Triodosnieuws
w i n t e r 2 0 0 9 • n u m m e r 1 0 9 • t r i o d o s n i e u w s i s e e n u i t g av e va n t r i o d o s b a n k
4
8
16
Windmolens met rente
En de winnaar is...
Fashion en Cakes
Investeren in kunst en cultuur
Tr iodosnie uws info r mee r t o ve r d e a c tiv it e it e n van Tr iodos Bank e n Tr iodos beleg g ingsfon d se n . Het wo rdt g rati s t oege z on d e n a an klant e n e n relaties.
KORT NIEUWS
verantwoorde werkplek inmiddels voorzien van deze ergonomisch verantwoorde bureaustoel.
Het is een uitdaging: een wereld zonder af val. Dat is het principe van het model cradle to cradle. cradle to cradle is een nieuwe kijk op duurzaam ontwerpen en produceren met drie basisregels: • af val is voedsel • zon is de energiebron • respect voor diversiteit Alle gebr uikte materialen zouden na hun leven in het ene product, nuttig kunnen worden ingezet in een ander product. Hierbij moet geen k waliteitsverlies optreden en alle restproducten moeten hergebr uikt kunnen worden of minimaal milieuneutraal zijn. Af val wordt voedsel in een oneindige kringloop. Een van de cradle to cradle-producten die tegenwoordig erg ‘ hot’ is, is de Mirra bureaustoel van Herman Miller. Ook bij Triodos Bank is deze stoel niet onopgemerkt gebleven. Verschillende werkplekken zijn
www.cradletocradle.nl
Idealistisch netwerken
triodosnieuws
2
jaarlijks de net werkbijeenkomst Venture Now. Jonge onder nemers k r ijgen de kans hun star tende business, duurzame project of idee voor te leg gen aan een vak k undige jur y. Tr iodos Bank is blij met dit initiatief. Hann Verheijen, hoofd Zakelijke Relaties Tr iodos Bank, is mede lid van de hoofdjur y.
Sinds 2007 bestaat Venture Now. Geboren uit een samenwerk ing tussen Social Venture Net work (SVN) en Env iu. Een f usie tussen t wee duurzame net werken van ‘oude rotten’ en ‘ dy namisc he jongeren’. Onder nemers van toen in gesprek met de generatie duurzame onder nemers van nu. De jongere generatie communiceer t v ia nieuwe media en heef t een f r isse k ijk op de toekomst. En dat moet gestimuleerd worden. Daarom organiseer t SVN
www.venturenow.nl
Boek Het Nieuwe bankieren lezerSaanbieding
NIEUWE VISIE OP DE MAATSCHAPPELIJKE ROL VAN BANKEN: DE FINANCIERS VAN VERANDERING
Speciaal voor lezers van
Het uitbreken van de financiële crisis in 2007 en 2008 is een grandioos brevet van onvermogen voor veel, heel veel bankiers. Zij hebben zich jarenlang te veel laten leiden door de hoge rendementen die op financiële markten konden worden gehaald, zonder dat ze oog hadden voor de risico’s van die markten. De crisis bracht veel banken in de problemen. Een van de weinige banken die geen directe effecten heeft ondervonden van de financiële storm is Triodos Bank. Integendeel: deze bank groeit jaarlijks met ruim twintig procent.
Triodosnieuws: bij inlevering van deze coupon bij
de boekhandel betaalt u
In Het nieuwe bankieren geeft Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank, zijn visie op de oorzaken van de financiële crisis. Blom kijkt ook vooruit en bespreekt de manier waarop we uit de financiële en economische eurproblemen kunnen raken. Bloms oplossingen zijn ingrijpender dan alleen het verbeteren van toezicht- en regelgeving, zoals dat in de politiek vaak wordt bepleit. Hij pleit voor een omslag naar een economie waarin eur het streven naar maximale duurzaamheid voor iedereen centraal staat en het niet in eerste instantie gaat om het realiseren van maximale financiële winsten. Bloms visie doet een beroep op iedereen, niet alleen op bankiers. Het nieuwe bankieren is geschreven door journalist Tobias Reijngoud. Het boek is gebaseerd op vele interviews met Peter Blom in de zomer en het najaar van 2009.
13,95 in plaats van 16,95.
Het Nieuwe bankieren: ISBN 978 90 215 4680.
Peter Blom (1956) is sinds de oprichting in 1980 verbonden aan Triodos Bank, sinds 1989 als statutair directeur en vanaf 1997 als directievoorzitter. Tobias Reijngoud (1970) is freelance journalist en schrijft onder meer voor NRC Handelsblad en nrc.next. Hij publiceert over economie, ontwikkelingssamenwerking en klimaatvraagstukken. Eerder verscheen van hem het boek Ontwikkelingshulp in 2 uur en 53 minuten.
De actie loopt van 12
december 2009 tot en met
HET NIEUWE BANKIEREN
In Het Nieuwe bankieren geeft Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank, zijn visie op de oorzaken van de financiële crisis. Blom kijkt ook vooruit en bespreekt de manier waarop we uit de financiële en economische problemen kunnen raken. Bloms oplossingen zijn ingrijpender dan alleen het verbeteren van toezicht- en regelgeving, zoals dat in de politiek vaak wordt bepleit. Hij pleit voor een omslag naar een economie waarin het streven naar maximale duurzaamheid voor iedereen centraal staat en het niet in eerste instantie gaat om het realiseren van maximale financiële winsten. Bloms visie doet een beroep op iedereen, niet alleen op bankiers. Het Nieuwe bankieren is geschreven door journalist Tobias Reijngoud. Het boek is gebaseerd op vele inter views met Peter Blom in de zomer en het najaar van 2009.
Triodos Bank is door de Financial Times uitgeroepen tot de meest duurzame bank ter wereld
HET NIEUWE
BANKIEREN De duurzame oplossingen van bankier Peter Blom
2 maart 2010. verkrijgbaar in de boekhandel. nur 793 Kosmos Uitgevers, Utrecht | Antwerpen 901-71178
www.kosmosuitgevers.nl
Bankieren WT.indd 1
27-10-09 9:51
COLUMN
i
n het vor ige nummer van Tr iodosnieuws brac ht ik bij u onder de aandac ht dat Tr iodos Bank dit najaar nieuwe cer tif icaten van aandelen zou gaan uitgeven. We hebben de ze emissie inmiddels afgerond en ik kan u melden dat de belangstelling over weldigend was. Talloze par ticuliere belangstellenden en institutionele beleggers in Nederland, België, het Verenigd Konink r ijk, Spanje en Duitsland hebben
Het is eigenlijk best bijzonder dat de ze emissie zo succesvol is verlopen, in een tijd dat de f inanciële sector wereldwijd ter discussie staat. Voor mijn collega’s en mij is het dan ook har t ver war mend te zien dat de combinatie van duurzaam en t ransparant bankieren zo velen aanspreek t. Dit leg t een stev ig f undament onder de verdere g roei van on ze activ iteiten.
F O T O : A N DR E W K E R R
enorme belangstelling voor duurzaam bankieren zic h ingesc hreven voor één of meerdere cer tif icaten. Tot on ze aangename ver rassing was de toeloop der mate g root, dat wij de uitgif te t wee weken eerder dan gepland hebben moeten sluiten.
De keerzijde van de g rote belangstelling was over igens wel dat de emissie is over tekend. Dit betekent dat we helaas niet alle insc hr ijv ingen hebben k unnen honoreren en op volgorde van binnenkomst moesten toewijzen. Dat v ind ik natuurlijk jammer en het spijt mij als wij u hebben moeten teleurstellen. Tegelijker tijd lijk t het onver wac ht g rote succes van de uitgif te een belang r ijke ont wik keling te markeren: steeds meer mensen k ie zen blijkbaar voor duurzaamheid - ook omdat het loont.
Ik wens u veel leesple zier.
Matthijs Bierman Directeur Triodos Bank Nederland
[email protected]
cOlOFOn Triodosnieuws is een uitgave van Triodos Bank. Druk- en zetfouten voorbehouden. redactie Nienke van der Heijden, Anne Schermer. e-mail
[email protected]. aan dit nummer werkten mee Eric Boekel, Roger Cohen, Noor Driessen, Christa Florschutz, Wilmie Geurtjens, Gerard Keijsers, Mark van Kollenburg, Caroline de Koning, Elly Rijnbeek, Eddy Steenvoorden, Maarten Thijs, Sophie veltkamp, Gera van Wijk, Marion Zanders. basisontwerp Ron van Roon, Amsterdam. lay-out Heldergroen, Haarlem. drukwerk Pascal, Utrecht. iSSn S1384-0355. Triodosnieuws is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. Triodos Bank, Utrechtseweg 60, Postbus 55, 3700 AB Zeist, telefoon 030 693 65 00 (algemeen), 030 693 65 11 (informatie & advies), e-mail
[email protected], www.triodos.nl, KvK Utrecht nr. 30062415. Triodos Bank Nv is geregistreerd bij de Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De in deze uitgave genoemde Triodos beleggingsfondsen zijn geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten. Informatie over de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen op www.triodos.nl.
3 triodosnieuws
Ik wil iedereen die heef t ingesc hreven hier g raag nog eens persoonlijk bedanken voor zijn of haar belangstelling voor een aandeel in Tr iodos Bank, en het ver t rouwen dat daar uit spreek t. Door de emissie is ons eigen ver mogen met eur 102 miljoen toegenomen, ter wijl we hadden gehoopt op eur 90 miljoen . De opbrengst van de emissie stelt ons in staat veel nieuwe duurzame projec ten te gaan f inancieren, wat een prac htig voor uit zic ht is.
In eigen land zullen we de komende periode een keur aan interessante nieuwe projecten gaan financieren, onder andere in de culturele sector. U kunt daar verderop in dit nummer van Triodosnieuws meer over lezen, en over welke andere manieren er zijn om zelf te investeren aan een rijker en breder kunst- en cultuuraanbod in Nederland. Overigens zullen we ook de kredietverstrekking aan duurzame instellingen en ondernemers in Duitsland verder vergroten. Op 2 december hebben we feestelijk een nieuwe vestiging in Frankfurt geopend. Mooie perspectieven dus!
SCS-COC-000652-CI
TRIODOS BANK
Allemaal een stukje windmolen Twintig jaar geleden gingen de bestuursleden van windcoöperatie Kennemerwind bij hun leden langs de deur om geld ‘op te halen’ voor hun windmolens. Dit jaar zijn voor de exploitatie van het gloednieuwe windpark Burgervlotbrug 1600 obligatieleningen uitgegeven. Het liep storm.
O
p zo’n echte her fstdag zou je willen dat je een paar obligaties in handen had. Ter wijl de noordwester wind het riet op de oevers plat slaat, maken de negen windmolens langs het Noordhollands kanaal zelf verzekerd hun slagen. Milieuminister Cramer stelde de negen windturbines in aug ustus in gebr uik. Vijf van de molens zijn in handen van Burger vlotbrug Beheer, waarin de coöperatie en projectontwikkelaar Evelop (Eneco) elk voor vijftig procent deelnemen. Cees Bakker, voorzitter van Kennemer wind: ‘Met deze nieuwe generatie windmolens zijn de kosten vertienvoudigd. Er was een obligatielening van eur 1,6 miljoen nodig, naast de financiering vanuit Triodos Groenfonds. We zijn blij dat een duurzame bank als Triodos Bank achter dit project staat.’ Een obligatie kost eur 1.000 en kent een looptijd van zes jaar tegen een jaarrente van acht procent. Het risico dat een deelnemer loopt, is dat de wind en daarmee de opbrengsten structureel lager blijven dan geraamd. Een deelnemer krijgt dan de inleg en/of rente mogelijk niet (volledig) terug.
triodosnieuws
4
rang. Zo enthousiast als op deelneming in Burger vlotbrug werd gereageerd, zo moeizaam kwam het windpark tot stand. Cees Bakker, die ook een geschiedenis heeft met ambtelijke molens, zucht nog eens diep. ‘Onze plannen dateren van midden jaren negentig. Maar alleen al om aan de grond te komen, hadden we met drie partijen te maken. Het rijk was eigenaar, de provincie beheerder en er waren twee pachters. Daarnaast ging de gemeente over het bestemmingsplan en de bouw vergunning. De gemeente Zijpe stelde het windbeleid vast, maar kon het rijksbeleid en de technologische ontwikkeling amper bijbenen.’ Decentraal
In 2008 was de bouw vergunning definitief. Kennemer wind nam Evelop in de arm om de bouw te organiseren. De negen molens van Burger vlotbrug leveren jaarlijks elektriciteit voor 7.200 huishoudens. Per jaar wordt 14.400 ton minder CO 2 uitgestoten. Voor Bakker is het nieuwe windmolenpark het voorbeeld van decentrale duurzame energievoorziening. ‘Maak bewoners betrokken bij energieproductie en produceer energie uit duurzame bronnen op de plek waar je het nodig hebt. Je belast het elektriciteitsnet minder en hebt weinig energieverlies door transport.’
Overtekend
foto: michiel wijnbergh
In zo’n ‘slecht weer-verhaal’ bleken maar weinig betrokkenen te geloven. Binnen een maand waren de 1.600 obligaties overtekend. Omwonenden en de ongeveer 800 leden van Kennemer wind kregen voor-
www.ecowind.nl www.kennemerwind.nl Mark van Kollenburg
Cees Bakker (l), minister Jacqueline Cramer en Daniël Povel (r) van Triodos Bank
TRIODOS BANK
Elektrisch rijden veelbelovend Stel je voor. Je loopt ’s ochtends naar je auto, haalt de stekker eruit en kijkt of de auto voldoende is opgeladen. Je rijdt weg en als je thuis komt, steek je de stekker weer in de auto. Dit scenario is geen toekomstmuziek. Elektrisch rijden staat nog aan het begin, maar is een veelbelovende ontwikkeling op weg naar duurzame mobiliteit.
Elektrisch rijden heeft onmiskenbare voordelen ten opzichte van het rijden op fossiele brandstoffen als benzine en diesel. Zo verbr uikt een elektrische auto 15 kilowattuur (k wh) aan energie per 100 kilometer tegen een gewone auto 75 k wh. De elektrische motor zet veel meer energie om in beweging dan de fossiele verbrandingsmotor. De eff iciëntie is dan ook 29 procent tegen 17 procent voor de benzineauto. En tenslotte stoot de elektrische auto per kilometer ongeveer 100 gram CO 2 uit, evenveel als de schoonste ‘ fossiele’ auto van dit moment, bijvoorbeeld de Polo Blue Motion. Een gemiddelde middenklasser stoot 50 procent meer CO 2 uit, 150 gram/km. Verder draag t de elektrische auto bij aan een leef bare omgeving in vooral steden, omdat het geen f ijnstof uitstoot en geen lawaai maakt.
Eigen elektriciteitscentrale
Mark van Kollenburg
Daarom 100% elektrisch Elektrisch rijden levert een 100% reductie van CO 2, mits gebruik wordt gemaakt van groen opgewekte energie. Anders dan bij hybride auto's, waar een elektromotor gecombineerd wordt met een conventionele motor, maakt Electric Cars Europe (ece) alleen 100% elektrische auto's. ece is een Nederlandse producent en importeur van technisch hoogwaardige elektrische auto’s. ece wil met haar producten een drastische vermindering van de CO 2 -uitstoot realiseren door het leveren van elektrisch aangedreven voertuigen die volledig inzetbaar zijn in het verkeer. Bij de ontwikkeling wordt gebruik gemaakt van de ervaring met de Nuna Solarcar. Triodos Bank is als financier betrokken bij de bedrijfsactiviteiten van ece. Kijk voor meer informatie op www.ececars.nl. Triodos Bank doet meer. Wat te denken van de bundeling van krachten bij de aanschaf van 3.000 elektrische auto’s. Triodos Bank is partner van dit initiatief van Stichting Urgenda. Kijk op www.urgenda.nl.
In 2010 brengen de grote autoproducenten naar ver wachting de eerste elektrische auto’s op de markt. Op een volle batterij halen die de afstand tussen Den Helder en Maastricht (320 km). Snellaadstati-
foto: ece
Maar er ligt nog een belangrijkere rol voor de elektrische auto in het verschiet. Er is een intelligent netwerk van batterij-oplaadpunten (Mobile Smart Grid) in ontwikkeling dat het mogelijk maakt auto’s op te laden waar, wanneer en hoe snel en veel de bestuurder wenst. Dit netwerk zorgt ervoor dat de belasting van het elektriciteitsnet beter wordt gespreid en benut. Op die manier kunnen energiemaatschappijen efficiënter en goedkoper werken. Met de batterij kan de consument bovendien zelf ook de goedkope ‘oplaadmomenten’ kiezen of kan dit laten doen door een ‘slimme’ meter.
Hjalmar Engel, directeur
ece :
‘Elektrisch rijden is nu al mogelijk,
laten we er nu dan ook mee beginnen.’
5 triodosnieuws
Behalve dat de elek trische auto schoner, eff iciënter en stiller is, biedt deze meer kansen voor duurzaam opgewek te energie, groene stroom. Voor de fossiele verbrandingsmotor reiken de milieuv riendelijke opties vooralsnog niet verder dan biodiesel en groengas. De elek trische auto heef t bovendien met haar batterij een opslagcapaciteit en kan zo windof zonne-energie, waar voor nu geen opslagmogelijk heid is, ma x imaal benutten. ’s Nachts waait het meer, ideaal voor onze elek trische wagen.
ons moeten de oplaadtijd kunnen ter ugbrengen van 6 à 7 uur tot 10 à 15 minuten. Nederland kan als klein land en een goed wijd ver takt elektriciteitsnet een pioniersrol ver v ullen. Met stimulerende maatregelen om een goede infrastr uctuur van laadpunten te bouwen en met f iscale prikkels om consumenten over de streep te trekken.
RESEARCH
de farmaceutische industrie
Een sector vol dilemma's voorkomen is beter dan genezen. daarom belegt triodos Meerwaardefonds graag in bedrijven die een gezonde levensstijl bevorderen. als je toch ziek wordt, is gebruik van medicijnen soms onvermijdelijk. de farmaceutische bedrijven staan dagelijks voor lastige dilemma’s en gaan daar zeer verschillend mee om. in de zomer van 2009 zijn twaalf europese farmaceutische bedrijven onderzocht door triodos Sustainability research. doel van het onderzoek is het selecteren van de verantwoord opererende farmaceutische bedrijven voor belegging door triodos Meerwaardefonds en triodos bank private banking.
triodosnieuws
6
Voordat een medicijn bij de apotheek in het schap ligt, vindt een lange ontwikkelingsfase plaats. Daarin wordt het middel uitvoerig op werkzaamheid en veiligheid getest, maar er kan ook veel misgaan. Een verantwoord opererend farmaceutisch bedrijf zorgt er daarom voor dat dit volgens nauwgezet geformuleerde protocollen verloopt. Met daarin bijvoorbeeld een ambitieus beleid ter vermijding van dierproeven. Met transparante ethische richtlijnen voor klinisch onderzoek. Maar ook maatschappelijk verantwoordelijk gedrag rondom nieuwe technische mogelijkheden op het gebied van menselijke erfelijke eigenschappen, zoals bijvoorbeeld het gebruik van embr yonale stamcellen, vinden we erg belangrijk. Temeer omdat de maatschappelijke discussie over dit onder werp nagenoeg ontbreekt, ter wijl er steeds meer mogelijk is en er vaak grote commerciële belangen mee gemoeid zijn.
sche ziekten, zoals malaria en tbc, waar grote groepen arme mensen in ontwikkelingslanden aan lijden. Deze markt wordt tot op heden systematisch verwaarloosd. De resultaten van de studie laten zien dat het gedrag van de grote Europese farmaceutische bedrijven sterk verschilt. Bedrijven als AstraZeneca, Novo Nordisk en Roche doen het beter dan hun concurrenten. Maar dat verantwoord ondernemen nog beslist geen gemeengoed is in deze industrie, blijkt uit het feit dat alleen Roche voldoet aan onze minimumeisen. cHriSta FlOrScHÜtz en baS rÜter
Ook op mondiale schaal hebben farmaceutische bedrijven een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een verantwoord opererend farmaceutisch bedrijf spant zich in onze ogen in om de beschikbaarheid van medicijnen voor minder bedeelden en inwoners van ontwikkelingslanden te vergroten. Het neemt initiatieven voor de ontwikkeling van medicijnen voor zogenaamde verwaarloosde ziekten. Dit zijn vooral tropi-
Dierproeven Dierproeven voor nieuwe medische producten beschouwt Triodos Bank als een noodzakelijk kwaad. Dat wil zeggen dat er extra eisen aan dierproeven worden gesteld. Bedrijven moeten in elk geval een helder beleid hebben waaruit blijkt dat zij zich actief inspannen om dierproeven te verminderen en te ver vangen door alternatieven. Triodos Sustainability Research heeft recent de minimumeisen ten aanzien van dierproeven verder aangescherpt aan de hand van ‘ best practices’ in de markt. Dit betreft uiteraard
het stimuleren van alternatieven ter ver vanging van dierproeven. Voor de resterende tests onder werpen verantwoord opererende bedrijven alle proeven onder meer aan een ethische toets, rapporteren zij over het aantal dieren dat in experimenten is gebruikt en zien zij er op toe dat leveranciers aan dezelfde (hoge) eisen voldoen. Astra Zeneca, GlaxoSmithKline, Novo Nordisk en Roche voldoen aan deze minimumeisen en geven in dat opzicht het goede voorbeeld in de sector.
foto: walter sietinga
KUNST & CULTUUR
Evelien ter Ellen: ‘Een avond naar het theater is een echte belevenis.’
Odeon De Spiegel: oud en nieuw De aluminium koepel van het nieuwe Zwolse theater De Spiegel staat te stralen in de herfstzon. Frans Bauer heeft net zijn koffers gepakt als de vrachtwagens van Stichting Internationale Opera Producties aankomen voor een uitvoering van Mozart’s Don Giovanni. Voor deze uitvoering gaat het flexibele plafond omhoog, zodat de zaal meer akoestiek heeft. Door dit innovatieve concept is De Spiegel zowel theaterzaal als concertzaal.
S
Breed aanbod
Bij Odeon De Spiegel Theaters komen zodoende traditie en vernieuwing samen, net als histori-
sche kleinschaligheid en moderne grote gebaren. ‘Kort na de Tweede Wereldoorlog werd in Zwolle al gesproken over een groter theater. Toch duurde het tot het jaar 2000 voordat de gemeente besloot een nieuw theater te laten bouwen. Nu beschikken we over één theaterorganisatie met twee locaties en vijf zalen, waarmee we een zeer breed aanbod neerzetten voor alle mensen uit Zwolle en de regio,’ vertelt Evelien ter Ellen, manager marketing en communicatie, enthousiast. rodeloper
Welk gezelschap ook in De Spiegel optreedt, voor al het publiek gaat letterlijk de rode loper uit. ‘Dat doen we bewust, want een avond naar het theater is een avond echt uit. Een theaterbezoek tilt je even boven het alledaagse uit. De beleving rond de voorstelling vinden we daarbij minstens zo belangrijk als de voorstelling zelf. Iedereen moet zich bij ons welkom en thuis voelen, zowel in De Spiegel als in Odeon.’ De gemeente Zwolle zorgde voor de financiering van
De Spiegel. Met een financiering van Triodos Cultuurfonds van ongeveer eur 30 miljoen. Ter Ellen: ‘Voor deze cultuurinvestering kon de gemeente terecht bij Triodos Bank. Bij het ontwerp en de bouw van De Spiegel is bovendien op duurzame aspecten gelet. Het gebouw heeft veel glas. Dat geeft een open uitstraling en het gebouw vangt daardoor veel licht en warmte. En er is overal duurzaam hardhout gebruikt. De vloer is van natuursteen, wat zeer slijtvast is. Daar kunnen nog een eeuw lang onze bezoekers overheen lopen.’ www.odeondespiegel.nl Eric Boekel
Lezersaanbieding: Speciaal voor u als lezer van Triodosnieuws kunt u gebruik maken van een aantrekkelijke aanbieding. Meer informatie vindt u op de ant woordkaar t in het har t van dit magazine.
7 triodosnieuws
inds 2006 staat De Spiegel pontif icaal op het Noordereiland, vlakbij het historische centr um van Zwolle. Tot dat jaar moest Zwolle, goed voor bijna 120.000 inwoners, zich behelpen met het charmante maar krappe Odeon aan de andere kant van het centr um. Wat heet behelpen. Odeon, de schouwburg uit 1839, heeft een van de laatste nog in gebr uik zijnde ‘ bonbonnières’ van Nederland: een schouwburgzaal met sierlijke rondlopende balkons en een imposante kroonluchter. Bij de recente verbouwing en renovatie van Odeon kreeg deze zaal haar originele suikerzoete roze en groene kleuren ter ug. En via de foyer en een kr uipdoor-sluipdoorroute langs de twee zalen van het bij Odeon inwonende f ilmtheater, komt de argeloze bezoeker bij het oude vest zaktheater. Ook al een zeldzaamheid in theaterland.
FOTOWEDSTRIJD
Het visje uit Barcelona wint Meer dan 2.700 foto’s dongen mee naar een prijs in de
Compositie
wedstrijd die Triodos Bank afgelopen zomer organi-
Anja aarzelde nog of ze een overzichtsfoto van een versierde straat zou insturen of juist een detail. Het werd dat laatste, van het kleurige visje. Op de allerlaatste inzenddag, 30 augustus, stuurde ze de foto vanuit Spanje nog in. De jur y, bestaande uit beroepsfotografen Hans Aarsman en Rineke Dijkstra, beeldredacteur Theo Oudenaerd van de Volkskrant en Matthijs Bierman, directeur Triodos Bank Nederland, kon zich vinden in haar keuze voor een detail. Als uit één mond prees ze de compositie van Anja’s foto, de scherptediepte en de uitsnede. Binnenkort kan Anja daarom naar keuze een luxe weekeinde in een elektrische Lotus rondtoeren of een geldbedrag van eur 2.000 in ontvangst nemen.
Tuinzaal van het Amsterdamse restaurant De Kas, het snel eens welke de winnende was. Anja Langeslag, die in Barcelona vrolijke straatversiering fotografeerde, gemaakt van een plastic bronwaterfles, werd nummer een.
triodosnieuws
8
‘Mijn zoon Job Jansweyer en ik zijn allebei enthousiaste hobbyfotografen’, vertelt Anja. ‘Ik kwam de informatie over de fotowedstrijd van Triodos Bank tegen bij het internetbankieren, vlak voor we in augustus afreisden naar Barcelona. Job ging daar een half jaar studeren, en voor de colleges zouden beginnen wilden we een kamer voor hem vinden. We besloten daar ook naar een passend beeld te gaan zoeken. Ter plekke dachten we veel na over wat we nu duurzaam vonden en hoe je dat vertaalt naar een mooi beeld, maar we kwamen er niet uit. Tot we bij onze tochten door de stad op een wijkfeest in de buurt Gracia kwamen. Overal in de straten hingen prachtige versieringen, gemaakt van gerecycled materiaal: cd’s, lampjes, oud papier, waterf lessen. Meteen zeiden we: ‘Ja, dit is duurzaam’. In Spanje moet je vanwege de hitte veel drinken, maar het kraanwater is niet zo lekker. Je bent dus aangewezen op water uit f lessen. En die werden hier heel mooi hergebruikt.
137 winnaars
Oorspronkelijk zouden onder de overige winnaars 99 prijzen verdeeld worden, maar de jury vond dat de talenten die veel publieksstemmen hadden gekregen ook een beloning verdienden. Uiteindelijk zijn er 137 winnaars geselecteerd. De meeste prijzen, van designervaas tot Nukuhiva-jeans, zijn stuk voor stuk producten van zakelijke klanten van de bank. En daarmee onderstrepen ze wat de bank met deze wedstrijd wilde uitdragen: ‘Een betere wereld begint heel dichtbij.’ wilmie geurtjens
foto: anja langeslag
seerde. Toch was de jury, op 29 september bijeen in de
Het duurzame visje uit Barcelona.
NATUUR & MILEU
De Groene Passage klopt Sommige winkelcentra zijn anders dan andere. Vanwege de sfeer of het bijzondere aanbod. De Groene Passage in hartje Rotterdam valt op vanwege de aanpak. De ondernemers kijken verder dan hun winkelkassa. Duurzaamheid wordt er in hoofdletters geschreven.
V
oor loze praatjes ben je aan het verkeerde adres bij De Groene Passage, een verzameling van acht gevarieerde bedrijven. Je kan er ‘vergeten’ groenten kopen, maar ook een yogacursus volgen of genieten van een vegetarisch buffet. Duurzaam, eerlijk en biologisch zijn hier geen modewoorden, maar ankers in een ‘mens- en milieuvriendelijke’ filosofie. ‘ We willen niet alleen goede producten verkopen, maar ook nog een opvoedende rol ver vullen,’ zegt Roosmarijn Saat van natuur voedingssupermarkt Gimsel en bestuurslid van de vereniging De Groene Passage. ‘En onze kracht is dat we elkaar allemaal aanv ullen.’
wisten de k lanten dus : in De Groene Passage k lopt het allemaal wel.’ Dat zelfde geldt voor de k waliteit van de producten. Gimsel was al t wee keer de beste natuur voedingswinkel van het land, het f iliaal van De Groene Weg werd in 2007 en 2008 uitgeroepen tot beste biologisc he slager ij, Vanbinnen k reeg in 2007 het predikaat ‘ beste woonwinkel ’. De bekendheid neemt alsmaar toe. De Groene Passage stond al in Par is Matc h Maga zine en onlangs r ic htte een Italiaans woontijdsc hr if t de sc hijnwer per op het winkelcent r um. Roosmar ijn: ‘In de zomer komen toer isten zelfs een kijkje nemen‘. Belevingsdag
Altijd heldere boodschap
foto: eddy steenvoorden
www.degroenepassage.nl Eddy Steenvoorden
Lezersaanbieding Als lezer van Triodosnieuws ontvangt u een korting van 10% op het aankoopbedrag bij een van de winkels in De Groene Passage. Meer informatie vindt u op de antwoordkaart in het hart van dit magazine.
Roosmarijn Saat en Marc van Remundt
9 triodosnieuws
Kor t na de opr ic hting van het winkelcent r um in 1997, k rabden k lanten zic h soms nog ac hter het oor, want was biologisc he voeding bijvoorbeeld wel éc ht biologisc h? En hoe zat het precies met die ecologisc he isolatiemater ialen? Het duurzame vocabulaire is in de loop der jaren ver t roebeld. ‘Maar we zijn altijd helder geweest,’ zeg t Marc van Remundt, verenigingsvoorzitter en eigenaar van Woonwinkel Vanbinnen. ‘Na die beginper iode
A l direc t bij de star t, toen het huidige pand v r ijk wam en gelijkgestemde onder nemers kozen voor samenwerk ing , besloot De Groene Passage de f inanc ier ing van het w inkelcent r um onder te brengen bij Tr iodos Bank. ‘Je merk t goed dat de interesse verder gaat dan die van andere banken. Onlangs nog k wamen hier der t ig medewerkers van de bank op be zoek die een belev ingsdag hadden. Daar uit alleen al blijk t dat ze ons bijzonder v inden.’ Uitbreiding lig t, ge zien het succes, voor de hand. A lleen al de Groene Passage Galer ie, een enor me etalage bij de hoofdingang , is in 2010 volledig volgeboek t door k unstenaars die er w illen e x poseren. En de Wereldw inkel zou best wel w illen verhui zen naar de begane g rond, maar daar is geen plek. Marc van Remundt: ‘De uitbreidingsmogelijk heden zijn beperk t, maar we blijven aler t op gelegenheden die voorbijkomen.’ Voorlopig gaan ze op de zelfde voet door.
BETER BELEGD
3 jaar Triodos Cultuurfonds
Sectorverdeling ultimo oktober 2009
Podiumkunsten 73,4 % Musea 19,1 % Overig 7,5%
triOdOS bank en cultuur
Triodos Bank financiert al sinds de oprichting cultuurprojecten. Kunst en cultuur vervullen een belangrijke maatschappelijke functie en zijn bronnen voor maatschappelijke vernieuwing. Een stad met een bloeiend theater of schouwburg is aantrekkelijk om in te wonen en een leegstaande fabriek die omgetoverd wordt tot een culturele instelling, trekt nieuw publiek en krijgt een nieuwe, zinvolle bestemming. Triodos Cultuurfonds is in 2006 opgericht om hier concreet invulling aan te geven. Het stelt beleggers in het fonds in staat om hun geld actief te laten werken aan een bloeiend cultureel leven, tegen een aanvaardbaar risico met een acceptabel rendement.
Waardeontwikkeling ultimo oktober 2009 120 115 110 105 100 95 okt-0 6
apr-07
okt-0 7
apr-08
okt-0 8
apr-09
okt-0 9
Triodos Cultuurfonds op basis van intrinsieke waarde incl. 1,3% heffingskorting
culturele initiatieven, grOOt en klein
triodosnieuws
10
De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt zijn musea en theaters, maar ook kleine culturele initiatieven passen in het beleggingsbeleid. Het Nationaal Muziekkwartier in Enschede, Stichting Wim Izaks in Winterswijk en het Museum van het Nederlandse Uurwerk op de Zaanse Schans zijn enkele voorbeelden. Op www.mijngeldgaatgoed.nl kunt u zien welke initiatieven bij u in de buurt gefinancierd worden.
3 R E D E N E N O M I N T R I O D O S C U LT U U RFONDS TE BELEGGEN • Het enige beursgenoteerde culturele beleggingsfonds van Nederland bestaat drie jaar. Inmiddels worden 17 culturele initiatieven gefi nancierd; • Het fonds belegt in door de overheid erkende culturele projecten waarvoor een belastingvoordeel geldt tot 2,5%; • Tot 21 december 2009 kunt u Triodos Cultuurfonds aankopen zonder transactiekosten te betalen en bespaart u 0,5%.
FiScaal vOOrdeel
Triodos Cultuurfonds heeft de officiële status van culturele beleggingsinstelling. Particuliere beleggers komen daarom in aanmerking voor een vrijstelling van de vermogensrendementsheffing van 1,2% in box 3 over maximaal eur 55.145 (bedrag voor 2009 per belastingplichtige, voor partners geldt een dubbele vrijstelling). Bovendien ontvangen zij een heffingskorting van 1,3% over de gemiddelde waarde van deze beleggingen die in box 3 is vrijgesteld. Hierdoor ontstaat een netto fiscaal voordeel tot 2,5%. De fiscale vrijstelling van eur 55.145 voor cultureel beleggen geldt naast de vrijstelling voor maatschappelijke beleggingen (groen en sociaal-ethisch beleggen) van eveneens eur 55.145. De belastingvrijstelling hangt af van uw individuele omstandigheden en kan in de toekomst aan wijzigingen onderhevig zijn.
Rendement berekend door vwd group ultimo oktober 2009 op
Rendement
Triodos CultuurFonds
3 maanden
1,1%
1 jaar
6,7%
actuele rendementen. Resul-
3 jaar gemiddeld
3,4%
geen betrouwbare indicator
basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel. Zie www.triodos.nl voor
taten uit het verleden vormen
voor de toekomst. Triodos Cultuurfonds NV is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten.
BETER BELEGD
Stichting Wim Izaks beheert de nalatenschap van kunstenaar Wim Izaks (19501989). De stichting beheert een groot deel van zijn collectie en zet zich in om zijn werk door verkoop, tentoonstellingen en publicaties onder de aandacht te brengen van het grote publiek. Daarnaast reikt de stichting elke twee jaar het Wim Izaks Stipendium ter waarde van eur 10.000 uit aan een in Nederland wonende en werkende schilder.
Het Nationaal Muziekkwartier is het muzikale hart van de bruisende binnenstad van Enschede. Een combinatie van twee culturen: het Nationale Muziekkwartier, waar muziek de boventoon voert en de wijk Roombeek, voorzien van drie musea en diverse ateliers. Het Nationaal Muziekkwartier is het prachtige onderkomen voor de Twentse muziekcultuur: Podium Twente, het Orkest van het Oosten, de Nationale Reisopera, De Muziekschool Twente, het ArtEZ Conser vatorium en Poppodium Atak.
11 triodosnieuws
In een 17e-eeuws wevershuis op de Zaanse Schans zit het Museum van het Nederlandse Uurwerk. Het museum beschikt over een uitgebreide en unieke collectie van historische Nederlandse uurwerken uit de 15e tot de 19e eeuw. Speciale aandacht gaat uit naar het Zaanse Uurwerk. De Hollandse uurmakerij was namelijk in het begin van de 18e eeuw voor een groot deel in de Zaanstreek geconcentreerd en vervaardigde prachtige klokken.
SOCIALE ECONOMIE
Persoonlijke zorg in een vertrouwde omgeving Nog maar drie jaar terug startten Ronald en Marieke Oostlander een particuliere woonzorgvoorziening in Vlaardingen. De Oude Haven raakte zó bekend, dat de maatschappelijk betrokken ondernemers regelmatig ‘nee’ moesten verkopen aan belangstellenden. Dus begonnen ze onlangs in Schiedam een tweede vestiging, de Nieuwe Haven.
I
n een haven ar r iveren voelt een beetje als t huiskomen, en dat was ook precies de opzet ac hter de Oude Haven. Ronald en Mar ieke Oost lander willen de bewoners van het voor malige rederspand in een ver t rouwde omgev ing de zorg sc henken waar ze pr ijs op stellen, met het wooncomfor t zoals ze dat t huis altijd gewend waren. Die aanpak is mogelijk doordat de Oude Haven een k leine voorziening is, met slec hts t waalf r uime appar tementen en een sfeer volle huiskamer, een eet kamer en een logeerr uimte voor gasten. ‘ We hebben bew ust gekozen voor die k leinsc haligheid,’ zeg t Ronald. ‘A lleen zo k un je iedereen voldoende persoonlijke aandac ht geven.’
Kennis van z aken
Het gesprek v indt een paar dagen vóór de opening van de Nieuwe Haven plaats. Dat betekent topdr ukte. Ronalds telefoon staat nauwelijks stil en intussen regelt Mar ieke de zaken om tijdig de verbouwing van het monumentale pand rond te k r ijgen. De Nieuwe Haven biedt eveneens plaats aan t waalf bewoners. Tr iodos Bank f inancierde de aankoop en de verbouwing. ‘En dat getuig t van veel ver t rouwen, te midden van de k redietcr isis. De bank is ook par tner van de Nevep, de branc heorganisatie voor par ticuliere woon zorg voorzieningen. Er is dus veel kennis van zaken in huis. On ze accountmanager kan goede adv ie zen geven, zonder zic h met de bedr ijfsvoer ing te bemoeien.’ En in die bedr ijfsvoer ing willen ze zic h blijven ondersc heiden. Vandaar dat Ronald niet nóg verder wil uitbreiden. Hij voelt er weinig voor manager-op-afstand te worden. K lein en persoonlijk, dat blijf t het dev ies. ‘ Wanneer iemand overlijdt, biedt Mar ieke de familie altijd aan iets te ver tellen tijdens de crematie of beg rafenis. Dat wordt steevast enor m gewaardeerd.’
Flink wat personeel nodig
Natuurlijk heb je daar f link wat personeel voor nodig , 22 medewerkers om precies te zijn. ‘Omgerekend t waalf volledige arbeidsplaatsen, evenveel als het aantal bewoners. Die één-op-één-verhouding kennen t raditionele ver pleeghuizen ook, maar daar moet een g root deel werk zaamheden doen die niet met de direc te zorg te maken hebben.’ Ronald heef t jarenlange er var ing als leiding gevende in ver pleeg- en ziekenhuizen, Mar ieke is gediplomeerd verzorgende. Toen een oud-collega van Ronald een par tic uliere woon zorg voorziening in Oegstgeest over nam, wist hij snel wat hem te doen stond. ‘De g rootste voldoening haal je uit het verlenen van goede zorg , maar de onder nemerskant t rok me ook heel erg.’ Bekendheid
Zorg-op-maat is een succes, maar in de beginper iode was het nood zakelijk aandac ht te geven aan de naamsbekendheid van de Oude Haven. Niet veel mensen zijn immers op de hoog te van het bestaan van par tic uliere voorzieningen. En daarbij: niet iedereen heef t er voldoende middelen voor. Bewoners betalen een forse bijdrage, ook in de Oude Haven. ‘Maar er is een g roep die dat kan en wil betalen. En vergis je niet: alle kosten zijn inbeg repen, tot aan de telefoonkosten toe. Het versc hil met niet-par ticuliere voorzieningen is minder g root dan menigeen denk t.’
www.oudehaven.org Eddy Steenvoorden foto: eddy steenvoorden
triodosnieuws
12
Ronald Oostlander bij de entree van de Oude Haven.
foto: k alliste
v astgoed
Artist impression project Dansende Daken
Het gaat om duurzaam leven Duurzaam bouwen? Welnee. Duurzaam ontwikkelen dan? Ook niet. Duurzaam leven, daar draait het om. Dat zet zoden aan de dijk. Dat is de filosofie van Woningbouwontwikkelaar Kalliste. ‘We geven kopers de mogelijkheid keuzes te maken die automatisch duurzaam handelen tot gevolg hebben.’
Dansende daken
Kalliste geeft kopers van een woning al in een vroeg stadium van de ontwikkeling de mogelijkheid te kiezen. Zo bepalen ze mede de vorm en indeling van hun huis. Neem Dansende Daken in de wijk Kerk en Zanen in Alphen aan den Rijn, een project waarbij Triodos Bank als financier optreedt. Bijzonder aan Dansende Daken is dat het merendeel van de kopers zelf de hoogte en het volume van de opbouw bepaalt. Zo ontstaat een gevarieerd straatbeeld. Harmsen: ‘Je woonomgeving is belangrijk. Wonen doe je niet alleen in je eigen huis. Je kunt zelf een prachtig huis hebben, maar je kijkt uit op de woning van je buren, op de straat, de wijk.’ De inrichting van de omgeving wordt vastgelegd in een stedenbouwkundig plan dat veelal onder regie van de gemeenten gemaakt wordt. Dat zou anders moeten, vindt Harmsen. ‘In de keten van planvorming zouden we én de uiteindelijke bewoners meer invloed, én inspraak moeten hebben. Want de omgeving bepaalt voor een groot deel je geluksgevoel. Dat gevoel is belangrijk. Hoe tevredener iemand is in zijn woning en in zijn woonomgeving, des te eerder zal hij geneigd zijn duurzame keuzes te maken.’
Bewuste keuzes maken
Dat betekent niet dat duurzaam leven synoniem staat voor sober of saai. Harmsen: ‘Het heeft te maken met bewuste keuzes maken’, zegt hij. ‘Bij een gebouwont-
www.kalliste.nl Gerard Keijsers
13 triodosnieuws
Kalliste is een beetje een atypische woningbouwontwikkelaar. Waar de meeste ontwikkelaars grond in bezit hebben die ze bebouwen en doorverkopen, kiest Kalliste een andere weg. De ontwikkelaar denkt niet vanuit grondposities, maar kijkt rond, ziet een plek waar hij meerwaarde kan leveren en stapt op de eigenaar van de grond af. In de meeste gevallen een gemeente of woningbouwcorporatie. Regiodirecteur Rik Harmsen: ‘Het is bij ons geen hit and run. We proberen niet snel geld te verdienen. We willen toegevoegde waarde leveren. In toenemende mate vanuit vier peilers: CO 2 - en energieneutraliteit, medeopdrachtgeverschap en cradle to cradle.’ De ontwikkelaar is ook uniek omdat de term duurzaam bouwen zoveel mogelijk wordt vermeden. Harmsen. ‘Ik verafschuw die kreet. Bij duurzaamheid gaat het namelijk niet alleen om technische ingrepen om de energieprestatie van de woning te pimpen.’ Kalliste heeft het daarom over duurzaam leven. ‘We geven potentiële bewoners de mogelijkheid keuzes te maken die duurzaam handelen tot gevolg hebben.’ De bewoner moet daar wel bewust mee omgaan. Harmsen: ‘Duurzaam leven gaat ook uit van het idee dat genoeg genoeg is.’
wikkeling in Almere creëren we ruimtes voor werk, muziek of spel. Die ruimtes kunnen bewoners gezamenlijk gebruiken. Je kunt ook denken aan een ‘slim dak’ dat regenwater opvangt voor gebruik in bijvoorbeeld een zwembad, of waarmee energie wordt opgewekt dat gebruik kan worden voor het opladen van een electrocar. Dat bevordert de keuze voor een elektrische auto.’
internationaal
Katoen uit de Ferghanavallei
D
triodosnieuws
14
e Ferghanavallei in het zuidoosten van Kirgizië is van oudsher gericht op landbouw. In de tijd dat het land nog onderdeel uitmaakte van het Sovjetregime was dit gebied de bakermat van katoenteelt. Toen werd er rijkelijk gebr uik gemaakt van kunstmest en bestrijdingsmiddelen, met alle schadelijke gevolgen voor milieu en gezondheid van dien.
In 2007 volgde de oprichting van Bio Farmers Public Union, een exportorganisatie die de aangesloten katoenboeren toegang biedt tot de internationale markt. Deze organisatie sluit onder andere contracten met de kopers en zorgt voor de verzameling van de katoen. Als enige producentenorganisatie in Centraal-A zië beschikt Bio Farmers over biologische en Fair Trade certificering.
Het uiteenvallen van de Sovjet Unie in 1995 bracht verandering. De boeren die tot de grote kolchozen behoorden kregen ieder een stuk grond van ongeveer 1,5 hectare toegewezen. Met de vrijheid om zelf te bepalen wat ze wilden verbouwen. Door de kleinschalige opzet konden velen van hen niet langer de intensieve katoenteelt instandhouden en schakelden over op andere gewassen.
Inmiddels leveren ruim 800 kleinschalige boeren hun biologische katoen aan Bio Farmers. Om er voor te zorgen dat de boeren hun biokatoen tijdig aan Bio Farmers leveren, is het belangrijk dat Bio Farmers de boeren een goede prijs biedt en betaalt op het moment van levering. Dit laatste is gerealiseerd dank zij de handelsfinanciering verstrekt door Triodos Sustainable Trade Fund. De financiering is uitgekeerd aan het begin van de oogst en overbrugt daarmee de lange periode naar de koper in Europa.
In 2003 star tte de Zwitserse ontwikkelingsorganisatie Helvetas een project om de teelt van biologische katoen in het gebied te stimuleren. Dit biedt boeren de mogelijkheid katoen te verbouwen die ze ook buiten de voormalige Sovjet Unie kunnen verkopen. Door de biologische en Fair Trade cer tificering ontvangen ze ook nog eens een hogere prijs. Mede dank zij de steun van de Nederlandse ontwikkelingsorganisaties Hivos en ICCO worden de boeren ook begeleid bij de omschakeling naar biologische teelt.
In enkele jaren tijd is een solide basis aangebracht. De boeren zijn goed georganiseerd, lokaal management en trainers zijn opgeleid en er is toegang tot de internationale markt. De ambitie van Bio Farmers is nu om zowel het aantal boeren als het totale volume aan biologische katoen te verdubbelen. Een doelstelling die Bio Farmers in 2012 wil bereiken. Gera van Wijk
Deze boerin heeft haar biokatoen afgeleverd bij Bio Farmers
internationaal
Nieuw in de microfinancieringsportefeuille:
Kenya Woman Finance Trust In 1981 kwam een groep gedreven Keniaanse vrouwen bij elkaar. Onder hen waren advocaten, bankiers, financiële experts, ondernemers, managers en trainers. Hun visie en ambitie: de oprichting van een financiële instelling voor uitsluitend vrouwen uit lage inkomensgroepen. Kenya Women Finance Trust (kwft) ging in 1982 van start en maakte meteen ook deel uit van het internationale netwerk van Women’s World Banking. Bijna dertig jaar later is kwft uitgegroeid tot een van de grootste microfinancieringsinstellingen in het land. Ruim 300.000 ondernemende vrouwen maken gebruik van de financiële diensten van kwft. Een van de klanten van kwft is Susan Maina, die de dagelijkse verantwoordelijkheid heeft voor een huishouden van 12 mensen. Haar hele leven was ze gewend om op twee kilometer afstand van haar huis water te halen. Met de eerste lening van kwft - in 2007 - heeft zij de aanleg van een waterleiding naar haar huis bekostigd. Ook kocht ze zaden om tomaten, wortels en uien te verbouwen. Dankzij kwft heeft ze haar bedrijfje verder kunnen uitbreiden en is ze trots op de waterput die ze bij haar huis heeft laten slaan.
15
Susan Maina bij haar waterput.
Inspirerende internationale workshop Voor het zesde ac htereenvolgende jaar organiseerde Tr iodos Investment Management een t weedaagse inter nationale workshop voor direc tieleden van mic rof inancier ingsinstellingen uit L atijns-A mer ika, A zië en A f r ika. De mic rof inancier ingsfondsen onder management van Tr iodos Investment Management zijn aandeelhouder in de ze instellingen. De deelnemers waarderen de open sfeer waar in zij k unnen disc ussiëren over de ont wik kelingen en uitdagingen binnen de mic rof inancier ingssector. Op de eerste dag spraken ze over de rol die microf inancier ingsinstellingen k unnen spelen om meer mensen toegang te bieden tot sc hone energie, bijvoorbeeld v ia een k rediet voor de aansc haf van zonnepanelen. Ook de rol die zij in andere sectoren k unnen spelen, zoals onder wijs, huisvesting , water
en sanitatie, werd besproken. De t weede dag stond in het teken van de belangen van de microf inancier ingsk lanten. Een brede, wereldwijde coalitie binnen de microf inancier ingssector heef t het initiatief genomen om een gedragscode voor de besc her ming van de ze k lanten op te stellen. Veel instellingen en kapitaalverst rek kers in de sector, waaronder Tr iodos Investment Management, hebben de ze code al onder tekend. De code geef t aan wat mensen k unnen ver wac hten van de microf inancier ingsinstellingen waar zij k lant zijn. Denk hierbij aan t ransparante pr ijzen, het voorkomen van een (te) g rote sc huldenlast en een duidelijke k lac htenprocedure. Hoe instellingen de ze pr incipes k unnen uitdragen en verankeren in hun bedr ijfsvoer ing k wam uitgebreid aan bod.
triodosnieuws
De microf inancieringsfondsen Triodos-Doen en Hivos-Triodos Fonds hebben kwft een lening in lokale valuta verstrekt zodat de instelling verder kan groeien.
Marieke en Charlotte, van hartsvriendinnen tot ondernemers.
foto: michiel wijnbergh
NATUUR & MILIEU
Fashion & cakes in de Pijp De gloednieuwe kledingzaak Charlie + Mary zit in de Amsterdamse Pijp, vlakbij de Albert Cuyp. ‘Fashion & Cakes’ prijkt er op de etalageruit. Want je kunt er niet alleen eerlijke en duurzame kleding kopen, maar ook koffie met overheerlijke appeltaart.
D triodosnieuws
16
e creatieve breinen achter de onderneming zijn Marieke Vinck en Charlotte van Waes. Deze hartsvriendinnen leerden elkaar kennen op het Amsterdam Fashion Institute. Ze kozen de richting ‘management in mode’ en liepen samen stage in Sydney. Charlotte: ‘Tijdens onze rondreis door Australië begonnen we te fantaseren over een eigen winkel, die duurzaam en hip moest zijn. En waar alle kleding, make-up, cadeautjes en versnaperingen ecologisch en op basis van eerlijke handel zijn gemaakt.’
Nepalese wol
Het idee rijpte in de beroepspraktijk. Ze knapten behoorlijk af op de reguliere kledingindustrie. Charlotte: ‘In de mode gaat het vooral om snelheid en geld verdienen en dat is niet altijd goed voor mens en milieu. We dachten: dat kan ook anders. Kleding die eerlijk gemaakt is, lekker zit en die je langer kunt dragen. Een leuke twist
Het kostte hen nog moeite om goede, duurzame kledingmerken te vinden. ‘Er was maar weinig keuze, ’volgens Charlotte. Ze verkopen nu als eerste in Nederland de uniseks spijkerbroeken van Monkee Genes. Hun collectie is zowel voor mannen als vrouwen en ziet er stijlvol uit. Soms zit er net een leuke ‘twist’ aan een shirt of broek. Veel natuurlijke tinten, met zwart en zalmroze. De stoffen zijn van wol, zijde of biologische katoen. Marieke en Charlotte ontwerpen ook zelf kleding, zoals hemdjes en leggings. Charlotte: ‘We hebben met een kleine fabrikant in India een goede band opgebouwd. Zijn kleermakers voeren onze ontwerpen uit.’
De hele winkel is gemaakt van hergebr uikte materialen. De robuuste eettafel was vroeger een oude treinwagon. De vloerdelen komen van een voormalig dak en de toonbank had een vorig leven als deur. Zelfs hun visitekaar tje is opnieuw te gebr uiken. In het papier zitten zaadjes verstopt. Marieke: ‘A ls je ons zat bent, stop je het kaar tje in de grond en dan bloeit er van alles op’. Steun en vertrouwen
Ze stralen ver trouwen uit in de toekomst. Kredietcrisis of niet. Ze worden gesteund door een grote schare vrienden, vriendinnen en familie. Iedereen hielp mee met de verbouwing. Een vriendin bakte Tshir t-koekjes voor de opening op 12 september. Een andere vriend bouwde de website. De gebreide babysokjes en mobielhoesjes zijn ‘Handmade by oma’. En Triodos Bank leverde de lening voor de verbouwing en de inkoop van de kleding. Ze zijn te spreken over de samenwerking met de bank. Marieke: ‘A ls je belt, weten ze meteen wie je bent.’ www.charliemary.com Elly Rijnbeek
Lezersaanbieding Als lezer van Triodosnieuws ontvangt u 10% korting bij aankoop van een eerste artikel naar keuze. Meer informatie vindt u op de antwoordkaart in het hart van dit magazine.
triodos bank
Triodos stimuleert duurzaamheid bij institutionele beleggers Als overlegorgaan van grote institutionele beleggers vertegenwoordigt Eumedion meer dan
eur
1.000 miljard aan
belegd vermogen. Ook Triodos Bank praat sinds kort actief mee. ‘Grote institutionele beleggers beseffen steeds meer dat een onderneming zich duurzaam moet opstellen.’ Een tweegesprek met Rients Abma, directeur Eumedion en Bas Rüter, directeur Triodos Investment Management.
Eumedion is Grieks voor ‘goede bewaker’. Wat bewaken jullie? Rients Abma: ‘We komen op voor de positie van de institutionele belegger: pensioenfondsen, verzekeraars, beleggingsinstellingen en andere vermogensbeheerders. Dat doen we door te lobbyen voor betere wet- en regelgeving ten aanzien van de institutionele belegger. Daarnaast hebben we een coördinerende rol bij het innemen van standpunten op aandeelhoudersvergaderingen van bedrijven waar onze deelnemers in beleggen. Bovendien zijn we een bron van informatie op het terrein van corporate governance, beloningsbeleid, risicomanagement en transparantie. Sinds juni 2009 letten we ook op duurzaamheid.’
In hoeverre is de koers van Eumedion veranderd door de financiële crisis? Rients Abma: ‘In 2006 spraken institutionele beleggers nog heel sterk een voorkeur uit voor een variabel beloningssysteem, gericht op het creëren van aandeelhouderswaarde door beurskoersstijging. Dat concept leek goed, maar de meeste beleggers hebben onderschat tot welk gedrag dat bij bestuurders feitelijk leidt. Te grote nadruk op bonussen leidt tot een korte termijn focus. Inmiddels kijken we niet meer alleen naar het scheppen van aandeelhouderswaarde. Ook een lange termijn focus, de tevredenheid onder klanten en werknemers en de naleving van de interne normen en waarden binnen de onderneming zijn belangrijk.’ Een lichtpuntje in de crisis? Rients Abma: ‘Ja. Als je toch iets positiefs moet noemen aan deze financiële crisis, dan is het dat een onderneming, zeker een financiële, zich duurzaam moet opstellen. Doet ze dat niet dan kan dat het einde van de onderneming betekenen. Het ontbreken van duurzaamheid is daarmee een risicofactor voor beleggers geworden. Institutionele beleggers worden zo een stuwende kracht richting duurzaamheid, vanuit verlicht eigenbelang. Dat zou wel eens het belangrijkste winstpunt kunnen zijn van de crisis.’ Roger Cohen
Bas Rüter (l) en Rients Abma
17 triodosnieuws
Waarom is het voor Triodos Bank belangrijk om bij Eumedion betrokken te zijn? Bas Rüter: ‘Risicomanagement, transparantie en de lange termijn bedrijfsstrategie zijn thema’s die voor Triodos Bank recht uit het hart komen. We hebben daarin een logische band met de pensioenfondsen. Bovendien is Triodos Bank recent lid geworden van Eumedion om een katalyserende rol in de verbreding naar duurzaamheid te kunnen spelen. Door de grote aandelenbelangen van pensioenfondsen te combineren met de inhoudelijke kennis van ons researchteam ontstaat een krachtige alliantie bij het bevorderen van duurzaamheid bij multinationals.’
Institutionele beleggers letten toch vooral op rendement, vanwaar die belangstelling voor duurzaamheid? Rients Abma: ‘Bij multinationals is de afgelopen vijftien jaar het besef al gegroeid dat ze een belangrijke maatschappelijke rol spelen. Nu ontstaat dat ook bij vermogensbeheerders. Als je zoveel geld beheert heb je ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid over wat er met die pot geld gebeurt.’ Bas Rüter: ‘Beleggers realiseren zich in toenemende mate dat duurzaamheid in het belang is van de belegger zelf. Want een duurzaam beleid leidt tot een hoger bedrijfsrendement op de lange termijn. Als een bedrijf zijn strategie op basis van duurzaamheid bepaalt, is dat ook gezond voor de onderneming zelf.’
BETER BELEGD
Rendementen ultimo oktober 2009 Rendementen (in %) zijn
1 jaar
3 jaar
inclusief herbelegging dividend
3 maanden
gemiddeld
5 jaar
10 jaar
gemiddeld gemiddeld
Informatie over de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen
Triodos Bank1
0,0
2,8
4,2
3,8
3,7
op www.triodos.nl. Hier
Triodos Cultuurfonds 2
1,1
6,7
3,4
nvt
nvt
vindt u onder meer de
Triodos Fair Share Fund2*
9,0
10,6
8,3
6,8
nvt
financiële bijsluiter en het
Triodos Groenfonds
0,6
4,7
3,3
2,5
3,4
prospectus. De beslissing
Triodos Meerwaarde Aandelenfonds 3
1,4
8,7
-10,6
-1,4
nvt
om een fonds te kopen
Triodos Meerwaarde Mixfonds 3
2,3
10,2
-2,4
1,4
1,9
dient uitsluitend genomen
Triodos Meerwaarde Obligatiefonds 3
2,1
9,1
2,2
2,0
nvt
te worden op basis van
2
Triodos Renewables Europe Fund
1,0
6,8
5,0
nvt
nvt
het prospectus. Kijk voor
Triodos Values Pioneer Fund1
-1,2
-0,3
nvt
nvt
nvt
fondsspecifieke kosten en
Triodos Vastgoedfonds 4
-2,3
-8,7
0,9
2,7
nvt
risico’s in het prospectus.
1
De genoemde Triodos 1. Rendement op basis van intrinsieke waarde
beleggingsfondsen zijn
2. Rendement op basis van intrinsieke waarde, exclusief belastingvoordeel van maximaal 2,5%
geregistreerd bij de
3. Rendement op basis van transactieprijs
Autoriteit Financiële
4. Rendement op basis van herrekende intrinsieke waarde
Markten.
* Kijk voor een verklaring van de duidelijke koersstijging op www.triodos.nl (onder actueel/publicaties/fondsnieuws).
Grootste zonnepark van de Benelux De Belgische ontwikkelaar GreenFever heeft in Veurne een zonne-energiecentrale gebouwd, met een vermogen van 2,6 MegaWatt aan fotovoltaïsche zonnecellen. Dit levert voldoende elektriciteit op om 700 huishoudens minstens 25 jaar van energie te voorzien. Dat is een jaarlijkse besparing van 1.500 ton CO 2. De zonnepanelen zijn op een veld geplaatst van 6 hectare. Bob Assenberg, fondsmanager van Triodos Renewables Europe Fund: ‘GreenFever is een professionele en innovatieve partij. Ik ben er trots op dat we het grootste zonne-energiepark van de Benelux in onze portefeuille hebben. We hebben het project mede mogelijk gemaakt door een achtergestelde foto: greenfever
triodosnieuws
18
lening te verstrekken. Het is aantrekkelijk om in België te investeren in duurzame energie vanwege de Groene certificatenregeling. De geproduceerde groene stroom wordt afgenomen voor een grotendeels vooraf bepaalde prijs. In Nederland geldt de zogenaamde sde-regeling (Stimulering Duurzame Energieproductie). Deze regeling levert minder zekerheid over de uiteindelijke prijs van de afgenomen stroom.’ Triodos Renewables Europe Fund belegt in kleinschalige en middelgrote producenten van groene stroom, zoals windparken, zonne-installaties, biomassa installaties en kleinschalige waterkrachtcentrales in Europa.
Maarten de Cuyper van GreenFever bij de zonne-energiecentrale in Veurne
SPAREN & BETALEN
Rentetarieven Maand Sparen
Tarieven per 23 november 2009
internet Sparen
noord-zuid
Spaar deposito
kinder toekomst plan 3,25%
internet Sparen 2,6%
1,8%
1,8%
3,0%
Maandelijks een vast
24 uur per dag uw saldo
Sparen voor leningen
Duurzaam sparen voor
Sparen voor de toe-
bedrag tussen
raadplegen en snel en
aan kleine bedrijven in
een vaste periode en
komst van uw (klein)
gemakkelijk overboe-
ontwikkelingslanden.
profi teren van een
kind met een hoge
uur per dag kosteloos
ken via internet met
Saldo informatie,
hoge rente. Naar keuze
rente. Nu met startpre-
over uw spaargeld
een extra hoge rente.
overboeken en een
van 1 tot 10 jaar vast.
mie van
beschikken.
vanaf
extra hoge rente.
en
eur
eur
10
500 sparen en 24
eur
50.000,
1,25% rente.
vanaf
eur
(bij looptijd van 5 jaar)
eur
10 of een
prentenboek cadeau.
50.000,
1,25% rente.
gewijzigd: Het rentepercentage voor de onderstaande spaarrekeningen is met ingang van 22 oktober 2009 gewijzigd. Spaar vrij Rekening: 1,0 0% Spaar Meer Rekening: 1,50% Levensloop Rekening: 2,75%
19
Kinder Groei Rekening: 2,25% Oogappel Rekening: 2,25%
van uw duurzame bank uw dagelijkse bank maken? dat
eenvOudig OverStappen
kan. want naast de groene spaar- en beleggingsproduc-
En wilt u overstappen van uw huidige bank naar Triodos Bank? Dan kunt u gebruik maken van de Overstapser vice. Als u een Triodos Internet Betaalrekening opent, ontvangt u in het openingspakket informatie over de Overstapser vice.
ten, heeft triodos bank ook een internet betaalrekening.
Drie redenen om nú een Triodos Internet Betaalrekening te openen: • Iedere dag bijdragen aan een duurzame wereld; • Gemakkelijk en overal ter wereld geld opnemen en betalen met uw Triodos Wereldpas; • 24 uur per dag, 7 dagen per week internetbankieren. Met uw Triodos Internet Betaalrekening betaalt u veilig en eenvoudig. Via internetbankieren heeft u inzicht in het actuele saldo van uw betaalrekening en kunt u snel overboekingen doen. Met een identifier en een pincode die u van ons ontvangt, krijgt u toegang tot internetbankieren en kunt u op veilige wijze transacties uitvoeren. Met uw Triodos Wereldpas kunt u eenvoudig en kosteloos geld opnemen en betalen in binnen- én buitenland. Voor deze bankpas met chipknip betaalt u slechts eur 13,75 per jaar per pas*. Daarnaast kunt u uiteraard betalen bij alle winkels, hotels en restaurants met een betaalautomaat.
zO Opent u een rekening
Direct een Triodos Internet Betaalrekening openen? Kijk op www.triodos.nl of bel naar 030 693 65 11. Wilt u eerst meer informatie? Vul dan de antwoordkaart in het hart van deze Triodosnieuws in.
* Per 31 december 2009 bedraag t de pasbijdrage eur 15,00 per jaar per pas.
triodosnieuws
Regel uw dagelijkse bankzaken duurzaam
Dit is het moment om belastingvrij te beleggen in kunst & cultuur
m
ijn ge gald goat ed
Met Triodos Cultuurfonds. Ga voor een belastingvoordeel tot 2,5% naar www.triodos.nl. Bovendien betaalt u tot 21 december 2009 géén transactiekosten bij aankoop.
TlB Het belastingvoordeel is gemaximeerd, hangt af van uw individuele omstandigheden en kan in de toekomst aan wijzigingen onderhevig zijn. Triodos Cultuurfonds N.V. en Triodos Bank N.V. zijn geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten. Als u belegt, loopt u financiële risico’s. Meer hierover leest u in de folder, de financiële bijsluiter en in het prospectus die u vindt op www.triodos.nl of u kosteloos kunnen worden toegezonden. Druk- en zetfouten voorbehouden.
