Van Villach naar Venetië Voorlopige uitgave voor Midden Europa Deel 2
Paul Benjaminse Benjaminse Uitgeverij
Inleiding Het traject Villach – Venetië is onderdeel van de Midden-Europaroute. Dit project is door zijn omvang opgedeeld in twee delen waarvan dit traject in deel 2 zal worden opgenomen, samen met alle andere trajecten die hun oorsprong in Salzburg hebben.
–––––––––––– 2 ––––
Dit traject sluit echter ook naadloos aan op de route uit deel 1 van Praag naar Porec en naar Villach. Voor wie naar Venetië wil fietsen en niet wil klimmen is deze route ideaal. Het aantal hoogtemeters is minimaal en de stijging is voor iedereen te doen. Een groot deel van het traject door de bergen loopt over de recent opengestelde Ciclovia AlpeAdria, een fietspad van bijna 60 kilometer over de oude spoorbaan, met vele prachtige viaducten en tunnels. Het was een dubbelsporige spoorbaan, waardoor het fietspad nu ook zeer breed en riant is aangelegd. Komende van noord naar zuid kan je spreken over een heerlijke fietssnelweg omdat je met lekkere snelheden vanaf Tarvisio bijna continu aan het dalen bent. De AlpeAdria fietsroute loopt verder door naar Grado, voor Oostenrijkers het meest dichtstbijzijnde stuk Middellandse Zee. Het is echter veel mooier om over een andere regionale fietsroute langs de voet van de Alpen naar Venetië te fietsen. Het biedt mooie uitzichten op de bergen, zonder te klimmen en voert langs leuke plaatsen waaronder Conegliano in het Proseccogebied. Over een deel van het traject heeft men ook hier nieuwe fietspaden aangelegd. Via kleine wegen bereikt men eerst Treviso, waar men ook het vliegveld kan vinden voor de vluchten naar Amsterdam. Langs het riviertje de Sile en een onmogelijk leuk klein paadje van een paar honderd meter, kan je heel rustig bij Mestre de lagune van Venetië bereiken. Daar kan men over de brug doorfietsen naar Venetië, waar je ook de boten vindt naar Istrië of Griekenland. De totale lengte van dit traject bedraagt 271 kilometer. Campings zijn spaarzaam. Daarentegen zijn er voldoende hotelletjes en B&B’s langs de hele route.
Van Villach naar Venzone over de Alpen
–––––––––––– 3 ––––
Vanaf Villach af fietst men eerst naar de Gail. Komende vanaf Lavamünd kan je vlak voor Villach al kiezen om de Gailtalradweg te volgen. Bij een fietscafé en een fietsbrug over de rivier begint het echte traject naar Italië. Dat heet hier nog de Tarviser Radweg. Deze kent op het eerste stuk tot Arnoldstein een soms wat merkwaardig traject. Het meeste verloopt prima over kleine fietsbare paden maar er zit ook een stuk bij door een moerasland en over boomstronken wat minder geweldig is. Voor wie met de racefiets is, volgt de andere route. Vanaf Arnoldstein gaat het over een fietspad langs de grote weg gestaag omhoog naar de grens met Italië. Daarop de grens begint aan de rechterzijde het italiaanse fietspad met een onmogelijke helling. Ik vind het eerste deel tot Coccau sowieso niet erg veel toegevoegde waarde hebben. Toen wij omhoog fietsten was er relatief weinig verkeer op de oude hoofdweg, waardoor wij vrij snel gelijkmatig omhoog kwamen tot Coccau. Het fietspad daarentegen kent veel meer stijgingen en dalingen. Pas bij Coccau kan je rechtsaf het dorp in om de route te volgen, en als je nog een onnodige helling wil vermijden ga je nog even door over de hoofdweg tot vlak voor de tunnel en dan met iets meer risico snel linksaf. De weg gaat om de heuvel heen en komt uit op de plek waar de tunnel aan de andere zijde eindigt, Vanaf daar gaat het linksaf over het nieuwe fietspad van de Alpe-Adria-route dat men heeft gebouwd op het tracé van een oude dubbele spoor-
baan. Het is daardoor ook een heel breed fietspad geworden, waardoor je in combinatie met de daling na Tarvisio, door tunnels en over viaducten het gevoel hebt dat je op een fietssnelweg zit. Heerlijk, op een enkel puntje na. Bij Valbruna en Pontebba kon men de route niet over het spoortracé laten verlopen, omdat ook de nieuwe spoorverbinding hier loopt. Om na Pontebba weer op het oude spoortracé te komen zit er een onmogelijk klimmetje bij van dertig meter. Aangezien je ook vooraf geen vaart kan maken door een afwateringsgoot, zal iedereen net de
1
2
h helling niet redden. Wie dat wel llukt, met volle bagage uiteraard, mag het laten weten. Tussen m Dogna en Chiusaforte zijn er D nog werkzaamheden. Hier moet n jje nog even over de gewone weg ffietsen. Deze is echter zo breed d dat je van het overige verkeer n niet al teveel last zult hebben. O Ook verderop, tussen Moggio U Udinese en Carnia, is de route n nog niet helemaal klaar, maar Hier dus naar links de financiering is wel rond. Het gaat daarbij dan vooral om het laatste stukje tussen Resiutta en Carnia, waarbij men via de andere oever komt te fietsen, omdat de geologische structuur van het oude spoortracé te instabiel is om op te knappen. We hebben de andere oever al uitgeprobeerd, zoals het ook wordt aanbevolen. Het eerste stuk is okay, gewoon asfalt, maar daarna krijg je een stuk dat dermate onverhard is dat de lol er zonder mountainbike snel af gaat. Ik zou dan ook voorstellen om, in afwachting van de voltooiing, gewoon de grote weg te volgen tot Carnia. Niet leuk, maar het kan even niet anders. Je wilt nog langer met je banden mee. –––––––––––– 6 ––––
Van Carnia naar Venzone moet je af en toe over de hoofdweg maar af en toe kan je ook delen over de oude kleinere weg die er naast loopt. Venzone is een mooi dorp dat na de aardbeving van 1976 geheel herbouwd is. In mei 1976 werd dit gebied getroffen door een zware aardbeving die ook Gemona en dorpen
op de andere oever wisten te treffen. Het waren echter vooral de naschokken in september van dat jaar, waardoor er van de dorpen niets meer overbleef. Als je nu de Duomo en het Palazzo Communale ziet zou je niet denken dat het geen historische gebouwen zijn. Voor veel Oostenrijkers is het na de afdaling door de Alpen het eerste echte dorp met Italiaanse sfeer. Tarvisio is namelijk ook qua uiterlijk half Oostenrijks. Het enige nadeel is dat alle prijzen in het restaurant om de hoek van het Palazzo communale hierdoor ook € 3 hoger liggen dan elders.
3
4
Tarvisio
Tarvisio kent meer dan 7 hotels. Meer info bij de VVV. B&B Fam Colloredo, via Friuli, Tel: 39 347 036 6764 Hotel Nevada, via Kugy 8, Tel: 04282332 € 90 p2p (hoogseizoen)
Trasaghis
Camping Val del Lago, Via Tolmezzo 54, Tel 39 348 243 1337 www.valdellago.it Camping Lago 3 Comuni, via Tolmezzo 52, Tel 39 0432 979464, www.lago3comuni.it
Malborghetto Valbruna
Hotel all’Orso, via Borgo Alto 12, Tel: 042860087 € 50.- p2p
Ugovizza
B&B Flora Alpina, Via Pontebbana, Tel: 39 347 950 2510
Pontebba
Albergo al Cacciatore, Loc. San Leopoldo 88, Tel: 0039-0428 90362 B&B Melani, Piazza Dante 11, Tel: 39 3314372166
Resiutta
Albergo Canin, Viale Udine 7/9, Tel: 39 0433 51210 (eenvoudig) Hotel Val Fella Via Udine 35, Tel: 39-0433 550320 In Moggio ook twee hotels, waarschijnlijk leuker Leon Bianco, Piazza Uffici 4, Tel: 39-0433 51114 Albergo Nuovo, Tel: 39-0433 51090
Venzone
–––––––––––– 9 ––––
Hotel Carnia, Via Canal del Ferro 28, Tel: 39 0432 978013 www.hotelcarnia.it B&B Al Moro, Via Mistruzzi 1, Tel: 39 0432 985495 B&B Capelli d’Angelo, via Alberton del Colle 1, Tel: 39 3493661292 Casali SCJS (soort Nivon-Huis) Via Strada di Scjs 1, Tel: 0039-0432 985282, www.casaliscjs.com
Bordano
Hotel Alla Terrazza, Via Principale 87, Interneppo, Tel: 39 0432 979139 www.allaterrazza.it
Gemona del Friuli
Hotel Willy, Via Bariglaria 164, Tel: 0432 981733 € 80 p2p Camping Ai Pioppi, via Bersaglio 118, Tel: 39 0432 981276 www.campingaipioppi.it
Langs de voet van de bergen, de FVG3 Pedemontana
–––––––––––– 10 ––––
Na Venzone steekt de route de rivier de Tagliamento over. De Alpe Adria-route gaat weliswaar verder door naar het zuiden, maar zowel qua landschap als qua fietsweg is het vervolg langs de Dolomieten veel mooier en beter. Bij Trasaghis kom je op een andere bekende fietsroute van deze regio de FVG 3, bijgenaamd de Pedemontana, omdat hij aan de voet van de bergen loopt. FVG is de afkorting van de regionaam Friuli Venezia Giulia. Je jietst eerst nog een groot stuk langs de rivier de Tagliamento. Pas na Pinzano verlaat de route de rivier. Bij Valeriano hebben we verleden jaar heerlijk geluncht in het plaatselijk restaurant Chisciotte. Drie gangen van het dagmenu met wijn en water, koffie toe, voor een tientje per persoon. Overigens wordt het dagmenu alleen ratelend voorgelezen, dus je moet gewoon ergens snel kiezen. Deze route maakt na Lestans nog een extra slinger via Meduno om dichter langs de rand van de Dolomieten te blijven. Dit is wel mooi maar soms iets te gewild. Zo is de oversteek over een ogenschijnlijk droge rivierbedding met grote keien ondoenlijk voor een fiets met bagage. Verder is het over Meduno een mooi traject onderlangs de bergen. Voor wie korter en sneller wil, het verkeer op de rechtere doorsteek via Colle valt reuze mee. De rivieren die je hier doorrkuist hebben een merkwaardig fenomeen. Ze verdwijnen. Als volle rivieren storten ze zich uit de Dolomieten maar twee kilometer na het verlaten van de bergen zie je nauwelijks water meer. Het zijn slechts breed uitwaaierende beddingen vol met keien. De rivieren zijn hier onder-
gronds geworden en komen pas na tientallen kilometers weer boven de grond. Na onweer, of andere zware regenval is het anders. Dan krijgt het water niet meer de tijd om weg te zakken tussen de stenen. Bij Maniago leidt de FVG3 om de stad heen over fietspaden langs grote wegen. Gewoon dwars door het centrum is veel leuker, even koffie drinken op het plein. Na Maniago kom je bij de brug over de rivier op het punt waar je rechts nog veel water ziet van de rivier die uit de bergen komt, maar links verdwijnt het water in een zee van keien. Na Montereale Valcellina loopt de FVG3 over een eigen fietspad
5
6
7
naar Aviano. Het is een mooi traject onderlangs de bergen. In Aviano bevindt zich een grote luchtmachtbasis van de Nato die ook veel is gebruikt tussen de Golfoorlog. De bevolking spreekt naast Italiaans hierdoor een aardig woordje Engels, en ook op de menukaart zie je de aanwezigheid van de vele Amerikaanse militairen terug, Amerikaanse pizza’s dus. In Budoia, op de grens tussen de regio’s Friuli en Veneto, eindigt officieel de FVG 3. Het is te hopen dat men in de Veneto nog een keer een mooie aansluitng op dit fietspad maakt. We zagen bij Polcenigo en Fiaschetti nog een bordje FVG3 staan, en eigenlijk is dat stuk ook aardig om te fietsen, op de laatste kilometers na dan. Tussen Budoia en Conegliano doorkruis je voornamelijk boerenland. De Veneto is een rijk dichtbevolkt gebied en de meeste wegen worden druk bereden. Het viel daardoor niet mee om nog een weggetje te vinden dat redelijk rustig was. Dat verklaart dan ook dat er veel meer aanwijzingen op de kaarten staan dan bij de vorige kaartbladen. De levensstandaard in de Veneto ligt meer dan een kwart hoger dan bij ons. De prijzen in de Veneto zijn dan ook gemiddeld een stuk hoger. –––––––––––– 14 ––––
Pinzano - Valeriano
B&B Alice, via Circonvallazione 19, Pinzano, Tel: 39 0432 950647 www.bbalice.it Bulfon Alloggio Agrituristico, Via Sottoplovia, 28 Valeriano www.bulfonagriturismo.com
8
9
Lestans
Albergo alla Posta, Via della Roggia 1 Tel: 39 0427 91491 (eenvoudig) Albergo Faion, Piazza della Chiesa, 9 Tel: 39 0427 93020 (eenvoudig)
Sequals
Hotel Al Belvedere, Via Odorico 54 Tel: 39 0427 93016 www.albelvedere.it
Arba
Hotel Julienne, Via Daniele Manin, 65, Tel: 0427 93457 € 70.- p2p
Meduno
B&B Agriturismo Ai Pradons, via della Stazione, Tel: 39 0427 86310 www.agriturismoaipradons.it B&B Sentiero Valinis, Via Miani 1, Tel: 39 0427 86116 www.sentierovalinis.it Bij Meduno, 11 km de bergen in: Campeggio La Luna sul Raut, Via Valdestali 4, Frisanco, Tel 39 0427 784405 www.lalunasulraut.it
Cavasso Nuovo
Hotel Al Palazat, Piazza Plebiiscito 5, Tel: 39 0427 77009 (eenvoudig)
Fanna
Hotel Al Giardino, via Circonvallazione Nuova 5, Tel: 39 0427 77178 www.algiardino.com € 100 p2p
–––––––––––– 17 ––––
Maniago
Eurohotel Palace Maniago, Viale della Vittoria 3, Tel: 0427 71432 € 100.- p2p Leon d’Oro, Piazza Italia 1/2, Tel: 39 0427 71118 (eenvoudig)
Montereale Valcellina
Hotel Grizzino, Viale Stazione 26, Tel: 0427 799682 € 35.- pp
Hotel Borghese, Via Maniana 10, Tel 0427 79371 € 66.- p2p Hotel Al Cervo, Via Mazzini 17, Tel: 39-0427 79345 (eenvoudig) Agriturismo Casa del Conte, Via San Martino 76, Tel 0427 754427 € 70.- p2p (ligt 6km van de route)
Aviano
Hotel Oliva, Via L. Longo 2, Tel: 0039-0434666111, www.hoteloliva.com Palaces Hotel, Via Sacile 21/A, Tel 0039-0434 661377, www.hotelavianopalace.com Hotel Alpino, Piazzale Trento 1, Tel: 39 0434 651149 www.hotel-ristorantealpino.it (eenvoudig)
10
Hotel Da Tussi, Via Pordenone 10, Tel: 39 0434 651930 (eenvoudig) B&B Casa Piazza, Via Padre Marco 10, Tel: 39 0434 651158, www.bbcasapiazza.it
Budoia
Hotel Ciasa de Gahja, Via anzolet 13, Budoia, Tel: 39 0434 654897, www.ciasadegahja.it, €114.Hotel Ca’del Bosco, via Bianco 34, Tel: 39 0434 670056, www.cadelbosco.com B&B Alla Cianisela, Via Antonio Cardazzo 41, Budoia, Tel: 39 335 107 8859, www.bedandbreakfastfriulivg.it
Polcenigo
B&B Palazzo Scolari, Via Gorgazzo 2, Tel: 39 0434 726080 B&B Le Favole Agriturismo - Via Ronche, 92 - 33077 Sacile +39 335 8724892 - T +39 0434 735604, www.lefavole.com, € 85.- p2p
Caneva
Antica Locanda Dal Ton, Via Roma 45, Tel: 39 0434 797019 www.locandadalton.com Hotel Al Castello, Via Sereno Zat, 1 Tel: 39 0434 79022 (eenvoudig) Hotel Ca’ Damiani, Via Vittorio Veneto 3, Tel: 39 0434 799092 (ziet er mooi uit, € 100.-)
San Pietro
B&B Line, Via Col Alt, Tel: 39 0434 79057
–––––––––––– 19 ––––
Pianzano
B&B Alle Corti, Via Camillo Benso 8, Tel: 39 347 689 0681 www.allecorti.com
Conegliano
Conegliano heeft meer dan vijf hotels. Hotel Cristallo, Corso Mazzini 45, Tel 39 0438 35445 In centrum met tuin, beviel ons prima. € 78.-, www.hotelcristallo.tv.it
B&B Strada del Collalto, Via del Collalto 26, Tel: 39 0438 63951, www.stradadelcollalto.it Maso Di Villa Relais Di Campagna Via Morgante II, 31058 Susegana (Toon kaart) B&B Conegliano Casa Rossi, Via Domenico Concini 6, Tel: 0039 338 137 5676, www.casa-rossi.com B&B Delle Rose, Via Verdi 19/3, Tel: 39 340 051 4163, www.dellerose.it B&B Stra del Collalto, Via del Collalto 26, Tel: 39 0438 63951 www.stradadelcollalto.it B&B Gli Ulivi, Via Giovanni Dalmasso 40, Tel: 39 0438 61897 B&B Ca’Milone, Via per San Michele, San Pietro di Feletto, Tel: 39 0438 60037 www.camilone.com In de heuvels van het Prosecco gebied vindt je ook een paar leuke agriturismo’s. Deze zijn niet goedkoper dan de hotels bij Conegliano, maar wel leuk, met uiteraard goede wijn en een prachtig uitzicht. Informeer bij de VVV van Conegliano. Deze zit in het oude centrum.
Prosecco en Treviso Conegliano is een aardig stadje met een drukke markt. Het is eigenlijk de centrale stad voor het wijnbouwgebied van de Prosecco. De Prosecco heeft in de laatste jaren een enorme opmars gemaakt in Nederland als licht bruisende wijn die zich prima leent als verfrissend drankje op een zomers terras. Deze wijn wordt verbouwd tussen de vlakte en de Dolomieten twintig kilometer verder noordwaarts. Ik ken het gebied goed omdat ik hier ooit, lang geleden, een half jaar doorgebracht om te leren hoe de wijn gemaakt wordt. Het is een sterk geaccidenteerd terrein maar met prachtige vergezichten over de wijngaarden en de Dolomieten op de achtergrond. Het is niet logisch om hier de route doorheen te leiden, maar het loont zeker de moeite om hier een dag doorheen te trekken. Onderweg kan je dan af en toe stoppen voor een ‘ombra’, de lokale benaming voor een glaasje wijn in de schaduw.
–––––––––––– 20 ––––
11
12
13
Om te begrijpen hoe wijn gemaakt wordt moet je alle fases doorlopen, en dat was zeer de moeite waard, temeer omdat men op de boerderij waar ik verbleef streefde om de wijn zo natuurlijk mogelijk te verbouwen. Het verschil tussen zuivere wijn en wijn met diverse toevoegingen is mij hierdoor voor altijd bijgebleven. In Conegliano bevindt zich ook een van de beroemdste wijnbouwscholen van Italië waar ook geexperimenteerd wordt met de verbetering van de rassen. Ook in de vlaktes wordt wijn verbouwd maar het verschil tussen de vlakte en heuvels was altijd het verschil tussen kwantiteit en kwaliteit.
–––––––––––– 25 ––––
Bij de Piave heeft tijdens WOI een veldslag gewoed tussen de legers van Italië en Oostenrijk-Hongarije. Het plaatsje Nervesa werd hierbij verwoest. Helaas werden ook de bruggen over de Piave hierbij verwoest, en niet meer opgebouwd. Daarom moet de route helaas een stuk over de enige weg tussen Treviso en Conegliano. Aan de overzijde fietst men het gebied van Treviso binnen. Vanuit de bergen stromen vele kleine riviertjes door een heel langzaam hellende vlakte de stad binnen om daar samen te vloeien met de trager stromende Sile. De route maakt hier eerst een slinger oostwaarts om gunstig uit te komen voor de nadering van de stad. Alle andere wegen waren eigenlijk niet leuk om te doen op de fiets. Veel te druk.
Alleen Venetië zelf staat natuurlijk op een hoger plan. Kenmerkend voor Treviso zijn de vele waterlopen die de stad doorkruisen.
Susegana
B&B Tenuta di Collalto, Localita Musile 2, Tel: 39 0438 435287 Mooi maar prijzig € 120.-
Nervesa
B&B Al Gelso, Via Platone Aristocle 9, Tel: 39 0422 779372 B&B Casa Boranga, via Schiavonesca 9, Tel: 39 0422 885030
Cusignana
B&B Al Quadrifoglio, via conca Nuova 81, Tel: 39 0422 882221, www.bed-alquadrifoglio.it
Giavera
B&B Vecchia Venezia, via della Vittoria 93, Tel: 39 346 305 0611, www.vecchiavenezia.it B&B Ca’Sugana, Via Centa 80, Tel: 39 0422 92358 www.bbcasugana.com B&B Zane. Via Pegorile 4, Tel: 39 0422 918166, www.villazane.it Indrukwekkende 16de eeuwse villa maar prijzig € 120.-
Ponzano Veneto
B&B Villa Sofia, Via Montello 18, Tel: 39 333 373 5673 www.bbvillasofia.eu B&B La Colombera, Via Colombera 20, Tel: 39 0422 440770
Treviso Treviso is relatief onbekend, maar wel een van de mooiste steden van de Veneto, samen met Padova, Vicenza en Verona. Het is zeker ook een van de rijkste steden van de Veneto.
Treviso kent meer dan twintig hotels. Overeenkomstig de stad liggen de prijzen hier redelijk hoog (maar lager dan Venetië). Er zijn ook veel goedkopere hostels in en rondom Treviso. Kijk daarvoor op http://it.hostelbookers.com
1
Aeroporto
14
15
16
17
16
B&B DolceVita Treviso, Via Parenzo 14/16 Tel: 39 0422 265610 www.dolcevitatreviso.com B&B Villa Edera, Via Ossero 4, Tel: 347 411 4267, www.bbvillaedera.it Treviso kent meer dan twintig hotels. Overeenkomstig de stad liggen de prijzen hier redelijk hoog (maar lager dan Venetië)
Silea
B&B Daniel, via Treviso Mare 4, Tel: 39 0422 683039 B&B Belvedere, Via Belvedere 61, Tel: 39 0422 820705, www.bebbelvedere.it
Casier
B&B Ca’dei Noccioli, via Peschierette 25, Tel: 39 0422 340555
Casale sul Sile
Agriturismo Porcaloca Vicolo Schiavonia 22, Tel: 39 0422 822589, www.agriturismoporcaloca.it
Quarto d’Altino
B&B Casa Giomo, Viale della resistenza 61, Tel: 39 338 274 9230, www.casagiomovenezia.com
San Liberale di Marcon
Relais Agriturismo Ormesani, Via Zuccarello, Tel: 39 041 596 9510
Dese –––––––––––– 31 ––––
B&B Dream, Via delle Garzette 5, Tel: 39 041 261 0280 www.bbdream.it
Favaro Veneto
B&B Al Giardino, Via Altinia 119, Tel: 39 041 501 0556 www.algiardinovenezia.it
Favaro
Locanda al Convento, Via Cà Colombara,41 30030 Favaro (Ve) Tel: 39 041.5010703
Mestre
Mestre heeft voldoende hotels en twee campings met goede snelle verbindingen met Venetië: Camping Alba D’oro, Via Triestina 214/G, SS14 km 10, 30173 Mestre (VE), Tel. +39 0415 415102 Venezia Camping Village, Via Orlanda 8/C - 30173 Mestre (VE), Tel: 0415312828, E-mail:
[email protected] , www.veneziavillage.it
Transport terug Het snelst is per vliegtuig van Treviso naar Nederland. Het vliegveld is klein en eenvoudig te bereiken vanaf Treviso stad. Het nadeel is dat de verwerking van bagage beperkt is, zodat je het voorwiel eerst uit je fietst moet halen om hem door de scannner te laten passeren, pas aan de achterzijde van de scanner, als je zelf door de douane bent gegaan, kan je dan het voorwiel er weer in zetten zodat het als een geheel aankomt in Nederland. Lastig. www.transavia.nl Per trein, kan men kiezen voor de route via de Brenner naar München en dan met de nachttrein terug, Voor meer informatie over treinen en reserveringen www.treinreiswinkel.nl Rechtstreekse fietsbussen gaan er dit jaar niet vanaf Venetië. Doet men de route omgekeerd dan kan men vanaf Praag ook de CNL terug nemen naar Nederland.
–––––––––––– 32 ––––
