Uittocht en Aftocht in de bijbel

Nr. 01| Januari 2007| 29ste jaargang verschijnt niet in augustus

P 408.654

Uittocht en Aftocht in de bijbel Dr. Egbert ROOZE

Afgiftekantoor : 1050 Brussel 5 Verantw. uitgever en afzendadres : G. Liagre, Marsveldstraat 5 - 1050 Brussel

januari 2007

1

Uit de redactie geklapt...

Colofon Verantwoordelijke uitgever Dr. Guy Liagre Redactieteam Judith van Vooren Bea Smetryns-Baetens Dick Wursten Ernst Veen Redactieadres: Marsveldstraat 5 - 1050 Brussel tel.: +32-(0)2-511 44 71 fax.: +32-(0)2-511 28 90 E-mail: [email protected] Web-site Internet: http://www.protestanet.be/VPKB Prijzen Kerkmozaïek • Individueel abonnement: 12,50 Euro • Groepsabonnement: 10,50 Euro (vanaf minimum 5 exemplaren naar éénzelfde adres) • Steunabonnement: 14,00 Euro Storten kan op rekeningnummer 068-0715800-64 van de Verenigde Protestantse Kerk in België, Marsveldstraat 5, 1050 Brussel. De redactie behoudt zich het recht voor om bepaalde artikels niet te publiceren, indien nodig in te korten en/of redactioneel te bewerken. Zij is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de artikels en slechts ten dele voor de stijl. Organisaties en tijdschriften, niet behorend tot de VPKB, die artikelen uit het maandblad Kerkmozaïek geheel of gedeeltelijk wensen over te nemen of te bewerken, dienen dit schriftelijk aan te vragen op het redactieadres. Sluitingsdatum volgende Kerkmozaïek : 17 januari 2007.

2

januari 2007

Kerstwens… De schrijver Godfried Bomans schreef ooit een stukje, getiteld “Het kerstmannetje”. Daarin vraagt de ik-figuur, die de kerstman in zijn woning heeft opgezocht, aan deze wonderlijke grijsaard een kerstgeschenk, te weten: een klein beetje kerstgevoel. Bomans schrijft dan: “De kerstman haalde een met zilverpapier omwikkeld stafje uit zijn binnenzak, ademde ertegen en stak toen de punt ervan zorgvuldig in mijn linkeroor. (…) Opeens begonnen er kerstklokken te luiden. Een warm behaaglijk gevoel doorstroomde mijn kille ziel. Ik voelde een oprechte genegenheid voor alle mensen in het algemeen en een vurig verlangen naar een gebraden kalkoen voor mijzelf in het bijzonder. Ik zal u dat tot het nieuwjaar laten behouden, zei de kerstman, en als u geen ruzie maakt, kunt u er tot Driekoningen mee toe. (…) Ik huppelde naar huis. Wat een gevoel! Ach, mocht ik er de lente mee halen!” Wij wensen u een kerstgevoel toe dat het minstens uithoudt tot volgend jaar 24/25 december en als de inhoud van deze Kerkmozaïek ertoe zou kunnen bijdragen, dat gevoel wat meer bijbelse body te geven, dan heeft het aan z’n doel beantwoord. De redactie.

Inhoud blz. 02 Colofon Uit de redactie geklapt Inhoud 03

Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt Oecumenisch samenwerken...

blz. 10 MADIP: nieuw zendingsproject van de WARC 12

Werkgroep Christendom-Islam

13

VPKB Genk stelt zich voor

14

Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid

04

Uittocht en Aftocht in de Bijbel

06

Op weg naar Sibiu 2007, beter horen en licht geven

15

Column “Zo maar een vraag”

16

Aankondigingen

08

Nieuws uit de synodale raad

17

Nieuws uit de wereldkerk

09

Motief vzw

19

Advertentie Denderleeuw

Schriftwerk

Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt

Synodevoorzitter aan het woord

(Matteüs 7:1) Dit woord van Jezus uit de bergrede is populair, bijna een spreekwoord. Beoordelen is gewenst, noodzakelijk ook, maar soms loopt be-oordelen uit op ver-oordelen, waarin onze aandacht juist naar de duistere kant van onze medemens wordt getrokken. Voor zijn goede kanten hebben we meestal veel minder belangstelling; een kwaad gerucht gaat sneller dan een gunstig. En doordat de ander daalt, voelen wij onszelf stijgen. “Oordeel niet!” Waarom niet? We kunnen antwoorden: omdat we van de ander en zijn omstandigheden zo weinig weten en ons zo snel en gemakkelijk kunnen vergissen. Of: omdat we zelf zo zwak en verre van volmaakt zijn. Ja, inderdaad, maar achter dit woord van Jezus schuilt een nog diepere beweegreden. Wij hanteren in het veroordelen een maatstaf, die zich direct en onherroepelijk tegen ons zelf keert, de maatstaf van de verdienste. Paulus zegt het zo in zijn brief aan de gemeente van Rome (2:1vv) Het oordeel dat u over anderen velt, velt u over uzelf, want de dingen die u veroordeelt, doet u zelf ook. Wij weten dat God hen die dergelijke dingen doen terecht veroordeelt. Maar toch krijgen we dan misschien de neiging om te gaan protesteren, immers mogen wij niet juist geloven en belijden dat bij God juist genade is, zoals het klinkt in Gezang 130 LvK: “Zijn oordeel is genade, zijn duisternis is licht”? Hij wil ons toch juist vrijspreken, ondanks onze eigenschappen en daden? Ik denk dat het goed is op te merken, dat dit in de Bergrede van Jezus niet wordt ontkend, integendeel! Maar dan volgt toch de vraag aan ons: als leven uit Gods genade (het sola gratia) voor ons zo doorwerkt in ons

leven, waarom leven we dan toch nog, alsof de mens naar zijn verdienste dient behandeld te worden?! In de verhouding tot God mogen we genadebrood eten, maar gunnen we dat onze naaste ook? Dit meten met twee maten en hinken op twee gedachten is een gevaarlijk werk, want met de maat waarmee je meet, zal jou de maat genomen worden (vers 2). Om het met de evangelist Johannes te zeggen: De Vader zelf velt over niemand een oordeel, maar Hij heeft het oordeel geheel aan de Zoon toevertrouwd (Joh. 5:22). God wil dat wij verheugd en dankbaar zijn vanwege zijn “gein”, voor zijn genade, en dat kan niet anders dan zich uiten in ons leven met de naaste. God vraagt daarin geen verdienste, maar blijken van dankbaarheid. Dus goed verstaan is dit woord van Jezus een heerlijke uitnodiging, namelijk om radicaal en voluit uit de genade te leven en die is ons genoeg. We hebben het dan ook niet meer nodig om onszelf te rechtvaardigen door anderen te veroordelen (vanuit het Grieks beter vertaald met: bekritiseren). God heeft mij doorzien en tóch heeft Hij mij lief. Zo behoeven we niet meer op onze tenen te lopen of tegen schenen te schoppen. Gods geduld en vergeving tegenover mij, straalt af op de verhouding met de ander, met wie ik in de solidariteit van veroordeling èn genade sta. Komt tot het oordeel dat bevrijdt en ´t heil dat eeuwig u verblijdt zult gij om niet ontvangen (Gezang 53 LvK)

Oecumenisch samenwerken … Er zijn veel verschillende vormen van oecumenische samenwerking. Gemeenschappelijk hebben ze echter het verlangen om samen het Evangelie te verkondigen. Immers, in de nieuwe Europese ruimte worden het gebrek aan oriëntatie en de vervreemding van christelijke waarden steeds groter. De strijd rond de preambule van de Europese grondwet vormt hiervan het beste bewijs. Toch zijn steeds meer mensen bezig met zingevingsvragen. Bieden de gevestigde kerken dan geen antwoorden? Of hebben menselijke schuld, gebrek aan liefde en veelvuldig misbruik van geloof en kerk voor politieke doeleinden de geloofwaardigheid van het christelijke getuigenis vernietigd? In dat geval kunnen de kerken enkel vanuit een nieuwe oecumenische christelijke geloofwaardigheid het Europa van morgen mee vorm geven. De voorbereiding van de derde Oecumenische Europese Assemblee in Sibiu daagt ons alvast uit om de hand aan de ploeg te slaan. In vertrouwen op Gods Geest, die waait waarheen Hij wil. Dr. Guy LIAGRE

Ds. Frederik-Jan DAANE Horebeke

Zie ook blz. 6 en 7

januari 2007

3

Wat ik met u zou willen delen

Uittocht en Aftocht in de bijbel Misschien kent u het boekje ‘Exodus en Exil’ van prof. Karel Deurloo wel (Kok, 2003). Op de jongste theologische conferentie in juni 2006 werd het ingeleid door de auteur zelf. Zijn uitleg gold alleen het Eerste Testament en gaf ons een nieuwe sleutel om Tenach (= het O.T.) te verstaan. Lovende woorden waren er ook voor de bijdrage van dr. Egbert Rooze die dezelfde leeswijzer toepast op het Nieuwe Testament. We vroegen hem om een verslag. • Exil geeft aan dat Israël het visioen van de beloofde aarde niet heeft waargemaakt. Zelfs niet met de Thora in de hand. Israël heeft gekozen en geleefd zoals de gojim: het heeft zelf het recht van de sterkste gehuldigd. Maar het heeft nog sterkeren ontmoet en is dus eigenlijk zichzelf tegengekomen. Vandaar ‘galoet’, het Hebreeuwse woord voor ballingschap. Letterlijk vertaald: in je blootje staan.

Nieuwe leeswijzer Volgens Deurloo is de veel gehoorde stelling dat JHWH de God van Israël is en Israël het volk van JHWH niet genuanceerd genoeg en bevat ze te weinig profiel. Het draait volgens hem om uittocht en ballingschap of nog om uittocht en àftocht. Wèg uit het benauwdheidsland Egypte, maar later ook wèg uit het beloofde land Kanaän. We zien in de Schrift dus niet meer één middelpunt (Exodus), maar twee brandpunten die samen de ellips, de contouren van het heil aangeven. Door die twee brandpunten wordt zowel de ‘overwinning’ van Israël (Exodus) als zijn ‘nederlaag’ (Exil) een thema. • Exodus geeft aan hoezeer de slavernij, de onmenselijkheid – kortom de bijbelse dood – kan overwonnen worden. Geen macht houdt deze bevrijdende God tegen: ook geen overmachtige farao, die zich zo verhardt dat hij zijn eigen volk en zijn eigen economie opoffert. Zo breekt door de Egyptische duisternis het licht van Pesach door. De dood ‘springt voorbij’ aan hen die geloven in de bevrijding. Aan ons is het om dit te beamen.

4

januari 2007

Nederlaag? Het is natuurlijk niet niks, dat je prachtige tempel verwoest wordt, dat je bevolking wordt gedeporteerd, dat je land woest en ledig is geworden, dat je het land van melk en honig verkwanseld hebt. Dat is een nederlaag, voor het volk Israël, dat het niet waard lijkt volk van God te zijn, maar ook voor God zelf, die zich kwetsbaar heeft gemaakt en nu kritiek kan oogsten: “Jouw visioen van rechtvaardigheid en vrede kàn niet. Dat is te hoog gegrepen. Dat zie je nu toch, nu jouw volk en het land failliet zijn?” Die nederlaag thematiseren is een daad van anders willen geloven: je gaat de diepte in, je bent uitgekleed, je komt jezelf tegen; uit-landig, ellendig ben je. Maar maak daar geen taboe van. Loop niet om je schuld heen. Wijs niet met je vinger naar de Babylonische koning. Want je denkt en je bent hetzelfde, alleen in mini-formaat. God laat je zogenaamd los, opdat je in de diepte weer voelt en leert waar het om gaat. Daar kun je afleren en dat moét nu even.

Opgaan, terugkeren Misschien komt er na zo een ervaring wel weer inzicht en energie vrij om omhoog te klimmen, om op te gaan naar het land aan de ‘overkant’, om weer te gaan bouwen, te planten én te hopen. De ballingschap heeft heel wat aan Israël ‘geopenbaard’. Openbaren is ook een kant van dat woord ‘galoet’. God heeft opengelegd wat er werkelijk aan de hand was en de profeten hebben dit doorzien en doorgegeven. ‘In je blootje staan’ is openbarend! In en rond de ballingschap is de grootste productie van bijbelse geschriften op gang gekomen! De geschiedenis is daarin herschreven en geduid. De thora met al zijn wetten en toelichtingen er rond is verdiept en uitgewerkt. De scheppingsverhalen, de zondvloed, de Abrahamcyclus begrijp je beter vanuit en nà het exil. Terugkeren is pas mogelijk als je profetisch door hebt wat er mis ging in het beloofde land: met de macht van de tempel, met de omvorming van de godsdienst, met de mentaliteit van de gelovige! Pas dan kan Jeruzalem weer echt een stad van sjalom/salam worden. Dat is het niet vanzelf en dat is het volk Israël evenmin vanzelf.

Ook in het Nieuwe Testament De uitdaging van de conferentie lag hierin om te onderzoeken of de leeswijzer van het Eerste Testament ook van toepassing was op het Tweede. Voorlopig komt een aanzet daartoe voornamelijk uit het Marcus-evange-

Wat ik met u zou willen delen

lie, in mindere mate ook uit dat van Matteüs. a. Matteüs-evangelie In de eerste hoofdstukken al verwijst Matteüs naar Exil en Exodus. Exil Het geslachtsregister van Jezus wordt ingedeeld in blokken van 3 x 14 geslachten. De eerste cesuur ligt bij koning David, de tweede bij Jechonja. Nu staat daar niet het klassieke zinnetje: ‘x verwekte Jechonja en Jechonja verwekte y’, maar wel: ‘Josia verwekte Jechonja en zijn broeders ten tijde van de Babylonische ballingschap’. De ballingschap krijgt aparte aandacht. Dat ‘Jechonja en zijn broeders’ wijkt ook af van het gewone patroon. De schrijver zegt daarmee dat Jechonja de ballingschap niet alleen is ingegaan, maar ‘met zijn broeders’. Ze hebben ze samen veroorzaakt. Misschien komen ze er ook weer samen uit. ‘Nà de Babylonische ballingschap…’ is het verwekken niet afgelopen. Er begint een derde groep van 14. Er komt een nieuwe tijd. De messias gaat komen! _____________________________

‘In je blootje staan’ is openbarend! _________________________ Exodus In hoofdstuk 2 wordt Herodes voorgesteld als een achterdochtige farao. Hij voelt zich beconcurreerd en treft maatregelen: “Dood de kleine jongetjes.” Het is een kopie van wat in Egypte gebeurde. Jozef, Maria en het kind moeten vluchten. Jezus gaat dus dezelfde weg als Israël ‘opdat vervuld wordt: uit Egypte heb ik mijn Zoon geroepen’ (Mt.2:15). In de ouverture zet Matteüs dus meteen de 4 lijnen uit van zijn hele evangelie: het nieuwe koningschap van David en de messiaanse verwachting enerzijds, de ballingschap en het Egypte van de dood anderzijds.

Wanneer dit evangelie gelezen wordt, zitten de eerste christenen en de joden met hen in ballingschap! De tempel is verwoest, het land is bezet en zij zijn verstrooid. Eén troost hebben ze: het Pascha is gevierd, de dood is door Jezus Messias overwonnen. Maar gemeten aan de harde werkelijkheid van de verstrooiing, wordt het gelovig leven er niet simpeler op. b. Marcus-evangelie Marcus’ evangelie is onmiddellijk na de verwoesting van de tempel geschreven. Het geloof in de Messias was de bodem ingeslagen. De angst voor de Romeinse macht was groter dan ooit. Na hun zege trokken de legioenen van de verdrukker in de lente van 71 n.C. naar Rome terug, met al hun buit, hun zilver en goud. Nog steeds prijkt op één van de triomfbogen in Rome een afbeelding van de zevenarmige kandelaar. En Rome wist dit heuglijke moment raak te typeren: dit is ‘evangelie’!

Evangelie Het begrip evangelie stamt uit de politieke taal van Rome. Het betekent ‘goed nieuws’: wanneer een nieuw keizertje geboren werd, een opvolger gevonden was, een keizerlijk huwelijk zich voltrokken had: allemaal ‘evangelie’. Maar ook wanneer het leger 10.000 mensen in de pan gehakt had. Dat was nog eens evangelie. Marcus geeft hierop een antwoord, met een tegen-evangelie. Zo mogen we zijn evangelie van Jezus Messias (Mk.1:1) verstaan. Hij is de enige evangelist die dit woord ook zo gebruikt (bij Lucas en Johannnes komt ‘evangelie’ zelfs niet voor). De verslagenheid is groot, het exilgevoel is compleet. Dus als niemand tegengas geeft, verdwijnt de messiaanse droom. Marcus neemt die taak op zich, maar niet zonder ook de gebeukten en gebukten te laten horen. Luister maar eens hoe de vrouwen bij het graf de

opstanding ervaren: De vrouwen gingen naar buiten en vluchtten van het graf, want siddering en ontzetting hadden haar bevangen. En zij zeiden niemand iets, want zij waren bevreesd (Mk.16:8)

Groepswerk tijdens de theologische conferentie Zo klinkt het slot van het evangelie, niet triomfantelijk, maar met angst en beven. Dit is geen happy end, maar een verwarrend einde. In welke verhouding staat deze opstanding dan ten opzichte van de harde realiteit van Rome? Botst ons evangelie niet met dat van Rome? Wie heeft er nu gewonnen? Wat betekent Jezus werkelijk volgen? Is Zijn exodus wel opgewassen tegen het exil dat de Romeinen hebben veroorzaakt?

Conclusie Het lijkt er dus op dat in beide testamenten dezelfde rode draad herkenbaar is. De bijbelse verkondiging wordt gedragen door zowel Exodus als Exil. Weliswaar is voor deze stelling zelfs binnen het Marcus-evangelie nog maar een aanzet gegeven. Maar de idee om dit voor het NT verder uit te werken, lijkt aantrekkelijk genoeg voor een vervolg. dr. Egbert ROOZE

januari 2007

5

Wat ik met u zou willen delen

Op weg naar Sibiu 2007, beter horen en licht geven Het jaar 2007 biedt een belangrijke oecumenische agenda. Hoogtepunten zijn de intussen klassieke jaarlijkse gebedsweek voor de eenheid (18-25 januari) en de Derde Europese Oecumenische Assemblee in Sibiu (Roemenië) van 4-8 september.

Samen bidden

waardering voor deze kleine partijen? En omgekeerd: zijn die kleine kerken zich wel voldoende bewust van hun vermogen om bruggen te bouwen en zo nodig het voortouw te nemen? Ze hebben immers geen godsdienstige, politieke of sociale machtsposities te verdedigen.

viering, een samenwerking van van het Brussels interkerkelijk comité en het Landelijk Overleg van Christelijke Kerken.

Het thema van de gebedsweek is “Doven laat Hij horen en stommen laat Hij spreken”, een verwijzing naar het verOnderwijl worden de kerken opgeroehaal uit Marcus 7:31-37. Hier geeft pen om concreet aan de slag te gaan Jezus gehoor en taal terug aan een met de Charta Oecumenica, het oecudoofstomme. Wat Jezus in wezen doet menisch handvest dat de grote Eurois mensen uit de rafelrand van de sapese christelijke tradities gezamenlijk menleving weer in het volle leven In de Belgische versie van het tekst- in april 2001 hebben ondertekend. plaatsen. en gebedenboek voor de Gebedsweek Deze basistekst spoort de lidkerken Ik zie voor de komende gebedsweek voor de Eenheid, is er bewust voor aan om zichzelf te verplichten tot contwee accenten om wat langer bij stil gekozen om in de Gebedsweek ook crete samenwerking op plaatselijk en te staan: nadrukkelijk aandacht te vragen voor regionaal niveau. Hier is nog weinig 1. Mensen uit de marge kunde thema’s die Sibiu aan de orde stelt. aan gedaan. Vlaanderen zou zich kunnen ons veel vertellen over de hoop Hiermee worden de gebedsvieringen nen laten inspireren door Friesland op genezing, het verlangen naar volin januari een onderdeel van de waar de lokale kerken in een oecuheid, het leven in gebrokenheid, over tweede etappe van het oecumenisch menisch proces zijn gestapt. Friese uitsluiting en de weg naar heling en proces “Op weg naar Sibiu”, waarover protestanten en katholieken hebben opstanding. Maar horen we die auu hieronder meer kunt lezen. 25 ja- concrete projecten ontwikkeld om dat thentieke stemmen wel? Versterken nuari 2007: Nationale Oecumenische Handvest op plaatselijk niveau conwe deze geluiden die zo sterk appelleGebedswake in de kathedraal, geheel in creet vorm te geven. ren aan heelheid onder mensen of het teken van de thema’s die Sibiu de (www.chartaoecumenica.nl). eenheid onder christenen wel volkerken op het hart wil leggen. Vertedoende? Nemen we de stemmen die genwoordigers van alle christelijke verliefd zijn op de goede afloop van kerken in België participeren in deze Op weg naar de dingen, op een nieuw Sibiu bestaan voor allen, wel krachtig genoeg over? 25 januari 2007 Sibiu, een Roemeense stad 2. Verder zouden de gelegen in de kom van het Nationale Oecumenische Gebedswake in de katheoecumenische activiteiten Karpatengebergte (Transdraal, geheel in het teken van de thema’s die Sibiu en vieringen dit jaar eens sylvanië), is in 2007 niet de kerken op het hart wil leggen. Vertegenwoorwat meer gericht kunnen alleen Culturele Hoofdstad digers van alle christelijke kerken in België parzijn op de positie van de van Europa, maar ontvangt ticiperen in deze viering, een samenwerking van minderheidskerken in in het najaar ook de afgeVlaanderen. Ze zijn de het Brussels interkerkelijk comité en het Landelijk vaardigden voor de Derde meest kwetsbare partners Overleg van Christelijke Kerken. Europese Oecumenische in de oecumenische dialoog. Assemblee (na Basel en Is er genoeg ruimte en

6

januari 2007

Wat ik met u zou willen delen

Graz). Sibiu lijkt hiervoor wel de aangewezen plaats te zijn. Vanwege de eeuwenoude geschiedenis zijn naast de orthodoxe traditie (die in Roemenië dominant is), ook de andere christelijke tradities in het stadsbeeld van Sibiu duidelijk zichtbaar aanwezig. Wie van het zuidwesten naar het noordoosten stapt door het oude centrum

maakt een ‘oecumenische wandeling’. Eerst ziet men de Duitse Lutherse Johan-neskerk, dan de Orthodoxe kathedraal, vervolgens de Hongaarse Calvinistische kerk en ten slotte de grote Lutherse stadskerk. Om de hoek aan het grote plein staat de Roomskatholieke kerk en als men het plein oversteekt richting station ziet men de Grieks-katholieke kerk. Het oecumenische spectrum van vijf historische Europese confessies is hiermee getypeerd. De overige orthodoxe en neoprotestantse kerken staan in de buitenwijken. Sibiu staat in zekere zin model voor Europa: een kruispunt van vele culturen, beschavingen, godsdiensten en volken. Dat maakt Sibiu tot een geschikte symbolische plaats om de Derde Europese Oecumenische Assemblee te laten doorgaan.

Een Orthodox gastland Het is voor het eerst dat alle christelijke tradities elkaar treffen voor een grote oecumenische vergadering in een overwegend Orthodox land. Ik heb Sibiu nu twee keer bezocht en het is zonder twijfel een gastvrije oecumenisch gezinde stad die open staat voor de bezoekers uit de rest van Europa. Vooral de kleine lutherse kerk neemt

in de oecumene het voortouw. Als ik eerder verwees naar de kracht van minderheidskerken dan is de Duitse lutherse kerk van Transsylvanië daarvan een mooi voorbeeld. Ik verwacht dat Sibiu in september een goede gastvrouw zal zijn voor ruim 3000 bezoekers van de Assemblee. Er wordt met een zekere spanning naar deze bijeenkomst uitgekeken want de Orthodoxe meerderheidskerk heeft heftige interne ruzies tussen de oecumenische en traditionalistische vleugels, met name in Sibiu en Transsylvanië. Typerend voor Orthodoxe landen is dat de religieuze en nationale identiteit sterk aan elkaar gekoppeld zijn. Regelmatig worden er in Roemenië schendingen van de godsdienstvrijheid gemeld. Dat klemt temeer daar Roemenië vanaf 1 januari 2007 lid van de Europese Unie is. Het is ook een van de redenen waarom de Hongaarse calvinistische minderheidskerk, die relatief sterk staat in Transsylvanië, de oprichting van een Nationale Raad van Kerken tegenhoudt. De Orthodoxe kerk als grootse kerk van Roemenië staat dan ook voor een echte krachtproef waarbij zij haar ware oecumenische gezindheid tegenover de minderheidskerken in eigen land voor de rest van Europa zal moeten bewijzen.

Licht geven Het motto van de Assemblee is “Het licht van Christus schijnt over allen. Hoop op vernieuwing en eenheid in Europa”. Dit vrij lange thema is gekozen door de Conferentie van Europese Kerken (CEC-KEK) en de Raad van Europese Bisschoppenconferenties (CCEE). Dit Europa valt niet samen met het Europa van de Europese Unie (EU); het is geografisch groter en reikt tot de Oeral. Er is ook een andere visie op Europa. Landen in het oosten van Europa spreken niet van een uitbreiding maar van een hereniging van Europa. Draait het bij de EU vooral om han-

del, economie, werkgelegenheid, mensenrechten en bestuur, de CEC en CCEE gaat het vooral om de ziel van Europa, om de vraag wat voor Europa de kerken nu eigenlijk willen. De leuze van Sibiu klinkt ambitieus en dat verplicht. In Sibiu moet een bevredigend antwoord komen op de vraag of het Europese christendom een lichtgevend geschenk is voor allen op ons continent en daarbuiten. En dat zal nog niet zo eenvoudig zijn.

De ziel van Europa Met het intensiveren van het gesprek over de Charta Oecumenica wordt meteen een nieuwe concrete stap gezet. Bij dit handvest zijn door de CEC allerlei gespreksvragen gemaakt waarmee christenen uit de diverse kerken ook op lokaal niveau aan de slag kunnen (www.eea3.org). De kerken zijn niet alleen toeschouwers bij het Nieuwe Europa, maar kunnen er ook actief in zijn, hun sociale leer gezamenlijk in te brengen als bijdrage aan de democratische discussie. De Assemblee staat verder voor een grote oecumenische uitdaging: kan zij aanvaarden dat nu Europa voortgaat in de richting van een politieke eenheid, dat de kerk van Christus een factor is van verdeeldheid en onenigheid? Er staat dus wel degelijk iets op het spel in Sibiu. Een verklaring vanuit Roemenië met een frisse pakkende oecumenische visie op de ziel van Europa is toch wel het minste. Huub VOGELAAR, docent FPG.

januari 2007

7

Nieuws uit de synodale raad

Bij de overgang naar een nieuw jaar... Het Nieuwe Testament vermeldt geen enkel christelijk feest. Alle feesten, waarover sprake is in de Bijbel, zijn immers van Joodse oorsprong. Toch wordt het leven van de christenen gekenmerkt door een aantal belangrijke feesten. Ieder jaar opnieuw vieren we in de Kerk, te beginnen met de Adventstijd, de grote heilsdaden, die uitmonden in het prachtige feest van Pasen. De bekroning hiervan volgt door de uitstorting van de Heilige Geest op Pinksteren en wordt afgesloten met de Gouden Drievuldigheidszondag (naar een woord van Luther). De Nieuwjaarsdagen vallen hier zowat midden in. Toch betekenen ze voor een ieder van ons een belangrijk overgangsmoment. Voor sommigen zijn het dagen vol weemoed om wat verloren ging. Voor anderen vormen de nieuwjaarsdagen een tijd van plannen en hoopvol vooruitzien. Aan eenieder bieden ze echter de gelegenheid om de balans op te maken en waar nodig voor de komende tijd de bakens te verzetten. Als gelovige mensen vieren we deze overgang in het licht van Psalm 90, van oudsher gelezen op Oudejaarsdag: Here, Gij zijt ons een toevlucht geweest van geslacht tot geslacht... Bevestig het werk van onze handen, ja, bevestig dat... In dat perspectief wensen wij u allen, lezers van Kerkmozaïek, gemeenteleden en sympathisanten een dynamisch, beloftevol en gezegend 2007 toe. De synodale raad.

8

januari 2007

Synodevergadering 2006 Op zaterdag en zondag 25 en 26 november jl. hield de VPKB in Torhout haar jaarlijkse synodevergadering. Gasten uit meerdere zusterkerken in binnen- en buitenland woonden deze synodezitting bij. Een bijzondere groet kregen we vanuit onze zusterkerk in Rwanda. De voorzitter dr. Elisé MUSEMAKWELI, die in het land was om overleg te plegen over de Faculteit in Butare, benadrukte de precaire situatie op het Afrikaanse continent. Hij nodigde ons tevens uit voor de feestelijkheden ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Eglise Presbytérienne au Rwanda, medio augustus 2007. In zijn inleiding onderstreepte de voorzitter van de synodale raad dat het dit jaar om een soort “overgangssynode” ging. Hij wees erop, dat het verslag van de synodale raad 2006 de krijtlijnen uitzet, die men in 2007 verder zal concretiseren. Het betreft o.a. de reorganisatie van het vicariaat. Daarnaast ligt er ook een project op tafel met het oog op een nieuw mandaat van de commissie voor het predikambt. Dit betreft zowel de samenstelling, de procedure voor de verkiezing van leden voor de commissie als een mogelijke uitbreiding van het mandaat. Hoogst actueel was op het moment van de synodevergadering de (gedeeltelijke) sluiting van Volkswagen. De voorzitter wees erop dat dit laat zien hoe we met de bespreking van de globalisering het afgelopen jaar midden in de actualiteit zaten. De synodevergadering stemde in met de intentie om het Meldpunt Seksueel Misbruik uit te breiden tot Meldpunt Huiselijk Geweld. Tweejaarlijks organiseert de VPKB een Algemene Kerkvergadering (AKV). De synodevergadering legde

de organisatie voor de AKV 2008 in handen van een ploeg in het district Antwerpen-Brabant-Limburg. We melden u de precieze datum van zodra deze bekend is. Met het oog op een meer doeltreffend beleid kreeg de synodale raad de opdracht om na te denken over de besluitvormingsprocedures in de Kerk. Het ligt in de bedoeling, in 2007 met een aantal concrete voorstellen te komen ten einde de beleidsinstanties (synodale raad, districtsbesturen...) meer slagvaardigheid te geven. Verheugend was de toetreding van de Hongaarse Kerk als volwaardig lid van de VPKB. Deze gemeente organiseert sinds 1989 te Brussel kerkdiensten in het Hongaars. Deze aansluiting bevestigt het internationale karakter van onze kleine VPKB. Tijdens de avondsamenkomst stelde de synodale raad twee projecten voor. Het eerste project hebben wij in het vorige nummer van Kerkmozaïek voorgesteld nl. de herziening van het sociale statuut van de predikant. Aansluitend presenteerde de penningmeester het nieuwe gebouwenproject (waarover u later nader geïnformeerd wordt). De zondagochtend begon met een Avondmaalsviering, waarin wij stilstonden bij de aanvang van de Advent. Temidden van de soms dreigende berichten in de wereld rondom ons mogen we als Kerk getuige blijven van de hoop van Advent. Tijdens het afsluitende gebedsmoment van de synodevergadering bevestigde ds. D. Vanescote de nieuwe leden van de synodale raad in hun ambt.

Nieuws uit de Nederlandstalige communautaire coördinatie

Motief vzw met de ‘m’ van missionair Kwetsbaar en relevant Als vormingsinstelling leven we in een spanningsveld. Oorspronkelijk zijn we opgericht als een kerkelijke vormingsorganisatie. Volwassenenvormingswerk VPKB, bedoelt om mee te werken aan de opbouw van de Kerk door de leden van de plaatselijke gemeente en de verantwoordelijken vorming aan te bieden. Dit met het oog op hun getuigenis en dienstbetoon tot opbouw van het lichaam van Christus. Dit maakt ons echter kwetsbaar ten aanzien van de samenleving en we worden als dusdanig door het Ministerie van cultuur niet maatschappelijk relevant geacht. De Kerk heeft hiervoor andere subsidiemiddelen toegekend gekregen. Hoewel voor discussie vatbaar moet de Kerk hier mee leven. Als vormingsorganisatie hebben we ook een eigen verantwoordelijkheid. Namelijk onze deelnemers te oefenen in een kritische houding ten aanzien van de samenleving. De Kerk als onderdeel van de samenleving kan daarbij ook onder kritiek komen. Deze rol maakt dat het vormingswerk een kwetsbare plaats heeft in de kerk1. Andere en kritische geluiden worden net als in de samenleving ook hier niet altijd met applaus ontvangen. En dus zijn ook hier vragen naar onze relevantie.

Protestantisme als ander geluid Als Motief mogen we deze rol van de overheid ten volle benutten. Vragen stellen aan de samenleving ook vanuit een protestantse visie wordt gewaardeerd. Deelnemers een vrijplaats bieden om vragen over de Kerk en de samenleving te stellen, een plaats waar meningen naast elkaar mogen staan. Plaatselijke gemeenten en protestantse theologen doen dit al in vormingsactiviteiten (sommigen al vele

jaren). De protestanten zijn graag gezien in het publieke debat, daar waar we geloven aan de actualiteit koppelen: ‘geloof en economie’; ‘godsdienst en democratie’; intelligent design in gesprekken met vrijzinnigen en andersgelovigen. Juist daar vindt ook Motief haar specialisme. We zullen daarmee nooit marktaandeelhouder zijn op het gebied van vorming maar wel een eigen en ander geluid laten horen.

Dit is spannend In het open veld van de samenleving is het protestants geluid er één naast de vele. Juist in de confrontatie met andere geluiden wordt geoefend door de deelnemers in het verwoorden wat onze identiteit nu is. Wie zijn we als Kerk en wat moeten we worden (dit laatste mag niet vergeten worden). Om meerdere geluiden samen te brengen moeten, bij de thema’s, titels en de inhoud, woorden gekozen worden die voor meerdere bevolkingsgroepen aantrekkelijk en respectvol zijn maar soms ook confronterend. De twee vormingsactiviteiten ‘Islam voor beginners’ en ‘Jezus in de Koran en Mohammed in de Bijbel’ zijn hiervan een voorbeeld. De eerste activiteit is bedoeld voor mensen met nog weinig kennis over de islam en nodigt sprekers uit vanuit de islam. De titel van de tweede activiteit is ontstaan in dialoog met moslims. De spreker dr. Anton WESSELS geeft daar op eigen wijze inhoud aan en stelt moslims en christenen een vraag, ook met het oog op een mogelijke derde partner in het gesprek, het jodendom. Beide activiteiten gaan uit van een langer proces waarbij niet zozeer de vraag is ‘wie we zijn’ maar ‘hoe we dit zijn’. En hiermee sluiten we opnieuw aan bij onze eerste opdracht. Vormingsactiviteiten als een activiteit in een missionair proces, uitdagend en

toch eenvoudig te realiseren. En dan maar oefenen, uitproberen, bijstellen en verder durven gaan. Motief kent sprekers, heeft ideeën en ervaring, we willen u bij uw plannen graag helpen. Eefje VAN DER LINDEN Eductatief medewerkster Motief Tel. 02 510 61 62 [email protected]

Jezus in de Koran en Mohammed in de Bijbel Christenen moeten niet denken dat zij een soort ‘patent’ hebben op het verstaan van persoon en werk van Jezus (‘Isa) noch de moslims op die van de profeet Mohammed. De Bijbel en de Koran staan in dezelfde traditie van de profeten van Abraham (Ibrahim), Mozes (Musa), Jezus tot en met Mohammed. Daarom is het van groot belang elkaars profeten te kennen en naar hen te luisteren, want zij richten zich met hun boodschap tot alle mensen. Deze activiteit gaat door op 26 januari 2006 om 20u in de school Sint Salvatorstraat 16 Gent i.s.m. Interreligieuze Werkgroep Gent. Dr. Anton WESSELS --------------------------------------------------Deze twee bevindingen over het kerkelijk vormingswerk zijn te vinden in Harm Dane, Verlichting en vergeving, over kerkelijk vormingswerk, Boekencentrum 1995. A.W. Kist, Antwoord aan de machten, het vormingswerk voor volwassenen socio-theologisch gezien, Samson uitgeverij nv 1971.

1

januari 2007

9

Nieuws uit de coördinatie Kerk en Wereld

Advertentie Making a Difference Project 2006-2008 (MADIP) Joint Action Team van 5 personen in Zuid-Afrika De Verenigende Kerk in Zuidelijk Afrika (URCSA), de Presbyteriaanse Kerk in Rwanda (EPR) en de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB) zoeken voor een Joint Action Team van 5 personen in Zuid-Afrika enthousiaste mensen die zich voor één jaar (juli 2007- juni 2008) willen inzetten om samen met lokale kerkelijke gemeenten in Zuid-Afrika te werken aan economische en ecologische gerechtigheid zoals verwoord in de Accra Confessie van de Wereldbond van Hervormd en Gereformeerde Kerken (WARC)

Verantwoordelijkheden van het team 1. Ontwerpen en uitvoeren van 3 tot 6 weekse actie-reflectie-programma’s om samen met kerkelijke gemeenten en groepen te worstelen met de negatieve kanten van de economische globalisering, om te helpen ontdekken hoe lokale ervaringen en mondiale ontwikkelingen met elkaar te maken hebben en om vanuit het geloof concrete stappen voor rechtvaardigheid op het spoor te komen. 2. Creëren, in samenwerking met de lokale groepen, van een ‘roadshow’, die zal dienen als een artistieke smaakmaker ter voorbereiding op de lokale actie-reflectie programma’s. 3. Creatief documenteren van ervaringen van de kerkelijke gemeenten en van het team zelf. 4. Door het samenwerken en -leven als een intercultureel en interdisciplinair team, gestalte geven aan de WARC-visie als een gemeenschap van missionaire kerken.

10

januari 2007

Professionele training en werkervaring in tenminste één van de volgende werkvelden is vereist: 1. muziek, drama en dans (gitaar, keyboard, koor begeleiding, theater en choreographie); 2. onderwijs en educatie (lesgeven, didactiek, ontwerpen van korte cursussen voor gemeenten); 3. sociale analyse van kerk en samenleving; 4. economie en ontwikkelingssamenwerking; 5. theologie en missiologie ( incl. ontwikkelen van creatieve bijbelstudies).

Vereisten voor alle teamleden: · · · · · · · · · ·

affiniteit met de WARC-Accraconfessie gevoel voor muziek, theater, liturgie en kunst kritisch bewustzijn van je eigen geschiedenis, cultuur, ras en geloof openstaan voor mensen van andere culturen, kleur en overtuiging bereidheid te leren van anderen vaardigheden in luisteren en communiceren ervaring met groepen en/of gemeenten goede beheersing van de Engelse taal tussen 25 en 45 jaar bij voorkeur alleengaand of zonder familieverplichtingen.

Aanstelling Teamleden worden door hun nationale Kerk aangesteld als korte-termijn zendingsmedewerker en komen in dienst van de gastkerk URCSA. Teamleden ontvangen een maandelijkse toelage, vastgesteld voor MADIP en conform URSCA salarisnormen. De VPKB zoekt één teamlid.

Context van het programma Het Joint Action Team-programma in Zuid-Afrika maakt deel uit van het ‘Making a Difference Project 20062008 (MADIP), dat gecoördineerd wordt door het Missionair Project van de WARC. Andere programmaonderdelen van MADIP zijn: een intercultureel jongerenkamp in Congo (CAP) en alfabetisering en bewustwording in Zuid Afrika, Rwanda en België. Alle programma’s hebben betrekking op vrede, verzoening en gerechtigheid, met speciale aandacht voor creatief omgaan met etnische en raciale verschillen. Voor verdere informatie over het MADIP project en het Joint Action Team-programma gelieve contact op te nemen met de Belgische coördinator: Margreet Swankhuisen Leeuweriklaan 25 2950 Kapellen/B tel. 03-6640626 [email protected] Sollicitaties, voorzien van een CV en twee referenties, dienen voor 20 januari 2007 te worden gestuurd naar bovengenoemd adres.

Nieuws uit de coördinatie Kerk en Wereld

Nieuw zendingsproject van WARC !

Eind oktober vond de voorbereiding plaats van een nieuw zendingsproject van WARC (World Alliance of Reformed Churches), MADIP genoemd: Making a Difference Project. Vijf coördinatoren kwamen hiervoor bijeen in Hartebeespoort in ZuidAfrika. WARC-Genève kreeg in april dit jaar het aanbod om een groot bedrag te besteden aan een nieuw zendingsprogramma. Omdat er al een samenwerking bestaat tussen onze VPKB, de EPR van Rwanda en de VGK van Zuid-Afrika, waar bovendien ‘missie’ op een nieuwe manier beoefend wordt, werden deze drie WARC-lidkerken uitgenodigd om dit prestigieuze programma gestalte te geven. De focus is gelegd op vrede, verzoening en gerechtigheid, met speciale aandacht voor etnische en raciale marginalisering. Deze thema’s spelen een rol in Zuid-Afrika na de apartheid, in Rwanda na de genocide, en in België/Europa met nieuwe immigranten. Eén programmaonderdeel in de drie landen behelst het versterken van gemarginaliseerde vrouwen door bewustmakende alfabetisering. Het CAP-kamp in Congo was ook onderdeel van MADIP.

Het grootste programma van MADIP is een multicultureel vijfkoppig ‘Joint Action Team’ (uit o.a. de drie genoemde kerken) dat een jaar lang de Zuid-Afrikaanse zusterkerk VGK zal ondersteunen in het bewustmakingsproces over de economische globalisering en de Accra-Confessie. De uitdaging is om de globale context te ontdekken, door uit te gaan van lokale situaties en persoonlijke verhalen in Zuid-Afrika en die te verbinden met situaties wereldwijd. De VPKB zoekt één teamlid, dat zich voor een jaar kan vrijmaken (zie advertentie). Bedoeling is dat er een reflectie op gang komt over de ervaringen en over de manier waarop kerken in Noord en Zuid elkaar en zichzelf kunnen versterken. Bij de voorbereiding werd duidelijk dat er in Zuid-Afrika een groot enthousiasme bestaat over dit project, en niet alleen bij het kerkbestuur van de VGK en haar Commissie Ser vice and Witness! We hadden ook een uiterst boeiende ontmoeting bij de Zuid-Afrikaanse Raad van Kerken, die ook heeft toegezegd te willen meewerken bij de ondersteuning van het Joint Action Team. Margreet SWANKHUISEN MADIP- coördinator België/VPKB

Studiefonds : Ik help een kind

Dit is de naam van het studiefonds van de Coördinatie Kerk en Wereld. Daaruit ontvangen jongeren van de Presbyteriaanse Kerk in Rwanda financiële steun voor hun secundaire studies. Vele donateurs geven al jaren trouw. Met nieuwe donateurs zijn we erg blij. En met elke eenmalige gift! Giften kunt u storten op rekeningnummer 125-9302045-30 van Protestantse Solidariteit o.v.v. ‘Ik help een kind’ (fiscaal attest vanaf 30 Euro). _______________________ Contactpersoon: Jean Lenders tel. 03-666.24.99 E-mail: [email protected]

januari 2007

11

Ter overdenking

Nieuws uit de coördinatie Bezinning en Dialoog

Werkgroep Christendom-Islam De Werkgroep Christendom-Islam organiseert een reeks ter kennismaking met de islam In 3 bijeenkomsten wordt basisinformatie gegeven over: • het ontstaan van de islam • de stromingen van de islam • verhouding islam - christendom • mogelijkheden van dialoog

Dag en nacht Een rabbi vroeg aan zijn leerlingen: “Weten jullie wanneer de nacht voorbij is en het dag wordt?” Een leerling antwoordde: “Wanneer je een hond van een schaap kunt onderscheiden?” Een ander zei: “Wanneer je een vijgenboom van een olijftak kunt onderscheiden?” “Nee”, antwoordde de rabbi: “Pas wanneer je in het gezicht van de ander je broeder of zuster ziet, zal de dag beginnen.”

In elke bijeenkomst is er gelegenheid om vragen te stellen en van gedachten te wisselen. De samenkomsten vormen één geheel maar zijn ook apart te volgen. Khadija Aznag, F. Hitchinson, Omar Van den Broeck zullen de gastsprekers zijn. In 2007 starten we op twee plaatsen. Reeks 1: 28 februari, 7 maart en 21 maart Tijd: 19u45 - 22u15 Plaats: Parochiezaal Moorsel, Moorselstraat 203, 3080 Tervuren (Moorsel) Reeks 2: 29 maart, 26 april en 3 mei Tijd: 19u45-22u15 Plaats: Protestantse Kerk Brussel, Nieuwe Graanmarkt, Brussel. Deelname: €15 voor de hele reeks (VPKB-leden betalen € 9) In samenwerking met Motief vzw

Volgende maand laten wij in de rubriek “Wat ik met u zou willen delen...” de voorzitter van de commissie voor het predikambt, ds. Steven FUITE, aan te woord over “Het ambt van predikant”.

12

januari 2007

Nieuws uit de gemeenten

Een gemeente stelt zich voor : Evangelische Johanneskerk (Genk) De ene evangelische kerk is de andere niet Koolmijnen Bij het einde van de Tweede Wereldoorlog waren veel Duitse krijgsgevangenen tewerkgesteld in de Limburgse mijnen. Sommigen onder hen verkozen na hun vrijlating om in België te blijven wonen en werken (overigens via een tamelijk dubieuze arbeidsrechtelijke overeenkomst). De blijvers waren – begrijpelijk – vooral uit de oostelijke gebieden van Duitsland afkomstig. Ze trouwden, kregen kinderen en werden Limburgers. Enkel hun tongval onderscheidde hen nog, een verschil dat na één generatie verdwenen was. Toch waren ze anders, en hun kinderen ook. Dat had te maken met hun godsdienst. Er zaten ong. 600 protestanten tussen (raming uit 1963) en zij hadden in Genk e.o. een probleem. Als “Evangelische Christen” (zoals zij zichzelf in het Duits noemden) konden zij zich niet vinden in de in Genk voorhanden zijnde evangelische gemeenten. Deze stamden allen uit de B.E.Z., waren tegen de kinderdoop en verstonden de vraag naar Konfirmandenunterricht vaak als een gelegenheid tot proselytisme.

plaats in de barak van de Duitse club in Zwartberg. Sinds 1963 werd dit werk mede gedragen door het SiloEvangelisatie comité van de Protestants Evangelische Kerk van België. Een godsdienstleerkracht (woonachtig in Nederland, ds. J.Chr. Weber) hield van dan af ook één keer in de maand kerkdiensten in de Nederlandse taal.

Katholiek

Ds. en mw. Nijs, & Pfr. L. Gründer, 1964 Dhr. Chrispeels en ds. Teeuwissen van de Silo-zending zetten hun schouders onder de fondswerving in Nederland en Duitsland en via een Patenschaft van de Evangelische Kirche van Alt-Remscheid kon een breedkerkelijke tweetalige gemeente worden opgericht.

Barak Het probleem was dus niet de taal, maar de liturgie en de daarmee samenhangende leer en geloofsbeleving. De predikant van de Deutschsprachige Evangelische Gemeinde van Luik (Pfr. Ludwig Gründer, werkzaam in een gelijksoortige situatie) trok zich hun lot aan. Hij bediende desgevallend de doop, gaf Konfirmandenunterricht en ontwikkelde een beperkte kerkelijke activiteit. De samenkomsten vonden

1966 werd de eerste steen gelegd voor een kerkgebouw (met schitterend gekleurde vensterramen !) in Waterschei, financieel mogelijk gemaakt door sponsoring vanuit Duitsland en met medewerking van Ford-Genk. De diensten waren eerst nog tweetalig maar gaandeweg is de gemeente vanzelf veranderd in een Limburgse protestantse gemeenschap, die voor de brede omgeving van Genk nog steeds het brede protestantse alternatief is voor de evangelische (“evangelical”) gemeenten.

Inculturatie Blijft een kerk anderstalig, blijft ze een Fremdkörper en zal – uitgezonderd in polyglotte metropolen – haar bestaansrecht verliezen. Het getuigt van visie, dat Pfr. Gründer hoogstpersoonlijk evangelist Jan Nijs (een Limburger) uit Kortrijk is gaan halen om in 1964 aangesteld te worden als predikant van een Duits-Nederlandse gemeente in opbouw. Op 4 december

Geworteld in een brede protestantse traditie heeft deze kleine protestantse gemeente zich altijd verbonden geweten met de wereldwijde (katholieke) kerk. En de katholiciteit vertaalt zich momenteel in een oecumenische geest en een alerte blik op wat er in de wereld zoal gebeurt. Bij de viering van haar 40jarig jubileum (3 dec. 2006) heeft ze de oproep vanuit de wereldkerk om ook als kerk zorg te dragen voor de ‘heelheid der schepping’ (duurzame ontwikkeling) vertaald in zonnepanelen op het dak, die zoveel zonne-energie opvangen dat de electriciteitsmeter voortaan de andere kant op loopt… www.johanneskerk.be

januari 2007

13

Nieuws uit de Faculteit

Faculteit voor de Protestantse Godgeleerdheid

De Stem van het Boek De 4e aflevering van de 17e jaargang van het bibliografisch tijdscfrift van de Faculteit is in december verschenen. Het hoofdartikel werd geschreven door Huub Vogelaar, docent oecumenica en missiologie aan de FPG. Het zijn notities bij een boekenbeurs voor theologen in Amerika. Antwerpen heeft in de herfst zijn bekende algemene boekenbeurs, maar een bezoek aan een beurs met louter theologische boeken is toch echt een categorie apart. Van 18 tot 21 november 2006 vond in Washington DC, de hoofdstad van de Verenigde Staten, de jaarlijkse bijeenkomst plaats van de American Academy of Religion (AAR) en de Society of Biblical Literature (SBL). Dan exposeren maar liefst 140 uitgeverijen hun theologische literatuur, een uitgelezen marktplaats om hun theologisch aanbod aan de duizenden docenten te presenteren. Straks moeten de boeken immers gekocht worden door de theologiestudenten. Daar is veel geld mee gemoeid. Een dergelijke bijeenkomst is een Mekka voor theologen, bijbel– en religiewetenschappers. Liefst 11.000 wetenschapsmensen bezochten de vergaderingen. Voor mij was het de eerste keer en ik ben er aangenaam door verrast, hoewel ik aanvankelijk wat beduusd was van het immense aantal uitgestalde boeken en tijdschriften op de tafels en schappen. Honderden meters vakliteratuur. Komt dat

14

januari 2007

zien! Al snel leerde ik onderscheid te maken tussen de diverse boekenkramen. Zoals op elke beurs is het aanbod zeer divers en ligt kaf tussen koren. Boeken met veelbelovende titels leg ik dikwijls terug na het zien van de inhoudsopgave en de achterflap. Sommige nieuwe titels zijn meteen al op de eerste dag uitverkocht. De meeste uitgeverijen geven flinke kortingen, die oplopen van 20% tot 50% en op de laatste dag kun je soms gloednieuwe paperbacks en hier en daar zelfs een hardcover voor 5 dollar aanschaffen. Uit Vlaanderen was uitgever Peeters (Leuven) en uit Nederland was uitgever Brill (Leiden) aanwezig. Er is voor elk wat wils, ieder vakgebied komt ruim aan bod en een overweldigend aantal programma’s wordt afgewerkt. In de werkateliers word je geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen op je vakgebied of bijgepraat over een bepaald thema. Voor de publiekslezingen staan vermaarde namen geprogrammeerd, zoals Karen Armstrong, en de bekende Engelse evangelicale theoloog Alister Mc Grath signeert. Naast christelijke theologen zijn er moslims en voeren leken het woord. De hele tekst van dit stuk is te vinden in De Stem van het Boek, jaargang XVII, 4, 2006. Losse nummers kunnen worden aangevraagd bij het bureau van de FPG, zie onder.

Publiekslezingen Op 22 november 2006 nam dr. Bert Engelfriet (neerlandicus en theoloog uit Bennekom, Nl) de 2e lezing over dialogisch bestaan voor zijn rekening. De relatie tussen Frederik van Eeden en Martin Buber, die elkaar ontmoetten in de Forte Kreis, kwam onder andere ter sprake. Deze Kring was een

bonte verzameling van wijze mannen. Zij wilden een einde maken aan de materialisering van de westerse cultuur. De dreiging van Wereldoorlog I was acuut. Men poogde naarstig de beschaving te redden. Of liever: niet men maar de voorname mens moest zich ontpoppen als redder. Dat geloofde ‘men’ in navolging van Nietzsche. Een pneumatische gemeenschap, die de oude wereld uit haar voegen zou lichten, zou wonderen doen. In dit verband is een uitspraak van Buber opmerkelijk. ‘Wie oprecht leeft wordt zelf een thora’ – dè voorwaarde voor het voeren van een heilzame en helende dialoog.

Website FPG Op de website van de FPG staat allerlei nieuws, zoals de geschiedenis van de Faculteit, het onderzoek en de publicaties van de hoogleraren, de studiegids met het overzicht van de cursussen, het collegerooster, de bibliotheek ... Wie over specifieke zaken nog meer wil weten kan altijd terecht bij de decaan, Prof. P.J. Tomson, (email : [email protected])

BUREAU FACULTEIT voor PROTESTANTSE GODGELEERDHEID Secretariaat: mevrouw Anne Joué Bollandistenstraat 40 (bij metrohalte Merode, Montgomery of Thieffry + 5 min. te voet) B-1040 BRUSSEL Tel. 02-735.67.46 Fax 02-735.47.31 De website van de FPG is www.protestafac.ac.be Het emailadres is info@ protestafac.ac.be

Column

Zo maar een vraag “Dominee, mag mijn zus ook eens meekomen naar een kerkdienst?” Zo’n vraag kreeg ik eens na een kerkdienst van een van mijn gemeenteleden. “Natuurlijk”, dacht ik, “hoe meer zielen hoe meer vreugde”. Maar dat antwoord was niet het antwoord op haar vraag. Haar zus is namelijk gehandicapt. Ze was bang dat andere gemeenteleden zich zouden storen aan haar aanwezigheid. Als je hierover begint na te denken, komen er bij mij een drietal vragen en opmerkingen op. Een: hoe komt het dat we zulke gehandicapten zo weinig in een kerkdienst zien? Waarom dus de angst om zo iemand mee te nemen naar een eredienst? Twee: hoe zouden wij, u en ik, op zijn/haar bezoek reageren, zou er voor hen niet plaats moeten zijn in onze gemeenten? En tot slot: ik kan mij niet herinneren dat er in de afgelopen jaren over dit pastorale vraagstuk iets is verschenen in onze VPKB. Terwijl er toch een respectabel aantal verhalen over dit vraagstuk in onze bijbel terug te vinden zijn? Slaat u maar eens 2 Samuel 9: 1-13 open. U vindt er het verhaal terug over Mefiboseth, die verlamd was aan zijn beide voeten. David trekt zich het lot aan van deze weggestopte hond om Mefiboseths eigen woorden te gebruiken. En ook onze Here Jezus had toch tamelijk veel aandacht voor tal van gebroken mensen, bijvoorbeeld om er slechts twee te noemen, de kleine Zacheüs die met zijn handicap waarschijnlijk dacht met geld liefde en aandacht te kunnen kopen van zijn volksgenoten (Lukas 19: 1-10) en het verhaal van die vrouw die al 12 jaren lang ziek was (Matteus 9:20). Gewoon maar een vraag om eens over na te denken? Een vraag eens dichterbij huis dan al die grote wereldvraagstukken waar we ons druk over kunnen maken. Kortom: hoe zou u als gemeente/lid met zo’n vraag omgaan? Een vraag niet alleen om eens samen over na te denken of bijbels te reflecteren maar ook eens een vraag die vraagt om handen en voeten.

Oudejaarsavondgebed: op een warme manier het jaar afsluiten Het oudejaarsavondgebed is een kort samenzijn waarbij de liturgie een half uur duurt: gebed, muziek, zang. Daarna is er warme wijn en zijn er oliebollen. Voor de kinderen zijn er sterretjes. We plakken daar een sticker op met “een fijne oudejaarsavond”. We hebben gemerkt dat ook de manier van uitnodigen voor deze oudejaarsavondviering belangrijk is. Deze spontane wijze werkt goed: “op 31 december is er een oude-jaarsavondgebed, met na afloop oliebollen, warme wijn en voor de kinderen sterretjes”. En, we hoorden dat mensen - alsnog - bij anderen uitgenodigd werden voor het oud en nieuw. Een mooie bijkomstigheid! (Uit: Idee-en-Kerk)

ds. Alexander EBERSON januari 2007

15

Aankondigingen

Aankondigingen Wijzigingen jaarboekje Blz. 9 - District West-Henegouwen - Mevr. Cornez vervangen door D.Cambier (zelfde blz.) Blz. 18 - Boitsfort – Vacant. Consulent J. Somer-Gotteland (Blz. 81 en88) Blz. 48 - Espion B., Avenue A. Huysmans 80/10 1050 Bruxelles Tel. 02/649.59.56 Blz. 57 - Juridische Raad : Mme F. Espion-Tobias Av. des Volontaires 243/10 1150 Bruxelles Tel. 02/731.16.14 Blz. 84 - Carp E., nieuw e-mailadres: [email protected] Blz. 87 - Mmunga Mulengwa P., nieuw e-mailadres: [email protected] Blz. 88 - Société biblique francophone de Belgique, nieuw e-mailadres [email protected] [email protected]

16 januari, 30 januari en 13 februari SOW BRUSSEL Het evangelie in klinkende munt Muntgeld, bezit, schuld en vergeving in de bijbel (telkens vanaf 20.00u.) In de tijd van de evangeliën speelden geld en muntwaarde een belangrijke rol in het dagelijks leven. Je verwierf je levensbehoeften of extra genietingen met grote en kleine geldstukken, je betaalde belasting aan de overheid en aan de tempel, je werd rijk of raakte in schulden. Geld heeft altijd ook een overdrachtelijke betekenis gehad. Zo vraagt een bede van “het Onze Vader” om vergeving van “onze schulden”tegenover onze Vader in de hemel, zoals ook wij onze broeders en zusters hun schulden vergeven. Allerlei interessante vragen en thema’s komen aan de orde in drie avonden met bijdragen van Leo Cusell (numismaat), Peter Tomson (exegeet, Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid Brussel) Steven Fuite en Neeltje Reijnders (predikanten van de Protestantse Kerk Brussel). Toegang gratis (richtprijs vrijwillige bijdrage: € 5) Protestantse Kerk Brussel Nieuwe Graanmarkt 8 1000 Brussel 02 – 512.03.67 _____________________________

16 januari - GENT Profeten toen en nu Het geloof dat God bevrijdt, vormt het hart van de Thora en daarmee ook het hart van Israëls profetisch getuigenis. Israëls profeten voelden zich geroepen, het volk bij de Thora

16

januari 2007

te houden, in goede en in kwade dagen, in eigen land en in ballingschap. Profeten zijn geen helderzienden, geen toekomstvoorspellers, geen waarzeggers, het zijn zeggers van de waarheid. Zij proberen met de ogen van God naar de wereld te kijken en van hun bevindingen leggen zij getuigenis af: “Zo spreekt de Heer...” In de 3de avond, die de oecumenische Bijbelgroep 2006-2007 te Gent organiseert in het kader van Profeten, toen en nu, komt het boek Jesaja aan de orde. Inschrijven bij Ria Van Overbeke Tel. 09/226.28.44. Plaats: parochiehuis Sint-Michiels, Ingelandgat 2 - 9000 Gent (Uit: Kerkbrief Rabotkerk) _____________________________

25 januari - GENTCENTRUM Wat is het verband tussen hedendaagse kunst en religie? Op donderdag 25 januari 2007 verkennen we aan de hand van het werk van videokunstenaar Bill Viola het grensgebied tussen spiritualiteit en verbeelding. Viola die in confrontatie met de cyclus van leven en dood zijn kunst gestalte geeft, zoekt naar de smalle lijn tussen bewustzijn en onderbewustzijn, tussen geloven en weten. Inleiding en nagesprek worden geleid door dhr. Jean-Marie Byttebier (hedendaags kunstenaar). Iedereen is welkom in het Protestants Cultureel Centrum, Keizer Karelstraat 187 - 9000 Gent op 25 januari 2007 om 19.30u. Inkom 2 euro. Contact en info : ds. J. Temmerman Tel. 09/223.55.26

Copy and paste

Nieuws uit de wereldkerk Klimaatconferentie Nairobi De Wereldraad van kerken deed op de UN- klimaatconferentie in Nairobi “een dringende oproep om te luisteren naar de wetenschappers en naar de roep van de aarde “ “… het is ook een spiritueel en ethisch onderwerp. Het gaat om rechtvaardigheid, gelijkheid, solidariteit…” _____________________________

Pakistaans Christen vrij na 8 jaar gevangenis Ranjha Mashi, een rooms-katholiek christen, was 8 ½ jaar in isolatiecel in afwachting voor zijn proces vanwege godslastering. Hij werd gearresteerd op de dag van de begrafenis van de RK bisschap van Faisalabad, die zichzelf had doodgeschoten als protest tegen een terdoodveroordeling van een ander lid van zijn kerk voor godslastering. Een rapport van de Commissie Justitia et Pax in 2005 meldt dat van de 647 blasfemie-gevallen in Pakistan sinds 1988, er 90 gevallen gericht waren tegen christenen, terwijl slechts 3% van de bevolking christen is. _____________________________

China: een postdenominale kerk Dr. Samuel Kobia, algemeen secretaris van de Wereldraad van kerken op bezoek in China, noemde de Chinese christenen eigen in hun soort: post denominaal. De voorzitter van de China Christian Council noemt de Chinese Kerk sinds 1950 de kerk van “de 3 zelf princi-

Personalia

pes”: zelfbedruipend, zelf regerend, zelf propagerend. Maar niet in onszelf geïsoleerd ! De China Christian Council is als kerk lid van de WRK. _____________________________

Patriarch Alexej in “Paris Match” In het Franse tijdschrift Paris Match beschuldigt Patriarch Alexej van Moskou de protestantse kerken van permissieve praktijken zoals de wijding van vrouwen en homo’s en de inzegening van huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht. Hij hoopt op een gemeenschappelijk front met de rooms-katholieke Kerk om de traditionele christelijke waarden te verdedigen. Tegelijk echter verwijt hij de RKK proselytisme (bekeringsijver) in Rusland, Oekraïene, Wit Rusland en Kazakstan. Missionarissen openen weeshuizen in Rusland om de kinderen rooms-katholiek op te voeden en in de Oekraïene gedragen de Griekskatholieken zich agressief en discriminerend tegenover de Orthodoxen.

Promotie Op 20 december jl. promoveerde ds. Ineke de Feijter aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Als motto voor het proefschrift koos zij: ´Of all affairs, communication is the most wonderful´ (John Dewey). Ds. Ineke de Feijter werkte van 1994 tot 1997 als predikant in de VPKB-gemeente Mechelen-Zuid en daarna als ziekenhuisaalmoezenier.

_____________________________

Zuid-Afrika : wet op huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht Het parlement van Zuid-Afrika heeft de wet op huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht goedgekeurd. Daarmee is het het eerste land in Afrika, dat dit doet. De Afrikaans Christen Democratische Partij stemde tegen met de woorden “ Het parlement heeft Gods geduld te lang op de proef gesteld en is te ver gegaan” januari 2007

17

Aankondiging

Copy and paste

Nieuws uit de wereldkerk Gebedsweek voor de Eenheid van de Christenen 18 - 25 januari 2007

Duitse ouders onder kritiek In Duitsland loopt een heftig sociaal debat over “de onderklasse van de maatschappij”. 8 tot 13% van de gezinnen in dit 3de economisch rijke land zou daaronder vallen. In een ZDF-ochtendprogramma hierover, stelde Bisschop Huber, voorzitter van de EKD, “dat meer en meer ouders zelf hun leven niet in de hand hebben en geen perspectieven hebben. Bijgevolg kunnen ze hun kinderen geen betere kansen bieden”. “Evenzo zijn vele ouders niet in staat de juiste prioriteiten te stellen in het gezin door zelf veel vrije tijd te besteden aan mediaconsumptie; aldus zijn zij geen voorbeeld voor hun kinderen om zich anders te gedragen .” _____________________________

De brochure in het kader van deze Gebedsweek Doven laat Hij horen en stommen laat Hij spreken kunt u bestellen op volgend adres : Interkerkelijk Comité Brussel Adolphe Maxlaan 55 1000 Brussel. Tel. 02/218.63.77

18

januari 2007

Ontmoeting Church of Ireland en Sinn Fein in Belfast Aartsbisschop Eames van de Ierse Anglikaanse Kerk en Gerry Adams, leider van de politieke Partij Sinn Fein, hadden een intensief gesprek over de strijd tegen sektarisme zowel in de kerk als in de partij. Sektarische spanningen tussen de protestantse en katholieke gemeenschappen in NoordIerland blijven voortduren, ondanks het Vredesverdrag van 1998. Voordien had de rooms-katholieke Aartsbisschop van Ierland, Sean Brady in dezelfde zin een gesprek met Ds. Ian Paisley, leider van de grootste Noord-Ierse Partij de Democratic Unionist Party. “Politieke en sociale vooruitgang kan alleen bereikt worden als allen deelnemen aan de democratie en het beleid steunen”, aldus aartsbisschop Eames.

Jaarlijkse Templetonprijs voor Religieuze journalistiek De Portugese journalist Antonio Marujo ontving voor de tweede maal de Templetonprijs. Hij is nu verbonden aan de krant Publico. De prijs wordt toegekend voor het schrijven in de seculiere pers over religie, op een accurate, onpartijdige en oecumenische wijze. Volgens Marujo tonen de Media “grote onkunde en argwaan tegenover godsdienst. Anderzijds hebben religieuze instituten geen vertrouwen in de media en schijnen zij niet in staat te zijn de principes van journalistiek te vatten noch de uitdaging van de moderne informatie technologie”. “Ik vind het belangrijk om onbekende stemmen te laten horen over eenvoudige maar betekenisvolle ervaringen, omdat de religieuze dimensie een fundamenteel deel is van de mens, ook vandaag.” _____________________________

Advertentie

De Protestantse Kerk te Denderleeuw (België) is op zoek naar een fulltime predikant m/v Wij zijn een Vlaamse gemeente van de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB), de Belgische zusterkerk van de Protestantse Kerk in Nederland. Protestanten zijn in België een kleine, maar weliswaar groeiende minderheid van de bevolking. Onze gemeente heeft een ruime pastorie en biedt de predikant en zijn gezin vrij wonen. De predikant ontvangt gezien de Belgische wetgeving een wedde van de overheid. Voor onkosten is er een ruime vergoeding voorzien. Wij zoeken een predikant die : -

met hart en ziel wil voorgaan in onze vieringen rond Schrift en Tafel; met een bewogen hart zich pastoraal in wil zetten voor huis-, ouderen- en ziekenbezoek; goed kan samenwerken met de kerkenraadsleden en de andere protestantse gemeenten in de regio; zich uitgedaagd weet door jongeren om wat ons als geloofsgemeenschap beweegt in hun eigen taal (en liederen) te vertalen en hun enthousiast kan maken zich in Kerk en samenleving te engageren; theologisch in het midden van de Kerk wil staan.; enthousiast is voor oecumene met de rooms-katholieke parochies.

Spreekt bovenstaande vacature u aan, dan nodigen wij u van harte uit om spoedig te reageren. Wij verzoeken u in uw reactie aan te geven waarom u denkt in het licht van de bovenstaande punten een goed predikant voor onze gemeente te kunnen zijn. Verdere inlichtingen kunt u verkrijgen bij de beroepingscommissie : De heer D’Hoe Jan Braamlandstraat 98 B-9470 Denderleeuw Tel.0032/53.68.06.03. E-mail : [email protected]

januari 2007

19

De redactie van Kerkmozaïek wenst u een gezegende Kersttijd en een nieuw jaar vol nieuwe hoop toe !

Nieuwsjaarskaart van circa 1930

Protestantse Radio- & TVuitzendingen Programma-informatie januari 2007 Radio: VRT Radio 1 op woensdag om 19.12u. Productie Frank MARIVOET 10 januari

Mens voor de mensen zijn: Een genadejaar van de Heer

24 januari

Gebedsweek voor de eenheid : Oecumene in Vlaanderen

Contact: Frank Marivoet, C. Meunierstraat 85/0002, 3000 Leuven Web-Site: http://www.vpkb.be/pro

20

Creatie cover: Drukkerij N. de Jonge n.v., 1000 Brussel januari 2007