Extra tijd Leerlingen met deze faciliteit krijgen 20% van de toetstijd extra. Meer en meer wordt een beroep gedaan door de schoolleiding op docenten om standaard een 40 minuten toets te maken zodat er altijd voldoende tijd is ook voor leerlingen die recht hebben op extra tijd. Als een docent een 50 minuten toets heeft, moet duidelijk zijn hoe de leerling de extra tijd krijgt. Om deze extra tijd te krijgen kan het zijn dat de leerling eerder moet beginnen of juist langer mag doorwerken (in de pauzes) of dat de toets voor deze leerling wordt ingekort. Doordat andere leerlingen de klas binnenkomen of verlaten moeten de docenten er wel op toezien dat het zo rustig mogelijk is. Bij de toetsen tijdens centrale toets momenten (b.v. proefwerkweek) wordt altijd organisatorisch rekening gehouden met deze faciliteit. In de onderbouw is er geen verlenging van de pauzes bij luistertoetsen mogelijk. Vanaf de 4de wordt wel extra tijd gegeven bij luistertoetsen met een verlenging van de leespauze van 5 seconden. De bovenbouwleerling maakt in dat geval vóór de toets een afspraak met de docent over een ander afnamemoment. Vergroting Vanaf schooljaar 2012-2013 mag de school geen vergroting van de examens meer maken. Daar tegenover staat dat de Centraal Schriftelijke Examens (CSE) standaard in het lettertype Arial punt 12, schreefloos, regelafstand ten minste 1,5 worden aangeleverd. Dit geeft minder organisatielast omdat het vergroten van de opgaven nogal omslachtig was. In aansluiting hierop heeft Broklede de standaardisatie ingevoerd dat alle nieuwe toetsen in alle leerjaren gemaakt moeten worden in lettertype Arial punt 12, schreefloos, regelafstand ten minste 1,5. Oude toetsen die nog niet als zodanig zijn opgemaakt moeten voor de leerlingen met de faciliteit ‘vergroting’ nog wel worden vergroot. De verwachting is dat in de loop van de tijd het maken van vergrotingen en dus ook deze faciliteit helemaal zal verdwijnen. Arial punt 12 wordt internationaal beschouwd als een lettergrootte die voor mensen met een leesbeperking werkbaar is. Voor leerlingen die toch nog een vergroting nodig hebben, kan er gewerkt worden met een laptop. Aangepaste beoordeling bij talige vaardigheden Docenten signaleren taalfouten in schriftelijk werk. Bij het nabespreken van het werk moet de leerling zelf de fouten verbeteren. Mocht de leerling niet weten wat er fout is of welke regel toegepast moet worden, vraagt de leerling hulp aan de docent. Deze legt het uit of maakt een aparte afspraak (vakhulp). Op Broklede is er de afspraak dat typische dyslectische spellingfouten niet worden meegerekend. Docenten geven dit aan door een slangetje onder die fouten te zetten. De fouten die wel meetellen, worden aangestreept. Zo weet een leerling welke fouten wel of juist niet worden meegeteld. Door de hardnekkigheid van dyslexie is het van belang dat de leerling een actieve houding blijft houden in het analyseren van de fouten en dat docenten blijven corrigeren en uitleggen. Veelal wordt vooraf aangegeven wat de maximale puntaftrek is voor spellingfouten bij de niet-talige vakken.
Versie mei 2014
Beoordeling spelling bij Nederlands Spellingstoetsen worden op afwijkende manier beoordeeld. Dyslectische leerlingen kunnen hier geen lagere beoordeling dan een 4 voor krijgen. De spelling in ander geschreven werk speelt een ondergeschikte rol. In verslagen en overig werk tellen werkwoordspelling fouten wel mee. Beoordeling spelling en grammatica bij MVT Uitgangspunt is dat dyslectische leerlingen blijvende problemen hebben met het onthouden van woordbeelden. Vooral luister- en inprentspellingen leveren problemen op. Een leerling met een dyslexieverklaring krijgt een aangepaste beoordeling van de spelling bij de MVT. Spelfouten worden fout gerekend wanneer een woord onherkenbaar is geworden of een andere betekenis krijgt. Spelfouten worden niet fout gerekend als er een keer een letter te veel/weinig, accent te veel/weinig, of er een omdraaiing is van letters. Een fout die geen invloed heeft op de correcte uitspraak wordt niet meegerekend. Er wordt echter wel van uitgegaan dat een dyslectische leerling in staat moet worden geacht om grammaticale regels te kunnen leren; in ieder geval als het gaat om een enkele regel of een zeer beperkt aantal regels dat gekend moet worden voor een SO of een toets. Bij grammatica invulopdrachten waarbij steeds een enkel woord teruggevraagd wordt, dat uitdrukkelijk bij te leren stof hoort, wordt iedere fout ook gewoon fout gerekend. Het gebruiken van verkeerd voorzetsel, verkeerde vervoeging van een werkwoord, verkeerd toepassen van de naamvallen, hoofdlettergebruik, meervoud wordt ieder fout ook gewoon fout gerekend. Waar het gaat om meer vrij schrijfwerk, waarbij tekst in de MVT geproduceerd moet worden, zullen correctieregels soepeler worden toegepast. Aangepaste beoordeling bij rekenvaardigheden Bij leerlingen met dyscalculie wordt bij rekenopdrachten (vaak bij wiskunde, economie, natuurkunde, scheikunde) niet het resultaat beoordeeld maar het proces. Docenten geven fouten die niet worden meegerekend aan door een slangetje om die fouten te zetten. De fouten die wel meetellen worden aangestreept. Door de hardnekkigheid van dyscalculie is het van belang dat de leerling een actieve houding blijft houden in het analyseren van de fouten en dat docenten blijven corrigeren en uitleggen. Mondelinge herkansing Een verzoek van de leerling om een toets mondeling te herkansing wordt door een docent gehonoreerd indien de leerling voldoende inzet heeft getoond tijdens de lessen, de voorbereiding voldoende is geweest en er een grote discrepantie zit tussen wat de leerling kan/kent en wat de leerling laat zien op de toets. Het kan alleen incidenteel en het moet geen structurele compensatie zijn. Daarnaast moet het vakonderdeel zich voor een mondelinge herkansing lenen. Docent en leerling maken hierover zelf afspraken. Indien de docent een verzoek voor een mondelinge herkansing niet honoreert, wordt dit gemotiveerd uitgelegd aan de leerling. Deze faciliteit wordt niet meer verstrekt in het examenjaar. Versie mei 2014
(Deel)dispensatie Er worden geen deeldispensaties of dispensaties verleend in de 1ste en 2de klas van de HAVO en in de 1ste, 2de en 3de klas van het VWO. Alleen in de 3de klas van de HAVO kan een deeldispensatie worden gegeven onder bepaalde voorwaarden en dan alleen voor Frans en/of Duits. De deeldispensatie voor Frans en Duits in 3 havo is gestandaardiseerd. Onderzoek naar leerlingen hiervoor eventueel in aanmerking komen, vindt plaats aan het einde van het tweede jaar en kan doorlopen tot in het laatste half jaar van 3 havo. In de bovenbouw (4 en 5) HAVO kunnen de dyslectische leerlingen Frans en Duits laten vallen doordat in drie van de vier profielen de 2 de MVT niet verplicht is. Er zijn in de bovenbouw van de HAVO geen dispensaties mogelijk. Het laten vallen van beide talen heeft wel consequenties voor de doorstroommogelijkheden van de leerling. Zo wordt ondermeer het doorstromen naar VWO ernstig bemoeilijkt. Indien een dyslectische leerling de ambitie heeft om na de HAVO naar het VWO te gaan, wordt geadviseerd om een 2de MVT te houden. Bovenbouw VWO leerlingen (vanaf 4 VWO) moeten naast Engels een 2 de MVT kiezen. Onder bepaalde voorwaarden kunnen leerlingen in de bovenbouw van het VWO een dispensatie of een deeldispensatie voor de 2de MVT krijgen. Onderzoek naar leerlingen die hiervoor eventueel in aanmerking komen, vindt plaats halverwege het derde jaar. De aanvraag voor een (deel)dispensatie wordt gedaan vóór 1 april in 3 VWO door de ouders en is gericht aan het bevoegd gezag (lees de directie). De toekenning wordt al dan niet verleend door de directie. Laptop als schrijfgerei in de les Leerlingen komen in aanmerking voor deze faciliteit indien ze dyslectisch zijn of door een andere beperking problemen hebben met schrijven of door het voorlezen van de tekst het leestempo en het tekstbegrip nadrukkelijk vergroten. Het schrift is dan vaak onleesbaar en/of met veel doorhalingen of er is een traag schrijftempo en/of er is een motorische beperking (slechte fijne motoriek). Leerlingen nemen zelf een eigen laptop (al dan niet met de software Kurzweil) mee naar school en zijn daar ook zelf voor verantwoordelijk. Laptop en Kurzweil worden niet door de school bekostigd. De laptop mag nadrukkelijk nooit op het ICT netwerk worden aangesloten om veiligheid technische redenen. Het gebruik van de eigen laptop bij toetsen is niet toegestaan. Het gebruik van de laptop in de les mag geen verstoring in de klas tot gevolg hebben. De docent is daarin bepalend. Laptop als schrijfgerei bij toetsen Leerlingen komen in aanmerking voor deze faciliteit indien ze dyslectisch zijn of door een andere beperking problemen hebben met schrijven. Een leerling met deze faciliteit zal de laptop niet bij alle toetsen en bij alle vakken willen inzetten. Mocht de leerling de faciliteit willen inzetten dan spreken docent en leerling de procedure en de organisatie goed door. Indien een leerling de laptop gebruikt, dan is dit van invloed op de faciliteit ‘aangepaste beoordeling’ omdat de spellingscontrole de spelfouten eruit kan halen. De toets wordt afgenomen uitsluitend op een laptop van school en met een USB-stick van school. Het gebruik van de eigen laptop is niet toegestaan.
Versie mei 2014
De laptop moet minimaal 1 week voorafgaand worden gereserveerd door de leerling via www.broklede.nl Leerlingen > Nieuws en Mededelingen > laptop aanvragen. De leerling haalt de laptop en de USB-stick op tijd voor de toets op bij ICT (107). De docent en leerling zorgen ervoor dat het installeren geen vertraging oplevert voor het afnemen van de toets. De leerling brengt de laptop na de toets direct terug bij ICT en de docent levert de USB-stick na het printen van de toets leeg in bij Carla van den Heuvel. Laptop met Kurzweil bij toetsen Leerlingen komen in aanmerking voor deze faciliteit indien het een geadviseerde maatregel is als ze dyslectisch zijn of als ze door een andere beperking auditief moeten worden ondersteund. De leerling moet aantoonbaar kunnen werken met Kurzweil. Hiervoor organiseert Broklede ieder jaar een cursus Kurzweil. Leerlingen moeten de cursus met goed gevolg afsluiten bij de begeleider dyslexie. Leerlingen die ervaring hebben met Kurzweil kunnen een test doen bij de begeleider dyslexie. Of een toets geschikt is voor omzetting is afhankelijk van de soort toets maar heeft ook te maken met de inspanning voor school. Bij korte toetsen of toetsen met veel formules kan deze inspanning onevenredig groot zijn. In dat geval wordt een toets niet omgezet. Kurzweil kan wel worden ingezet bij toetsen met veel tekst. Mocht de leerling de faciliteit willen inzetten dan spreken docent en leerling de voorwaarden, de procedure en de organisatie goed door. Het gebruik van de laptop bij het maken van de toets is mogelijk van invloed op de faciliteit ‘aangepaste beoordeling’ omdat de spellingscontrole er fouten uit kan halen. Sommige leerlingen zetten Kurzweil uitsluitend in voor het voorlezen van de toets en maken de toets verder op papier. In dat geval heeft het maken van de toets geen invloed op de faciliteit ‘aangepaste beoordeling’. De school heeft een beperkt aantal licenties (10) en een beperkt aantal laptops (6) met Kurzweil beschikbaar. Afname van examens met Kurzweil hebben voorrang op reguliere toetsen. De school kan toetsafname met Kurzweil niet garanderen omdat er ondanks inspanningen organisatorische en technische beperkingen kunnen zijn. In dat geval wordt de toets normaal afgenomen. Er is in dat geval geen recht op een herkansing met Kurzweil. De leerling kan wel vragen om een herkansing met Kurzweil. Het is aan de docent om te bepalen of de leerling een herkansing met Kurzweil kan krijgen, b.v. bij een tegenvallend resultaat ondanks goede voorbereiding en inzet (conform mondelinge herkansing).
De leerling vraagt direct bij het opgeven van een toets aan de docent of hij/zij de toets met Kurzweil kan maken (is de toets geschikt voor Kurzweil?). Daarbij is het aan de docent om aan te geven of een toets geschikt is voor de omzetting naar Kurzweil. Indien de toets kan worden omgezet, levert de docent de toets zo snel mogelijk aan bij de begeleider dyslexie voor omzetting. Omzetten kan op Broklede alleen op dinsdag en donderdag. De leerling mag de toets nooit op een eigen laptop maken. De leerling moet direct (en bij voorkeur 1 week voorafgaand) de laptop reserveren via www.broklede.nl Leerlingen > Nieuws en Mededelingen > laptop aanvragen. De leerling haalt de gereserveerde school laptop op tijd voor de toets op bij ICT (107).
Versie mei 2014
De docent en leerling zorgen ervoor dat het installeren geen vertraging oplevert voor het afnemen van de toets. Indien er zich technische problemen zich voor doen, kan ICT bij aanwezigheid direct om hulp worden gevraagd. Het gebruik van de laptop met Kurzweil en Word bij het maken van de toets is van invloed op de faciliteit ‘aangepaste beoordeling’ omdat de spellingscontrole er spelfouten uit kan halen. De leerling is zelf verantwoordelijk voor het gebruik van de spellingscontrole en gebruik van andere checklijsten die binnen Kurzweil beschikbaar zijn. De leerling is verantwoordelijk voor het regelmatig en goed opslaan van het bestand op de USB-stick. Kiest de leerling ervoor om Kurzweil uitsluitend in te zetten voor het voorlezen van de toets en wordt de toets op papier gemaakt, dan heeft het maken van de toets in dat geval geen invloed op de faciliteit ‘aangepaste beoordeling’. De leerling brengt de laptop na de toets direct terug bij ICT.
Maatwerk Het is mogelijk om op basis van individuele problematiek te kijken naar maatwerkfaciliteiten. Voorbeelden zijn: geen (onverwachte) (lees) (reken) beurten, extra uitleg/instructie, 'wiskunde'taal in gewone woorden uit te leggen, minder boeken of meer tijd voor het lezen van boeken, de plaats in de klas (rustig), gebruikmakend van (formule) (spellings)kaart, 'kale' sommen aan te bieden enz. Een leerling met de faciliteit rekenmachine kan de rekenmachine bij vakken die rekenvaardigheden vereisen inzetten. Indien een leerling de rekenmachine inzet, dan is dit van invloed op de faciliteit ‘aangepaste beoordeling’. Leerlingen nemen zelf een rekenmachine mee naar school en zijn daar ook zelf voor verantwoordelijk. Met een daisyspeler en speciale CD-tjes (www.dedicon.nl) zijn schoolboeken, die zijn ingesproken met een natuurlijke stem, beschikbaar voor dyslectische leerlingen. Dit systeem zal langzamerhand verdwijnen. Leerlingen kunnen het systeem thuis gebruiken maak ook mee naar school nemen. De leerling is daarvoor verantwoordelijk. Daisyspeler en de schijfjes worden niet door de school aangeschaft. Schoolboeken audio-ondersteuning thuis Indien ouders vooraf overleg hebben met de begeleider dyslexie over welke titels noodzakelijk zijn, kunnen ze de factuur van de aangeschafte audio-ondersteuning via Dedicon insturen. Dit zolang er een gratis schoolboekenregeling is. In dat kader krijgen ouders een eenmalige vergoeding van € 4,50 per titel retour.
Versie mei 2014
