3de
vcrnbcruvningen
gebouw 1903 werd het In november genomen. in gebruik in het souterain, Beneden, stond die de rotatieeen stoommachine Boven, pers aandreef. onder het glazen werkten 40 zetters. dak, 9 ze tmachine s in gebruik . Er waren Het was een vooruitsLrevend bef: in 1904 had men een eigen drij voor draadloze telegramstation de eermen en in 1905 verscheen foto in de krant. ste dat oorspronkel i jk Ilet gebouw, groot werd beschouwd, zeer als de snel le groei bleek door van de krant a1 spoedig In te k1ein. 1919 begon men met de bouw van een nieuwe vleugel aan de paleisDat was mogelijk straat. door de en afbraak van enige aankoop kleine huisjes. In de buitenmuur van de nieuwe werd vleugel een daaruit afkom-
vooral de verbindingen, beitussen de gebouwen talrijke moeilijkheden veroorzaakte: a1 het verkeer moest nu door een zeer nauwe passage geschieden. Door deze vreemde aaneens luit ing ont s tonden op verschillende afdelingen dode hoeken en hierdoor moest het werk gebouw aangepast h e t aan worden, juist hetgeen natuurlijk andersom moet z:-jn. Een groot bij handicap het aangebour.{en eentrekken van beide t,/as het verschil in vloerhoogte ( nn nog, dit stuk is in het Binnengasthuis geschreven door iemand die over zo'n trapje is gestruikeld ). Begin 192I werd deze vleugel in gebruik genomen. In 7926 kocht het Handelsblad het hoekj e Paleisstraat/Nieuwe Zijds voor 15 mi11e. Vlak na de oorloe werd de hal AAN:'LUITII..JGVAN DL TWLL GLBOUIVLN
(
-= E
r.J N d
1-
t
&, F
u, I
IJ J
I
u.a voopn;a
( voorstellende gevelsteen stige een baal tabak ) ingemetseld. Aan de nieuwe vleugel moest door omstandigheden een typische vorm ( omdat de huisjes worden gegeven aan de Nieuwe Zijds er niet bi J werden getrokken w a a r d o o r ),
10
KANT.WAARI]EID
SrGAAtN. WINXEL
N$ :ii.
N $
i\s\gsN\
"qNks.,
de
ha1
in
traar
oorspronkel
ijke
funkt
ie
( rez en de chaussee ) verbouwd omdat de adminigemoderniseerd ook daar huisde die stratie Op 27 oktober uitbreidde. steeds en blijmoewerd deze "vrolijker genomen. ruimte in gebruik diger" j b r e i d d e men d e r a r e n d e l o o p ln b o u wh e t h e l e bezi.t uit tot het V o o r b u r g w a l , blok Nieuwe Ztjds P a l e i s s f r u u r s s L rr a a f
S v Hn u !r r i s r ' r A A f
en
het
Kei-zerrijk. werd in de jaKe:- zerrijk Aan het '50 een nieuwe gevleugel ren voor kelder bouwd met een diepe pers. Kerst grotere de nieuwe, gehee L in gebruik d it 1957werd senomen.
1
van oven
f leetstl.elet spekulat
ie,
Ongeveer driekwart eeuw is de Nieuwe zijds Voorburgwal met recht ttFleetstreet de van Amsterdamtt genoemd. De Londense krantenwijk bestaat Dog, die van Amsterdam echter niet meer. De krantenburchten i g g e n 1 nu aan de buitenvan de stad. kant De kranten \reg door trokken schaalvergrot ing en door immense parkeerproblemen. van de Dag en de Het Nieuws gingen Telegraaf naar Sloterdijk. Volkskranr Trouw, en Parool gingen naar de Wibauts traat en het Financiele Dagblad naar de Weesperstraat, tret Vrije Volk en N R C/ H a n d e 1 s b 1 a d v e r t r o k k e n naar Rorterdam, €fl de Tijd werd een weekhlad. De Waarheid was a1 veel eerder weggegaan. Het gebouw van Het Vrije Vo1k, Nieuwezijds Voorburgwal 22 , is a fgebroken, op de fundamenten staat nu het Sonestahote1. Het gebouw van Trouw van de post zege lmarkt is ook hotel ( Nova ) gewc-,rden. Gebouw Concord ia waarin achtereenvolgens Nieuwsblad voor flederland, de Telegraaf en de Volkskrant gezeten hebben jaren kwam in de zestiger leeg te staan. De Amsterdamse bouwonderneming 1 1i d r e t h was 1,8 mi1joen kwijc aan de renovering, de begane grond en het sousterrain worden nu verhuurd a1 s bedr ij fs ruimte, de boVenverdieping, a1lemaal woningen, zLjn of worden verkoch t . Na jaren spekulatie, leegstand en wachten op bouwvergunningen wordt nu de laatsLe hand gelegd aan eerl 2O-b aans bowl- ingc en t rum en par tycentrum voor 2O0 feestgangers. Deze 2 eLabl issementen worden sedxoloiteerd door de Rekreon(o.a. groep St.:enbergen uit Skol). Ztj betreren ook de ondergrondse parkeergarage, hoewel er ooit door de gemeente is bepaald dat aan de Nieuwezijds Voorburgwal geen parkeergarages gebouwd mochten worden. De rest wordt verhuurd aan VNLl Business Pressgroep. De verbouwing van deze kolos (Caransa kostte de eigenaar b.v.) o
12
-
i9
lfr
'
"
'
totr.r
leeg stand
Gln sloop
6 rniljoen. En dan het Algemeen Handelsbladgebouw. NRC/Handelsblad van l9 senfember I975: "Er ts een plan om op de plaats iLitgeaerkt 1 ) a 7 Lh e t o t L d e H a t t d e l . s b L a d E e b o u u een uij f uerdiepingen hoog gebouu te Laten uerrijzen. De begane ;tt,o1td t,s bestemd Door uirikeLs, coffeeshops e.d., de hogere ueTmoeten dt epingen zouden kantcren hev'berilerr. " Geschatte kos ten 18 miljoen. Goedkeuring van deze
nl annen 'is voorwaarde het voor definitief worden van de verkoop aan Van Zanten Vas tgoed b . v. Op 16 december 1976 werd het ge+ 3 miljoen bouw voor zonder van de gemeente toestemming voor (: ) toch de nieuwbouv/plannen aan verkocht Van Zanten . "De ontutkkel'tng DaTt het plan als zodantg genomen d.oor hand Dorden zaL ter WtLma concetn". het In 197 8 verkocht Van Zant en het gebouw (inclusief aan krakers) Wilrna b. v. Deze voelt er meer voor om de bovenverd iepingen tot koopappartementen 50 luxe te ve rbouwen . Stadsblad 5 september Amsterdams 'tngeI979: "De bottuaarL'Dv,aag is LDe hebben de tekent n.qen net diend, er moeten txog uat tei:ugi1 ekre,Jen, korrekties Dorden aarLgebracht, die deze tteek de d,eur u"ttgaan rlaar bouiten uontngtoezicht. " nnno g d Fn z^ . i in ar m e e r ^pl . t' a n n e n de Nieuwezrjds Voorburgwal voor - L67 (voor - I65 b.v. 161 - f63 f 1.020.000,-verkocht) ook weer Iuxe appartementen winkels enz , De pr i jze.n d ie voor de s tukken erond
b."....J,,
hetaald
worden
z.i in
zo
hoog dat er al1een zeer hoge gebouwen kunnen verr :-jzen, d ie intensief sebrrrikt worden dus veel hoge huren opbrengen op een kl e in .rnnerrrl.lft. Dit is mogelijk al1es doordat er e e- . -e" n b e s f e m m i n e s o l a n v o o r deze b buurt is.
3,@g
5de
eigenaan:
een
rrvilrna
aannetrtensbednijf
rnet
b.v, gFootse
plannen Het is de bedoeling i.t dit een beeld hoofdstuk te geven van de eigenares van het omstrede Wilma den Handelsbladgebouw, b.v., een oorspronkelijk uit t i g e b o u w g i g ant a f k o m s . Limburg b l a d i n d e v o l g e n d e We zu11en na te gaan op trachten zijden g e b i e d e n d e aktiviteiten welke b e d r i j f z i c h ontplooien, van dit g e g a an wordt hoe er te werk en wat ze \met het meer specifiek voormal ig Handel sb ladgebouw e igendom s inds twee j aar haar ( en vooral niet doet doet ). Aan de hand van de vorige t\^/ee hopen we een idee te affaires geven van de struktuur en werkwijze van de bouwmaatschappij schandalen hebben wat puBeide hlicitoit eAn m _ ooe-l-r ,r pr e maa2 ar r oe' l g e n gen, 1 i _ ' ik v o o r n a m e l i j k in de bouwwere1d.
de
Pul-trreFpolden
De eersfe zaak is die van de Purmerpolder, In 1972 verscheen tret struktuurplan Purmerend, dat :noest voorzien van de Purmerpol in de bebouwing zin in. der. De Wilma had daar wel jaren daarvoor was de omEnkele gedaald , omdat de zeL s tevig in Brabant en Limburg bouwmarkt we toen "A1s wilden zijn instorrte. gaan ki jken waar we er omze t b i j krijgen",aldus toenmalig konden Ir. Crijns. direkteur enhet bij kijken, bleef niet de enke 1 e j aren Wi 1ma groe ide binnen tot een bedrijf dat door heel Nebouwde. derland en over de grens Om ziclt te verzekeren van een opdracht in de Purmer nam de bedrijfsleiding toevlucht tot het bevriennet van dochter-b.v.'s, de maatschappijen en invloedrijke relaties a1s KVP - kamerlid Andriessen, op dat moment "g"honoreerd adviseur" bi i de i^li1ma. De
term kommisaris werd uit politiek oogpunt angs tval 1 ig vermeden. purmerend Hoewe 1 met de gemeente afgesproken was dat de Wi 1ma geen grond in de Purmer aan zou kopen, daarentegen zelfs verkoop van de toenmalige eigenaar rechtstreeks aan de gemeente zou bevorderen, stortten haar gehaaide "dochters" - met welluidende zich namen als Nederlandse Credietbank, Almij , - zich omij, Ilagomij en Grontmij doeltreffend op de polder. ongeveer tlet ging zo: eers t koopt de Nederlandse Credietbank via Al mij en Bomi i 272 ha. in de Purmer dan neemt de "pr"geboren" Hagomi j ( na twee maanover deze grond den ), en vier dagen later gaan plotseling a1le aandelen van Hagomi j geruis loos over in de handen van Wi 1ma . We zeggen ongeveer , haast omdat het onmogeli jk is bij dit mistige soort en zwaar gekamoufleerde transakties na te gaan wat er nu precies aan de hand is ge\"/eest. geval In ieder had Wilma nu haar grond en r^ras ze zover dat de ge Purmerend meente met jekt niet meer om de
het bouwproWilma heen kon. : van de 8500 te bouwen \^7oningen kreeg ze er 2400 toegewezerr, bovendien mag ze voor 50 Z deelnemen aan de bouw van Purmerends nieuwe city-centrum, een projekt dat aanvankelijk vo11eprojektdig aan de Amsterdamse H i 1 1 e n & R oosen \^/as ontwikkelaar ( jongg e e n o o k toegewezen lieve en trouv/ens t iid nam ) . In die de gemeente Purmerend een mot ie afkeuring aan, waarin werd uitgeprakt i jken over sproken van grond ^^,lf{
i.,;--
1i
de
vviltrra
- flats
Werpt de zaak Pr,irmerpolder vooral licht op de poliriek en struktuur van de In/i1ma, de af f aire rond de Wilma-f1ats in de Limburgse mijnis meer typerend streek voor het produkt dat vaak door het bedri_j f ( hoewel geleverd wordt de woningen in de Purmer nou ook niet bepaald geweldig gebouwcl genoemd kunnen worden ). Om te beginnen bl j. jkt vooral hier dat deze onderneming he t $/aagt om '70 nog in de .jaren steeds de morechttoe-rechtaan notone f latkolossen neer te zetten, waarvan '50 nen in de jaren a1 begon te dat vermoeden die niet de goede woonomgeving voor welk levend \nezen dan ook zijn. De burgemeesters van de gemeenten Heerlen, Kerkrade en Sctraesberg wenden zich in de zomer van 1977 de minister met hr:t verzoek tot een bi idraee fe leveren aan de van 1600 f1ats, herstelkosten die daar in 1965/'66 door de \'lilma gebouwd. Gruyters werden l iet het instellen, TNO een onderzoek waarvan de resultaten uitwijzen dat " d e os- e- - b- ' r- -e" k e n ernstiper z.iin dan aanvankefijk werd gedacht". In september ste 1t Gruvters 21 mi1 joen gulden beschikbaar voor herstelwerkzaamheden: B milioen voor
r. --
'i
l^ o e a^ ^a- 1n^ r e g van een nteu\t c.v.-systeem en 13 miljoen voor de bestrij. d ing van bouwkundige te,kortkomirgjarenlang hadden en. De bewoners en huurverhog akt ie gevoerd ing weten te houden tegen door het wijzen op scheurvorming, slecht verwarming funkt ionerende , los b innenmuren staande en afbrokkebalkonranden. lende Idilma-\roningen In andere in Helmond kwamen de plafonds naar beOok daar heeft de gemeente neden. voor ing van deze v/ode verbeter ninoen mrrtrten draaien. De Wi1vot n , weer geen cent mee en ma betaal.de heeft ook de bourvfouten wilniet de woningbouwvere1en erkennen: vo1k" zou teveel niging "a-sociaal gehuisvest. hebben in de won ingen De oorz aken van de twij felacht ige moeten vooral Wilma-produkten gezocht in het interne beworden van hoog leid van de onderneming: iaag wordt er voortdurend op tot gehamerd, dat snelheid en goedvan het grootste bekoop werken in een tijd dat lang, zijn, zelfs de nadruk er ook in de bouwwereld i.p.v. kwantiteit op kwaliteit gaat va11en. worDe mensen van de uitvoering tegen elkaar den maar a1 te vaak resultaat te beom het op gezet
vordercn
z.c,cf
sehorrden
met
b*"-
een
inkomen plus van de f1 ink auto - en dat is vaak a1 zaak, tot -zLj - opgebruikt Het op hun 40" zijn. is a1 zr ekteverzuim bij de Wilma jarenlang aantoonbaar hoger dan gemiddelde, het er ziln meerdere gevallen gev/eest van hart-infarkton hi i vnak nog erg J onge mensen, 1 d e nadruk op snelheid ook terwij ten koste is gemaar al Le vaak gaan van de veiligheid op het gevolgen. werk, soms met dodelijke vaak moeilijk na te Dat is echter trekken, omdat I,Ji1ma bi j de bouw maar weinig persomeestal eigen noo
tj en
t
de
hpp
f | .L
Ir v ynLnr a r tn
j ongens
d ie
n v ln ,
het
r^r2f
oe L ld -l
werk
.
f
ll4,
opknap-
g:n;
ki;
Iangen hoogen recht maar rendabel...
14
gunning verleend vras, de Johan Huizingalaan,
terwijl waar
aan de
gemeente eventueel wilde instemmen met kantoorbouw, plotseling van een projekt werd afgezien.
het
handelsblad
gebo
Ln,V
ztj sinds de zomer En dan bezit liet gebouw natuurlijk van !977 boek allemaal in dit waar het gaat: kocht de Wilma toen over van Van het Handelsbladgebouw Vastgoed B.V. voor Zanten ! 2,8 ( deze Van Zanten werkmiljoen samen met de I^lilma, bi jv. re veel inder op de Johan Huiz inga laan waarschijnlijk €D heeft a1tijd, gezorcci). prijsopdrijvirg voor leen eigenaar Net zo min a1s de vorige W i l m a d e t o t n u heeft toe met een p l an en haalbaar kunnen redelijk met dit historiese komen om iets gebouw in het trart van Amsterdam doen. te kunnen waar men op kon komen Het enige gebouw van het was het neerhalen met luxe apparteen er kantoren De monumenten neer te zetten. pandjes moeten natuurmentale a1 is het blijven staan, onlijk dat die zware schade vermijdelijk tijdens de sloop lopen op zu11en hoofdgebouw. van het van Amin het centrum Kantoren plegen eindeloos lang sterdam want wie op een te scaan, leeg dag op welke tijd doordeweekse in wi1 parkeren dan ook een auto Voorvan de Nieuwe Zijds de buurt en dat en de Spuistraat burgwal we1 vtaarom. begrijpt 1ukt, niet is nu dan ook op luxeDe nadruk komen te vallen. appartementen i s moet een in prinn u : De vraag g ebouw, dat zo geoerstevig cipe sab e w o n i n g d o o r v o o r is schikt w i j d i e z o a t . s menlevingsvormen gesloopt worden om er verkiezen, maar ook onfeld 1uxe, ongetwij dure en getwij feld smakeLoze, neer te appartementen stijlloze d ie boven? Appartementen zetten zijn a11een maar te betalen dien in een apal1ang voor mensen die beter huis wopartement of ander, indertijd De koste-n van het nen. bouwingediende door Van Zanten bedragen. plan 18 miljoen zouden gebruikt kunnen zou beter Dat geld
voor soc iale woningworden, bijv. bouw in de binnenstad. geld a1les het het A1s ondanks weer van de redelijkheid en visie zaI dat betekenen dat wint, er a1 leen weer een karakterisniet gebouw verdwijnt, tiek maar ook ( ! ) bevaste dat er weer minder woners in de binnenstad zu11en gevolgen met a1le van dien. ziln, van luxe appartementen Bewoners geen permanente meestal bezijn in die zin dat het vaak woners, buitenlandse zakenlieden zijn. gaat dat de gemeente Het gerucht bood voor 3,5 miljoen het ooit gebouw, terwij 1 de Wi lma er 4 ,5 wilde voor hebben. miljoen loopt De omzet van de Wilma tegen j a a r , p e r o o B de 900 miljoen nemen de aktiviteiten toe, steeds Nederland, tot in de ook buiten Staten In dat Verenigde toe. licht kinderachtig dat bezien lijkt het bedrijf weigert het een gebouw ( voor hun zo onbetekenend ) in Amsterdam over te doen aan de gemeente, een gebouw waar zij niets mee kunnen voorlopig toch woningzoedoen en 100 voormalig kenden wd1. 1 igt h ier een Voor de gemeente kans om nou e inde 1i.j k eens woongroep€f,, die tot op heden niets kunnen vinden wat in Amsterdam betreft, te herbergen en ruimte van het centrum de leefbaarheid c.q. te verbeteren. te herstellen, dankzij Amsterdam heeft Bovendien geld ekstra de van Dam-regeling de aankoop van pangekregen voor huis en tweepersoons den ( eeng e e n d u s houdens ). Dat hoeft I ^ / e probleem a1s eenmaal te zijn s taan. op de 1 ij s t van aankoop a1leen wonen, niet Wij wil1en het wonen, aIs emaar ook leuk Wilma, open the doorl I ! ven kan.
4E
