Tweede Abt Emo Lezing NUMMER 73, 9 MEI 2014

NUMMER 73, 9 MEI 2014

IN DIT NUMMER Tweede Abt Emo Lezing door Frank Westerman – lees verder Oktobermaand Kindermaand – lees verder Nieuwe erfgoedjuffen en –meesters gezocht – lees verder Aardbevingen en het cultureel erfgoed in dialoog – lees verder Stolpersteine: recht doen aan oorlogsslachtoffers – lees verder LCM op Facebook – lees verder Nationale Molendag – lees verder Agenda – lees verder

De kunst van het herdenken Alles waar je aandacht aan schenkt wordt groter. Toen ik deze wijsheid voor het eerst hoorde, vroeg ik me af waarom wij bij het vak geschiedenis zoveel oorlogen op de voorgrond zetten. Is het niet verstandiger om aandacht te schenken aan mooie gebeurtenissen en hoogtepunten in onze cultuur? Het verleden van de mensheid is geen aaneenschakeling van oorlog en ellende, sterker nog, de jaren die vreedzaam verliepen waren veruit in de meerderheid. In de aanloop naar 4 mei lijkt deze drang tot herdenken steeds maar groter te worden. Je kunt er niet omheen. Wordt daarmee de oorlog groter vanwege de aandacht die er is? Ik denk zelf van niet, want hoewel de oorlog centraal staat, verandert het accent. De oorlogsjaren en de jaren daar omheen komen steeds meer in een gelaagd perspectief te staan. Het verhaal over militaire strategie en verzetshelden wordt aangevuld met verhalen wat oorlog en onrecht met mensen doet. Hoe een samenleving in een uitzichtloze spiraal terecht komt wanneer er geen recht wordt gedaan aan individuen en bevolkingsgroepen en de vrije meningsuiting niet meer bestaat. Dit geldt niet alleen voor de oorlogsjaren, maar ook voor de periode daarna. Het is belangrijk om deze verhalen met elkaar te delen, niet om de oorlog groter te maken, maar om te beseffen van vrijheid en respect voortdurend aandacht behoeven.

Tweede Abt Emo Lezing Schrijver Frank Westerman verzorgt op 6 juli tweede lezing in het kerkje van Wittewierum In 2012 organiseerden Ynskje Penning, de Culturele Onderneming en het Museumhuis de eerste Abt Emo Lezing. Aanleiding was de terugkeer van Emo, abt van het klooster Bloemhof in (Witte)Wierum, op 6 juli 1212 uit Rome waar hij zijn conflict met de bisschop van Munster had voorgelegd aan paus Innocentius III. Ook dit jaar wordt een Abt Emo Lezing gehouden en net als in 2012 heeft deze plaats op 6 juli. Spreker is de bekende schrijver Frank Westerman.

Het thema van de lezing is ‘Goed rentmeesterschap: de relatie tussen mens – natuur – wereldbeeld’. In Emo’s tijd werden grote delen van Noord-Nederland geschikt gemaakt voor landbouw. Er kwamen nederzettingen op de vruchtbare kwelders, de bodem daalde, de zeespiegel steeg, soms waren er overstromingen en werden dijken aangelegd. Hoe stond Emo in dit proces. Was de ‘natuur’ in de middeleeuwen al een begrip? Was de invloed van menselijk ingrijpen al duidelijk? Wat was het wereldbeeld? Tegenwoordig zitten we midden in de discussie rond bodemdaling, dijkverzwaring, opwarming van de aarde en aardbevingen. Is krimp een zegen zodat we weer gebieden aan de natuur kunnen teruggeven? Zijn wij goede rentmeesters als we de gaswinning in de Waddenzee en in Groningen goedkeuren onder voorwaarde dat er dan veel geld naar Groningen komt? Wat is het wereldbeeld van een willekeurige bewoner in Wittewierum? Wat is de toekomst van Groningen: houden we het hoofd boven water? Hoe zou Emo, als hij nu geleefd had, voor Wittewierum zijn opgekomen? Doel van de lezing is mensen te laten nadenken over eigen opvattingen in relatie tot die van mensen in het verleden. De lezing wordt gehouden in de kerk van Wittewierum. Frank Westerman was de presentator van de televisiedocumentaire ‘Nederland in 7 overstromingen.’ Abt Emo schrijft in zijn kroniek over de overstroming van 1219. Hij zag dat als Gods straf voor zijn zonden. Emo’s opvatting daarover wordt verteld in de aflevering van 10 januari 2014 getiteld ‘De Adem Gods.’ De opnames zijn gemaakt in Westeremden en Wittewierum. Datum : zondag 6 juli 2014 Tijd : 16:00 – 17:00 uur Entree : € 5,00 per persoon (inclusief koffie/thee en koek) Aanmelding : [email protected] Na afloop is het mogelijk een Middeleeuwse maaltijd te nuttigen. De kosten hiervoor bedragen € 10,- per persoon. Hiervoor dient men zich aan te melden: [email protected]

Oktobermaand Kindermaand Sinds deze week is het weer mogelijk activiteiten in te sturen voor Oktobermaand Kindermaand. Aangesloten instellingen en eerdere deelnemers hebben een opgaveformulier ontvangen. Heeft u geen formulier ontvangen, maar wilt u wel graag meedoen? Dan kunt u een mail sturen naar [email protected]. Wij sturen u vervolgens een formulier toe. Vorig jaar deden ruim veertig instellingen mee. We hopen dit jaar nog meer deelnemers te mogen verwelkomen. Voor de deelnemende organisaties wordt een bijeenkomst georganiseerd als start voor deze vrolijke manifestatie. In 2013 zongen toenmalig burgemeester Rehwinkel van Groningen en zanger Henk Scholte met kinderen van een basisschool het Gronings volkslied.

Burgemeestersactie De officiële opening van Oktobermaand Kindermaand voor de instellingen wordt, net als voorgaande jaren, verricht door de burgemeesters in de provincie Groningen. De burgemeestersactie is dit jaar op woensdag 17 september. De eerste burgers bezoeken in hun gemeente een school en voeren samen met een schoolklas de openingsactie uit. Net als vorig jaar is dat het zingen van een Gronings lied. Daarna worden de flyers ter promotie van Oktobermaand Kindermaand uitgedeeld. Deze flyers worden onder alle kinderen in de basisschoolleeftijd in de provincie Groningen verspreidt.

Nieuwe erfgoedjuffen en – meesters gezocht Lijkt het je leuk om met kinderen uit het primair onderwijs het erfgoed in de eigen omgeving te ontdekken? Dan kun jij misschien wel deelnemen aan de tweede cursus erfgoedjuf of -meester. In deze cursus vertellen specialisten over het erfgoed waar zij verantwoordelijk voor zijn. De cursus wordt afgesloten met een opdracht waar theorie en de praktijk worden gecombineerd in een erfgoedproject voor kinderen in het primair onderwijs. Na de cursus kun je zelfstandig je diensten aanbieden aan scholen en instellingen, waarbij je gebruik kunt maken van het netwerk van Erfgoedpartners, Museumhuis. Het is goed om te weten dat scholen in principe geld hebben voor erfgoedonderwijs. Een erfgoedmeester ontvangt leerlingen bij de borg Verhildersum in Leens

De kosten voor tien bijeenkomsten bedragen slechts € 50,- Wel vragen we of je mee wilt denken in een evaluatieve fase. Aanschaf van het boek ‘Het erfgoeduniversum’ van Marlite Halbertsma is niet verplicht. In de eerste twee bijeenkomsten wordt wel aan het boek gerefereerd en gaan we ervan uit dat je de desbetreffende hoofdstukken hebt gelezen. Praktische informatie Periode : november 2014-maart 2015 Aantal bijeenkomsten : tien Tijd : 09:00 – 12:00 uur Locatie : Erfgoedpartners, Museumhuis Kosten : € 50,-. Eisen : een lesbevoegdheid en/of veel ervaring met groepen Aanmelding Stuur een e-mail naar Tineke de Danschutter, consulent Erfgoed en Publiek Erfgoedpartners [email protected].

Aardbevingen en het cultureel erfgoed in dialoog De Commissie Groningen van de Bond Heemschut, de landelijke vereniging voor de bescherming van cultureel erfgoed, maakt zich ernstige zorgen over de schade die de aardbevingen in en rond Loppersum aan de eeuwenoude kerken, molens en de monumentale boerderijen en woningen toebrengen, zo blijkt uit een persbericht. De Bond heeft in een brief bezwaar aangetekend bij minister Kamp tegen het gaswinningsbesluit voor het Groningenveld. De Bond Heemschut waardeert het dat de minister de gaswinning rond Loppersum heeft teruggeschroefd, maar zou graag zien dat ook op de andere boorlocaties de gaswinning vermindert. Daarnaast pleit de Bond voor een besluit met een reikwijdte van één jaar in plaats van drie, zodat meer onderzoek kan worden gedaan naar de gevolgen. Bond Heemschut wil graag weten of nog meer (rijks)monumenten onveilig zijn verklaard en verzoekt de minister, in navolging van velen, onder wie veel Groningse gemeenten, om zich in te zetten voor het openbaar maken van de lijst met onveilige gebouwen van de NAM. Zowel de brief aan minister Kamp en het persbericht zijn terug te vinden op onze websites.

Stolpersteine: recht doen aan oorlogsslachtoffers Vraaggesprek met Vincent Hazelhoff In het kader van een masterstage liep student geschiedenis Vincent Hazelhoff drie maanden stage voor het project Stolpersteine, een project van Erfgoedpartners/Museumhuis, Liefke Knol AV Produkties en Cees Stolk. Deze maand wordt de stage afgerond. Daarom een korte terugblik van Vincent. ‘Aanvankelijk had ik weinig met de Tweede Wereldoorlog en heb het onderwerp tijdens mijn studie zelfs proberen te vermijden omdat je er al buiten je studie om mee wordt geconfronteerd. Toch merk ik dat de verhalen, die ik heb verzameld voor het project, mij heel erg hebben getroffen. Ik heb 239 portretten geschreven, korte biografieën van mensen voor wie een Stolperstein is gelegd. Er waren aangrijpende verhalen bij. Wat mij bijvoorbeeld heeft aangegrepen is het feit dat nogal wat nazaten van communistische verzetsstrijders na de oorlog soms in negatieve zin werden geconfronteerd met het verleden van hun (groot)ouders. Zo konden zij soms lastig aan een baan komen. Ik heb geprobeerd niet emotioneel afgestompt te worden door al die verhalen en voor ogen te houden dat het om mensen gaat, die slachtoffer zijn geworden van een wreed regime. Achter elke steen schuilt een verhaal en een herinnering. De portretten krijgen een plek op de website www.hetverhaalvangroningen.nl Kees Klok, kleinzoon van verzetsman en communist Kornelus Baas, voor wie een Stolperstein werd opgericht, is één van de drie hoofdpersonen in de film ‘Houdt moed en vertrouwen’. Hij bezocht meerdere malen het kamp Flossenbürg, in Beieren, waar zijn grootvader gevangen zat en stierf.

Mijn stage-opdracht bestond uit het leggen van contacten met mensen of organisaties die Stolpersteine hadden aangevraagd, het inventariseren om welke personen het gaat, ze te rangschikken per thema zoals de april-mei stakingen van 1943. Voor de thema’s werd samengewerkt met de Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG) en lokale initiatiefnemers. Het project sprak me aan, daarom heb ik Liefke Knol benaderd nadat zij een gastles had verzorgd voor het college ‘documentaire en museum’. Het aardige is dat ik met deze stage twee passies kan combineren: journalistiek en geschiedenis. De samenwerking met Liefke verliep uitstekend. Wij lijken wel wat op elkaar: niet snel tevreden, kritisch, we stellen hoge doelen. Met genoegen kijk ik terug op de afgelopen drie maanden. Jammer dat het alweer voorbij is. Ik blijf de ontwikkelingen wel volgen. Zo zal ik nog in samenwerking met Liefke een soort handleiding schrijven voor initiatiefnemers, vaak historische verenigingen, hoe ze in de toekomst het verhaal van de ‘struikelstenen’ kunnen vertellen. De kunst van het monteren heb ik van Liefke afgekeken. Ik ben daarover inmiddels zo enthousiast dat ik graag voor mijn afstudeerproject een korte documentaire wil maken.’

LCM op Facebook Het Landelijk Contact van Museumconsulenten, het samenwerkingsverband van de museumconsulenten in Nederland, is sinds kort actief op Facebook: https://www.facebook.com/museumconsulenten.Naast de bestaande website (www.museumconsulenten.nl) is er nu een extra kanaal waarop bredere informatie wordt aangeboden zoals: - informatie over bijeenkomsten - Informatie over cursussen - updates over de website - nieuwe publicaties - extra inhoud die niet op de website staat Volg de museumconsulenten nu op Facebook en Like us!

Nationale Molendag Nationale Molendag wordt in 2014 op zaterdag 10 en/of zondag 11 mei gehouden. In dit weekend draaien bijna alle molens van Nederland en zijn ruim 950 molens open voor bezoek. Het thema voor dit jaar is 'Ontdek je molen' waarbij activiteiten voor kinderen centraal staan. Eén van die molens is ‘De Vier Winden’ in Pieterburen. De molen is geopend op zowel zaterdag als zondag. Er worden rondleidingen gegeven en voor de kinderen is er een kleine elektrische maalderij waar ze zelf mee kunnen helpen om meel te malen. Voor het volledige overzicht kunt u de website raadplegen: www.molens.nl/site/nationale-molendag/resultaten.php

Agenda ► za/zo 10/11 mei ► di 13 mei

Nationale Molendag Platform Instandhouding molens Informatieochtend Oktobermaand Kindermaand Introductiebijeenkomst CKG Voorjaarsledenvergadering Informatiebijeenkomst subsidiestromen

hele dag 10:00-12:00 uur

hele provincie Molenhuis

10:00-12:00 uur

Erfgoedpartners

10:00-12:00 uur 14:00-15:00 uur

Erfgoedpartners Museumhuis

15:00-17:00 uur

► di 3 juni

Extra platform borgen

10:00-12:00 uur

Museumhuis/ Molenhuis Museumhuis

► za/zo 14-15 juni ► wo 1 oktober

Groninger Molenweekend Informatiebijeenkomst Wegwijs in registratie

10:00-16:00 uur 09:30-12:30 uur

hele provincie Museumhuis

► di 7 oktober

Platform borgen

10:00-12:00 uur

Museumhuis

► woe 14 mei ► di 20 mei ► ma 2 juni ► ma 2 juni

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Erfgoedloper is een uitgave van ERFGOEDPARTNERS: Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen t. (050) 313 00 52. Reacties en kopij: [email protected]. Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen, kunt u dit aangeven door een bericht te sturen naar [email protected].