Ups & Downs. Vereniging voor manische en chronisch depressieve personen & betrokkenen NIEUWSBRIEF. Jaargang 16, nummer 2 mei - juni - juli 2010

Vereniging voor manische en chronisch depressieve personen & betrokkenen

Ups & Downs

NIEUWSBRIEF Jaargang 16, nummer 2 mei - juni - juli 2010

In dit nummer Wie is wie ...2 Eigen publicaties vooraf ...2 Voorhoofd: woord vooraf: Poëzie, Politiek en Psychiatrie ...3 Hoofdmoot: Boekbespreking “De Valstrik van het Geluk” door Russ Harris ...3 Rondje hoofd: Tika, ontroert en is moedig en groepsgedachten …7 Laat je lezen: gedichten en politiek ...8 De bestuurskamer vandaag: Psychiatrie en patiënten in het Europees Parlement …12 Psy wat?: Aankondiging van psycho-educatiesessies in Gent en Munsterbilzen ...13 A la carte: programma’s van onze zelfzorggroepen ...14

WIE IS WIE

Maatschappelijke zetel: Tenderstraat 14, 9000 Gent

Secretariaat:

Ups & Downs p/a Tenderstraat 14, 9000 Gent Telefonisch contact: - Rechtstreeks bij de regionale contactpersonen: je vindt de programma’s en de contactgegevens van de regionale zelfzorggroepen achteraan in dit tijdschrift. - Via Teleonthaal contactnummer 106 kan je ook doorverwezen worden naar de dichtstbijzijnde contactpersoon van Ups & Downs in jouw regio. E-mail: [email protected] Website: www.upsendowns.be Ups & Downs Discussieforum: http://groups.google.be/group/manisch-depressief

Nuttige websites :

www.psychiatrie.be; www.zelfhulp.be; www.hulporganisaties.be; www.vvgg.be; www.andersgewoon.be; www.similes.org

Werkten mee aan dit nummer:

Rebecca Müller, Pierre Belpaire, Joost De Nil (gedichten), Mieke N. (gedicht), Johan van de Put, Carice De Wildt (Boekbespreking TIKA, VMDB – Nederland). Met dank aan Ingrid Van Ankorven (redactie PLUSminus – VMDB – Vereniging voor Manisch-Depressieven en Betrokkenen - Nederland) voor het gebruik van teksten van het tijdschrift PLUSminus. Alle afbeeldingen in dit nummer zijn van de hand van Niels Vandamme: tekeningen en foto’s. Voor meer werk van Niels: http://oneiromancernjv.deviantart.com/gallery/#Drawings-andPaintings of via e-mail: [email protected].

Hoofdredacteur: Rebecca Müller Verantwoordelijk uitgever: Ups & Downs vzw Lid worden:

De jaarlijkse lidmaatschapsbijdrage is € 10 Te betalen door overschrijving op rekeningnummer: 428-0115961-79 op naam van: Ups & Downs vzw, p/a Tenderstraat 14, 9000 Gent De betaling van deze lidmaatschapsbijdrage levert volgende voordelen op: - je wordt lid van onze vereniging (meteen ook je gezin: partner en kinderen). - je ontvangt driemaandelijks, naast ons eigen tijdschrift Ups & Downs, ook Psyche, het tijdschrift van de Vlaamse Vereniging Geestelijke Gezondheid (VVGG). - je geniet van kortingen bij congressen, bijeenkomsten of groepsoverstijgende infoavonden met sprekers. Omwille van praktische redenen ontvang je het tijdschrift bij de eerstvolgende uitgave (je ontvangt dus zeker 4 exemplaren op jaarbasis). Je kunt ook erelid worden door overschrijving van 25 € op hetzelfde rekeningnummer (helaas kunnen wij hiervoor geen officiële fiscale attesten afleveren). 2

Ups & Downs vzw

EIGEN PUBLICATIES VOORAF Al de onderstaande brochures kunnen gratis verkregen worden mits betaling van portkosten. Bestellen kan via [email protected]. Je kan deze brochures ook opvragen bij de regionale contactpersonen in de plaatselijke zelfzorggroepen van Ups & Downs. Wanneer je per e-mail brochures bestelt, geef dan duidelijk je naam en adres door. Je krijgt dan de brochures toegestuurd samen met een brief waarop de portkosten van je bestelling zullen worden aangerekend. In deze brief vind je ook het rekeningnummer waarop je dat bedrag kan storten. Voor de bestelling van een groot aantal brochures op eenzelfde adres, bijvoorbeeld voor een professioneel of een school, stuur dan een gedetailleerde aanvraag naar [email protected]. We sturen jou dan een aangepaste offerte. “Bipolaire stoornis, praat erover”. Dit is een nieuwe brochure over de bipolaire stoornis of manisch-depressieve stoornis, samengesteld door dokter Daniel Souery van het Erasmusziekenhuis en dokter Sabine Wyckaert van de KU Leuven. Deze publicatie werd gesponsord door het Farmabedrijf Eli Lilly en vormt een goede weergave van de bipolaire stoornis in al haar facetten zowel voor professionelen, patiënten en hun omgeving, maar ook voor studenten aan universiteiten en hogescholen. “Ups & Downs Zelfzorggids voor patiënten en familieleden”. Dit handig boekje tracht de essentiële informatie over de manisch depressieve stoornis en de reactieve depressie te bundelen. Ups & Downs wil hiermee patiënten en familieleden ondersteunen bij het verwerkingsproces en het herstel. Een geïnformeerd patiënt kan zijn herstel immers beter opvolgen en een meer actieve rol spelen. Het bijwerken en actualiseren van dit boekje gebeurde dankzij een constructieve samenwerking met een aantal farmaceutische bedrijven en een groep onafhankelijke psychiaters. Het boekje telt 56 bladzijden en is opgevat in A5 formaat. “Ups en Downs”. De Ups & Downs patiëntenbundel telt 84 bladzijden en bundelt levensverhalen van patiënten, alsook gedichten en 18 prachtige kunstwerken van Marie-José De Schoolmeester, die zelf ook te kampen heeft met de manisch-depressieve stoornis. De bundel is in kleurendruk waardoor de kunstwerken helemaal tot hun recht komen.

VOORHOOFD

HOOFDMOOT

WOORD VOORAF

Boekbespreking

Poëzie, Politiek en Psychiatrie

“De Valstrik van het Geluk” door Rebecca Müller

Titel: “De Valstrik van het Geluk, hoe je kunt stoppen met worstelen en beginnen met leven” Auteur: Russ Harris Nederlandse vertaling van “The Happiness Trap” Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, 2009, ISBN 978 90 313 6085 7 Net als een leeuw die in een papieren kooi is gezet, zitten mensen het meest vast in de illusie van hun eigen geest. Korte inleiding We verlangen en streven allemaal naar gelukkig zijn. Maar zou het kunnen zijn dat bijna alles wat je dacht over het vinden van geluk niet klopt? En dat je zelfs op het verkeerde been wordt gezet? We worden in ons leven bepaald door de vele onbruikbare en onjuiste overtuigingen die we er op na houden over geluk. Ideeën die in brede kring worden geaccepteerd omdat ‘iedereen weet dat ze waar zijn.’ Deze overtuigingen lijken heel aannemelijk. Maar niets is minder waar!

“Gateway to the Sea, Niels Vandamme” Dit nummer van Ups & Downs is er één geworden vol van poëzie en literatuur. Er worden twee boekbesprekingen gegeven als hoofdmoot. Het ene boek is een atypisch zelfhulpboek en het andere is een egodocument van een jonge vrouw die geconfronteerd wordt met de bipolaire stoornis. Verder hebben we heel wat mooie gedichten van Joost en Mieke. Voor de eerste keer kunnen we ook genieten van de pennenvruchten van Niels, een getalenteerd jonge man die ik heb leren kennen op één van de groepsbijeenkomsten in Brugge. Hij is zeer creatief en intelligent en was bereid om zijn filosofisch gedicht “Tandwielen” in deze Ups & Downs te publiceren. Alle afbeeldingen in dit nummer: tekeningen en foto’s, zijn van zijn hand. Voor meer werk van Niels, neem een kijkje op zijn website: http://oneiromancernjv. deviantart.com/gallery/#Drawings-and-Paintings. Als tegengif tegen te veel literaire en visuele schoonheid heeft Johan ook nog een interview met onze minister van welzijn Jo Vandeurzen uit de Standaard geselecteerd. Hopelijk blijft deze Vlaamse minister nu eens de volle vijf jaar van zijn mandaat aan en kan er eindelijk werk worden gemaakt van een structureel beleid. In de rubriek “de bestuurskamer vandaag” lichten we een tipje van de sluier van het Europees Parlement. Zoals altijd sluiten we dit nummer af met de programma’s van alle Ups & Downs groepen, voorafgegaan door informatie over psycho-educatiesessies in verband met de bipolaire stoornis in Gent en Munsterbilzen. Veel literair genot toegewenst! Rebecca

De valstrik van het geluk is een zelfhulpboek dat de vaardigheden en de kennis aanreikt om de ‘val van het geluk’ te leren herkennen. En, belangrijker nog, om eruit te ontsnappen. Het is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoeken en de psychotherapeutische methode ACT (acceptatie en commitment therapie). De ACT-methode helpt een rijk en zinvol leven te leiden waarin men leert effectief om te gaan met tegenslagen die onvermijdelijk op je pad komen. ACT doet dit aan de hand van zes krachtige principes die iedereen in staat stellen een vaardigheid te ontwikkelen die het leven zal verrijken. ACT is een nieuwe therapievorm waarvan de basis “Acceptatie” is. Een probleem hebben is eigen aan de mens. Het is gewoon menselijk en wij lijden allemaal. ACT wil dat lijden zin geven, dragelijker maken, maar niet wegnemen omdat dit niet realistisch is. Geluk: voorspoed die je te beurt valt buiten je eigen toedoen. Vaak bedoelen we echter het volgende: een aangename toestand waarin iemand verkeert die al zijn wensen vervuld ziet worden. Mensen streven er altijd naar om Geluk vast te houden in zware rigide systemen. Dat werkt niet omdat Geluk niet stand houdt als er niet op een lichte manier mee wordt omgegaan. ACT is niet zoals de gebruikelijke technieken om gelukkig te worden. Met ACT gaan mensen minder vechten tegen gevoelens en gedachten. Door ACT wordt vermijdingsgedrag ondermijnd en via Mindfulness oefeningen is het de bedoeling om meer voeling krijgen met het hier en nu. Over de auteur Russ Harris is arts en psychotherapeut en gespecialiseerd in het omgaan met stress. Hij beschrijft hoe eenvoudige oefeningen kunnen helpen bij het veranderen van het denken, voelen, doen en laten, waardoor men gemakkelijker leert om te gaan met tegenslagen. Verder geeft hij verschillende bedrijfstrainingen over psychologische flexibiliteit. Deze programma’s zijn zeer effectief in het verminderen Ups & Downs vzw

3

van stress op de werkplek, het verhogen van de vitaliteit, het verbeteren van prestaties en het versterken van leiderschap. Dit boek is dus gericht op iedereen die iets in zijn leven wil veranderen en verbeteren. Dit boek helpt je om beter om te gaan met de vervelende en negatieve gedachten waarmee wij als mensen dagelijks worden geconfronteerd.

Uitgebreide bespreking volgens de structuur van het boek Inleiding:

Is Geluk normaal ? De evolutie heeft ons brein zo gevormd dat lijden op onze harde schijf geschreven staat. We vergelijken onszelf constant met anderen. We evalueren en bekritiseren elkaar de hele tijd door. We richten onze aandacht op wat we niet hebben en worden snel ontevreden. We maken ons zorgen om allerlei angstwekkende scenario’s die nooit zullen uitkomen. De verklaring is de volgende: het brein van onze voorouders – jagers/verzamelaars uit de oertijd - was gefocust op overleven. Overleven betekende “het herkennen van gevaren”. De steun van de clan was essentieel om te overleven. We moesten snel herkennen wie onze vriend was en wie onze vijand. Daardoor vergeleken wij onszelf steeds met de andere clanleden. We wilden aanvaard worden en aardig gevonden worden door anderen. Nu doen we dat nog altijd, maar de wereld is veranderd. We kunnen ons vergelijken met een massa onbekenden via de moderne media. Uiteraard voldoen we dan helemaal niet meer. Dus: geen wonder dat wij er moeite mee hebben om gelukkig te zijn. Wat is Geluk precies ? Volgens de Tibetaanse Dalai Lama is het doel van het leven op zoek te gaan naar Geluk. Geluk is niet hetzelfde als geluksgevoelens. Deze gevoelens van plezier, blijheid en bevrediging zijn niet blijvend. Geluk betekent eigenlijk een zinvol en rijk leven dat ten volle wordt geleefd. Diep besef dat we ons leven op een goede manier leiden. In dit soort van leven komen ook verdriet en lijden voor. Dit soort ven Geluk omvat de hele scala van de menselijke gevoelens.

DEEL 1: Hoe je zelf de valkuil van het geluk graaft

Sprookjes Over geluk en gelukkig zijn doen deze 4 mythes de ronde die de blauwdruk vormen voor de valkuil van het geluk. Zij maken dat we terecht komen in een strijd die we nooit kunnen winnen. Namelijk de strijd tegen onze eigen menselijke natuur. Het is deze strijd die de valkuil van het Geluk alsmaar dieper maakt. 1. Geluk is voor alle mensen de natuurlijke staat van zijn De statistieken vertellen een heel ander verhaal dan dit sprookje. Eén op de tien volwassenen doet één keer in zijn leven een zelfmoordpoging en één op de vijf maakt een depressie mee. Eigenlijk is Geluk dus best zeldzaam, maar heel veel mensen lopen rond met het idee dat iedereen gelukkig is behalve zijzelf. En dit leidt natuurlijk tot meer ongeluk. 2. Als je niet gelukkig bent, is er iets mis met je In het westen wordt niet aanvaard dat je je psychisch niet goed voelt. Het gevolg is dat we telkens wanneer we pijnlijke gedachten of gevoelens ervaren, onszelf 4

Ups & Downs vzw

gaan bekritiseren. Het is echter onvermijdelijk dat de denkprocessen van de menselijke geest leiden tot psychologisch leed. Met ACT kan je leren om effectiever met je geest om te gaan en je daardoor beter te voelen. 3. Om een beter leven te creëren, moeten we af van negatieve gevoelens Dit is ook een niet haalbare gedachte. Dingen waar we de meeste waarde aan hechten in ons leven brengen een hele scala aan gevoelens met zich mee, die aangenaam of onaangenaam kunnen zijn en dus zijn ook negatieve gevoelens in realiteit helemaal niet uit ons leven te bannen. 4. Eigenlijk moet je controle hebben over wat je denkt en voelt Het is een feit dat we veel minder controle hebben over onze gedachten en gevoelens dan we zouden willen. Hoe vaak heb je al niet geprobeerd om positiever te denken over een bepaalde situatie. En toch komen de negatieve gedachten terug. Vicieuze cirkel Vaak doen we pogingen om van onplezierige gevoelens af te komen, ze te vermijden of eraan te ontsnappen. Deze controlestrategieën mislukken echter dikwijls. Het zijn vechtstrategieën en vluchtstrategieën. De valkuil van het Geluk wordt opgebouwd met inefficiënte controlestrategieën. Om ons gelukkig te voelen, proberen we om controle te houden over onze gevoelens. Dit kost veel tijd en energie en is op lange termijn niet effectief. Doordat de gevoelens en gedachten waarvan we af trachten te geraken steeds terugkomen – dat is normaal voor een mens – gaan we ons dom en zwak voelen. Veel strategieën om slechte gevoelens op korte termijn te verhinderen, hebben op langere termijn een erg negatieve invloed op onze levenskwaliteit.

DEEL 2: Je innerlijke wereld transformeren

De zes kernprincipes van ACT: Deze 6 principes gaan je helpen om meer psychologische flexibiliteit op te bouwen. Hierdoor kan je beter omgaan met pijnlijke gedachten en gevoelens. 1. DEFUSIE Dit betekent dat je niet meegaat met je gevoelens en gedachten. Als je negatieve gedachten hebt over je eigen capaciteiten in een stressvolle situatie, dan leer je via de techniek van defusie om niet met deze gedachten mee te gaan. Als je deze gedachten meteen voor waar aanneemt en ze je gaan hinderen in je functioneren, dan ga je ermee fuseren, ermee samensmelten. Via defusie leer je om deze gedachten te herkennen voor wat ze zijn: enkel gedachten, geen waarheden. Je gaat erkennen dat ze niet waar zijn, dat het enkel gedachten zijn, woorden in je geest. Hier geeft Harris een oefening: Je moet je gedachten zien als voorbijrijdende auto’s die langs je raam passeren. Je neemt ze waar, maar je gaat er niet op in. Je concentreert je op de taak die je moet uitvoeren op dat moment en je gaat niet mee met die negatieve gedachten die je onzeker maken, zoals “ik kan dit niet”, “het zal mislukken”, “ik ben niet goed genoeg”. 2. EXPANSIE Via expansie ga je ruimte maken voor onplezierige gevoelens en gedachten in plaats van deze te vermijden of weg te drukken. Je gaat deze gevoelens en gedachten toelaten en waarnemen dat ze er zijn. Hierdoor hebben ze veel minder

vat op je. Een oefening is bijvoorbeeld om “je hoofd te bedanken”: stel dat je in een situatie bent waar je iets voor de eerste keer moet doen. Je bent bang en nerveus en er flitsen allerlei negatieve gedachten door je hoofd: “ik kan dit niet”, “het zal mislukken”, “ik zal me belachelijk maken” enz. Vaak zijn het gedachten die je al vaak hebt gehad in soortgelijke situaties. Je moet dan gewoon registreren dat je die gedachten en gevoelens hebt en ze ruimte geven. Je gaat er niet in mee en je gaat er niet naar handelen. Je moet gewoon registreren dat ze er zijn. Dit kan je doen door tegen jezelf in gedachten te zeggen: “Bedankt hoofd!” of “Daar is het ‘ik ben niet goed genoeg verhaal’ weer”. Maar je laat je er niet door meeslepen. Het zijn maar negatieve gedachten en gevoelens. Als je hen laat zijn, dan hebben ze minder vat op je en kan je je concentreren op wat in deze situatie echt belangrijk is. 3. CONTACT Hier moet je trachten om volledig contact te maken met het hier en nu. Vaak zijn wij mensen constant bezig met onze toekomst en ons verleden. Onze geest produceert dagelijks een massa aan gedachten, scenario’s en plannen over morgen. Ook blijven we dikwijls in gedachten vasthangen aan negatieve zaken uit ons verleden. In dergelijke situaties kan je proberen om niet mee te gaan met de gedachtestroom, maar je te concentreren op het hier en nu. Hier geeft Harris een aantal oefeningen uit Mindfulness om je bewust te worden van het huidige moment en om te stoppen met je zorgen te maken over de toekomst en het verleden. 4. OBSERVERENDE ZELF Dit is een standpunt van waaruit je je eigen gevoelens en gedachten kan observeren. Het is een soort “puur bewustzijn”. Je gevoelens en gedachten komen en gaan als het weer. Het weer speelt zich af in het luchtruim. Het oberverende zelf kan je vergelijken met dat luchtruim. Het is altijd aanwezig en het is niet voor verandering vatbaar en het is onbeschadigbaar. Het observerende zelf is niet goed of slecht en het beoordeelt niet, het merkt gewoon op. In het boek komen verschillende Mindfulness oefeningen voor om dit observerende zelf te ervaren. In sommige situaties waar je helemaal in opgaat, kan je momenten tegenkomen waarin je voeling krijgt met dat observerende zelf: als je helemaal opgaat in een activiteit en alle gevoel voor tijd en ruimte verliest en plots beseft dat het al zo laat is. Op dat moment sla je jezelf even gade en neem je afstand, dan vang je een glimp op van dat oberverende zelf. 5. WAARDEN De uiteindelijke bedoeling van ACT is dat je contact maakt met je waarden. Dat je erachter komt wat echt belangrijk is voor jou en hoe je je leven kan inrichten in overeenstemming met deze waarden. Het echte Geluk ligt namelijk in een rijk leven dat geleefd wordt in overeenstemming met je innerlijke waarden. Dat leven omvat naast gelukkige gevoelens ook verdriet en pijn, eigen aan elke mens. Deze waarden geven richting aan je leven en motiveren je tot de juiste acties. 6. TOEGEWIJDE ACTIE Dit zijn acties die gestuurd en gemotiveerd worden door je waarden. Deze acties zijn erop gericht om een rijk en zinvol leven voor jezelf uit te bouwen. Het zijn toegewijde acties omdat je deze moet blijven herhalen, hoe vaak je ook faalt of ban het juiste spoor afgeraakt.

De fantastische verhalenverteller In dit hoofdstuk gaat Russ Harris in op onze gedachten. Alles wat we ervaren, voelen, denken, observeren en ons voorstellen, zetten we om in gedachten. De gedachten in ons hoofd zijn ook woorden. Als we aan iets denken, maken we er mentale plaatsjes van en dat worden beelden. Onze sensaties worden lichamelijke gewaarwordingen. Onze gedachten zijn eigenlijk niets anders dan verhalen over onszelf, over ons leven over wie we zouden willen zijn. Onze menselijke geest is een fantastische verhalenverteller. Deze verhalen zijn soms waar, maar kunnen ook onwaar zijn. De meeste gedachten die we hebben, zijn noch waar, noch onwaar. Ze zijn gewoon verhalen over hoe wij tegen het leven aankijken. Via de ACT techniek leren we om na te gaan of deze gedachten, deze verhalen bruikbaar zijn of onbruikbaar. Als we met onze gedachten samensmelten, beschouwen we deze als waar en gaan er ook naar handelen. De bedoeling van ACT is dat wij er ons van bewust worden dat bepaalde gedachten niet waar zijn, dat het enkel woorden zijn en verhalen die onze geest heeft geproduceerd in een welbepaalde situatie. Als we denken “ik ga dit niet kunnen” dan hoeft dat niet uit te komen. Het is maar een gedachte over onszelf in deze situatie. Via ACT kunnen we dan afstand nemen van deze gedachte door te zeggen “ik heb de gedachte dat ik dit niet ga kunnen”. We gaan dus afstand nemen van die negatieve kijk en gaan ons afvragen of deze gedachte op dit moment bruikbaar is of niet. Als deze gedachte ons enkel onzeker maakt en ons niet vooruit helpt, moeten we deze negeren via de defusie techniek. Via defusie maken we onze ervan bewust dat die negatieve gedachten niets meer zijn dan woorden, klanken en verhalen. Onze gedachten kunnen waar of onwaar zijn. We moeten ze dus niet steeds geloven. Onze gedachten kunnen belangrijk of onbelangrijk zijn en we moeten er enkel mee aan de slag als ze bruikbaar zijn. Gedachten geven geen opdrachten en we moeten ze niet altijd gehoorzamen. Gedachten kunnen wijsheid bevatten of niet. Gedachten zijn nooit bedreigend. Onze geest is dol op verhalen vertellen: verhalen over onszelf, over onze toekomst, over ons verleden. Dat is normaal en eigen aan de menselijke geest. Helaas zijn deze verhalen vaak negatief. Dit door onze neiging uit de oertijd om ons constant te vergelijken met anderen. Vaak zijn onze gedachten bezig met onszelf af te breken en onzeker te maken. Het is alsof er de hele dag “Radio Kommer en Kwel” aanstaat met negatieve berichten over jezelf: “ik ben niet goed genoeg”, “ik ben niet mooi, slim of slank genoeg”, “ik kan het niet”, “ik heb een rotleven” enz. In de meeste zelfhulpboeken wordt geadviseerd om deze negatieve verhalen te vervangen door positieve. Vaak lukt dit enkel met tijdelijk succes. Na verloop van tijd komen de negatieve verhalen weer terug. Via ACT gaan we echter leren om deze verhalen te accepteren, maar ook te herkennen en er niet in mee te gaan. We mogen niet steeds op deze gedachten en verhalen ingaan alsof ze de waarheid zijn. We mogen ze niet al onze aandacht geven. Op die manier nemen we er afstand van en kunnen we er beter mee omgaan. De “Radio Kommer en Kwel” kunnen we nooit afzetten maar we kunnen hem wel stiller laten spelen op de achtergrond en onze aandacht richten op de zaken die we in het hier en nu moeten aanpakken. Het doel van deze techniek is niet om voorgoed van dit soort van gedachten af te komen omdat dit gewoon onmogelijk is. Het is wel de bedoeling dat je beter leert omUps & Downs vzw

5





gaan met deze negatieve gedachten. Een bijproduct van dit proces kan een vermindering van onplezierige gedachten betekenen. Het hoofddoel is echter de acceptatie van deze gedachten. Acceptatie betekent dat “je neemt wat er aangeboden wordt”. Het betekent niet dat je opgeeft of dat je je bij alles moet neerleggen. Het wil zeggen dat je je volledig openstelt voor de realiteit zoals die op dit moment is.

bepaalde koers te kiezen voor je leven in overeenstemming met je waarden en gebaseerd op toegewijde actie. De vechtstandschakelaar Hoe meer we worstelen met moeilijke gevoelens, hoe meer last we ervan hebben. Als we vechten tegen een emotie als angst, worden we boos op onszelf over het feit dat we angstig zijn. Hierdoor veroorzaken we zelf dus nog meer negatieve emoties. Dit gebeurt als de vechtstandschakelaar aanstaat. Als we die schakelaar uitzetten, laten we toe dat onze emoties vrij stromen. Dan verspillen we geen energie aan het gevecht tegen die emoties. Wij oordelen heel vaak of onze emoties goed of slecht zijn op basis van onze opvoeding. We moeten deze oordelen loslaten en het enige criterium moet zijn of deze emoties of gedachten bruikbaar zijn. Door expansie gaan we ons openstellen voor onze gevoelens en geven we ruimte aan deze gevoelens. Hierdoor neemt de druk af en is er minder spanning. We krijgen dan de vrijheid om tijd en energie te investeren in waardevolle actie.

DEEL 3: een leven opbouwen dat de moeite waard is

“Edge of Twilight, Niels Vandamme” De demonen op de boot Hier geeft de auteur een prachtige metafoor voor het menselijk leven. Hij vergelijkt je ik, je leven en je persoonlijkheid met een boot dat op de zee drijft. Jij bestuurt dit schip en momenteel dobber je doelloos op zee. Je gaat nergens naartoe omdat je een pact hebt gesloten met een horde gemene demonen die onder het dek van je schip schuilen. Zij blijven weg als jij doelloos blijft ronddobberen. Van zodra je koers zet naar de kust, komen de demonen op het dek. Ze brullen en schreeuwen en bedreigen je. Ze zeggen dat je gaat falen, dat je te bang en te stom bent om te slagen, enz. Als je toegeeft, gaan ze weer weg en blijf je doelloos op zee ronddobberen. Je kan echter wel je koers aanhouden als je beseft dat deze demonen je helemaal niet kunnen kwetsen. Dus: hijs de zeilen en zet koers naar de kust. Laat de demonen maar schreeuwen en tieren om je heen. Bijt op je tanden en weersta hun bedreigingen en je zal zien dat er niets kan gebeuren. Deze demonen zijn je gedachten, gevoelens , herinneringen, drijfveren en sensaties. ACT leert je de trucjes om deze demonen te doorzien en ze te herkennen voor wat ze zijn: enkel woorden, gedachten en emoties die je geen kwaad kunnen berokkenen en je dus ook niet mogen verhinderen om een wel6

Ups & Downs vzw

Volg je hart Het doel van de ACT (Acceptance Commitement Therapy) therapie wordt ook uitgedrukt in het letterwoord van de afkorting ervan. Het woord “act” in het Engels betekent immers handelen. De A staat voor Accepteren (Acceptance): het accepteren van je gevoelens en gedachten en het aanwezig zijn in het hier en nu. De C staat voor Contact maken met het hier en nu. De T staat voor Toegewijd werken aan effectieve actie. De bedoeling is dat je de technieken en de houding van ACT toepast op je leven zodat je actie kan ondernemen in het hier en nu om een zinvol leven op te bouwen. Dit leven is immers het enige dat we hebben. Door onze zorgen om de toekomst en het verleden zijn we vaak niet bezig met het huidige moment, met het nu waarin ons leven zich afspeelt. Dit is spijtig, want als je maar half aanwezig bent in het nu loop je dingen mis. Het uiteindelijke doel van deze therapie is dat je een waardevol leven gaat uitbouwen in overeenstemming met je waarden. Je waarden zijn diep gekoesterde wensen: wat voor iemand je wil zijn, waar je voor staat, hoe je met de wereld om je heen wil omgaan. Deze waarden zijn leidende principes die ons in ons leven houvast geven en ons motiveren. Waarden zijn geen doelen. Een waarde is een richting die je wil uitgaan en het is eerder een proces dat nooit af is. Een doel is een gewenste uitkomst die kan worden bereikt. Vergelijk het met een trektocht door een weids landschap. Je stelt je tijdens je tocht een doel om een welbepaalde rivier te bereiken, maar je kan steeds verder in de gekozen richting stappen. Je waarde is de richting van je reis, bijvoorbeeld het westen, terwijl het doen de rivier is die je wil bereiken. Het leven is vaak moeilijk en vereist inzet en hard werken, maar als we contact maken met onze waarden, krijgen we het gevoel dat dit de moeite waard is. De reis van duizend mijl De zoektocht naar je waarden en het uitbouwen van een leven in overeenstemming ermee, is een lange reis. Je mag niet te veel veranderingen in één keer doorvoeren in je leven. Je moet je ook zinvolle doelen stellen die haalbaar zijn.



RONDJE HOOFD

Bijvoorbeeld door je een aantal onmiddellijke kleine doelen te stellen die gemakkelijk te verwezenlijken zijn. Je moet je doel ook haalbaar en concreet formuleren. Want “een reis van duizend mijl, begint met de eerste stap” (citaat van Lao Tse). Daarna moet je ook verder vooruit denken en een aantal middellange en lange termijndoelen stellen. Let echter op dat je jezelf geen dodemansdoelen stelt. Dat zijn doelen die niet uitvoerbaar zijn omdat een overledene die beter kan uitvoeren dan jezelf. Een dodemansdoel is bijvoorbeeld het voornemen om nooit meer een stuk chocolade te eten. We leven in een wereld vol prachtige dingen, maar jammer genoeg merken we die niet altijd op omdat we te weinig in contact staan met het hier en nu. Er zit een diepe waarheid in het gezegde dat “het leven het meeste geeft aan hen die het meeste maken van wat het leven hen geeft”. Het is ook van belang om bereidheid tot verandering toe te laten. Door die bereidheid ga je ja zeggen tegen uitdagingen en veranderingen die op je weg komen waardoor je leven gaat groeien. Als je tegen dit alles steeds nee zegt, gaat je leven stagneren en dobbert je boot doelloos op zee. Beide opties, zowel de ja of de nee, brengen negatieve gevoelens en gedachten met zich mee. Maar als je vaak ja zegt tegen ervaringen en uitdagingen, put je daaruit de kracht om het volgende obstakel aan te pakken. De auteur eindigt met een bemoedigend citaat van de Amerikaanse klassieke auteur Mark Twain: “ Over 20 jaar ben je meer teleurgesteld over de dingen die je niet hebt gedaan, dan over de dingen die je wel hebt gedaan. Dus gooi de trossen los. Zeil weg uit de veilige haven. Ga op onderzoek uit! Droom! Ontdek!”

TIKA – Ontroert en is moedig

Door Carice De Wildt, VMDB – Nederland Alette van Bentum schreef onlangs haar eerste boek ‘Tika’. Zij studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde. Ze werkt bij PLUSminus, het kwartaalblad van de Vereniging voor Manisch Depressieven en Betrokkenen. De roman Tika is gebaseerd op haar eigen ervaringen. “Wie schrijft er nu een boek over zichzelf?”, vroeg Alette van Bentum zich af. Zij deed het en wie het allemaal nog meer deed is op dit moment niet belangrijk. Het gaat over Tika. Tika lijkt een gewone puber met de ups en downs die bij de leeftijd horen. Als haar stemmingswisselingen heftiger worden, verandert zij van een uitgeputte, depressieve jonge meid in een impulsief en ondernemend feestbeest. Ze heeft het idee dat de wereld van haar is en zo besluit ze op een dag naar Spanje te liften. De voorkant van het boek maakt de lezer al nieuwsgierig en bezorgd. Een vrolijke jonge meid die langs de snelweg haar duim opsteekt. De angst van elke ouder. Wat bezielt een meisje om in haar eentje te gaan liften? Maar Tika is niet bang. Ze stapt gewoon bij iedereen in. Als Tika op een gegeven moment in Torremolinos staat en opgepakt wordt vanwege winkeldiefstal, komt ze in de gevangenis terecht. Van de bewakers hoort Tika steeds dat ze ‘mānana’ naar huis zal vliegen. Tika vindt het best, ze is het inmiddels zat in Spanje. Tika gaat over manische depressiviteit. Over vallen en opstaan. Alette van Bentum kijkt kritisch en met humor op haar ervaringen terug. Met haar vlotte schrijfstijl vertelt ze over haar pieken en dalen. Over falende hulpverlening, het vertrouwen kwijtraken en ook weer terugkrijgen. Over psychoses, haar diagnose en het contact met haar familie. Als Alette van Bentum tijdens haar boekpresentatie het eerste exemplaar aan haar moeder overhandigt, ben ik al tot tranen toe ontroerd. Alette van Bentum heeft een filmpje (http://www.youtube. com/watch?v=AgSssIpSF4o) gemaakt van Tika, speciaal voor al die mensen met een bipolaire stoornis die zich vanwege de medicijnen niet kunnen concentreren op een boek. Maar als u deze recensie kunt lezen, denk ik dat u het boek ook in één ruk uit kunt lezen. Bestellen kan via de uitgeverij: www.tobivroegh.nl en ook via de VMDB: Vereniging voor Manisch Depressieven en Betrokkenen, Kaap Hoorndreef 56-C, 3563 AV Utrecht, tel: 030-2803030 (elke werkdag van 10:00 – 14:00 uur), e-mail: [email protected] Meer informatie over de schrijfster vind je op: www.alettevanbentum.nl

“Between Sky and Earth, Niels Vandamme” Ups & Downs vzw

7



LAAT JE LEZEN

Functioneren in groep : niet altijd eenvoudig

INZENDINGEN VAN ONZE LEZERS

Door Pierre Belpaire

Ieder mens is verschillend. Van aard, van geloof, van seksuele geaardheid en vooral van karakter. Vandaar dat sommige mensen het soms moeilijk hebben om met anderen te communiceren en te functioneren. Dit kunnen we opmerken op de werkvloer en in ons geval in de schoot van de vereniging. Andere mensen wensen dan weer stilte om zich heen. Iedereen kan zeggen dat dit moet gerespecteerd worden en dat is zeker waar. Maar wat als er een conflictueuze situatie ontstaat in een vereniging door het gedrag van een persoon. Dan wordt het soms moeilijk om een conflict op te lossen en moet men overgaan tot extreme handelingen zoals het uitsluiten van een persoon uit het groepsgebeuren. In onze vereniging en meer bepaald in onze zelfzorggroepen hebben we veelal te maken met mensen die nog aan stabiliteit missen of die door één of andere oorzaak zeer ontredderd zijn. Dat moet noodzakelijkerwijze gerespecteerd worden. In iedere groep echter bestaat een vorm van hiërarchie, een bestuur heten we dat. Sommige mensen kunnen met dat gegeven zeer moeilijk overweg omdat ze zelf een dergelijke functie zouden willen bekleden, hetgeen - het dient gezegd en geschreven - geen makkelijke opgave is. Daardoor kan er een serieuze discussie of zelfs uitlopende ruzie ontstaan waarbij sommige mensen zwaar worden getroffen en zelfs gekwetst worden tot in het diepste van zichzelf. Bijgevolg is het begrip voor de andere in onze groepen van kapitaal belang. Een belangrijk punt is om bij een conflict van belang tussen de groepsleden onderling of tussen een groepslid en de voorzitter dit conflict op een vreedzame manier op te kunnen lossen. We mogen zo’n conflict niet uit de hand laten lopen. Dan kan alleen schade toebrengen aan het groepsgebeuren zelf. Wij zijn allemaal spijtig genoeg mensen die getroffen zijn door de manisch depressieve stoornis. Een lastige aandoening. Iedereen kan wel eens een minder moment hebben. Sommigen onder ons vinden, zelfs ziek, nog de weg naar de groep. Dit omdat de mensen er begrip en steun krijgen van anderen. Het respect voor de andere is van kapitaal belang in de vereniging en in de zelfzorggroepen. Een ander, en misschien het belangrijkste punt, is de discretie. Wij hebben in de groepen allemaal de plicht de vertrouwelijkheid te respecteren. Het is, duidelijker uitgelegd, de bedoeling dat de groepsleden niet overal gaan vertellen wat in de groep is verteld. Dat ligt voor de hand maar is vaak niet eenvoudig. Dat duidt weer eens op het feit dat mensen in een groep het niet altijd goed met elkaar kunnen vinden. In al de jaren die ik mocht meemaken in de groep van Brugge waren er niet alleen fijne momenten, maar ook wel leerrijke momenten. Ik leerde daar de schroom die ik had over mijn ziekte neer te leggen en ook het rouwproces dat ik hoe dan ook moest meemaken naast mij neer te leggen zodat ik nu beter met mijn ziekte kan omgaan. Laten we van het maandelijkse groepsgebeuren een moment van echt samenzijn maken, elk met onze eigenheid. “Saudade Desesperante, Niels Vandamme” 8

Ups & Downs vzw

Zoals altijd zijn jullie inzendingen nog steeds van harte welkom op de redactie. Via e-mail op te sturen naar: [email protected] of per post naar: Ups & Downs vzw, p/a Tenderstraat 14, 9000 Gent.

KOPJE ONDER Door de wind en de regen kwam ik naar je toe Jammerlijk ben ik niet perfect, ik zou het ook niet willen. Ik ben een mens van vlees en bloed, met gedachten. Vreugde en pijn in mijn hart; het spijt me, als ik niet ben zoals je verwachtte; Ik kan hier niets aan doen. Steeds bereid, nooit met spijt; aan het strand en de waterkant, bloemen op het strand. Niet te plukken met de hand; in elk weer staan ze daar , overspoeld en met gevaar. Ze bloeien er dag en nacht, tot het einde van hun kracht. Op het einde van hun tijd, mooi sierlijk en in pracht; Valt voor hen nu de nacht; Gestreden voor een mooier strand en toch met alles terug in zee beland. Zo vergaat het ook de mens een keer. En al zien we hem nooit meer. de bloemen meegenomen je kan van het mooie nu blijven dromen Joost De Nil

“Deep within Things, Niels Vandamme”

ZIEK ZIJN

ZIN ?

Ik zit ziek achter mijn raam, kijk naar buiten, het heeft geen naam vogels komen terug, zingen hun lied.

Ik hoef jou niet te vertellen, Welke weg we moeten gaan Ik vecht met jou, voor jou, Als jij ook vecht voor mij.

Hun gezang vergeet ik niet, net als vroeger steeds opnieuw en opnieuw niet oud , maar steeds nieuw. Zo vergaat het de mens steeds weer opnieuw van de winter naar de seizoenen van de winter naar de zomer bloemen met ijs en zon.  Van jong en oud het hoort er allemaal bij. Gezond en ziek, je partner, je kind. Blij en boos, net als een roos met stengel, doornen en bloem. Steeds anders in een ander seizoen. Donker en licht, niets verplicht, starende naar elkaar, maar wetende, je bent steeds daar. Daarom wil ik jullie danken, voor het te laat is. Aan allen en iedereen, die met elkaar begaan is. Want ziek zijn, is een tijd van denken en wetende wat je iemand kan schenken en die vreemde daar veraf, weet ook wat ziek zijn is geen woord is een gemis.

Heeft het zin? Te leven, voor een nieuw begin. Als oordelen, gissingen, Massa’s pillen en donkere dagen, Blijven doorgaan en het leven moeilijk maken? Zeg dan ja … ik wil. Doe dan ja … je eigen zin! Alléén, is het zwaar om dragen. in groep, te samen, Wordt het ooit zeer zeker, een welbehagen. 2010, beste lotgenoten, partners, Vrienden en alle betrokkenen, Laten WIJ ons, Met en voor en door elkaar, Van onze eigenste natuur-rijke Kant zien. Mieke N. (Ups & Downs Leuven)

Maar respect voor iedereen, is nooit gemeen. Dus het ziek zijn achter het raam, is een eigen wereld, geen andere manier maakt van denken, geen plezier. Joost De Nil Ups & Downs vzw

9

TANDWIELEN De klok tikt, jij knikt mee. De klok spreekt, je zegt het na: tik tak tik; Het betekent niets, het is gewoon een tic, Een mantra van de vergetelheid, Onze grootste waanzin, Tijd. Dag na dag blijf je turen Naar de mars der uren; Je volgt de wijzers gedwee, En draait eindeloos met hen mee. Hoopvol blijf je staren, staren… Nog steeds geen zin te ontwaren; Je blijft maar wachten en wachten, In deze wachtrij van je gedachten. Je blijft recht voor je uitkijken Steeds die slinger ontwijken, Want moordend slaat hij heen en weer, Een beweging die ons bezweert. Steeds op de vlucht voor de tijd, Wijl alles rondom ons verslijt, Kruipt langzaam het einde nabij. Doch razen we ons leven voorbij. We zien aan hoe elke seconde wegtikt; Zijn jullie gewoon allemaal getikt? We bewegen als slingers heen en weer, Bewogen als door een stalen veer; We kregen een slag van de slinger, En verloren onze zinnen immer We volgen de slinger nog steeds heen en weer, Ons ziekelijk zelfgehypnotiseer. Kniel neer voor het altaar van de klok, Van de tijd, jullie oppergod. Want de tijd ziet je overal, Uit een groot wit oog zonder pupil. Eerst kwam het kruis, dan de klok, Een kosteloos gif, slok na slok. Niets verdoofde ooit zo vlug, Als de roes van deze ergste drug: Een oorverdovende verdoving, Een gearrangeerde verloving, Een contract dat ons ketent, Een ingreep die ons tekent, Een uitlening van een heel leven, Die niemand ooit terug kan geven. Onschuldig staat de klok te wachten, Maar met één blik controleert ze al je gedachten. Was ooit een wapen gebouwd zo destructief, Als dit moordwapen, deze tijdsdief? De klok slaat en slaat en slaat jullie kapot, Je laat jezelf slechts over aan je lot; Maar kon je jezelf nog meer verlagen? Is het helemaal in jullie hoofd geslagen? Op elke klok is het nu vijf voor twaalf, En je wilt hem maar niet horen luiden, Want als de dag zich afmaakt — 10

Ups & Downs vzw

Zal ze jullie allemaal afmaken, Want de tijd slaat je overal gade; En de tijd, jullie god, kent geen genade. De tijd blijft dringen en aandringen En nooit wil het bedrog tot ons doordringen; Nog een seconde, nog een seconde en nog één, Sijpelt keer op keer dwars door ons leven heen. Nog een jaar, en misschien nog eens tien, Daarna mag je gaan — heel misschien. Niemand ontsnapt aan dit tikkerspel; Niemand ontsnapt uit deze tijdshel; Ren voor je leven, of je wordt aangetikt! Sta niet stil, of je wordt door het heden verstikt! Steeds willen we dichter bij die top; Maar groeien we ooit in ons leven op? Of groeien we enkel naar beneden, Daar al ons heden verandert in verleden? Als kleuters rennen we in het rond, En steeds opnieuw rond en rond De cirkels van onze klokschijven; Want hier kunnen we niet blijven, Overal dan hier, overal dan dit moment, Eender waar elders dan waar je nu bent. Steeds blijven we rennen als bezeten, Want de wijzers komen ons achterna gezeten, Als zwaarden die ons zouden halveren, En in steeds kleinere stukken zouden delen. Nog steeds volgen we de herder Steeds maar verder, steeds maar verder, Maar als vee worden we weggebracht Zonder ons weten naar onze eigen slacht. Gevangen in een kooi van roosters, Met enkel gedachten aan morgen als troosters, Is ons hele leven in stukken gesneden, Verpakt als vlees, lang overleden. Schakelen we eindelijk uit het licht, Overleven we dan het aangezicht, Van onze eigen onwetendheid, Van dit monster: de tijd? De pijn is niet te verdragen: Onze laatste seconde heeft geslagen. Als een hamer op een aambeeld. Verdragen we ooit het aanbeeld, Als de tijd z’n gezicht vertoont? Luistert hij naar ons geklaag, Beantwoordt hij eindelijk onze vraag, Wanneer, wanneer worden we eindelijk beloond? Meester, je had het ons beloofd, En we hebben altijd in je geloofd; We hebben je ons hele leven vereerd; Waren we daarin dan verkeerd? De tijd breekt aan en de oogst begint, Een enkeling die te laat nog bezint. De oogst van het veld zijn slechts wij, Rij na rij planten, zij aan zij. Eén voor één vallen we onder de zeis,

Keer op keer voldoen we aan hun eis, Doch helemaal nergens gaat de oogst heen, Dan naar een enkele man, gemaakt van been. Door tandwielen fijngemalen tot poeder, Worden we verwerkt tot meer machine-voeder, Aldus komen we tot de zin van ons leven, Om hem aan de dood over te geven. We verkochten al wat we bezaten, Om ons leven aan anderen te laten. We verkochten onze gevoelens helemaal In ruil voor een geest gemaakt van staal. Tijd is al wat we nog zijn, Ons leven nu niet meer dan een lijn. Zijn we alles dan vergeten? Hoe konden we niet weten, Dat tijd helemaal niet bestaat? Dat “verleden” helemaal niets beslaat? Als tijd nog alles is in ons hele bestaan, Bestaan wij dan nog behalve in naam? Neen, luidt het twaalf keer, En de klok gaat als razend tekeer. Al wat we hebben, wordt vermoord; Doch blijft onze vraag onbeantwoord. Ons hele leven stort in onder z’n eigen druk; Nooit vonden we de oplossing op ons vraagstuk: Waarom zijn we hier, Waarom! Eindelijk is onze tijd toch om: De twaalfde keer weerklinkt het geluid, Duisternis valt, het licht gaat uit, Het middernachtuur is aangebroken: Eindelijk ontwaken onze spoken. Droom zacht. Niels Vandamme Voor meer werk van Niels, neem een kijkje op zijn website: http://dementorn.xanga.com/weblog Achtergrondfoto: “Mountains behind Trees, Niels Vandamme”

BESTE HULPVERLENERS...

Jullie worden vriendelijk verzocht om dit tijdschrift ter beschikking te leggen voor de patiënten, die te maken hebben met de bipolaire stoornis of unipolaire depressie. Dit kan als aanvulling dienen op de door u gevoerde therapie en is tevens een waardevolle ondersteuning voor het aanvaardingsproces van de betrokken patiënten.

Interview met minister van welzijn Jo Vandeurzen Bron: De Standaard van 11 januari 2010 Door Johan van de Put

Naar aanleiding van de première van de nieuwe concerttoer van Te Gek?! met een extra bijlage over jongeren en geestelijke gezondheid, gaf Vlaamse minister van Welzijn, Jo Vandeurzen (CD&V), dit interview aan de Standaard op 11 januari 2010. Jo Vandeurzen: ‘Ik kom zoveel positieve energie en engagement tegen in deze sector. Daar ben ik echt van onder de indruk. Wat me opvalt, is de grote kloof die er bestaat tussen de welzijnswereld en de zakenwereld bijvoorbeeld. Ik spreek soms voor een zaal vol ondernemers, en ik merk dat ze veel vragen hebben over waar al dat overheidsgeld naartoe gaat. Terwijl er onder hen toch ook moeten zijn met een depressie, of met een ouder die begint te dementeren of een kind dat bijvoorbeeld autisme heeft of ADHD of lijdt onder pesterijen op school.’ Vindt u dat frustrerend? ‘Nee, maar ik zie het als mijn taak om al die welzijnsinitiatieven die zoveel goed doen aan de basis, meer in de belangstelling te brengen. In november was ik aanwezig op de trefdag van de Werkgroep Verder, die zich richt tot nabestaanden van zelfdoding. Dat initiatief draait grotendeels op vrijwilligers en bereikt echt ontzettend veel mensen. Of de pleegzorg, die een motiverend liedje opnam met schoolkinderen. Spijtig genoeg is dat niet opgepikt door de radio. Het is vreemd om te zien dat Justitie wel de hele tijd in de belangstelling staat. Ik kan het weten, ik heb ook op die stoel gezeten. Terwijl dat toch maar het eindpunt is van een lange keten die bij zorg en welzijn begint - dat zei ik ook al toen ik minister van Justitie was, hoor.’ Om bij de geestelijke gezondheid te blijven: Vlaanderen heeft een hoog suïcidecijfer. Hoe komt dat volgens u? ‘Oei, ik ben niet de expert die daar alles over weet. We hebben onlangs de resultaten gekregen van een studie die mijn voorgangers daarover hadden besteld. Blijkt toch uit de cijfers die ik heb - en die gaan tem 2007 - dat het jaarlijkse aantal zelfdodingen gedaald is, tot onder de duizend. Dat is nog altijd veel te veel, maar het is minder dan de 1.200 uit het jaar 2000 en het zou dus kunnen dat het actieplan rond suïcidepreventie vruchten begint af te werpen. Voorts onthoud ik uit die studie twee belangrijke dingen: dat mensen met een depressie of een andere psychische ziekte in andere landen met een laag suïcidecijfer, zoals Duitsland en Nederland, sneller doorverwezen worden naar de geestelijke gezondheidszorg. En ook dat ze rapper bij een niet-medische therapeut belanden. Bij ons verwijzen huisartsen niet zo makkelijk door naar een therapeut. Ons land heeft een zeer hoog consumptiecijfer voor medicatie.’ Psychotherapie is in ons land niet voor iedereen toegankelijk: het wordt niet terugbetaald. ‘Op federaal niveau bereidt men nu de erkenning voor van de titels van klinisch psycholoog en seksuoloog. Dat is een eerste onmisbare stap. Ook op Vlaams niveau nemen we initiatieven: we ondersteunen sinds kort een telefonische hulplijn voor huisartsen die vragen hebben over patiënten met psychische problemen. Omdat blijkt dat de helft van de mensen die zelfdoding plegen contact hadden met hun huisarts in de maand die aan hun dood vooraf ging. En toen Pierre Lano (zakenman en Open Ups & Downs vzw

11



DE BESTUURSKAMER VANDAAG

VLD-politicus, red.) zich van het leven heeft benomen, hebben we meteen alle sociale organisaties aangesproken om expertise door te spelen over hoe ze daar met hun leden over konden spreken. Omdat we weten dat zo’n drama veel vragen kan oproepen, ook bij het brede publiek: dat gaat de huiskamers binnen en druipt niet bij iedereen zomaar van de kleren af. Het beleid moet gevoelig zijn voor contexten die mensen kunnen raken.’

GAMIAN, de stem van de patiënt in het Europees Parlement

Krijgt u als minister van Welzijn niet heel veel smeekbedes van individuen die niet de gepaste zorg vinden? En hoe gaat u daar mee om? ‘Ik krijg inderdaad veel brieven over individueel leed. Hoe schrijnend ook, ik kan daar niet telkens op ingaan. Het is het dilemma van de beleidsverantwoordelijke: aan de ene kant begrijpen met je hart, aan de andere kant beleid voeren en de juiste prioriteiten stellen. Eén van die prioriteiten is de “vermaatschappelijking” van de psychiatrie: ik heb met de federale minister van Gezondheid, Laurette Onkelinx (PS), afgesproken om de organisatie van de geestelijke gezondheidszorg te herbekijken en te versterken. We willen inzetten op vroegdetectie en de muren tussen de actoren in de hulpverlening openbreken ten voordele van wie hulp en zorg nodig heeft. Het adagium is “zorg op maat”.. Geen verkokering meer, maar ontkokering. Concreet: de psychiatrie moet nog meer dan nu het geval is outreachend werken naar andere sectoren, zoals de thuiszorg, de gehandicaptenzorg of de bijzondere jeugdzorg. We stimuleren ook de samenwerking tussen algemene ziekenhuizen en psychiatrische: de splitsing tussen geestelijke en lichamelijke zorg is immers kunstmatig. We willen de bestaande expertise zoveel mogelijk vervlechten en verspreiden.’ Er rust nog een groot taboe op psychische problemen. Zou u daarover durven spreken? ‘Anderhalf jaar geleden zou ik daar niet op hebben kunnen antwoorden. Maar door wat met mij gebeurd is (toen hij ontslag moest nemen als federaal minister van Justitie, red.) begrijp ik wel, en dan vooral achteraf, dat ik toen in een flinke dip zat. Ik wil het ook niet overdrijven, ik zou het geen depressie noemen. Maar ik was wel verdwaasd en ik worstelde met het gevoel gefaald te hebben. Mijn hele toekomstbeeld was weg. Zonder steun van je omgeving raak je daar niet uit. En die steun heb ik gelukkig van meerdere kanten gekregen. Zo liet bijvoorbeeld mijn partijvoorzitster nooit merken dat ze het vervelend vond als ik weer eens mijn verhaal kwam doen. Ik heb me nooit echt in de steek gelaten gevoeld. En op zeker moment heb ik de knop weer kunnen omdraaien. Die ervaring sterkt me in de overtuiging dat we niet alles van de professionele zorg moeten en kunnen verwachten. Dat mensen met psychische problemen ook gedragen moeten worden door de samenleving.’ Het taboe zou vooral jongeren nog keihard treffen: zij worden op hun ‘psychiatrische verleden’ afgerekend als ze werk zoeken bijvoorbeeld. Wat zou u doen als u zo’n sollicitant over de vloer krijgt? ‘Het zou me niet beïnvloeden in de ene of de andere richting. Ik zou wel nieuwsgierig zijn: wat was er aan de hand? Maar nee, het is niet omdat je eenmaal psychische problemen hebt gehad, dat je gedoemd bent voor altijd. In de politiek heb ik al veel voorbeelden gezien van mensen die ups en downs hebben gekend. Het is de gang van het leven.’ 12

Ups & Downs vzw

Door Rebecca Müller

Op 28 april 2010 werden de Europese ambities van GAMIAN Europe eindelijk werkelijkheid. Op deze zonnige namiddag werd immers de “Interest Group for Mental Health” gelanceerd in het Europees Parlement. Via een dergelijke Interest groep hoopt GAMIAN Europe een aantal Parlementsleden warm te maken voor het thema geestelijke gezondheid. Langs deze weg tracht men een aantal parlementsleden aan te zetten om het belang van geestelijke gezondheid aan te kaarten en zo te wegen op Europees beleid en richtlijnen in dit verband. Deze Interest groep zal drie keer per werkjaar bij elkaar komen en GAMIAN Europe zal instaan voor de organisatie en het secretariaat van deze werkgroep. Het was bijzonder indrukwekkend om het reusachtige Parlementsgebouw binnen te gaan samen met de voorzitter van GAMIAN, Dolores Gauci en de Executive Director (consultant), Paul Arteel. Op het Luxemburgplein voor het Parlement was het een drukte van jewelste van mensen en verkeer. Aan de Altiero Spinelli ingang werden we ontvangen door Christine Marking, die als consulente voor GAMIAN werkt en deze Interest Group heeft weten te organiseren. Zij zorgde voor onze toegangsbadges. De bijeenkomst had plaats in een kleine halfronde vergaderzaal met vertaalcabines achteraan, zodat je meteen helemaal in de sfeer van het Parlement werd ondergedompeld. We waren bijzonder verheugd over het feit dat er toch 30 deelnemers waren voor deze eerste bijeenkomst. De sessie werd geopend door de voorzitter van deze werkgroep, Antoniya Parvanova, de parlementair die trouwens het initiatief had genomen om haar collega’s uit te nodigen. Joanna Darmanin, hoofd van het kabinet van de Europese Commissaris voor Gezondheid en Welzijn, John Dalli, kende ook haar steun toe aan deze werkgroep. Zij gaf een overzicht van de EU prioriteiten in verband met geestelijke gezondheid. John Bowis, voormalig parlementslid en nu lid van de raad van bestuur van GAMIAN, gaf een interessant overzicht van de manier waarop doorheen de jaren geestelijke gezondheid meer aandacht begon te krijgen binnen het beleid van de EU. Deze inleidende toespraken werden dan gevolgd door een open discussie geleid door mede-voorzitter van de werkgroep Nessa Childers. De discussie was vooral gericht op het vastleggen van een aantal aandachtspunten waarrond deze Interest Group zou gaan werken, zoals de link tussen fysieke en geestelijke gezondheid, stigma en veerkracht. Er zal zeker nog een bijeenkomst volgen vóór de zomervakantie. Voor meer info (in het Engels): ga naar www.gamian.eu – klik door op “Latest News” – ““EuroParliament 28 April”.

PSY WAT?



AANKONDIGINGEN ROND PSYCHO-EDUCATIE

HOE INSCHRIJVEN?

Beter leven met een bipolaire aandoening Educatieve infosessies voor patiënten en hun familie ingericht door verschillende psychiatrische ziekenhuizen met ondersteuning van Janssens-Cilag Academie.

WAT EN VOOR WIE ?

Dit programma wil mensen met een bipolaire aandoening en hun omgeving helpen om beter te leven met deze aandoening door het verhogen van het inzicht in alle aspecten van de ziekte. Alle mensen met een bipolaire aandoening die momenteel niet opgenomen zijn of in de eindfase van hun behandeling zitten, kunnen deelnemen aan dit programma. Ook de familie en naaste omgeving van patiënten (ook van opgenomen patiënten) zijn van harte welkom. Regio GENT Psycho-educatiereeks Aangeboden door een samenwerking van Psychiatrisch ziekenhuis Sint-Camillus, de Universitaire Dienst Psychiatrie Gent, het Psychiatrisch ziekenhuis Caritas Melle, het Psychiatrisch Centrum Sint-Jan de Deo.

DATA EN INHOUD

Het programma bestaat uit 6 avondsessies waarin achtereenvolgens verschillende thema’s behandeld worden. Deze vinden telkens plaats van 19.00 – 21.00 uur: Dinsdag 4 mei 2010 Module 1: Wat is de bipolaire stoornis ? Gegeven door Dr. Verbeke Dinsdag 11 mei 2010 Module 2: Wat is een bipolaire depressie ? Module 3: Wat is een manie Gegeven door Dr. Van Den Abbeele

Om je in te schrijven, neem contact op met Inge Van Leeuwen, Sint-Camillus, Secteratriaat: 09/222 58 94 e-mail: [email protected] Regio MUNSTERBILZEN Psycho-educatie reeks Aangeboden door Medisch Centrum Sint-Jozef

DATA EN INHOUD

Het programma bestaat uit 5 avondsessies waarin achtereenvolgens verschillende thema’s behandeld worden. Tijdens de sessies wordt informatie gegeven en kunnen ervaringen worden uitgewisseld. De reeks start op dinsdag 30 september 2010. De sessies vinden telkens plaats van 19.00 – 21.00 uur. Donderdag 30 september 2010 Module 1: Wat is een bipolaire stoornis? Donderdag 7 oktober 2010 Module 2: Wat is een bipolaire depressie? Module 3: Wat is een manie? Donderdag 14 oktober 2010 Module 4: Behandeling Module 5: Geneesmiddelen Donderdag 21 oktober 2010 Module 6: Psychosociale behandeling Module 7: Gezonde leefgewoontes en omgaan met stress Donderdag 28 oktober 2010 Module 8: Zorgstructuren en evaluatie

Dinsdag 18 mei 2010 Module 4 en 6: Behandeling bij bipolaire stoornis Gegeven door Dr. Beelaert

WAAR VINDEN DE SESSIES PLAATS ?

Dinsdag 25 mei 2010 Module 5: Geneesmiddelen bij bipolaire stoornis Gegeven door Dr. d’Haenens

HOE INSCHRIJVEN?

Dinsdag 1 juni 2010 Module 7: Gezonde leefgewoontes en omgaan met stress Gegeven door Bob Crombez

Alle sessies gaan door in Medisch Centrum St-Jozef vzw, Abdijstraat 2, 3740 Bilzen. Het aantal inschrijvingen is beperkt! Inschrijven kan via: Mevr. Lut Van Oeteren, Directiesecretariaat, tel: 089 50 91 11, fax: 089 50 90 10 e-mail: [email protected]

Dinsdag 8 juni 2010 Module 8: Zorgstructuren Gegeven door Kathy Deschagt met o.a. de voorstelling van Ups & Downs

WAAR VINDEN DE SESSIES PLAATS ?

Alle sessies vinden plaats in het Psychiatrisch Centrum Sint-Jan de Deo, Fratersplein 9, 9000 Gent tel.: 09 225 82 96

Ups & Downs vzw

13

A LA CARTE



PROGRAMMA’S VAN DE VERSCHILLENDE ZELFZORGGROEPEN

Contactpersonen: Johan: 0495 53 85 80 Geert: 0498 46 49 55

Opmerking: De teksten voor publicatie dienen steeds een tweetal maanden vóór de druk van ons tijdschrift ingediend te worden. Vandaar dat er soms nog data ontbreken in de programma’s of er helemaal nog geen programma’s ter beschikking werden gesteld door de plaatselijke zelfzorggroepen. Hiervoor kun je steeds terecht bij de vermelde contactpersonen. Raadpleeg ook de website www.upsendowns.be. UPS & DOWNS GROEPEN:

AALST Waar? Cultureel Centrum De Werf (4de verdieping), Molenstraat 51, 9300 Aalst Wanneer? In principe elke tweede dinsdag van de maand van 19u30 tot 22.30 uur (met pauze). • Dinsdag 08 juni 2010: De link tussen cannabis gebruik en psychose. Dit actueel onderwerp wordt gebracht door Annie, medeverantwoordelijke van Ups & Downs Gent. • Zaterdag 10 juli 2010: Een ontspannende activiteit: stadwandeling door Aalst met Rebecca als gids, die in een vorig leven Kunstgeschiedenis heeft gestudeerd. Afspraak aan de ingang van CC De Werf om 14.00 uur. Partners en kinderen zijn ook welkom! • Geen bijeenkomsten in augustus, maar een welverdiend verlof. We hervatten de vergaderingen op dinsdag 14 september 2010. Contactpersonen: (bellen na 20.00 uur a.u.b.) Rebecca: 09 228 10 57 Patrick: 09 329 80 28

ANTWERPEN Waar? Cultureel Centrum Berchem Driekoningenstraat, 2600 Berchem Wanneer? Elke derde woensdag van de maand, telkens van 19.00 tot 22.00 uur (met pauze). • Woensdag 17 juni 2010: Debatavond: een paar statements rond psychisch ziek zijn. We vormen een paar groepjes die een tegengesteld standpunt uitwerken en gaan daarna in debat. • Juli en Augustus 2010: ontspannende activiteiten. Data en inhoud nader te bepalen in juni. • Hervatting van de vergaderingen op woensdag 15 september 2010: rondetafelgesprek over de voorbije periode/vakantie. Bepalen van de onderwerpen en de praktische regeling voor de komende maanden. 14

Ups & Downs vzw

BRUGGE Waar? Hof van Watervliet Oude Burg 27, 8000 Brugge (laatste ingang, in zaal 2) Wanneer? In principe elke laatste zondag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur (met pauze). • Zondag 27 Juni 2010: Uitstap naar het kasteel van Loppem. Inschrijven op de vergadering van 30 mei of contact opnemen met Francine. Samenkomst op de parking van het station van Brugge – kant Sint-Michiels om 14.00 uur. • Geen bijeenkomsten in Juli en Augustus. • Zondag 26 September 2010: Hoe is de zomervakantie verlopen? Open gesprek waar iedereen kan vertellen hoe hij of zij het gesteld heeft gedurende de voorbije zomermaanden. Zijn er stemmingswisselingen geweest ? Hoe is het gegaan op reis (andere indrukken, meer stress, minder slaap, medicatie) ? Contactpersonen: Francine: 050 38 16 81 (18.00 - 21.00 uur) Pierre: 0491 07 31 17 (na 19 uur) Rebecca: 09 228 10 57

GENT Waar? In de kantoren van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid: VVGG, Tenderstraat 14, 9000 Gent. Wanneer? In principe elke laatste woensdag van de maand om 19u30 tot 22.00 uur (met pauze). • Woensdag 26 mei 2010: Leer je problemen van je af schrijven. Deze avond wordt geleid door Els, medeverantwoordelijke van Ups & Downs Gent en tevens psychologe van opleiding. • Zaterdag 19 juni 2010: Sneukelen met stijl in Gent: een gids toont ons de historische binnenstad van Gent en tijdens de wandeling wordt er op verschillende locaties geproefd van Gentse specialiteiten • Geen vergaderingen in juli 2010, maar een welverdiend verlof. • We hervatten de bijeenkomsten op 25 augustus 2010. Contactpersonen: (bellen na 20.00 uur a.u.b.) Charis: 09 253 26 09 Annie: 051 689 636 Hilde: 09 329 80 28





HASSELT

Contactpersonen: Lieve en Marc: 016 25 43 39 (vanaf 18.00 uur en in het weekend) E-mail: [email protected]

Waar? Cultureel Centrum Hasselt, Kunstlaan 5, 3500 Hasselt. Wanneer? In principe zijn er bijeenkomsten op elke tweede maandag van de maand, telkens van 20.00 tem 22.00 uur. • Maandag 14 juni 2010: gespreksronde: “Zomervooruitzichten” • Geen vergaderingen in juli en augustus 2010, maar een welverdiend verlof. • Maandag, 13 september 2010: gespreksronde “Terugblik op de hoogtes en laagtes van de zomer” Contactpersonen: Patrick: 011 25 63 62 (tussen 18u en 20u) Marc: 016 25 43 39 (vanaf 18.00 uur en in het weekend) E-mail: [email protected]

IEPER Waar? Dienstencentrum  De Kersecorf, Rijkeklarenstraat  83, 8900 Ieper Wanneer? In principe zijn er bijeenkomsten op elke eerste maandag van de maand, telkens om 19.30 uur. • Maandag 07 juni 2010: open vergadering • Juli en augustus: geen bijeenkomsten, maar een welverdiend verlof • Hervatting van de vergaderingen op Maandag 06 september 2010 Contactpersonen: Carine : 0497 46 02 92 Marie-Jeanne : 057 36 51 85

LEUVEN Waar? In de vergaderzaal van Eufami, Diestsevest 100 , 3000 Leuven. De zaal ligt op 5 minuten lopen van het station (net voor het Novotel rechts richting parking - rechts in de hoek).   Wanneer? In principe elke tweede zondag van de maand van 14.00 tot 16.30 uur, pauze inbegrepen. • Zondag 13 juni 2010: Ontspannende activiteit: wandeling in de omgeving van Leuven. Details nog te bepalen. • Juli en augustus: geen vergaderingen maar een welverdiend verlof. • Hervatting van de vergaderingen op Zondag 12 september 2010.

MECHELEN Waar? Café D’Hanekeef (zaaltje achteraan) Keizerstraat 8, 2800 Mechelen (Op de Veemarkt in Mechelen) Wanneer? Elke laatste vrijdag van de maand om 19u30.   • Dinsdag 22 juni 2010 (opgelet: gewijzigde datum): samenwerking met Similes: bespreking van artikels: Als je kind psychisch ziek is, lijdt het hele gezin mee. • Juli: geen vergaderingen, maar een maandje verlof. • 26 augustus 2010 gaan we naar parkpop Mechelen in de Botanique. Afspraak om 20u aan het bankje recht tegenover het Atheneum Pitzemburg. • Heropstart van de bijeenkomsten op vrijdag 24 september 2010. Contactpersonen: bellen vanaf 19 uur en in het weekend aub! Katrien: 0478 62 43 55 Heidi: 0474 88 63 05 E-mail: [email protected] ANDERE ZELFZORGGROEPEN:

BRUSSEL: LE FUNAMBULE In deze regio bestaat er geen Ups & Downs groep meer. We verwijzen door naar de naburige groepen in Aalst, Leuven of Mechelen. Er bestaat wel een Franstalige vereniging ‘Le Funambule’ in Anderlecht. (groupe d’entraide pour et par les personnes bipolaires et leur entourage). Waar? CC “De Rinck” Place de la Vaillance 6, 1070 Brussel  (metro Richting Sint-Guido - Dapperheidplein) Wanneer? Vergaderingen vinden telkens plaats op elke tweede donderdag van de maand vanaf 19.30 tot 21.30 uur (onthaal vanaf 19.00 uur). Op elke vierde zaterdag van de maand organiseert deze groep ook een ontspannende activiteit. Contactpersonen: Florine: 02 410 73 60 – 0477 46 60 63 Pascale: 02 420 71 57 – 0486 65 07 31 Le Funambule Asbl  Place Ph. Werrie, 25/ 6 1090 Bruxelles E-mail: [email protected] Website:  www.funambuleinfo.be Ups & Downs vzw

15

SINT- NIKLAAS: OP EN TOP

ALTIS

Waar? Algemeen Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Lucia Ankerstraat 91, 9100 Sint-Niklaas

Altis is een lokale zelfhulpgroep in Dendermonde voor mensen die te kampen hebben met depressie.

Wanneer? In principe op een woensdag om 20.00 uur. Meer info bij de contactpersonen. Contactpersonen: Magda: 03 776 02 18 of 03 760 07 00 Jan: 03 772 50 52

Waar? CM-ontmoetingscentrum ‘de Boomgaard’ Bogaerdestraat 33, 9200 Dendermonde Wanneer? In principe elke tweede maandag van de maand om 19.30 uur. Meer info bij de contactpersonen. Contactpersonen: Rita: 09 348 59 67 – 0486 15 45 01 – [email protected] Donalt: 052 42 26 24 Magda: 052 47 05 39

ALIUS ET IDEM Dit is de Lotgenoten contactgroep Zeeuws-Vlaanderen van de VMBD (Vereniging voor Manisch Depressieven en Betrokkenen) van Nederland. Waar? Kerkzaal van het Streekziekenhuis “de Honte” Wielingenlaan 2, NL - 4535 PA  Terneuzen Wanneer? Elke eerste maandag van de maand van 20.00 tot 22.00 uur. Meer informatie bij de contactpersonen. Contactpersonen: Anton de Waele: 0031-115 61 93 67 Hugo Verschraegen: 0031-115 56 31 22 E-mail: [email protected] “Fallen amid the leaves, Niels Vandamme”

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschap

Grafische vormgeving: www.phgv.be

Uit sympathie en met financiële steun van: