UGP-folders
Tekenbeten
Controleer de huid, na verblijf in de natuur, dagelijks zorgvuldig op de aanwezigheid van teken. Bekijk met extra aandacht de oksels, liezen, bilspleet en knieholten. Verwijder teken binnen 24 uur op correcte wijze. Noteer waar u een teek hebt verwijderd. Blijf de getroffen plaats(en) minimum 4 weken controleren op huiduitslag. Kom naar de praktijk als u een huiduitslag vaststelt.
Wat is een tekenbeet? Een teek is een klein, 1 tot 3 millimeter groot, bruin-zwart spinachtig insect. Teken kruipen en kunnen niet springen of vliegen. Teken leven vooral in struiken en hoog gras, niet alleen in natuurgebieden zoals bossen of duinen, maar ook in parken en tuinen. Ze houden van een vochtige omgeving, en zijn vooral actief van maart tot oktober, dus dit is de periode van het jaar dat u er extra attent voor moet zijn. In België komen teken het meest voor in de Antwerpse en Limburgse Kempen, de Oostkantons, de Ardennen en het Zoniënwoud.
Ze kruipen of vallen op passerende mensen en dieren en bijten zich vast in de huid. Door het opzuigen van bloed zwelt de teek langzaam op tot een bruin-zwart bolletje van ongeveer een centimeter groot. Na enige tijd (dit kan dagen duren) laat de teek vanzelf los. Een tekenbeet kan overal op het lichaam voorkomen, vooral op warme vochtige plekken zoals de oksels, de liezen, de knieholtes en de bilspleet. Bij kinderen vaak ook op het hoofd, in de nekstreek en achter de oren. Een tekenbeet op zich is niet gevaarlijk en heeft geen consequenties voor uw algemene gezondheid. Sommige teken dragen echter een bacterie (Borrelia) met zich mee die kan overgedragen worden op de mens bij een beet. Bedenk dat als een besmette teek minder dan 24 uur op de huid blijft, de kans klein is dat u besmet wordt. Bovendien krijgt slechts een minderheid van de mensen (1,1-3,4%) de ziekte van Lyme na een besmetting met de Borrelia-bacterie.
Hoe herkent u een tekenbeet? Tekenbeten zijn vaak pijnloos waardoor u ze niet opmerkt. Vaak ontstaat op de plaats van de tekenbeet en kort erna een rood vlekje, zoals bij de meeste insectenbeten. Het vlekje wordt meestal niet groter dan een centimeter of twee en verdwijnt binnen de twee weken.
Hoe verwijdert u een teek?
U mag de teek niet met alcohol, ontsmettingsalcohol of andere middelen bewerken of verdoven! Waarschijnlijk bestaat er dan meer kans op besmetting. U kunt het best met een epileerpincet met kromme armen of een speciale tekenpincet (1) de teek zo dicht mogelijk op uw huid vastpakken (2). Sluit de armen van de pincet met het kromme deel zo dicht mogelijk tegen de huid en nijp de armen dicht (3) maar druk de teek zelf niet plat. Trek met een draaibeweging de teek uit de huid (4).
Als het kopje van de teek hierbij afbreekt en in de huid achterblijft is dat niet erg. Het resterende stukje komt er na een tijdje vanzelf wel uit. Als het u niet lukt de teek zelf te verwijderen, kom dan dezelfde dag naar de praktijk. Maak na het verwijderen van de teek het wondje schoon met ontsmettingsalcohol of Isobetadine. Heeft u niets in huis, was de huid dan goed schoon met water en zeep. Noteer de datum van de tekenbeet in uw agenda. Schrijf ook op op welke plek van uw lichaam de teek zich vastgebeten heeft.
Wat doet u nà een tekenbeet? Zorg dat u na verblijf in een risicogebied (hoog gras, struikgewas, bos of duingebied) aan het einde van de dag de huid zorgvuldig controleert (of laat controleren) en eventuele teken direct verwijdert. Controleer uw hele lichaam, vooral op warme vochtige plekken zoals de oksels, de liezen, de knieholtes, de bilspleet, en vooral bij kinderen ook op het hoofd, achter de haargrens en achter de oren. Hoe vlugger u de teek verwijdert des de kleiner is de kans op besmetting. Verwijder de teek in ieder geval binnen de 24 uur! Na een tekenbeet moet u minstens de volgende 4 weken opletten of er op de plaats van de beet (of er rond) een huiduitslag ontstaat. U kunt de kans op tekenbeten verminderen door hoog gras en struiken te vermijden en in de natuur op wandelpaden te blijven. Goed sluitende kleding (met lange mouwen en broekspijpen in de sokken) geeft een zekere bescherming. Kleine kinderen kunnen een petje dragen om het hoofd tegen teken te beschermen. Gaat u op pad in een omgeving waar veel teken vóórkomen, dan kunt u zich extra tegen beten beschermen door uw huid in te smeren met een insectenwerend middel waar DEET, een chemische stof, in zit. Dit is te koop bij de apotheek. Voor volwassenen mag er maximaal 50% DEET in het middel zitten, voor kinderen en zwangeren maximaal 20%. Lees de aanwijzingen op de verpakking. Het is mogelijk dat u huidproblemen krijgt van DEET. Mensen die veel in teekrijke natuurgebieden verblijven of werken, kunnen zich extra beschermen door kleren te dragen die met een insectenwerend middel behandeld zijn. Dit soort kleding kunt u ook kopen bij gespecialiseerde outdoorzaken. Maar ook dan blijft het belangrijk dagelijks goed op teken te controleren.
Wanneer contact opnemen? Het is belangrijk dat u contact met de praktijk opneemt als u een teek zelf niet verwijderd krijgt en als u na een tekenbeet een van de volgende verschijnselen krijgt: • • • • •
een rode of blauwrode vlek op de huid, op de plaats van de tekenbeet, die langzaam groter wordt; een rode of blauwrode vlek samen met griepachtige klachten zoals koorts, hoofdpijn of spierpijn; als u dubbel gaat zien; als er in uw arm of been pijn, tintelingen of krachtsverlies optreedt; als u gewrichtsklachten krijgt dwz. dat één of meer gewrichten dik en pijnlijk worden.
Deze verschijnselen kunnen immers op de ziekte van Lyme wijzen. De ziekte kan niet door andere dieren of mensen worden overgedragen.
Wat is de ziekte van Lyme? Als u tijdens een tekenbeet besmet wordt door de bacterie Borrelia, die zich in de speekselklieren van de teek bevindt, kan dit in zeldzame gevallen aanleiding geven tot de ziekte van Lyme ook wel borreliose genoemd. Verschijnselen van de ziekte van Lyme ontwikkelen zich langzaam en niet bij iedereen op dezelfde manier. Binnen dagen tot maanden kan rond de plaats van de tekenbeet een rode of blauwrode vlek ontstaan die langzaam groter wordt. Het is mogelijk dat u zich enkele dagen tot weken na de tekenbeet (vaak tegelijk met het verschijnen van de rode vlek) grieperig gaat voelen, met koorts, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid. In zeldzame gevallen kunnen langere tijd na de tekenbeet de volgende klachten ontstaan: pijn, krachtverlies of een doof en tintelend gevoel in uw arm, been of romp, pijn in uw gelaat, dubbel zien, een oogontsteking of hartkloppingen. Maanden tot jaren na een tekenbeet kan zwelling en pijn aan een of meerdere gewrichten ontstaan, vooral in de armen en benen. Ook huidaandoeningen kunnen dan optreden.
Bloedonderzoek Bloedonderzoek is meestal niet zinvol. Bloedonderzoek geeft zelden een duidelijk antwoord op de vraag of u wel of geen Lyme heeft. Als u ooit besmet bent door Borrelia geeft dit geen blijvende bescherming dwz. dat u telkens opnieuw besmet kunt worden.
Behandeling De ziekte van Lyme wordt met antibiotica behandeld. Als we bij u een rode vlek vaststellen na een tekenbeet, gaan we er van uit dat u besmet bent met Borrelia en geven we steeds antibiotica gedurende 2 à 3 weken. Na de behandeling bent u zeker dat u de ziekte van Lyme niet (meer) heeft, een controle is dan ook niet nodig. Heeft u nog vragen na het lezen van deze tekst, neem dan gerust contact met ons op. Het UGP-team.
