Sam
1
www.nieuwsbegrip.nl
Pixel:ID | Creatieve Grafische vormgeving, www.pixelid.nl
Illustraties: Aah!Comics | Illustratieshop, Rotterdam
Opmaak: Pixel:ID, creatieve grafische vormgeving en drukwerk, Rotterdam
&
B
VAKANTIEBOEK 2015
Welkom! De vakantie is weer begonnen. Sam en Suus gaan er samen op uit. Ga ook mee en help Sam en Suus met verschillende opdrachten en spelletjes.
Woordzoeker Zoek het rijtje woorden dat hieronder staat in de woordzoeker. Streep de gevonden woorden door. Let op: De woorden staan van boven naar beneden, van links naar rechts en schuin in de woordzoeker. Een letter kan bij meerdere woorden gebruikt worden. De woorden kunnen ook achterstevoren staan!
Z J S N E L E K N I W S
O L V R I E N D E N Z I
N N E R E T U P M O C U
N E N T I P T E N T V H
E R E A O J P N B W N E
N E R T E H E I A E T I
A P E A P B O T L R T T
V M G P R S E E I S R N
A A O I C R D P E J E A
R K L O I N J E K R D K
A O O J A E F I A E I A
C P S W S I E V B N J V
BIOSCOOP
TRIPJES
CARAVAN
VAKANTIEHUIS
COMPUTEREN
VAREN
FEEST
VRIENDEN
HOTEL
VRIJETIJD
KAMPEREN
WANDELEN
LOGEREN
WATERIJS
PATAT
WINKELEN
SLIPPERS
ZONNEBRIL
TENT
ZONNEN
Heb je alle woorden gevonden en doorgestreept? Dan blijft er een korte zin over. Schrijf de zin hier op: Sam
2
Rekenen in Duckstad! Op de volgende bladzijden vind je wat opgaven uit Nieuwsrekenen. Nieuwsrekenen is rekenen met het onderwerp van Nieuwsbegrip. De rekenopgaven in dit vakantieboek hebben te maken met Donald Duck.
OPGAVE
1
Een vrolijk weekblad
Al heel lang is de Donald Duck een populair weekblad in Nederland. Dit jaar bestaat het tijdschrift 63 jaar en nog steeds wordt het door heel veel mensen gelezen. De Donald Duck gaat voorlopig dus nog niet met pensioen. In 1952, toen de eerste editie uitkwam, kreeg je hem gratis bij de Margriet, een vrouwentijdschrift dat ook nu nog bestaat. Later dat jaar kon je de Donald Duck voor 15 cent per week lezen. Dat zou nu omgerekend 0,07 eurocent zijn! Tegenwoordig kost het blad € 2,50 in de winkel en € 1,89 als je een jaarabonnement hebt.
1a
Hoeveel kostte de Donald Duck per jaar in 1952?
1b
Hoeveel ben je nu per jaar kwijt als je de
1c
Hoeveel goedkoper ben je per jaar uit als je een jaarabonnement neemt in plaats van elke
Donald Duck elke week in de winkel koopt?
Donald Duck los in de winkel te kopen?
3
OPGAVE
2
Dagobert Duck, de rijkste eend ter wereld?
Het Amerikaanse tijdschrift Forbes heeft een lijst uitgegeven met daarin de rijkste fictieve (verzonnen) personen ter wereld. In 2011 was Dagobert Duck nog de rijkste eend ter wereld. Gek genoeg stond Dagobert in 2012 niet meer in de lijst. Govert Goudglans, zijn grote rivaal, heeft al het geld van Dagobert Duck gewonnen in een wedstrijd die zij hebben gehouden. Dagobert verklaarde dat Govert vals gespeeld had en dat hij het er niet bij liet zitten. Inmiddels staat hij dus gelukkig weer op nummer 1… Hieronder zie je delen van de Forbeslijst van 2011 en 2012.
2011
Personage
Bezit in dollars
Personage
Dagobert Duck
44,1 biljoen
Smaug
Carlisle Cullen (uit Twilight)
36,2 biljoen
Smaug
8,6 biljoen
(draak uit De Hobbit) Bruce Wayne
7 biljoen
(Batman) Meneer Monopoly
4
2,6 biljoen
(draak uit De Hobbit)
2012
Bezit in dollars 62 biljoen
Govert Goudglans
51,9 biljoen
Carlisle Cullen
36,3 biljoen
(uit Twilight) Bruce Wayne (Batman) Meneer Monopoly
6,9 biljoen
2,5 biljoen
2a
Hoeveel geld had Govert Goudglans voordat hij al het geld van Dagobert Duck won?
2b
In 2012 staat de draak Smaug uit ‘De Hobbit’ op de eerste plaats in de lijst. Hoeveel biljoen
2c
In 2011 stond Smaug ver onder Dagobert Duck in de lijst. Wat is het verschil in vermogen
dollar heeft hij meer dan Govert Goudglans?
(geldbezit) tussen Dagobert en Smaug in dat jaar?
OPGAVE
3
Disneyland Parijs
Een plaats waar bekende Disneyfiguren zoals Donald Duck te zien zijn, is in Disneyland Parijs. Sommige Disneyfiguren zijn al heel oud: Mickey en Minnie Mouse zijn geboren in 1928, Pluto in 1932, Donald Duck in 1934 en Kwik, Kwek en Kwak in 1938. Er zijn ook jongere Disneyhelden: Buzz Lightyear komt uit 1995 en prinses Elsa is geboren in 2013. Het hele gebied van Disneyland is wel 19 km² groot. Dat is zo’n 20% van de totale omvang van Parijs. In het Disneygebied staan onder andere de themaparken, hotels en een golfterrein. Het Disneypark zelf is 566 000 m² groot.
3a
Hoeveel jaar is Mickey Mouse ouder dan
3b
Wat is de oppervlakte van Parijs?
3c
Hoeveel keer ongeveer past het
Donald Duck? En dan Elsa?
Disneypark in het hele gebied van Disneyland? Schat je antwoord.
5
Zoek de 14 verschillen
Sam
maS
6
Nieuwsquiz Wat weet je nog over de onderwerpen uit de lessen Nieuwsbegrip van dit jaar? Schrijf de antwoorden op de vragen in de vakjes. Als je alle vragen goed hebt verschijnt in de dikgekleurde vakjes een woord. 1. Wat voor soort winkel is V&D? 2. Welke vogel werd het meeste geteld tijdens de Tuinvogeltelling? Je ziet hem onderaan deze pagina op een afbeelding. 3. Uit welk land komt Malala, de winnaar van de Nobelprijs voor de vrede? 4. In welk werelddeel brak de besmettelijke en gevaarlijke ziekte ebola uit? 5. In welke stad in Zeeland is de zeeheld Michiel de Ruyter geboren? 6. Welke oranje groentesoort zien we veel bij Halloween? 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Het antwoord is:
Plaatje bij vraag 2
7
Uit de Kunst OPDRACHT Welk schilderij is jouw favoriet en waarom? Bekijk de drie schilderijen hieronder. Schrijf daarna op de volgende bladzijde een korte overtuigende tekst over jouw favoriete schilderij.
1. Vincent van Gogh – Sterrennacht (1889)
3. Johannes Vermeer – Meisje met de parel (1666)
2. Karel Appel – Smile (1950)
8
Wil je leren hoe je versc
teksten kunt schrijven?
hillende soorten
Doe dan de Nieuwsbegrip Schrijfles sen.
! Sam
Uitleg
In een overtuigende tekst geef je je mening: je zegt wat je ergens van vindt. Je zegt in een overtuigende tekst ook waarom je dat vindt. Je noemt dat een argument. Door argumenten te geven wordt je mening duidelijker en kun je anderen overtuigen om het met je eens te zijn. Om je mening op te schrijven kun je deze woorden gebruiken:
- Ik vind …
- Mijn mening is…
Om argumenten op te schrijven kun je bijvoorbeeld deze woorden gebruiken:
- want, omdat, een reden is dat…
- mijn belangrijkste argument is…
- een andere reden waarom ik dit vind is…
- verder, ook…
Aan het einde van de tekst schrijf je nog een keer heel duidelijk je mening. Hierbij kun je deze woorden gebruiken:
- Dus…
- Daarom…
Schrijf nu in een korte overtuigende tekst welk schilderij je het mooist of leukst vindt en waarom. Probeer in je tekst de lezer (bijvoorbeeld je vader of moeder) te overtuigen van jouw mening. Ik vind het schilderij van het mooist omdat…
9
Wist je dat… … je je ze lf ni et ku nt ki et el en ?
… drop het lievelingssnoep is van Nederlanders?
Het is onmogelijk om jezelf te kietelen. Zelfs
Van alle soorten snoep is drop in Nederland
als je heel gevoelig bent voor kietelen, kan
het populairst. Meer dan twintig procent
je jezelf nog niet kietelen. Dit komt omdat de
van alle verkochte snoep is drop. Daarbij
hersenen het gekietel kunnen voorspellen,
gaat het om alle soorten bij elkaar, zoals
bijvoorbeeld doordat je met je vingers naar
boerderijdrop, muntendrop, honingdrop,
de plek beweegt waar je wilt gaan kietelen.
laurierdrop, Engelse drop, dropsleutels,
Omdat je hersenen van tevoren weten wat
trekdrop, zoute schuinen etc. Nederlanders
er gaat gebeuren en op welke plaats, zal je
zijn er dol op! Op een goede tweede plaats
er nooit zo op reageren als wanneer iemand
komt kauwgom. Winegums, fruitgums,
anders je zou kietelen.
gomballen en andere snoepjes met ‘gom’
… vo ge ls ni et zi ek w or de n va n gi ft ig e be ss en ?
staan op de derde plaats.
ug ge n … al le en vr ou w tj es m pr ik ke n?
Bessen bestaan uit een pit (het zaadje) met daaromheen het zachte vruchtvlees.
In het bloed van mensen zitten stoffen die
Bij de meeste bessen zit het gif niet in het
vrouwtjes nodig hebben om eitjes te kunnen
vruchtvlees maar in de pit zelf. Vogels slikken
maken. Mannetjesmuggen overleven met de
de bes helemaal door. De pit wordt in de
nectar van muggen.
buik van de vogel niet verteerd, maar blijft heel. Later poept de vogel de giftige pit weer uit. Mensen kunnen deze giftige bessen niet eten. Onze maag verteert niet alleen het
… je vo or de he lf t ui t w at er be st aa t?
vruchtvlees maar ook de pit. Zo komt het gif
Bij vrouwen is ongeveer de helft van het
in ons lichaam en worden we ziek.
lichaam water. Bij mannen is dat nog iets meer, zo’n 65%. Een lichaam van een baby bevat zelfs nóg meer water: wel 75%! Dit betekent dus dat iemand die 40 kilo weegt, uit ongeveer 20 tot 26 liter water bestaat. Elke dag raak je een deel van al dat water kwijt. Bijvoorbeeld als je moet zweten tijdens het sporten of als het warm weer is. Ook raak je een deel van het water kwijt via je plas. Daarom moet je genoeg drinken.
10
Rebus In een rebus worden plaatjes gebruikt om woorden uit te beelden. Maar je moet iets in het woord veranderen zodat er een nieuw woord ontstaat. Bijvoorbeeld een letter in een andere letter veranderen, een letter toevoegen of een letter weghalen. Kun jij deze rebus oplossen?
-e
d=f
+k
w=m
-ub
u=n
k=z
+et
i=e
(dit woord blijft zoals het is)
-g
Welke zin krijg je als je alle woorden achter elkaar plakt?
Raadsels Dit donkere ding gaat altijd Kun jij deze raadsels oplossen?
met je mee. Soms zie je het, Ik ben van jou, maar
Ik zit vol met gaten
andere mensen
maar kan toch als
gebruiken het meer
geen ander water
dan jezelf.
vasthouden.
Wat ben ik?
soms niet. De ene keer zie je het links van je, de ander keer rechts, dan voor je en dan weer achter je. Wat is dit mysterieuze ding?
Wat ben ik?
Welke letter van he
alfabet kun je dr
t
inken?
jk nt is dodeli Welke pla r zit? lang onde te r e je ls a
Zeg mijn naam en ik verdwijn. Wie ben ik?
11
De Nederlandse Krokettenoorlog (2012 - ?) De kroket is een typisch Nederlandse snack die in ons land wordt gefabriceerd door slechts een klein aantal bedrijven. De concurrentie tussen deze bedrijven is zo heftig dat er zelfs over een krokettenoorlog wordt gesproken. Kroketten in soorten
Dobbenkroketten. En die namen klinken de
De kroket – de klassieke vleeskroket voor
Nederlandse kroketliefhebber waarschijnlijk
alle duidelijkheid – is een van de populairste
heel bekend in de oren. Ze bereiden trouwens
Nederlandse snacks. Waarom is de kroket
niet beide dezelfde kroket. Ad van Geloven
zo populair? Omdat je hem op verschillende
maakt de slagerskroket, die uit draadjesvlees
manieren kunt eten: los, bij de maaltijd, of
bestaat en vooral geliefd is in Zuid-Nederland,
op een broodje. Iedere kroketfan heeft zijn
terwijl de banketbakkerskroket, met een
eigen voorkeur. Wat we in ieder geval zeker
vulling van blokjes vlees in een romige ragout,
weten, is hoeveel kroketten er in Nederland
bekend is van Van Dobben.
gefabriceerd worden. Dat zijn er namelijk 300 miljoen (in 2012).
De oorlog Ad van Geloven wil groter worden. In 2012
Producenten van kroketten
wilde hij Royaan overnemen, maar dat kon niet
Wie maakt die kroketten? In
doorgaan omdat de NMa er een stokje voor
Nederland opereren twee echt grote
stak. Van de NMa mochten Ad van Geloven
krokettenproducenten. Ze heten Ad van
en Royaan alleen samengaan als de Van
Geloven en Royaan, twee namen waarvan
Dobben-kroketten uit de supermarkten zouden
je waarschijnlijk nooit gehoord hebt. Maar
verdwijnen. Want anders zou het bedrijf zo
Ad van Geloven maakt Mora-snacks en
groot worden dat er geen concurrenten meer
Royaan is van de Kwekkeboom- en Van
zouden zijn. Dat zou op een monopolie gaan lijken en dat is nadelig voor klanten.
NMa:
ingings De NMa (Nederlandse Meded erlijke Autoriteit) let op of er geen one staat. concurrentie in Nederland ont
niet Bedrijven mogen bijvoorbeeld prijs ze onderling afspreken voor welke a voorkomen iets verkopen. Ook wil de NM maar bij één dat een product in Nederland bedrijf een bedrijf te koop is. Als maar één monopolie. product verkoopt heet dat een 4 ACM.) (De NMa heet sinds 1 april 201
12
Luxe kroketten Nu gooit Ad van Geloven het over een andere boeg. Hij brengt luxe kroketten en extra grote bitterballen op de markt onder de naam ‘Bourgondiër’. Daarvan hoopt hij er zo veel van te verkopen dat hij een nog grotere concurrent wordt van Royaan. Verder wil hij ook in het Verre Oosten snacks gaan verkopen. De krokettenoorlog is dus nog niet afgelopen… Bronnen: www.z24.nl, www.marnixcollege.nl, europa-nu.nl, wikipedia, www.rijksoverheid.nl
Vragen over de tekst
1
In de tekst kom je verschillende namen tegen: Ad van Geloven, Royaan, Mora, Van Dobben, Kwekkeboom. Wie hoort bij wie? Vul het schema verder in. Er kan ook een hokje leeg blijven.
Ad van Geloven Van Dobben
Ad van Geloven Royaan
Van Dobben Kwekkeboom
Mora De tekst gaat over concurrentie tussen krokettenfabrikanten. Bij bijna elk product zijn er bedrijven die elkaar beconcurreren.
2a
Welke concurrenten zijn er op de markt van speelgoedwinkeliers?
3a
Ad van Geloven wil in het Verre Oosten snacks gaan verkopen. Welke landen liggen in het Verre Oosten? Noem er minstens twee.
2b
Welke Nederlandse concurrenten heeft de Efteling als pretpark?
3b 2c
Welke snacks zou jij verkopen in het Verre Oosten?
Doe je aan sport? Wie is dan je grootste concurrent?
13
Een lekker kroketje
In de tekst heb je kunnen lezen dat de Nederlandse bevolking heel graag een kroket eet. De bijna 17 miljoen inwoners van Nederland eten ongeveer 300 miljoen kroketten per jaar. De Nederlandse markt is ondanks de crisis gegroeid van € 868 miljoen in 2011 naar € 946 miljoen in 2012 en vervolgens naar € 968 miljoen in 2013. In België is de krokettenmarkt gegroeid van € 343 miljoen in 2011 naar € 365 miljoen in 2012 en € 382 miljoen in 2013. Bron: www.ssz.nl
4 5
Hoeveel kroketten eet de gemiddelde Nederlander ongeveer per jaar? (Afronden op een heel getal, zonder cijfers achter de komma.)
Wanneer vond op de Nederlandse markt de grootste groei plaats? Tussen 2011 en 2012 Tussen 2012 en 2013
6
Met hoeveel procent is de Belgische krokettenmarkt gegroeid van 2011 naar 2013? (Afronden op hele procenten, zonder cijfers achter de komma.)
cieel leer je Met Nieuwsbegrip Finan n die met geld meer over onderwerpe sen zijn gratis te maken hebben. De les len die een te downloaden voor scho ent hebben. Nieuwsbegripabonnem
14
Fotoquiz Hieronder zie je foto’s van de onderwerpen van Nieuwsbegrip van dit jaar. Weet jij nog welke foto bij welk onderwerp hoort? Zet de letter van de juiste foto bij het juiste onderwerp. Als je het goed doet lees je (van boven naar beneden) een woord dat te maken heeft met de vakantie!
Letter:
Val van Berlijnse muur 25 jaar geleden Ontsnapte cobra in Nederland
C
200 jaar Prinsjesdag Tyfoon op de Filippijnen Tuinvogeltelling Vogelgriep in Nederland Bosbranden in Australië
M
A
G
P
I N
15
Recept voor wortelkoekjes (12 stuks)
Ingrediënten 1 bos worteltjes 25 gram bieslook
3 eieren 50 gram bloem
75 gram gezouten
6 eetlepels olijfolie
cashewnoten
peper
Duur 35 minuten
Bereidingswijze • Maak je handen een beetje nat. Neem een
• Trek het groen van één bos worteltjes en snijd een stukje van de boven- en onderkant
handje wortelmix en kneed allemaal koekjes
van de worteltjes. Rasp de worteltjes en doe
van ongeveer 6 cm. Door je natte handen
ze in een grote kom.
plakt het niet. • Verhit 6 eetlepels olijfolie in een koekenpan
• Knip de verse bieslook boven de kom in stukjes. Maal de gezouten cashewnoten
en leg er zo veel mogelijk koekjes in. Bak de
in een keukenmachine. Doe die ook bij de
koekjes ongeveer 3 minuten aan de ene en 3
worteltjes met een beetje peper.
minuten aan de andere kant.
• Laat de oven warm worden op 150º C. Doe
• Haal ze uit de pan en leg ze in de oven zodat
drie eieren en 50 gram bloem in een andere
ze nog even warm blijven. Bak ondertussen
kom.
de overgebleven koekjes op dezelfde
• Mix het met een garde glad en doe het bij de
manier.
wortelmix. Roer alles met een lepel door.
Uitleg In een instructietekst krijg je aanwijzingen om iets te doen. De instructies moet je goed lezen, om te weten wat je moet doen of hoe je iets moet doen.
16
Een instructietekst heeft vaak korte
Er zijn verschillende soorten
zinnen, die beginnen met een instructie-
instructieteksten. Bijvoorbeeld:
woord. Hierdoor weet je snel wat je moet
- een gebruiksaanwijzing
doen. Bijvoorbeeld:
- een handleiding
- Pak …
- een recept
- Neem …
- regels
- Leg …
- tips en adviezen
Wil je meer leren over de verschillende
de tekstsoorten? Doe dan rt leesles Andere tekstsoo op Nieuwsbegrip XL.
Bedenk een slagzin en win een megataart! Hieronder staat een zin. Maar deze zin is nog niet af. Jij hebt de opdracht om deze zin op een zo leuk, grappig of origineel mogelijke manier af te maken. De schrijver van de beste slagzin wint een megataart voor de hele klas!
Nieuwsbegrip doe ik elke week...
Stuur je slagzin voor 1 juni 2015 naar
[email protected] Vergeet dit er niet bij te zetten: • je naam
• in welke groep je zit
• je leeftijd
• dat je meedoet met de slagzin voor
• de naam van je school
het ‘Vakantieboek niveau B’
• het adres van je school In week 24 maken we bekend wie er gewonnen heeft!
17
Verboden in te kleuren
18
Nieuwsquiz
S
Rebus
19 De zin die overblijft is: Ik hoef mijn wekker niet te zetten. 1. 2.
H U 3.
4.
A F R 5. 6.
I
V L
W A R E N H U I
I
S M U S
P A K K A I
S S
I I
S T A N N G E N
P O M P O E N Ongeveer 33 tot 35 keer
3c.
(566 000 m² = 0,566 km². 19 km² ÷ 0,566 km² is ongeveer 33 tot 35 keer). Ongeveer 95 km² (19 km² is 20% van de oppervlakte van Parijs. 100% van de
3b.
oppervlakte van Parijs is dan 5 x 19 km² = 95 km²). Opgave 3
(Mickey komt uit 1928, Donald komt uit 1934 en Elsa komt uit 2013. 1934 - 1928 = 6
3a.
Mickey is 6 jaar ouder dan Donald Duck en 85 jaar ouder dan Elsa. en 2013 - 1928 = 85)
2a.
7,8 biljoen (51,9 biljoen – 44,1 biljoen = 7,8 biljoen)
2b.
0,1 biljoen (62 biljoen – 51,9 biljoen = 10,1 biljoen)
2c.
1 35,5 biljoen (44,1 biljoen – 8,6 biljoen = 35,5 biljoen)
Opgave 2 € 31,72 (een jaar los in de winkel kopen kost € 130. 52 weken x € 1,89 als
1c.
abonnementsprijs = € 98,28. € 130 - € 98,28 = € 31,72) 1a.
€ 3,64 of fl 7,80, dit is het bedrag in ouderwetse guldens. (52 weken x € 0,07 = € 3,64
1b.
€ 130,- (52 weken x € 2,50 = € 130,-) of 52 weken x 15 cent = fl 7,80)
Opgave 1 Rekenen in Duckstad De zin die overblijft is: Joepie ik ben vrij.
Woordzoeker
Sam
Antwoorden
Attractiepark Slagharen, Avonturenland Hellendoorn, Walibi World, Duinrell,
2c.
Eigen antwoord van de leerlingen
3a.
o.a. China, Cambodja, Korea, Thailand, Vietnam, Japan, Filippijnen.
3b.
eigen antwoorden.
4.
18 kroketten
5.
tussen 2011 en 2012
6.
11%
Fotoquiz
het woord is: camping
20 2b.
Toverland, Drievliet, Plopsaland Coevorden, Julianatoren Bart Smit, Intertoys, Blokker,Toys2Play, Marskramer, Toys ‘R Us
Ad van Geloven
Mora
Royaan
Kwekkeboom
2a. 1.
Van Dobben
Financieel Nieuwsbegrip
Ik zit vol met gaten maar kan toch als geen ander water vasthouden. Wat ben ik?
Raadsels
een spons Zeg mijn naam en ik verdwijn. Wie ben ik? stilte Dit donkere ding gaat altijd met je mee. Soms zie je het, soms niet. De ene keer zie je het links van je, de ander keer rechts, dan voor je en dan weer achter je. Wat is dit mysterieuze ding? je eigen schaduw Welke letter van het alfabet kun je drinken? T (thee) Ik ben van jou, maar andere mensen gebruiken het meer dan jezelf. Wat ben ik? je naam Welke plant is dodelijk als je er te lang onder zit? een waterlelie
Antwoorden
