UITGEVERIJ VERLOREN voorjaar 2015 verschenen in 2014

UITGEVERIJ

VERLOREN

voorjaar 2015 | verschenen in 2014

Deze brochure bevat de Voorjaarsaanbieding 2015 en een overzicht van de boeken verschenen in 2014. Meer informatie over alle uitgaven is te vinden op onze website. Achterin deze brochure zit een bestelformulier. Uiteraard kunnen boeken ook worden besteld via de website (waarbij de boeken direct kunnen worden betaald en geen administratiekosten hoeven worden betaald), via de mail of telefonisch. Bestelde maar nog niet betaalde boeken worden verstuurd met een rekening op de buitenkant van het pakket. Bij binnenlandse bestellingen met een factuurbedrag van minimaal € 100,– worden geen verzendkosten in rekening gebracht. In alle andere gevallen wel. Het is ook mogelijk de boeken op te halen bij de uitgeverij, op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur. Retouren van particulieren dienen, na voorafgaand overleg en onder opgaaf van redenen, binnen twee weken na factuurdatum te geschieden. Eventuele verzendkosten voor het retourneren dient de klant in principe zelf te voldoen. Retouren van boekhandels kunnen enkel worden aangenomen na overleg en mits de boeken onbeschadigd zijn. Voor meer en vollediger informatie raadplege men tevens onze website: www.verloren.nl. Inhoudsopgave Voorjaarsaanbieding 2015 1-28 Verschenen in 2014 29-46 Gebruikte afkortingen Artes Artesliteratuur in de Nederlanden bdn Bibliotheca Dissidentium Neerlandicorum bwg Biografisch Woordenboek Gelderland db Doopsgezinde Bijdragen dne De Negentiende Eeuw dze De Zeventiende Eeuw ed Egodocumenten gs Grote Serie hsplm Historische Studies naar Platteland, Landschap en Milieu il Indische Letteren isbn International Standard Book Number jeg Jaarboek voor Ecologische Geschiedenis jvv Jaarboek voor Vrouwengeschiedenis mm Maaslandse Monografieën

msb

Middeleeuwse Studies en Bronnen Nederlandse Uniforme Rubrieksindeling ohb Overijsselse Historische Bijdragen pm Pro Memorie pr Passage Reeks sggu Studies over de Geschiedenis van de Groningse Universiteit sh Serta Historica sit Studies in Textiel shvb Stichting Historisch Verpleegkundig Bezit tntl Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde u & s Universiteit & Samenleving zhc Zuidelijk Historisch Contact zpr Zeven Provinciën Reeks wcg Waterstaat, Cultuur en Geschiedenis nur

Bezoekadres: Torenlaankerk, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum, t 035-6859856, f 035-6836557, e [email protected] Handelsregister Kamer van Koophandel Hilversum 32039230; btw nr. nl8054 597 16 b01 Bankrekeningen nl44ingb0004489940, bic ingbnl2a; nl59rabo 0398247528, bic rabonl2u Vertegenwoordiging in België: Maklu uitgevers, Somerstraat 13-15, b-2018 Antwerpen, t 03-2312900, f 03-2332659 When ordering from outside the Benelux, we advise you to state the number, expiry date and csv-code of your Visa or Eurocard/Mastercard, in order to avoid unnecessary costs. The amount due will be charged to your account after your order has been sent.

2

voorjaarsaanbieding 2015

In het water gevonden Het Amersfoortse Mirakelboek Naar het handschrift Brussel (Koninklijke Bibliotheek Albert I, 8179-8180) uitgegeven en hertaald door Dick E.H. de Boer, Juliette Duisterwinkel en Ludo Jongen

In december 1444 werd buiten de Amersfoortse Kamperpoort een pijpaarden beeldje van Onze Lieve Vrouw onder het ijs gevonden. Zodra het was ‘gered’, vonden wonderen plaats die aan dit beeldje werden toegeschreven. De geruchten daarover verspreidden zich als een lopend vuurtje. Een eeuw lang voltrokken zich nog veel meer mirakelen. Daarvan zijn er 542 schriftelijk overgeleverd, als korte verhaaltjes die alle aspecten van het leven raken. De tekst daarvan is bewaard in drie handschriften uit het begin van de zeventiende eeuw. Een van die handschriften werd vervaardigd op verzoek van Heribert Rosweyde, een van oorsprong Utrechtse, geleerde jezuïet die in Antwerpen informatie verzamelde over het katholieke geloofsleven in de noordelijke Nederlanden. Dit boek biedt een editie en een hertaling in modern Nederlands van het Amersfoortse Mirakelboek, samen met het dossier van Rosweyde. De inleiding geeft een beeld van de historische en religieuze context.

Zie ook: Caspers, Een bovenaardse vrouw. Zes eeuwen verering van Liduina van Schiedam / Thomas van Kempen, Het leven van de Heilige Maagd Liduina (vert. Hofman), isbn 978-90-8704-487-9, € 18,–; Caspers/Margry, Identiteit en spiritualiteit van de Amsterdamse Stille Omgang, isbn 90-6550909-7, € 10,–; Thiers, Bedevaart en kerkeraad. De Amersfoortse vrouwevaart van 1444 tot 1720, isbn 90-6550-386-2, € 17,–; Thiers, ’t Putje van Heiloo. Bedevaarten naar O.L. Vrouw ter Nood, isbn 906550-858-9, € 22,–


± 256 blz., ± € 25,– isbn 978-90-8704-505-0 ingenaaid, geïllustreerd reeks msb deel 155 verschijnt juni 2015 nur 684/704

3

Dodenlijst Appianus en Cassius Dio over het bloedige verleden van keizer Augustus Vertaling Willem van Maanen en Marco Poelwijk

Octavianus is bij de meeste mensen beter bekend als Augustus, de eerste keizer van het Romeinse rijk. Van een troonsbestijging of kroning was echter geen sprake. Eerder werkte deze achterneef en adoptiefzoon van Julius Caesar langzaam maar gestaag aan de fundamenten van zijn macht. In dit boek zijn twee teksten bijeengebracht, een van Appianus en een van Cassius Dio, die de aandacht vestigen op een maar al te graag vergeten episode uit de carrière van de keizer: zijn rol in het driemanschap dat na de moord op Caesar in 44 v.C. gezamenlijk de Romeinse republiek om zeep helpt en daarbij mensenlevens niet spaart.

84 blz., € 10,– isbn 978-90-8704-492-3 paperback reeks Zenobia deel 3 reeds verschenen nur 683/694

4

Zie ook: Hengel, Imago. Romeinse keizerbeelden en de belichaming van gender, isbn 978-90-8704083-3, € 55,–; In het land van de Bijbel. Reisverslag van Egeria, een dame uit de vierde eeuw, isbn 978-90-8704-188-5, € 19,–; Keizer Constantijn. Zijn levensbeschrijving door Eusebius van Caesarea, isbn 978-90-8704-313-1, € 20,–; Romanisering (=Lampas 42 (2009) 3), isbn 978-90-8704-141-0, € 11,−; Wonen in de Romeinse wereld (=Lampas 39 (2006) 4), geen isbn, € 11,–


Philostratos Schilderijen en Levens van Sofisten Vertaling Peter Burgersdijk, met een voorwoord van Eric Moormann

De Griekse auteur Philostratos beschreef in de vroege derde eeuw van het Romeinse keizerrijk op even pakkende als innemende wijze een verzameling fictieve schilderijen. Hierin komen thema’s, kleuren en composities ter sprake. Schilderijen is van groot belang voor onze kennis van de klassieke schilderkunst. In de renaissance werden de beschreven schilderijen daadwerkelijk uitgevoerd, met als meest spectaculaire voorbeeld de Galatea van Raphaël. De Levens van Sofisten, eveneens van de hand van Philostratos, gaat over de filosofen en redenaars van de klassieke oudheid en is geschreven in de biografische stijl die sinds het antieke Hellenisme in zwang was. Beide teksten worden nu voor het eerst in het Nederlands uitgegeven. Ze zijn vertaald door Peter Burgersdijk, bekend van de vertaling van het werk van de antieke wereldreiziger Pausanias. De uitgave bevat een voorwoord van archeoloog Eric Moormann.

Zie ook: Bronnen van inspiratie. Recepties van de klassieken in de vroegmoderne Nederlanden in muziek, literatuur en beeldende kunst, isbn 978-90-6550-984-0, € 20,–; Langereis, Geschiedenis als ambacht. Oudheidkunde in de Gouden Eeuw: Arnoldus Buchelius en Petrus Scriverius, isbn 90-7040348-x, € 28,–; Het Phaedra-motief in de West-Europese cultuur (=Lampas 41 (2008) 4), geen isbn, € 11,–; Onvrijwillige liefde. Schakingen in klassieke mythen (=Lampas 43 (2010) 2), geen isbn, € 11,–


± 208 blz., ± € 20,– isbn 978-90-8704-504-3 ingenaaid, geïllustreerd (deels kleur) reeks Zenobia deel 4 verschijnt mei 2015 nur 683/694

5

Dick E.H. de Boer Emo’s reis Een historisch-culturele ontdekkingstocht door Europa in 1212

In dit fascinerende boek volgt prof.dr. Dick E.H. de Boer de tocht die de FriesGroningse abt Emo van Huizinge tussen november 1211 en juli 1212 naar Rome maakte om daar de belangen van zijn klooster te verdedigen. Op basis van Emo’s Kroniek van het klooster Bloemhof en met gebruikmaking van talrijke historische documenten schetst Dick de Boer van dag tot dag een beeld van het landschap en de samenleving in het Europa van het begin van de dertiende eeuw, gezien door de ogen van Emo én door die van een moderne reiziger. Meer dan 800 afbeeldingen en teksten, van troubadoursliederen tot kronieken, openen vensters op de fascinerende wereld van 800 jaar geleden. Aan de hand van schematische kaarten loopt Emo’s route als een rode draad door het boek.

496 blz., € 27,95 isbn 978-90-72370-10-5 ingenaaid, geïllustreerd (kleur) reeds verschenen, 7e druk Uitg. Geldermalsen; distributie Uitg. Verloren nur 684/694

6

Zie ook: De abtenkroniek van Aduard. Studies, editie en vertaling, isbn 978-90-8704-116-8, € 32,–; Kennis in beeld. Denken en doen in de Middeleeuwen, isbn 978-90-8704-417-6, € 25,–; Kroniek van het klooster Bloemhof te Wittewierum, isbn 978-90-8704-368-1, € 42,–; Lemmers, Guibert van Nogents Monodiae. Een twaalfde-eeuwse visie op kerkelijk leiderschap, isbn 90-6550-297-1, € 21,–; Vitae Abbatum Orti Sancte Marie. Vijf abtenlevens van het klooster Mariëngaarde in Friesland, isbn 906550-672-1, € 42,–


Rudolf van Dijk Salome Sticken (1369-1449) en de oorsprong van de Moderne Devotie De Moderne Devotie (ca. 1375-1575) is de krachtigste geestelijke hervormingsbeweging van de late middeleeuwen in Europa. Het charisma van innerlijke vernieuwing ontkiemde bij de kartuizers en inspireerde tot (semi) religieuze leefgemeenschappen. De devoten benadrukten ieders persoonlijke verantwoordelijkheid en lieten een rijk literair erfgoed na. Dr. Rudolf van Dijk, sinds 1970 werkzaam bij het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen, geldt als een internationaal erkend specialist op dit terrein. In dit boek belicht hij leven, werken en betekenis van Salome Sticken (13691449), de meest prominente onder de religieuze vrouwen in de beweging van de Moderne Devotie. Van Dijk maakt duidelijk, dat de middeleeuwse vrouwenmystiek en de vrouwelijke devoten een zeer belangrijk rol hebben gespeeld bij het ontstaan en de verdere ontwikkeling van de Moderne D evotie.

Zie ook: Beek, Leken trekken tot Gods Woord. Dirc van Herxen (1381-1457) en zijn Eerste Collatieboek, isbn 978-90-8704-115-1, € 29,−; Dijk, Twaalf kapittels over ontstaan, bloei en doorwerking van de Moderne Devotie, isbn 978-90-8704-314-8, € 42,–; Engen, De derde orde van Sint-Franciscus in het middeleeuwse bisdom Utrecht. Een bijdrage tot de institutionele geschiedenis van de Moderne Devotie, isbn 90-6550-920-8, € 39,–; Monastiek observantisme en Moderne Devotie in de Noordelijke Nederlanden, isbn 978-90-8704-006-2, € 27,–


± 486 blz., ± € 45,– isbn 978-90-8704-513-5 paperback, geïllustreerd reeks bdn deel 14 verschijnt maart 2015 nur 684/704

7

De oudste lijst van leenmannen van de bisschop van Utrecht 1379 Uitgegeven door B. de Keijzer

Op 7 november 1379 werd Floris van Wevelinchoven geïnstalleerd als bisschop van Utrecht. Dit betekende dat alle leenmannen binnen één jaar en één dag opnieuw hulde en manschap moesten doen. Waarschijnlijk is eind 1380 aan de hand van aantekeningen een lijst van leenmannen samengesteld. Er zijn twee exemplaren van overgeleverd: het ene behoort tot het bisschoppelijk archief in Het Utrechts Archief, en is al eerder uitgegeven, het andere bevindt zich in de Collectie Brands te Nieuw Dordrecht (Drenthe). Op grond van bestudering van beide lijsten is Ben de Keijzer tot de conclusie gekomen, dat het Drentse handschrift een netexemplaar is dat de status quo van het najaar 1379 weergeeft. De Utrechtse lijst is een afschrift van de Drentse lijst dat tot 1393 in gebruik is gebleven. In zijn boek geeft De Keijzer, na een korte inleiding, een transcriptie van de Drentse lijst.

± 160 blz., ± € 19,– isbn 978-90-8704-500-5 paperback, geïllustreerd reeks msb deel 154 verschijnt maart 2015 nur 684/704

8

Zie ook: Bavel, Goederenverwerving en goederenbeheer van de abdij Mariënweerd (1129-1592), isbn 90-6550-251-3, € 60,–; Palmboom, Het kapittel van Sint Jan te Utrecht. Een onderzoek naar verwerving, beheer en administratie van het oudste goederenbezit (elfde-veertiende eeuw), isbn 90-6550267-x, € 59,–; Zuidervaart, Ridders, Priesters en Predikanten in Schelluinen. De geschiedenis van een Commanderij van de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht, isbn 978-90-8704-389-6, € 20,–


B. de Keijzer en H. den Hertog De schepenzegels van Gorinchem (1326-1807) Beschrijving van de losse zegelcollectie

Om een in een oorkonde vastgelegde rechtshandeling te bekrachtigen drukten functionarissen vanaf de dertiende eeuw hun zegelstempel of zegelring in een beetje hete was. Deze waszegels, met het wapen of het persoonlijk merk van de functionaris, werden aan een strookje perkament of een zijden koord bevestigd en aan de oorkonde gehangen. Er zijn niet alleen veel van dit soort oorkonden bewaard gebleven, maar ook losse zegelcollecties. Zo bezit het Regionaal Archief Gorinchem een collectie van 1169 losse (schepen)zegels, bestaande uit 503 unieke zegels, exclusief de tegenzegels, lopend van 1326 tot 1807. Deze collectie is door B. de Keijzer en H. den Hertog beschreven. De afgebeelde zegels gaan vergezeld van een beschrijving gericht op identificatie van de wapens (blazoenering). Zij willen hiermee laten zien dat dit soort zegelcollecties een waardevolle bron zijn voor genealogen en heraldici vanwege het voorkomen van vele authentieke familiewapens.

Zie ook: Adel en heraldiek in de Nederlanden. Adellijke identiteit en representatie, isbn 978-90-8704324-7, € 35,–; Cartularium van de heren van Veere uit het geslacht van Borsele 1282-1481, 1555, isbn 978-90-8704-004-8, € 29,–; Liber Sigillorum. De zegels in het Archief van de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht, 1200-1811, isbn 90-6148-020-5, € 30,–; Synghel, ‘Actum in camera scriptorium oppidi de Buscoducis’. De stedelijke secretarie van ’s-Hertogenbosch tot ca. 1450, isbn 978-90-6550963-5, € 42,–


± 240 blz., ± € 36,– isbn 978-90-8704-503-6 ingenaaid, geïllustreerd verschijnt maart 2015 nur 694/680

9

Hans Koopmanschap Grensgebied tussen zand en veen Een archeologisch perspectief op de middeleeuwse ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van de Langstraat en het aangrenzende zandlandschap van Noord-Brabant

Archeoloog Hans Koopmanschap presenteert de ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van de Noord-Brabantse Langstraat en het aangrenzende zandgebied aan de hand van archeologische vondstdepots vol tot dusverre veelal onuitgewerkte opgravingen. Hij onthult voor het eerst de archeologische geschiedenis van de laatmiddeleeuwse veenontginningen en de openlegging van de aanpalende zandgronden. Koopmanschap baseert zijn studie op de volledige beschrijving van bijna 120 jaar archeologisch onderzoek, vanaf de ontdekking van de raadselachtige crypte onder de Sint-Gertrudiskerk in Geertruidenberg in 1894 tot en met recente commerciële vlakdekkende opgravingen. Hij analyseert met behulp van archeologische vondsten en sporen de ontwikkeling van het fysieke landschap, de rurale en stedelijke nederzettingen, de landbouw, nijverheid en handelsnetwerken, de politieke machtsverhoudingen en de kerkelijke en sociale gemeenschapsvorming. Hij doet dit zowel op het niveau van de afzonderlijke vindplaats als op een hoger landschappelijk niveau, wat resulteert in een boeiende landschapsbiografie vanuit archeologisch perspectief.

± 480 blz., ± € 39,– isbn 978-90-8704-495-4 ingenaaid, geïllustreerd reeks zhc verschijnt april 2015 nur 682/904

10

Zie ook: Bont, Amsterdamse boeren. Een historische geografie van het gebied tussen de duinen en het Gooi in de middeleeuwen, isbn 978-90-8704-458-9, € 35,–; Henderikx, Land, water en bewoning. Waterstaats- en nederzettingsgeschiedenis in de Zeeuwse en Hollandse delta in de Middeleeuwen, isbn 90-6550-656-x, € 35,–; ‘Nijet dan water en de wolcken’. De onderzoekscommissie naar de aanwassen in de Verdroncken Waard (1521-1523), isbn 978-90-70641-89-4, € 39,50


Carla de Wilt Landlieden en hoogheemraden De bestuurlijke ontwikkeling van de organisatie van het waterbeheer en de participatiecultuur in Delfland in de zestiende eeuw

In Delfland nam in de zestiende eeuw de wateroverlast flink toe als gevolg van landschappelijke veranderingen en zware stormen. De regionale bestuurders, de hoogheemraden, meenden dat bestuurlijke centralisatie een belangrijke bijdrage zou kunnen leveren aan de verbetering van het waterbeheer. De lokale ambachtsbestuurders zagen hun eeuwenoude autonomie in gevaar komen en waren het hier totaal niet mee eens. Dit leidde tot talloze conflicten over het waterbeheer, waarbij ook andere spelers als dijkgraven en ambachtsheren betrokken raakten. Opvallend is dat de omvang en de inhoud van de diverse vormen van verzet tegen de hoogheemraden sterk verschilden per ambacht. In deze bestuurlijke geschiedenis van het Hoogheemraadschap van Delfland laat Carla de Wilt zien, dat naast de landschappelijke en waterstaatkundige verscheidenheid, de participatiecultuur op lokaal niveau een verrassende verklaring biedt voor dit verschil.

Zie ook: Postma, Het hoogheemraadschap van Delfland in de middeleeuwen 1289-1589, isbn 906550-222-x, € 40,–; Riet, ‘Meeten, boren en besien’. Turfwinning in de buitenrijnse ambachten van het Hoogheemraadschap van Rijnland 1680-1800, isbn 90-6550-883-x, € 36,–; Wouda, Een stijgende stand met een zinkend land. Waterbeheersingssystemen in polder Nieuw-Reijerwaard 1441-1880, isbn 97890-8704-124-3, € 15,−; Zeischka, Minerva in de polder. Waterstaat en techniek in het Hoogheemraadschap van Rijnland 1500-1865, isbn 978-90-8704-023-9, € 35,–


± 416 blz., ± € 40,– isbn 978-90-8704-512-8 ingenaaid, geïllustreerd reeks wcg deel 3 verschijnt maart 2015 nur 693/680

11

Ruben Buys Sparks of Reason Lay philosophy and vernacular rationalism in the Low Countries

Throughout the late Middle Ages and the early modern period, the Low Countries were home to a vibrant tradition of lay philosophy in Dutch. Sparks of Reason takes a detailed look at this philosophical tradition, with a special focus on the sixteenth century. During this turbulent century, several authors, such as Dirck Volkertsz Coornhert (1522-1590) and Hendrik Laurensz Spiegel (1549-1612), developed an ethics which was founded on rationality and self-motivation. This ‘vernacular rationalism’ was a dynamic melting pot of classical philosophy, vernacular humanism, intellectual spiritualism and popular piety. As this book shows, vernacular rationalism was rooted in an age-old Netherlandish tradition and was to become one of the breeding grounds for the early Enlightenment in the seventeenth-century Dutch Republic. Its point of departure was the inherent goodness of humankind and the possibility of moral growth through ra tional knowledge. Its goal was perfect happiness.

± 320 pp., ± € 35,– isbn 978-90-8704-515-9 paperback, illustrated series bdn vol. 16 appearing May 2015 nur 694/732

12

See also: Bom, Geleerden en politiek. De politieke ideeën van Justus Lipsius in de vroegmoderne Nederlanden, isbn 978-90-8704-215-8, € 45,–; Leven na Descartes. Zeven opstellen over ideeëngeschiedenis in Nederland in de tweede helft van de zeventiende eeuw, isbn 90-6550-873-2, € 13,–; Rademaker ss.cc., Leven en werk van Gerardus Joannes Vossius (1577-1649), isbn 90-6550-058-8, € 30,–; Spiegel, Hert-Spiegel, isbn 90-6550-348-x, € 49,–; Wielema, The March of the Libertines. Spinozists and the Dutch Reformed Church (1660-1750), isbn 90-6550-777-9, € 22,–


D.V. Coornhert Ethics The Art of Living Well Translated by Gerrit Voogt

Ethics, published (anonymously) by Coornhert in 1586, is a remarkable publication for a number of reasons: it is the first work on ethics written in a European vernacular; it is a mature work, appearing four years before Coornhert’s death, and summarizes a lifetime of writing and thinking about the good life; it is considered to be fundamentally pagan because of the absence in Zedekunst of biblical references or any direct mention of Christ. Asked why he did not write about such things as the future establishment of God’s kingdom on earth, Coornhert answered: ‘Because I have a greater desire to learn how to live well, than to learn how to know much.’ This is the first English translation of this important work. It will enhance our insight into the ethical outlook of this prominent freethinker and controversialist of the early Dutch Republic.

See also: Fleurkens, Stichtelijke lust. De toneelspelen van D.V. Coornhert (1522-1590) als middelen tot het geven van morele instructie, isbn 90-6550-397-8, € 36,–; Goris, Boethius in het Nederlands. Studie naar de tekstuitgave van de Gentse Boethius (1485), boek II, isbn 90-6550-630-6, € 42,–; ‘Un certain Holandois’. Coornhert en de vragen van zijn tijd, isbn 978-90-8704-451-0, € 20,–; Bange, Moraliteyt saelt wesen. Het laatmiddeleeuwse moralistisch discours in de Nederlanden, isbn 978-90-6550-961-1, € 27,–


± 380 pp., ± € 40,– isbn 978-90-8704-516-6 paperback, illustrated series bdn vol. 17 appearing May 2015 nur 694/732

13

Jan Peter Schouten ‘Hij preekte, hij leerde altoos …’ Predikantenportretten uit vijf eeuwen

Na de kerkhervorming in de zestiende eeuw ontwikkelde de predikant zich tot een karakteristieke figuur in de Nederlandse maatschappij. In de dorpsgemeenschappen genoot hij veel gezag en gaf hij leiding, maar ook in de stedelijke samenleving had de dominee grote invloed. Er waren wel grote regionale verschillen. In de steden van Holland en Zeeland had de nieuwe Kerk met haar predikanten een oppermachtige positie. In het oosten van de Republiek, vooral in Overijssel, waren de predikanten sterk afhankelijk van de machtige adel. In de generaliteitslanden, die in grote meerderheid katholiek waren gebleven, hielden predikanten zich met hun zeer kleine gemeenten slechts met moeite staande. In deze studie wordt het leven van een elftal predikers geschetst, allen uit het voorgeslacht van de auteur. Het is een gevarieerd gezelschap van principiële calvinisten uit de hervormingstijd, geleerde achttiende-eeuwse theologen, eenvoudige dorpsdominees en een vooraanstaande hofprediker.

± 288 blz., ± € 29,– isbn 978-90-8704-511-1 ingenaaid, geïllustreerd verschijnt april 2015 nur 704/694

14

Zie ook: Dibbets, Joannes Vollenhove (1631-1708) dominee – dichter. Een biografie, isbn 978-908704-003-1, € 39,–; Gurp, Reformatie in Brabant. Protestanten en katholieken in de Meierij van ’s-Hertogenbosch, 1523-1634, isbn 978-90-8704-356-8, € 29,–; Honderd jaar vrouwen op de kansel, 1911-2011, isbn 978-90-8704-257-8, € 21,–; Jong-Slagman, Hofpredikers in de negentiende eeuw. Een carrière bij de koning, isbn 978-90-8704-372-8, € 29,–; Pierson, Tussen religieus gevoel en kritisch denken. Vijf Franse preken, isbn 978-90-8704-459-6, € 20,–


Cultuur in Leeuwarden in de Gouden Eeuw Redactie Wiebe Bergsma, Henk Oly en Geart de Vries

‘O Leeuwarden, gezegend met zulke grote mannen, hoe lang al bent u voor hen meer een liefhebbende moeder geweest dan een harteloze stiefmoeder’, schreef een rector van de Latijnse school in 1633. In de talrijke vroegmoderne stadsgeschiedenissen wordt doorgaans de loftrompet gestoken over het unieke karakter van de eigen stad. Deze bundel belicht verschillende aspecten van de cultuur in Leeuwarden in de Gouden Eeuw. Ze worden vergeleken met culturele ontwikkelingen buiten het gewest Holland. Na een uitvoerige inleiding over de Friese cultuur in de Gouden Eeuw (Wiebe Bergsma) volgen bijdragen over onder meer Leeuwarder geschiedschrijvers over hun stad (Wiebe Bergsma), het dagboek van een adellijke dame (Marlies Stoter), Jan Jansz. Starter en de Friese literatuur (Philippus Breuker), Anna Maria van Schurman (Mirjam de Baar), Leeuwarder schilderkunst (Piet Bakker), Leeuwarder stadsgezichten (Gert Elzinga), Leeuwarder herbergen (Henk Oly) en de rijken in Friesland (Yme Kuiper).

Zie ook: Bruggeman, Nassau en de macht van Oranje. De strijd van de Friese Nassaus voor erkenning van hun rechten, 1702-1747, isbn 978-90-6550-945-1, € 35,–; De Franeker universiteitsbibliotheek in de zeventiende eeuw. Beleid en belang van een academiebibliotheek, isbn 978-90-6550-997-0, € 23,–; Friese cultuur in de eeuw van Gysbert Japix (=dze 20 (2004) 1), geen isbn, € 25,–; Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, isbn 978-90-6550-916-1, € 29,–; Spanninga, Gulden Vrijheid? Politieke cultuur en staatsvorming in Friesland, 1600-1640, isbn 978-90-8704-296-7, € 45,–


± 256 blz., ± € 25,– isbn 978-90-8704-510-4 ingenaaid, geïllustreerd verschijnt juni 2015 nur 694/693

15

Carla van Wamelen Family life onder de voc Een handelscompagnie in huwelijks- en gezinszaken

Op grond van haar octrooi kreeg de Verenigde Oost-Indische Compagnie in 1602 niet alleen een handelsmonopolie, maar ook soevereine rechten, die zij – in naam van de Staten-Generaal van de Republiek – in Oost-Indië mocht uitoefenen. De rol van overheid in de gebieden waarin zij zich vestigde, bracht voor een handelscompagnie ongebruikelijke taken en bijzondere verplichtingen mee. Zo moest zij optreden als wetgever en als wetshandhaver. In dit boek beschrijft Carla van Wamelen het optreden van de voc in huwelijks- en gezinszaken, dat wil zeggen de interventies die het family life (familie- en gezinsleven) van haar onderdanen raakten. De voc was daarbij gebonden aan het Rooms-Hollands recht. Maar soms dwongen de ‘specifieke Indische omstandigheden’ haar hiervan af te wijken, zoals in haar huwelijksrecht, haar gedoogbeleid ten aanzien van het concubinaat, de erkenning van daaruit geboren kinderen, de Indische adoptie en haar jeugdzorg.

592 blz., € 49,– isbn 978-90-8704-494-7 ingenaaid, geïllustreerd verschijnt januari 2015 nur 691/820

16

Zie ook: Goor, Prelude to Colonialism, isbn 90-6550-806-6, € 13,–; Hollanders uit en thuis. Archeologie, geschiedenis en bouwhistorie gedurende de voc-tijd in de Oost, de West en thuis. Cultuurhistorie van de Nederlandse expansie, isbn 90-6550-702-7, € 20,–; Het Indisch Sion. De Gereformeerde kerk onder de Verenigde Oost-Indische Compagnie, isbn 90-6550-722-1, € 20,–; Talens, Een feodale samenleving in koloniaal vaarwater. Staatsvorming, koloniale expansie en economische onderontwikkeling in Banten, West-Java (1600-1750), isbn 90-6550-067-7, € 28,–


Matthias van Rossum Kleurrijke tragiek De geschiedenis van slavernij in Azië onder de voc

Onder de voc in Azië werden lange tijd meer slaven gehouden dan in Suriname en Curaçao, maar toch is het Aziatische slavernijverleden nog maar zelden beschreven. Kleurrijke tragiek brengt dit Nederlandse Aziatische slavernijverleden op toegankelijke wijze in beeld en plaatst het in een nieuw daglicht. Onvrijheid kent veel verschillende vormen, maar Matthias van Rossum laat in zijn boek zien dat slavernij onder de voc grote overeenkomsten vertoonde met de Atlantische slavernij. Slavernij in Azië ging niet alleen gepaard met een omvangrijke slavenhandel rond de Indische Oceaan en in de Indonesische archipel, maar ook met oorlog en zelfs stedelijke mensenroof. Opvallende voorvallen, alledaagse gebeurtenissen en persoonlijke getuigenissen van voc-dienaren, burgers en slaven zelf, door Van Rossum levendig weergegeven, getuigen van de werking en gevolgen van slavernij in huishoudens en werkplaatsen, zoals branderijen, tuinen en mijnen.

Zie ook: Dulm, ‘Zonder eigen gewinne en glorie’. Mr. Iman Wilhelm Falck (1736-1785), gouverneur en directeur van Ceylon en Onderhorigheden, isbn 978-90-8704-273-8, € 45,–; Rossum, Werkers van de wereld. Globalisering, arbeid en interculturele ontmoetingen tussen Aziatische en Europese zeelieden in dienst van de VOC, 1600-1800, isbn 978-90-8704-419-0, € 39,–; Slavernij in Holland (=Holland, 46 (2014) 1), geen eigen isbn, € 15,–; Visser, Piet Hein en de zilvervloot. Oorlog en handel in de West, isbn 90-6550-454-0, € 10,–


± 96 blz., € 14,– isbn 978-90-8704-517-3 ingenaaid, geïllustreerd reeks zpr deel 35 verschijnt mei 2015 nur 692/696

17

Jacques Baartmans Alexander Philip van der Capellen (1745-1787) De tragische lotgevallen van een dienaar van Willem V

Alexander Philip van der Capellen diende stadhouder prins Willem V als kamerheer. Het feit dat zijn broer Robert Jasper en zijn verwant Joan Derk van der Capellen vooraanstaande patriotten waren, compliceerde vanaf 1780 zijn positie aan het hof. Tegenstanders maakten hem om zijn familietrouw verdacht bij de prins. Uiteindelijk zag Van der Capellen zich genoodzaakt ontslag te nemen, al bleef hij de prins dienen als stalmeester. In 1787 gaven de patriottische Staten van Holland hem opdracht de vesting Gorkum te verdedigen, zoals verwacht een kansloze missie. Tijdens zijn krijgsgevangenschap in Wezel werd Van der Capellen zo slecht behandeld, dat hij enkele dagen na zijn vrijlating overleed. Gebruikmakend van de brieven en publicaties van Van der Capellen beschrijft Baartmans diens tragische leven. De manier waarop hij streed voor zijn eer geeft een interessante inkijk in de ontwikkelingen aan en rond het hof eind achttiende eeuw.


18

Zie ook: Afscheid van de wereld. Het eigen levensverhaal van Boudewijn Donker Curtius, politicus, advocaat en rechter in de Bataafs-Franse tijd, isbn 978-90-8704-122-9, € 17,–; Baartmans, Robert Jasper baron van der Capellen tot den Marsch (1743-1814). Regent, democraat, huisvader, isbn 978-90-8704150-2, € 25,–; Jong, Weldenkende burgers en Oranjeliefhebbers. Patriotten en Prinsgezinden in Leiden 1775-1795, isbn 978-90-8704-446-6, € 35,–; Koene, Schijngestalten. De levens van diplomaat en rokkenjager Gerard Brantsen (1735-1809), isbn 978-90-8704-336-0, € 29,–


Een buitenbezittingse radja Herinneringen van W.J.M. Michielsen (1844-1926) Inleiding en editie W.R. Hugenholtz

W.J.M. Michielsen verliet in 1857 op 13-jarige leeftijd zijn geboortestad Breda om als kajuitsjongen naar de Oost te gaan. Na enkele zeereizen vestigde hij zich op Java, waar hij met wisselende banen in zijn levensonderhoud voorzag. Een keerpunt kwam in december 1867, toen hij voor het grootambtenaarsexamen slaagde en een carrière in de Indische bestuursdienst mogelijk werd. Deze kans heeft hij ten volle benut. Michielsen eindigde zijn loopbaan als lid van de Raad van Nederlands-Indië. Op hoge leeftijd, rond 1914, zette hij zich aan het schrijven van zijn memoires, waarin hij met verve en veel oog voor detail verslag doet van zijn bewogen leven tot 1875. De latere periode is óf niet beschreven óf verloren gegaan. De editie van deze boeiende en kleurrijke vertellingen wordt voorafgegaan door een inleiding over de historische achtergronden.

Zie ook: Briët, Het proces van Rijck van Prehn en Johannes Wilhelmus Winter. Een bijzondere zaak voor het Hooggerechtshof van Nederlands-Indië in 1820, isbn 978-90-8704-340-7, € 15,–; Smit, Landvoogd tussen twee vuren. Jonkheer Mr. A.C.D. de Graeff, gouverneur-generaal van Nederlands-Indië 1926-1931, isbn 978-90-8704-249-3, € 23,–; ‘Weest wel met alle menschen’. De ‘Kaapse Brieven’ van Cornelius de Jong van Rodenburgh, isbn 978-90-8704-282-0, € 39,–



19

Marijke Huisman Verhalen van vrijheid Autobiografieën van slaven in transnationaal perspectief, 1789-2013

Om de publieke opinie tegen slavenhandel en slavernij te keren, namen voormalige slaven soms zelf het woord. In het Engelse taalgebied verschenen er vanaf de late achttiende eeuw tientallen autobiografieën van ex-slaven. Een deel van deze teksten werd, in vertaling, ook in Nederland uitgegeven, zelfs tot ver na de afschaffing van de slavernij. Marijke Huisman volgt de sporen van een aantal slavenautobiografieën door Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Nederland. Zij onderzoekt de rol die deze getuigenissen speelden in de productie van kennis over slavernij en het slavernijverleden. Het resultaat is een boeiende interpretatiegeschiedenis die begint in 1789 bij de anti-slavernijbeweging en via onder meer de Aprilbeweging, de Harlem Renaissance, Black Power, de tweede feministische golf en de ‘canon wars’ voert naar actuele debatten over de omgang met het koloniale slavernijverleden en de ‘slavernij’ van moslimvrouwen.

± 416 blz., ± € 35,– isbn 978-90-8704-509-8 ingenaaid, geïllustreerd verschijnt mei 2015 nur 691/694

20

Zie ook: De Kaap: Goede Hoop halverwege Indië. Bloemlezing van Kaapteksten uit de Compagniestijd, isbn 90-6550-688-8, € 19,–; Konijnenburg, Visioen van vrijheid. Mémoire sur la liberté des cultes (1827), Proeve eener Verhandeling over den slaavenhandel (1790), isbn 978-90-8704-376-6, € 20,–; Penn, Rogues, Rebels, and Runaways. Eighteenth-Century Cape Characters, isbn 90-6550-054-5, € 19,–; Seer teder beminde Heer Vader en Vrouw Moeder! Brieven van de Groninger familie Fockens in de Oost, 1748-1783, isbn 978-90-8704-423-7, € 39,–


Laurens Ham Door Prometheus geboeid De autonomie en autoriteit van de moderne Nederlandse auteur

Moderne literaire auteurs zijn veel bezig met hoe ze overkomen. Ze creëren alter ego’s, publiceren egodocumenten en roeren zich in de media. Vaak wordt gedacht dat ze daarmee buigen voor de commercie. Door Prometheus geboeid belicht een andere kant: schrijvers werken aan hun imago om zichzelf juist als vrije intellectueel te presenteren. Laurens Ham vertelt een cultuurgeschiedenis van het Nederlandse auteurschap tussen 1820 en 1970, waarin literaire kopstukken als Multatuli, Carry van Bruggen en W.F. Hermans naast vergeten auteurs als J.B.D. Wibmer en Annie Salomons staan. Aan de hand van klassieke romans, essays, pleitredes en egodocumenten biedt deze studie inzicht in de spanning tussen de zelfrepresentatie van auteurs en hun veranderende maatschappelijke positie. Krijgen auteurs vanaf de negentiende eeuw steeds meer vrijheid? Nee. Maar wie zich in de literaire wereld het minst aan maatschappelijke normen gelegen laat liggen, wordt wel het meest serieus genomen.

Zie ook: Een prototypische auteur: Arnon Grunberg (=tntl 126 (2010) 3), isbn 978-90-8704-2059, € 15,–; Doornbos, Traditionele verhalen en revolutionaire vertellingen. Tegendraadse elementen in het werk van Geertruida Toussaint, isbn 978-90-8704-327-8, € 29,–; Ellendige levens. Nederlandse schrijvers in de negentiende eeuw, isbn 978-90-8704-374-2, € 25,–; Jaarboek Multatuli 2014, isbn 978-90-8704-485-5, € 16,50; Van spiegels en vensters. De literaire canon in Nederland, isbn set 97890-8704-073-4, € 29,–


349 blz., € 35,– isbn 978-90-8704-490-9 paperback, geïllustreerd imprint Literatoren verschijnt januari 2015 nur 621/694

21

Liesbeth Hoeven Een boek om in te wonen De verhaalcultuur na Auschwitz

Het gedenken van de Tweede Wereldoorlog is belangrijk voor de Nederlandse identiteit. Hierbij is een bijzondere plaats weggelegd voor verhalen van ooggetuigen. Maar wat als zij er straks niet meer zijn? Kunnen wij onszelf een plaats geven in een verhaal dat niemand van ons zich kan herinneren? Liesbeth Hoeven denkt van wel. Zij brengt de verhaalcultuur na Auschwitz in beeld als een dynamisch proces. Centraal staan de counterstories van Art Spiegelman, Anne Frank, Charlotte Salomon en Jochen Gerz. ‘Nooit meer Auschwitz’ als inzet van het gedenken leidt tot de vertwijfelde vraag hoe de verhalen voor de vergetelheid kunnen worden behoed. Wie echter, zoals Liesbeth Hoeven, kijkt naar de wijze waarop de verhalen feitelijk worden verteld in gedachtenisplaatsen en herinneringskunst, ontdekt wat het betekent om het voortgaande leven vorm te geven vanuit een onherroepelijk verlies. Deze benadering geeft het debat over het gedenken een nieuwe impuls.

310 blz., € 29,– isbn 978-90-8704-491-6 ingenaaid, geïllustreerd verschijnt januari 2015 nur 694/689

22

Zie ook: Barnouw, De hongerwinter, isbn 90-6550446-x, € 10,–; Grever/Boxtel, Verlangen naar tastbaar verleden. Erfgoed, onderwijs en historisch besef, isbn 978-90-8704-462-6, € 19,–; Hijink, Voormalige concentratiekampen. De monumentalisering van de Duitse kampen in Nederland, isbn 97890-8704-266-0, € 29,–; Hogervorst, Onwrikbare herinnering. Herinneringsculturen van Ravensbrück in Europa, 1945-2010, isbn 978-90-8704-208-0, € 29,–; Rensman, De Anne Frank Stichting en haar lessen uit de Tweede Wereldoorlog, isbn 90-72131-30-4, € 12,50


Hans Schippers De Westerweelgroep en de Palestinapioniers Non-conformistisch verzet in de Tweede Wereldoorlog

Dit boek beschrijft de fascinerende geschiedenis van de door de links-socialistische onderwijzer Joop Westerweel aangevoerde verzetsgroep, die bestond uit niet-Joodse linkse activisten en zogeheten Palestinapioniers. Dit waren merendeels Duitse Joden die zich voorbereidden op hun vertrek naar Palestina. Beide groepen hadden een marginale maatschappelijke positie, waardoor zij buiten de kaders van het verzuilde Nederlandse bestel konden opereren. Door samen te werken met uiteenlopende religieuze en sociale kringen slaagde de organisatie erin ongeveer 250 Joden in veiligheid te brengen. Het non-conformisme van de groep bleek ook uit de ongebruikelijk oplossingen voor de onderduik. Een tiental pioniers reisde met valse papieren naar Duitsland. Van de 150 Joden die in Frankrijk onderdoken, slaagden er 70 in Spanje te bereiken. De Westerweelgroep betaalde een zware prijs voor zijn werk. Joop Westerweel stierf voor een vuurpeloton. Andere leden kwamen terecht in concentratiekampen, wat van grote invloed was op hun verdere leven.

Zie ook: Bakker, ‘Dag pap, tot morgen’. Joodse kinderen gered uit de crèche, isbn 90-6550-862-7, € 12,–; Caspers, Vechten voor vrijheid. Oorlog en verzet op de Utrechtse Heuvelrug, isbn 978-90-8704-048-2, € 19,95; Hoekema, ‘Bloembollen’ voor Westerbork. Hulp door Zaanse en andere doopsgezinden aan (protestants-)Joodse Duitse vluchtelingen in Nederland, 1939-1945, isbn 978-90-8704-219-6, € 23,–; Rens, Vervolgd in Limburg. Joden en Sinti in Nederlands-Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, isbn 978-90-8704-353-7, € 39,–



23

Janny Bloembergen-Lukkes Paradoxale modernisering: Ede 1945-1995 Groot geworden, herkenbaar gebleven

Welke ruimte heeft een gemeentebestuur om een eigen invulling te geven aan de veranderingen die de Nederlandse samenleving doormaakte na de Tweede Wereldoorlog? Dat wordt hier onderzocht voor de gemeente Ede. Deze gemeente maakte tussen 1945 en 1995 een sterke groei door mede dankzij de komst van veel nieuwe bewoners. Hierdoor ontstonden spanningen tussen stedelijke ambities en rurale belangen. Een deel van vooral de protestants-christelijke bewoners maakte zich zorgen om zaken als behoud van de zondagsrust en bijzonder onderwijs. Janny Bloembergen analyseert welke keuzes het gemeentebestuur heeft gemaakt op het gebied van de ruimtelijke ordening, het onderwijs, migranten, en vrijetijd en cultuur. Zij concludeert dat, ondanks de uniformerende werking die van het moderniseringproces uitging, in de praktijk tegengestelde bewegingen mogelijk waren, waardoor de lokale eigenheid stand kon houden binnen het nationale eenwordingsproces.

± 608 blz., ± € 49,– isbn 978-90-8704-502-9 ingenaaid, geïllustreerd reeks hsplm verschijnt maart 2015 nur 693/695

24

Zie ook: Cruyningen, Boeren aan de macht? Boerenemancipatie en machtsverhoudingen op het Gelderse platteland, 1880-1930, isbn 978-90-8704-202-8, € 30,–; Kraaijestein, Gemeentelijk werkgelegenheidsbeleid en het Rijk: 1945-1990. Een beleidshistorische studie over decentralisatie en gemeentelijke beleidsvrijheid, isbn 90-6550-424-9, € 32,–; Smit, Sporen van moderniteit. De sociaaleconomische ontwikkeling van de regio Liemers (1815-1940), isbn 978-90-8704-161-8, € 39,–


Thijs van Vugt Een arbeidersbuurt onder de rook van ‘De Sphinx’ Een sociaal-ruimtelijke geschiedenis van het Boschstraatkwartier-Oost te Maastricht, 1829-1904

In 1834 legde Petrus Regout, gangmaker van de Maastrichtse industrialisatie, de grondslag voor zijn imperium van glas- en aardewerkfabrieken, waaruit later nv De Sphinx is voortgekomen. Deze studie onderzoekt de sociaal-ruimtelijke effecten van de opkomst van de keramische industrie op het Boschstraatkwartier-Oost, een wijk onder de rook van de fabrieken van Regout & Co. Driekwart eeuw na vestiging van deze fabrieken was de sociaal-demografisch gemêleerde wijk een overbevolkte achterbuurt geworden, waar huisjesmelkers zich verrijkten ten koste van de pottemennekes. Kinderen groeiden er onder erbarmelijke omstandigheden op en gingen al jong bij Regout werken, in enkele gevallen zelfs na het verbod op kinderarbeid in 1874. In de jaren 1950 deden sociologen in deze ‘achterstandswijk’ onderzoek naar ‘onmaatschappelijke gezinnen’. Uit een levensloopanalyse van vijf generaties van families afkomstig uit het Boschstraatkwartier blijkt echter, dat er meer dynamiek en variatie aanwezig was dan deze sociologen veronderstelden.

Zie ook: Dijk, Henri Hermans (1883-1947). De grondlegger van het Limburgs muziekleven, isbn 906550-188-6, € 21,–; Kessels-van der Heijde, Maastricht, Maestricht, Mestreech. De taalverhoudingen tussen Nederlands, Frans en Maastrichts in de negentiende eeuw, isbn 90-6550-713-2, € 29,–; Klijn, Vijverdal Maastricht: psychiatrie en huisvesting. Biografie van een gebouw 1969-2006, isbn 978-906550-948-2, € 25,–; Steegen, Kleinhandel en stedelijke ontwikkeling. Het kramersambacht te Maastricht in de vroegmoderne tijd, isbn 90-6550-929-1, € 29,–


± 256 blz., ± € 25,– isbn 978-90-8704-493-0 gebonden, geïllustreerd reeks mm deel 78 verschijnt februari 2015 nur 696/693

25

Hendrik de Vries & J. Slauerhoff Brieven 1923-1932 Ingeleid en van aantekeningen voorzien door Jan van der Vegt

Van de brieven die de dichters J. Slauerhoff (1898-1936) en Hendrik de Vries (1896-1989) van 1923 tot enkele jaren vóór Slauerhoffs dood elkaar schreven, zijn er maar 49 bewaard gebleven, merendeels van De Vries. Niettemin is Slauerhoff ook indirect sterk in de correspondentie aanwezig. Als medewerkers van het tijdschrift Het Getij gaven ze elkaar waardevolle kritiek. Ze willen zelfs een gezamenlijke bundel uitgeven. Beiden zijn ze getuige van een rumoerig episode in de literatuurgeschiedenis. Er zijn ook enkele brieven in het Spaans, omdat Slauerhoff, gecorrigeerd door De Vries, de ‘Groningse Spanjaard’, zijn kennis van die taal wil vergroten. Slauerhoff is in deze brieven bovendien de begripvolle arts, meelevend met de ongewone levensomstandigheden en psychische problemen van De Vries. De hier met inleiding en aantekeningen uitgegeven brieven vormen een van de boeiendste en merkwaardigste literaire briefwisselingen uit het Interbellum.

± 224 blz., ± € 22,– isbn 978-90-8704-507-4 ingenaaid, geïllustreerd reeks Achter het Boek deel 43 verschijnt mei 2015 nur 621/694

26

Zie ook: Anton van Duinkerken. Een veelomvattend mens, isbn 90-70641-70-4, € 24,50; F. Springer (=il 27 (2012) 2), isbn 978-90-8704-302-5, € 12,50; Slegers, Antoon Coolen (1897-1961). Biografie van een schrijver, isbn 90-70641-63-1, € 35,85; Tjalie Robinson (=il 27 (2012) 1), isbn 978-908704-300-1, € 12,50; Vries/Wessem, Brieven 1919-1952, isbn 978-90-8704-399-5, € 35,–; Werkman, De haven uitgraven. De wereld van J.K. van Eerbeek, schrijver (Meindert Boss 1898-1937), isbn 90-6550-821-x, € 29,–


In vriendschap en vertrouwen Cultuurhistorische essays over confidentialiteit Onder redactie van Jos Gabriëls, Ineke Huysman, Ton van Kalmthout en Ronald Sluijter Inhoud: Lex Heerma van Voss, Voorwoord Ton van Kalmthout, Over confidentialiteit. Ter inleiding Jos Gabriëls, ‘Een taak die zonder einde is’. Een levensschets van Henk Nellen Peter Boot, De paradoxale vertrouwelijkheid van het web. Oprechtheid en anonimiteit in Dagboek van een kindermeisje Karina van Dalen-Oskam, De sleutels van Het Bureau. Of: van kanariepiet naar plankton Jan Gielkens, De geheime relatie van Willem Frederik Hermans en Gerard van het Reve. Over vertrouwelijkheid en het gebruik van historische bronnen Hans de Valk, In gesprek met God. De vertrouwelijke relatie van Piet Aalberse (1871-1948) met het Opperwezen Annemarie Kets, ‘Vyf jaar eenzaamheid’. Albert Verwey over de ‘zwijgperiode’ (1889-1894) tussen De Nieuwe Gids en het Tweemaandelijksch Tijdschrift Hans Trapman, Twijfel aan het ambt en pijnlijke liefdeservaringen. Anton Gerard van Hamel als Waals predikant in Leeuwarden (1868-1872) Jos Gabriëls, Een bijzonder geschenk. De gevoelens van generaal Janssens voor keizerin Joséphine (1800-1814) Huib Zuidervaart, Geschonden vertrouwen. De Franse astronoom Joseph-Nicolas Delisle en zijn relatie met Nederlandse collega’s tijdens de zoektocht naar de komeet van Halley (1758-1759) Tom Deneire, Het familieboekje De Block (1674-1880), teruggevonden in de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Antwerpen Charles van den Heuvel, Netwerken van vertrouwelijkheid en geheimhouding in brieven en tekeningen (zestiende en zeventiende eeuw) Ineke Huysman, De grens van het betamelijke. Constantijn Huygens’ intieme relatie met Béatrix de Cusance in brieven en gedichten (1656) Jan Bloemendal, Openbaarheid en beslotenheid in een zeventiende-eeuws dagboek. Johan van Heemskerck en zijn Aenteijckeninghe (1640-1655) Ad Leerintveld, Een vertrouwelijk schrijven? Over een brief van Hugo Muys van Holy, een van Grotius’ rechters Edwin Rabbie, De Lessus amatorius van Dominicus Baudius (1611) Dirk van Miert, Vertrouwelijkheid en indiscretie in de correspondentie van Joseph Scaliger rond 1600 Harm-Jan van Dam, Vroege gedichten van Daniel Heinsius voor Janus Dousa Miekske van Poll-van de Lisdonk, ‘Grote held’. Bonifacius Amerbach aan Erasmus, 7 oktober 1519 Lucy Schlüter, Zingen tot de mirtetak. Erasmus en de bundel Brieven van Duisterlingen (1515-1517) Irene van Renswoude/Mariken Teeuwen, Voorpublicatie, censuur en zelfcensuur in Oudheid en Middeleeuwen. Of: hoe een auteur zich kan wapenen tegen openbare kritiek en straf Aafke van Oppenraay, Vertrouwelijkheid in de dierkundeboeken van Aristoteles Steven Surdèl, Bibliografie van Henk Nellen, 1976-2014 Medewerkers Dankwoord Index

Zie ook: Brieven! (=tntl 14 (2008) 3, isbn 978-90-8704-072-7, € 15,–; Vrouwen rondom Huygens, isbn 978-90-8704-130-4, € 25,–


286 blz., € 29,– isbn 978-90-8704-478-7 ingenaaid, geïllustreerd reeds verschenen nur 694/621

27

Johan W. van Hulst – pedagoog, politicus, verzetsman In de voetstappen van Coornhert Redactie Gerlof Verwey en Wouter van Haaften Johan W. van Hulst (1911) is een veelzijdige en kleurrijke persoon. In zijn lange leven heeft hij maar liefst vier loopbanen gehad: die van pedagoog (van onderwijzer tot hoogleraar pedagogiek), van politicus (onder andere als fractievoorzitter van chu en cda), van verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog, en ook nog eens die van gepassioneerd schaker op hoog niveau. Als directeur van de Hervormde Kweekschool in Amsterdam redde hij honderden Joodse kinderen uit de crèche van de Hollandsche Schouwburg. Hiervoor kreeg hij in 1970 de Yad Vashemonderscheiding. Om aan zijn gehele persoonlijkheid recht te kunnen doen, is deze biografie geschreven door verschillende auteurs – André Rosendaal, Marcel ten Hooven, Bas von Benda-Beckmann, Jan Nagel, Gerlof Verwey – die elk één aspect van het leven van Van Hulst onder de loep nemen. Een leven dat in zijn veelzijdigheid en christelijk geïnspireerd ethos herinnert aan dat van de zestiende-eeuwse humanist D.V. Coornhert.

± 160 blz., ± € 20,– isbn 978-90-8704-514-2 paperback, geïllustreerd reeks bdn deel 15 verschijnt maart 2015 nur 694/686

28

Zie ook: Altena, Machinist en wereldverbeteraar. Het leven van A.J. Lansen, 1847-1931, isbn 978-908704-473-2, € 29,–; Blaas, Henk Hoetink (1900-1963), een intellectuele biografie. Recht en Geschiedenis, isbn 978-90-8704-206-6, € 22,–; Groenewold, Christelijk en sociaal. Biografie van J.R. Slotemaker de Bruïne, isbn 978-90-8704-008-6, € 12,–; Jongh, Vloeken en bidden om een nieuwe aarde. De dagen van Bert Ter Schegget, isbn 978-90-8704-193-9, € 39,– Krieken, Syb Talma (1864-1916). Een biografie, isbn 978-90-8704-354-4, € 27,–


Verschenen in 2014 Bert Altena, Machinist en wereldverbeteraar. Het leven van A.J. Lansen, 1847-1931. 272 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-473-2, € 29,– Net als alle arbeiders moest machinist Bram Lansen hard en lang werken om zijn gezin te onderhouden. Toch las hij boeken, bezocht lezingen en werd zelfs lid van de vrijmetselarij. Zijn maatschappijvisie en pleidooien voor de bevrijding van de mensheid legde hij neer in vele opstellen en gedichten. Ze vormen de basis voor deze bijzondere biografie. Klaas van Berkel, Universiteit van het Noorden: vier eeuwen academisch leven in Groningen. Deel 1 De oude universiteit, 1614-1876. (sggu 8), 912 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-466-4, € 49,– De Groningse universiteit, die 400 jaar bestaat, paart sinds haar oprichting een sterke internationale uitstraling aan een actieve rol in het culturele, intellectuele en economische leven van Noord-Nederland. Klaas van Berkel vertelt de kleurrijke geschiedenis van de universiteit, met oog voor het detail én de grote lijn. Dit eerste deel beslaat de periode 1614-1876. Biografisch Woordenboek Gelderland deel 10. Bekende en onbekende mannen en vrouwen uit de Gelderse geschiedenis. (bwg 10), redactie: I.D. Jacobs en J.A.E. Kuys (eindredactie), C.A.M. Gietman, R.M. Kemperink †, C.J.M. Schulte-van Wersch en C. Seebach, 176 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-472-5, € 15,– In dit tiende en laatste deel van het Biografisch Woordenboek Gelderland worden weer levens van circa vijftig Gelderse vrouwen en mannen beschreven: ondernemers, schrijvers, kunstenaars, politici, onderwijzers, historici, bestuurders, landgoedeigenaren, geestelijken, een ontdekkingsreiziger, een dirigent, een hofarts, een levensgenieter en nog vele anderen.

verschenen in 2014

29

Dick E.H. de Boer, Emo’s reis. Een historisch-culturele ontdekkingstocht door Europa in 1212. 7e herziene druk, 496 blz., ingenaaid, isbn 978-9072370-10-5, € 27,95. Distributie Uitgeverij Verloren Tussen november 1211 en juli 1212 reisde de Fries-Groningse abt Emo van het klooster Bloemhof naar Rome. Op basis van talrijke historische documenten schetst Dick E.H. de Boer van dag tot dag een beeld van het landschap en de samenleving in het Europa van begin dertiende eeuw, gezien door de ogen van Emo én door die van een moderne reiziger. Chris de Bont, Amsterdamse boeren. Een historische geografie van het gebied tussen de duinen en het Gooi in de middeleeuwen. (wcg 2), 303 blz.+kaarten, ingenaaid, isbn 978-90-8704-458-9, € 35,– Bij de aanvang van de ontginningen kort vóór 1000 n.C. was het gebied rondom Amsterdam, tussen duinen en Gooi, een zacht glooiend veenmoeras. In enkele eeuwen vormden de nieuwe bewoners het om tot een landbouwgebied. Chris de Bont ontrafelt de fascinerende middeleeuwse ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van dit landschap. Judith Brouwer, Levenstekens. Gekaapte brieven uit het Rampjaar 1672. 352 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-405-3, € 35,– In Londen worden duizenden Nederlandse brieven bewaard, afkomstig van gekaapte voc-schepen. Judith Brouwer onderzoekt de brieven die tijdens het Rampjaar in de Republiek zijn geschreven. Zij onderzoekt vorm en inhoud, maar laat ook zien hoe het dagelijks leven van de brievenschrijvers, veelal vrouwen uit de lagere sociale klassen, eruitzag en werd beleefd. A Bunch of Books. Book Collections in the Medieval Low Countries (=Queeste 20 (2013) 2), edited by Suzan Folkerts and Renée Gabriël, 84 pp., paperback, isbn 97890-8704-441-1, € 25,– The idea that the meaning of texts is determined by the material context in which these texts are preserved has become central to the study of historical literature. This thematic issue explores the sources for the study of book collections and the ways in which individual medieval books related to collections as a whole and to their users and owners.

30

verschenen in 2014

Anne van Buul, In vreemde grond geworteld. Prerafaëlitisme in de Nederlandse literatuur en beeldende kunst (1855-1910). 394 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-414-5, € 39,– In 1848 richtten zeven jonge Engelse schilders en schrijvers de ‘Pre-Raphaelite Brotherhood’ op. Het prerafaëlitisme groeide uit tot een brede en invloedrijke culturele beweging. Dit boek biedt een chronologisch overzicht van de receptie in Nederland en bespreekt het werk van Frederik van Eeden, Edward B. Koster, P.C. Boutens, Jan Toorop en Antoon Derkinderen. Charles Caspers, Een bovenaardse vrouw. Zes eeuwen verering van Liduina van Schiedam / Thomas van Kempen, Het leven van de Heilige Maagd Liduina. Vertaald door Rijcklof Hofman; met een Ten geleide van Frits van Oostrom. (msb 153), 168 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-487-9, € 18,– Liduina van Schiedam (1380-1433) onderging haar ziekbed eerst met opstandigheid, later juist met een heilige vreugde. Mede dankzij enkele boeiende heiligenlevens bleef zij ook latere generaties aanspreken. Zij geldt binnen de rooms-katholieke wereldkerk als een belangrijke beschermheilige van langdurig zieken. Nu spreekt haar voorbeeld gelovigen steeds minder aan. ‘Un certain Holandois’. Coornhert en de vragen van zijn tijd. (bdn 10), onder redactie van Jaap Gruppelaar & Jürgen Pieters, 178 blz., paperback, isbn 978-90-8704451-0, € 20,– D.V. Coornhert (1522-1590) schreef literaire, theologische en filosofische werken, maar had ook aandacht voor actuele politieke en maatschappelijke kwesties. Met zijn strijd voor verdraagzaamheid maakte hij deel uit van een diep gewortelde Europese traditie (het stoïcisme, de paideia Christi-gedachte van de Griekse kerkvaders, middeleeuwse mystiek en spiritualisme). Computationele benaderingen in de literatuurwetenschap (=tntl 129 (2013) 4), 102 blz., paperback, isbn 978-90-8704-413-8, € 15,– ‘Stop met lezen, ga tellen’, luidde de aansporing van Franco Moretti. Inmiddels is distant reading niet meer weg te denken uit het literatuurwetenschappelijke bedrijf. Dit themanummer biedt een staalkaart van het actuele onderzoek op dit terrein, maar besteedt nadrukkelijk ook aandacht aan kritische reflecties op de plaats van digital humanities.

verschenen in 2014

31

Creatie en recreatie. Cultuur en ontspanning in het kloosterleven. (Metamorfosen 11), onder redactie van Joep van Gennip, Vefie Poels, Marie-Antoinette Willemsen, 234 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-469-5, € 23,– In de negentiende en twintigste eeuw werd door orden en congregaties veel aandacht besteed aan lezen, muziek, toneel, sport, naaldwerk, kunst en architectuur. Deze activiteiten waren gericht op vorming en welbevinden van reli gieuzen, van leerlingen op de scholen van de religieuze instituten en van de geloofsgemeenschap in haar geheel. Dorien Daling, De Krans. Hoogleraarsvrouwen in de Groningse academische gemeenschap, 1914-2014. (sggu 6), 140 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-437-4, € 15,– Wat begon als een kransje van deftige hoogleraarsvrouwen die onder het genot van een kopje thee de gebeurtenissen aan de Groningse universiteit doornamen, ontwikkelde zich tot een volwaardige vereniging die een belangrijke bijdrage leverde aan het universitaire leven. Dorien Daling belicht het ontstaan, de ontwikkeling en de veerkracht van deze dameskrans. Anna Dlabačová, Literatuur en observantie. De Spieghel der volcomenheit van Hendrik van Herp en de dynamiek van laatmiddeleeuwse tekstverspreiding. (msb 149), 368 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-418-3, € 35,– Midden vijftiende eeuw schreef Hendrik Herp, bestuurlijke en spirituele leider van de franciscaanse observantiebeweging, een mystiek meesterwerk: de Spieghel der volcomenheit. Dlabačová beschrijft het grote succes van dit boek tegen de achtergrond van het netwerk van kloosters, drukkers en leken waarin het strenge observantie-ideaal verspreid werd via nieuwe teksten. Dodenlijst. Appianus en Cassius Dio over het bloedige verleden van keizer Augustus. (Ze nobiareeks 3), vertaling Willem van Maanen en Marco Poelwijk, 84 blz., paperback, isbn 978-90-8704-492-3, € 10,– Octavianus, beter bekend als keizer Augustus, werkte gestaag aan de fundamenten van zijn macht. In dit boek zijn twee teksten bijeengebracht over een maar al te graag vergeten episode uit zijn carrière: zijn rol in het driemanschap dat na de moord op Caesar in 44 v.C. gezamenlijk de Romeinse republiek om zeep hielp en daarbij mensenlevens niet spaarde.

32

verschenen in 2014

Doopsgezinde Bijdragen. Nieuwe reeks nummer 39 (2013). Onder redactie van J.J. Bosma e.a., 383 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-447-3, € 35,– Deze aflevering van de Doopsgezinde Bijdragen bevat artikelen over uiteenlopende onderwerpen uit de rijke geschiedenis van de doopsgezinden, onder andere de doopsgezinde gemeente te Ouddorp, vroeger en nu, Govert Bidloo, dissidente dopers, de doperse bijdrage aan religieuze tolerantie en de bibliotheek van de Vereenigde Doopsgezinde Gemeente Haarlem. Doopsgezinde Bijdragen. Nieuwe reeks nummer 40 (2014). Onder redactie van J.J. Bosma e.a., 384 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-454-1, € 35,– Dit nummer van de Doopsgezinde Bijdragen is opgedragen aan Piet Visser, bij zijn afscheid als hoogleraar geschiedenis van het doperdom en aanverwante stromingen. Ook treedt hij binnenkort af als hoofdredacteur van de DB, een functie die hij sinds 1987 bekleedt. De artikelen sluiten aan bij de vele terreinen waarop Piet Visser werkzaam is (geweest). José Eijt, In dienst van de zieken. Broeders van Barmhartigheid van St. Joannes de Deo 1875-2913. 304 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-395-7, € 29,– De Broeders van Barmhartigheid van St. Joannes de Deo werkten, heel lang als enige mannen, in de verpleging. Ze waren actief in de thuiszorg, hadden eigen ziekenhuizen, bejaardenoorden, verpleeghuizen en een instelling voor meervoudig gehandicapten. José Eijt beschrijft hoe zij dit werk combineerden met hun religieuze gemeenschapsleven. Ab Flipse, Christelijke wetenschap. Nederlandse rooms-katholieken en gereformeerden over de natuurwetenschap, 1880-1940. (pr 44), 328 blz., ingenaaid, isbn 978-908704-415-2, € 29,– Eind negentiende eeuw was er een sterk verlangen naar synthese van religie en wetenschap. De rechtvaardiging voor een ‘christelijke wetenschap’ vond men in neocalvinisme en neothomisme. Flipse beschrijft hoe gereformeerde en rooms-katholieke natuurwetenschappers de idealen in de praktijk brachten en op welke punten ze botsten met de ‘liberale visie’.

verschenen in 2014

33

Het Gelijk van de Gouden Eeuw. Recht, onrecht en reputatie in de vroegmoderne Nederlanden. Onder redactie van Michiel van Groesen, Judith Pollmann en Hans Cools, 156 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-453-4, € 17,– Recht, onrecht en reputatie waren in de Gouden Eeuw onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit gold voor de legitimatie van het verzet tegen Filips ii, maar ook voor de lastercampagnes van verschillende politieke facties in het Rampjaar. Deze bundel biedt een mooie inkijk in de reikwijdte en de rekkelijkheid van het vroegmoderne Nederlandse rechtssysteem. Gelebte Normen im urbanen Raum? Zur sozial- und kulturgeschichtlichen Analyse rechtlicher Quellen in Städten des Hanseraums (13. bis 16. Jahrhundert). (ghs 5), Hanno Brand u.A. (Edd.), 184 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-096-3, € 25,– Der Blick richtet sich auf das Spannungsverhältnis zwischen überlieferten Normen einerseits und sozial- und kulturgeschichtlichen ‘Realitäten’ andererseits. Auf diese Weise sollen neue Perspektiven auf rechtliche, soziale und kulturelle Verdichtungsprozesse innerhalb mittelalterlicher Städte des Hanseraums eröffnet werden. Joep van Gennip, Controversen in Context. Een comparatief onderzoek naar de Nederlandstalige controversepublicaties van de jezuïeten in de zeventiende-eeuwse Republiek. 800 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-439-8, € 49,– Sommige jezuïeten die naar de Republiek waren gezonden om hun geloofsgenoten te ondersteunen, schreven controversepublicaties: geschriften bedoeld om leken de theologische verschillen tussen katholieken en protestanten bij te brengen. Van Gennip onderzoekt de wisselwerking tussen de inhoud van de publicaties van negen van deze auteurs en hun leefomgeving. Maria Grever en Carla van Boxtel, Verlangen naar tastbaar verleden. Erfgoed, onderwijs en historisch besef. 151 blz. ingenaaid, isbn 978-90-8704-462-6, € 19,– Erfgoedinstellingen gebruiken monumenten, authentieke voorwerpen, reconstructies, verhalen, apps en interactieve websites om het verleden tastbaar en inzichtelijk te maken. Maar is er ook ruimte voor een dynamische benadering van erfgoed en voor kritische reflectie? Welke effecten heeft deze nadruk op entertainment voor het leren over het verleden? Hierover gaat dit boek.

34

verschenen in 2014

Anna de Haas, Theatrale zelfmoord. De eigenhandige dood op het Nederlandse toneel 1670-1780. 224 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-424-4, € 22,– Hoewel zelfmoord in de achttiende eeuw strafbaar was, verschenen er op het toneel regelmatig personages die zich van het leven beroofden. Wie pleegden er zelfmoord en wat waren hun motieven? En hoe werd de zelfmoord op de planken gebracht? De Haas schreef de eerste Nederlandse studie over dit onderwerp. Handen uit de mouwen. 150 jaar verpleegkundig uniform in Nederland. Redactie Cecile aan de Stegge, Catharina Th. Bakker, Kitty de Leeuw, Amersfoort: shvb, 144 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-452-7, € 19,95. Distributie Uitg.Verloren Dit rijk geïllustreerde boek laat zien hoe nauw de kleding van verplegers en verpleegsters is verbonden met ontwikkelingen in beroepsleven en maatschappij. Alle uniformen passeren de revue: van kloosterhabijt tot een recent ontworpen huiselijk verpleegstersjasje, maar ook de uniformen van de verpleegkundigen van de Geneeskundige Dienst van de Koninklijke Landmacht Annelies van Heijst, Gedreven helpers. Een geschiedenis van Cordaids voorlopers: rkHuisvestingscomité, Mensen in Nood, Memisa, Medicus Mundi, Indische Missie Vereniging, Centraal Missie Commissariaat, Cebemo, Vastenaktie, Bilance en Bond zonder Naam. 628 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-432-9, € 49,– Cordaid, in 2000 ontstaan, is uitgegroeid tot een van de grootste internationale katholieke hulporganisaties. Annelies van Heijst reconstrueert Cordaids voorgeschiedenis door de lens van het ideële erfgoed en geeft zo een beeld van helpers die, onder meer vanuit hun katholieke identiteit, gedreven werden om voor medemensen te zorgen. Heracles (=Lampas 47 (2014) 4), onder redactie van Bert van den Berg en Hugo Koning, 128 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-476-3, € 11,– Dit themanummer gaat over Heracles, de beroemde krachtpatser uit de Griekse mythologie. De bijdragen behandelen onder meer de wijze waarop Heracles en zijn werken worden uitgebeeld, zijn lotgevallen als ouderwetse held in de nieuwe wereld van de hellenistische poëzie, de lessen die antieke filosofen uit zijn werken trekken en de muzikale receptie.

verschenen in 2014

35

Holland: geschiedenis en archieven van provincie(s) en gewest. (nha 2), onder redactie van Frans Willem Lantink en Jaap Temminck, 126 blz., ingenaaid, isbn 97890-8704-225-7, € 14,– Deze bundel bevat bijdragen over de betekenis en identiteit van de Hollandse geschiedenis. Daarnaast geeft de bundel een overzicht van alle bovenlokale bestuursarchieven van (Noord- en Zuid-)Holland in het Noord-Hollands Archief en het Nationaal Archief, omdat dit belangrijke bronnen zijn voor de Hollandse geschiedschrijving. Hollands erfgoed in lijnen (=Holland 46 (2014) 3), onder redactie van Ad van der Zee, Sanne Muurling en Demelza van der Maas, 96 blz., ingenaaid, isbn 97890-70403-67-6, € 15,– Dit themanummer richt zich vooral op de provincie Zuid-Holland en het recent ontwikkelde zogeheten ‘erfgoedlijnenbeleid’. Kunnen deze erfgoedlijnen de basis zijn voor historische reflectie en nader onderzoek, zijn ze juist aanleiding voor een kritische benadering van wat onder ‘erfgoed’ wordt verstaan of spelen ze slechts een marginale rol? In vriendschap en vertrouwen. Cultuurhistorische essays over confidentialiteit. Onder redactie van Jos Gabriëls, Ineke Huysman, Ton van Kalmthout en Ronald Sluijter, 286 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-478-7, € 29,– Dit boek gaat over vertrouwen, betrouwbaarheid en vertrouwelijkheid, over intimiteit en privacy, over discretie en geheimhouding. Het laat zien hoe deze delicate aspecten van intermenselijk verkeer in de loop der eeuwen zijn ingezet, gerespecteerd, beschermd of geschonden door geliefden en verwanten, vrienden en collega’s, maar ook door auteurs en lezers. De Indische wereld van Louis Couperus (=il 29 (2014) 1), onder redactie van Pamela Pattynama e.a., 80 blz., geniet, isbn 978-90-8704-445-9, € 12,50 Dit themanummer gaat over de Indo-Europese achtergrond van Couperus en zijn problematische verhouding met het door hem als vijandig ervaren Indië, de manier waarop hij Indië in zijn romans steeds op een andere manier inzette, de veranderende Indische samenleving rond 1900 en de laatste reis van Couperus naar de Oost, met name zijn bezoek aan Japan.

36

verschenen in 2014

Jaarboek Multatuli 2014. Redactie Klaartje Groot, Rudy Schreijnders, Vincent Stolk, 80 blz., ingenaaid,isbn 978-90-8704-485-5, € 16,50 Dit jaarboek – voorheen tijdschrift Over Multatuli – is gewijd aan de eerste moderne Nederlandse schrijver, Multatuli, oftewel Eduard Douwes Dekker (18201887). Het bevat onder andere een ongepubliceerde brief van Multatuli en bijdragen over de Vlaamse Multatuli-onderzoeker Julius Pée, de politieke filosofie van Multatuli en nieuwe feiten in de zaak van de Weduwe Pruimers. Jacob van Lennep (=dne 38 (2014) 3), onder redactie van Jan Rock en Janneke Weijermars, 96 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-489-3, € 10,– Dit themanummer bundelt de Jacob van Lenneplezingen die de afgelopen vijf jaar zijn gehouden. Leven en werk van Jacob van Lennep laten een wereld zien van klassieke cultuur, van verlichte idealen over geleerdheid, onderricht en samenleving, van romantische vernieuwingen in verhaalkunst en nationaal denken en van representaties van het verleden. Erik Halbe de Jong, Weldenkende burgers en Oranjeliefhebbers. Patriotten en Prinsgezinden in Leiden 1775-1795. 397 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-446-6, € 35,– Eind achttiende eeuw was er in Leiden sprake van grote politieke onrust. Patriotten en Prinsgezinden verschilden diepgaand van mening over maatschappelijke kwesties. De Jong onderzoekt welke groeperingen en organisaties bij de conflicten waren betrokken, welke doeleinden zij nastreefden en waarom zij verzoekschriften indienden en demonstraties organiseerden. Keerpunt 1813 (=dne 38 (2014) 2)), onder redactie van Janneke Weijermars e.a., 64 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-480-0, € 10,– Dit themanummer haakt in op de activiteiten die overal in Nederland plaatsvinden rond de viering van het tweehonderdjarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden. Centraal staat de vraag: vormden de jaren 1813-1815 een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis, politiek en cultureel of bestendigden zij al langer geldende ideeën en verhoudingen?

verschenen in 2014

37

Kennis in beeld. Denken en doen in de Middeleeuwen. (Artes 8), redactie Andrea van Leerdam, Orlanda S.H. Lie, Martine Meuwese, Maria Patijn, 196 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-417-6, € 25,– Deze bundel bestudeert en presenteert artes-onderwerpen als astrologie, geneeskunde, hekserij, slangen, hersenen, voeding, schoonheidsadviezen, kosmische muziek en de kunst van het sterven vanuit hun beeld- en teksttraditie. Gezamenlijk bieden de bijdragen een kleurrijk spectrum van intellectuele opvattingen en alledaags handelen in de Middeleeuwen. Sjoerd Keulen, Monumenten van beleid. De wisselwerking tussen Nederlands rijksoverheidsbeleid, sociale wetenschappen en politieke cultuur, 1945-2002. 398 blz., paperback, isbn 978-90-8704-443-5, € 39,– Aan de hand van vier casestudies op het gebied van landbouw, ontwikkelingssamenwerking, gevangenenzorg en milieubeleid toont Sjoerd Keulen hoe topambtenaren, politici en sociale wetenschappers het rijksoverheidsbeleid ontwikkelden. Daarbij biedt hij ook een inkijkje in de besloten burelen van de overheid en de achterkamertjes van de politiek. Bert Koene, Adel in opspraak. De Westerholts van Hackfort in de achttiende eeuw. 160 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-448-0, € 18,– De familie Van Westerholt op het Gelderse kasteel Hackfort ging vaak over de tong. Het vechthuwelijk van Johan Frederik liep spaak, zoon Willem zat zijn halve leven opgesloten in een inrichting, zoon Frederik had met iedereen ruzie en zijn weduwe legde het aan met een boerenzoon. Bert Koene brengt deze kleurrijke familiegeschiedenis tot leven. Jan Kuys, Repertorium van collegiale kapittels in het middeleeuwse bisdom Utrecht. (msb 148), 447 blz.+cd-rom, gebonden, isbn 978-90-8704-416-9, € 49,– Dit repertorium biedt voor het eerst een systematisch overzicht van de collegiale kapittels in het middeleeuwse bisdom Utrecht. Per kapittel wordt onder andere aandacht besteed aan ontstaan en geschiedenis, gebouwen en inventaris, geestelijk leven, interne organisatie, bezittingen en inkomsten, overgeleverde archivalia, boekenbezit en relevante literatuur.

38

verschenen in 2014

Landbouw en milieu (=jeg 2012-2013), themaredactie Erwin H. Karel en Yves Segers, viii+158 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-456-5, € 20,– Zowel op lokaal als op nationaal niveau hebben zich in de Lage Landen vele socio-ecologische transities en transformaties voltrokken. De meest in het oog springende is de modernisering of grootschalige industrialisering van de agrarische activiteiten na 1945. Dit themanummer staat in het teken van de (aanloop naar) deze naoorlogse transitie. Petra van Langen, Muziek en religie. Katholieke musici en de confessionalisering van het Nederlandse muziekleven, 1850-1948. 316 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-460-2, € 33,– Deze sociaal- en cultuurhistorische studie beschrijft hoe in Nederland tussen 1850 en 1948 een specifiek katholiek muziekleven met eigen muziek ontstond. Casussen uit de dagelijkse praktijk van twaalf katholieke musici maken duidelijk hoe de grens tussen katholiek en algemeen muziekleven verschoof en welke rol katholieke musici hierin speelden. Rob Melchers, De Beaufort. Geschiedenis van een aanzienlijke familie van 1613 tot 1876. 308 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-430-5, € 35,– In ruim 250 jaar wisten de nazaten van stamvader Pierre de Beaufort, die zich in 1613 in de Nederlanden vestigde, tot hoge aanzien te komen, waardoor verheffing in de adeldom mogelijk werd. Melchers beschrijft de politieke, cultureel-sociale en financiële ontwikkeling van de opvolgende generaties De Beaufort. Een mooie bijdrage aan de elitegeschiedenis. Met trekschuit en draagstoel. Jan Alensoons Dag-register van een reijs door Vrankrijk, Italie, Switserland ende Duijtschland in 1723 en 1724. (ed 32), ed. Helen H. Metzelaar, 404 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-442-8, € 39,– Jan Alensoon, erudiet lid van de Leidse elite, was bijna veertig toen hij een reis van een jaar naar Italië maakte. Onderweg verkeerde hij in het gezelschap van diplomaten en raadsheren. In zijn zorgvuldig opgestelde reisjournaal beschrijft hij persoonlijke belevenissen, klassieke bezienswaardigheden en bijzondere muzikale ervaringen.

verschenen in 2014

39

Henk van Mierlo, Tabakswerkers, landbouwers en patroons. Ondernemersmacht en arbeiderskracht in een industrialiserende gemeenschap Valkenswaard 1850-1920. (zhc), 544 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-481-7, € 39,– Hans van Mierlo beschrijft hoe zich in Valkenswaard tussen 1850 en 1920 de economische transitie voltrok naar een kapitalistische economie en wat daarvan de gevolgen waren voor bevolkingsomvang, lokale arbeidsmarkt, economische ontwikkeling en groei, sociale structuur, machts- en elitevorming, en hoe de bevolking met deze veranderingen omging. Mijn voornaamste daden en ontmoetingen. Dagboek van David Beck Arnhem 1627-1628. (ed 31), uitgegeven door Jeroen Blaak, 240 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704436-7, € 25,– Niet alleen in Den Haag maar ook in Arnhem, waar hij was aangesteld als Franse schoolmeester, schreef David Beck dagelijks een goed lopend, afgerond verhaal over zijn eigen doen en laten. Veel voorkomende onderwerpen zijn gesprekken, wandelingen, maaltijden, de liefde, zijn eigen dichtwerk, de muziek die hij speelde en kunst van bevriende ambachtslieden. Iwan Nagel, 300 Groeten uit Hilversum. Een beeldverslag van Hilversum rond 1900. 256 blz., groot formaat, gebonden, isbn 978-90-8704-425-1, € 35,– Vanwege de fraaie omgeving, het gunstige vestigingsklimaat en de snelle verbinding met Amsterdam vestigden zich rond 1900 veel bemiddelde mensen in Hilversum. Het centrum kreeg straten, met chique winkels, en er kwamen villaparken. Deze nieuwe ontwikkelingen werden vastgelegd op vele ansichtkaarten. Dit boek bevat er ruim 300, groot afgebeeld. Ivo Nieuwenhuis, Onder het mom van satire. Laster, spot, ironie in Nederland, 17801800. 282 blz. ingenaaid, isbn 978-90-8704-403-9, € 29,– Via een brede culturele analyse van de reeks ‘toverlantaars’ en ‘rarekieks’ uit de jaren 1782-1783 en de almanak-pastiche De Lantaarn (1792-1801) van Pieter van Woensel komen diverse aspecten van het satirische spel aan bod, waaronder de rol van de satiricus, de impact van satire op het publieke debat en de functie van de satirische techniek van de parodie.

40

verschenen in 2014

Peter Nissen en Hein van der Bruggen, Roermond. Biografie van een stad en haar bewoners. (mm gs 12), 670 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-192-2, € 35,– Dit fraai vorm gegeven boek vertelt de geschiedenis van Roermond en haar bewoners (en soms ook haar bezoekers) op een wetenschappelijk verantwoorde en samenhangende wijze, vanaf de eerste sporen van menselijke bewoning tot heden. Drie dynamieken vormen de rode draad: die tussen stad en omringend platteland, modernisering en stagnatie en Noord en Zuid. ‘Oefenschool der Muzen, werkplaats der wetenschap’. De stichting van de Groninger Academie in 1614. Redactie Zweder von Martels, 224 blz., ingenaaid, isbn 978-908704-450-3, € 25,– Geen enkele andere oude universiteit kan bogen op een stichtingsoorkonde die qua inhoud en vorm zo goed de tand des tijds heeft doorstaan als die van het Groningse ‘Edictum perpetuum’ uit 1614. Behalve over dit document gaan de bijdragen in deze bundel over onderwerpen die nauw verbonden zijn met het ontstaan van de Academie en haar vroegste ontwikkeling. Onnoemelijke dingen. Over taboe en verbod in het fin de siècle. (Rythmus 3), redactie Anne van Buul, Ben de Pater, Tom Sintobin en Hans Vandevoorde, 291 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-474-9, € 22,– Hoe modern en vrij mensen zich ook voelden omstreeks 1900, ‘gevoelige kwesties’ waren er in overvloed. Welke taboes en verboden bestonden er? Werden mensen die ze doorbraken, gestraft en zo ja, op welke manier? Hoe kregen taboes gestalte in kunst en literatuur? Deze bundel biedt een selectie uit de vele ‘onnoemelijke dingen’ van destijds. Bram van Oostveldt, Tranen om het alledaagse. Diderot en het verlangen naar natuurlijkheid in het Brusselse theaterleven in de achttiende eeuw. 250 blz., paperback, isbn 978-90-8704-404-6, € 27,– In heel Europa werden drama en theater in de tweede helft van de achttiende eeuw gedragen door een hartstochtelijk verlangen naar natuurlijkheid. Ook in Brussel brandde de discussie los. Bram van Oostveldt laat zien hoe de burgerlijke cultuur langs deze weg haar eigen identiteit construeerde en deze profileerde als een drama van het alledaagse.

verschenen in 2014

41

Op reis in de negentiende eeuw (=dne 37 (2013) 4), onder redactie van Jan Hein Furnée en Leonieke Vermeer, 104 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-461-9, € 10,– De afgelopen decennia is vaak betoogd dat de vroegmoderne reiscultuur, gedomineerd door de elitaire cultus van de educatieve Grand Tour, in de loop van de negentiende eeuw vrij plotseling zou zijn getransformeerd tot modern ‘massatoerisme’. Dit themanummer laat zien dat er naast wezenlijke transformaties echter ook patronen van continuïteit zijn. Ora et Labora. Twaalf opstellen over christelijke spiritualiteit in de praktijk. (sh ix), redactie Jaap van Amersfoort, Pieta van Beek en Gerrit Schutte, 213 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-429-9, € 19,– Christelijke spiritualiteit is eeuwenlang omschreven met woorden als god zaligheid, devotie, bevinding, meditatie en contemplatie, navolging van Christus. Een persoonlijke zoektocht naar de ervaring van God. Deze bundel portretteert twaalf vrouwen en mannen uit de veertiende tot de twintigste eeuw, als voorbeelden van vormen van christelijke spiritualiteit in de praktijk. Overijsselse Historische Bijdragen. Verslagen en mededelingen van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis 129e stuk 2014. 224 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-486-2, € 19,– Deze bundel behandelt verschillende onderwerpen uit de geschiedenis van Overijssel: de veertiende-eeuwse Diepenheimse kroniek, bouw- en schilderkunst, zeventiende-eeuwse cartografie, de oprichting van Willemsoord en Ommerschans, de ontvangst van Belgische vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog, trouwen in Twente en de Heerlijkheid De Eese. Juliette Roding, Karel van Mander iii (1609-1670), hofschilder van Christiaan iv en Frederik iii. Kunst, netwerken, verzameling. (zpr 34), 96 blz., ingenaaid, isbn 97890-8704-427-5, € 14,– Karel van Mander iii, zoon van een bekende tapijtontwerper en kleinzoon van de beroemde auteur van het Schilder-Boeck, was bijna veertig jaar lang de belangrijkste hofschilder van Denemarken. Hij maakte portretten van de koning en zijn familie, de adel en de hogere burgerij. Daarnaast schilderde hij decoratieprogramma’s, anatomische werken, historiestukken en religieus werk.

42

verschenen in 2014

Allard Pierson, Tussen religieus gevoel en kritisch denken. Vijf Franse preken. (bdn 12), editie en vertaling J. Trapman, 160 blz., paperback, isbn 978-90-8704-459-6, € 20,– Allard Pierson (1831-1896) was de belangrijkste vertegenwoordiger van het negentiende-eeuwse protestantse modernisme in Nederland. De hier uitgegeven preken, gehouden in een periode van toenemende twijfel, getuigen van Piersons talent als kanselredenaar, zijn vroomheid – die hij dankte aan zijn Réveil-achtergrond – en zijn kritische geest. Rechtsgeschiedenis verbeeld (=Pro Memorie 16.2 (2014)). Onder redactie van Georges Martyn e.a., 179 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-479-4, € 25,– In dit rijk geïllustreerde themanummer van Pro Memorie staan de rechtsiconografie en de rechtsiconologie centraal. Vijftien bijdragen geven de resultaten weer van speurtochten vanuit verschillende disciplines naar de relaties tussen recht en kunst. Die ontdekkingstocht heeft geleid tot pareltjes van rechtscultuur. Leen Roels, Het tekort. Studies over de arbeidsmarkt voor mijnwerkers in het Luikse kolenbekken vanaf het einde van de negentiende eeuw tot 1974. (mm 77), 280 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-428-2, € 28,– In de Luikse kolenindustrie was een groot en structureel tekort aan arbeiders. Leen Roels bespreekt de oorzaken en pogingen tot oplossing in vijf deelstudies waarin verschillende groepen op de arbeidsmarkt aan bod komen: lokale mijnwerkers, migranten, vrouwen, pendelaars, grensarbeiders, krijgsgevangenen en displaced persons. Ronald Rommes, Voor en door boeren? De opkomst van het coöperatiewezen in de Nederlandse landbouw vóór de Tweede Wereldoorlog. (hsplm), 320 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-319-3, € 30,– De ingrijpende ontwikkelingen in de Nederlandse landbouw na 1850 maakten de boeren kwetsbaar. Ze reageerden daarop door zich aaneen te sluiten in landbouworganisaties. Rommes beschrijft wanneer, waar, waarvoor en door wie deze coöperaties werden opgericht. Tevens reconstrueert hij de eigentijdse discussie over het nut van coöperaties.

verschenen in 2014

43

Matthias van Rossum, Werkers van de wereld. Globalisering, arbeid en interculturele ontmoetingen tussen Aziatische en Europese zeelieden in dienst van de voc, 1600-1800. 448 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-419-0, € 39,– Dit onderzoek naar de onderlinge verhoudingen tussen Aziatische en Europese zeevarenden in dienst van de voc draagt bij aan de actuele debatten over de geschiedenis van arbeid, vroegmoderne globalisering en het vraagstuk rond het ‘uiteengroeien’ van Europa en Azië. De vele voorbeelden tonen de kleurrijke wereld van zeelieden, soldaten, koelies en slaven. Schokkende boeken! Onder redactie van Rick Honings, Lotte Jensen en Olga van Marion, 333 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-457-2, € 29,– Of ze nu pornografisch, bizar, racistisch, staatsgevaarlijk of godslasterlijk werden genoemd – in de loop der eeuwen hebben heel wat boeken voor beroering gezorgd in het literaire, politieke en maatschappelijke leven. Deze bundel biedt een eerste overzicht. De boeken worden besproken aan de hand van drie thema’s: lichaam, geest en vorm. Seer teder beminde Heer Vader en Vrouw Moeder! Brieven van de Groninger familie Fockens in de Oost, 1748-1783. (ed 30), ed. G.J. Schutte, 442 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-423-7, € 39,– Dit boek bevat de brieven die de vijf kinderen Fockens in de periode 17481783 vanuit de Oost aan hun ouders in Groningen schreven. Ze staan vol verhalen over de verschrikkingen van de reis, de betekenis van familiebanden en netwerken, het bestieren van een huishouding met slaven en vooral over geld verdienen. De inleiding schetst een beeld van de historische achtergronden. A.Agnes Sneller, De Gouden Eeuw in gedichten van Joost van den Vondel (15871679). (zpr 33), 107 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-392-6, € 14,– Joost van den Vondel heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de opbouw van onze standaardtaal. Bovendien heeft hij met zijn voortdurend dichterlijk commentaar op allerlei particuliere en publieke gebeurtenissen het wel en wee van de Republiek en haar bewoners in alle toonaarden bezongen. Agnes Sneller bespreekt een kleine selectie uit zijn oeuvre.

44

verschenen in 2014

Robert Stein, De hertog en zijn Staten. De eenwording van de Bourgondische Nederlanden, ca. 1380-1480. (msb 146), 318 blz., gebonden, isbn 978-90-8704-388-9, € 33,– Robert Stein beschrijft het proces van eenwording van de Bourgondische Nederlanden tegen de achtergrond van de snel veranderende politieke, sociale en economische omstandigheden. Het succes van de Bourgondische dynastie wordt gespiegeld met het failliet van de oude vorstenhuizen en de teloorgang van het feodale bestuur. Ook belicht Stein de rol van de steden. Theologie, waarheidsliefde en religiekritiek. Over geloof en wetenschap aan de Nederlandse universiteiten sedert 1815. (u & s 12), redactie L.J. Dorsman en P.J. Knegtmans, 120 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-471-8, € 14,– In 1876 werd het theologisch onderwijs gesplitst in een godsdienstwetenschappelijk en een dogmatisch deel, verzorgd door respectievelijk de universiteit en de kerkgenootschappen. Behalve voor universiteiten was en is de verhouding tussen geloof en wetenschap ook een vraagstuk waarmee individuele wetenschapsbeoefenaren (kunnen) worstelen. Under Fire: Women and World War ii. Yearbook of Women’s History/Jaarboek voor Vrouwengeschiedenis 34. Guest Editors Eveline Buchheim and Ralf Futselaar, 192 pp., isbn 978-90-8704-475-6, € 20,– Since the 1970s women have come to play an increasingly important role in mainstream stories about the Second World War. The perspectives on women have nevertheless remained limiting. Women have been portrayed as carers and as victims, but rarely as agents of their own fate. This volume focuses on women who did act to change their own and others’ wartime lives. Het vaderlands verleden in de zeventiende eeuw (=dze 29 (2013) 2), onder redactie van Judith Pollmann en Carolina Lenarduzzi, 137 blz., ingenaaid, isbn 978-908704-444-2, € 25,– In de zeventiende-eeuwse Nederlanden was het eigen verleden een belangrijk ijkpunt in actuele debatten. Familieruzies, kerkelijke conflicten en politieke geschillen werden uitgevochten onder verwijzing naar vroeger. Dit themanummer belicht de wisselwerking tussen heden en verleden, inclusief het intermediale karakter van vroegmoderne herinneringspraktijken.

verschenen in 2014

45

Martine Veldhuizen, De ongetemde tong. Opvattingen over zondige, onvertogen en misdadige woorden in het Middelnederlands (1300-1550). (msb 147), 198 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-410-7, € 22,– Middelnederlandse teksten besteden veel aandacht aan de schadelijke potentie van het spreken. De tong kan reputaties verwoesten van spreker en toegesprokene en brengt het zielenheil van beiden in gevaar. Veldhuizen analyseert kerkelijke en profaan-ethische teksten en vergelijkt deze met juridische bronnen. Zo brengt zij het ‘discours van de ongetemde tong’ in kaart. Virtus. Journal of Nobility Studies/Jahrbuch für Adelsgeschichte/Jaarboek voor Adelsgeschiedenis 20 (2013). Redactie Yme Kuiper e.a., 280 blz. ingenaaid, isbn 978-908704-482-4, € 25,– This peer-reviewed journal provides a multilingual forum for academic discussion of research and ideas in the field of the history of nobility and related areas of study, such as genealogy, heraldry and castle studies. Its focus encompasses a variety of analytical perspectives, including political, social and economic approaches as well as gender, identity and (material) culture. Bart Wallet, m.m.v. Liesbeth van Huit-Schimmel en Paul van Trigt, Zeeburg. Geschiedenis van een joodse begraafplaats 1714-2014. 220 blz., ingenaaid, isbn 97890-8704-468-8, € 19,– Zeeburg vertelt de geschiedenis van de grootste joodse begraafplaats van Nederland. Er wordt zowel aandacht besteed aan de plaats die de (arme) joden in de Amsterdamse samenleving innamen als aan de ontwikkeling van de joodse funeraire cultuur en religieuze riten. Het boek bevat tevens vijftien biografische portretten van begraven personen. Ben Wasser, Dit is de pelgrimage van het Heilig Land en daaromtrent. Bloemlezing uit de reisverslagen van Jeruzalemgangers uit de Nederlanden, 1450-1650. (msb 150), 242 blz., ingenaaid, isbn 978-90-8704-422-0, € 27,– De hertaalde passages uit reisverslagen van Nederlandse Jeruzalemgangers geven samen een goed beeld geven van het gebruikelijke verloop van de pelgrimage: de routes, het verblijf in Venetië, de overtocht naar Jaffa, het bezoek aan de heilige plaatsen in Jeruzalem en (soms wijde) omgeving. In de inleiding wordt aandacht besteed aan historische achtergronden.

46

verschenen in 2014

Verschijningsschema voorjaar 2015 en bestelbiljet Reeds verschenen Boer, Emo’s reis blz. 6 Dodenlijst blz. 4 In vriendschap en vertrouwen blz. 27 Januari Ham, Door Prometheus geboeid blz. 21 Hoeven, Een boek om in te wonen blz. 22 Wamelen, Family life onder de voc blz. 16 Februari Vugt, Een arbeidersbuurt onder de rook van ‘De Sphinx’ blz. 25

Maart Bloembergen, Paradoxale modernisering: Ede 19451995 blz. 24 Dijk, Salome Sticken (1369-1449) en de oorsprong van de moderne devotie blz. 7 Johan W. van Hulst – pedagoog, politicus, verzetsman blz. 29 Keijzer/Hertog, De schepenzegels van Gorinchem (13261807) blz. 9 De oudste lijst van leenmannen van de bisschop van Utrecht 1379 blz. 8 Wilt, Landlieden en hoogheemraden blz. 11

naam: adres: pc, plaats: telefoon: e-mail adres: handtekening: datum: U kunt dit formulier opsturen naar Uitgeverij Verloren bv, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum, fax 035-6836557.

April Baartmans, Alexander Philip van der Capellen (17451787) blz. 18 Een buitenbezittingse radja blz. 19 Koopmanschap, Grensgebied tussen zand en veen blz. 10 Schippers, De Westerweelgroep en de Palestinapioniers blz. 23 Schouten, ‘Hij preekte, hij leerde altoos …’ blz. 14 Mei Buys, Sparks of Reason blz. 12

Coornhert, Ethics blz. 13 Huisman, Verhalen van vrijheid blz. 20 Rossum, Kleurrijke tragiek blz. 17 Vries/Slauerhoff, Brieven 1923-1932 blz. 26 Juni Cultuur in Leeuwarden in de Gouden Eeuw blz. 15 In het water gevonden blz. 3 Philostratos, Schilderijen en Levens van Sofisten blz. 5

UITGEVERIJ VERLOREN voorjaar 2015 verschenen in 2014

Recommend Documents