TUE gaat dialoog maatschappij

‘8 met ballen’/3

jaaroverzicht/4 6 januari 2000 / jaargang 42

Informatie- en opinieblad van de Technische Universiteit Eindhoven Redactie telefoon 040 247 29 61 fax 040 245 60 33 e-mail [email protected]

TUE gaat dialoog aan met maatschappij Een geëngageerde universiteit die de dialoog met de samenleving zoekt en voortdurend de juiste balans zoekt tussen maatschappelijk en wetenschappelijk engagement. Dat is het ideaalbeeld van de TUE dat CvB-voorzitter dr.ir. Henk de Wilt maandag 3 januari schetste tijdens zijn nieuwjaarstoespraak. Volgens De Wilt kan alleen die juiste balans er voor zorgen dat de cynische houding van de maatschappij tegenover technologie en wetenschap weggenomen wordt.

“Er heerst nog steeds maatschappelijk cynisme tegenover de wetenschap en technologie”, zei de CvB-voorzitter in zijn nieuwjaarstoespraak. “Dat cynisme is er mede de oorzaak van dat wij in ons land wel de mond vol hebben over het cruciale economische belang van kennis en zinspelen op de survival of the smartest, maar tegelijkertijd in vergelijking met andere landen onvoldoende geld steken in de bron van die

In ‘t kort Gezocht: voorlichters De TUE zoekt eerstejaars studenten die volgend studiejaar op middelbare scholen voorlichting willen geven over hun studie aan deze universiteit. Belangstellenden kunnen zich bij MarieJosé Oomen en Willy Zelen, Traverse 3.14,tst. 2226 aanmelden.

Lezing prof. Keurentjes ‘Sprongen maken in de procestechnologie’, zo luidt de titel van de lezing die prof. dr. ir. J. Keurentjes donderdag 13 januari geeft. Keurentjes is hoogleraar Proces- en

kennis, de wetenschap en technologie.” De oorzaak van die tegenstelling ligt volgens de CvBvoorzitter in het ontbreken van een dialoog tussen maatschappij en wetenschap. Dat ligt echter niet alleen aan de houding van de maatschappij maar ook aan de instelling van sommige wetenschappers. Zo zijn er volgens De Wilt wetenschappers die de noodzakelijke wetenschappelijke vrijheid zo absoluut interpreteren dat ze een verkeerd soort van maatschappelijk isolement idealiseren. “Wetenschappelijke vooruitgang, zo menen sommigen, komt slechts tot stand als wetenschappers aan de aandacht van de samenleving ontsnappen, en vrij en ongehinderd door menselijke en maatschappelijke noden en wensen hun eigen wetenschappelijke intuïtie kunnen volgen. In werkelijkheid ligt de waarheid genuanceerder”, aldus De Wilt.

Evenwicht De universiteit moet daarom op zoek gaan naar een verantwoord

Apparaatontwerp aan de TUE. Het is de tweede lezing in de reeks ‘Ondernemen en Technologie’. De lezing begint om 17.00 uur in het Auditorium. Vooraf aanmelden tel. 2472278.

Prijs beste afstudeerder Het beste afstudeerwerk van studenten die zijn afgestudeerd binnen een Nederlands bedrijf komt ook dit jaar in aanmerking voor de Mignotprijs. Het werk moet de verbetering van de organisatie, de productie, het product en/of het management van bedrijven in Nederlandse bedrijven als oogmerk

CvB-voorzitter Henk de Wilt bekijkt het video-jaaroverzicht met TUE-hoogtepunten uit 1999. Het jaaroverzicht werd vertoond na zijn nieuwjaarstoespraak waarin hij pleitte voor een universiteit die de dialoog aangaat met de maatschappij. Foto: Bart van Overbeeke.

evenwicht tussen wetenschappelijk en maatschappelijk engagement. Daartoe dient de TUE volgens De Wilt de dialoog te zoeken met die mensen die de wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen in een veelzijdig, kritisch perspectief kunnen plaatsen. Consumentenorganisaties bijvoorbeeld. Of dichters, beeldend kunstenaars, filosofen en ethici. Op dat gebied heeft de TUE in het laatste jaar van deze eeuw al de nodige acti-

hebben. De eerste prijs bestaat uit 8000 gulden. Hoog-leraren kunnen afstudeerders vóór 14 januari voordragen via hun decaan. Meer informatie via tst. 2250.

Eerste ir.’s installatietechniek De opleiding Installatietechniek levert dinsdag 11 januari haar eerste ingenieurs af. De studenten Jordy de Jong, Anton Voets en Hilco Witteveen ontvangen dan als eerste een diploma van die opleiding. In september wordt de nu vierjarige opleiding omgezet in een vijfjarige.

viteiten ontplooid. Vanuit de universiteit is bijvoorbeeld het voortouw genomen om een aantal culturele instellingen en initiatieven in de regio bij elkaar te bregen. Dit moet uitmonden in een spannender en spraakmakender cultureel klimaat in de regio. “Voortgang is er ook geboekt als het gaat om het stimuleren van debat”, aldus De Wilt die ondermeer de recente aanstelling van een hoogleraar Techniek en Ethiek als voorbeeld noemde evenals

de start van een reeks debatten over maatschappelijke vraagstukken op zondagmorgen. De Wilt: “Door ons in te zetten voor het herstel van de culturele verankering van wetenschap en technologie in de samenleving kunnen we er toe bijdragen dat de basis onder het maatschappelijk cynisme jegens de wetenschap en technologie wordt weggeslagen. Als maatschappelijk wordt beseft dat kennis onmisbaar is voor duurzame economische

groei en verdere verbetering van de kwaliteit van leven, dan wordt de kans groter dat de overheid een volgende keer bij het verdelen van financiële meevallers ook extra investeert in de universiteiten, die deze kennis voortbrengen en verspreiden. Dat engagement met wetenschap en technologie mogen wij op onze beurt dan van de politiek vragen.”/

.

Rustige jaarwisseling op TUE De jaarwisseling is ook op de TUE rustig verlopen dankzij alle voorbereidingen van de faculteiten en diensten. Op oudejaarsdag waren alle gebouwen van de TUE gecontroleerd en om 18.00 uur afgesloten. De brandweerkazerne op het TUEterrein was tijdens de jaarwisseling in gebruik als meldpunt voor eventuele calamiteiten buiten de universiteit. De BHVbrandweer bleef tot acht uur ‘s morgens paraat op dit meldpunt, maar er kwam geen enkele melding binnen. De bedrijfshulpverlening bracht met vijftien mensen de jaarwisseling door op de

TUE. Er waren geen noemenswaardige voorvallen, met uitzondering van het groepje baldadige jongeren dat lantaarnpalen vernielden. De Bouwtechnische Dienst voerde op oudejaarsdag nog testen uit op het centrale ketelhuis en op de zevende etage van Ehoog. Ze hadden zelfs nog een verwarmingsketel paraat staan die nog op olie kon worden gestookt, maar dit bleek niet nodig. Ook de millenniumbug heeft niet toegeslagen op de TUE. Volgens dr.ir. R. Waterham van ICT services kunnen er in enkele financiële systemen nog wel wat problemen de

kop opsteken bij het opstarten van computers op de werkplek. Alle servers zijn gecheckt, maar volgens Waterham kan in bepaalde financiële systemen nog wel eens een toepassingsfoutje sluipen. Zo’n systeem heeft honderden verschillende toepassingen, die niet allemaal millenniumproof te krijgen zijn. Maar dat zal pas na verloop van tijd blijken. In het weekeinde werd op de TUE wel een computer ontvreemd, zo werd maandagochtend ontdekt. Inbrekers hadden een raam in de Z-vleugel van TEMA met een schroevendraaier geforceerd. /

.

6 januari 2000 Cursor

Carriere Beurs

Cursor 6 januari 2000 Nieuws /3 In ‘t kort

Voorstel voor ISO-norm bamboe aangenomen Na ruim elf jaar voorbereiden is het voorstel voor een ISO-normering voor bamboe rond. Dr.ir. Jules Janssen, voorzitter van de conferentie op de Filippijnen waar dit voorstel in oktober werd aangenomen, verwacht dat het nu nog een jaar of vier zal duren voor bamboe als bouwmateriaal een ISO norm krijgt. Op de conferentie op de Filippijnen moesten de deelnemers het eens worden over een concepttekst voor de ISO, de International Standard Organisation. De voorstellen betroffen zowel de normen voor proeven met bamboe als voor een model voor de nationale bouwverordeningen. Janssen: “Als je wil meten wanneer staal breekt, staat in de ISOnormen hoe het testmateriaal eruit moet zien of hoe je proeven moet uitvoeren. Dat willen we ook voor bamboe, dan kan het ook in de bouwverordeningen opgenomen worden en kunnen ambtenaren dit bouwmateriaal niet meer verbieden.” De ISO bepaalt de internationale regels en kwaliteitseisen, waar (internationale) producenten, laboratoria en constructeurs zich normaliter aan houden, hoewel de ISO deze eisen niet dwingend kan voorschrijven. Maar wie er van afwijkt staat erg

zwak bij de productie of verkoop en onderzoek wordt niet serieus genomen.

IPO Colloquia Dr. Martin Bichsel (ETH Zurich): ‘Computer Vison and its applications in USI’, vrijdag 7 januari, 11.00 uur. Prof.dr.ir. J.E.W. Beneken (Voorzitter Raad van advies): ‘Platform Medische Technologie; praktijkgestuurd onderzoek’ vrijdag 14 januari, 11.00 uur.

In Nederland wordt bamboe vooral voor vloeren gebruikt, het gebruik ervan als fineer is sterk in opkomst.”

Lange adem Janssen houdt zich bij de faculteit Bouwkunde (Constructief Ontwerpen) al sinds 1974 bezig met bamboe. In 1979 is er een contract gesloten tussen de faculteit en het INBAR, het International Network on Bamboo And Rattan. Daarin is overeengekomen dat het INBAR Janssen betaalt, zodat hij zich fulltime kan wijden aan onderzoek naar bamboe en de normering ervan. Daarmee is Bouwkunde de enige faculteit in Nederland waar bamboe onderdeel is van het onderzoeksbeleidsplan. Sinds 1988 werkte Janssen vooral aan een concepttekst. “Vooral de laatste twee, drie jaar is de grootste klapper gemaakt. Daarvoor was het vooral een uitwisseling van gedachten, kijken hoe we het zouden aanpakken, mensen enthousiasmeren, de financiën regelen. Echt een project van lange adem dus, maar op de conferentie op de Filippijnen zijn we het eens geworden over de concepttekst.” Om hoeveel bamboe gaat het in Nederland? Janssen: “Wekelijks komen er drie containers ons land binnen met elk met 55 kubieke meter bamboe, goed voor 300.000 gulden.

Sloppenwijken De concepttekst gaat nu naar de ISO, waarna alle landen het voorstel bespreken. Als ze het eens zijn, volgt de erkenning, “Maar voor die procedure helemaal is afgerond zijn we wel zo’n vier jaar verder”, verwacht Janssen. Is bamboe, net als beton of staal, een geaccepteerd bouwmateriaal dan heeft dat veel gevolgen. Importeurs kunnen eisen stellen aan de kwaliteit van de geleverde bamboe; bouwondernemingen in derde wereldlanden kunnen makkelijk(er) financiering krijgen voor woning- of scholenbouw. Ook kwekers kunnen makkelijker geld lenen om een bedrijf op te zetten, omdat er een kwaliteitsnorm is. Janssen is nu 64 jaar en ijvert al 22 jaar voor bamboe. Betekent dit dat hij de acceptatie van de officiële ISO-norm voor bamboe niet meer zal meemaken? “Officieel moet ik met pensioen, maar ik kan hier blijven werken, daar heeft het INBAR geld voor vrij gemaakt. Ik heb nog twee promovendi en via Euflex, het uitzendbureau van de TUE, kan ik nog drie jaar vooruit.”/

.

Promotie Op woensdag 12 januari om 16.00 uur promoveert drs. S.C. Pauws in promotiezaal 4 van het Auditorium op zijn proefschrift ‘Music and Choice: Adaptive Systems and Multimodal Interaction’.

Rechtgezet

‘8 met ballen’ Pascal Rooren was door collega’s opgegeven voor het TV8programma ‘8 met ballen’. Aanvankelijk dacht hij slechts een aantal ramen van het Elektrotechniekgebouw op het TUE-terrein te hoeven wassen, maar hij bleek ook nog eens van 63 meter hoogte te moeten abseilen. Sven Platsch, student Werktuigbouwkunde en lid van de TUE buitensportvereniging ‘All Terrain’ zag erop toe dat alles goed zou gaan. Even leek

Academici succesvol op arbeidmarkt Academici doen het goed op de arbeidmarkt. Dat blijkt uit een onderzoek van de VSNU, de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten. Van de onderzoeksgroep heeft 97 procent betaald werk en ongeveer 90 procent van de afgestudeerden vindt binnen drie maanden een baan. Het succes van de academici is niet vreemd gezien de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Volgens prognoses van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) zal de vraag naar hoger opgeleiden zelfs nog verder stijgen. Dit hangt samen met de hogere opleidingseisen van werkgevers, die in de komende

jaren volgens het ROA zullen toenemen. Snelle technologische ontwikkelingen leiden tot een toenemende complexiteit van veel functies. Om aan de toegenomen vraag naar academici te kunnen voldoen zullen de universiteiten meer studenten moeten opleiden. Extra investeringen zijn volgens het VSNU onontbeerlijk. Het succes van academici op de arbeidsmarkt hangt niet alleen samen met de studiekeuze, maar lijkt ook bepaald te worden door achtergrond- en kwalificatiekenmerken zoals: leeftijd, hoogste vooropleiding, relevante werkervaring, geslacht en een tweede studie. Deze factoren hebben ook invloed op de hoogte voor het uurloon van de afgestudeerde academici./

.

Alert Autom.

het erop dat Platsch in actie moest komen. Rooren kwam halverwege stil te hangen, omdat het touw waaraan hij moest afdalen muurvast zat. Gelukkig was het mankement binnen enkele minuten verholpen en belandde hij veilig op vaste bodem. De uitzending van ‘8 met ballen’ is vrijdag 7 januari om 18.30 uur te zien bij TV8.

Foto Bram Saeys

In Cursor 16 is abusievelijk gemeld dat Bouwkundevereniging Cheops 23 december 1999 haar nieuwe onderkomen in de kelder van het Hoofdgebouw in gebruik zou nemen. Dat moet zijn 6 januari, vandaag dus.

Vacature Secretarieel administratief medewerker, V2801.043, Studenten Service Centrum, duur: 1 jaar + uitz onb tijd. salaris: maximaal fl 4.203,- bruto per maand, sluiting: veertien dagen.

6 januari 2000 Cursor 4/ Jaaroverzicht

Flexibel werk in BV-structuur In januari van dit jaar kreeg de TUE een nieuwe BV: Euflex. Euflex staat voor Eindhoven University Flexibility en -zo luidde het bij de start- moet het coördinatiepunt worden voor bijna al het flexibel werk op de TUE. Deze BV is een samenwerkingsverband van de TUE en Start Holding BV. De faculteiten zijn niet verplicht om naar Euflex te stappen als ze een tijdelijke arbeidskracht nodig hebben. De nieuwe BV kan worden ingeschakeld bij werkzamheden die van korte duur zijn, maar ook wanneer het gaat om bijvoorbeeld een tijdelijk dienstverband van een paar maanden of zelfs een paar jaren. Het tot die tijd bestaande Mobiliteitscentrum is opgegaan in de nieuwe BV. De directeur van het oude Mobiliteitscentrum, Piet van den Bosch, is tevens de nieuwe directeur geworden van Euflex.

Een dergelijk centraal coördinatiepunt was erg handig, zo bleek uit de woorden van toenmalig hoofd van de afdeling Personeel en Organisatie dr. Ton Klumper: “We hebben het aantal uitzendbureaus geteld dat tijdelijke arbeidskrachten voor TUE-onderdelen regelt en kwamen op zo’n 46 verschillende. Elke faculteit, elke capaciteitsgroep, en elke afdeling heeft zijn eigen adressen. Daarom alleen al is zo’n centraal coördinatiepunt handig. Het is niet gering wat de TUE aan flexibele krachten in huis heeft. Euflex kan scherpe prijsafspraken maken en kent vooralsnog BTW-voordelen.” Euflex mag geen vaste arbeidsplaatsen verdringen. De salarissen van de flexibele werknemers zijn gebaseerd op de functiewaardering die de TUE kent. De BV mag overigens niet zelf arbeidskrachten uitzenden, maar kan wel als makelaar fungeren./

.

Twinning Center voor Eindhoven In februari 1998 presenteerde de toenmalige minister van Economische Zaken Wijers plannen om startende en doorgroeiende ondernemingen in de Informatie-en Communicatietechnologie te steunen. De plannen gingen uit van een coaching- en financieringsmechanisme waarin het begrip “Twinning” centraal staat: het bevorderen van een strategische relatie met de leidende technologiemarkten op het gebied van de ICT. Weijers trok er 40 miljoen gulden voor uit, een bedrag dat later nog een paar keer verhoogd zou worden door grote belangstelling voor het project. Een van de onderdelen van de plannen van Wijers was het oprichten van ‘Twinning Centers’, gebouwen die onderdak konden bieden aan startende ICT-bedrijven. Van de veertien mogelijke locaties bleven er twee over: Amsterdam en Eindhoven, en wel de campus van de Technische Universiteit Eindhoven. Het Eindhovense Twinning-initiatief ging in februari van dit jaar van start. Dat gebeurde door middel van een bijeenkomst in de Blauwe Zaal van het Auditorium waar de opvolgster van Wijers, minister Jorritsma per videoband het startsein gaf. Burgemeester Rein Welschen van

Tentoonstelling van Henk Visch op TUE “Waarover spreekt een kunstwerk? Niet over zijn ontstaan, niet over zijn maker. Het spreekt helemaal niet. Als u ernaar kijkt en het zien verbindt met uw gedachten, ontstaan er woorden,

januari

zinnen. U herinnert zich iets, daar en dan, en zo ontstaat zijn geschiedenis, steeds opnieuw. En dat is mooi” stelde beeldend kunstenaar Henk Visch. In januari van dit jaar wijdde Studium Generale

een tentoonstelling aan hem en daarmee werd de nieuwe hal van het Hoofdgebouw cultureel geopend. Visch (Eindhoven, 1950) wilde achtereenvolgens toneelspeler, architect en

februari

beeldhouwer worden. Meteen na zijn eerste tentoonstelling (Apollohuis, 1982) werd hij een veelgevraagd kunstenaar en in 1988 deed hij mee aan de Documenta in Kassel. In 1992 wijdde het internationaal bekende beeldenpark Middelheim in

Eindhoven meende tijdens deze bijeenkomst dat Eindhoven de potentie had uit te groeien tot een Silicon Valley. Inmiddels vordert de bouw van het Twinning Center gestaag. Was men in maart nog bezig met het bouwrijp maken van de grond, op 28 oktober was het hoogste punt reeds bereikt. De opdrachtgever voor dit nieuwbouwproject is overigens TWICE Eindhoven BV, een publiek-private samenwerking waarin de Rabobank, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, de gemeente Eindhoven en NV REDE participeren. NV REDE, de economische ontwikkelingsmaatschappij voor de regio Eindhoven, voert de directie over TWICE, draagt zorg voor de nieuwbouw en coördineert de contacten met Twinning./

.

De nieuwbouw van het Twinning Center Eindhoven, een gebouw met bedrijfjes van veelbelovende ICTstarters, bereikte 28 oktober zijn hoogste punt. Ad Pastoor, voorzitter van de Raad van Commissarissen van Twice Eindhoven, hees ter gelegenheid van deze feestelijke gebeurtenis de Twinning-vlag naar het hoogste punt van het gebouw. Foto: Bart van Overbeeke

Antwerpen een tentoonstelling aan zijn werk. Sinds een aantal jaren tekent hij ook, onder meer de illustraties bij de rubriek van Mirza in de Volkskrant. Voor de expositie op de TUE koos Visch zijn beelden rond thema’s als ‘Jongens en

maart

meisjes’ en ‘De Dood’. Visch’ motivatie: “Eindigheid dwingt je over dingen na te denken, net als wetenschap. Daarom lijken ze me hier op zijn plaats.” /

.

Foto: Bart van Overbeeke

Cursor 6 januari 2000 Jaaroverzicht /5

Het zevende Virusfestival

Het Virusfestival op 30 mei kende ook dit jaar weer grote namen, zoals het legendarische Front 242, die in 1999 alleen in Gent, Parijs, Straatsburg, Mexico City en tijdens Virus optraden. Cabaretier Hans Teeuwen, de Belgische muzikale alleskunners Zita Swoon, Murray Lachan Young (ofwel de ‘Shakespeare on acid’) waren enkele anderen. Straattheateracts, een beeldentuin, een spectaculaire vuurwagen en talloze anderen completeerden het geheel. Kunstenaar en vj Micha Klein begeleidde de B&B

Soundsystem en Prince Abooboo op het eindfeest. Hoewel het eindfeest tot 02.00 uur duurde, was het Auditorium al schoon toen de eerste collegegangers het gebouw weer betraden. Net als vorig jaar was het TUE-terrein een prima festivallocatie waar studenten en jongeren, ook van buiten de TUE, voor weinig geld kennis konden maken met alle culturele disciplines: film, muziek, dans, (straat)theater, beeldende kunst, literatuur en menig cross-over. Virus studentmedewerkers en -organisatoren, zo’n vijfenveertig

in getal, werden bijgestaan door ruim tweehonderd vrijwilligers en medewerkers van de AOR. Voor het eerst steeg het bezoekersaantal boven de 8000, ondanks de regenbuien. Veel festivalgangers liepen het Auditorium in en uit, als ze niet op of onder de podia schuilden. Desondanks werd het een zeer sfeervol festival. Dat bleek zeker toen veel bezoekers (meerdere keren) naar huis gingen, droge kleren aantrokken en terugkwamen./

.

Front 242 trad op tijdens Virus. Foto: Bram Saeys

Een nieuwe faculteit: Biomedische Technologie Na de fusie tussen de faculteiten Technische Bedrijfskunde en Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen in 1996 telde de TUE lange tijd zeven faculteiten. In de maand april van dit jaar kwam daar weer een achtste bij: Biomedische Technologie. ‘We zijn de eerste en enige met een door het ministerie erkende, volledige opleiding Biomedische Technologie. We moeten dat zichtbaarder gaan uitdragen naar de buitenwereld’, zei CvB-voorzitter dr.ir. Henk de Wilt al in januari van dit jaar, toen bekend werd dat de nieuwe faculteit er zou komen. Er was sinds september 1997 al een opleiding Biomedische Technologie, onder de vlag van de faculteit Werktuigbouwkunde. Een bij de start populaire opleiding, waarvoor een numerus

fixus moest worden ingesteld. Deze opleiding werd overgebracht naar de nieuwe faculteit. De opleiding is zo ingericht dat er jaarlijks ongeveer honderd nieuwe studenten kunnen instromen. De faculteit is overigens een samenwerkingsverband met de Universiteit Maastricht (UM). Beide universiteiten willen met de nieuwe faculteit een internationaal en toonaangevend onderzoeks- en onderwijscentrum worden op het terrein van de biomedische technologie. De nieuwe faculteit maakt gebruik van de expertise die al aanwezig is binnen de TUE en de UM. De (bio)medische en onderwijskundige expertise wordt vooral vanuit Maastricht aangeleverd, de technologische know-how is vooral in Eindhoven aanwezig. /

.

Jamsessie met notebooks Toponderzoekschool Katalyse gaat van start De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen maakte in juni 1998 bekend welke zes Nederlandse onderzoekscholen het predikaat toponderzoekschool kregen. De Technische Universiteit Eindhoven kreeg twee van de zes toegewezen. Op woensdag 23 juni van dit jaar werd één daarvan officieel geopend. Het ging om de National Research School Combination Catalysis, kortweg NRSC Catalysis. Wetenschappelijk directeur is prof.dr. Rutger van Santen van de faculteit Scheikundige Technologie. Deze toponderzoekschool kan in vijf jaar tijd in totaal zo’n 43 miljoen gulden besteden aan haar onderzoek naar het chemisch ontwerpen van katalyseprocessen. De TUE werkt binnen de toponderzoekschool samen met een aantal andere universiteiten. De TUE is met twee onderzoeksgroepen vertegenwoordigd, te weten de groep Macromoleculaire en Organische Chemie van prof.dr. Bert Meijer en de groep Anorganische Chemie en Katalyse van prof.dr. Rutger van Santen. Er zijn in totaal zo’n veertien uni-

april

versitaire onderzoeksgroepen bij betrokken. De meeste werkten overigens al samen binnen drie ‘gewone’ onderzoekscholen: het NIOK (Nederlands Instituut voor Onderzoek in de Katalyse, waarvan Van Santen ook de wetenschappelijk directeur is), de Holland Research School of Molecular Chemistry en de Graduate Research School for Polymers PTN. De grote inspiratiebron van de onderzoekers vormen natuurlijke katalysatoren zoals enzymen. De natuur wemelt van de complexe biochemische reacties. Het is de vraag hoe de systemen die die natuurlijke reacties versnellen en controleren, nagebootst kunnen worden. Als het lukt om katalysatoren te ontwerpen die veel op natuurlijke katalysatoren lijken, dan kunnen allerlei processen doelmatiger en schoner gaan verlopen. Bovendien zijn tailor made-katalysatoren mogelijk met toepassingen in bijvoorbeeld de medische wereld en de nanotechnologie. Zowel de homogene katalyse, de moleculaire heterogene katalyse als de functionele architectuur komen in het onderzoek van de NRSC Catalysis aan bod./

Ruim 38 met notebooks gewapende studenten en een indrukwekkende geluidsinstallatie, dat waren de hoofdrolspelers van de op 26 mei gehouden computerjamsessie ‘Plug & Play’. Dit door Studium Generale georganiseerde evenement gaf studenten de mogelijkheid om hun notebook eens op een heel andere manier te gebruiken. Door in te loggen op het netwerk konden de deelnemers bijdragen aan de totstandkoming van een elektronisch muziekstuk. Speciaal voor dat doel had de organisatie

een honderdtal muziekfragmenten opgeslagen waar de componisten voor hun jamsessie uit konden putten. Om beurten kregen ze de kans om gesamplede geluiden, basloopjes en ritmes toe te voegen of weg te halen. Het resultaat bestond uit twee volstrekt onvoorspelbare en bij vlagen opzwepende muziekstukken, die elk zo’n vijftien minuten duurden./

.

Computers, een keyboard en een indrukwekkende geluidsinstallatie vormde het hart van Plug & Play. Foto: Bram Saeys

.

mei

juni

6 januari 2000 Cursor 6/ Jaaroverzicht

‘Faust’, T-Hoog en Art Zoyd Het oude gebouw van de faculteit Scheikunde licht op in de gekleurde spots van Art Zoyd en het licht van de film ‘Faust’. De Franse avant-garde rockgroep combineerde allerlei samples -van krekels tot kerkklokkenmet live muziek. Ze waren eenmalig op de TUE om de stomme film ‘Faust‘ (1926) te begeleiden, waarbij ze op de diverse verdiepingen van het onttakelde T-hoog stonden. Op een van de muren was de film te zien, het publiek zat op de parkeerplaats of school onder de loopbrug. Want terwijl het een prachtige, zonrijke nazomer was, regende het één avond: 15 september. Desalniettemin gingen maar enkele van de ruim

vijfhonderd toeschouwers voortijds huiswaarts. Het spektakel was een project van Studium Generale en Plaza Futura en vormde daarmee de voorbode van het nieuwe cultuurbeleid van de TUE. Doel is het openbreken van ‘het bolwerk’ van de TUE naar de stad en vice versa, onder andere via culturele activiteiten. Er is regelmatig overleg tussen de Eindhovense culturele instellingen en de TUE, met name met Studium Generale. Binnenkort zal de Cultuurnota van de TUE verschijnen, met tal van ideeën voor samenwerkingsprojecten./

.

Art Zoyd verzorgde de muzikale begeleiding van de film Faust.Foto: Bram Saeys

Eerste gesponsorde leerstoel op TUE Hub van Doorne is de naam van de eerste gesponsorde leerstoel aan de TUE. Eind september werd bekend dat het bedrijf Van Doorne’s Transmissie (VDT) vijf jaar lang wil betalen voor een deeltijd leerstoel op de TUE. Dit ter ere van de honderdste geboortedag (op 1 januari 2000) van Hub van Doorne, de uitvinder van het ‘pientere pookje’ in de Daf. Het onderzoeksgebied van de leerstoel richt zich op dit ‘pookje’ dat officieel

continue variabele transmissie (cvt) heet. Cvt is een traploze versnellingsbak voor auto’s. De aankondiging van de nieuwe leerstoel kwam tijdens een congres op de TUE over cvt. Voor de liefhebbers stond gedurende het congres een echte Formule 1 wagen in het Auditorium van de TUE te pronken, uitgerust met cvt. De directeur van VDT, ir. Nort Liebrand, werd op de valreep van 1999 benoemd tot hoogleraar

Nieuwe huisstijl ingevoerd op TUE

voor deze leerstoel. Rector magnificus prof. dr. Martin Rem benadrukte dat het verbinden van een bedrijf aan een leerstoel bij hoge uitzondering mogelijk is en dat het in de toekomst zeker geen gemeengoed wordt aan de Eindhovense universiteit. De kersverse hoogleraar Liebrand begint deze maand met zijn nieuwe deeltijdbaan en legt daarvoor zijn functie van algemeen directeur van VDT neer./

.

Veranderingen zijn altijd moeilijk en roepen de nodige weerstand op. Voor de invoering van de nieuwe huisstijl van de Technische Universiteit Eindhoven in september was dit niet anders. Op de verschillende nieuwsgroepen en in de wandelgangen waren veel klachten te horen, maar de huisstijl kwam er toch. Met de schuine streep erin en daarachter de ‘e’ van Eindhoven in onderkast. Op de nieuwsgroepen van de TUE werd het nodige

gal gespuid. ‘Als het invoeren van een nieuwe huisstijl zo belangrijk wordt gevonden, waarom gebeurt het dan niet in een keer goed? De nieuwe homepage is stukken langzamer, om van de niet-veranderde pagina’s maar niet te spreken’, is een van de te lezen reacties. Er is zelfs een aparte pagina gemaakt met de naam ‘zeg nee tegen nieuwe huisstijl TUE’, waar mensen hun steun kunnen betuigen aan de afgedankte

huisstijl. De faculteit Natuurkunde nam officieel afscheid van de huisstijl, door een stuk van een TUE stropdas af te knippen. De discussie verstomde na enige tijd en de huisstijloperatie blijft nog in volle gang. Na de eerste hausse van briefpapier en enveloppen zijn langzaam andere zaken met het logo aan de beurt, zoals dienbladen, kopjes, bewegwijzering en spreekstoelen./

Hét ‘buzzword’ van 1999 op de campus was ICT. In september verklaarde rector magnificus prof. dr. Martin Rem in dit blad dat de universiteit een ICTgezicht moest krijgen. Via supersnelle dataverbindingen les krijgen van de beste docenten ter wereld, adaptieve leermiddelen, college-on-demand, een volledig digitale bibliotheek en de universiteit als onderdeel van en toegangspoort tot een mondiaal kennisnetwerk. Verregaande inbedding van ICT op het gebied van onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering dus. In dit kader werkten de ICT-adviseurs van het college, ir. Jan Cuijpers en ir. Wim

Bens, aan een nota waarin de ICT-strategie voor de komende jaren vastgelegd wordt. Het eerste deel van die nota werd begin oktober gepresenteerd. De nota ademt ambitie uit. ICT is niet weer ‘iets erbij’ maar moet een ‘way of life’ worden. Of dat gaat lukken? De voortekenen zijn er al wel. Dit jaar werd een recordaantal van 1150 laptops uitgegeven aan nieuwe eerstejaars. Er verschenen verschillende interactieve dictaten, de capaciteitsgroep Fysische aspecten van de gebouwde omgeving lanceerde een vernieuwd interactief studietakensysteem en TDO (technologie voor duurzame ontwikkeling)

pionierde met een vak dat helemaal via het net te volgen was. Binnenkort starten de eerste tests met draadloze communicatie tussen pc’s en de TUE gaat elf grote studentenhuizen aansluiten op een supersnel glasvezelnet. Toch bleek uit onderzoek van de Progressieve Fractie dat de notebooks nog te weinig gebruikt worden in het onderwijs en pleitte voor het vrijmaken van meer geld om ICT nóg sneller in het onderwijs ingevoerd te krijgen./

.

Buzzword ICT

juli

augustus

september

.

Eerstejaars wachten op de uitreiking van notebooks. Foto Bart van Overbeeke

Cursor 6 januari 2000 Jaaroverzicht /7

Cyber Cindy vermaakt TUE-bevolking Op de interactieve minitentoonstelling ‘I/Eye’ van Studium Generale, 11 tot en met 22 oktober, trok vooral Cyber Cindy de aandacht van de TUE-bevolking en bracht menig jongenshoofd op hol. Verspreid door de TUE stonden drie installaties. Een monitor met een oog die passanten volgde, een stapel blaadjes die begon te grommen en te schudden als er mensen langskwamen. Maar ‘Telematic Dreaming’ met Cyber Cindy en in de tweede week met Maaike stal de show. In de slaapkamer met bed op de eerste verdieping van het Hoofdgebouw, konden bezoekers met haar projectie communiceren: virtueel ‘aanraken’, kaarten, gebaren, schrijven, dansen of masseren. De studenten reageerden met het bespringen van het bed, het (voortdurend) graaien naar borsten en billen, lepeltje lepeltje liggen, het maken van schunnige opmerkingen, schuchter een handje uitsteken of verlegen buiten beeld blijven

staan. Commentaar van Cindy: “Sommigen schreven briefjes: ‘Waar zit je, wat is je telefoonnummer, wil je verkering?’ Dat verpestte de magie. Daarom ben ik blij dat je elkaar niet kunt horen. Het is veel leuker om op andere manieren met elkaar te communiceren.” ‘I/Eye’ is een voorloper van een grote interactieve expositie die in november wordt gehouden in de nieuwe tentoonstellingsruimte van Studium Generale. Daar zullen ook de resultaten te zien zijn van de workshop Interactieve Kunst, waarmee zo’n twaalf TUE-studenten in januari 2000 beginnen.

Na vijf dagen op bed liggen werd Cindy afgelost door een andere cybergirl, Maaike. Foto: Bram Saeys

Traditioneel lage opkomst bij verkiezingen Personeel en studenten ging op 9 de cember stemmen voor de verschillende faculteits-, dienst- en medezeggenschapsraden van de universiteit. Niet voor alle raden hoefde gestemd te worden. Het bleek namelijk bepaald niet makkelijk om genoeg kandidaten te vinden die zich beschikbaar wilden stellen als vertegenwoordiger voor de faculteits- of dienstraad. De personeelsgeleding van de faculteitsraad van Werktuigbouw verlóór zelfs een zetel omdat slechts vier personeelsleden zichzelf verkiesbaar stelden voor de raad terwijl er vijf zetels beschikbaar waren. Op de dag van de verkiezingen lieten, net als voorgaande jaren, veel stemmers het afweten. Zo stemden slechts 833 personeelsleden en 1570 studenten voor de Uraad. Dat betekent dat voor die raad zo’n 35 procent van het personeel en 29,3 procent van de studenten naar de stemlokalen ging.

oktober

De faculteitsraden scoorden beter dan de U-raad wat opkomst betreft. Gemiddeld bracht 45 procent van het personeel zijn stem uit. De opkomst bij Wiskunde en Informatica was het laagst. Daar wist slechts 25 procent van het personeel de weg naar de stembus te vinden. Bouwkunde scoorde met een opkomst van 16 procent het laagst bij de studenten. Ook de opkomst onder W&I-studenten bleef aan de lage kant: 21 procent ging voor de faculteitsraad stemmen. Diezelfde faculteit experimenteerde dit jaar met elektronisch stemmen. Het systeem bleek niet waterdicht te zijn. De identiteit van de stemmers en hun stemkeuze waren, zo bleek die bewuste donderdag, heel eenvoudig op te roepen./

.

Corine Fabrie, met 210 stemmen het populairste Uraadslid. Foto: Bram Saeys

november

Plastic chips reden voor publicatie in Nature Onderzoekers van de groep Macromoleculaire en Organische Chemie van de faculteit Scheikundige Technologie bewerkstelligden in oktober een doorbraak in het onderzoek naar plastic chips Zij slaagden erin om een polymeer te ontwikkelen waarmee plastic chips gemaakt kunnen worden. De resultaten van dit onderzoek werden in oktober gepubliceerd in het Engelse wetenschappelijke tijdschrift Nature. In het artikel wordt aangetoond dat hoge snelheden van ladingen in poly(3-hexylthiofeen) verkregen kunnen worden door de chemische structuur en de oriëntatie van de polymeerketen nauwkeurig te controleren. Het waren overigens niet alleen TUE’ers die zich hadden beziggehouden met het onderzoek. Ook onderzoekers uit Engeland en Denemarken deden mee. Aan de TUE werken dr. Bea Langeveld, Jolanda Spiering, dr.ir. René Janssen en prof.dr. Bert Meijer aan het onderzoek.

grondstof voor chips. Plastic chips werken hetzelfde als silicium chips, maar kunnen stukken goedkoper zijn. Daar staat tegenover dat plastic elektronica de rekensnelheid van silicium chips niet kan evenaren. Onderzoekster Bea Langeveld benadrukte in een interview in Cursor dat het behaalde resultaat bijzonder was, want “plastic is per definitie een isolator.” De kranten hadden vooral aandacht voor de mogelijke toepassingen, zoals vervanging van de huidige streepjescode en de toepassing in papiergeld. Langeveld temperde in Cursor echter de verwachtingen: “Het moet nog zoveel beter worden, voordat we kunnen gaan denken aan het gebruiken van bijvoorbeeld een plastic chip. Er wordt gesproken om het toe te passen op papiergeld, maar dan moet je er wel voor zorgen dat het hoge temperaturen kan weerstaan. Het gebeurt nogal eens dat geld in de wasmachine terechtkomt.”/

Polymeren zijn de bouwstenen van plastics. Een polymeer is een molecuul met een lange keten van koolstofatomen. Hoewel de meeste polymeren geen elektriciteit geleiden, zijn er een aantal die dat wel kunnen. Dit maakt ze geschikt als

Bea Langeveld: “Het duurt echt nog jaren voordat halfgeleidende polymeren bijvoorbeeld de streepjescode in winkels gaan vervangen.” Foto: Bram Saeys

.

december

6 januari 2000 Cursor

TU Eindhoven