ULTIMA THULE & ZEFIRO TORNA presenteren
NERF
Onze gegevens
Beste leerkracht, Binnenkort komt u samen met uw leerlingen kijken naar de vooorstelling NERF. Om dit bezoek zo goed mogelijk voor te bereiden geven wij u graag wat meer info over wie wij zijn en wat we doen. Ook inhoudelijk krijgt u alvast enkele kapstokken mee die kunnen dienen ter voorbereiding of nabespreking van de voorstelling. Op onze websites www.ultima-‐thule.be en www.zefirotorna.be vindt u ook foto’s, video’s, interviews, recensies en ander materiaal waarmee u aan de slag kan in de klas. We nodigen u met graagte uit hiervan ten volle gebruik te maken. Op die manier creëert u zowel voor uw leerlingen als voor onze spelers de optiemale omstandigheden. Alvast bedankt voor uw medewerking, De NERF-‐ploeg “Ik ben het beu om te kiezen. Ik krijg daar kiespijn van.”
Ultima Thule Kazemattenstraat 17 9000 Gent Tel: 0032 (0)9/3240868 Mobil: 0032 (0)491/737042 www.ultima-‐thule.be
Zefiro Torna Wittebroodstraat 19 2800 Mechelen
Tel: 0032 (0)15/346662 Mobil: 0032 (0)496/403603
www.zefirotorna.be
Ultima Thule Wim De Wulf – Artistieke leiding Koen Van Overmeiren – Zakelijke leiding Lopke Cools – Planning en communicatie Rupert Defossez – Technische coördinatie Zefiro Torna Jurgen De bruyn – Artistieke leiding Silvie Dees – Manager Laura Delaere – Productie en communicatie
De Voorstelling: NERF NERF is het verhaal van Frans en Hélène, beiden 106 jaar oud. Van die 106 levensjaren hebben ze er 80 samen doorgebracht. Een eiken bruiloft. Zo heet dat. Een zorgvuldige opeenstapeling van jaarringen, Feest! Feest! Feest! Maar midden in de nacht zit Frans naar haar te kijken. Dat is Hélène niet meer. Dat zijn haar contouren, maar dan slecht ingekleurd. Help, Frans! Help! Hij moet iets doen. Nu. De deur van de home staat op een kier. 't Is de moment! En ineens zijn ze daar: herinneringen. Herinneringen aan bomen en aan een opdringerige vogel. Herinneringen aan haar stem, aan zijn broer, aan hoe klein ze toen waren en aan de was ophangen ook. Herinneringen aan een oorlog of twee, brieven, een kus, verraad en heimelijk gefluister. Herinneringen aan bommen, donder, bliksem, en ineens een pieptoon. Herinneringen aan kinderen en kinderen van kinderen en kinderen van kinderen van kinderen. Herinneringen aan een dirigent, haar stem, een trillend wit stokje. Herinneringen aan dat verhaal dat ze vertelde. En dat ze 't niet meer wist. Ineens. Herinneringen aan hoe stil het werd. Twijfel. Schrik ook. En dan weer die vogel. Altijd die vogel. Herinneringen aan twee bomen op een heuvel waarvan de takken in elkaar verstrengeld geraakt, de jaarringen door elkaar gegroeid en de nerven van beiden zijn.
Tussen al die herinneringen zit Hélène verstopt. Dat weet Frans! In Nerf wordt het knoestige bestaan van een koppel ontschorst tot er enkel een dunne kloppende levensader overblijft. Ontroerende, treurige, komische dialogen en taferelen maken deel uit van een ononderbroken zinnebeeldige metamorfose. Figuren transformeren, woorden worden overbodig, klanken dunnen uit. Tot hun essentie.
Credits
Tekst en regie: Sven Ronsijn Spel: Tineke Caels en Erik Bassier Muzikaal advies: Els Van Laethem Muziek en spel: Elise Caluwaerts en Jurgen De bruyn Dramaturgie /assistentie: Wim De Wulf Poppen en kostuums: Evelyne Meersschaut Licht en decor: Rupert Defossez Geluid: Ludo Vleugels Met dank aan Zomer van Antwerpen Foto ©Lyubomir Bukov «Oh, mon amour Mon doux mon tendre mon merveilleux amour De l'aube claire jusqu'à la fin du jour Je t'aime encore, tu sais, je t'aime» (‘Vieux amants’ J. Brel)
Het gezelschap: Ultima Thule
Ultima Thule brengt figurentheater voor kinderen, jongeren en volwassenen. Noem het teksttheater waarbij niet enkel de acteurs spreken. Alles wat niet te heet of te zwaar is, kan bijdragen tot het vertellen van het verhaal. De acteurs bedienen zich van poppen, voorwerpen en rommel om te vertellen of te tonen wat er te vertellen of te tonen valt. Daarbij ligt de nadruk op het zoeken naar suggestiviteit. De werkelijkheid wordt op alle mogelijke manieren verbeeld waardoor het resultaat de herkenbare realiteit vaak ver achter zich laat. Wat je ziet is niet wat het lijkt. Kortom: Ultima Thule maakt theater waarin 1 + 1 nooit zomaar 2 is. Artistiek leider Wim De Wulf laat zich omringen door een kern van acteurs die vaak terugkeren in verschillende projecten. Uiteraard wordt deze los-‐ vaste ploeg bijgestaan door nieuwe spelers die voor het eerst meestappen in een project. Behalve nieuwe mensen die Ultima Thule fris houden, wordt er ook al eens met functies getoverd om niet in routine te vervallen. Dus ook op dat vlak doet Ultima Thule – letterlijk: “het uiterste punt” – zijn naam eer aan, en worden de grenzen afgetast en met de regelmaat van de klok verlegd. Zo is NERF de eerste creatie van Sven Ronsijn, reeds jarenlang zelf speler bij Ultima Thule. De samenwerking met Zefiro Torna was allesbehalve een voor de hand liggende keuze, maar het resultaat toont dat het absoluut de juiste is geweest. Ultima Thule wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap, de provincie Oost-‐Vlaanderen en de stad Gent.
Over het VERHAAL -‐ Sven Ronsijn
Over de liefde is er al veel nagedacht, gezegd, gezongen, geschreven, gefilosofeerd. 'Nerf' zal in deze niet het eerste woord zijn en zeker ook niet het laatste! Gelukkig maar. Maar als het over de liefde gaat, gaat het heel vaak over jongelingen, doordrongen van vlinders en euforie. Ik las een tijdje terug een artikel over een oud koppel (beiden 105) dat hun eiken bruiloft vierde (80 jaar samen). Ik werd ontroerd, niet door het artikel op zich, maar wel door de foto. Vier ogen waarin een heel verhaal te lezen lag, een persoonlijke geschiedenis, een eigen gemaakte wereldgeschiedenis, met hoogtes en laagtes. Voor hen een weet, voor ons een raadsel. Op dat moment bedacht ik dat, wanneer wij naar zo'n mensen kijken, we vaak alleen de oude mens zien, en niet het kind dat hij of zij is geweest, niet de ontdekker, niet de kalververliefde jongeling, niet de angstige of de dappere, niet de dromer en de plannen makende mens, niet diegene die een eed van liefde zweert zonder te weten wat dat in zal houden, niet de mens die verliest, niet de jaloerse, de wrokkige, de vergevingsgezinde, niet diegene die er de kantjes vanaf loopt, niet de lafaard, niet de overlevende, niet de afscheid nemende,... Binnen die 105 jaren kan het met een mens alle kanten opgaan, Zoals nerven van een blad dat doen. En als het de volheid van het leven, het bladmoes, langzaam wegsmelt zijn die nerven het zichtbaarst van al.
“Maar onze nerven lopen nog naar dezelfde wortels, de jaarringen zijn van ons alletwee.”
Het muziekensemble: Zefiro Torna
Zefiro Torna is gespecialiseerd in oude muziek en wordt artistiek geleid door Jurgen De bruyn. Het ensemble brengt muziek uit de middeleeuwen, de renaissance en de barok op een unieke wijze tot leven. Er wordt gewerkt met gespecialiseerde zangers en instrumentalisten afkomstig uit heel Europa. De muzikanten spelen op authentieke instrumenten als luit, theorbe, barokgitaar, viola da gamba, lirone, fluit, barokviool, clavecimbel en percussie. De muzikanten maken tijdens het spelen gebruik van historische zang-‐, speel-‐ en improvisatietechnieken. Zefiro Torna betrekt ook actuele kunst in haar producties. Het brengt naast louter muzikale voorstellingen ook multidisciplinaire programma’s waarin literatuur, theater, schilderkunst, moderne dans, installatiekunst, hedendaagse muziek, jazz en traditionele muziek worden verwerkt. De voorstelling Nerf sluit heel mooi aan bij dit rijtje. De roadtrip van Frans en Hélène is in feite een moderne versie van een mythologisch verhaal ‘Philemon & Baucis’ dat we terugvinden in de Metamorfosen van de Romeinse dichter Ovidius. Verleden en heden gaan zo naadloos in elkaar over. Zefiro Torna wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Stad Mechelen.
Over de MUZIEK -‐ Jurgen De bruyn
De muzikanten van Zefiro Torna spinnen een ragfijn net doorheen de voorstelling. Hun queeste naar het ‘betere levenslied’ leidt naar verassende plaats-‐ en tijdsdimensies en vergeten genres. De muziek vergezelt de magisch-‐realistische roadtrip van Hélène en Frans en ondergaat tal van metamorfoses. Een virelai van de 14de eeuwse componist Donato da Firenze verwordt tot een licht dementerend giechel-‐liedje. 16de eeuwse Napolitaanse villannellen druipen melig van de zintuiglijkheid “O bocca come zuccaro” of steken burlesk de draak met verschrompelde oude wijven en grijsaards. Het schijnbaar onschuldige volkslied Bel uselin del Bosch uit Abruzzo is als een leidmotief voor het knagende geweten van Frans, verbeeld door de mysterieuze vogel. De opzwepende ritmes van een Spaanse Canarios nodigen het verliefde paar uit ten dans. Hélènes zangcarrière krijgt gestalte in een klassieke aria uit Joseph Haydns Marionettenopera Philemon und Baucis, Jupiters Reise auf die Erde. In het hypnotiserende baroklied Vita della mia vita symboliseert de toondichter Ipolito Machiavelli het verstrengelde leven en mijmert hij over de vluchtigheid van het bestaan, “ma si breve è la gioia e si fugace”… “Wreed hè, hoe dat 't kan lopen.”
Thema’s In de voorstelling komen verschillende thema’s aan bod, uiteraard veel meer dan degene die wij hier kort aanhalen. Voor elk thema geven we een eerste aanzet tot uitwerking ervan in de klas. Afhankelijk van de interesse van de leerlingen kan dit aangevuld worden met eigen opdrachten of informatie. Deze thema’s kunnen eventueel kort besproken worden voor de voorstelling. Een diepere uitwerking waarin linken gelegd worden met eigen ervaringen, kan beter na de voorstelling gebeuren. Dementie Dementie is een verzamelnaam voor aandoeningen die gekenmerkt worden door combinaties van meervoudige stoornissen in verstandelijke vermogens (waaronder het geheugen), stemming en gedrag. De allereerste symptomen van deze ziekte zijn geheugenstoornissen en desoriëntatie in tijd, plaats en persoon. De scène waarin Hélène haar man Frans aanspreekt als hun overleden zoon, is een pakkend moment waarop deze eerste symptomen zichtbaar worden. De psychosociale gevolgen van dementie zijn uiteraard ingrijpend, niet alleen voor de patiënt zelf, maar ook voor diens omgeving. ==> Babbelstof voor in de klas… • Wie heeft in zijn omgeving te maken met dementie? • Op welke manier gaan mensen om met deze ziekte? • Op welke manier komt dementie in de media? Ouder worden
Doorheen de hele voorstelling zien we Frans en Hélène ouder worden. We hoppen aan de hand van grote gebeurtenissen door hun leven. Alsof we een film te zien krijgen van hun hoogtepunten. De scène waarin de jonge Frans en Hélène vooruit dromen over hoe ze ouder zullen worden, net voor Frans haar ten huwelijk gaat vragen, toont hoe jonge mensen niet onberoerd blijven bij het idee van ouder worden. Tegelijk zit er ook veel humor in de manier waarop ze nadenken over alles wat nog moet komen. Een mooie oefening om samen met leerlingen te doen. ==> Babbelstof voor in de klas… • Wat is ‘oud’? Hoe relatief is dit begrip? • Op welke manier zien jongeren hun toekomst? • Wie wil er ‘oud’ worden, op welke manier en waarom? • Welke oude mensen in je omgeving ken je en op welke manier heb je contact met hen? Liefde Over weinig onderwerpen werd zoveel geschreven, gezongen en verteld als over De Liefde. Liefst die met hoofdletters en met veel toeters en bellen. Dat NERF over een verrassend thema gaat, kunnen we dus niet beweren. Maar ze gaat wel over de liefde door de tijd heen. En over een liefde die de tijd doorstaat, met horten en stoten, blutsen en builen. Maar de eindmeet wordt bereikt. En is dat niet stilaan een uitzonderlijk goed aan’t worden? De scène waarin Hélène naar Frans belt om uit te leggen dat een boom met een gesplitste stam haar aan hun tweetjes doet denken, spreekt voor zich…
==> Babbelstof voor in de klas… • Wat is liefde? Bestaat ze in verschillende maten en gewichten? • Zijn er verschillen het beleven van de liefde tussen de jongeren vandaag en de jongeren van 70 jaar geleden? • Hoe belangrijk is het kiezen voor de liefde nog vandaag de dag? Verantwoordelijkheid In NERF wordt het geen enkele keer letterlijk gezegd, maar uiteindelijk gaat het over Frans die het zijn verantwoordelijkheid vindt om Hélène te helpen sterven. ‘Verantwoordelijkheid nemen’ is een terugkomend thema in het leven van Frans. Zijn eigen gedachtegang, vorm gegeven in het personage van de vogel, gaat vaak over het feit dat hij ‘iets moet doen’, dat hij niet langer zijn kop in het zand mag steken. De scènes waarin de vogel treiterend tegen Frans komt kwetteren, maken op een zeer concrete manier duidelijk hoe een mensenhoofd werkt. De tegenstrijdige verlangens, het duw-‐ en trekwerk tussen ‘blijven en doen’ of ‘vluchten en niets doen’, het doorprikken van eigen overtuigingen,… ==> Babbelstof voor in de klas… • Wat betekent ‘verantwoordelijkheid nemen’? Wie bepaalt dat? • Op welke momenten komt dit in het gedrang? • Ben je ook verantwoordelijk voor anderen om je heen? En hoe zit het met anderen ver weg, in tijd of afstand? Afscheid Frans en Hélène nemen afscheid van hun leven samen. Maar we krijgen ook te zien hoe ze in het leven afscheid hebben moeten nemen van hun zoon, van Frans broer. Maar ook (tijdelijk) van elkaar. En hoe Hélène afscheid moet nemen van haar internationale zangcarrière. Het lijkt wel
alsof elk hoogtepunt in hun leven een afscheid in zich draagt. En misschien is dat wel hoe het gaat, een mensenleven? De scène waarin Frans roepend in de kerk staat na de dood van zijn zoon, zit vol onmacht, pijn en woede. Dit beeld van een afscheid dat op geen enkele manier rechtvaardig kan aanvoelen, gaat door merg en been. ==> Babbelstof voor in de klas… • Zijn er dagelijkse momenten van afscheid? Sta je daarbij stil? • Opdrachten Interview met 80+ Oude trouwfoto’s vgl. Ankerpunten in een mensenleven Op zoek naar eigen familiegeschiedenis
Te zien op de website
Op de website van Ultima Thule zijn er filmpjes te zien die gemaakt werden tijdens het maakproces. Eenmaal de première achter de rug is, verschijnen er ook foto’s, een trailer, recensies en een filmpje voor de leerlingen die de voorstelling komen bijwonen. Alles is terug te vinden via: www.ultima-‐thule.be “We zijn er naartoe gegaan en we hebben haar opgepakt gelijk een blaadje en we hebben haar… gekust.”
We horen graag van u…
Na de voorstelling horen wij zeer graag wat de leerlingen van de voorstelling vonden. Tot voor kort voegde wij een kort evaluatieformulier bij onze lesmap. Omdat dit de feedback inhoudelijk zodanig beperkt, kiezen we ervoor om de leerlingen op te roepen onze voorstelling te recenseren. Alle recensies mogen gestuurd worden naar: info@ultima-‐thule.be.
