Troonswisseling 2013 Geslaagde stresstest voor de ether
Enorm frequentiegebruik vrijwel vlekkeloos verlopen Tijdens de troonswisseling kon er vrijwel ongestoord gebruik worden gemaakt van telefoons, beveiligingsapparatuur en video-verbindingen. Dit kwam door een goede voorbereiding en samenwerking tussen belangrijke gebruikers van de ether. Deze conclusie trekt Agentschap Telecom, dat voor, tijdens en na de troonswisseling actief heeft geregisseerd in het faciliteren van het ongestoorde ethergebruik.
Na de aankondiging van de abdicatie in januari 2013 is Agentschap Telecom gestart met de voorbereiding. Er is daarbij gesproken met de politie, de gemeente Amsterdam, omroepen, telecomproviders en anderen. Hoofdthema’s: Openbare orde en veiligheid, Monitoring van het Spectrum, Telecommunicatie en Media. Hierbij is onder meer gebruik gemaakt van de ervaring die medewerkers van het agentschap hebben opgedaan tijdens de Olympische Spelen in 2012 in Londen.
Nog nooit was het in Nederland, op zo’n kleine oppervlakte, zo druk in het spectrum. Er waren zo’n 750.000 bezoekers, 30 camerawagens van binnen- en buitenlandse omroepen, en meer dan 50 leden van koninklijke families en andere vorstenhuizen die moesten worden beveiligd. Al deze gebruikers wilden ongestoord kunnen bellen, hun videobeelden versturen en hun staatshoofden beveiligen. Agentschap Telecom was tijdens de troonswisseling als beheerder van het Nederlandse frequentiespectrum verantwoordelijk voor de coördinatie van een betrouwbaar en ongestoord draadloos ethergebruik.
Na de troonswisseling De ervaringen opgedaan voor, tijdens en na de troonswisseling 2013 worden ingezet voor toekomstige grootschalige evenementen. Zo is Nederland in 2014 gastheer van de Nuclear Security Summit (NSS). Dat betekent veel mediabelangstelling, nog meer beveiliging en een nog groter gebruik van frequentieruimte. Tijdens deze top zullen meer dan 50 landen, meerdere internationale organisaties, bijna 60 wereldleiders en duizenden gedelegeerden en journalisten in Den Haag aanwezig zijn. Agentschap Telecom heeft inmiddels de eerste voorbereidingen voor deze top getroffen. Het is daarbij prettig dat alle partijen waarmee is samengewerkt tijdens deze troonswisseling in de evaluatie hebben aangegeven tevreden te zijn over de proactieve rol van Agentschap Telecom tijdens dit grote evenement.
Troonswisseling 2013: Geslaagde stresstest voor de ether
Openbare orde en veiligheid
Een belangrijk aandachtspunt in de ongestoorde communicatie is de bereikbaarheid van het alarmnummer 1-1-2 en daarmee de hulpverleningsinstanties. Voor Agentschap Telecom was dit in de voorbereiding naar 30 april een belangrijk speerpunt. Door het wijzen op deze risico’s van uitval hebben met name de mobiele telecombedrijven ingezet op het bijplaatsen van extra capaciteit. Dit alles heeft er toe bijgedragen dat het alarmnummer 1-1-2 continu bereikbaar is geweest.
Meest belangrijk in de communicatie was de ongestoorde communicatie tussen de openbare orde- en veiligheidsdiensten (OOV). Deze diensten zijn van vitaal belang om de veiligheid van de 750.000 bezoekers en gasten te garanderen. Voor het goed uitvoeren van deze taken zijn de hulpverleners afhankelijk van telecommunicatie zoals bewakingscamera’s, portofoons, etc. Door de grootschaligheid van het evenement heeft Agentschap Telecom extra frequentieruimte toegewezen voor deze communicatie. Ook is capaciteit geleend van partijen die deze ruimte (tijdelijk) niet gebruikten. In de verschillende overleggen is de vraag naar draadloze communicatie geïnventariseerd en waar mogelijk op elkaar afgestemd. Hieronder viel ook de frequentiebehoefte van zowel de nationale als internationale V.I.P.-beveiliging, crowd control en het reguliere werk voor de politie, brandweer en ambulances. Voor de troonswisseling zijn extra opstelpunten bijgeplaatst om de vraag naar gesprekswegen te kunnen faciliteren. De extra 17 opstelpunten faciliteerden in totaal het frequentiegebruik voor 3770 hulpverleners. Om de continuïteit tijdens de troonswisseling te waarborgen en niet voor verrassingen te komen staan is er vooraf een operationele test uitgevoerd in Amsterdam. Hieraan is deelgenomen door alle betrokken OOV-partijen en de afdeling Toezicht van het agentschap. Niet alleen is de werking van de apparatuur getest, maar ook is gekeken of het radiotechnisch goed verliep. Past het ook allemaal naast elkaar in het spectrum zonder verstoringen? Zo is er tijdens de oefening een kunstmatige netwerkbelasting getest. Een grote groep mensen heeft tegelijkertijd gebruik gemaakt van het netwerk waarbij gekeken is naar mogelijke problemen. Tijdens de troonswisseling is gebleken dat hierdoor het frequentiegebruik goed was ingeregeld. Ook was er ondanks een behoorlijk zware belasting in het C2000 netwerk, geen sprake van tekort aan frequentieruimte voor de hulpverleners, veiligheidspersoneel en ordehandhavers.
Monitoring van het spectrum Het inzetten van het eigen coördinatiecentrum tijdens grootschalige evenementen met een verhoogd veiligheidsrisico, heeft een grote toegevoegde waarde. Het Landelijk Meetnet Telecom (LMT) van Agentschap Telecom had daarbij namelijk het totaaloverzicht van het spectrum op en rond de hele locatie. Vanuit dit meetnet zijn verstoringen geconstateerd nog voordat ze tot overlast hebben geleid. Inspecteurs in het centrum van Amsterdam konden daarna gericht gestuurd worden naar verstoringlocaties.
geconstateerd worden dat de aanhouding van twee demonstranten niet het gevolg was van moeizame portofoonverbindingen in het C2000 netwerk, maar door een ongelukkige samenloop van omstandigheden.
De analyses van het LMT laten verschillende drukke tijden zien. Voor het videogebruik lag dit rond 10.00 uur, 14.00 uur en 16.30 uur, tijdens de troonsafstand, de inhuldiging in de Nieuwe Kerk en bij aanvang van de receptie in het Paleis op de Dam. Voor het telecomgebruik lagen deze tijden net iets anders. Om 10.30 uur nam het gebruik van mobiele telefoonverkeer toe en deze drukte hield aan tot 15.30 uur. De drukte is mogelijk te verklaren door de fotomomenten die er voor het publiek waren. Dat zijn onder meer de balkonscène en de aankomst van de gasten per bus. Als het publiek zelf iets kan zien, wordt er meer gebruik gemaakt van de mobiele telefoon om foto’s door te sturen.
Uplink GSM gebruik
Het gebruik van het mobiele dataverkeer laat een vergelijkbaar patroon zien met dat van de videoverbindingen. In de registratie van het LMT is te zien dat de video-activiteiten rond 17.00 sterk terug liepen, wat te verklaren is aan de hand van het programma van de troonswisseling. Zo mochten er geen beelden gemaakt worden in het Paleis tijdens de receptie. De registratie op- en rondom het IJ geeft een heel ander beeld van het gebruik van videoverbindingen. Hier ligt de piek in het gebruik tussen 17.00 en 21.30 uur. Deze valt samen met de Koningsvaart. Videoverbindingen
Om een beeld te krijgen van het ‘normale’ frequentiegebruik in Amsterdam, heeft het agentschap in de aanloop naar 30 april, diverse mobiele metingen uitgevoerd. Vanaf 29 april is het LMT ingezet om preventief potentiële knelpunten op te sporen waaronder mogelijke stoorbronnen. Voor het uitvoeren van de metingen zijn op drie plaatsen in Amsterdam extra ontvangers geplaatst. De ontvangers hebben een registratie gemaakt van het frequentiegebruik in Amsterdam. Ook achteraf kan vanuit het Landelijk Meetnet gekeken worden of er problemen in het spectrum zijn geweest. Zo kon ook
Troonswisseling 2013: Geslaagde stresstest voor de ether
Telecommunicatie De capaciteit van een netwerk wordt gebaseerd op de hoeveelheid te verwachten mensen. Daarvoor is voor de troonswisseling extra frequentieruimte gecreëerd. Vergelijkbaar met een autosnelweg waarbij de spitsstrook wordt geopend voor het verkeer. Telecomaanbieders hebben daarnaast extra basisstations geplaatst waardoor de GSM- en UMTS-netwerken overeind zijn gebleven. Toen het koningspaar het balkon betrad, was er een piek te zien in alle frequentiebanden van de mobiele communicatie (GSM, UMTS, LTE/4G). Uit metingen van het LMT is verder gebleken dat het relatief nieuwe LTE minder is gebruikt dan bijvoorbeeld de GSM en UMTS- technieken. Er is de hele dag sprake geweest van grote drukte in de ether. Desondanks zijn er geen gevallen gemeld van storing of zelfs uitval. In de sociale media verschenen enkele berichten dat het verzenden/ontvangen van databerichten niet met de gewenste snelheid mogelijk was. Mogelijk hebben providers daarbij gebruik gemaakt van de mogelijkheid om extra in te zetten op spraakcommunicatie en minder op datacommunicatie. Dit is één van de manieren om te zorgen dat 1-1-2 goed bereikbaar blijft.
Media Met de aanwezigheid van 30 camerawagens van binnenen buitenlandse TV omroepen, dreigde er een tekort aan capaciteit voor de benodigde videoverbindingen. Videoverbindingen kosten veel bandbreedte. Een spraakverbinding van een draadloze microfoon heeft een bandbreedte van 0,2 MHz nodig, de regieverbinding terug 0,0125 MHz, maar een videoverbinding heeft minimaal 8 MHz bandbreedte nodig. Dit is dus 600 keer meer. Een aantal externe partijen (Defensie, radiozendamateurs, en T-Mobile) heeft frequentieruimte beschikbaar gesteld. Met deze frequenties zijn extra ‘spitsstroken’ aangelegd voor het uitzenden van videobeelden door de omroepen. Hiervoor zijn 38 tijdelijke frequenties verleend voor de verzending van beelden uit draadloze camera’s uit bijvoorbeeld helikopters, boten en de Flycam op de Dam.
Om draadloze communicatie rondom de troonswisseling vrijwel ongestoord te laten verlopen, heeft het agentschap voor zowel nationale als internationale mediapartijen maatwerk geleverd. Hierdoor heeft het agentschap alle aanvragen voor een mediavergunning kunnen honoreren. In totaal zijn er meer dan 300 extra frequenties aangevraagd. Deze frequenties zijn voor allerlei toepassingen gebruikt.
De uitzending vanaf het IJ was frequentie technisch anders dan die vanaf de Dam. Vanaf de Dam verliep de uitzending ook draadloos, maar bij problemen kon dit opgelost worden met kabels. Op het IJ kon alleen gebruik worden gemaakt van draadloze videoverbindingen. Dit kwam vanwege de grote afstand die de koninklijke familie aflegde per boot. Hierbij was het risico dat het versturen van de videobeelden verstoord zou worden door anderen die gebruik maakten van dezelfde frequenties. Een schip van de marechaussee, dat in samenwerking met het agentschap was ingericht voor mobiele bewaking van de ether, was tijdens de uitzending aanwezig om mogelijke (ver)storingen vroegtijdig te signaleren en op te lossen. Om de continuïteit van de uitzendingen te waarborgen, hebben de toezichthouders van Agentschap Telecom de benodigde vergunningen gecontroleerd op de vergunningsvoorwaarden (frequentie en vermogen). Daarnaast is ook gecontroleerd op vergunningsvrije toepassingen zoals draadloze microfoons. Klopt de frequentie-instelling? Zitten er geen mede-gebruikers op dezelfde frequentie? Als microfoons niet op juiste frequentie staan ingesteld, dan is er de mogelijkheid dat er wel beeld is, maar niet het juiste geluid of andersom. De cameraman van de ene zender zou dan theoretisch het geluid van een ander op kunnen pikken. Uit deze controle bleek dat de frequenties van een aantal partijen niet juist ingesteld stonden. Deze instellingen zijn gecorrigeerd. Voor zover bekend hebben zich tijdens de troonswisseling geen grote storingen voorgedaan op het gebied van de videoverbindingen.
Troonswisseling 2013: Geslaagde stresstest voor de ether
Neem een willekeurige TV verslaggever op de Dam die gebruikt maakt van een draadloze microfoon. Deze microfoon stuurt het signaal door naar een draadloze camera. Van daaruit gaat het signaal verder via de satellietwagen en een satellietverbinding naar de studio. In de studio worden geluid en beeld bij elkaar geplaatst. Met regieaanwijzingen voor de verslaggever gaat het signaal vervolgens retour, via de wagen en de camera naar de reporter. Elk deel van deze draadloze verbindingen heeft frequentieruimte nodig.
Deze brochure is een uitgave van: Agentschap Telecom Postbus 450 | 9700 AL Groningen T (050) 587 74 44 www.agentschaptelecom.nl
[email protected] juni 2013
