Onderzoek
Noordelijk ecosysteem nodig om te excelleren op wereldschaal
MARCEL MULDERPRIJS VOOR NIEUWE ZUIVERINGTECHNIEK
INTERVIEW MET ROB KARSMAKERS pagina 7
pagina 6
VERBINDT JAARGANG 3 NUMMER 4
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
@ U C F F RY S L A N
De vernieuwde studiezaal van Tresoar (foto: Haye Bijlstra)
LEEUWARDEN KENNIS- EN STUDENTENSTAD
TRESOAR INVESTEERT IN STUDENTEN
Tresoar is verbouwd. Het gebouw heeft meer publieksruimten gekregen en is geschikt gemaakt voor een nieuwe generatie bezoekers: studenten. Een prettige studieplek waar rust, privacy en concentratie de boventoon voeren. lees verder op pagina 2 >
Wetenschap
Column
Onderzoeksschool
WETSUS WORDT STEEDS RELEVANTER
PIER BERGSMA: VAN SOLIMON TOT STAPEL
AUTUMN SCHOOL 2014
pagina 3
pagina 6
pagina 4/5
JAARGANG 3 NUMMER 4
vervolg pagina 1
gebied gekregen”, zegt directeur
studenten in de stad, via Tresoar
Tresoar is een plus bibliotheek. Dat
Bert Looper. “We hebben onze col-
digitaal toegang tot alle collecties
wil zeggen dat het een openbare
lectie veel meer afgestemd op de
in de wereld. Via de ‘WorldCat’
bibliotheek is in een niet-universi-
hotspots of thema’s van Friesland,
kunnen studenten de collecties van
teitsstad met een wetenschappelijke
zoals meertaligheid en toerisme.”
universiteiten van bijvoorbeeld
component. Maar de ambitie van
De studenten van de master
Oxford of Harvard raadplegen en
Tresoar is groter dan het zijn van
Multilingualism volgen nu ook alle
alle tijdschriften vanuit de hele
een bibliotheek. Het wil onderdeel
colleges in Tresoar. “Die zitten
wereld inzien. Ze hebben daarvoor
zijn van Leeuwarden als kennis- en
boven op onze uitgebreide collectie
alleen hun collegekaart nodig.”
studentenstad (zie kader). “Met de
op het gebied van meertaligheid.
komst van UCF heeft ook Tresoar
Bovendien hebben deze studenten,
Tresoar: hart van de stad
een impuls op wetenschappelijk
maar ook alle andere HBO en master
Maar Tresoar biedt na de verbou-
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
Stichting Leeuwarden Studiestad (SLS), Tresoar en UCF hebben dit jaar voor het eerst een gezamenlijke aanvraag ingediend voor activiteiten in het kader van Leeuwarden als Kennis- en Studiestad. Hiermee is weer een stap gezet naar intensievere samenwerking tussen de partners om van Leeuwarden een florerende stad te maken waar van alles te beleven is op het gebied van kennis en waar de voorzieningen voor studenten vooruitstrevend zijn. Gezamenlijk en afzonderlijk van elkaar streven de partners naar een setting waarin studenten alle mogelijkheden wordt geboden om zich naast de studie te ontwikkelen en te vormen. Zij doen dit door activiteiten te stimuleren, te faciliteren of te organiseren. UCF verzorgt bijvoorbeeld de Cafés van de Kleine Wetenschap. Met provincie en gemeente Leeuwarden wil UCF om de twee jaar een Friese wetenschapsprijs uitreiken. Daarnaast organiseert UCF samen met andere organisaties ontmoetingen tussen wetenschap en kunst. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij Culturele Hoofdstad 2018. UCF en Tresoar hebben samen met de Leeuwarder Courant het voortouw genomen met Studium Generale Leeuwarden. Tresoar investeert in de bibliotheek en studeerplekken voor studenten in haar gebouw. Stichting Leeuwarden Studiestad organiseert onder meer de Leeuwarder introductie (LEIP), verzorgt de sport- en cultuurpas en speelt een rol in het vraag/aanbod van studentenhuisvesting en het bieden van een goede gezondheidszorg voor studenten.
KORT NIEUWS UCF is pionier met nieuwe puntFRL extensie
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
Wetenschappelijk directeur Cees Buisman:
“Wetsus wordt steeds relevanter”
wing meer. Looper: “We bieden
LEEUWARDEN ALS KENNIS- EN STUDENTENSTAD
JAARGANG 3 NUMMER 4
studenten nu ook een prettige en veilige plek om te studeren in het hart van de stad: de UB
Door Frank Schröer
–Universiteitsbibliotheek- van Leeuwarden. We bieden rust,
Tijdens het jaarlijkse congres lichtte wetenschappelijk directeur
privacy en concentratiemogelijk-
prof. dr. ir Cees Buisman de laatste ontwikkelingen van Wetsus toe.
heden. Daarbij hebben we het de
Voor wie via de Oostergoweg richting het centrum van Leeuwarden
studenten zo aangenaam mogelijk
rijdt, is er in elk geval één in het oog springende vernieuwing: het
gemaakt. Zo zijn onze lesmoge-
nieuwe gebouw van Wetsus dat door zijn artistieke vorm met houten
lijkheden verruimd, hebben we in
golven rond het pand direct indruk maakt.
totaal 250 plekken waar je rustig kunt studeren en waar je naast
“We groeiden uit ons jasje op onze
strakker design dat beter opvalt.
gratis wifi ook de beschikking kunt
huidige locatie bij hogeschool
Ook een onderdeel van onze profi-
Van Hall/Larenstein (VHL),” zegt
lering”
hebben over een computer. De volgende stap is om in 2015 studenten
Aanloop van jonge mensen
stad. Je kunt op je hogeschool of
Buisman. “In de elf jaar dat we
ook werkruimtes ter beschikking
De aanloop van jonge mensen
thuis natuurlijk ruimte vinden om
bestaan zijn we gegroeid naar een
Master Water Technology
te stellen. Na één telefoontje om te
is merkbaar in Tresoar. “Zeker
te studeren. Maar je kunt er ook
organisatie met zo’n 150 medewer-
In het aanvankelijke plan was er
reserveren kan een groep studenten
sinds de studenten van de master
voor kiezen naar Tresoar te gaan
kers en dat paste niet meer in het
ook ruimte voor de masterstuden-
aan hun opdrachten werken in een
Meertaligheid hier rondlopen zien
om na het studeren nog even de
gebouw. 150 mensen klinkt veel,
ten Water Technology in het nieuwe
we hier heel wat
stad in te gaan. Zeker als wij begin
maar valt al snel in het niet als je
gebouw. Deze blijven echter bij
jonge mensen
volgend jaar onze openingstijden
hier tussen de paar duizend mbo-
Van Hall/Larenstein gehuisvest.
rondlopen. We
hebben kunnen verruimen naar
en hbo-studenten bent gehuisvest.
De master Water Technology kent
willen ze naast
21.00 uur en mogelijk en hopelijk
Het is voor onze profilering goed
18 eerstejaars en 13 tweedejaars
studiefaciliteiten
ook tot 22.00 uur, is dit natuur-
om een eigen plek te hebben.
studenten. “We hebben gemerkt
eigen ruimte.
“Rustig studeren met gratis WIFI”
En omdat studeren niet alleen maar werken is,
bouwen we ook een studieterras
ook meer bieden, zoals lunchlezin-
lijk de ideale studieplek!”, besluit
Daarnaast merkten we dat onze
dat het een ‘struggle’ is om in een
aan de kop van het gebouw. Daar
gen en tentoonstellingen. Zo is er
Looper.
filosofie van -onderzoek dicht bij
niet-universiteitsstad een master
kun je in het voorjaar en zomer
altijd reuring in het gebouw. Wij
elkaar voor maximale efficiëntie-
te organiseren. We hebben dit met
lekker genieten van een zonnetje
beschouwen Tresoar als aanvulling
niet meer konden waarmaken. We
de universiteiten van Groningen,
het van de grond. Daardoor is het
aantal van onze PhD’s hebben eerst
te worden. Maar – de aard van de
als je je studieboeken in duikt.”
op bestaande voorzieningen in de
zitten daarvoor te versnipperd bij
Twente en Wageningen gedaan.
geworden wat het nu is: een eigen
de master doorlopen. We willen
bescheiden Fries eigen – wilden we
VHL. In ons nieuwe gebouw heb-
Het is echter geen sinecure om
opleiding met eigen accreditatie.
echter nog wel meer studenten naar
dit pas geleidelijk in de naam laten
ben we het onderzoek gecentreerd
dat commitment te krijgen van de
Inmiddels vind ik de kwaliteit van
de opleiding krijgen. Liefst groeien
weerklinken. Naarmate Wetsus
met daaromheen op de eerste laag
universiteiten. Pas toen de joint
de opleiding verbeterd en gebalan-
we naar minstens 25 eerstejaars
steeds relevanter werd hebben we
de ondersteunende diensten, op de
degree werd geïntroduceerd – dat
ceerder. Er geven nu ook weten-
studenten.”
steeds meer aan die ondertitel
is een overeenkomst tussen meer
schappers van Wetsus les aan de
Café van de Kleine Wetenschap over het Kapitaal in de 21ste eeuw van Piketty
Frank Schröer
wordt deze theorie door een voor
ons welzijn en over de biologi-
tweede laag de onderzoekers en op
en tegenstander over het voetlicht
sche klok. Het woord was daarna
de derde laag de stafdiensten en de
gebracht.
aan Jukema die werkt aan het
directie. Onderzoek is nu dus weer
project ‘Feel the Night’, waar-
letterlijk in het hart van Wetsus.
Het nieuwe seizoen van het
mee ze mensen de schoonheid
Een ander voordeel is dat we in het
Wetenschapscafé is in september
van de nacht wil laten ervaren.
nieuwe gebouw een eigen Atrium
goed begonnen met een uitver-
‘Feel the Night’ staat in het bid-
hebben. Daardoor kunnen we con-
kocht Café over ‘de transitie van
book van Leeuwarden Culturele
ferenties en andere bijeenkomsten
instellingen voor hoger onderwijs
Cees Buisman spreekt congres toe (foto: Wetsus)
toegevoegd.” European centre of excellence for sustainable water technology
PhD onderzoek
Wetsus is inmiddels aangesloten bij
Het aantal PhD onderzoekers is
alle belangrijke Europese netwer-
inmiddels gestegen naar 60. “We
ken op het gebied van water, ener-
vinden het belangrijk om te weten
gie en grondstoffenterugwinning.
waar en of de Wetsus kennis neer-
master, waardoor de lokale worteling
Daarnaast wil Wetsus nog meer
slaat in de directe omgeving. We
“Het aantal PhD onderzoekers is inmiddels gestegen naar 60”
Op dinsdag 27 januari vindt in het
pelijk werk roept zoveel reuring
de Jeugdzorg’ en één over licht:
Hoofdstad 2018. Op 9 december
weer in de eigen omgeving houden.
die samen aan een student één
beter is geregeld. Ook de ‘achting’
gaan samenwerken met Europese
hebben onderzocht waar de Wetsus
Oranje Bierhuis in Leeuwarden het
op als Piketty. Platgezegd merkt
op 27 oktober jl. spraken profes-
was het onderwerp van gesprek
Naast een eigen gebouw krijgen we
diploma uitreiken – en de impuls
voor de studie is verbeterd.
bedrijven en universiteiten. Sinds
kennis de afgelopen 10 jaar is
Café van de Kleine Wetenschap
hij in zijn boek op dat de rijken
sor Domien Beersma en Architect
Ebola. Deskundigen prof. dr. Alex
per 2015 ook een nieuw logo. Een
die UCF de master gaf, kregen we
Afgestudeerden vinden werk en een
oktober 2013 hebben zich zo’n
toegepast. We meten het door te
over de bestseller van de Franse
als vanzelf steeds rijker worden en
Nynke-Rixt Jukema over de weten-
Friedrich en dr. Jacco Wallinga
tien bedrijven aangesloten bij het
kijken of er in een bedrijf of activi-
UCF is vanaf nu te vinden onder de
econoom Thomas Piketty plaats.
dat dit gevaarlijke vormen kan aan-
schap achter licht. Beersma ver-
spraken over de wetenschap ach-
instituut, waardoor het totaal nu
teit Wetsus kennis gebruikt is, een
extensie .frl. UCF is hiermee één
Geen internationaal wetenschap-
nemen. In het Café van 27 januari
telde over de invloed van licht op
ter infectieziekten.
95 is. Het aantal Europese universi-
Wetsus personeelslid bij betrokken
van de 100 pioniers die uit de 1500
teiten dat participeert is inmiddels
is of dat Wetsus er als organisatie
aanmeldingen zijn geselecteerd. Op
MuseumUniversiteit
negentien (waarvan 12 van buiten
aan bijgedragen heeft. We bundelen
Nederland). Wetsus is – zo maakte
deze voorbeelden binnenkort in
Buisman op het jaarlijkse congres
een boekje. Zo kunnen we aantonen
website met een Fryske domein-
De val van Srebrenica speelde zich af in 1995. Het dorp was een ‘safe
bekend – partner geworden van
dat ons onderzoek meerwaarde
naam een feit. Fryslân plaatst zich
area’ en stond onder bescherming van de VN en Dutchbat. Nederlandse
het Europese instituut Climate-KIC.
heeft voor de Friese samenleving.”
met de eigen extensie als eerste
militairen konden niet voorkomen dat Srebrenica werd ingenomen door
Climate-KIC is een samenwerkings-
“Wetsus-onderzoek is risico-
Nederlandse provincie in een rij
Bosnisch-Servisch eenheden wat uiteindelijk leidde tot de dood van
verband met als initiatief om de
nemend onderzoek. We willen
van wereldmerken,
7000 moslimmannen. Het feitelijke onderzoek naar de gebeurtenissen
opwarming van de aarde tegen te
graag iets nieuws ontwikkelen
wereldsteden en
richtte zich op het voortraject van de Nederlandse uitzending. Hoe is de
gaan. Flink wat Europese ambities
of onderzoeken in plaats van
regio’s die haar
beslissing tot stand gekomen om de militairen uit te zenden? Hoe wer-
dus. Daarom heeft Wetsus behalve
bestaande theorieën onderbouwen
voor gingen.
den de militairen geïnstrueerd en geïnformeerd? Wie maakte de keuze
een nieuw logo nu ook gekozen
wat bij veel universiteiten gebeurd.
UCF zal als
en welke belangen speelden hierbij een rol? In een vol Tresoar sprak
voor een andere ondertitel.
Dan maak je jezelf als organisa-
hoofddomein
prof. dr. Bob de Graaff, profileringshoogleraar Intelligence en Security
Noemden ze zich voor kort nog het
tie ook interessant voor hoog-
www.ucf.frl
Studies bij de afdeling Geschiedenis van Internationale Betrekkingen aan
‘Centre of excellence for sustaina-
leraren. Zij komen niet zo maar
voeren maar is
de Universiteit Utrecht op 16 november over de val van Srebrenica. De
ble water technology’, vanaf het
naar Leeuwarden. Wel als je iets
ook gewoon via
MuseumUniversiteit is een initiatief het Fries Museum, UCF en Tresoar.
nieuwe jaar noemt Wetsus zich het
interessants en uitdagends biedt.
het adres www.ucf.nl te bereiken.
Afgelopen najaar bleken de twee Museum Universiteit lezingen zo
‘European centre of excellence for
Zo dwing je universiteiten ook
Ook blijven de emailadressen van
populair dat besloten is om dit voorjaar op 22 maart en op 19 april weer
sustainable water technology’. “Bij
tot meer samenwerking. Dat past
de medewerkers voorlopig nog op
twee lezingen te houden. Marco Bakker en Arjen Dijkstra vertellen dan
onze start hebben we de ambitie
prima binnen de Wetsus strategie.”
@ucf.nl eindigen.
meer over de Friese geschiedenis.
2 september 2014 ging www.nic.frl online en daarmee is de allereerste
2
Het Wetsuscongres vond op 6 en 7 oktober plaats (foto: Wetsus)
3
uitgesproken om Europees relevant
JAARGANG 3 NUMMER 4
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
JAARGANG 3 NUMMER 4
AUTUMN SCHOOL 2014
dus wel degelijk kennis over goede
die suplementen en sportdrankjes
nemen minder. Door ons bewust te
Het aantal mensen op aarde neemt
per hectare worden bereikt. Ook in
meel is inmiddels wel consensus
voeding. Echter door de opkomst
niet nodig zijn. Sporten –of liever
worden van deze processen kunnen
de komende jaren toe. Nu zijn we
de zuivelindustrie gaat de innova-
in de wetenschappelijke wereld.
en invloed van sociale media is
gezegd bewegen- is wel belangrijk.
we dus invloed uitoefenen op ons
met zeven miljard mensen, naar
tie maar door, waardoor zuivel (en
Ons dagelijks dieet bevat te veel
het wantrouwen van de consu-
Dat kan ook gewoon wandelen of
eetgedrag door smaak en structuur
verwachting zijn we in 2050 naar
ook de aardappel) bijdraagt aan de
zetmeel. Dit kan soms leiden tot
ment over wat goede voeding is,
fietsen zijn. Het draagt bij aan een
van onze voeding te variëren en
Autumn School 2014 plaats. Onder de titel: Towards a
negen miljard inwoners gegroeid.
bestendiging van voedselzekerheid
ernstige gezondheidsproblemen.
gegroeid. Er lijken elke dag nieuwe
gezond brein.
te veranderen. Door onderzoek te
sustainable and healthy food supply and consumption,
Volgens de huidige wetenschap-
in de wereld.
Het aantal ‘niet overdraagbare ziek-
diëten bij te komen en te worden
Van 21 oktober tot en met 23 oktober vond de UCF-
werd de duurzaamheid van voedselproductie- en consumptie van meerdere kanten belicht.
Rudy Rabbinge vertelt over duurzame voedselvoorziening (foto: Hans Jellema)
tes’, zoals hart- en vaatziektes en
aangeraden, echter wat vandaag
Hersenen en eetgedrag
vinden hoe voeding ons eetpatroon
huidige wijze van voedingsproduc-
Gezond ouder worden
diabetes neemt steeds meer toe. We
gezond is, wordt morgen ongezond
Ons eetgedrag wordt vooral door
beïnvloed kunnen we voedingsad-
tie niet voldoende. Daarmee krijgen
Naast het voeden van de wereld-
eten niet gebalanceerd genoeg. Er is
verklaard. Vaak zijn de claims niet
onze hersenen bepaald. Smaak en
viezen onderbouwen en eventueel
we op termijn niet alle mensen
bevolking is het gezond ouder
gebaseerd op wetenschappelijke
structuur van voeding zijn van niet
aanpassen.
gevoed. Ook biologische landbouw
worden een belangrijk thema.
feiten of worden zaken uit hun
te onderschatten waarde voor ons
is geen lange termijn oplossing. De
Zeker in de westelijke samenleving
wetenschappelijke context geïso-
eetgedrag. Honger en verzadigings-
Grote uitdagingen
opbrengst per vierkante hectometer
worden mensen steeds ouder. De
leerd gepresenteerd. Consumenten
gebieden in onze hersenen regelen
Er wachten op voedingsgebied
is daarvoor te gering. We moeten
gezondheidsvoorzieningen zijn
zien door de bomen het bos niet
samen met ons emotionele brein
nog steeds grote uitdagingen. Op
toe naar een duurzame en effi-
steeds beter, waardoor mensen
meer en wantrouwen alles en
hoeveel en wat we eten. In de wes-
wereldschaal betreft het de vraag
ciënte voedselproductie. In Afrika
langer leven. Maar worden men-
iedereen. Hier ligt een taak voor de
terse wereld wordt vaak te veel en
hoe wij zo efficiënt en duurzaam
wordt op dit moment bijvoorbeeld
sen gezond oud? Het UMCG is het
wetenschap.
maar 20 procent van de grond inge-
onderzoek ‘LifeLines’ gestart. Met
Door zicht-
zet als landbouwgrond. Als deze
dit onderzoek wil het UMCG uit-
baar te zijn in
landbouwgrond goed en efficiënt
zoeken of in de toekomst ziekten
discussies op
wordt gebruikt, kan de opbrengst
kunnen worden tegengegaan en
sociale media
aanzienlijk stijgen. Deze stap naar
hoe voeding hieraan kan bijdragen.
moeten onzin
slimme voedselproductie van goede
Want dat voeding effect heeft op
verhalen wor-
kwaliteit is met behulp van de tech-
de gezondheid van mensen staat
den weerlegt. Meer goede, betrouw-
ongezond gegeten. De textuur van
tes kweken een groeiende groep
nische wetenschap zeker mogelijk.
buiten kijf. Echter onderzoek naar
bare informatie over wat goede
voeding is van invloed op de hoe-
– ziekelijk – dikkere mensen. De
Een van de innovaties die bijdra-
gezondheidseffecten van voeding
voeding is, is belangrijk. Voor
veelheid eten die wij binnen krij-
wetenschap laat zien – als we ver-
gen aan de voedselproductie van
is complex. Het is moeilijk om
Nederland is het Voedingscentrum
gen. Zachte voeding wordt sneller
antwoord om gaan met onze voe-
de toekomst is het verbeteren van
gunstige gezondheidseffecten aan
een goed uitgangspunt omdat op
naar binnen gewerkt dan voedsel
dingsproductie en eetgedrag en de
huidige landbouwproducten. Een
voeding toe te schrijven, omdat
basis van wetenschappelijke con-
met een harde structuur. Wanneer
handen ineenslaan – dat er genoeg
voorbeeld hiervan is de aardappel.
er met heel veel factoren rekening
sensus adviezen worden verstrekt.
we echter langzamer eten en de
instrumenten zijn en worden ont-
Door slim om te gaan met de gun-
moet worden gehouden voor je er
Een zijsprongetje in dit geheel is
smaak langer waarnemen, zitten
wikkeld om duurzaam en efficiënt
stige eigenschappen van aardap-
een gefundeerd wetenschappelijke
Johan Garssen spreekt over vezels
de sportvoeding. Kern hierbij is
we sneller vol. Daarmee wordt de
te produceren en tegelijkertijd ver-
pelrassen kan veel meer opbrengst
uitspraak over kan doen. Over zet-
(foto: Hans Jellema)
dat voor de ‘gemiddelde’ sporter al
hoeveelheid voedsel wat we tot ons
antwoord te consumeren.
pelijke inzichten is doorgaan op de
mogelijk de groeiende
“De textuur van voeding is van invloed op de hoeveelheid eten die wij binnen krijgen.”
wereldbevolking kun-
Maar ook als je het wetenschappe-
Als je iets in de supermarkt koopt
zijn tot een genuanceerd advies
heid die je eet terugdringt, is het
voedingsgewoonten te lezen”, zegt
lijke verhaal vertelt, wordt je niet
wordt je zo bijna ongezien dik-
over voeding gekomen en zijn een
ook smaakvoller om aan tafel te
Wat de Nederlander gezond vindt
Brouns. “Zo is er nog steeds de
altijd geloofd. In de Metro van 22
ker en of ongezonder. Brouns
zeer betrouwbare bron, omdat hun
eten.” Een ander probleem is dat
wordt in toenemende mate beïn-
hardnekkige mythe dat je dik wordt
oktober jl. wordt Brouns geciteerd
bestrijdt dat wij passieve consu-
adviezen gebaseerd zijn op inter-
de voedsel porties vaak te groot
vloed door de sociale media.
als je na 20.00 uur ’s avonds eet
over het gebruik van E-nummers.
menten zijn. “Het is heel simpel:
nationale consensus binnen de voe-
zijn en dat wij ook vaker eten dan
Meningen worden geponeerd als
of, meer recent, dat je dik wordt
De teller van het aantal reacties
als wij als consument een product
dingswetenschap.”
nodig is. Teveel tussendoortjes met
‘de waarheid’ en iedereen heeft
van het eten van brood met gluten.
staat daarbij inmiddels al bijna
niet kopen, verdwijnt het uit de
zijn eigen waarheid op social
Daar is geen enkel wetenschap-
over de honderd. Van verdachtma-
schappen. Zo’n 50 tot 90% van de
Aandacht voor eten
krijgen daardoor meer calorieën
media. De voedingswetenschap
pelijk bewijs voor en is dus onzin.
kingen aan het adres van Brouns
nieuwe producten die in de winkel
In deze snelle maatschappij staat
binnen dan we dagelijks nodig heb-
komt zo minder goed over het
Dit soort broodje aap verhalen
tot en met voor en tegenstanders
voetlicht, terwijl de meeste mensen
tref je veel
veel te weinig weten over voeding.
op internet
Prof. dr. Fred Brouns, hoogle-
aan. Ik vind
raar Health Food Innovation
dat weten-
Management aan de universiteit
schappers
van Maastricht gaf op de tweede
veel actiever
dag van de Autumn School 2014
moeten zijn op social media om dit
toelichting en uitleg over het
soort humbugverhalen te weerleg-
groeiende wantrouwen van de
gen met wetenschappelijk gefun-
consument tegenover allerlei
deerde antwoorden. Bloggers heb-
voedingsaspecten en de emotie die er heerst rond voedsel.
Jasper Meekes
genoeg te winnen.
“de Autumn School heeft mijn kijk op voeding verbreed. De variatie tussen meer exacte wetenschap, zoals de rol van voeding in het afweersysteem en een meer holistische benadering zoals de kijk op voedselproductie en duurzaamheid of de perceptie van voeding in de media is mij goed bevallen. Hoewel ik niet alle presentaties even boeiend vond, vind ik het toch interessant om op verschillende manieren naar hetzelfde thema te kijken. Daarbij word je ook uitgedaagd om de verschillende invalshoeken te combineren en de lessen uit de verschillende vakgebieden aan elkaar te verbinden. Ik denk dat het voor wetenschappers in het algemeen en misschien wel voor PhD’s in het bijzonder belangrijk is om een brede kijk op wetenschap te ontwikkelen. Omdat je als PhD met je eigen onderzoek bezig bent, en niet of nauwelijks meewerkt aan andere projecten, ontstaat het risico van tunnelvisie. Misschien speelt mijn eigen interdisciplinaire onderzoek en achtergrond een rol, maar ik denk dat ideeën uit andere velden van wetenschap waardevol kunnen zijn voor je eigen onderzoek. Daarnaast is een belangrijk onderdeel van het curriculum van een PhD naar mijn idee het vermogen om op abstract niveau na te denken over verschillende onderwerpen. Daarnaast kunnen methoden, vraagstellingen en abstracte theoretische concepten in sommige gevallen ook inspiratie bieden voor het eigen onderzoek. Hoewel ik niet direct punten uit deze Autumn School meeneem in mijn eigen onderzoek, krijg ik door de lezingen wel een beter beeld van de context waarbinnen mijn eigen onderzoek plaats vindt, zoals de provincie Fryslân als economische regio. Daarnaast is het bredere academische debat iets wat ook voor mijn eigen onderzoek van waarde is. Voor een toekomstige school vind ik het belangrijk dat er een thema wordt gekozen dat vanuit alpha, bèta en gamma perspectief bekeken kan worden. Naar mijn idee had dat in deze Autumn School nog iets meer gekund, bijvoorbeeld door iets meer in te gaan op de duurzame voedselproductie van dag 1 en door in te gaan op hoe de rol van voedsel in de maatschappij is veranderd. Juist het interdisciplinaire aspect van een dergelijke Autumn/Summer school kan zorgen voor een interessante week.”
Ons westerse dieet en voedingsgewoon-
een hoog suiker en vetgehalte. We
Maia Lordkipanidze
verschijnt, slaagt niet en verdwijnt
de aandacht voor het eten op zich
ben. “Onze porties moeten kleiner”,
vanzelf al snel uit het assortiment.
ook onder druk. Brouns pleit er
vervolgt Brouns. “We moeten zuinig
ligheid van
Geen business, geen plaats! We
dan ook voor om weer aan tafel
zijn met producten met een hoog
E-nummers.
hebben als consument wel dege-
te gaan eten. Aan tafel heb je
zetmeelgehalte zoals aardappel,
“Er is volop
lijk invloed. Maar om invloed uit
meer aandacht voor het voedsel
witbrood en snelkookrijst. En meer
wantrou-
te kunnen oefenen moet je wel de
op het bord. “Er wordt te vaak
producten eten met een hoog vezel
wen over
juiste kennis hebben wat aantoon-
gedachteloos gegeten. Men kijkt
gehalte zoals volkoren, groenten
voeding en zelfs over voedingswe-
baar goed is en wat niet goed is
televisie of is bezig met zijn tele-
en fruit. Daarnaast is het belangrijk
tenschappers bij de consument.”
in of aan een product. Mensen die
foon. Onderzoek wijst uit dat als
om meer vers voedsel te eten.”
dieetboeken schrijven of zelfs huis-
je gedachteloos eet de hoeveelheid
“Ik gebruik in mijn presentaties
Voedingsindustrie
artsen hebben weinig kennis van
voedsel dat je tot je neemt veel
over gezonde voeding altijd de slo-
ben heel veel ruimte om dit soort
Er is vaak kritiek op de voedings-
goede voeding. Ik adviseer daarom
groter is. Wanneer je met aandacht
gan ‘No guts, no glory’. Waarmee ik
stig maken door wat er in de media
hun adviezen volgt, eet je gevari-
onzin kwijt te kunnen en het blijkt
industrie. De industrie voegt van
ook altijd om de adviezen van het
eet, aan tafel met je partner en je
wil zeggen dat je over alles wat je
rond gaat. Er zijn betrouwbare
eerd en gebalanceerd en wordt het
vaak onweersproken. Daar hebben
alles toe aan producten zoals
Voedingscentrum te volgen. De
gezin proef je het eten veel meer.
over voedsel leest rationeel moet
wetenschappelijke bronnen zoals
aan tafel zonder tv en app’s ook
wij als wetenschappers een taak.”
suikers, kleur- en smaakstoffen.
mensen van het Voedingscentrum
Dus behalve dat het de hoeveel-
blijven. Laat je niet onnodig ang-
het Voedingscentrum. Wanneer je
nog gezellig.”
4
Jasper Meekes (Rijksuniversiteit Groningen/Stenden) doet onderzoek naar “Leisure economie: vrije tijd en regionale ontwikkeling”) en Maia Lordkipanidze (Universiteit Twente) doet onderzoek naar Protected areas as climate change resilient areas”, hebben de Autumn School doorlopen. Wat is hun ervaring?
dichter bij huis is er
van de vei-
“Bloggers hebben veel ruimte om onzin over voeding te spuien”
Het smaakpanel met links voor promovendus Jasper Meekes (foto Sieta Stel)
nen voeden. Maar ook
“WETENSCHAPPERS MOETEN ACTIEVER ZIJN OP SOCIALE MEDIA” “Er is veel onzin over voeding en
De onderzoekschool UCF organiseert twee keer per jaar een Autumn- of Summer school. De achterliggende gedachte is om de promovendi die via UCF bij kennisinstellingen promotieonderzoek doen een brede kijk op de samenleving te geven. Promovendi zijn druk bezig om op hun eigen specifieke terrein onderzoek te doen. Een wetenschapper moet echter een bredere kijk op de wereld hebben dan alleen het eigen vakgebied. Behalve voor de promovendi zijn de ‘schools’ ook opengesteld voor mensen uit de academische wereld in Fryslân.
doen naar onze hersenen en uit te
Fred Brouns, hoogleraar Health Food Innovation Management:
Door Frank Schröer
W W W. U C F. F R L
VERBREDING VAN ACADEMISCHE BLIK
Managing the future: towards a sustainable and healthy food supply and consumption Door Frank Schröer en Tonny Mulder
EDITIE WINTER 2014
Fred Brouns tijdens de Autumn School (foto: Hans Jellema)
5
“de lezingen van de Autumn School gaven een goed overzicht van voeding vanuit een breder perspectief. Ik vond dat erg interessant omdat voeding voor iedereen belangrijk is. Onder meer vanwege de toename van voedsel gerelateerde gezondheidsrisco’s. De methodiek van ‘schools’ is wat mij betreft een prima manier om een brede blik op onderzoek te krijgen. Vooral omdat er naast de wetenschappelijke inzichten ook inzichten en ervaringen vanuit het bedrijfsleven over een bepaald thema voor het voetlicht komen. Daarnaast kunnen de ‘schools’ vanuit de huidige ontwikkelingen binnen de wetenschap op een bepaald thema focussen en inzicht geven in de meest recente ontwikkelingen. Ik doe – net zoals Jasper – geen onderzoek op het gebied van voeding. Toch vond ik het belangrijk om mee te doen aan deze Autumn School omdat het me beter heeft laten nadenken over de kwaliteit en veiligheid van mijn dagelijkse voeding. Mijn onderzoeksgebied is gerelateerd aan kwesties zoals klimaatbestendigheid, beschermde gebieden, ecosysteemdiensten en bestuurlijke processen. Ik ben daarom zeer geïnteresseerd in een ‘school’ op één van deze terreinen.”
JAARGANG 3 NUMMER 4
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
MARCEL MULDERPRIJS VOOR NIEUWE ZUIVERINGTECHNIEK
JAARGANG 3 NUMMER 4
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
‘Noordelijk ecosysteem nodig om te excelleren op wereldschaal’
In gesprek met promovendus Dries Parmentier Daar voel je veel meer de ‘heartbeat’ van alles wat daar gaande
Door Wio Joustra
Promovendus Dries Parmentier ontving afgelopen oktober de Marcel Mulder prijs. De jury vond zijn bijdrage in de ontwikkeling van een
is.” De mantel van bescheidenheid
nieuwe technologie voor ontzouting met ionische vloeistoffen cruciaal.
moet plaats maken voor een van ambitie.
Kom bij de Site Manager
Dries Parmentier (27) kwam drie
Parmentier gebruikt voor zijn
jaar geleden vanuit België naar
ionische vloeistof onverzadigde
van Philips Drachten
Friesland om hier te promoveren
vetzuren. Het was al bekend dat
niet aan met larmoyante
op ontzouting met ionische vloei-
deze biologische stof goed met
stoffen. “Ionische vloeistoffen
metalen bindt, maar het zorgt er
zijn organische zouten die vloei-
ook voor dat het water niet wordt
baar zijn op kamertemperatuur.
vervuild met giftige organische
Een ionische vloeistof bestaat uit
stoffen na metaal extractie.
Karsmakers spreekt in dit verband van het creëren van een door innovatie gedreven noordelijk ‘ecosysteem’. “Een systeem waarin
verhalen over het
we elkaar, de maakindustrie, de
Noorden van Nederland
kennisinstituten, de universiteit,
als een achtergebleven
hogescholen, UCF en de overheid kunnen bevruchten en enthousi-
gebied, als een soort
positief en negatief geladen ionen.
asmeren. Laten zien dat het hart
lost paradise dat door
Deze geladen ionen kunnen goed
Duurzame technologie
andere geladen ionen stabiliseren,
Het project waaraan Parmentier
zoals metalen opgelost in water.
werkt is door Wetsus in het leven
Hierdoor kunnen we met ionische
geroepen, omdat de huidige water-
vloeistoffen metalen uit het water
zuiveringtechnieken te veel energie
een PhD waarmee ik een bijdrage
schaarser, omdat de mijnen uit-
zijn technologie. “Als bedrijven
extraheren.”
kosten. “Water bestaat voor 95% uit
zou kunnen leveren aan huidige
puttend zijn. Daarom moeten we
geïnteresseerd raken kan ik mijn
In theorie was dit al enige tijd
water en voor 5% procent uit zou-
en toekomstige problemen.” Deze
deze grondstoffen op een bepaalde
technologie ook toepassen. Ik
bekend, maar het was nog niet
ten. De huidige technieken schei-
mogelijk zag hij in het project van
manier terug winnen. Een mogelijke
zou de technologie graag willen
gelukt om deze theorie ook in de
den het water van de zouten, maar
Wetsus. Een uitdaging die momen-
manier is om de metalen die in
testen op een waterstroom uit de
praktijk toe te passen. Een eerdere
het zou veel efficiënter zijn om de
teel speelt en waaraan zijn tech-
afvalwater zitten te extraheren.”
industrie.” Momenteel zijn er twee
poging van een andere onderzoeker
kleine hoeveelheid zouten selectief
nologie zou kunnen bijdragen is
bedrijven die interesse hebben om
De Philipsbaas noemt voedsel,
om met ionische vloeistoffen de
uit het water te extraheren.” Met
volgens Parmentier het met arseen
Doorontwikkeling
de markt op te gaan met de techno-
water, healthy ageing, energie,
metalen van het water te scheiden
de ontwikkeling van deze nieuwe
vervuilde water in bijvoorbeeld
Aan de technologie hangt wel een
logie. “Ik hoop dat Wetsus verder
sensoren, big data en innovatieve
mislukte. “Doordat er al iemand
technologie kan dit gerealiseerd
Spanje en India. Met de ionische
prijskaartje. De ionische vloeistof
gaat met deze technologie en dat
maakindustrie als sectoren waar-
voor mij op het project zat wist ik
worden.
vloeistof kan het arseen uit het
kost 50 euro per liter. Daarom
ik het nog mag zien gebeuren dat
mee Noord-Nederland ook in de
water geëxtraheerd worden.
onderzoekt Parmentier op het
het ook echt een bijdrage levert aan
toekomst hoog kan blijven scoren
bestaande problemen.”
als de productieprocessen duurza-
hoe het niet moest. Eerder werden
ook hier kan kloppen van zelfver-
de ‘Randstadregering’ in
trouwen. Kijken waar de kansen liggen, waar we moeten veranderen,
Den Haag is opgegeven.
te beginnen bij jezelf. We hebben
Behalve natuurlijk
geen enkele reden fatalistisch te
wanneer het gaat om
zijn of verongelijkt te doen. Maar willen we op wereldschaal de
het spekken van de
benchmark zijn, dan zijn baan
staatskas met de baten
brekende innovaties nodig.”
van de aardgaswinning.
er commerciële ionische vloeistof-
Twee belangrijke doeleinden
Het belang van zijn technologie in
moment hoe vaak de ionische
fen gebruikt. Ik besloot al snel
Parmentier wilde niet zomaar een
Nederland, waar al een overvloed
vloeistof kan worden hergebruikt.
om zelf een ionische vloeistof te
PhD doen die leidt tot een theorie,
aan zuiver water is, is vooral het
Parmentier hoopt dat hij in het
ontwikkelen. Met deze zelf ont-
maar wou werken aan een project
winnen van schaarse metalen uit
laatste jaar van zijn onderzoek
Nee, in de visie van Rob Karsmakers,
Eind oktober kreeg Karsmakers
ter wereld staat een fabriek die zo
hebben. We hebben in deze regio
gepast. Karsmakers ziet voor UCF
wikkelde vloeistof lukte het wel.”
dat toepasbaar is. “Ik koos voor
afvalwater. “Metalen worden steeds
bedrijven kan interesseren voor
zet het Noorden, samen met
een speciale industrieprijs uitge-
vergaand gerobotiseerd is als hier.”
ook veel in huis, zoals een hoge
een blijvende rol bij het ontginnen
Brainport Eindhoven, Nederland
reikt, de European Manufacturing
Zo modern dat The New York Times
arbeidsmoraal, een dienstbare
van nieuwe gebieden in toegepast
juist op de kaart in de wereld
Leadership Award. Het is een
‘Drachten’ vorig jaar als fabriek van
opstelling en een groot bewustzijn
onderzoek.
van de hightech industrie. De
onderscheiding voor personen die
de toekomst bestempelde.
van wat er in de rest van de wereld
Brabander, gehuwd met een Friezin,
baanbrekend leiderschap hebben
gebeurt. We hebben hier alle funda-
Karsmakers: “Het eerste wat afge-
is het boegbeeld van ‘Northern
getoond bij het stimuleren van
Maar, bij alle positivisme over
menten om succesvol te zijn en op
studeerden van de RUG doen is
Netherlands, Region of Smart
excellentie, prestatie en het verster-
Friesland, Groningen en Drenthe,
industrieel niveau een rol van bete-
wegtrekken uit de regio. Door ze
Factories’, een onderdeel van het
ken van het concurrentievermogen
hoort ook een waarschuwing.
kenis te blijven spelen. Innovatie,
te laten zien dat we op een aantal
nieuwe nationale programma voor
in de Europese maakindustrie. Ter
Karsmakers: “Willen we excelleren,
het bedenken van echt nieuwe con-
gebieden in industrial engineering,
de maakindustrie, ‘Smart Industrie’.
gelegenheid daarvan zei hij: “Ik ben
dan zullen we uit onze comfort-
cepten, daar zijn we goed in. We
product- en procesontwikkeling
COLUMN
mer en slimmer worden gemaakt en Amarins Gerlofsma
VAN SOLIMON TOT STAPEL
de machines daarop worden aan-
ervan overtuigd dat wij in Drachten
zone moeten komen. Met meer
hebben hier kleinere bedrijven die
tot de wereldtop behoren, kunnen
Eerder dit jaar presenteerde Noord-
alles in huis hebben om op wereld-
zelfbewustzijn kan het Noorden
op wereldschaal toonaangevende
we ze voor de regio behouden. We
We weten niet zeker wat er gebeur-
zo veel op elk gebied, dat het
om onder andere de studenten van
noch geciteerd. Maar dan nog kan
Nederland zich met het smart
schaal te excelleren. Co-locatie van
moeten ze laten zien dat we niet
de met de grootste bibliotheek van
onmogelijk is om ook maar een
de UCF een werkplek te verschaf-
het anders lopen met wetenschap-
factories initiatief, een samen-
technologie-, product- en proces-
een regio met gebrek aan ambitie
de oudheid, die van Alexandrië.
gering gedeelte bij te houden. De
fen. Dat is een uitstekend idee.
pelijke productie dan verwacht.
werkingsverband van Fokker,
ontwikkeling, samen met industri-
Volgens sommigen werden de
stichting Skepsis wijdde zaterdag
Zo kan men onderzoek bedrijven
Een voorbeeld.
Philips, Ten Cate, een aantal noor-
alisatie en massafabricage maken
boeken in het jaar 642 verbrand
8 november 2014 een congres aan
dicht bij de bronnen van kennis:
delijke MKB-bedrijven, de RUG,
ons tot een sterk team.”
door Arabische veroveraars. Sultan
“Crisis in de wetenschap”. Eén van
boeken, tijdschriften en moderne
In oktober 2003 is de nieuwe bibli-
de Universiteit van Twente, de
Solimon zou gezegd hebben dat
de bijdragen is als volgt samen te
digitale media. Hopelijk leidt dat
otheek van Alexandrië geopend.
Hogescholen in Leeuwarden en
Verdubbeling van de productiviteit,
er twee mogelijkheden zijn: “Of
vatten: “Wie wetenschap bedrijft,
niet tot overproductie van papier,
Er is plaats voor acht miljoen
Groningen, de NOM en de ken-
excelleren op wereldschaal: het
de boeken zijn in overeenstem-
wil weten hoe iets werkt of hoe
maar houden de studenten voor
boeken. De planken zijn nog niet
nisinstellingen Astron en SRON op
zijn geen termen die je vaak zult
ming met de Koran en dan zijn ze
iets zit. Dat is het oude idee. Het
ogen dat ze zich bij onderzoek en
gevuld. In het voorjaar van 2014
de Hannover Messe. Slogan van
horen vanuit de drie noordelijke
overbodig, of ze zijn in strijd met
nieuwe is: wie wetenschap wil
studie moeten laten leiden door
werden 400.000 boeken en 20.000
het initiatief op deze belangrijke
provincies. Het zal met Karsmakers
de Koran en dan zijn ze gevaar-
bedrijven moet productief zijn. De
de normen voor een goede weten-
tijdschriften van het Koninklijk
Europese Beurs: ‘Let’s double pro-
afkomst te maken hebben en
Pier Bergsma studeerde na de
lijk”. Dus weg ermee. Of het ver-
maat daarvoor is: veel publicaties
schapsbeoefening. Dus zorgvuldig
Instituut voor de Tropen door
ductivity’.
met het feit dat hij voor Philips
van Nederland en van Europa uit-
dingen doen en we beschikken over
ben de toekomst, maar er is geen
kweekschool Nederlandse Taal
haal waar is, weten we niet, maar
genereren. Dat is goed voor de
omgaan met bronnen en het ver-
Alexandrië van de ondergang in de
in Aziatische wereldsteden als
groeien tot een rolmodel en tot een
kennisinstituten met geweldige
comfortabele weg om succesvol te
en Letterkunde en was langdurig
de boekproductie in Islamitische
rankings, maar slecht voor de kwa-
mijden van (on)gewild plagiaat. Het
papierversnipperaar gered. Egypte
Karsmakers, voorman van een indu-
Shanghai en Taipei heeft gewerkt.
ideale vestigingsplaats voor bedrij-
vakdisciplines. Dat alles maakt ons
zijn, houdt Karsmakers hen voor.
werkzaam als directeur van
landen is gering. Misschien komt
liteit van de wetenschap”. Waartoe
gaat om algemeen belang, scepsis
betaalde alleen de kosten van het
striële plant met ruim 2000 werkne-
En natuurlijk met de fabriek die
ven.” En die comfortzone heeft wat
onderscheidend.”
“Take the lead”, luidt zijn welge-
een basisschool. Hij schrijft
het omdat de twijfel die mensen
dat kan leiden bleek in 2011, toen
ten aanzien van wetenschappelijke
inpakken en verschepen. Boeken
mers van zo’n veertig verschillende
weer volop draait in Drachten en
Karsmakers betreft alles te maken
als Galilëi, Copernicus, Descartes,
hoogleraar Diederik Stapel moest
claims, kennis van en voor ieder-
of tijdschriften met artikelen van
nationaliteiten, maakt deel uit
waarvan hij 4,5 jaar geleden de
met de noordelijke volksaard om
Uit dat onderscheidend vermogen
de schuld en ga niet bij de pakken
Marx en Darwin in de westerse
toegeven dat een groot deel van
een en het zoeken naar waarheid
slodderwetenschapper Stapel
van de commissie Smart Industrie
leiding op zich nam. Een fabriek
de kop niet boven het maaiveld uit
moet volgens Karsmakers nog meer
neerzitten. Neem je eigen verant-
wereld wisten te zaaien daar niet
zijn wetenschappelijk onderzoek
zonder aanzien des persoons,
waren er niet bij. Zonder zijn val
onder leiding van FME-voorzitter
die samen met een zusterfabriek
te steken tot je absoluut zeker bent
synergie worden gehaald om er
woordelijkheid, ook voor de omge-
doordrong.
slechts gebaseerd was op eigen
zoals in 1942 geformuleerd werd
had hij zich bezig kunnen hou-
Ineke Dezentjé-Hamming, die eer-
in China de grootste en modern-
van je zaak.
over vijf of tien jaar nog steviger
ving en de gemeenschap. We leven
bedenksels.
door Robert K. Merton. Daarbij is
den met een sociaalpsychologisch
der deze maand een inventarisatie
ste producent ter wereld is van
voor te staan dan nu, ook in de zin
in een globaliserende wereld en
tegenwoordig over onderwijs o.a. als vaste columnist van het Friesch Dagblad.
“Wij hebben in Drachten alles in huis om op wereldschaal te excelleren”
zijn maar juist een regio met een ruime mate van uitdagingen op allerlei terreinen. De interactie mag nog wel wat scherper. Waar is die stip op de horizon? Waar willen we naar toe? Waar willen we over vijf jaar staan en waar over tien jaar? Dat is ook een taak die UCF heeft.” Studenten in het Noorden heb-
meende advies. ,,Geef anderen niet
het goed om niet te vergeten dat
onderzoek naar de drijfveren van
van slimme fabrieken in Nederland
elektrische scheerapparaten. “We
“Dankzij deze valse bescheidenheid
van maatschappelijk verantwoord
daarin tellen ambitie en de wil om
de gigantische boekproductie in
Tresoar in Leeuwarden heeft een
waarschijnlijk de helft van alle
Nederlandse bewindslieden die de
overhandigde aan minister Henk
lopen helemaal niet achter”, zegt
worden we nog wel eens overscha-
ondernemen. “Die eagerness voel ik
te winnen.”
de westerse wereld. Er verschijnt
deel van het gebouw heringericht
publicaties nooit wordt gelezen
oorzaak waren van deze aderlating.
Kamp van Economische Zaken.
hij gedecideerd. “Bijna nergens
duwd door regio’s die dat minder
hier een stuk minder dan in Azië.
Dat alles is in tegenstelling met
6
7
JAARGANG 3 NUMMER 4
EDITIE WINTER 2014
W W W. U C F. F R L
KORT NIEUWS
FRYSKE AKADEMY PRESENTEERT
OFFICIËLE FRIESE SPELLINGCHECKER
Mastercollege UCF telt 90 studenten Dit jaar zijn er 77 nieuwe studenten van start gegaan met een, via UCF aangeboden, master.
Door Amarins Gerlofsma
In totaal telt het Mastercollege UCF nu 90 studenten. De Master
De Fryske Akademy heeft Taalweb
nen namelijk meerdere varianten.
zijn herzien, worden volgens
tact laat. Wanneer de oorspronke-
Environmental and Energy
Frysk ontwikkeld, met daarin
“Een voorbeeld is de werkwoords-
Seijens niet altijd consequent
lijke regel doorgevoerd zou worden
Management (MEEM) telt dit jaar
onder andere de Friese spelling
vorm ‘gie’ (ging). Dit werkwoord
gehanteerd. “Zo moet de klank
zou er teveel verwarring ontstaan.
35 studenten. Er zijn begin sep-
checker. Deze ‘staveringshifker’,
kent ook de minder vaak geschre-
‘oe’ geschreven worden met een û.
zoals dat in het Fries wordt
ven variant ‘gyng’. Wanneer iemand
Woorden die tegenwoordig een ‘oe’-
Voorkeursvormen in woordenlijst
met de Master Multilingualism
genoemd, is gebaseerd op de
de minder geschreven variant
klank hebben en in het oud-Fries
De Friese woordenlijst die de basis
gebruikt wordt dit niet fout gere-
een ‘oo’-klank, moeten met oe wor-
voor de spellingchecker vormt, telt
en de Master Watertechnology
officiële Woordenlijst Fries. Het taalweb en de woordenlijst wor-
kend, maar zal de ‘staveringshif-
den geschreven. Woorden als groep
ongeveer 83.000 woorden en is ver-
den bij goedkeuring begin 2015
ker’ de suggestie doen om de
en poes, die niet in het oud-Fries
gelijkbaar met het ‘Groene Boekje’
gepubliceerd.
voorkeursvorm ‘gie’ te
voor Nederlands. De
gebruiken.”
lijst geeft ook de ver-
De Friese spellingchecker is op
tember 24 studenten gestart
“Met de ‘staveringshifker’ willen we mensen deze onzekerheid ontnemen”
buigingen en vervoegingen aan en geeft
heeft 18 eerstejaars- en 13 tweedejaars studenten. De honours master High-Tech Systems and Materials (HTSM) zal binnenkort beginnen. Tourism, Law & Governance, Gametechnology en
verzoek van de Provinciale Staten
Daarnaast kent de
ontwikkeld en geeft gehoor aan
spellingchecker nog
de behoefte van de provincie, het
de functionaliteit van
onderwijs en schrijvers aan een
het tegengaan van het
online overzicht waar je de correcte
gebruik van leenwoor-
is opgesteld op basis
spelling van woorden kunt achter-
den uit het Nederlands.
van de officiële Friese
halen. De Friese spellingchecker
Wanneer de gebruiker een leen-
voorkomen, moeten officieel dus
spelling zoals die door de provin-
is volgens Hindrik Sijens van de
woord uit het Nederlands gebruikt
als grûp en pûs worden gespeld,
cie is vastgesteld. Voor het kiezen
Fryske Akademy belangrijk voor de
zal de spellingchecker de Friese
maar worden gewoon met een ‘oe’
van de voorkeursvormen heeft
Studium Generale Leeuwarden gelanceerd
positie van het geschreven Fries.
variant op dat woord aangeven.
geschreven.” De makers van de
de Fryske Akademy gekeken naar
Op donderdag 30 oktober jl.
Friese spellingchecker hebben de
onder andere de frequentie (welke
hebben wethouder Thea Koster
“De ‘staveringshifker’ is modern
informatie over hoe trefwoorden worden afgebroken. De lijst
Dairy Processing zijn masters in ontwikkeling. UCF verwacht dan ook de komende jaren meer masterstudenten in Friesland te mogen verwelkomen.
digitaal gereedschap dat geschikt
Regels
Provincie Fryslân geadviseerd een
vorm wordt het meest gebruikt) en
en UCF hoogleraar-bestuurder
is voor alle bekende besturings-
De spellingregels voor het Fries,
nieuwe spellingregel voor de ‘oe’
traditie. Met deze nieuwe woorden-
Frans Zwarts de website van
systemen, zoals Windows, Android
zoals die ooit in 1879 zijn
vast te stellen, die de traditionele
lijst kan het Fries voortaan conse-
de gemeenschappelijke agenda
en Mac. Het Fries wordt zo digitaal
omschreven en in 1945 en 1976
schrijfwijze van groep en poes in
quent worden geschreven.
Studium Generale Leeuwarden in
zichtbaar. Veel mensen die Fries
het bijzijn van de deelnemende
schrijven zijn onzeker over de
organisaties gelanceerd. Op deze
spelling en of ze wel goed Fries
gemeenschappelijke agenda wordt
gebruiken. Met de ‘staveringshifker’
het volledige aanbod van activi-
willen we mensen deze onzeker-
teiten op gebied van wetenschap
heid ontnemen en het schrijven van
en samenleving in Leeuwarden
Fries aantrekkelijker maken.”
gepresenteerd. Studium Generale Leeuwarden geeft een zo com-
Meer dan spellingchecker
pleet mogelijk overzicht van de
De Friese spellingschecker is meer
activiteiten. Met de gezamenlijke
dan alleen een spellingchecker,
agenda kunnen de verschillende
zegt Sijens. Zo geeft de ‘stave-
partijen die de activiteiten orga-
ringshifker’ ook voorkeursvormen
niseren elkaar ondersteunen
aan. Bepaalde Friese woorden ken-
en versterken. Partijen die tot nu toe zijn aangesloten zijn:
Het absurdisme
Waddenacademie, Fries Museum, tionele universum tot een absurd
Herman stelden hun werk, dat
Leeuwarder Courant, ARK Fryslân,
bestaan. De mens wil een antwoord
paste binnen dit thema, deze avond
Fryske Akademy, NHL Hogeschool,
op de vraag naar de zin van het
tentoon.
Stenden, VHL Hogeschool, Openbare Bibliotheek, MCL
Op 16 oktober jl.vond de eerste
avond van start met een lezing
leven, maar het universum geeft er
editie van HEDEN plaats, een reeks
van filosoof Ruud Welten (Tilburg
geen. Welten ging in op de vraag
De eerste editie werd druk bezocht
Academie, Historisch Centrum
tentoonstellingen-voor-één-avond
Universiteit) over Albert Camus, de
hoe hier mee om te gaan, volgens
en enthousiast ontvangen en er
Leeuwarden, Koninklijk Fries
met dit keer als thema het absur-
grondlegger van het absurdisme.
de leer van Camus. Aanstormende
wordt daarom door de organisatie
Genootschap, Tresoar, Wetsus en
disme. In het voormalig muse-
Volgens Camus leidt de kloof tus-
talenten in de kunstwereld Hannes
gewerkt om een tweede editie te
UCF. De website is vinden via
umcafé van de Kanselarij ging de
sen de rationale mens en het irra-
Nienhüser, Thijs Jansen en Gerard
kunnen realiseren.
www.sgleeuwarden.nl.
COLOFON Verbindt is een uitgave van University Campus Fryslân. Postadres: Sophialaan 1, 8911 AE Leeuwarden, +31 58 288 21 32, www.ucf.frl, www.ucf.nl,
[email protected] Jaargang 3 - Nummer 4- Editie Winter 2014 – oplage 1600 exemplaren. Eindredactie: Amarins Gerlofsma en Frank Schröer. Concept en realisatie: WEDA Design & Advertising. Aan dit nummer werkten mee: Wio Joustra, Pier Bergsma, Tonny Mulder en Githe van der Meulen.
UCF wil iedereen hartelijk bedanken die mee gewerkt heeft aan de artikelen uit deze uitgave. In deze uitgave komen lang niet alle partners, organisaties en relevante Friese onderwerpen aan bod. Heeft u suggesties voor de inhoud van de komende uitgaven? Deze zijn van harte welkom bij onze redactie via
[email protected].
Wanneer u een gratis abonnement wilt op deze krant of wanneer u meer exemplaren wilt ontvangen, mail dan naar
[email protected]
Volg UCF altijd en overal: Wilt u op de hoogte zijn van de ontwikkelingen binnen het academische klimaat van Fryslân? Dan is dit hét moment om UCF te gaan volgen via onze social media. Volg UCF via Twitter: @UCFFryslan Like ons op de Facebookpagina van UCF: UCFFryslan. Ook via LinkedIn kun je UCF volgen: University Campus Fryslân. En natuurlijk staat ook altijd het laatste nieuws op de website van UCF: www.ucf.frl of www.ucf.nl.
