNISCHE VAKTERMEN
TRILLINGTECHNISCHE VAKTERMEN EN DEFINITIES SBR RICHTLIJN B ‘HINDER’ Beoordelingsperiode
Effectieve trillingssnelheid Maximale effectieve trillingssnelheid Trillingssterkte over beoordelingsperiode Streefwaarde hinder
Streefwaarde A1 Streefwaarde A2 Streefwaarde A3
een tijdsinterval waarin een dag wordt verdeeld voor de toetsing van de trillingsterkte aan de streefwaarden in: - dagperiode: van 7:00 tot 19:00 - avondperiode: van 19:00 tot 23:00 - nachtperiode: van 23:00 tot 7:00 voortschrijdende effectieve waarde van de gewogen momentane trillingsgrootheid grootste optredende waarde van de voortschrijdende effectieve waarde het kwadratisch gemiddelde van de grootste effectieve waarde per interval van 30 seconden in de desbetreffende beoordelingsperiode waarde voor de trillingssterkte waarbij verwacht wordt dat er nog net geen hinder voor personen optreedt; onder hinder wordt verstaan de verstoring en/ of belemmering van (fysieke) activiteiten en/ of processen die rust en/ of concentratie behoeven onderste streefwaarde voor de maximale trillingssterkte van de voortschrijdende effectieve waarde bovenste streefwaarde voor de maximale trillingssterkte van de voortschrijdende effectieve waarde streefwaarde voor de trillingssterkte over de beoordelingsperiode dag, avond en nacht
TRILLINGSTECHNISCHE VAKTERMEN
Boring:HB09
Veldclassificatie
Diepte (m tov NAP) Monsternr. 2.95
Bodembeschrijving volgens NEN 5104 klinker Zand, matig fijn, zwak siltig, beige
2.05
2.00
1.75 1.45
1.00
Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, beige Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruin Zand, matig fijn, matig siltig, grijs
0.45
Uitvoering: 26-06-2008
X: Y:
MV (m tov NAP): 2.95 GWS (cm tov MV): 170
GHG (cm tov MV): GLG (cm tov MV):
Bk PB (m tov NAP):
Boormeester: RDH
BORING VOLGENS NEN 5119 wijnstraat Dordrecht
1008-0057-000
Boring:HB10
Veldclassificatie
Diepte (m tov NAP) Monsternr. 2.57
2.00
Bodembeschrijving volgens NEN 5104 klinker Zand, matig grof, zwak siltig, zwak humeus, sporen puin, beigebruin
1.87
1.37
Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen puin, beige Zand, matig fijn, matig siltig, zwak puinhoudend, grijs
1.00
0.77
Zand, matig fijn, matig siltig, grijs 0.07
Uitvoering: 26-06-2008
X: Y:
MV (m tov NAP): 2.57 GWS (cm tov MV): 160
GHG (cm tov MV): GLG (cm tov MV):
Bk PB (m tov NAP):
Boormeester: RDH
BORING VOLGENS NEN 5119 wijnstraat Dordrecht
1008-0057-000
Boring:HB11
Veldclassificatie
Diepte (m tov NAP) Monsternr. 2.57
2.00
1.87 1.67
Bodembeschrijving volgens NEN 5104 klinker Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen puin, bruingrijs Zand, matig fijn, zwak siltig, matig puinhoudend, grijsbruin Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak slibhoudend, zwak puinhoudend, grijs, oude grachtbodem?
1.00 0.57 0.56
boring gestaakt
Uitvoering: 26-06-2008
X: Y:
MV (m tov NAP): 2.57 GWS (cm tov MV): 110
GHG (cm tov MV): GLG (cm tov MV):
Bk PB (m tov NAP):
Boormeester: RDH
BORING VOLGENS NEN 5119 wijnstraat Dordrecht
1008-0057-000
Boring:HB12
Veldclassificatie
Diepte (m tov NAP) Monsternr. 2.65
Bodembeschrijving volgens NEN 5104 klinker Zand, matig fijn, zwak humeus, matig puinhoudend, beigegrijs
1.95
2.00
Zand, matig fijn, zwak humeus, laagjes puin, beigegrijs 1.05
1.00
0.55
Klei, slap, zwak siltig, matig slibhoudend, donkergrijs Zand, matig fijn, matig siltig, grijs
-0.05
0.00
-0.35
Uitvoering: 26-06-2008
X: Y:
Klei, slap, matig siltig, grijs
MV (m tov NAP): 2.65 GWS (cm tov MV):
GHG (cm tov MV): GLG (cm tov MV):
Bk PB (m tov NAP):
Boormeester: RDH
BORING VOLGENS NEN 5119 wijnstraat Dordrecht
1008-0057-000
! /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$9
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5
#
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;.
: 1; ':
< 4 ; ':
$09$
, /= 3 =1
1; 2 =
8
0$$
0#$
7
.5
; >?:, /= 3 =1
1;
2=
06$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
! /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$6
$0$$
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5 : 1; ':
<4 ;=
. /= 3 =1
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
#
$0"$
0$$
8
1; 2 =
0#$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
# /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$@
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5
#
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;=
$0 6
0$$
8
. /= 3 =1
1; 2 =
0#$
!"!#$$
() %' %&'
!
$ /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
-* ()*
#
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;=
4.
$0@$
0$$
. /= 3 =1
1; 2 =
4.
8
06$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
! /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$6
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5
#
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
,.5
$09$
8
0$$
0#$
7
;.
, /= 3 =1
1; 2 =
06$
"!"!#$$
() %' %&'
!
% /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$@
$0$$
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5 : 1; ':
<4 ;2 =
#
0$$
06$
"!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
& /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$ #
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , .
$08$
8
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
< 4 ; ':
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;=
: 1; ':
< 4 ; ':
/= 3 =1
$0"$
7
0$$
0$6
6
. /= 3 =1
1; 2 =
/= 3 =1
1; 2 =
06$
!"!#$$
() %' %&'
!
& /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , .
#
: 1; ': 0$$
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
8 07$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
#& /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$ $0 $
$0$$ #
: 1; ':
<4 ;2 =
4.
: 1; ':
<4 ;2 =
5
: 1; ':
<4 ;.
$09$
0$$
8
076
7
09$
!"!#$$
() %' %&'
/
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
-* ()*
!
$&
, /= 3 =1
1;
4.; & '
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
: 1; ':
< 4 ; ':
#
0$$
0$$ 8
1; 2 =
08$
7
!"!#$$
06$
() %' %&'
-* ()*
.5
;2=
%&' %&'
()* ()*
!
& /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , .
#
: 1; ':
< 4 ; ':
: 1; ':
<4 ;2 =
/= 3 =1
1; 2 =
$0@$
0$$
4.
8
06$
"!"!#$$
() %' %&'
!
%& /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
<4 ;
4.
#
0$$
8
"!"!#$$
076 06$
-= ; ':
>: 1
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
' /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;.
4.
#
0$$ 0#$
8
, /= 3 =1
1; 2 =
06$
!"!#$$
() %' %&'
!
' /
%'
()* (
-* ()*
.
0
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
#
$08$
8
: 1; ':
<; 2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
4.
0$$
0$$ 7
07$
6
!"!#$$
09$
: 1; 2 = ;
() %' %&'
5& '
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
#' /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
#
$08$
: 1; ':
<; 2 =
: 1; ':
<4 ;
4.
: 1; ':
< 4 ; ':
8
0$$
0 $
7
/= 3 =1
1; 2 =
06$
!"!#$$
() %' %&'
!
$' /
%'
()* (
-* ()*
.
0
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
#
$08$
8
: 1; ':
<; 2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
$0"$
0$$
7 0#6
6
!"!#$$
06$
: 1; ':
() %' %&'
<; ':
-* ()*
.5
;
4.
%&' %&'
()* ()*
!
' /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6 $0#6
#
: 1; ': 8
<; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
0$$
0$$
1;
4.
7 06$
"!"!#$$
() %' %&'
!
%' /
%'
()* (
-* ()*
.
0
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$ #
$0 6 $0#6
: 1; ':
8 $09$
: 1; ':
<; 2 = <4 ;
: 1; ': 0$$
4.
<;
4.
7
06$
"!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
( /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
: 1; ':
<4 ;2 =
4.
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
#
0$$ 0#$
8
1; 2 =
4.
06$
!"!#$$
() %' %&'
!
( /
%'
()* (
-* ()*
.
0
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
#
$086
: 1; ':
<; 2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
8
0$$
0 $
7
4.
06$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
#( /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6 $0#6
#
: 1; ': 8
<; 2 =
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;
1; 2 =
0$$
0$$
5
7 06$ 09$
6
!"!#$$
() %' %&'
%'
()* (
-* ()*
!
$( /
4.
.
0
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6
#
$086
8
: 1; ':
<; 2 =
: 1; ':
<; ':
/= 3 =1
1; 2 =
$0 $
0$$
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
1;
7 08$
6
"!"!#$$
06$
() %' %&'
-* ()*
4.
%&' %&'
()* ()*
!
( /
%'
()* (
.
0
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$
$0$$
$0 6 $0#6
#
: 1; ': 8
<; 2 =
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
< 4 ; >?:, 3=' =.; >?:, /= 3 =1
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<;
$0"$
0$$
7
1; 2 =
0#$
6
086
9
06$
"!"!#$$
() %' %&'
/
%'
()* (
.
0
4.
-* ()*
!
%(
5
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$ $0$6
$0$$ #
$0#$
: 1; ':
<; 2 =
8
0$$
: 1; ':
7
<4 ;
4.
06$
"!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
! /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , .
#
0$$
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
8 06$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
! /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
< 4 ; ':
/= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;=
. /= 3 =1
1; 2 =
#
0$$
8
0$$ 0 $
7 06$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
# /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , .
#
: 1; ':
< 4 ; 3=' =.; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
1;
$0@$
8
0$$
0 $
7
4.
06$
!"!#$$
() %' %&'
!
$ /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
-* ()*
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
#
%&' %&'
< 4 ; ':
/= 3 =1
1; 2 =
$09$
/=
8 $0"$
"!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
! /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
1; 2 =
#
0$$
0$$
5 ; ':
>: 1 ; ':
/= 3 =1
1;
4.
8 06$
"!"!#$$
() %' %&'
!
% /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0 $
$0$$
-* ()*
# $076
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
,5 , . : 1; ':
<; ':
/= 3 =1
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
: 1; ':
<4 ;
1; 2 = 1;
4.
8 0$$
0$$
4.
7 06$
"!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
) /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$6
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5
#
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
: 1; ':
<4 ;=
: 1; ':
<4 ;2 =
1; 2 =
$0 $
0$$
8
. /= 3 =1
1
0#6
7
06$
!"!#$$
() %' %&'
!
) /
%'
()* (
-* ()*
.
0
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
$0$$ $0$8
$0$$
5 : 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
< 4 ; ':
1; 2 =
#
$0"$
0$$
/= 3 =1
8 06$
!"!#$$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
!
#) /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$6
$0$$ #
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5
$0#6
: 1; ': 8
<; 2 =
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;=
1; 2 =
$0 $
7
0$$
0$$ 0 $
!"!#$$
() %' %&'
/
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$6
$0$$
-* ()*
!
$)
#
. /= 3 =1
1; 2 =
%&' %&'
()* ()*
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5 : 1; ':
<; 2 =
: 1; ':
<; .
$0 6
0$$
8
, /= 3 =1
1; 2 =
/= 3 =1
1; 2 =
0#$
"!"!#$$
7
07$
6
06$
: 1; ':
< 4 ; ':
5 ; ':
>: 1 ; ':
() %' %&'
-* ()*
.5
;2=
%&' %&'
()* ()*
!
) /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$6
$0$$
"
+ 1 '2 .&3 4
5
.
6 $7
5
# $076
: 1; ':
< 4 ; >?:, /= 3 =1
1; 2 =
: 1; ':
<4 ;.
1; 2 =
, /= 3 =1
8
0$$
0$6
: 1; ':
7
<; .
, /= 3 =1
1;
4.; ,5 2 ,,
06$
"!"!#$$
() %' %&'
!
%) /
%'
()* (
.
0 $0$$ $0$@
$0$$
-* ()*
#
%&' %&'
+, -+ %' + ' .
()*
+, -+ %' + ' .
()*
"
+ 1 '2 .&3 4 : 1; ':
()* ()*
5
.
6 $7
<; 2 =
: 1; ':
<4 ;2 =
: 1; ':
<4 ;.
, /= 3 =1
: 1; ':
<4 ;
52 =
8 $0@6
0$$
1; 2 =
7 07$
6
"!"!#$$
06$
() %' %&'
-* ()*
%&' %&'
()* ()*
Korte kalkhaven, 1995
Prinsenstraat, 1976
Slikveld, 1980
Globale locaties sonderingen Fugro archief
SONDERINGEN PRINSENSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Sondering Prinsenstraat uit 1976
SONDERINGEN PRINSENSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Sondering Slikveld uit 1980
Sondering Korte Kalkhaven uit 1995
SONDERINGEN PRINSENSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Wijnstraat, 1995
Scheffersplein, 1993 Groenmarkt, 1996
Globale locaties sonderingen Fugro archief
SONDERINGEN WIJNSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Sondering kop Wijnstraat (noordzijde) uit 1995
SONDERINGEN WIJNSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Sondering Scheffersplein (begin Wijnstraat, zuidzijde) uit 1993
SONDERINGEN WIJNSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Sondering Groenmarkt uit 1996
SONDERINGEN WIJNSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
Sondering Groenmarkt uit 1996
SONDERINGEN WIJNSTRAAT Trillingsonderzoek Wijnstraat te Dordrecht
Opdr.: 1008-0057-000 Bijlage: 2
