Uitwerking Borsele Borrel op woensdag 22 mei 2013 1.1 Introductie Stichting het Land van Borsele heeft op 22 mei 2013 opnieuw een netwerkbijeenkomst georganiseerd: de Borsele Borrel. Na een update over de ontwikkelingen bij de stichting tijdens het laatste jaar werd vervolgens in groepen gewerkt aan potentiële ontwikkelingsmogelijkheden voor het land van Borsele. Om kansen en initiatieven uit de streek een mogelijkheid tot ontplooiing te geven, zijn ze in kleine groepjes besproken en vanuit verschillende hoeken belicht en bijgeschaafd. Het is een eerste stap om initiatieven uit de streek op de kaart te zetten en nieuwe projecten te genereren. Kansrijke ideeën kunnen dan op een later tijdstip gemakkelijk worden opgepakt door een coördinator vanuit de stichting, die met een projectgroep zaken nader kan gaan uitwerken. De Borsele Borrel vormt zo dus de input voor mogelijke toekomstige ontwikkelingen met meerwaardecreatie voor de streek. Dit vormt de inhoud van een zogenaamde gebiedsagenda voor het Land van Borsele, waarin mogelijke ontwikkelingen zijn vernoemd en worden aangedragen. De tien onderwerpen (voor groepsdiscussie), die vooraf vastgesteld zijn op basis van eerder aangedragen ideeën in voorgaande Borsele Borrels kunnen als volgt worden gedefinieerd: 1. Ecolodges: ontwikkelen en verbinden Ecolodges zijn duurzame natuurhutten, waarin overnacht kan worden en mensen een met de natuur kunnen worden. Ook in Borsele zijn plaatsen waar deze hutten ontwikkeld kunnen worden. 2. De Borsele Boulevard Langs de kuststrook zijn verschillende mogelijkheden om recreatieve doeleinden aan duurzaamheid te koppelen. De boulevard biedt dan ook mogelijkheden om attracties te verbinden. 3. De digitale toegangspoort: website en social media Om het Land van Borsele te promoten, kan worden ingezet op media op het internet. Sociale media worden op dit moment nog nauwelijks gebruikt. 4. Crowdfunding In innovatieve gebiedsprocessen wordt gezocht naar nieuwe manieren om projecten te financieren; denk aan een vorm van ruilhandel of een streekrekening. 5. Industrieel Toerisme Het Sloegebied biedt onderdak aan veel grote industriële bedrijven. Het ligt voor de hand dat mensen nieuwsgierig zijn wat hier gebeurt, maar arrangementen met bijvoorbeeld een rondvaart zijn er nog niet.
6. Cultureel erfgoed in de schijnwerpers Borsele herbergt diverse dagrecreatieve, culturele plekken, zoals Fort Ellewoutsdijk en de haventjes van Hoedekenskerke en Ellewoutsdijk; deze zijn echter nauwelijks bekend bij het grotere publiek. 7. Streekproducten beter benut Borsele herbergt voornamelijk fruitteeltgewassen: appels, peren en zwarte bessen worden in overvloed verbouwd, maar daar blijft het ook bij. Dit zou beter in de etalage kunnen worden gezet. 8. Het Energy Event Borsele is een en al energie. Het is interessant om dit op een jaarlijks terugkerend evenement aan te halen en hier een culturele dagattractie van te maken, gekoppeld aan een te ontwikkelen energiecentrum. 9. Land van Borsele ambassadeurs Denk en doe mee in het Land van Borsele. Word ambassadeur en verspreid de mogelijkheden van de streek. Werk mee, denk na over de mogelijkheden en zet jezelf in: financieel of met arbeid. 10. Vrije vogels (diverse onderwerpen) Voor iedereen die een initiatief of idee heeft dat niet binnen de voorgenoemde lijst past: gooi het op tafel en in de groep en wie weet blijkt er voldoende draagvlak te zijn. 1.2 Uitwerking van ideeën en initiatieven uit de streek De tien voorgenoemde titels zijn als keuzeonderwerp naar voren gebracht. Ieder groepje heeft zich dus inhoudelijk met een van deze mogelijke ontwikkelingen beziggehouden en nagedacht over (verwante) kansen voor het Land van Borsele. Hetgeen tijdens de netwerkbijeenkomst besproken is, is hieronder opgesomd. Uiteraard is dit geen letterlijke weergave en kan het goed zijn dat niet alles helemaal juist is weergegeven. Het geeft echter wel een beeld van hetgeen besproken is. Het onderdeel ‘Industrieel toerisme’ is vervallen, vanwege te weinig animo bij de aanwezige deelnemers. Echter, dit thema komt bij de andere onderwerpen wel vaak naar voren. Er zijn tevens twee groepen ‘Vrije vogels’ geformeerd, vanwege de grote mate van belangstelling hiervoor. 1. Ecolodges: ontwikkelen en verbinden Een ecolodges zou moeten opgaan in de natuur, maar een spraakmakende vormgeving kan (nationale en internationale) bekendheid opleveren. Ecolodges kunnen in een boomgaard worden geplaatst om het voor een boer rendabel te maken, maar er kan ook worden gezocht naar plaatsen in de vrije natuur, bijvoorbeeld bij de Zwaakse Weel en de Brilletjes. Dit arrangement is bijvoorbeeld ook te combineren met het aanbieden van typisch Borselse streekproducten, zoals appels, peren en bessen. Er kan zelfs worden gedacht aan mobiele ecolodges, die in de wintermaanden in leegstaande fabriekshallen te plaatsen zijn. Een dergelijk project is financierbaar door particulieren of ondernemers, die willen investeren: kopen en verhuren. Maar er kunnen ook sponsors worden gezocht, die materiaal en arbeid willen leveren voor het maken van de ecolodge. Het geld dat vrij komt door deze natuurhut te verhuren, kan (deels) in de pot van het Land van Borsele terechtkomen. Zo ontstaat een unieke mogelijkheid om de streek te leren kennen en financiële mogelijkheden te creëren.
2. Het Energy Event Een evenement als het Energy Event kan de bekendheid van (de mogelijkheden in) Borsele vergroten. Daarnaast kan een dergelijk festival werkgelegenheid en inkomen genereren en het biedt een kans om te laten zien hoe veelzijdig Borsele is met al haar vormen van energie, en wat deze vormen van energie kunnen bieden op recreatief, economisch, sociaal-‐ maatschappelijk en ecologisch gebied. Het Energy Event hoeft geen festival te zijn en mag ook meerdere dagen duren; het idee is dat iedereen mee kan doen en dat mensen van buitenaf in Borsele kunnen verblijven (bij particulieren), om de volgende dag eventueel een andere activiteit in Borsele te ondernemen. Vervoer kan via duurzaam elektronisch of bijvoorbeeld paardentram of stoomtrein plaatsvinden. Denk voor het evenement aan: industrieel toerisme, bedrijfsbezoeken, abseilen bij silo’s, windmolens beklimmen, survivallen, muziekfestival, wellness, een hightech-‐evenement bij Heinkenszand, een halve marathon aan de Borsele Boulevard, fietstochten over de dijken met streekproducten of een LAN-‐party in Fort Ellewoutsdijk. Maar ook extremere activiteiten: zweefvliegen, skydiven of parachutespringen. Voor ieder wat wils en van alles en nog wat; het meeste is er reeds, maar het gaat om koppelen van ideeën en zorgen dat het tegelijkertijd plaatsvindt. Het gaat dus vooral om coördineren! Zorg dat er mensen aan tafel komen, die mee kunnen helpen dergelijke evenementen te organiseren: hoe organiseren we bijvoorbeeld een LAN-‐party? Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Conny Miermans (Wethouder gemeente Borsele) -‐ Marcel Aanen (Beleidsmedewerker gemeente Borsele) 3. Land van Borsele ambassadeurs Probeer inwoners of ondernemers zo ver te krijgen bij het Land van Borsele te willen horen en daar een gevoel bij los te maken. Zorg voor bekendheid en promotie, meer draagvlak en bereik burgers en ondernemers. Hoe kan dat dan: hoe krijg je de burger of ondernemer uit zijn stoel? Zorg voor streekgebonden ambassadeurs uit verschillende bedrijven of organisaties uit de streek, die het gevoel van het Land van Borsele kunnen en willen uitdragen en zich in willen zetten met tijd en wellicht geld. Zorg dat zij communicatief, enthousiast en qua ervaring sterk zijn. Zoek ook naar verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld onder sporters en horecaondernemers. Laat een winkelier of een energiecoöperatie activiteiten opzetten, maar bijvoorbeeld ook een wedstrijd om een puntenkaart van Borsele te ontwikkelen (Borselecard), waar geld op staat om te besteden bij winkeliers of op de camping. Denk aan stickers met de tekst ‘Ik houd van het Land van Borsele’, die her en der uitgedeeld en gebruikt kunnen worden. Er kan gemakkelijk worden aangesloten bij bijvoorbeeld het Energy Event en sociale media, kranten en de website van het Land van Borsele kunnen het ambassadeurschap vergroten en promoten. Ga op zoek naar positieve succesfactoren en deel ontwikkelingen en realisaties via de lokale en regionale media. Zet dorpsraden, vrijwilligers (via gemeente), maar ook instanties als de Rabobank, horecaondernemers en boeren in om ambassadeur te worden of bij te dragen om het Land van Borsele te promoten en te belichamen. In dit kader kunnen workshops hierbij helpen. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Marijke Rijk (Winkeliersvereniging Heinkenszand) -‐ Marijke de Kok (Winkeliersvereniging Heinkenszand) -‐ Muriam Boogaard (Beleidsmedewerker gemeente Borsele) Deze personen willen zich inzetten: -‐ Marijke Rijk voor de promotie van het Land van Borsele binnen de Winkeliersvereniging Heinkenszand
-‐ -‐
Marijke de Kok voor de promotie van het Land van Borsele binnen de Winkeliersvereniging Heinkenszand Muriam Boogaard mag altijd benaderd worden
4. De Borsele Boulevard Borsele is de grens tussen land en water. Naast de Zak van Zuid-‐Beveland is de Westerschelde een energiestroom met kwaliteiten, waarbij veel van de bezienswaardigheden, parels of attractiepunten al aanwezig zijn, maar nog niet verbonden of goed toegankelijk. De oever van de Westerschelde is uitermate geschikt om deze punten in het achterland met elkaar te verbinden. Ten eerste zijn er de haven van Hoedekenskerke en de Stoomtrein Goes-‐Borsele in het oosten van de gemeente Borsele; deze kunnen aansluiten op een veerdienst naar Terneuzen. Een stuk verderop is sinds kort strandtent De Landing, welke grenst aan de onbekende Plaat van Beveland, welke veel kansen herbergt. Fort Ellewoutsdijk is een interessant, onbelicht historisch object. Daarna wordt een attractiepunt gemist, terwijl er wel een drukke verkeersstroom is nabij de Westerscheldetunnel. Daar kan bijvoorbeeld een parkeerplaats komen, met een link naar de zeedijk en uitzicht op de Westerschelde. Daarna volgt de Kaloot, een van de weinige natuurlijke stranden van Zuid-‐ Beveland, met daarachter de kolencentrale, die (in de verre toekomst) als uitkijkpunt kan dienen van het Land van Borsele en de Westerschelde. Aansluitend op het Energy Event kan een marathon worden georganiseerd, of zelfs een Borsele Survivalrun: over de plaat van Baarland, door de modder, gevolgd door een lekkere versnapering bij De Landing. Denk ook aan excursies. Let op dat de wet-‐ en regelgeving belemmerend kan zijn, maar hier dient de gemeente Borsele in mee te werken. Laat wel de kernkwaliteiten van Borsele, de rust en kalmte, intact. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Andries Weststeijn (Dorpsteam Nisse) -‐ Krijn van der Maas (Gemeenteraad Borsele) -‐ Robert Northolt (Camping Scheldeoord en De Landing) -‐ Theo Nijssen (Plantenkwekerij) -‐ Martijn Janse (Architecten Alliantie) -‐ Peter Koppejan (Dienst Landelijk Gebied) Deze personen willen zich inzetten: -‐ Robert Nordholt voor het organiseren van excursies -‐ Martijn Janse voor de inrichting van stedenbouwkundige structuren bij ontwikkelingen 5. De digitale toegangspoort: website en social media Heel veel zaken kunnen door bewoners en andere betrokkenen zelf opgepakt worden, bijvoorbeeld het gebruik van Twitter door #landvanborsele te gebruiken; maak foto’s tijdens een wandeling of fietstocht of schrijf een verhaaltje en zet dit op Twitter. Dit zorgt al voor grotere gebiedsbekendheid en promotie van het Land van Borsele. Ook kan een redactie ervoor zorgen dat een of meerdere personen voor het Land van Borsele gaan twitteren. Er kunnen QR-‐codes worden gemaakt in de toekomst, maar dit moet dan wel gepaard gaan met een mobiele versie van de website. Het bereik voor smartphones binnen de gemeente Borsele is beperkt. Een Facebookpagina kan, door middel van foto’s en berichten, de naamsbekendheid van Borsele vergroten; ook hier dient een redactie voor te worden aangesteld. Promotie kan bijvoorbeeld ook via de Google zoekmachine. De evenementenagenda wordt niet meer geüpdate, maar juist continuïteit hierin is belangrijk: bezoekersaantallen van de website lopen daardoor terug. Een eigen inlog kan ervoor zorgen dat deze agenda weer gevuld wordt door ondernemers en andere betrokkenen. Er moet een
aanduwer komen voor de stichting voor input op het gebied van gebiedsbranding, maar hier wordt al voor gezorgd. Meer routes voor wandelen en fietsen op de website kan het aantal bezoekers vergroten; het aanbod is op dit moment karig en beperkt. Denk aan routes voor skeeleren, mountainbiken, (nordic) wandelaars en normale fietsers. Een koepelcampagne kan dit versterken voor mensen van buitenaf. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Arnoud Knegt (Public Relator bij gemeente Borsele) -‐ Ton Oosthoek (Gemeenteraad Borsele) -‐ Roland Goovers (Culdoc Communications) 6. Cultureel erfgoed in de schijnwerpers Bij cultureel erfgoed wordt al snel aan bijvoorbeeld Fort Ellewoutsdijk gedacht, of aan kerken of molens. Er is echter meer: bijvoorbeeld een sluisje, een weel, een dijk of een boerderij. Bijvoorbeeld SLZ, Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, de Heemkundige Kring en de Boerderijenstichting hebben wat dat betreft kennis en hiervoor reeds kleinschalig onderzoek uitgevoerd. Breng dit, naast het bestaande monumentenlijstje, in beeld. Maak ook verbanden met (bestaande) wandelnetwerken of fietsroutes, welke in combinatie met deze erfgoederen aantrekkelijker worden. De Boerderijenstichting kan de erfgoederen prima beschrijven, met natuur en landschap als onderliggende thema’s. Denk bijvoorbeeld aan een Boerderijenroute, bijvoorbeeld door deze ’s avonds te verlichten. Denk aan het uitbrengen van een boekje met alle mogelijkheden samengevat, en met beschrijvingen van erfgoederen in de omgeving. Ook cultureel ‘nugoed’, waardevolle cultuurerfgoederen van nu, is belangrijk: geld uittrekken om ook dat in stand te houden en in het daglicht te plaatsen. Voor dit onderwerp kunnen Chiel Jacobusse (Stichting Het Zeeuwse Landschap) en Gerard Smallegange (Boerderijenstichting Zeeland) een belangrijke rol spelen. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Wim Coppoolse (Stichting molen De Vijf Gebroeders) -‐ Willem de Landgraaf (ZLTO Borsele) -‐ Marga van de Plasse (Gemeenteraad Borsele) -‐ Cees Dubbeldam 7. Streekproducten beter benut Het Land van Borsele vormt een belangrijke bron voor de productie van producten, niet alleen streekproducten maar ook algemene producten die in bulkpartijen worden gefabriceerd. Samenwerking vindt op dit moment nog niet veel plaats; door verkooppunten te bundelen en routes hieraan te koppelen, vindt meerwaardecreatie plaats. De Boerenmarkt in Heinkenszand kan een veel uitgebreider aanbod komen van alle producten die in Borsele worden geproduceerd. Het belangrijkste is het promoten van het eigen product en informatie geven over waar het product vervaardigd wordt (om het vervolgens op die locatie in Borsele te verkopen). Op sociale media kan dit nog sterker onder de aandacht worden gebracht: met name ook het aankondigen van producten en de bijbehorende verkooppunten. Bij de verkooppunten kunnen routekaarten komen met daarop andere verkooppunten, zodat fietsers, wandelaars en automobilisten een traject kunnen volgen. Stichting Lekker Regionaal Product is wel actief, maar moet nog meer betrokken worden. Verkopen aan huis, promotie van het eigen product en de reden dat het product juist in Borsele wordt verkocht (en dus streekgebonden is), zijn de belangrijkste actiepunten om streekproducten nog beter te benutten. Producenten moeten ook het eigen netwerk beter benutten. Onder andere betrokken tijdens sessie:
-‐ -‐ -‐
Marianne Vermue Ko Mol Marines Vermue
8. Vrije vogels (groep 1) Er zijn diverse onderwerpen besproken. Allereerst wordt geopperd om op alle zwarte bessensappen van Hero meer te benadrukken dat deze (grotendeels) afkomstig zijn uit het Land van Borsele, door het logo van de stichting te gebruiken en de website te vermelden op de fles. Daarnaast gebruikmaken van handtekeningen met het land van Borsele logo in e-‐ mails door ambtenaren. Denk ook aan grotere vlaggen en het verkopen van vlaggen op de website. Zet ook infopanelen bij de dorpen en nabij de Westerschelde neer, gevoed door zonne-‐energie. Dit levert publiciteit op, voor de regio en voor de stichting. Bij station Goes zouden in de zomer drie elektrische auto’s en tien elektrische fietsen met het stichtingslogo beschikbaar moeten zijn om het Land van Borsele vanuit het openbaar vervoer te kunnen ontdekken; subsidies kunnen dit vergemakkelijken en promotioneel heeft dit veel waarde. De bijenstand gaat hard achteruit, dus help deze te beschermen door bijenkasten aan te bieden en informatie te geven aan bewoners. Het energiecentrum en de biomassacentrale kunnen het zwembad bij de Stelleplas verwarmen. Er kan een compensatie (herstelbetaling) van de netwerkbeheerder komen ten aanzien van de aanleg van de 380KV-‐lijn en de tunnelweg; dit is vast en zeker onderhandelbaar en winst kan gemakkelijk behaald worden. De zichtbaarheid van het Land van Borsele vanaf de A58 kan vergroot worden, door middel van borden bijvoorbeeld. Vestig daarnaast meer aandacht op de festivals in Borsele, op dit moment reeds vier (grote) aanwezig. Denk aan het Bluesfestival, Klomppop, Pastorale en het Straatfestival. Maak daarnaast van bestemmingsplannen zonder (voorlopige) invulling, bijvoorbeeld de Platenpolder in Heinkenszand, een zonneboomgaard van met wateropvang voor het secundaire water en met grondwaterpompen voor energieopwekking. Denk ook aan een energiecentrum of de aanleg van wandelpaden. Gebruik ondernemers uit Borsele voor de realisatie van dit park, wellicht te combineren met het energiecentrum dat al grotendeels op de planning staat. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Rien Kole -‐ Janine Kole -‐ Astrid Goedegebure -‐ Jan Verburg -‐ Anita de Vos Deze personen willen zich inzetten: -‐ Jan Verburg voor de uitwerking van ideeën rondom energie en festivals en verder ‘out of the box’ denken -‐ Astrid Goedegebure op het gebied van branding, promotie en vermarkten; ook het idee van het verwarmen van het zwembad -‐ Rien Kole en Janine Kole willen graag mee blijven denken 9. Vrije vogels (groep 2) Natuur en Landschap vormen de kernkwaliteiten van Borsele. Zorg dat mensen dit kunnen beleven en ervan kunnen genieten, door bijvoorbeeld QR-‐codes te gebruiken. Schep condities voor lokale bewoners om zelf geld te verdienen, welke zij vervolgens in het eigen landschap of in de eigen omgeving kunnen investeren. Bied daarvoor arrangementen aan: teamtraining, wellness, wandelen, verkoop van overnachtingen en het aanbieden van
maaltijden, die te betalen zijn met een Borselepas. Dit kan ook geld voor de stichting opleveren. Energie zit ook in de bodem: kan er iets worden bedacht om de kwaliteit van de Borselse bodem te verbeteren? Het Borsels landschap zit ‘opgesloten’, vanwege de steeds blijvende functie, waardoor het landschap uitgeput wordt. Leg proeftuinen aan, waarin successie ontstaat en geproduceerd wordt in die successie, zodat de energie die wordt gevoed uit de zon blijft ontwikkelen. Hier kan voedsel uit gehaald worden en laat de bodemkwaliteit verbeteren. De menu’s in de restaurants kunnen worden aangepast op het idee dat Borsele de ‘fruitigste’ gemeente van Nederland is: dit maakt Borsele landelijk uniek. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Rinus van ‘t Westeinde (ZLTO, fruitteler) -‐ Peter van Sparrentak (Restaurant Brasserie Stelleplas) -‐ Maartje van der Stel -‐ Anita Wijnholds (Camping Stelleplas) -‐ Jos Willemsen Deze personen willen zich inzetten: -‐ Jos Willemsen (
[email protected]) voor het aanbieden van arrangementen -‐ Rinus van het Westeinde voor het aanbieden van arrangementen en ontwikkelen van een Borsels menu -‐ Peter van Sparrentak voor het ontwikkelen van een Borsels menu 10. Crowdfunding Voor alle hiervoor genoemde plannen moet geld gegenereerd worden. Hoewel er mensen zijn die vast en zeker willen investeren in de stichting door middel van bijdrages, zou het ook gewoon normaal moeten zijn om geld te vragen voor diensten die de stichting levert. De opbrengsten kunnen in een pot worden gedaan, zodat deze worden vergroot. Benut voor de informatievoorziening ook de website, en niet zozeer een abonneeblad, dat vaak toch niet wordt gelezen. Bedenk: wat heeft een ander nodig wat ik heb (en andersom)? Laat geïnteresseerde mensen, die bijvoorbeeld willen weten hoe een boomgaard met zwarte bessen is opgebouwd en functioneert, een klein bedrag betalen om hier meer over te weten te komen. Als mensen een vissteiger willen, realiseer deze dan, maar laat gebruikers wel betalen door middel van een vergunning om zo geld te genereren. Denk dus ook aan ‘lidmaatschappen’, denk commercieel en kijk wat er in de omgeving leeft en speelt. Er zijn vaak genoeg mensen, die willen investeren met tijd of geld. Zorg ook dat voor ontwikkelingen of investeringen in Borsele eerst lokale ondernemers worden gevraagd, zodat het geld binnen de gemeente blijft. Wat je zelf kan leveren of doen, kijk dan eerst in de directe omgeving, hoewel dit vaak aan regels verbonden is. Gebruik de website om bijvoorbeeld een ecolodge aan te bieden, zodat sponsors gemakkelijk kunnen reageren en zo in de publiciteit kunnen komen. Maak slimme combinaties en kijk waar partijen iets voor elkaar kunnen betekenen middels cocreatie. Koppel daarbij doelen, leg netwerken aan (tussen betrokkenen als Natuurmonumenten, aannemers en de gemeente Borsele) en gebruik de website als spil in dit web. Onder andere betrokken tijdens sessie: -‐ Peter Eijgenraam (Relatiemanager ABN AMRO) -‐ Richard Rozemeijer (Dienst Landelijk Gebied)
