-~ Onderzoek
~
Overheden investeren fors in parken, ports en vatteysom biofarmaceutische bedrijvenaan te trekken. Maar gaan bedrijvenin zo'n PharmacyValleyook met elkaar samenwerken? Nauwelijks,zo
blijktuit onderzoek.
Maar
sommigebedrijvenwillen dat wel gaan doen. Als het maar leidt tot meer efficiency of lagere kosten. ~
Door Feico Houweling
.
leder voor zich In de PharmacyValley Clustering bedrijven leidt niet tot meer samenwerken
Bedrijven in
de farmacie en biotechnologie staan niet te trappelen om
samen te werken op het gebied van opslag en logistiek. 'Wij zien daarvoor in beperkte mate mogelijkheden', zegt Rindert Warnink, supply chain manager
bij
AstelIas Pharma Europe dat een distributiecentrum heeft in Meppel.
Ook OPG Groothandel in Utrecht ziet samenwerking in de breedte niet als prioriteit. 'Zo zit de markt niet in elkaar',
..:
van de concurrentie.' OPG zoekt wel naar versteviging van samenwerldng, maar doet dat vooral in de eigen
zien hoe we volumes bij elkaar kunnen
keten.
het Healthcare Logistics Forum, een platform van zdn achttien bedrijven waarvan de logistieke managers enkele malen per
verharding
In het verleden heeft samenwerking met andere bedrijven voor Applied Biosystems in Nieuwerkerk aan den IJssel geen prioriteit gehad, maar dat gaat wellicht veranderen. Henk Achterberg, director European Supply Chain: 'Ik denk zeker dat we
stoppen om de dichtheid verder te verhogen.' Achterberg is voorzitter geweest van
jaar bijeenkomen en soms ook projecten met elkaar opzetten. Een van de oprichters van het forum is adviesbureau
zegt logistiek directeur Willem Palthe van
in de toekomst steeds meer naar elkaar zullen kijken. Het kan dan gaan het
medis.che groothandel OPG in Utrecht.
delen van informatie: bijvoorbeeld op het
Buck Consultants International (BCI) in Nijmegen. 'De healthcare-sector loopt qua samenwerking in de logistiek achter bij andere sectoren' stelt Johan Beukerna,
'Ik zie "juist veel meer marktwerking ontstaan, met de bijbehorende toenemende
gebied van best practices. Maar we willen graag ook de volgende stap maken en
senior consultant bij "BCI, vast. Beukerna: Dat komt volgens mij voort uit het feit
,
BELANGSTELLING VOOR MEDTEC- TRILANDIS Er is een goede kans dat er dit kwartaal
Die bedrijven waarop het project gericht is,
ze veelal de overstap naar Europa en gaan
een start kan worden gemaakt met Med-
komen overwegend uit Amerika en Japan.
daar samenwerken met lokale commerci-
Tec-Trilandis. Een Amerikaans bedrijf heeft 'Als je kijkt naar de Iife cyele van deze
gaan ze nadenken over het optimaliseren
aan de locatie brengen, zo zegt Ernst Kah
industrie, dan zie je dat het meestal begint
van hun distributie en supply chain.'
van initiatiefnemer Archicom.
60
ele distributeurs. Groeien ze verder, dan
belangstelling getoond en zou een bezoek
Hij heeft
met een arts die gefrustreerd is, omdat
goede hoop dat MedTec-Trilandis uitein-
een bepaald product niet beschikbaar
delijk vol komt, maar door de inzakkende economie is risicokapitaal op dit moment
Hij bedenkt
Op de beurs Medica in Düsseldorf vorige
overschrijdend bedrijventerrein op grond-
moeilijk te verkrijgen. 'Over de omvang van
maand waren vierduizend exposanten
gebied van Heerlen, Kerkrade en Aken. Op
de eerste fase valt op dit moment dan ook
met dergelijke producten. Wanneer zulke bedrijfjes eenmaal gaan groeien, maken
dit bedrijventerrein
nog niets te
zeggen.'
is.
iets en begintte produceren.
MedTec-Trilandis staat voor medische
technologie op Trilandis. Dit is een grens-
is al een aantal medi-
sche bedrijven gevestigd.
.~ dat in deze sector altijd redelijk wat geld verdiend is, waardoor logistiek niet heel
FARMACEUTISCHE
BEDRIJVEN IN ZUID-NEDERLAND _
hoog op de agenda stond. De focus lag
Breda (o.a.):
Zuid-Limburg (o.a.):
meer op de ontwildceling van nieuwe producten en de verkoop daarvan. Het aan-
Amgen
Alcapharm
Barneaux Healthcare
Basic Pharma Technologies
deel logistieke kosten is als percentage
Healthypharm
Boston Scientific
van de totale kosten relatief klein.'
Leo Pharma
Cresco Pharma
Medi Nederland
Denmar
Shared services
Novartis Consumer Health
Diamant Natuur
Regids als Zuid-Limburg
Nycomed Nederland
DocMorris
zoveel mogelijk biotechnologische en farmaceutische bedrijven
Opticare
DSM
Rasenberg Servicebureau
Esha Laboratories
binnen hun grenzen te halen. In Heerlen wordt bijvoorbeeld het project MedTec-Trilandis ontwikkeld. Het plan is om
Serren Cosmetics
Ingrohla
Sofa
MedTronic
UCB Pharma
Mosadex
en West-Bra-
bant proberen
daar een groot distributiecentrum (65.000 vierkante meter) te bouwen voor zes tot
MUbio products Sea Horse IPC
tien bedrijven. Er komen faciliteiten voor zaken als opslag, orderpicking, assem-
blage en customizing. Bedrijven kunnen ervoor kiezen om opslag en distributie
zelf te doen ofwel uit te besteden aan derOok zijn diverse 'shared services'
den.
mogelijk, zoals beveiliging, ICT en HRM.
Bedenker en initiatiefnemer
van Med-
is
Archicom
Tec-Trilandis
adviesbureau
Swentibold
van het concept vanwege de grote hoeveelheid medische bedrijven die zich nu al op
of in de buurt van Trilandis hebben gevestigd. 'Een aantal van deze bedrijven wil uit strategische overwegingen de opslag en distributie in eigen beheer hou-
bij
bepaalde prothese nodig heeft, dan moet die beschikbaar zijn. Wij zijn echter van mening dat een public warehouse dat net zo goed kan.' Overal in Europa zoeken farmaceutische bedrijven elkaar op. Dat gebeurt bij-
voorbeeld in Cambridge,
uit Eindhoven. Het nieuwe centrum zal
den', zegt Ernst Kah, adjunct-directeur
zich vooral. richten op producenten van protheses voor bijvoorbeeld heupen en knieën en daaraan gerelateerde produc-
Archicom en belast met het project. 'Een
Milaan en Parijs. Het aantal biofarmaceu-
reden is dat ziekenhuizen in het algemeen van deze producten geen voorraad houden. Als een arts bij een operatie in
tische bedrijven dat zich binnen die dertig
ten. Archicom
is op
het idee gekomen
61
Hertfordshire,
grootste Europese clusters bevond, is tus-
sen 1999 en 2005 meer dan verdubbeld
L:::>
1
~ 'De healthcare-sector loopt qua sa~enwerking
in de logistiek achter
bij andere sectoren' ontwildceling tussen universiteiten en biotechnologische bedrijven, zullen in het algemeen
geen lokaal karakter hebben. spelen Die zich eerder af over grotere
WiliemPalthe, logistiek directeur van medische groot-
handelOPG. Rindert Warnink, supply
chain manager
bij AstelIas Pharma Europe.
geografische afstanden.'
Seminars en congressen zijn dan vaak voldoende voor het onderhouden van de
en het uitwisselen van kennis. 'Het vinden van een strategische partner lijkt de geografische locatie een stuk mincontacten
der belangrijk dan dat je je bestaande netwerk gebruikt om een partner te vinden', zegt Phlippen. 'Als je bijvoorbeeld tWee bedrijven hebt die elkaar niet kennen,
Eigenlijk
tot 568. Dat cijfer is aflomstig uit de dissertatie van Sandra Phlippen van de Eras-
biofarmaceutische komen bedrijven er niet onderuit om samen
dan is de kans dat ze gaan samenwerken
mus Universiteit Rotterdam. Zij promo-
te werken als ze nieuwe producten wil-
ner hebben.'
2008 op een onder-
len ontwikkelen. 'Een bedrijf op zich is tegenwoordig feitelijk niet meer in staat om het hele proces van kennisontwikkeling in huis te hebben', zegt Phlippen.
Intussen investeren veel overheden grote bedragen in speciale bedrijventerreinen
veerde in december
zoek naar innovatieve netwerken in de farmaceutische industrie. Daarbij keek zij
zowel naar de upstream-kant, waar onder meer onderzoek en ontwikkeling onder vallen,
als naar de downstream-kant,
de
'Daarnaast zijn er de enorm hoge kosten. De eerste medicijnen die meer dan een
om biofarmaceutische organisaties aan te trekken. De provincie Limburg en de limburgse Inv.esterings- en Ontwikkelings-
maatschappij LIOF proberen bijvoorbeeld bedrijven in de medische sector naar deze regio te trek1cen door het te profileren als
bij onder-
biljoen dollar gekost hebben, zijn al op de markt. Zulke kosten moet je delen. En in de derde plaats de tijd die gemoeid is met
zoek en ontwildceling ontstaan strategische samenwerkingen juist vaker over
de ontwildceling van medicijnen, vaak twaalf tot vijftien jaar.'
ligt in dat gebied. Een voordeel in Zuid-Limburg
Phlip-
Als een bedrijf in de farmaceutische sector levensvatbaar wil zijn, moet het ten-
wezigheid vàn de hubs van grote logistiek
minste eenmaal per drie jaar een stra-
en
keten van producent naar eindgebruiker. Verrassende
zowel in de
conclusie
supply
Phlippen:
van
chain als
langere dan over korte afstanden. pen vermoedt dat fysieke nabijheid niet belangrijk is voor strategische samen-
werking tussen
bedrijven.
Desondanks
kruipen ze bij elkaar. Van de Europese
tegische samenwerking aangaan. Maar daarvoor hoef je niet in een geografisch
op
cluster te gaan zitten. Phlippen: 'Allianties
een .of andere manier samenwerken, is 72 procent gevestigd in de dertig grootste
die gericht zijn op het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen, zoals samen-
regionale clusters.
werking op het gebied van onderzoek en
biofarmaceutische
organisaties
die
FARMA-CLUSTERS & SAMENWERKINGSVERBANDEN _ Europa
Aantal bedrijven binnen farma-clusters
62
veel groter als ze een gezamenlijke part-
in Europa
juni
juni
juni
1999
2002
2005
261
380
568
:
Health Valley Limburg. MedTec-Trilandis is de
aan-
dienstverleners zoals die in Luik, Keulen Brussel. Ernst Kah van Archicom: 'Vanuit deze locatie kun je ovemíght heel Europa bereiken.
Alle grote air hubs zit-
ten om de hoek. UPS en FedEx in Keulen, TNT in Luik en DHL in Brussel. En het ligt in de zogenoemde 'economic banana',
het gebied dat zich uitstrekt van Londen tot Milaan en waar 40 procent van de Europese populatie woont.'
Prestige Er zijn volgens Phlippen in Nederland vijf van zulke regids met concentraties
Gemiddeld aantal bedrijven per cluster
5.44
6,23
7,78
Totaal aantal samenwerkingsverbanden
942
956
1679
van farmaceutische en biotechnologische bedrijven, namelijk de westelijke Rand-
Gemiddeld aantal samenwerkingsverbanden per bedrijf
3,6
2,5
3
stad,
Bedrijven in clusters werken minder samen. Het aantal biofarmaceutische clusters binnen Europa is tussen 1999 en 2005 meer dan verdubbeld en ook de gemiddelde grootte van de clusters is toegenomen, maar het aantal samenwerkingsverbanden per biofarmaceutisch
bedrijf in deze clusters is afgenomen.
Wageningen,
Eindhoven,
Utrecht
en de driehoek Maastricht-Aken-Luik. 'De westelijke Randstad is de grootste regio.
Deze wordt gekenmerkt door een heel hoge diversificatie, een zeer hoog aandeel van bedrijven dat strategische allianties aangaat en een relatief hoog percentage
Bron: 'Came close and create', dissertatie van Sandra Phlippen,Erasmus Universiteit Rotterdam, 2008.
starters.'
Een gemeente die zulke bedrijven
bin-
wint aan prestige. Maar wat de betrokken bedrijven ermee winnen om zich in elkaars nabijheid te vestigen? nenhaalt,
Phlipl"en vermoedt
dat factoren
als
'l
~~,
lokale arbeidsmarkt en informele kennisuitwisseling belangrijke redenen zijn voor het geografisch clusteren van bedrijven
in'de farma-industrie.
Precies daar liggen
voor HenkAchterberg van Applied Biosysterns de vraagtekens. De supply chaindirecteur: 'Stel dat die bedrijven niet met
~ ~.
~.
V
'}
1
~ .1.J. ì L" "'/",,~-
."
~.....' ,
.
_~~
Òl
....~ .
..,,:,
....~
,.;
"?,
je willen samenwerken, wat moet je daar dan doen? Je gaat intussen wel allemaal op zoek naar hetzelfde
)1 /J
-
r:;. t.A
de
-
lil
~
personeel.
'"
Dus aangeboden
,
je moet wel iets concreets krijgen wat het aantrekkelijk maakt om
G
=
samen te werken.'
...
Geografische
concentratie biedt in elk geval mogelijkheden voor samenwerking, bijvoorbeeld logistiek. Beukerna (BCI): 'Dat is een relatief
U" ~
!i'
'~,
~
...
:Ij
:;.~, ~Il!!
onschuldig gebied
.,
om op samen te werken, terwijl je er wel direct voordelen van kunt hebben. De bedrijven zitten meestal al bij elkaar in de buurt en beginnen daar de voordelen
REGIO'S MET MEESTE FARMA-BEDRIJVEN
van te ontdekken.' Applied Biosystems is hierover in gesprek met collega-bedrijven.
1'-.......- "...
......-~
".
IJ
r
bijna allemaal naar dezelfde gebieden, bijvoorbeeld Italië. Dus daar kun je bundelen, door zelf een vrachtauto in te zetten die je samen
Achterberg: 'We verschepen
/.
,
~
I
-"\
ruimte met andere producten in verband
~--"'III-
""
'J;'J~
Leiden
..
,. ~
{ \.,' "oiõiì1
ii:i=
;;;""" ~
atrechtii ~
I
q
Rotterdam:
/
....
~,-
.~
IJ
=
..
..
::::
""
..
.
'õ!" "
,i
..
...
r,
I.
j)
\
\
.1
Amsterdam
zorg, waarvoor de logistiek dienstverlener
om samen.Je werken, maar ook om dat juist niet te doen. 'Medicijnen mogen niet zomaar opgeslagen worden in dezelfde
~
,..,fj
Voorkomen cross-contaminatie
ding die niet meer goed is', zegt Achterberg. Die extra zorg kan een reden zijn
l
::;
~~
,
kelijkerwijs in de buurt van Rotterdam gevestigd hoeven te zijn.
Dat moet binnen 48 uur, want anders is het droogijs weg en hebben we een zen-'
\
,
,
day 48 uur-samenwerking.' Maar hij zegt erbij dat eventuele partners niet noodza-
'Bij medizich moet laten certificeren. sche producten is de aflevertijd kritisch.
~1_
~ ~
hebben, een soort next
Veel healthcare-producten vragen speciale
~
,
vol kunt laden. Daarom zoeken we naar gelijksoortige bedrijven die dezelfde afle-
veringsstructuur
~
........
~\
~1 r
~
~\;
r.
\~
.~
Eindhoven
63
Maastricht
~
Aken
Luik
D
1
ligt in Health Valley Li~burg, in de aanwezigheid
... MedTec-Trilandis
van
hu~svan grote integrators
zoals die in Luik, Keulen en Brussel
~
van een wand of lekbad. Andere mogelijkheden zijn te vinden in fYsieke schei-
ding via het warehouse-managementsysteem. Daarin kan ook geregeld worden dat bepaalde producten niet boven andere producten worden gestapeld. Er zijn meer oplossingen denkbaar, maar die verschil-
~
len van groep tot groep.' En dan is er nog de vraag naar de noodzaak van samenwerking. Warnink geeft aan dat het volume binnen de farma meestal vrij groot is, wat een goede onder-
handelingspositie
geeft
tegenover
de
afnemers. 'Met andere woorden we hebben geen andere collega-bedrijven nodig.'
OPC concentreert zich op samenwerking binnen de keten. Willem Palthe: 'Je ziet een ontwikkeling waarbij wij veel nauwer gaan samenwerken met onze klanten en onze leveranciers. Dat doen we onder meer door het vermijden van onnodige voorraden,
het zorgen
voor een
goede
communic~tie over en weer en het soepel laten verlopen van de goederenstroom. Sandra Ph lippen promoveerde in december 2008 op een onderzoek naar innovatieve netwerken in de farmaceutische industrie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Wij bundelen
met
cross-contaminatie',
stelt
Rindert
geweigerd.
Warnink van Astellas. Ernst Kah heeft in zijn plannen voor Medtec-~rilandis al rekening gehouden met
Maar binnen de farmacie zijn er ook producten die zich niet lenen voor gezamenlijke opslag. Heeft een huurder voldoende
meerdere gebruikers en het voorkomen van cross-contaminatie. Kah: 'Sommige
volume, dan kan hij meerdere modules
toegestaan.
huren om de goederen te scheiden. Ook binnen een module is een fYsieke schei-
We hebben bijvoorbeeld al de opslag van
ding denkbaar, bijvoorbeeld in de vorm
stoffen
zijn
helemaal
niet
zaken daardoor
alleen maar complexer
Evenmin als de andere supply
chain managers sluit hij samenwerking uit. Maar elkaar opzoeken heeft alleen
zin als dat concrete voordelen biedt. 'Als wij kunnen samenwerken met anderen en het heeft toegevoegde waarde in de zin van bedrijfsmaJig of maatschappelijk voordeel, dan willen we dat best doen. Het
moet dan wèlleiden tot bijvoorbeeld meer G efficiency oflagere kosten.'
MEDISCH CLUSTER BREDA IN OPKOMST Rondom Breda ontwikkelt zich in snel
Noord-Brabant kan volgens het onderzoek
gen spelen een rol.
tempo een nieuw medisch cluster. Noord-
bogen op goede vestigingsfactoren en een
Volgens het adviesbureau zijn veel farma-
Brabant komt in een onderzoek van Buck
gunstige prijs-kwaliteitverhouding. Dat
ceutische bedrijven op zoek naar vesti-
Consultants naar voren als de regio met de
komt onder meer door het arbeidsklimaat,
gingslocaties op het Europese vasteland
beste papieren voor vestiging van inter-
64
,de wetgeving en de douanevoorschriften.
In
ziet Palthe geen ontwikkelinrichting van meer samenwergen in de king. De logistiek directeur vreest dat de worden.
gewasbestrijdingsmiddelen
alles naar de ldant toe.'
de breedte
voor hun logistieke activiteiten. Het zou
nationale farmaceutis.che bedrijven die op
De locatiekosten zijn er verhoudingsgewijs
dan vooral gaan om Amerikaanse onder-
zoek zijn naar nieuwe distributielocaties.
hoger, maar de totale kosten voor de logis-
nemingen die zich in het verleden hebben
België kan een fractie goedkoper zijn,
tieke keten blijken desondanks lager uit
gevestigd in het Verenigd Koninkrijk en Ier-
maar in Nederland pakt de kwaliteit beter
te vallen. Ook de aanwezigheid van grote
land, en die behoefte hebben aan nieuwe
uit.
3PL:s en multimodale transportvoorzienin-
regionale distributiestructuren.
