Update 2016-2018 Dr. C. Noben Dr. S. van Luijk Prof. dr. L. Stassen
OOR ZON Onderwijs- en Opleiding Regio Zuid Oost Nederland
1
Inhoudsopgave Voorwoord ................................................................................................................................. 3 1.
Het profiel ‘doelmatigheid van zorg’ in de vervolgopleidingen......................................... 4
2.
Het concept ‘doelmatigheid van zorg’ ............................................................................... 4
3.
Ontwikkeling van de algemene competenties................................................................... 5
4.
Trainingsaanbod ................................................................................................................. 6 4.1. Trainingen........................................................................................................................ 6 Seminars & Interactieve sessies ............................................................................................. 6 PlusTraject .............................................................................................................................. 7 Cursorisch traject (evt. conform DOO) .................................................................................. 7 Train the trainers .................................................................................................................... 7 Operational Excellence........................................................................................................... 8 4.2 Ondersteunende Tools...................................................................................................... 8 Format .................................................................................................................................... 8 Discipline Overstijgend Onderwijs ......................................................................................... 8
5.
Kennisdisseminatie............................................................................................................. 8 Ambassadeurs ........................................................................................................................ 8 Conferenties & Symposia ....................................................................................................... 9
6.
Epiloog ................................................................................................................................ 9
7.
Bijlagen ............................................................................................................................. 10 Bijlage 1. Implementatie strategie ....................................................................................... 10 Bijlage 2. Format Doelmatigheidsinitiatieven ...................................................................... 11 Bijlage 3. Een praktijkvoorbeeld........................................................................................... 12 Bijlage 4. DOO-puntenregistratie doelmatigheidsinitiatief ................................................. 15
2
Voorwoord Voor u ligt het visiedocument ‘Doelmatigheid van zorg in de vervolgopleiding’. In dit visiedocument wordt de inhoudelijke uitwerking van het thema ‘doelmatigheid van zorg’ binnen de vervolgopleiding tot medisch specialist binnen de OOR ZON regio gepresenteerd. De OOR ZON heeft hierbij een sleutelpositie en weet zich met zijn landelijke voortrekkersrol binnen de vervolgopleiding ten aanzien van doelmatigheid van zorg duidelijk te profileren. Dit visiedocument geeft daarom een overzicht en onderbouwing van de gewenste ontwikkelingen over de periode van 2016 tot 2018. Het doel van dit visiedocument is het beschrijven van de activiteiten van de OOR ZON regio t.a.v. het thema “doelmatigheid van zorg” in de komende jaren binnen de verschillende partnerziekenhuizen. De voorgestelde inhoudelijke focus is globaal uitgewerkt en kan als onderlegger dienen voor de concrete en praktische uitwerking. De operationalisering zal altijd plaats vinden in overleg met de relevante stakeholders van de OOR ZON en de partnerziekenhuizen (bijvoorbeeld de aios, de opleiders, COC, Raad van Bestuur) Het visiedocument is bedoeld voor zowel de beleidsmakers (algemeen bestuur OOR ZON , voorzitters COC) als degenen die ‘doelmatigheid van zorg’ vorm zullen geven (aios, opleiders, leden van de opleidingsgroepen, etc.). De informatie beschreven in dit visiedocument tracht een aantal kernvragen te beantwoorden zoals gepresenteerd in de ‘Notitie betreffende de kwaliteitszorg voor de Medisch Specialistische Vervolgopleidingen. Kwaliteitszorg Opleiden 2013-2015’. -
Hoe wordt doelmatigheid herkend op de werkplek?
-
Welke opleidingsactiviteiten dragen bij aan het leren denken vanuit doelmatigheidsperspectief?
-
Hoe dragen opleidingsactiviteiten m.b.t. het thema doelmatigheid bij tot de ontwikkeling van de algemene competenties?
-
Hoe wordt het thema doelmatigheid geborgd binnen de opleiding?
“Het zijn niet de sterkste soorten die overleven en ook niet de meest intelligente. Het is het soort dat het beste reageert op veranderingen.” Charles Darwin
3
1. Het profiel ‘doelmatigheid van zorg’ in de vervolgopleidingen In het kader van de profilering van de OOR ZON is sinds 2013 specifieke aandacht geschonken aan het thema “doelmatigheid van zorg” dat binnen huidige en toekomstige zorg r elevant is, en onderdeel is van het opleidingsprofiel dat bijdraagt aan de maatschappelijke rol die de OOR ZO N r egio voor zichzelf ziet ten aanzien van het opleiden van gekwalificeerde beroepskrachten in het veld. Binnen de vervolgopleiding wordt in toenemende mate gelet op de inhoudelijke verankering van maatschappelijke thema’s in de opleiding. Deze dienen tegelijk als handvat voor het opleiding in de algemene competenties. Doelmatigheid is hierbij één van de landelijke thema ’s benoemd in het strategisch document van de 1
CGS/RGS . In vergelijking met andere gezondheidszorgsystemen in de westers e wer eld staat Nederland in de top vijf. Hoewel de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg hoog is, worden de zorgkosten hiermee gepaard
onaanvaardbaar.
Om
de
kosten
in
de
hand
te
houden
eisen
overheid
en
verzekeringsmaatschappijen meer transparantie m.b.t. de uitgaven van de zorgverleners, en dat met behoud van deze hoge zorgkwaliteit. De opgelegde maatregelen zoals het verlagen van de kosten van medicijnen, het verhogen van het eigen risico, sanering in de geestelijke gezondheidszorg, versobering van het basispakket, zijn niet voldoende. Ook de professional zelf dient tot een doelmatiger vorm van zorgverlening te komen. De medische vervolgopleiding speelt een belangrijke rol om toekomstige artsen te leren denken vanuit het perspectief “doelmatige zorg”. Dit is noodzaak willen zij “overleven” binnen een zorgstelsel met minder beschikbare gelden waarvan tegelijkertijd de kwaliteit minutieus door diverse veldpartijen wordt geëvalueerd.
2. Het concept ‘doelmatigheid van zorg’ Doelmatigheid van zorg kan worden gedefinieerd als ‘het leveren van dezelfde kwaliteit van zorg tegen geringere kosten of het bereiken van een hogere kwaliteit van zorg tegen gelijke kosten’. Hierbij moeten twee kanttekeningen gemaakt worden. In plaats van kwaliteit kan ook “waarde” gelezen worden. En deze waarde kan betrekking hebben op verschillende stakeholders. Daarnaast kan hogere kwaliteit of waarde ook hogere kosten met zich mee brengen. Dit kan de doelmatigheid verhogen mits de stijging in waarde de kosten overstijgt. Het gaat dus om het leren adequaat afwegingen te maken. De onderstaande tabel beschrijft de domeinen die door stakeholders onderscheiden worden, en waar 2
doelmatigheid van zorg een rol speelt .
1 Van handhaven naar verbeteren- de toekomst van het toezicht op de opleidingen tot geneeskundig specialist, CGS-RGS document, Utrecht 2014. 2 Gegevens afkomstig uit enquête afgenomen bij partnerziekenhuizen waarbij de centrale vraagstelling het inventariseren van aspecten t.a.v. doelmatigheid betrof. 4
(i)
Wetenschap Wetenschap & onderzoek Alternatieve werkwijzen
(ii)
(iii)
Houdbare Zorg Betaalbare zorg: Kennis van kosten Effectieve zorg Efficiënt en doelgericht werken De-medicaliseren Management en Organisatie Timely adjustment Kostenbesparend leiden Kennis overdracht Samenwerking & Communicatie
(iv)
(v)
(vi)
Patiënt Patiënt veiligheid Communicatie Comfort Professional Transdisciplinariteit Beslissingen & verantwoordelijkheden Duurzame inzetbaarheid Opleiding Instrumentarium Kennis overdracht disciplines Bewustwording eigen rol Vaardigheden en communicatietechnieken Kennis
Vele initiatieven ten behoeve van het verbeteren van zorgprocessen worden in de klinische praktijk reeds aangereikt. Denk hierbij onder andere aan ‘Operational Excellence’ waarbij met name de nadruk wordt gelegd op procesmatige veranderingen; of aan ‘verandermanagement’ waarbij de betrokken stakeholders een actieve rol ten aanzien van de veranderingen hebben. Doelmatigheid is als thema in de vervolgopleiding dan ook aanvullend aan bijvoorbeeld ‘operational excellence’. Doelmatigheid van zorg richt zich heel bewust op de opleiding en daarmee op de aios als toekomstige professional. Tijdens het vertalen van een klinisch probleem naar een doelmatigheidsinitiatief moet kritisch gereflecteerd worden welke uitko msten en perspectieven centraal (dienen te) staan. Daarnaast dienen deze uitkomsten en de impact op andere belanghebbenden duidelijk geeffectueerd en gewaardeerd te worden om vergelijkingen mogelijk te maken. Tevens is het essentieel te evalueren of de veranderingen in het zorgproces ook werkelijk het gewenste (doelmatige) effect bereikt hebben, en dient de implementatie in de praktijk adequaat beoordeelt te worden.
3. Ontwikkeling van de algemene competenties Het thema Doelmatigheid van zorg draagt er ook toe bij dat de aios nadrukkelijker in de zogenaamde ‘algemene competenties’ worden opgeleid. De OOR ZON regio heeft als doel specialisten af te leveren die medisch expert zijn maar daarnaast ook uitstekend om kunnen gaan met de problemen in de huidige zorg en voorbereid zijn op de problemen waar de zorg in de toekomst mee wordt geconfronteerd. Reeds bij de 3
introductie van de CanMeds was duidelijk dat naast medisch handelen en wetenschap ook de meer algemene competenties zoals (i) organiseren, (ii) samenwerken, (iii) management, (iv) professionaliteit, (v) maatschappelijk handelen en (vi) communicatie belangrijke onderdelen van de toekomstige beroepsbeoefening zijn. Niet alleen de maatschappij verwacht dit maar ook binnen de verschillende
3
J.R. Frank (editor). The CanMEDS 2005, Physician Competency Framework. Better standards. Better physicians. Better care. The Royal College of Physicians and Surgeons of Canada, 2005.
5
samenwerkingsvormen ontstaat meer en meer de behoefte aan collega’s die zich specialiseren (of zijn gespecialiseerd) in één van de algemene competenties. Het uitvoeren van doelmatige zorg vereist beheersing van deze algemene competenties. Door het uitvoeren van projecten op het gebied van doelmatigheid traint de aios deze competenties “al doende”. Feedback op deze activiteiten is daarbij essentieel, alsook algemene kennis t.a.v. het thema.
4. Trainingsaanbod In het voorgaande is al aangegeven dat de AIO initiatieven op het gebied van doelmatigheid kunnen uitvoeren. Dit leidt hen tot bewustwording van doelmatigheid van zorg en tot het getraind worden in de algemene competenties. Maar er is meer training en ondersteuning nodig om de AIO, de opleider, en de instelling écht vertrouwd te maken met het thema doelmatigheid. Vanuit de OOR ZON regio wordt een modulair opgebouwd trainingsaanbod in het kader van doelmatigheid van zorg aangeboden. Modulair wil zeggen dat de afname van (onderdelen van) het aanbod kan worden afgestemd op de behoeften van de instelling, vakgroep, of doelgroep (aios, Staf, etc.). Immers, de OOR ZON is eigenaar van de materialen en kan deze naar behoeven opvragen en gebruiken. De Academie Medische Vervolgopleidingen van het MUMC+ (OOR ZO N bureau) heeft hierin een ondersteunende rol. Onderdelen van het aanbod kunnen zowel separaat als gezamenlijk aangeboden worden voor opleiders (en stafleden) en voor aios. De onderdelen uit het trainingsaanbod kenmerken zich op basis van hun: (i) duur, (ii) intensiteit, en (iii) uitgebreidheid. Om het leer-element voor aios te optimaliseren, én doelmatigheid in de dagelijkse praktijk in te bouwen, focust het trainingsaanbod voor aios zich op het vergaren van kennis en inzicht en de toepassing ervan. De urgentie voor het verder ontwikkelen van een modulair trainingsaanbod is gebleken uit inventariserende gesprekken in de regio. Ondanks dat er in de regio veel gebeurt, is het DMH-profiel weinig zichtbaar. De bij de OOR ZON bekende relatieve betrokkenheid van aios in doelmatigheidsinitiatieven per instelling is minimaal (<5%). Gebaseerd op een recente ‘realist review’ is gebleken dat het trainen van specialisten in doelmatigheid van zorg essentieel is om de duurzaamheid van onze gezondheidszorg te garanderen. De 3 belangrijkste el ementen voor adequate training in het onderwerp zijn (i) kennis overdracht, (ii) kritische (zelf)reflectie op ervaringen uit de praktijk, en (iii) een ondersteunende omgeving met bijvoorbeeld rolmodellen. Met iedere van deze drie facetten wordt binnen iedere component van het trainingsaanbod (en in dit visiedocument) rekening gehouden. Daarom wordt in eerste instantie geopteerd om een regionaal en uniform theoretisch fundament te leggen. Hierdoor zal de kennis van de aios en de opleidersgroep verbreed worden. Middels de pragmatische opzet zal voldoende ruimte geboden worden voor kritische reflectie. De OOR ZON regio faciliteert dit uiteraard en borgt hiermee de ondersteunende omgeving.
4.1. Trainingen Seminars & Interactieve sessies Informatieve sessies waarbij de essentie van doelmatigheid van zorg wordt toegelicht. Vervolgens kan geïnventariseerd worden waar in de klinische praktijk sprake is van een doel matigheidsprobleem en waar de interesse ligt om een initiatief te nemen ter verbetering ervan. Interactieve sessies kunnen tevens de vorm van workshops aannemen. Deelname wordt gekoppeld aan een daarna te ontplooien doelmatigheidsinitiatief. 6
Doel: Kennis vergroten, kennis vergaren. Doelgroep: aios & Opleidersgroep
PlusTraject Gemotiveerde aios kunnen zich inschrijven voor een Master module ‘Health Policy Innovation & Managemen t’ aan de Universiteit Maastricht. Geselecteerde aios kunnen één van volgende modules volgen: (i) Economics of Health Care (Sept/Okt); (ii) Organizational change (feb/mrt); (iii) Financial Management (feb/mrt); (iv) Patient logistics (nov/dec). Voor waarden tot inschrijven voor het PlusTraject wordt via de opleiders gecommuniceerd. Deelname wordt gekoppeld aan een daarna zelf te ontplooien doelmatigheidsinitiatief. Doel: Kennis vergroten, kennis vergaren Doelgroep: aios
Cursorisch traject (evt. conform DOO) In een ‘internsief’ traject leert de aios om: (i) inzicht te verkrijgen in het functioneren van het gezondheidszorgsysteem en het maatschappelijk krachtenspel, (ii) grondige afwegingen te maken t.a.v. de toewijzing van middelen op basis van relevantie, gegeven de context en de belangen van de individuele patiënt en weet dit te kaderen binnen de bes chikbaarheid in de maatschappij; (iii) inzicht te verwerven in zijn eigen rol en verantwoordelijkheid, maar ook in die van de (collegae) specialisten en de organisatie; (iv) doelmatig in een teams met collegae te werken, met inzicht in het leiden van een praktijk en het functioneren binnen bredere managementsystemen in organisaties (zoals ziekenhuiscommissies of landelijke representatieve functies binnen de gezondheidszorg); en (v) een doelmatigheidsinitiatief te formuleren dat betr ekking heeft op een pragmatisch en behapbare project met naar de praktijk vertaalbare uitkomsten. De aios kan aan het eind van het traject een doelmatigheidsinitiatief formuleren (probleemstelling, doel), opzetten (plan van aanpak), uitvoeren, evalueren en terugkoppelen. Doel: kennis vergroten, kennis vergaren Doelgroep: aios Opmerking: Een ‘pilot curso risch traject’ zal gaan lopen bij Adelante Zorgg roep Hoensb roek en Máxima Medisch Centrum Veldhoven/Eindhoven.
Train the trainers Naast inhoudelijke aspecten inzake doelmatigheid i n theorie en praktijk wordt ook aandacht besteed aan onderwijskundige onderwerpen zoals de relevantie van het trainen van de algemene competenties, het opnemen van de competenties in de portfolio’s (O&O), en het geven van feedback. Verder wordt aandacht gegeven aan het opleidingsmoment wanneer aios zelf met een initiatief komen. Het betreft een aanbod van een kor tdurende (2 á 3 uur) praktische workshops voor groepen van 15 - 20 deelnemers. Professionaliseren van de opleidersgroep staat centraal. Staf en opleiders leren doelmatigheidsproblemen in de praktijk herkennen, inventariseren en aios te stimuleren dit te verbeteren.
7
Doel: kennis van de opleiders vergroten, rolmodel word en, trainer word en in modern opleiden, inspirato r worden betreffende doelmatigheidsinitiatieven. Doelgroep: Opleidersgroep Opmerking: Een ‘pilot train the trainers’ zal gaan lopen bij Catharina Ziekenhuis Eindhoven.
Operational Excellence In het kader van Operational Excellence kunnen alle aios en opleiders (staf) in de regio een training’ volgen waarbij zij de graad ‘Lean Six Sigma Yellow belt’ kunnen behalen. Mogelijk hebben instelling een eigen/andere ‘scholing’ in organisatie concepten, in dat geval kunnen aios, staf/opleiders deelnemen. Doel: Lean Six Sigma leert belangstellenden de efficien cy en effectiviteit van de organisatie te verbeteren door het proces te leren zien, en dat vervolgens te leren verbeteren. Doelgroep: aios en opleidersgroep
4.2 Ondersteunende Tools Format Ter ondersteuning van een te ontplooien doelmatigheidsinitiatief wordt een format aangereikt. Dit format biedt ruimte voor een korte toelichting van onder andere het probleem, de doelstelling, plan van aanpak, en de beoogde en behaalde resultaten. Hierin komen de kwaliteit van zorg en het behaalde effect aan bod. Het effect zal zoveel mogelijk geobjectiveerd en gekwantificeerd worden. De aios kan het ingevulde format aan zijn/haar portfolio toevoegen. De opleidingsgroep kan middels het format het doelmatigheidsinitiatief met de aios afstemmen en de haalbaarheid toetsen. Het format is reeds ontwikkeld en terug te vinden in bijlage 2 of te downloaden via http://OOR ZON .nl/format_doelmatigheidsinitiatieven/
Discipline Overstijgend Onderwijs Binnen de COC van het MUMC+ is afgesproken dat vanaf 2015 iedere aios jaarlijks 2 punten moet behalen op het gebied van discipline overstijgend onderwijs (DOO). DOO wordt anno 2016 breder gedefinieerd dan ‘onderwijs’ alleen. Alle activiteiten waarmee een aios zich traint of laat trainen op het gebied van de algemene competenties vallen hieronder. Zo ook het uitvoeren van een doelmatigheidsinitiatief. Door het behalen van de 2 DOO-punten kan de aios aantonen dat er in voldoende mate aan de ontwikkeling van algemene competenties is gewerkt. De procedure en toetsingscriteria voor de beoordeling van de activiteiten zijn reeds ontwikkeld en terug te vinden in bijlage 4 of te downloaden via http://OOR ZON .nl/.
5. Kennisdisseminatie Ambassadeurs Niet alleen door bewustwording en training van aios en opleiders zal implementatie van het thema bereikt kunnen worden, er zal onder hen ook een groep ambassadeurs en verspreiders van het gedachtengoed 8
moeten worden gecreëerd. Met name zij die een training gevolgd hebben of een speciale affiniteit met het thema hebben worden aangemoedigd om de rol als ambassadeur in de eigen groep of het ziekenhuis op zich te nemen.
Conferenties & Symposia Jaarlijks wordt vanuit de OOR ZON een symposium “Doelmatigheid van Zorg in de Praktijk” gehouden. Tijdens deze middag wordt de ‘OOR ZON Doelmatigheidsprijs’ uitgereikt. Door het symposium en de prijs wordt doelmatigheid van zorg onder de aandacht gebracht en waardering uitgesproken voor aios die werk maken van doelmatige zorg. Doelmatigheidsinitiatieven opgezet en uitgevoerd door aios uit de OOR ZON regio worden gepresenteerd.
6. Epiloog De doelstelling van het regionale thema “Doelmatigheid van zorg in de opleiding tot medisch specialist” is dat elk specialisme ruimte maakt voor dit thema zodat de aios hier expliciet in getraind wordt. Hierbij heeft het thema een duidelijke plaats binnen het lokale/regionale opleidingsplan. Aantoonbare participatie van aios en leden van de opleidingsgroep op de afdeling inzake doelmatigheid van zorg wordt verwacht. De relevantie en de vor mgeving van het thema doelmatigheid in de opleiding dient met vakgroepen besproken te worden waardoor zij tijdens het reviseren van lokale / regionale plannen het thema doelmatigheid duidelijk in de plannen opnemen. Daar waar resultaten van initiatieven ook buiten de eigen instelling bruikbaar zijn worden deze verspreid binnen de regio om optimale kennisdisseminatie te bereiken.
9
7. Bijlagen Bijlage 1. Implementatie strategie Overleg en afstemming binnen de opleidingsclusters per discipline, het COC voorzittersoverleg en het Algemeen Bestuur OOR ZON is essentieel om het profiel vorm te geven. De opleiders spelen een cruciale rol in het op de werkvloer uitvoeren van de kwalitatief hoogstaande opleiding. Het is dus essentieel dat zij de prioritering van doelmatigheid van zorg onderschrijven. Dat is een voorwaarde om de OOR ZO N daadwerkelijk te kunnen profileren t.o.v. de andere r egio’s in Nederland. In de communicatie naar de lokale opleiders ligt een belangrijke rol voor zowel de COC als het leerhuis/directoraat per instelling. Om het thema doelmatigheid van zorg binnen de opleiding te borgen moet de uitvoering van doelmatigheidsinitiatieven in de praktijk ondersteund worden. Parallel aan adequate kennisname (trainingsaanbod) van zowel aios als opleiders inzake het onderwerp ‘doelmatigheid van zorg’ kunnen doelmatigheidsinitiatieven opgezet worden. De haalbaarheid van de initiatieven wordt m et name bepaald door de tijd en de duur die de aios eraan kan en wil besteden. In de r egel moet men denken aan korte initiatieven met beperkte duur (ongeveer 40 uur), en meteen vertaalbare uitkomsten voor de praktijk. Wenselijk is dat iedere aios tenminste één doelmatigheidsinitiatief (mee)uitvoert gedurende de opleiding. De implementatie van het thema ‘Doelmatigheid van zorg’ voor de OOR ZON zal door de OOR ZON ondersteund worden vanuit de Academie Medische Vervolgopleidingen (locatie MUMC+) en in het bijzonder door de directeur van de Academie (Prof. dr. L. Stassen), de MUMC+ coördinator doelmatigheid van zorg (Dr. S. van Luijk) en de OOR ZON regio coördinator (Dr. C. Noben). De opzet is dat daarnaast in ieder van de partner instellingen in de regio een lokale coördinator of coördinerende instantie de lokale implementatie verder op zich neemt (zie onderstaande tab el). Externe ondersteuning om de opleidingsactiviteiten inzake doelmatigheid van zorg te verstevigen kan geboden worden vanuit de afdeling KEMTA (Klinische Epidemiologie en Medical Technology Assessment) van het MUMC+. Deze afdeling ondersteunt en begeleidt wetenschappelijk onderzoek op het terrein van doelmatigheid en kan op dit gebied de vervolgopleiding verstevigen door ondersteuning te bieden bij initiatieven en in het ontwikkelen en verzorgen van het trainingsaanbod. Partner Instelling OOR ZON regio
Coördinator(en)
Zuyderland Medisch Centrum (Heerlen & Sittard)
Mevr. F. Suijker
Máxima Medisch Centrum Veldhoven
Dhr. Willem Koops
Catharina Ziekenhuis Eindhoven
Mevr. M. Ouwerkerk
Psychiatrie OOR ZUID
Mevr. J. Strik
Adelante Zorggroep Hoensbroek
Mevr. T. Schiffelers
VieCuri Medisch Centrum Venlo
Dhr. A. Slabber
Sint Jans Gasthuis Weert
Mevr. E. Kerkvliet
Elkerliek Ziekenhuis Helmond Laurentius Ziekenhuis Roermond Sint Anna Zorggroep Geldrop
10
Bijlage 2. Format Doelmatigheidsinitiatieven Format doelmatigheidsinitiatieven [vul hier de titel van uw doelmatigheidsinitiatief in] SAMENVATTING (Max. 150 woorden – liefst puntsgewijs) 1) Hoe draagt het doelmatigheidsinitiatief bij aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg op afdelings- en/of instellingsniveau? 2) Hoe worden de algemene competenties (o.a. management, organisatie, samenwerken, communicatie, professionaliteit, maatschappelijk handelen) op de werkvloer getraind door het opzetten en uitvoeren van het doelmatigheidsinitiatief? 3) Hoe kan het doelmatigheidsinitiatief geborgd worden op de afdelingen en/of binnen de instelling? Vakgroep: Probleemstelling:
[licht in maximaal 150 woorden de probleemstelling, indien nodig gestaafd met achtergrond- en contextuele informatie, toe]
Doel van het initiatief:
Plan van aanpak:
[illustreer stapsgewijs, in maximaal 200 woorden, de te volgen procedure om het doelmatigheidsinitiatief vorm te geven en uit te voeren. Licht zowel de analyse als de aanpak toe]
Beoogde resultaten:
[licht in maximaal 150 woorden de beoogde resultaten van het doelmatigheidsinitiatief toe]
Behaalde resultaten:
[licht in maximaal 150 woorden de behaalde resultaten van het doelmatigheidsinitiatief toe]
Borging:
[beschrijf kort (maximaal 200 woorden) de generaliseerbaarheid van de resultaten van het doelmatigheidsinitiatief voor de instelling, en/of de regio Zuidoost Limburg, en/of Nederland)]
Evaluatie:
[beschrijf in maximaal 150 woorden hoe het doelmatigheidsinitiatief op korte- en lange termijn geëvalueerd zal worden]
Rol aios:
[beschrijf beknopt de rol van de aios t.a.v. het doelmatigheidsinitiatief]
Begeleiding aios:
[beschrijf beknopt de rol van de opleider en/of supervisor t.a.v. het doelmatigheidsinitiatief]
11
Bijlage 3. Een praktijkvoorbeeld Onderstaand wordt een praktisch doelmatigheidsinitiatief, opgezet en uitgevoerd door een aios oogheelkunde gepresenteerd. Meer voorbeelden kunnen geraadpleegd worden via: http://OOR ZON .nl/doelmatigheidsinitiatieven_op_instellingsniveau Patiëntbespreking (PAP): Leren van patiënten SAMENVATTING 1) verbeteren van de zorgprocessen op afdelings- en/of instellingsniveau door: Effi ci ënter gebruik van de tijd meer structuur Verbetering va n wetenschappelijke kennis Inbouwen va n va ste leermomenten Coa s sistenten bij bespreking betrekken Bel asting voor patiënten verminderen 2) door opzetten en uitvoeren van het doelmatigheidsinitiatief de algemene competenties op de werkvloer trainen door: Structuur a anbrengen i n procedures en informatie Mens en motiveren voor verandering Vera nderingen communiceren aan betrokkenen Terugkoppeling aan l eidinggevende Feedback verwerken va n betrokkenen voor eventuele verdere verbetering Vera ntwoordelijk voor uitvoering va n doelmatigheidsproject Mogel ijke start va n meerdere projecten die bijdragen aan de profilering “doelmatigheid” 3) doelmatigheidsinitiatief op de afdelingen en/of binnen de instelling borgen door: Regelmatig evaluatie va n de bespreking Feedback ontvangen va n collega’s met verbeterpunten Ta ken zi jn verdeeld binnen het werkgroep en worden wekelijks nagevolgd
Vakgroep:
Oogheelkunde
Probleemstelling:
De patiëntbespreking (PAP) op dinsdagmiddag tussen 17.00 en 18.00 uur is een belangrijk moment in de week. Belangrijke items in het kader van de patiëntenzorg worden hier besproken. Doorgaans is dit de enige bespreking waarbij staf en aios allemaal structureel aanwezig kunnen zijn; daardoor is het ook een belangrijk onderwijsmoment. Alhoewel het belang van de PAP breed wordt gedragen, verloopt de organisatie ervan te vaak ad hoc en daardoor chaotisch en is ook de inhoud van de bespreking te weinig gestructureerd. Het doel van dit project is het herstructureren van de PAP om zo zorg te dragen van een goede interne structuur, opdat de wetenschappelijke waarde en patiëntenzorg wordt bevorderd, en het onderwijsrendement wordt geoptimal iseerd. Tevens willen we de organisatie en planning beter bewaken. De PAP wordt gestructureerd volgens een vast format. Dit omvat: 1. De bespreking van 2 patiënten die van te voren door aios en staf op de poligezien zijn. Deze bespreking gebeurt via een vast format. 2. De bespreking van enkele “papieren” patiënten, volgens hetzelfde format. 3. De bespreking van een of meerdere casus door de C2 (afdeling) aios 4. De bespreking van geopereerde patiënt, waarbij veel aandacht voor het gehele proces en het postoperatieve beleid 5. Eenmaal per maand een uitgewerkte CAT, door een aios gepresenteerd. De aanmelding van patiënten gebeurt via het secretariaat, dat hierdoor de planning bewaakt. Spreekuren dienen tijdig afgerond te kunnen worden opdat i edereen kan deelnemen aan de PAP.
Doel van het initiatief:
Plan van aanpak:
12
Beoogde resultaten:
Behaalde resultaten
Borging:
Evaluatie:
Rol aios:
De PAP nieuwe stijl moet zorgen voor een optimale bijdrage aan patiëntenzorg, wetenschap en onderwijs, en efficiëntere werkwijzen voor zowel staf als aios. Patiëntenzorg: o reductie in reistijd en reiskosten o verbetering van comfort door reductie wachttijd Wetenschap en onderwijs: o Verhoging aantal te bespreken pathologie o Verhogen kennis o Verhogen raadpleging wetenschappelijke artikelen/evidence-based literatuur Werkwijzen artsen en aios o Iedereen op 1 moment samen o Minder contacttijd/consultentijd o Minder afspraken met collega’s / minder telefoon o Verschuiving kost arts naar secretariaat (tijd en planning) Patiëntenzorg o 2 à 3 afspraken tot beleidvorming gereduceerd naar 1 o Daardoor ook reductie in reistijd en reiskosten Wetenschap en onderwijs o 0 critically appraised topics per maand, verhoogd naar 1 o 0 protocolbesprekingen per maand, verhoogd naar 2 o 1 á 2 literatuurstudies per maand, verhoogd naar 3 á 4 o Daardoor kennis verhoogd Werkwijzen artsen o Efficiënte patiëntenbesprekingen in persoon i.p.v. per email etc. o Artsentijd vrijgemaakt door verschuiving taken naar secretariaat ( maken van afspraken voor patiënten) Er wordt regelmatig teruggekoppeld in voornoemde groep hoe goed de beoogde afspraken worden nageleefd; op grond hiervan kan bijstelling plaatsvinden. Door de PAP “nieuwe stijl” wordt het zorgproces rondom de patiënt verder geoptimaliseerd; daarnaast voorziet het in een uniek onderwijsmoment voor de aios, waarbij feedback door een brede vertegenwoordiging van de vakgroep mogelijk is. Zo voorziet het ook in een nascholingsmoment voor de gehele vakgroep. Er wordt wekelijks tijdens de overdracht besproken hoe de PAP van de afgelopen week is verlopen, als daar moeilijkheden bij waren wordt vooruit gepland voor de volgende PAP hoe deze voorkomen kunnen worden. Elk half jaar vindt een evaluatie plaats met de werkgroep en wordt eventueel verbeteringen geïmplementeerd. Na een jaar wordt het aantal afspraken middels het patiënten register steekproef vergeleken met de huidige situatie en de situatie voor de PAP: zijn het aantal afspraken (verder) gereduceerd? Na een jaar worden het aantal besproken CATs, protocollen en literatuurstudies bekeken: Is dit voldoende? Moet hier ingezet worden tot verhoging? De aios hebben de structuur van de PAP “nieuwe stijl” grotendeels zelf ontworpen, met ondersteuning van de chef de polikliniek/chef de Clinique en de (plv) opleider. De “voorzitter” van de PAP is een aios. Aios leert overstijgende doel van het project door na te denken over onmiddellijke effecten, en hoe effecten waarderen (middelenverbruik zoals reistij d, artsentijd, patiënt tevredenheid, etc.) Algemene competenties: • Structuur aanbrengen in procedures en informatie • Mensen motiveren voor verandering • Veranderingen communiceren aan betrokkenen • Terugkoppeling aan leidinggevende • Feedback verwerken van betrokkenen voor eventuele verdere verbetering • Mogelijke start van meerdere projecten die bijdragen aan de profilering 13
Begeleiding aios:
“doelmatigheid” Het dragen van het nieuwe concept door de hele groep stafartsen en aios; met specifieke ondersteuning door de chef de polikliniek/chef de Clinique en (plv) opleider. Meedenken over directe effectueren van de gevolgen van het project en het helpen bepalen van gemiddelden
14
Bijlage 4. DOO-puntenregistratie doelmatigheidsinitiatief Procedure
DOO punten toekenning voor doelmatigheidsinitiatieven Doelmatigheidsinitiatief afgerond? (behaalde resultaten zijn noodzakelijk voor puntentoekenning)
Format doelmatigheidsinitiatieven invullen downloaden via: http://oorzon.nl/format_doelmatigheidsinitiatieven/
Compleet ingevulde format indienen bij:
[email protected]
Scoring o.b.v. toetsingscriteria • Voorlopig geaccepteerd • Geaccepteerd • Niet geaccepteerd
(behoeft verdere aanpassingen) (DOO punten worden toegekend) (DOO punten worden niet toegekend)
15
Toetsingscriteria voor de beoordeling van activiteiten
16
