Trendrapport Computer en

 

Trrendrrapport Com mputeer‐ en n Internetgebruik 201 11  Een N Nederla ands en n Europpees perspectief 

  1   

Universiteit Twente / Center for e‐Government Studies  Postbus 217  7500 AE   Enschede  T. +31 (0) 53 489 1021  F. +31 (0) 53 489 42 59   

 

 

TRENDRAPPORT COMPUTER‐ EN INTERNETGEBRUIK 2011  Een Nederlands en Europees perspectief       

 

 

 

Datum    Versie     

   

14 November 2011  1.0 

 

    In opdracht van   Publicatie titel          Publicatiejaar    Publicatietype    Auteurs:          

Digivaardig & Digibewust  Trendrapport Computer‐ en Internetgebruik 2011. Een Nederlands en   Europees perspectief.  2011  Onderzoeksrapport  Dr. Ing. Alexander J.A.M. van Deursen  Prof. Dr. Jan A.G.M. van Dijk  

  Correspondentie  E‐mail      Web       

 

 

 

APA Referentie                

Alexander van Deursen  [email protected]  http://www.alexandervandeursen.nl 

Van Deursen, A.J.A.M. & Van Dijk, J.A.G.M. (2011). Trendrapport Computer‐  en Internetgebruik 2011. Een Nederlands en Europees perspectief.   Enschede: Universiteit Twente.   

2   

Inhoudsopgave     1 

 Inleiding .......................................................................................................................................... 5 

  2 

Opzet onderzoek ............................................................................................................................. 7 

  3 

Motivatie ......................................................................................................................................... 9  3.1 

Inleiding ................................................................................................................................... 9 

3.2  

Motivaties van de niet‐internetgebruikers ............................................................................. 9 

3.3  

Motivatie om het internet te gebruiken onder internetgebruikers ...................................... 11 

3.4  

Internationale gegevens met betrekking tot motivatie ........................................................ 15 

3.5  

Conclusies ten aanzien van motivatie ................................................................................... 15 

  4 

Fysieke toegang ............................................................................................................................. 17  4.1 

Inleiding ................................................................................................................................. 17 

4.2  

Nationale toegangsgegevens ................................................................................................ 17 

4.3  

Internationale toegangsgegevens ......................................................................................... 19 

4.4  

Conclusies ten aanzien van fysieke toegang ......................................................................... 19 

  5 

Vaardigheden ................................................................................................................................ 21  5.1 

Inleiding ................................................................................................................................. 21 

5.2  

Nationale gegevens ............................................................................................................... 23 

5.3  

Internationale gegevens ........................................................................................................ 26 

5.4 

Conclusies ten aanzien van vaardigheden ............................................................................ 27 

  6 

Soorten van gebruik ...................................................................................................................... 29  6.1 

Inleiding ................................................................................................................................. 29 

6.2  

Nationale gegevens ............................................................................................................... 29 

6.3  

Overzicht van significante verschillen in soorten van gebruik .............................................. 49 

6.4  

Internationale gegevens over soorten van gebruik .............................................................. 52 

6.5 

Algemene conclusies ten aanzien van soorten van gebruik ................................................. 55 

   

3   

      7 

Hoeveelheid gebruik ..................................................................................................................... 56  7.1 

Inleiding ................................................................................................................................. 56 

7.2  

Nationale gebruiksgegevens ................................................................................................. 56 

7.3  

Internationale gebruiksgegevens .......................................................................................... 58 

7.4  

Conclusies ten aanzien van hoeveelheid gebruik .................................................................. 58 

  8 

Effecten van gebruik ...................................................................................................................... 60  8.1 

Inleiding ................................................................................................................................. 60 

8.2  

Effecten ................................................................................................................................. 60 

8.3 

Conclusies ten aanzien van effecten van gebruik ................................................................. 66 

  9  

Verbanden tussen motivatie, vaardigheden en gebruik ............................................................... 67  9.1  

Inleiding ................................................................................................................................. 67 

9.2  

Relaties tussen motivaties en vaardigheden ......................................................................... 67 

9.3  

Relaties tussen vaardigheden en soorten van internetgebruik ............................................ 69 

  10  

Digibewustzijn ........................................................................................................................... 72 

  11  

Conclusies en toegangsbarometer ............................................................................................ 76 

11.1  

Inleiding ............................................................................................................................. 76 

11.2  

Belangrijkste resultaten ..................................................................................................... 76 

11.3  

Toegangsbarometer .......................................................................................................... 79 

 





4   

1

Inleiding

  Het programma Digivaardig & Digibewust wil bijdragen aan een optimaal gebruik van computers en  het  internet  door  de  Nederlandse  bevolking.  Om  de  jaarlijkse  ontwikkeling  op  het  gebied  van  internettoegang  te  kunnen  bijhouden  en  om  valide  uitspraken  over  trends  en  gewenste  beleidsmaatregelen  te  doen  is  er  in  opdracht  van  het  programma  Digivaardig  &  Digibewust1 een  instrument  ontwikkeld  om  vier  soorten  van  toegang  jaarlijks  te  meten.  Het  inzetten  van  een  eigen  instrument geeft het programma volledige controle over de aspecten die in het rapport aan de orde  komen.  Tevens  geven  de  resultaten  input  voor  accentverschuivingen  in  de  aanpak  van  het  programma.  Vorig  jaar  is  het  meetinstrument  gebruikt  voor  een  eerste  meting.  Deze  trendrapportage  betreft  de  resultaten  van  de  tweede  meting  (uitgevoerd  in  2011).  Naast  de  Nationale gegevens worden in dit rapport ook Europese gegevens getoond.   De  vier  soorten  van  toegang  die  aan  bod  komen  in  dit  rapport  zijn  motivatie,  fysieke  toegang,  vaardigheden  en  gebruik  (frequentie  en  soort  van  gebruik).  Het  gehele  proces  wordt  in  kaart  gebracht  in  Figuur  1.1.  Om  weer  te  geven  hoe  het  met  deze  verschillende  soorten  van  toegang  is  gesteld  zijn  er  cijfers  over  2011  en  2010  op  zowel  Europees  (gegevens  van  Eurostat)  als  nationaal  (eigen instrument en gegevens van het CBS) niveau verzameld. Daarnaast komen de maatregelen die  mensen nemen om zich te beschermen tegen de negatieve aspecten van het internet aan de orde.  Omdat  hetzelfde  meetinstrument  als  vorig  jaar  is  gebruikt  is  een  directe  vergelijking  mogelijk.  Veranderingen in cijfers en trends dienen als input voor het monitoren en zo nodig bijsturen van het  programma Digivaardig & Digibewust.       GEBRUIK    

VAARDIGHEDEN - Operationeel

 

- Formeel - Informatie - Communicatie - Strategisch

 

TOEGANG

  MOTIVATIE   Figuur 1.1 Proces van toegang tot digitale media (aangepast van Van Dijk, 2005, p. 22)

 

                                                            

1 Aan de basis van het programma Digivaardig & Digibewust ligt de samenwerking tussen publieke, private en maatschappelijke partijen. Het programma wordt uitgevoerd door ECP-EPN in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

5   

De  gehanteerde  onderzoeksmethode  wordt  in  hoofdstuk  2  beschreven.  Vervolgens  komen  achtereenvolgens  motivatie,  fysieke  toegang,  vaardigheden  en  soorten  van  gebruik  aan  bod  in  respectievelijk  hoofdstuk  3,  4,  5  en  6.  Hoofdstuk  7  gaat  verder  in  op  de  hoeveelheid  gebruik  van  computers  en  internet.  In  hoofdstuk  8  worden  de  effecten  van  het  gebruik  besproken  en  in  hoofdstuk  9  worden  verbanden  gelegd  tussen  motivaties,  vaardigheden  en  soorten  van  gebruik.  Hoofdstuk  10  gaat  over  digibewustzijn.  Hier  komen  de  maatregelen  aan  bod  die  worden  genomen  om  vervelende  ervaringen  te  voorkomen.  Ten  slotte  wordt  in  hoofdstuk  11  een  toegangsmeter  gepresenteerd waarin de stand van zaken in Nederland anno 2010/2011 is weergegeven.   

   

 



6   

2

Opzet onderzoek

  De onderzoeksdoelgroep voor de trendrapportage bestaat uit de gehele Nederlandse bevolking van  16 jaar en ouder. Om de motivaties, vaardigheden, frequenties van gebruik, soorten gebruik evenals  digibewustzijn in kaart te brengen is er gebruik gemaakt van een vragenlijst. Deze is vorig jaar door  Universiteit Twente in samenspraak met het programma Digivaardig & Digibewust en het Ministerie  van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie ontwikkeld. De vragenlijst is zodanig opgesteld dat  drie  verschillende  segmenten  in  de  Nederlandse  samenleving  voor  hen  relevante  vragen  kregen  voorgelegd: internetgebruikers, mensen die het internet nog nooit hebben gebruikt en mensen die  gestopt zijn met het gebruik van het internet. Er is gestreefd naar een representatieve steekproef van  de  Nederlandse  bevolking  van  16  jaar  en  ouder  (n  =  1200).  Om  ook  de  niet‐gebruikers  in  kaart  te  brengen is er gebruik gemaakt van een combinatie van vraagmethoden: telefonische interviews op  het  moment  van  bellen,  telefonische  interviews  op  een  later  afgesproken  tijdstip  en  een  online  variant van de vragenlijst. Voor de verschillende methodieken is de volgende respons behaald:  

Internetpanel: 42%  



Telefonische benadering voor digibeten: 15%  

Het Internetpanel leverde een steekproef op met 1.482 respondenten. Omdat het voor dit rapport  van groot belang werd geacht om ook de niet‐gebruikers van het internet in kaart te brengen is erin  de telefonische benadering net zo lang doorgebeld totdat er een totale groep van 150 mensen werd  bereikt  die  geen  gebruik  maken  van  het  internet.  Het  resultaat  is  dat  bij  zowel  de  groep  internetgebruikers  als  voor  de  niet‐internetgebruikers  voldoende  respondenten  aanwezig  zijn  om  deze  groepen  nader  te  onderzoeken.  De  verhouding  tussen  beide  groepen  is  echter  niet  representatief voor de gehele Nederlandse bevolking (er is immers doorgebeld om in totaal 150 niet‐ gebruikers  te  bereiken).  Bij  de  thema’s  betreffende  fysieke  toegang  en  daadwerkelijk  gebruik  is  er  daarom gebruik gemaakt van CBS‐gegevens.  Het veldwerk is uitgevoerd in de periode van 28 augustus 2011 tot en met 20 september 2011. Voor  de  telefonische  benadering  is  gewerkt  met  dagsteekproeven  van  vergelijkbare  omvang.  Vanaf  ongeveer  een  week  na  de  uitzet  zijn  aan  de  online  benaderde  mensen  herinneringen  verzonden  teneinde de respons te verbeteren. Om de representativiteit te waarborgen is gebruik gemaakt van  de  Gouden  Standaard2 voor  de  Nederlandse  bevolking  en  van  CBS‐gegevens.  Op  basis  van  deze  referentiegegevens zijn de groepen betreffende geslacht, leeftijd en opleiding in de juiste onderlinge  verhouding gewogen zodat één representatief bestand ontstond.   In  dit  rapport  worden  net  als  vorig  jaar  naast  totale  scores  op  de  vier  soorten  van  toegang  ook  verschillen  gerapporteerd  tussen  mannen  en  vrouwen,  drie  leeftijdscategorieën  en  drie  opleidingsniveaus.  De  eerste  categorie,  laag  opgeleid,  bestaat  uit  respondenten  met  als  hoogst  afgeronde opleiding het basisonderwijs, Mavo, VMBO, LBO, LTS, ULO of MULO. De tweede categorie,  middelbaar opgeleid, bestaat uit respondenten met als hoogst afgeronde opleiding Havo, VWO, MBO  en  MTS.  De  categorie  hoog  opgeleid  bestaat  uit  respondenten  met  als  hoogst  afgeronde  opleiding                                                               2

IJkingsinstrument voor nationale en regionale steekproeven

7   

HBO, HTS of  WO.  Nieuw is dit jaar de  verdeling tussen vijf beroepsfuncties  die voor het  werkzame  deel  van  de  respondenten  is  gehanteerd.  Deze  verdeling  is  mede  ontleend  aan  de  Standaard  Beroepen  Classificatie  van  het  CBS.  Onder  de  lagere  beroepen  vallen  bijvoorbeeld  vissers,  metaalarbeiders, conciërges, bouwvakkers, verkopers of chauffeurs. Onder de middelbare beroepen  bijvoorbeeld laboranten, verplegers, bakkers, secretaresses of boekhouders. Tot de hogere beroepen  behoren  ten  slotte  bijvoorbeeld  projectleiders,  therapeuten,  schrijvers,  journalisten  of  wetenschappelijke  beroepen  zoals  onderwijskundigen,  artsen,  economen  of  informatici.  De  groep  managers  bestaat  uit  respondenten  met  een  management  functie.  De  groep  hogere  managers  bestaat uit mensen met een zetel in bijvoorbeeld de directie.       

 

8   

3

M Motivatie e

 

3.1

IInleiding

  Met mottivatie wordtt de behoeftte van menseen om computers en inte ernet te gebrruiken bedoe eld. Zoals  we zagen in Figuur  1.1 is motiva atie de eerstte vereiste vvoor toegang g tot het intternet. Bij he et meten  van  mottivatie  is  er  onderscheid d  gemaakt  ttussen  menssen  die  van  het  interneet  gebruik  maken  m en  mensen  die dit niet  doen. Bij de groep gebruuikers ligt de e nadruk op d de verschilleende beweeggredenen  om het internet te gebruiken. Bijj de groep niiet‐gebruikers wordt ond derzocht waaarom zij geen n gebruik  van het iinternet makken. Deze groep komt heet eerst aan b bod.   

3.2 M Motivatie es van de n niet‐interrnetgebru uikers Van  de  Nederlanderrs  die  geen  gebruik  makken  van  het  internet  (w wat  voor  9%  van  de  Ned derlandse  ng geldt in 20 010, zie Tabel 7.2), geeft ft 91% aan het internet o ook nog noooit eerder ge ebruikt te  bevolkin hebben. De overige 9% heeft hett internet weel ooit gebru uikt, maar is ermee gestoopt. In deze p paragraaf  et te gebruikken.  gaan wee op zoek naaar de belangrrijkste motivvaties om hett internet nie

3.2.1 M Motivatie es van mensen die h het intern net nog no ooit hebb ben gebru uikt Ik ben er niet in geïnteresseerd

47% 27% 26%

Ik ben er te o oud voor

18% 1 22%

Ik heb het niiet nodig niet genoeg vaaardigheden o of kennis Ik heb n

% 15%

Het iss te duur Ik maak mij zorgen o over mijn veiliigheid of…

21%

9% 9%

Het kost te eveel tijd Vanwege geezondheidspro oblemen

57%

2% 5%

201 10

2% 4%

201 11

11% 3%

Is er n nog niet van g gekomen

2%

Ikk maak mij zorrgen over mijn n privacy

11% 2%

7%

Ik ho oor alleen maaar slechte dinggen over… 00% 11% Ik vind inforrmatie op het internet… 00% 11% Figuur 3.11 Motivaties om m geen gebruik te maken van hhet internet (% van v mensen da at het internet nnooit gebruikte) 

 

 

9   

Uit Figuu ur 3.1 blijkt d dat desintere esse de belanngrijkste reden om het in nternet nooitt gebruikt te e hebben.  Dit  geld dt  voor  47% %  (uit  gegevvens  van  heet  CBS  blijktt  dat  dit  in  2010  voorr  5%  van  de  gehele  Nederlan ndse  bevolkking  gold).  Vorig  V jaar  beedroeg  dit  percentage  nog  57%.  D Daarnaast  viindt  26%  zichzelf  te  oud  om  het  h internet  te  gebruikeen.  Ten  opzicchte  van  vorig  jaar  zijn  het  hebben  van  niet  genoeg vvaardigheden als argume ent een plaaatsje gezakt. Het niet nod dig hebben vvan het interrnet staat  hier nu  boven (22%), gevolgd do oor een tekoort aan vaarrdigheden (1 15%). Daarnaaast geeft 9% % van de  uikten aan ddat het tevee el tijd kost en 5% dat zee er geen geb bruik van  mensen  die internett nooit gebru kunnen  maken  doo or  gezondhe eidsproblemeen.  Minder  frequent  ge enoemde  reedenen  zijn  te  hoge  kosten  o of  issues  meet  privacy.  Bijna  B niemannd  gaf  aan  het  h internet  niet  te  gebbruiken  vanw wege  het  horen  vvan  alleen  maar  m slechte e  dingen  ovver  het  inte ernet  of  omdat  informaatie  op  het  internet  onbetrouwbaar is.  

Ik ben er nieet in geïnteresseerd

d voor Ik ben er te oud

55%

% 29%

13%

27% 21% 19%

Ik heb het niet nodig

27%

14%

Ik heb niet gen noeg vaardigh heden

19% 18% 1

Middelb aar opgeleid

Laag opgeleid

51%

38%

Hoog g opgeleid

Figuur 3.22 Motivaties om m geen gebruikk te maken vann het internet naar n opleidingssniveau (% vann mensen dat het h internet nooit gebruikte)

In figuurr 3.2 zijn de vvier meest genoemde reedenen voor niet‐gebruikk verdeeld naaar opleidinggsniveau.  Opvallen nd is dat hogger opgeleide en het hoogsst scoren op zowel desintteresse als hhet niet nodigg hebben  van het  internet. Vo orig jaar zage en we  nog ddat in de hoog opgeleide groep niem mand zichze elf  te oud  achtte om gebruik vaan het intern net te makenn. Dit jaar we erd dat door 27% genoem md. 

Informatiegaring

80% %

Vermaak V

20%

Nieuwe co ontacten

10%

Iets te leren

10%

C Contact met vvrienden

10%

Aankopen doen

10%

het werk Voor h

10%

  

 

Figuur 3.33 Motivaties om m gebruik te gaaan maken van hhet internet (% van v mensen da at het internet nnog nooit heeft gebruikt g maar dit w wel ooit wil gaann doen) 

 

  10 

 

Van de groep mensen die het internet nog nooit hebben gebruikt geeft 82% aan dat zij wel iemand  kennen  die  hem  of  haar  eventueel  zou  kunnen  helpen  bij  het  gebruik  van  het  internet.  Het  aantal  mensen binnen deze groep dat aangeeft het internet te gaan willen gebruiken is slechts 7%. Van deze  relatief kleine groep zijn in Figuur 3.3 de redenen weergegeven waarvoor zij het internet dan zouden  gebruiken. Veruit de meest genoemde reden is het vergaren van informatie. Vermaak staat met 20%  op de tweede plaats.  

3.2.2 Motivaties van mensen die het internet ooit hebben gebruikt maar gestopt zijn   Het percentage mensen dat het internet wel ooit heeft gebruikt, maar hiermee is gestopt is slechts  8,7%. De belangrijkste reden is net als vorig jaar het niet (meer) geïnteresseerd zijn in het internet  (23%). Een kleine groep mensen geeft aan dat het teveel tijd kost (15%), het te duur is (8,7%), niet  genoeg vaardigheden heeft (23%), thuis geen toegang meer heeft (8%) of het niet meer nodig heeft  (8%).  Redenen  die  niet  genoemd  werden  zijn  zorgen  over  privacy,  de  onbetrouwbaarheid  van  informatie op het internet of het hebben van slechte ervaringen met het internet. Van de mensen die  gestopt  zijn  met  het  gebruik  van  het  internet  geeft  77%  aan  ooit  hulp  gevraagd  te  hebben  bij  het  gebruik van het internet. Tevens geeft 54% van de mensen die gestopt zijn met internetten aan dit in  de toekomst waarschijnlijk wel weer eens te gaan doen. Zij zullen dit vooral doen om informatie te  vergaren en om contact met bekenden te onderhouden. 

3.3 Motivatie om het internet te gebruiken onder internetgebruikers   Volgens het CBS (Statline) is 95% van de Nederlanders gemotiveerd om het Internet te gebruiken. Bij  de  mensen  die  gebruik  maken  van  het  internet  is  achterhaald  met  welke  motivaties  zij  dit  doen.  Hierbij  zijn  gevalideerde  instrumenten  gebruikt.  Net  als  vorig  jaar  zijn  de  volgende  motivaties  meegenomen:  carrière  (het  internet  gebruiken  om  de  carrièremogelijkheden  te  vergroten),  persoonlijke  ontwikkeling  (het  internet  gebruiken  voor  het  leren  van  nieuwe  dingen),  community  (het  internet  gebruiken  om  nieuwe  mensen  te  leren  kennen  en  tot  een  groep  te  behoren),  ontspanning  (het  internet  gebruiken  om  tijd  te  verdrijven),  transactie  (het  internet  gebruiken  om  aankopen  te  doen),  vermaak  (het  internet  te  gebruiken  ter  plezier),  interactie  met  bekenden  (het  internet  gebruiken  om  contacten  met  bekenden  te  onderhouden)  en  informatie  (het  internet  gebruiken  om  informatie  te  vergaren).  Voor  al  deze  categorieën  motivaties  zijn  verschillende  stellingen opgesteld waarbij aan de respondenten de mate van overeenstemming is gevraagd op een  5‐puntsschaal (“helemaal mee oneens” tot “helemaal mee eens”). Figuur 3.4 geeft de verschillende  motivatiecategorieën en de gemiddelde scores weer.   Uit  Figuur  3.4  blijkt  dat  de  belangrijkste  motivatie  om  het  internet  te  gebruiken  het  vergaren  van  informatie  is.  De  tweede  en  derde  plaats  zijn  ten  opzichte  van  2010  omgedraaid.  Nu  staan  op  de  tweede  plaats  het  internetten  ter  vermaak  en  op  de  derde  plaats  het  onderhouden  van  contacten  met  vrienden,  familie  of  andere  bekenden.  Het  doen  van  aankopen  scoort  net  als  vorig  jaar  nog  11   

steeds b bovengemidd deld. Ook bo ovengemiddeeld scoort he et gebruik van het inter net ten behoeve van  persoonlijke ontwikkkeling. Opvalllend is dat zzowel interne etten om te ontspannen,, voor het maken van  nieuwe ccontacten off ergens bij te horen en oom de carrièremogelijkhe eden te verggroten laag scoren.  

4,27 4,11

Informa atie Verma aak

3,,78 3,74

Interacctie

3,85 3 3,63 5 3,55 3,58 8

Transacctie Persoonliijke ontwikkeling

2010 2011

4 3,54 2,81 2,79

Ontspanning

2,56 2,64 2

nity Commun

2,33 2,37 7

Carrière 1

3

2

4

5

 

Figuur 3.44 Motivaties om m het internet te gebruiken (vann 1 - helemaal niet n gemotiveerrd tot 5 - heel eerg gemotiveerdd)

Om  een n  beter  inziccht  te  krijgen  hoe  deze  motivaties  verschillen  tussen  verscchillende  se egmenten  de  Nederlan ndse  interne etgebruikers  zijn  in  Figuren  3.5,  3.6 6,  3.7  en  3.88  de  motivaties  over  binnen  d geslacht, leeftijd, opleiding en be eroepsfunctiie verdeeld. 

4,13 4,10

Informa atie Vermaak

3,72 3,76

Interacctie

3,71 3,55

Transacctie

3,59 3,,57

Persoonliijke ontwikkelling

3,55 3,53 2,81

Ontspann ning

3,77

2,63 2,66

Commun nity

2,32 2 2,4 41

Carrière 1

3

2 Vroouw

4

5

Man

Figuur 3.55 Motivaties ondder Nederlandsse internetgebruuikers, naar gesslacht

 

De  verscchillen  in  mo otivaties  tussen  mannenn  en  vrouwe en  zijn  klein.  Zie  Figuur  33.5.  Vrouwe en  scoren  hoger  op  interactie  (contacten  met  vriend en  onderho ouden),  mannen  iets  hooger  op  carrrière  (het  internet om de carrièèremogelijkh heden te verrgroten).   12   

In Figuur 3.6 zijn de motivaties  verdeeld ov er drie verscchillende lee eftijdscategoorieën. Hierb bij valt op  dat de jo ongste groep p (16‐35) bij a alle motivatiies behalve informatie he et hoogst scooort.  

4,05 4,14 4,14

IInformatie

Vermaak

4,00 3,74 3 3,52 2

Interactie

3,87 9 3,49 3,5 58 3,68 3,67 3,40

T Transactie

3,6 61 1 3,51 3,53

Peersoonlijke ontwikkeling 3,07 2,76 2 7 2,57

On ntspanning

Community

2,60 2,44

Carrière

1,99 1

2 166‐35

2,92

2,69 2,46 4

3 36‐55 5

5

55+

Figuur 3.66 Motivaties ondder Nederlandsse internetgebruuikers, naar leeeftijd

In  Figuur  3.7  zijn  dee  motivatiess  verdeeld  oover  drie  opleidingsnivea aus.  Hierbij  valt  op  dat  de  lager  opgeleid de groep inteernetgebruikkers meer ge motiveerd iss om het inte ernet te gebrruiken voor vvermaak,  interactiie  en  ontspaanning.  Ook  scoort  dezee  groep  opvvallend  geno oeg  het  hooogst  op  de  motivatie  m persoonlijke  ontwikkeling.  De  hoger  h opgeleeide  groep  steekt  s net  als  a vorig  jaa r  boven  de  lager  en  middelbaar  opgeleid de  groepen  uit  bij  de  motivaties  informatie  i en  e transactiee.  Het  verga aren  van  informattie is wel voo or alle drie de opleidings niveaus de b belangrijkste motivatie.   In  Figuur  3.8  zijn  dee  motivaties  verdeeld  ovver  de  vijf  be eroepsfunctiies.  We  zienn  hier  dat  de e  mensen  werkzaam  in  de  lagere  beroepssgroepen  meeer  gemotive eerd  zijn  om m  het  interneet  te  gebruiken  voor  vermaakk  en  ontspaanning.  Managers  scoreen  het  hooggst  op  de  motivaties  m innformatie,  in nteractie,  transactie  en  carrière.  Persoonlijk  ontwikkeeling  is  voor  alle  groep pen  positief,   met  de  miiddelbare  beroepsggroepen als aanvoerder.  

13   

4,05 4,11 4,222 3,76 3,77 3,66 3,70 3,61 3,57 3,47 3,64 3,67 3,55 3,58 3,48 3

Informatie Vermaak Interactie Transactie P Persoonlijke o ontwikkeling O Ontspanning

2,4 46

2,97 2,81 La ag

2,79 2,64 43 2,4 2,33 2,4 44 2,32

Community Carrière 1

2

Miidden Hooog

3

5

4

Figuur 3.77 Motivaties ondder Nederlandsse internetgebruuikers, naar oplleiding 4,03 4,10 4,20 4,21 4,07

Informatie

Vermaak 3,4 45

3,86 3,84 3,83 3,81

3,,55 3,63 3 3,5 51 3,60 3 3,44

Interactie

3,59 3 3,71 3,72 3,82 3,52

Transactie

3,5 50 3,,56 3,4 47 3,52 3,4 47

Persoonlijke ontwikkeling 3,02 2,81 2,64 2 2,64 2 2,,59

Ontspanning

Managers er Directie/Hoge managementt

2,29 2,5 53 2,5 52 2,64 2 2,4 48

Carrière

1

2

3

Middelbare b beroepen Hogere beroe epen

2,74 2,72 2,5 52 2,42 2 2,41 1

Community

epen Lagere beroe

4

5

Figuur 3.88 Motivaties ondder Nederlandsse internetgebruuikers, naar berroepsfunctie

14   

3.4 Internationale gegevens met betrekking tot motivatie   Cijfers met betrekking tot motivaties waarin Europese landen met elkaar worden vergeleken zijn niet  beschikbaar. In het eerste trendrapport zijn wel redenen opgenomen om geen gebruik te maken van  het  internet.  Deze  gegevens  waren  afkomstig  van  Eurostat.  Helaas  zijn  deze  gegevens  nooit  meer  bijgewerkt.

3.5 Conclusies ten aanzien van motivatie   In  het  vorige  Trendrapport  werd  geconstateerd  dat  er  een  minderheid  van  ouderen  en  lager  opgeleiden bestaan die niet voldoende gemotiveerd is om toegang tot het internet te verwerven en  dit  te  gebruiken.  Dit  zien  we  in  2011  nog  steeds.  Bij  degenen  die  het  internet  nog  nooit  hebben  gebruikt  (9%  volgens het  CBS in 2010) is desinteresse de belangrijkste reden. Wel zien we hier  ten  opzichte  van  2010  een  behoorlijke  daling.  Andere  veel  genoemde  redenen  om  het  internet  niet  te  gebruiken zijn het gevoel hebben er te oud voor te zijn, het bezitten van onvoldoende vaardigheden,  het niet nodig hebben en het geen tijd hebben. Deze motieven komen relatief veel voor bij ouderen  en lager opgeleiden.   In Nederland zijn relatief weinig drop‐outs voor internetgebruik: onder degene die het internet niet  gebruiken was dit percentage in 2011 9% (tegenover 7% in 2010). Ruim de helft van de drop‐outs is  van  plan  in  de  toekomst  naar  het  internet  terug  te  keren.  Net  als  vorig  jaar  is  het  belangrijkste  onderzoeksresultaat bij de niet‐gebruikers dat slechts 7,3% aangeeft het internet in de toekomst nog  te willen gaan gebruiken. Dit percentage is lager dan vorig jaar (15,3%). Het lijkt er dus op dat we nu  echt de harde kern bereiken van mensen die echt niet willen of kunnen. Deze kern bestaat voor een  deel  uit  functionele3 of  volledige  analfabeten  die  het  internet  niet  kunnen  gebruiken.  In  het  vorige  trendrapport  is  aangegeven  dat  dit  voor  ongeveer  13%  van  de  volwassen  Nederlandse  bevolking  geldt. Een deel van deze groep gebruikt het internet met behulp van iconen, foto’s en video en met  behulp van gesproken websites of medemensen die wel kunnen lezen. Tevens bestaat een deel uit  een  kern  van  mensen  die  echt  niet  willen  of  kunnen  (door  een  handicap  of  een  gebrek  aan  vaardigheden).  De gevonden algemene motivaties van degenen die het internet wel gebruiken wijzen erop dat het  internet net als vorig jaar nog steeds primair een informatie en vermaak medium is. Opvallend is dat  de scores op bijna alle motivatiecategorieën zijn afgenomen. Alleen bij internetten voor het doen van  transacties, voor groeps community en voor carrièredoeleinden is een kleine toename zichtbaar. Bij  de  soorten  van  internetgebruik  zullen  we  later  zien  dat  het  aantal  mensen  dat  online  winkelt  en  marktplaatst verder is toegenomen.  Op  één  uitzondering  na  zijn  er  geen  grote  verschillen  tussen  mannen  en  vrouwen  bij  de  algemene  motivaties om internet te gebruiken. Vrouwen scoren alleen veel lager op ontspanning dan mannen.  In  hoofdstuk  6  zullen  we  zien  dat  er  meer  verschillen  waarneembaar  zijn  bij  de  concrete                                                               3

Functioneel analfabetisme (of: laaggeletterdheid) houdt in dat mensen moeite hebben met lezen en/of schrijven. Dit in tegenstelling tot analfabeten, die helemaal niet kunnen lezen en schrijven.

15   

toepassingen. Bij de verschillende leeftijdsgroepen geldt dat hoe jonger men is, hoe meer men het  internet  wil  gebruiken  voor  vermaak  en  ontspanning.  Nederlanders  tussen  de  16  en  35  willen  het  internet  ook  meer  gebruiken  ten  behoeve  van  hun  carrière  en  voor  het  leren  kennen  van  nieuwe  mensen  en  tot  het  behoren  van  een  groep.  Betreffende  opleidingsniveau  zien  we  dat  de  hoger  opgeleiden  hoger  scoren  op  de  motivatie  informatie.  Verderop  zullen  we  zien  dat  de  verschillen  vooral liggen in het soort informatie dat men zoekt. Tevens willen hoger opgeleiden net als vorig jaar  het  internet  meer  benutten  voor  hun  carrière  en  voor  het  doen  van  transacties.  Lager  opgeleiden  willen het internet duidelijk meer gebruiken voor vermaak, ontspanning en voor het deelnemen aan  communities. Betreffende de Nederlandse beroepsbevolking zien we dat de lagere beroepsbevolking  het  internet  meer  dan  gemiddeld  gebruiken  voor  ontspanning  en  vermaak.  Wel  is  voor  hen  ook  informatie de belangrijkste reden.   Volgens Figuur 1.1 is motivatie de eerste drijvende kracht in het gehele proces van toegang tot het  internet.  In  dit  hoofdstuk  hebben  we  gezien  welke  motivaties  van  belang  zijn  voor  het  wel  of  niet  verwerven van fysieke toegang tot het internet.    



16   

4

Fysieke toegang

 

4.1

Inleiding

  Fysieke toegang is de tweede vereiste voor volledige toegang tot het internet. Het gaat hier over het  bezitten  van  een  computer‐  en  internetaansluiting.  Het  kan  gaan  om  eigen  bezit,  meestal  thuis,  of  om een aansluiting op het werk, op school of in een openbaar gebouw. Daarnaast kunnen we nog  het  bredere  begrip  materiële  toegang  onderscheiden.  Dit  betekent  het  bezit  van  randapparatuur,  software,  abonnementen  (anders  dan  toegang)  en  zaken  als  inkt  en  printerpapier  die  bij  sommige  toepassingen noodzakelijk zijn. Deze additionele middelen worden in dit rapport buiten beschouwing  gelaten.  In  hoofdstuk  7  wordt  verder  ingegaan  op  de  mate  van  gebruik  van  computers  en  het  internet.  Het  hebben  van  fysieke  toegang  betekent  immers  niet  dat  mensen  ook  daadwerkelijk  gebruik van computers en het internet maken. 

4.2 Nationale toegangsgegevens   Het aantal huishoudens met toegang tot het internet is in 2010 verder gestegen tot 91%. Dit is nog  steeds  iets  minder  dan  het  aantal  huishoudens  met  toegang  tot  een  PC  (94%).  In  totaal  heeft  94%  van  de  Nederlanders  internettoegang.  Dit  komt  omdat  ook  elders  een  computer  of  internet  kan  worden gebruikt. Voor 49% is dit het werk (opvallend is dat dit percentage ten opzicht van 2009 twee  procentpunten is gedaald), voor 19% op een school, voor 22% bij iemand anders en voor 8% ergens  anders. Zie Tabel 4.1.   Tabel 4.1 Toegang tot computers en internet en plaats van internetgebruik, % van alle personen   2006  2007  2008  2009  Huishoudens met PC toegang  84  86  88  91  Personen met PC toegang  88  90  92  93  Huishoudens met internet toegang  80  83  86  90  Personen met internet toegang  85  88  91  93  Plaats internetgebruik          Thuis  95  97  97  98  Bij iemand anders thuis  13  18  20  22  Op het werk  44  47  47  51  Bij een onderwijsinstelling  15  18  18  19  Ergens anders  3  5  6  6  Bron: CBS Statline 

2010  92  94  91  94    98  22  49  19  8 

In Tabel 4.2 is de toegang tot computers verdeeld naar geslacht, leeftijd en opleiding. Hieruit blijkt  dat  het  verschil  tussen  mannen  en  vrouwen  blijft  gehandhaafd.  Het  verschil  tussen  lager  en  hoger  opgeleiden is nog steeds aanzienlijk; 88% en 99% respectievelijk. Betreffende leeftijd valt op dat van  de senioren 30% nog geen toegang tot een computer heeft in het huishouden.   Tabel 4.3 richt zich verder op het internet. Hier is hetzelfde verschil waarneembaar tussen mannen  en vrouwen. Van de lager opgeleide groep heeft 13% nog geen toegang tot het internet (zelf of via  17   

het huishouden). Bij de senioren is dit 32%, een afname van 4% ten opzichte van 2009. Wanneer we  naar inkomen kijken zien we dat in de laagste en de op een na laagste groep inkomens nog genoeg  ruimte is voor het verbeteren van de internettoegang. Hetzelfde geldt voor de niet‐werkzame groep  mensen in Nederland. Hiervan heeft 17% nog geen internettoegang (wel 3% meer ten opzichte van  2009).   Tabel 4.2 Toegang tot een computer (zelf of in huishouden), % van alle personen   2006  2007  Geslacht       Man   89  91  Vrouw  87  90  Opleiding      Laag  81  83  Midden   92  95  Hoog  96  97  Leeftijd      15‐25  98  99  25‐45  94  95  45‐65  86  89  65‐75  57  59  Bron: CBS Statline      Tabel 4.3 Toegang tot het internet (zelf of in huishouden), % van alle personen   2006  2007  Geslacht       Man   86  89  Vrouw  84  87  Opleiding      Laag  76  79  Midden   88  92  Hoog  95  95  Leeftijd      15‐25  95  98  25‐45  91  93  45‐65  83  86  65‐75  50  54  Inkomen      e 1  20% groep (laagst)  76  78  2e 20% groep   81  83  3e 20% groep   86  87  e 4  20% groep  89  93  93  96  5e 20% groep (hoogst)  Werk      Werkzaam  91  94  Niet werkzaam  69  71  Werkzaam < 12 uur  97  95  Werkzaam > 12 uur  91  94  Bron: CBS Statline 

2008    91  92    85  94  98    99  96  91  61 

2009    95  92    87  97  99    98  98  93  66 

2010    95  93    88  98  99    99  99  94  70 

2008    90  91    84  93  97    98  96  91  57    82  88  93  95  96    95  77  97  95 

2009    94  92    86  96  98    99  98  92  64    85  89  93  97  98    97  80  97  97 

2010    95  93    87  97  98    99  99  94  68    87  90  96  98  98    98  83  98  98 

  18   

Uit Tabeel 4.3 blijkt d dat de groep mensen diee zelf of in het huishouden geen toeegang hebben tot het  internet  gekenmerktt wordt door een groot  aantal 65‐plussers, niet werkzame m mensen, men nsen met  een lageer opleidingsniveau en m mensen uit dee laagste inkkomensgroep pen. De groeep mensen d die zelf of  in  het  h huishouden  geen  g toegan ng  heeft  tot  het  interne et  kan  echte er  niet  bepe rkt  worden  tot  deze  kenmerkken. In geen van de groepen weergeggeven in Figu uur 4.3 is de toegang 1000%.   Aan  de  iinternetgebrruikers  is  gevraagd  welkke  apparaten n  zij  gebruike en.  Dit  is  weeergegeven  in  Figuur  4.1. We  zien hier dat 73% gebru uik maakt va n een desktop computer en 71% va n een laptop p. Verder  n  populair  met  m een  gebbruikspercentage  van  gebruiktt  31%  een  smartphone.  Ook  spelcoomputers  zijn 23%. Tab blet Pc’s en eeReaders zijn n in opkomstt, maar zeker nog geen algemeen gebbruiksappara aat.  Desktop computer Laptop Smarrtphone Spelcom mputer (Xbox,, Playstation, W Wii etc) Tablet Pc (iPad, Asus etc) eReader e

73% 71% 31% 23% 2 10% 5%

  Figuur 4.11 Apparaten geebruikt door inteernetgebruikers

4.3 IInternatio onale toegangsgeggevens   ntage Europe ese huishouddens met toe egang tot  Uit Tabeel 4.4 op de vvolgende paggina blijkt daat het percen het  internet  in  2010 0  verder  is  gestegen  g naaar  70%.  IJslaand  bezet  de e  eerste  plaaats  in  2010  met  92%  toegang,, daarna volggt Nederland d met 91% ((volgens cijfe ers van Eurostat die iets  afwijken van de CBS  cijfers). IIn alle Europ pese landen is het percenntage in het aafgelopen jaar gestegen.. In de Oost Europese  landen ggroeit de huisshoudelijke ttoegang tot  het internet nog steeds het snelst.   

4.4 C Conclusie es ten aan nzien van fysieke to oegang   oncludeerd d dat Nederlannd betreffend de fysieke to oegang tot coomputers en n internet  Vorig jaaar werd geco haar  verrzadigingspu unt  heeft  be ereikt.  In  Euuropees  verb band  zien  we  w dat  alleeen  IJsland  ee en  hoger  thuisbezzit van comp puters en thu uisaansluitingg heeft (1%  verschil). In Zuid‐ en Ooost‐Europa iss dit punt  nog niett bereikt watt verklaart w waarom hier dde jaarlijkse stijging hoger is dan in N Nederland en andere  den.   Noord‐Europese land Nederland nog geen sprake van voll edige dekkin ng zoals die  nagenoeg w wel aanwezigg is bij de  Er is in N telefoon n en de televisie. Zowel b bij computer bezit als bij het thuis heb bben van intternettoegan ng blijven  lager  op pgeleiden  en  vooral  senioren  achter .  Wel  zijn  de e  verschillen n  ten  opzichtte  van  vorigg  jaar  iets  kleiner. Nu vinden w we betreffend de internettooegang 11% verschil tusssen hoger enn lager opgeleiden en  31% versschil tussen  65 plussers en jongeren  (15‐25). Waaarschijnlijk b blijft ook hett inkomen een kleine  rol speleen: er is 11% % verschil tusssen de 20% % hoogste en n de 20% laa agste inkomeens. Wannee er dit het  geval  is,  zou  dit  voo oral  naar  vorren  moeten  komen  bij  de  d materiële e  toegang  inn  de  bredere e  zin.  Het  19   

bezit van noodzakelijke randapparatuur, software en abonnementen is in dit onderzoek echter niet  meegenomen.   Bij  de  toegang  tot  computers  en  internet  is  de  thuisaansluiting  de  laatste  jaren  steeds  belangrijker  geworden. We zien dat het percentage internetgebruiks met laptop behoorlijk is, 71%. Aangezien het  draadloos  internetnetwerk  zich  blijft  uitbreiden  hebben  mensen  met  een  draagbare  computer  op  steeds  meer  plaatsen  de  beschikking  over  internet.  Additionele  aansluitpunten  en  draadloze  faciliteiten in publieke ruimten en gebouwen, ook die van de overheid, worden steeds belangrijker.    Tabel 4.4 Percentage Europese huishoudens met toegang tot het internet   EU 27   IJsland  Nederland  Luxemburg  Noorwegen  Zweden  Denemarken  Duitsland  Finland  Verenigd Koninkrijk  Oostenrijk  België  Ierland  Frankrijk  Slovenië  Malta  Estland  Slowakije  Litouwen  Polen  Letland  Hongarije  Spanje  Tsjechië  Italië  Cyprus  Kroatië  Portugal  Griekenland  Roemenië  Bulgarije  Turkije  Zwitserland  Bron: Eurostat 

2006 49 83 80 70 69 77 79 67 65 63 52 54 50 41 54 53 46 27 35 36 42 32 39 29 40 37 : 35 23 14 17 : :

2007 54 84 83 75 78 79 78 71 69 67 60 60 57 49 58 54 53 46 44 41 51 38 45 35 43 39 : 40 25 22 19 : :

2008 60 88 86 80 84 84 82 75 72 71 69 64 63 62 59 59 58 58 51 48 53 48 51 46 47 43 : 46 31 30 25 : :

2009  65  90  90  87  86  86  83  79  78  77  70  67  67  63  64  64  63  62  60  59  58  55  54  54  53  53  50  48  38  38  30  :  : 

2010 70 92 91 90 90 88 86 82 81 80 73 73 72 74 68 70 68 67 61 63 60 60 59 61 59 54 56 54 46 42 33 42 :

     

 

20   

5

Vaardigheden

5.1

Inleiding

  In  dit  hoofdstuk  komen  vijf  soorten  vaardigheden  aan  de  orde  die  men  nodig  heeft  om  gebruik  te  maken  van  het  internet:  operationele,  formele,  informatie,  communicatie  en  strategische  vaardigheden. Nieuw in deze opsomming zijn de communicatievaardigheden. Deze zijn in het vorige  trendrapport  niet  meegenomen.  Deze  vaardigheden  gaan  over  het  communiceren  in  een  online  omgeving, communicatie die in vergelijking met de offline wereld minder rijk is onder andere door  een  beperkte  rol  van  non‐verbale  communicatie.  Bij  communicatievaardigheden  gaat  het  over  het  gehoord worden op internet en het uitwisselen van informatie met andere internetgebruikers. Voor  de  volledigheid  is  hieronder  de  definitie  en  toepassing  van  alle  vaardigheden  op  het  internet  weergegeven:  Operationele vaardigheden zijn het kunnen…  





…bedienen van een internet browser:  o Het openen van websites door de URL in de adresbalk te typen,   o Het vooruit en terug kunnen surfen tussen internetpagina’s door gebruik te maken van  de browser knoppen,   o Het opslaan van bestanden op de harde schijf,   o Verschillende formaten kunnen openen en opslaan (bijvoorbeeld PDF);  o Het opslaan van websites in de Favorieten  o Het gebruiken van een hyperlink.   …bedienen van een zoekmachine op het internet:  o Het invullen van zoekwoorden in een zoekveld,   o Het uitvoeren van een zoekopdracht,   o Het openen van zoekresultaten in de lijst met zoekresultaten.   …gebruiken van online formulieren:  o Gebruik  maken  van  de  verschillende  typen  invoervelden  en  knoppen  (bijvoorbeeld  dropdown menu’s);  o Het versturen van een formulier. 

  Formele vaardigheden zijn het kunnen…   

…navigeren op het internet:  o Hyperlinks  gebruiken  (in  een  menu,  tekstueel,  plaatjes  etc.)  in  verschillende  menu  en  website lay‐outs.  …behouden van een gevoel van oriëntatie tijdens het navigeren op het internet:   o Niet gedesoriënteerd raken binnen een website,  o Niet gedesoriënteerd raken tijdens het surfen tussen websites,   o Niet gedesoriënteerd raken tijdens het openen van en surfen tussen zoekresultaten.  

  Informatie vaardigheden zijn het kunnen…  

…vinden en gebruiken van informatie, door:  o Het kiezen van een geschikt zoeksysteem (of plaats om informatie te zoeken),  o Het definiëren van zoekwoorden die zich op het informatieprobleem richten,  o Het selecteren van geschikte informatiebronnen,  o Het evalueren van informatiebronnen. 

 

21   

Communicatie vaardigheden ziijn het kunneen…  

…communiceren met a anderen op heet internet, do oor:  O teiten aan te nnemen,  o Online identit o Contacten te  C maken en te oonderhouden n,  o Aandacht te t A rekken,  o Meningen uit  M met anderen. te wisselen m

Strattegische vaard digheden zijn het…  

…voordeeel behalen me et behulp van  het internet, door:  o Het oriëntere en op een bep aald doel  e ondernemenn om het doel te behalen o De juiste actie o De juiste beslissingen nemeen om het doel te behalen o De voordelen van dit doel b behalen.  

Om  held derheid  te  verschaffen  v in  de  discuussies  en  acctiviteiten  ro ondom  digittale  vaardigh heden  in  Nederlan nd  en  Euro opa  heeft  Digivaardig  &  Digibew wust  een  piramide  onttwikkeld  wa aarin  de  verschillende  termen  die  in  het kader  digitaale  vaardigh heden  –  vaakk  door  elkaaar  –  gebruiktt  worden  g De eze  piramid e  is  weerge egeven  in  Figuur  5.1.  D De  piramide e  laat  de  een  plek  hebben  gekregen.  verbanden zien tusssen de Europ pese termenn (vanuit de  actielijnen vvan de verscchillende DG’’s van de  Europese  Commissie)  en  Nederlandse  bennamingen.  Bovendien  brengt  de  pirramide  duid delijk  het  werkterrrein van Digiivaardig & Digibewust inn kaart. Het vvormt een hulpmiddel om m de termin nologie te  duiden een het prograamma Digiva aardig & Digiibewust en h haar positie in het speelvveld toe te licchten.  

  Figuur 5.1 Piramide vvan digitale vaardighedeen, ontwikkeld door Digivvaardig & Diggibewust.    22   

De  eerstte  twee  niveeaus  worden  in  Nederlaand  de  digittale  basisvaa ardigheden  ggenoemd.  In n  Europa  vallen deeze niveaus  onder de te erm digital litteracy als on nderdeel van n de ICT use r skills. Het  derde en  vierde  n niveau  van  digitale  vaa ardigheden  hebben  een  overlap  met  m mediavvaardigheden n  (media  literacy). Het programma Digivaardig & Digi bewust was  de afgelope en tweeënhaalf jaar gerich ht op het  deel van n de piramide onder de sstippellijn. V Vanaf 2012 zal ook de to op van de pirramide onde erdeel uit  maken  vvan  het  pro ogramma.  Diie  top  worddt  in  Nederland  geduid  met  e‐Skillss.  Het  gaat  hier  om  vaardigh heden  voor  professional p s  in  alle  berroepsgroepen  die  op  hun  werk  moeeten  kunnen  omgaan  met allerlei ICT‐systeemen (in Europa de e‐buusiness skillss genoemd o of e‐Leadershhip skills). In n de punt  piramide zittten de ICT‐professionals,, werkzaam  in de ICT‐ind dustrie of inn andere sectoren. Zij  van de p hebben  vaardighedeen nodig (in E Europa de ICCT practitionar skills geno oemd) om nnieuwe hoogwaardige  o p  basis  van  deze  indelin ng  en  het  systemen  voor  organisaties  te  ontwikkelen  en  te  onderhouden.  Op European eSkills Forum heeft ECP‐EPN de ICTT‐vaardighed den‐piramide e opgesteld.     

5.2 N Nationale e gegeven ns Vorig jaaar werd geco oncludeerd d dat het lasti g is om aan de resultate en van het ssurveyonderzoek een  absoluutt  niveau  van n  internetvaa ardigheden  ttoe  te  kennen.  Een  van de  conclusiies  was  dat  de  items  behoren nde bij de forrmele vaardiigheden waaarschijnlijk te e gemakkelijk worden geeschat omdat men de  bewustee  handelingeen  vaak  verrricht,  terwijjl  de  items  bij  operatio onele  vaard igheden  als moeilijk  geschat  worden  om mdat  men  sommigen  vann  hen  niet  zo  vaak  of  no ooit  verrichtt.  In  vergelijking  met  prestatieetests gehou uden aan Universiteit Tw wente werden n de informa atie en strateegische vaard digheden  zeker  tee  hoog  gesch hat,  waarsch hijnlijk  omdaat  men  zijn/h haar  eigen  intelligente  ggedrag  bij  in nformatie  zoeken  een  keuzes  maken  m op  he et  internet  ooverschat.  De  resultaten n  zijn  echter  r  wel  geschikkt  om  de  relatievee verdeling n naar geslachtt, leeftijd en  opleiding weer te geven n. In Figuur 55.1 is het gem middelde  niveau  vvan  operationele,  form mele,  inform atie,  communicatie  en  strategisch e  vaardighe eden  van  internetggebruikers w weergegeven n anno 2010  en 2011. 

2,74 2,76

Operation nele vaardighe eden

3,80 3,91

Form mele vaardighe eden 3,,30 3,38 3

Informaatie vaardighe eden

2010 2 2011 2

Communicaatie vaardighe eden

2,,29 2,81 2,86

Strategiscche vaardighe eden 1

2

3

4

5

 

Figuur 5.22 Gemiddelde niveau n van operrationele, formeele, informatie en e strategische vaardigheden van internetgebbruikers (1 laagste nivveau tot 5 hooggste niveau)

  In Figuurr 5.2 is te zieen dat het niiveau van allle vaardigheden licht is ttoegenomenn in 2011. De e formele  vaardigh heden  zijn  het  meest  to oegenomen.  Verder  is  te e  zien  dat  het  niveau  vaan  de  comm municatie  23   

vaardigh heden  relatieef  laag  is.  In  Figuur  5.33  is  de  verd deling  over  de  vaardighheden  naar  geslacht  weergeggeven. Hieruit blijkt dat m mannen op vvier van de vvijf vaardighe eden hoger sscoren dan vvrouwen.  In  de  hiiervoor  geno oemde  presstatiemeting en  zijn  de  effecten  van n  geslacht  nnooit  waarn neembaar  geweestt,  dus  de  kan ns  is  groot  dat  d de  getooonde  verschiillen  toegescchreven  kun nen  worden n  aan  het  gebruik  van  surveys  waarin  mannen  geneeigd  zijn  zichzelf  als  be eter  te  pressenteren  dan  dat  zij  daadwerrkelijk zijn.   Opeerationele vaa ardigheden

2,98

0 2,50

3,87 3,94

Formele vaa ardigheden 3,553 3,24

In nformatie vaa ardigheden

Man Vrouw

2,33 2,26

Comm municatie vaa ardigheden

2,97 2,75 2

Strrategische vaa ardigheden 1

2

4

3

5

Figuur 5.33 Gemiddelde niveau n van operrationele, formeele, informatie en e strategische vaardigheden,, naar geslacht

In  Figuur  5.4  is  de  verdeling  v ovver  leeftijd  w weergegeven n.  Hieruit  blijkt  dat  de  ooudste  leeftijdsgroep  slechter  presteert op alle vaardigheden dann de jongste  en op een  na jongste ggroep. Ook h hier geldt  dat de vverschillen op de inhoudelijke vaardiigheden grotter zijn dan  echte prestaatiemetingen n zouden  4 vinden (Van Deursen n, 2010 ). Figguur 5.5 geeeft de verdeling weer naar opleidingssniveau. Opvvallend is  ebruikers  opp  alle  vaard digheden  een  stuk  beteer  presteren n  dan  de  dat  hoger  opgeleide  internetge middelbaar en lager  opgeleiden,, met uitzonddering van d de gemeten ccommunicattievaardigheden. Hier  zijn de verschillen tu ussen de drie e opleidingsnniveaus verw waarloosbaar.  

ardigheden Opeerationele vaa

2,12

2,79

3,411

3,69 3,94 4,06

Formele vaa ardigheden

Informatie vaa ardigheden

2,94

Communicatie vaa ardigheden

2,22 1,94

Strrategische vaa ardigheden 2

3,76 16‐35 1

2,81

36‐55 3 55+ 5

2,95

2,42 1

3,55

3

3,27

4



5

Figuur 5.44 Niveau van opperationele, formele, informatiee, communicatie en strategiscche vaardighedeen, naar leeftijdd

                                                             4

Van Deu ursen, A. (201 10). Internet skills, s vital asssets in an info ormation socie ety. Enschede e: Universiteit twente

24   

  2,58 2,78 2,95

Operationele vaard digheden

3,97 3,92 33,79

Formele vaard digheden 3,12 3,41

digheden Infformatie vaard

33,75 Laag opgeleid Mid ddelbaar opge eleid Hoo og opgeleid

2,31 2,29 2,30

Comm municatie vaard digheden

2,67 2,89 3,11

Strattegische vaard digheden 1

2

3

5

4

Figuur 5.55 Niveau van opperationele, formele, informatiee, communicatie en strategiscche vaardighedeen, naar opleiding

In Figuurr 5.6 zijn de  verdelingen naar beroeppsfunctie we eergegeven. Opvallend hhier is dat de e mensen  werkzaam  in  het  ho oger  manage ement  het  bbest  scoren  op  commun nicatievaardi gheden.  Bettreffende  deze  vaardigheden  zien  we  dat  bij  de  laager  opgeleide  beroepssgroep  de  m meeste  ruim mte  voor  verbeterring  is.  Opvaallend  is  ookk  dat  het  hooger  manage ement  relatief  laag  scooort  op  informatie  en  strategissche vaardigh heden.  

2,66 2,8 89 3,17 3,17 3,08

Operaationele vaard digheden

44,01 3,888 3,69 3,,92 3,766

FFormele vaard digheden

3,14 3,42

Informatie vaard digheden

33,95 3,883 3,766

2,22 2,30 2,36 2,47 2,54

Communicatie vaard digheden

Lagere beroepen beroepen Middelbare b Hogere beroe epen

2,70 2,95

Strattegische vaard digheden

Managers

3,30 3,31 3,10

1

2

3

Directie/Hoge er manageme ent 4

5

Figuur 5.66 Niveau van opperationele, formele, informatiee, communicatie en strategiscche vaardighedeen, naar beroeppsfunctie

  at 64,1% vann de internettters zelf gee en gebruik m maakt van hu ulp bij het  Uit de vrragenlijst blijjkt verder da internettten. Dit perccentage is te en opzichte vvan vorig jaaar nagenoeg niet verandderd (64,5%  in 2010).  Hiervan  doet 5,3% d dat omdat ze e niet wetenn aan wie ze  dat zouden moeten vraggen (1% meer dan in  2010). D De overige 94 4,7% maakt geen gebrui k van hulp o omdat ze gee en hulp nodiig hebben. FFiguur 5.6  geeft  dee  meest  geb bruikte  hulpbronnen  aa n  van  menssen  die  hulp p  gebruiken  bij  het  inte ernetten.  25   

 

Hieruit  b blijkt  dat  veruit  de  mee este  mensenn  hulp  van  vrienden  v of  familie  f inschhakelen:  65% %  van  de  mensen die hulp nod dig hebben. Vrienden o of familie

32% %

Collega’s C

7%

Computerexpert

6%

Helpdesk H

6%

Bibliotheek

00%

Figuur 5.66 Bronnen van hulp (% van meensen die hulp gebruiken bij het internetten)

5.3 IInternatio onale geg gevens   Na  in  20008  en  2009  geen  data a  beschikbaaar  te  hebbe en  gesteld  over  internettvaardighede en,  heeft  Eurostatt  in  2010  de  draad  weerr  opgepakt.  Helaas  word den  deze  vaardigheden  nog  steeds  gemeten  door  geb quêtes  waarrin  aan  respo ondenten  wordt  gevraaggd  welke  va an  enkele  bruik  te  maken  van  enq genoemde activiteiten hij of zij  ooit hebbenn uitgevoerd. Er worden  dus geen vaaardigheden geschat,  n of geobserrveerd. De ge egevens zijn  zodoende m meer een ind dicatie van hhet soort geb bruik dan  gemeten van de vvaardigheid d die iemand b bezit. Omdatt er een relatie wordt verondersteld  tussen het ssoort van  gebruik  en  het  vaardigheidsniiveau,  kunnnen  deze  in ndicatoren  wel  w wordenn  gebruikt  voor  v het  identificeren  van  tendensen.  Voor  het  m t meten  van  internetvaa ardigheden  heeft  Eurostat  aan  respondenten gevraagd welke va an de volgennde activiteitten zij ooit he ebben uitgevvoerd:  

Informatie vvinden met een zoekmac hine; 



Een e‐mail m met bijlagen vversturen; 



Berichten acchterlaten op p chatrooms,, nieuwsgroe epen of discu ussiefora; 



TTelefoneren via het interrnet; 



Mappen deleen met ande eren om muzziek, films en n dergelijke u uit te wisseleen; 



Een webpagina ontwerpen. 

n  vaardigheidsniveau  aa an  te  duideen  zijn  de  respondente r n  vervolgenns  ingedeeld d  in  drie  Om  een categorieën:  

Laag: de resp pondent hee eft één of tw wee van de ge enoemde acttiviteiten uitggevoerd; 



G Gemiddeld: de responde ent heeft driee of vier van de genoemd de activiteiteen uitgevoerrd; 



Hoog: de resspondent heeft vijf of zess van de genoemde activviteiten uitgeevoerd. 

In Tabel  5.1 valt direect op dat he et aantal perrsonen met  een hoog internetvaardiigheidsnivea au laag is,  U 27. Dit perrcentage is teen opzichte  van 2006 sle echts 4 proccentpunten ggestegen.  slechts 110% in de EU Het  meeest  opvallend  is  echter  de  lage  scorre  van  Nede erland  in  vergelijking  meet  andere  la anden.  In  Nederlan nd is volgenss de Eurostat data het aaantal mense en dat 5 of 6 van de genooemde applicaties uit  heeft geevoerd slechtts 6%. Dit ge eeft in onze  ogende bep perking aan vvan het meteen van vaard digheden  op  dezee  manier,  want  er  is geen  enk ele  reden  om  aan  te e  nemen  ddat  het  nivveau  van 

26   

internetvaardigheden  in  Nederland  met  zijn  relatief  hoge  toegang  tot  en  gebruik  van  het  internet  zoveel lager is in vergelijking met andere Europese landen.  Tabel 5.1 Percentage personen met lage (1-2 activiteiten), midden (3-4 activiteiten) en hoge (5-6 activiteiten) internetvaardigheden, Europa 2006-2010.     EU 27   België  Bulgarije  Cyprus  Denemarken  Duitsland  Estland  Finland  Frankrijk  Griekenland  Hongarije  Ierland  IJsland  Italië  Letland  Litouwen  Luxemburg   Macedonië  Malta  Nederland  Noorwegen  Oostenrijk  Polen  Portugal  Roemenië  Slovenië  Slowakije  Spanje  Tsjechië  Verenigd Koninkrijk  Zweden  Bron: Eurostat 

laag  30  39  10  20  40  41  17  39  :  23  23  42  35  14  29  20  31  21  22  44  35  36  22  22  14  27  34  27  30  38  48 

2006  midden 19  19  13  11  33  25  24  28  :  9  19  7  36  16  17  16  31  8  15  29  30  20  17  13  7  19  19  20  14  18  26 

hoog 6 5 5 3 13 5 21 10 : 3 7 3 16 7 6 9 10 1 4 9 14 7 7 4 2 8 5 4 4 5 8

laag 29 40 13 25 37 41 20 39 26 22 22 42 31 15 22 18 28 : 22 39 38 38 24 16 16 25 34 23 25 41 45

2007 midden 23 23 15 12 34 27 25 29 27 11 24 12 37 18 26 20 37 : 19 33 32 23 19 19 10 23 23 25 17 22 25

hoog 8 5 7 3 12 6 20 11 12 4 8 3 20 9 11 13 14 : 5 12 14 8 7 8 2 10 7 8 11 8 8

laag  32  39  21  24  36  41  23  48  31  25  24  36  25  20  22  17  37  21  24  48  36  38  28  15  25  30  29  30  31  38  38 

2010  midden  30  30  18  24  40  33  32  33  32  18  31  23  45  23  29  24  40  28  31  36  43  31  24  27  16  28  41  29  32  36  37 

hoog 10 8 7 6 11 8 17 5 18 4 12 5 23 12 19 23 11 6 7 6 12 6 9 11 1 12 9 7 7 9 14

 

5.4

Conclusies ten aanzien van vaardigheden

  Vorig  jaar  werd  in  het  trendrapport  in  het  hoofdstuk  over  internetvaardigheden  vooral  aandacht  besteed aan een reeks van prestatiemetingen uitgevoerd aan de Universiteit Twente tussen 2007 en  2010. Hieruit bleek dat Nederlanders redelijk scoren op operationele en formele vaardigheden, maar  aanzienlijk lager op informatie en strategische internetvaardigheden. Een belangrijke conclusie was  dat  jongeren  met  hun  hogere  niveau  van  operationele  en  formele  vaardigheden  niet  automatisch  hoog scoren op de inhoudelijke vaardigheden. In 2011 zijn er geen prestatiemetingen uitgevoerd en  daarom zijn we voor de meting van internetvaardigheden voor dit rapport volledig aangewezen op  de  resultaten  van  de  enquête.  Helaas  is  het  absolute  niveau  van  vaardigheden  middels  enquêtes  moeilijk  vast  te  stellen.  Internetgebruikers  overschatten  de  dingen  die  zij  doen  en  zeker  de  dingen  27   

die  zij  goed  doen  op  het  internet.  Daarnaast  onderschatten  zij  de  problemen  bij  het  informatie  zoeken en maken van strategische keuzes. Dit geldt in het bijzonder voor (jonge) mannen die in de  prestatietests  slechter  scoorden  dan  zij  zelf  aangaven.  Wel  is  de  meting  geschikt  om  onderlinge  verschillen te observeren en om een vergelijking te doen met de scores van 2010.   Wanneer  we  de  scores  op  de  vaardigheden  vergelijken  met  die  van  2010  dan  zien  we  een  lichte  progressie.  Deze  is  het  grootst  bij  de  formele  vaardigheden.  De  lichte  stijging  van  operationele  en  formele  vaardigheden  kan  deels  verklaard  worden  doordat  deze  vaardigheden  toenemen  met  ervaring,  waarvan  we  in  tabel  7.1  zien  dat  deze  het  afgelopen  jaar  ook  is  toegenomen.  Een  lichte  toename  van  operationele  en  formele  vaardigheden  kan  mede  de  lichte  toename  in  informatie  en  strategische vaardigheden verklaren. Wanneer mensen de basisvaardigheden onder de knie krijgen  komen  zij  ook  meer  toe  aan  het  beoefenen  van  de  inhoudelijke  informatie  en  strategische  vaardigheden.   Het  feit  dat  de  communicatievaardigheden  relatief  laag  scoren  is  wel  een  punt  van  aandacht.  Communicatievaardigheden  zullen  in  de  toekomst  steeds  belangrijker  worden,  daar  online  communicatietoepassingen enorm in opkomst zijn. We zullen tevens zien dat deze vaardigheden ook  een  belangrijke  rol  kunnen  spelen  bij  mensen  waar  het  aan  informatievaardigheden  schort.  Communicatievaardigheden,  onder  andere  nodig  voor  het  inschakelen  van  online  hulp  door  bijvoorbeeld  contacten  in  een  sociaal  netwerk  of  forum  te  raadplegen,  zouden  hiervoor  kunnen  compenseren. De resultaten laten bijvoorbeeld  zien dat  hogere managers een relatief hoog niveau  van communicatievaarduigheden hebben terwijl het niveau van informatievaardigheden gemiddeld  is.  Deze  laatste  zijn  voor  de  functie  wel  belangrijk,  en  tekorten  worden  behalve  door  een  staf  van  beleidsmedewerkers waarschijnlijk ook door communicatievaardigheden gecompenseerd.  In Europees verband wijzen de cijfers er op dat Nederland op zijn best tot de middenmoot behoort  wanneer het gaat over internetvaardigheden. De ongeldige manier van vaardigheden meten  en de  discutabele uitkomsten geven echter voldoende redenen om de cijfers in twijfel te trekken. Waarom  zou  in  Nederland  in  drie  jaar  tijd  het  percentage  mensen  met  een  hoge  internetvaardigheid  zijn  gehalveerd?   



28   

6

Soorten van gebruik

 

6.1

Inleiding

De laatste stap in de toegang tot het internet zijn de verschillende soorten van toepassingen waarvan  gebruik  wordt  gemaakt.  Dit  hoofdstuk  gaat  dieper  in  op  wat  mensen  nu  eigenlijk  met  het  internet  doen of kunnen doen.   

6.2 Nationale gegevens   Net als vorig jaar is er aan de respondenten die gebruik maken van het internet gevraagd hoe vaak zij  bepaalde internettoepassing gebruiken. In totaal zijn er 31 toepassingen bevraagd. In Figuur 6.1 zijn  deze toepassingen en de bijbehorende gemiddelde gebruiksfrequenties weergegeven. Uit dit figuur  blijkt  dat  informatie  toepassingen  (zoals  het  gebruik  van  zoeksystemen,  nieuwsdiensten  en  online  kranten  en  omroepen)  nog  steeds  erg  populair  zijn.  Het  dagelijkse  gebruik  van  zoeksystemen  is  in  2011 gestegen naar 69% (van 67% in 2010). De online omroep, krant, of tijdschrift worden dagelijks  door 37% van de internetters geraadpleegd (ten opzichte van 34% in 2010) en nieuwsdiensten in het  algemeen door 44%.   De  meest  populaire  toepassing  blijft  e‐mail:  90%  van  alle  Nederlandse  internetters  maakt  hier  dagelijks  gebruik  (ten  opzichte  van  87%  in  2010).  Het  gebruik  van  sociale  netwerksites  zet  in  2011  ook door: 37% van de Nederlandse internetgebruikers is hier dagelijks op actief. Verder maakt 60%  van de Nederlandse internetters wel eens gebruik van online dating, online fora of communities. Erg  populair  en  aanzienlijk  toegenomen  zijn  ook  het  online  winkelen  en  het  online  bestellen  van  producten.  Hier  houdt  20%  van  de  Nederlandse  internetters  zich  dagelijks  mee  bezig,  en  57%  wekelijks. Met websites zoals marktplaats en eBay houdt 87% van de internetters zich bezig. Online  gaming is een dagelijkse bezigheid voor 16% van de Nederlandse internetters (ten opzichte van 14%  in 2010).   Van  de  Nederlandse  internetters  zoekt  83%  wel  eens  online  naar  overheidsinformatie.  De  meerderheid  doet  dit  enkele  keren  per  jaar.  Dit  geldt  ook  voor  het  doen  van  transacties  met  de  overheid wat door 77% van de internetgebruikers wordt gedaan. Ook hier geldt een kleine toename  ten opzichte van 2010.  Minder  populair (mede door de aard  van de toepassing)  zijn nog steeds  het  zelfstandig leren  (38%  van  alle  internetgebruikers)  op  internet  en  het  volgen  van  online  cursussen  (21%  van  alle  internetgebruikers). Verder maakt 16% van de Nederlandse internetgebruikers wel eens gebruik van  een  online  consult  in  de  gezondheidszorg  en  komt  30%  wel  eens  op  patiënten  website.  Ten  slotte  valt uit Figuur 6.1 op te maken dat 28% van de Nederlandse internetters wel eens telewerkt en 38%  van het internet wel eens gebruikt voor het zoeken van vacatures en het solliciteren.   

29   

ZZoeksystemen n zoals Google e Online o omroep, krantt en tijdschriftt Nieeuwsdiensten E‐mail Telefonereen (vb. Skype)) Chatten n

21

377 444

20 90

5

9 16

Interrnetbankieren n

16 9 13 9

6 211 61 1 48

14 4

20

Hobbyinforrmatie zoeken n 9 R Reizen en vakaanties boeken n 12 5 Vrij surfeen of browsen n

57 17

14 2 6

21

443

Do ownloaden muziek of video o Uploaden vaan video’s, fotto’s of muziekk O Online Gamen n

20 9 7

7 3 63 54

Telewerken n 5 9 6 Vacatures een solliciteren n 3 6 8

30

85

31 3 32

20 24 2 12 2

14 2 6 133 9 25

43 43 49 17 23

48 68 8 76

Gezo ondheidsinforrmatie zoeken n 3 7 21 Consult en n behandeling g 122 10 Patiëntensite of zzelfhulpgroep p 23 7 119

23

48 84 70 8 21

Online curssussen volgen n 13 4 13 In nformatie oveer opleidingen n of cursussen n… 2 6 10 Zelffstandig leren n 6 9 8 Wekelijks

10

3 23

O Overheidsinforrmatie zoeken n 3 10 23 Trransacties meet de overheid d 12 6 Participatie in  P politiek of ovverheidsbeleid d 2 4 4 14

Dagelijks

11 1

57 223 227

7 16 15 5 12 17 16 13 10

0%

25 34 17 9

30

19 59

Socialee netwerksitess 377 16 Communitiess 5 9 100 13 Onlin ne fora of disccussiegroepen n 9 10 9 17 Online daten n 33 3 6 Winkelen of bestellen n M Marktplaatsen n Producten zo oeken en prijzeen vergelijken n

4 22 19 18

22 12 10 8 10

69

200% Maandeelijks

72 62 2 79 37

15

45 62 2

80% 40% 60% Enkele keren   per jaar

1100% N Nooit

 

Figuur 6.11 Hoeveelheid gebruik g van verrschillende interrnettoepassingeen onder internetgebruikers

30   

Om het ggebruik in 20 010 te vergelijken met 20011, is in Figuur 6.2 het p percentage innternetters  weergeggeven dat een bepaalde ttoepassing oooit heeft gebruikt.  

Zoeksysteme en zoals Googlle 80% 81% 83% 82%

nt en tijdschri ft Online omroep, kran Niieuwsdienstenn E‐maail Telefoneren (vb. Skypee)

99 9% 99 9%

34% 39% % 44% 4 52%

Chatteen

94% % 94% %

Inte ernetbankiereen 75% 75% 711% 66% % 80% 83%

Hobbyinfo ormatie zoekeen Reizen en vakkanties boekeen Vrij surffen of browseen Sociale netwerksitees Communitiees Online fora of disscussiegroepeen Online dateen

42 2% 37% % 41 1% 46%

15% 1 15% 1

64% 700%

87% 94% % 87% 87% 90% 91%

Winkelen of bestelleen Marktplaatseen Producten zoeken en prijzzen vergelijkeen 57% 57% 58% 57% 46% 51%

D Downloaden m muziek of videeo Uploaden vvan video’s, fo oto’s of muzieek Online Gameen

82% 83% 773% 77%

O Overheidsinfo ormatie zoekeen TTransacties m met de overheiid Participatie in n politiek of overheidsbeleiid Gezzondheidsinfo ormatie zoekeen Consult e en behandelinng Paatiëntensite off zelfhulpgroeep Telewerkeen Vacaturess en sollicitereen Online cursussen volgeen Informaatie over opleidingen of currsussen zoekeen Ze elfstandig lereen

9% 99 98 8%

24% 24%

15% 1 16% 1

79% 77% 27% 30%

24% 28% 35% 38% % 18% 21% 37% % 38% %

55% 55%

201 10 201 11

 

Figuur 6.22 Percentage innternetters dat een e toepassing ooit gebruikte, 2010 en 2011

31   

Uit Figuu ur 6.2 valt op p te maken d dat het gebrruik van de m meeste toepassingen is ttoegenomen n in 2011.  De  groo otste  toenam me  zien  we e  bij  chattenn,  online  winkelen  w of  bestellen,  ggevolgd  doo or  sociale  netwerkken.  Het  aan ntal  internetters  dat  weel  eens  heefft  gechat  ste eeg  met  8%  van  44%  naar  52%.  Online  w winkelen  steeeg  met  7%  van  87%  na ar  94%,  en  het  gebruik  van  sociale  netwerken  van  64%  naar  70% %.  Ook  het  aantal  gebrruikers  van  ddiscussieforaa,  online  telefoondienstten  en  online  gamen  steeg du uidelijk met 5 5%.  

18,8 19,4

Man w Vrouw

17,4 1 17,8

20,7 21,7

16‐35

19,4 19,4

36‐55 55+

Laag opgeleid Middeelbaar opgeleid Hoog opgeleid

Laggere beroepen Middelb bare beroepen Hoggere beroepen Middelb bare beroepen Laggere beroepen

4 15,4 15,4 4

15,9 17,0 1

2010

18,8 19,2

2011

19,5 20,1

18,6 19,7 21,4 20,8 20,1

  Figuur 6.33 Hoeveelheid gebruik g van verrschillende interrnettoepassingeen onder internetgebruikers 

Van de 331 bevraagde toepassinggen heeft dee Nederlandsse internette er er in 20100 gemiddeld  18,1 ooit  gebruiktt.  In  2011  is  dit  toegeno omen  tot  18,,6  toepassin ngen.  Zie  Figuur  6.3.  Maannen  hebbe en  er  iets  meer  daan  vrouwen  gebruikt.  He et  meest  op vallend  in  Figuur  6.2  is  dat  het  aanntal  toepassingen  dat  iemand  ooit gebruikkt heeft niet  is toegenom men in de caategorieën 36‐55 en 55++. Tevens zien we dat  het aanttal toepassin ngen gebruikt door lager  opgeleide in nternetters h harder is gesstegen dan h het aantal  toepassingen  gebruiikt  door  mid ddelbare  en  hoger  opge eleiden.  Betrreffende  berroepsfunctie e  zien  we  dat mensen werkzaaam in de hoggere beroepeen de meeste e toepassingen gebruikenn.  

32   

In de nu volgende figguren worde en alle 31 to epassingen vverder belich ht. Verschilleen tussen ma annen en  vrouwen n, drie leeftijdscategorieë ën en drie oppleidingsnive eaus worden n per toepasssing besprokken.   We beginnen met dee eerste toepassing: het  gebruik van n online zoekksystemen. U Uit Figuur 6.4 4 is op te  dat mannen  hier dagelijkks gemiddeldd meer gebru uik van make en dan vrouw wen. Ook va alt op dat  maken d 55‐plusssers hier dagelijks een stu uk minder geebruik van m maken dan 16 tot 35 en 336 tot 55 jarigen. Het  verschil  in  dagelijks  gebruik  tusssen  enerzij ds  lager  opgeleide  en  anderzijds  m middelbaar  en  e hoger  opgeleid de internetteers is ook aan nzienlijk, ruim m 20%.  Man V Vrouw

75

16‐35 36‐55 55+

226 24

212 21 3 8 41

22

4 4 3 12 10 19

81 1

14

70 59

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

61

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger…

61

Daggelijks

4 22 4 32

18

64

27 24

7

72 79 9 332

23

70 84 8 88 80 0 We ekelijks

M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

4 30 313 15 110 7 222 13 4 20

Nooit

Figuur 6.44 Zoeksystemen (zoals Googlee), naar geslachht, leeftijd, opleeiding en beroep psfunctie

In  Figuur  6.5  is  het  gebruik  van n  online  om roep,  krante en  en  tijdsch hriften  uitgeelicht.  Ook  hier  h is  op  dagelijksse  schaal  het  gebruik  on nder  mannellijke  internettters  groter  dan  bij  vrouuwelijke  inte ernetters.  Bij hoger opgeleide  internetters  is dit iets grroter dan bijj lager en middelbaar oppgeleide inte ernetters.  Verder ssteken de 36 tot 55 jarige en wat betreeft dagelijks gebruik net als vorig jaarr iets uit bovven de 16  tot 35 jaarigen en de 55‐plussers. In de groe p managers  en hogere b beroepen is  het dagelijks gebruik  het groo otst.     V Vrouw 16‐35

33 30

55+ Laag op pgeleid

32

Hoog op pgeleid Lagere berroepen

41 39 39 42

35 38 444 447 43

Hogere berroepen Directie//Hoger… Daggelijks

42

We ekelijks

M Maandelijks

22

21 27

20 2

18

11 1 27 12

20 18

10

24

29 9 25 2

12 14

14

9 111

9

16

Enkele kere en per jaar

5 15

16 18 22

16 11 12 9 10 9

20 19 20

12 10

12

26 9

18

10 1

26 20 13 7 7 111 9 9 9 4 14

9

Nooit

Figuur 6.55 Online omroeep, krant en tijdsschrift, naar gesslacht, leeftijd, opleiding o en be eroepsfunctie

  33   

Uit  Figuur  6.6  blijktt  dat  het  ge ebruik  van  nnieuwsdienstten  dagelijks  meer  dooor  mannen  dan  d door  vrouwen n worden geebruikt. 55‐Plussers doenn dit minder  dan de overige leeftijdssgroepen. Ve erschillen  tussen laager, middellbaar en hogger opgeleideen zijn ook d duidelijk aan nwezig. Bij d e lager opge eleiden is  het  perccentage  inteernetters  datt  nooit  van  nieuwsdienssten  gebruikk  maakt  25% %  in  tegenstelling  tot  17% bij  de middelbaaar en 9% bij de hoger oopgeleide in nternetters. V Van de laatsste groep ma aakt 57%  dagelijkss  gebruik  van  deze  toep passing.  Ook  k  bij  de  bero oepsfuncties  zien  we  groote  verschille en.  In  de  hogere b beroepen  maakt  69% va an de  menseen dagelijks  gebruik  van  nieuwsdiennsten terwijl  dit in de  lagere beeroepen slecchts 37% is.  Man V Vrouw

52 37

16‐35 36‐55 55+

466 51 19

34

7

25

12 7 20

9

23 16 6 6 3 5 7 4 9 1 13 0 11

20

M Maandelijks

9

8 18

15

56

17 6

8 9 5

69 65

We ekelijks

25

24

477

12 1 15 5

8

12

9

21

37

9

9

57

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger…

22

8

10 0 21

466

13

8

12

25 5 18 1 8

19

36

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

Daggelijks

21 10

19

Enkele kere en per jaar

Nooit

 

Figuur 6.66 Nieuwsdiensten, naar geslaccht, leeftijd, opleeiding en beroeepsfunctie

  Man V Vrouw

89

16‐35 36‐55 55+

1 1 1 1 1 2 1 1

2

5 4

93 9

866 84

4

8

3

92

6 95 5

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger… Daggelijks

6

91

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

1 1 1 1 1

2

6 90

3

91 92

5 98 96

877 We ekelijks

M Maandelijks

3

4

9 Enkele kere en per jaar

2 1 01 101

1 1 1 1 1 2 0 2 2 0 2 0 2

Nooit

Figuur 6.77 E-mail, naar geslacht, g leeftijdd, opleiding en beroepsfunctie

  In  Figuur  6.7  is  het  gebruik  van  e‐mail  wee rgegeven.  Het  H dagelijks  gebruik  is  eerg  groot.  Ve erschillen  tussen m mannen en vrouwen zijn klein: 1% in  het voordee el van de vrouw. De groeep internette ers tussen  de 36 en n 55 maakt h het meest da agelijks gebruuik van e‐maail, gevolgd d door de 16 toot 35 jarige ggroep. Bij  de  55‐plussers  maakt  nog  steeds  86%  daggelijks  gebruik  van  e‐ma ail,  6%  meerr  dan  vorig  jaar.  Het  34   

verschil  tussen  de  hoger  en  la ager  opgeleeide  internettters  is  beh hoorlijk.  Bij  de  hoger  opgeleide  o internettters  is  het  dagelijks  d gebruik  95%  een  bij  de  lagger  opgeleid de  internett er  84%.  Bettreffende  beroepsffunctie zien  we dat van  de mensen  in de hogere beroepen 98% dagelijkks e‐mail gebruikt en  bij het m managementt 96%. De dirrectie scoortt hier het laaagst met een gemiddeld  dagelijks geb bruik van  87%.  Man V Vrouw

7 4

9

16‐35 36‐55 55+

6 6 4

7 8

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

10

10 15

8

14 14 113

14 5

446

21 65 69 67 60

8 13 5 7 8 16 7 10 122 19 3 13

Lagere berroepen 8 5 5 9 Middelbare berroepen 16 6 8 9 Hogere berroepen 4 11 13 Management 5 18 12 Directie//Hoger… 4 16 16 Daggelijks

58 63

16

8

We ekelijks

52 72 61

21

51 446 53

19 11

M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

 

Figuur 6.88 Online telefonneren (bijvoorbeeeld Skype), naaar geslacht, leeeftijd, opleiding en beroepsfunnctie

  diensten (zoaals Skype en bellen via M MSN) is nog ggeen gemeengoed bij  Het gebrruik van online telefoond de Nedeerlandse inteernetgebruiker. Uit Figuuur 6.8 blijkt d dat mannen er iets meeer gebruik maken van  vrouwen n. Het percentage intern netters tusseen 16 en 35 d dat dit nog n nooit heeft ggedaan is kle einer dan  het perccentage interrnetters van 36 jaar en oouder. Midde elbaar opgele eide mensenn maken daggelijks het  meest  ggebruikt  van  online  tele efoondiensteen.  Wel  is  de  d groep  ho oger  opgeleidden  die  er  in  totaal  gebruik  van maakt ggroter dan de groep midddelbaar en llager opgeleiden. Bij de  beroepsfunccties zien  mensen  die  de  telefoon ndiensten  geebruiken  in  de  d lagere  en n  middelbaree  beroepen  dit  vaker  we  dat  m doen dan gebruikerss in de hogerre beroepen  en managem ment. Wel iss de totale grroep gebruikkers in de  lagere en n middelbaree beroepen kleiner.  Man V Vrouw 16‐35 36‐55 55+

18 14 1

7

15

14 1 9

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger…

15 1 11 1 11 1 11 1

10 23

11 11 13 9

12 9 10 11 11

24 499

68 12

10

12 155 9

16

17

10 10

22

We ekelijks

11

19 11 5

9

447 499

13

10 8

30 13 1

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

Daggelijks

112 13

44 447

16

7 15

57 12 2

15 20

18 1 18 13

M Maandelijks

Figuur 6.99 Chatten, naarr geslacht, leeftijd, opleiding enn beroepsfunctiie

39 445 500 447 56

Enkele kere en per jaar

Nooit

  35 

 

In  Figuu ur  6.9  is  hett  chatten  we eergegeven..  Hier  is  hett  verschil  tu ussen  manneelijke  en  vro ouwelijke  internettters klein, m maar is het pe ercentage m mannen dat d dagelijks en w wekelijks chaat iets groter dan het  percentaage  vrouwen n.  Verschille en  tussen  dee  leeftijdsgrroepen  zijn  aanzienlijk.  Van  de  inte ernetters  boven  d de  55  heeft  68%  nog  no ooit  gechat  (ten  opzichte  van  72%  van  vorig  jjaar)  en  doe et  7%  dit  dagelijkss.  Bij  de  16‐35  jarigen  zijn  dezelfde   percentage es  respectievvelijk  24%  enn  30%.  De  36  3 tot  55  jarige grroep internetters bevind dt zich hier ttussenin. Bij  opleiding zie en we dat bbij de lager o opgeleide  internettters  chatten n  het  meest  populair  is..  Van  deze  groep  g chat  56%  5 (12%  m meer  dan  vo orig  jaar),  waarvan n  22%  dagelijks  (8%  me eer  dan  vorigg  jaar).  Van  de  hoger  opleiden  o chaat  43%,  waa arvan  9%  dagelijkss.  Hetzelfde  beeld  zien  we  w bij  de  beeroepsfunctiies  wanneer we  de  lageere  beroepen n  met  de  overige b beroepsgroeepen vergelijken.   Man V Vrouw 16‐35 36‐55 55+

15

25 18 18 24

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

20 20 21

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger…

23 20 16 25 22

Daggelijks

58

We ekelijks

57 17

50

18 61 63

66 6

60 M Maandelijks

2

2 4 8

3 4 18 2 5 13 12 2 9

57 62 54

61 62 68

12

Enkele kere en per jaar

3 10 1 12 3 4 12 1 3 12 0 4 12 3 3 13 11 5 04 16 20

Nooit

Figuur 6.110 Gebruik van internetbankieren, naar geslaacht, leeftijd, opleiding en beroepsfunctie

Internetbankieren iss een populaire toepassinng onder alle e groepen Ne ederlanders.. Figuur 6.8 ttoont dat  van  de  mannen  er  10%  meer  gebruik  va n  maken  daan  van  de  vrouwen.  V Verschillen  tu ussen  de  leeftijdsccategorieën  en opleidinggsniveaus zijjn klein. Van n de groep 5 55‐plussers m maken er ietts minder  gebruik vvan dan de 3 36 tot 55 jarigen en de 116 tot 35 jariggen, maar bij de oudste ggroep is het dagelijks  gebruik  wel  het  grootst.  Ongeve eer  hetzelfdee  patroon  ziien  we  bij  de  verschillenn  tussen  ene erzijds  de  lager op pgeleiden en anderzijds d de  middelbaaar en  hogerr opgeleiden n. Bij  de  berooepsfunctiess zien we  dat  men nsen  werkzaaam  in  de  ho ogere  beroeppen  op  dage elijkse  schaal  iets  minde r  gebruik  maken  van  internetbankieren daan de overige groepen.   In Figuurr 6.11 is het  zoeken naar hobby infoormatie opge enomen. Mannelijke inteernetgebruikkers doen  dit vakerr dan de vro ouwelijke. Wat betreft le eftijd valt op p dat de 55‐plussers hierr lager score en dan de  overige ttwee groepeen. Bij de 55‐‐plussers heeeft 34% nog nooit hobbyy gerelateerdde informatie e gezocht  (er is hieer geen toename ten opzzichte van 20010). In de laager opgeleide groep zoeeken minderr mensen  hobby in nformatie daan internette ers in de oveerige twee opleidingsniveaus. Bij de  beroepsfunccties zien  we  dat  m mensen  in  de  d hogere  be eroepen  er  bovenuit  ste eken  betrefffende  totaal  gebruik  en  dagelijks  gebruik.

36   

Man V Vrouw 16‐35 36‐55 55+ Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

211

12

18

15

16 18

Daggelijks

We ekelijks

34

35 15

34

27 32

20 18

Lagere berroepen 4 24 Middelbare berroepen 7 16 Hogere berroepen 14 1 Management 11 1 Directie//Hoger… 2 17

18 21

31

20 166

8 9 12

22

22

23

12

3

29

34

18

9

20

25

21

14

6

22 30

25 23 34

4 24 22 33 M Maandelijks

24 21 30 27

24 18

220 229

15 5

12 1 16

22

26

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.111 Hobbyinform matie zoeken, naaar geslacht, leeeftijd, opleidingg en beroepsfun nctie

  v reisinfo rmatie  en  het  h boeken  van  vakanti es  weer.  Ve erschillen  Figuur  66.12  geeft  het  gebruik  van  tussen  m mannen  en  vrouwen  zijjn  klein.  Bij  de  55‐plusssers  is  de  groep  g die  deeze  toepassiing  nooit  gebruiktt  het  grootsst:  41%  teggenover  28% %  bij  de  36 6‐55  jarigen  en  30%  bbij  de  16‐35 5  jarigen.  Betreffende  opleiding  is  het  gebruiksperc g entage  bij  de  lager  op pgeleide  grooep  het  laagst:  53%  tegenover 70% bij d de middelbaa ar en 82% bbij de hoger  opgeleiden.  Bij het hoerr manageme ent en de  directie zien we dat zij betreffende wekelijkss gebruik ver boven de an ndere beroeppsgroepen u uitsteken.  12 5 V Vrouw 12 4 16‐35 2 6 11 4 55+ 01 3

7

Laag op pgeleid 1 3 4 11 4 Hoog op pgeleid 12 7 Lagere berroepen

4 3 7 21 4 Hogere berroepen 2 3 7 05 4 Directie//Hoger…0 18 Daggelijks

31 36

60 57

We ekelijks

55 45

64

63 50 64

M Maandelijks

57 41 447 73

28 30

30 36

77 80 61 Enkele kere en per jaar

Figuur 6.112 Reizen en vaakanties boeken, naar geslachht, leeftijd, opleiding en beroep psfunctie

18

29 20

12 1 11 1

Nooit

 

  op internet w weergegeven n. Mannen do oen dit net aals vorig jaarr zowel in  In Figuurr 6.13 is het vrij surfen o totaal (887% tegenover 78%) als o op dagelijksee schaal (52% % tegenover 34%) vaker ddan vrouwen n. Van de  16  tot  335  jarige  inteernetters  do oet  53%  dit  dagelijks,  vaan  de  36  tot  55  jarigenn  50%  en  van  de  55‐ plussers  26%.  Bij  dee  55‐plusserrs  geeft  31% %  aan  nog  nooit  n zomaar  wat  gesurfft  te  hebben  op  het  etreffende op pleiding zienn we dat van n de lager  internet  (een afname van 5% ten opzichte vvan 2010. Be opgeleid den 23% nogg nooit vrij ggesurft heeftt. Betreffend de beroepsfu unctie, zien w we dat de m mensen in  de groep p managers o op dagelijkse e schaal meeer vrij surfen dan mensen n in de overigge beroepsfu uncties.  

37   

Man V Vrouw

22

16‐35 36‐55 55+

26

Daggelijks

19

38

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger…

22 14

13

16

21 24 2

455 550 51

23

14 25 13

16

M Maandelijks

9

Enkele kere en per jaar

15 5 11 1

8

100

61

7 12 1

23 7

22 24

449 We ekelijks

9 11

4

10 7 31

8

11

466 447

13 22

11 26

53 550

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

6

9

20 12

52 34

7 7

12 1 11 1 7 8 9 2 5 7 11 11 1 Nooit

Figuur 6.113 Vrij surfen, naar n geslacht, leeeftijd, opleidingg en beroepsfuunctie

  Figuur  66.14  betreft  het  gebruikk  van  socialee  netwerksittes.  Nog  ste eeds  maken  vrouwen  hier  meer  gebruik  van  dan  maannen,  zowel  in  totaal  (772%  tegenovver  68%)  alss  dagelijks  (443%  tegenovver  31%).  n Betreffende  leeftijd  loopt  het  percentage  internetterss  dat  dageliijks  gebruik  maakt  af  naarmate  ouder wordtt. In de groep iemand o p 16 tot 35 jaarigen zien w we dat zelfs 5 59% van de iinternetters dagelijks  gebruik maakt van een sociale ne etwerksite, 114% meer daan in 2010. B Bij de interneetters ouder dan 55 is  het  perccentage  datt  deze  sites  dagelijks  ggebruikt  19% %.  Binnen  deze  groep  ddoet  52%  dit  d nooit.  Betreffende opleidin ng zien we da at van de grooep lager opggeleide interrnetters 32% % nooit gebru uik maakt  van sociaale netwerkssites (deze ggroep is groteer dan bij de e middelbaarr en hoger oopgeleiden), maar dat  het  dageelijks  gebruik  binnen  de eze  groep  400%  is  (hetge een  weer  ho oger  is  dan  bbij  de  midde elbaar  en  hoger op pgeleide inteernetters), ee en toename  van 11% ten n opzichte va an 2010.   31

V Vrouw

7 17

43

16‐35 55+

19

Laag op pgeleid

Lagere berroepen Hogere berroepen

Daggelijks

13

26 We ekelijks

40 41 39 36

16

22

M Maandelijks

14 20

32 28

6 18 10

9 52

9 5 10 1 9 11 8

14 17 13

9 9 11 1

17 8

9

40 37 33

Hoog op pgeleid

Directie//Hoger…

59

37

10 15

19

15

8

5

13 1 9 4 11 9 15

4 25

10

32 26 32 10

Enkele kere en per jaar

27 22 25 29 28 Nooit

Figuur 6.114 Sociale netw werksites, naar geslacht, leeftij d, opleiding en beroepsfunctie e

Figuur 66.15 betreft h het gebruik  van commu nity website es (bijvoorbe eeld buurtweebsites, web bsites van  een sporrtvereniging,, second life, etc.). Hier  wordt door  mannen ietss meer gebrruik van gem maakt dan  vrouwen n.  De  totale  groep  die  hier  h nooit  geebruik  van  maakt  m is  bij  de  55‐plusseers  hoger  dan  bij  de  andere  ttwee  leeftijd dsgroepen  (7 70%  tegenovver  63%  en  56%).  Bij  de e  verschillendde  opleidinggsniveaus  38   

zien  we  dat  het  perrcentage  inte ernetters  daat  dagelijks,  wekelijks  en n  maandelijkks  gebruik  maakt  m erg  overeen komt. Betreeffende bero oepsfunctie zzien we dat n net dagelijks gebruik bij dde managers met 7%  het groo otst is. Man V Vrouw

3

16‐35 36‐55 55+

3 3

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger… Daggelijks

7

10

8

11

56

14

111

63

15

11 9

5 10 5 9 3 9

66

12

10

9 7

59

14

10

8

70

111

5 9 13 6 7 12 4 9 11 111 7 11 11 2 7 We ekelijks

60 62 66

14 14 12

11 10 10

53 59 64 58 61

19 17 13 14 18

M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.115 Community websites, w naar geslacht, leeftijjd, opleiding enn beroepsfunctie e

Het  gebruik  van  onlline  fora  en  discussiegrooepen  is  bij  mannen  gro oter  dan  bij  vrouwen.  Zie  Z Figuur  6.16.  Vaan  de  vrouw welijke  intern netters  maakkt  60%  geen n  gebruik  teg genover  48% %  van  de  mannelijke  internettters. Verschillen tussen  de leeftijdsccategorieën  zijn groot. B Bij de interneetters van 55 jaar en  ouder m maakt 75% geeen gebruik vvan online foora, terwijl d dit percentag ge bij de 16 ttot 35 jarige en 35% is.  Binnen  d deze  groep  zit  18%  daggelijks  op  eeen  online  fora  of  discussiegroep.  Biij  de  lager  opgeleide  o internettters heeft 75 5% nog nooit een onlinee forum of discussiegroep p bezocht. Te Ten slotte zie en we dat  het dageelijks gebruikk van online ffora in de hoogere beroep pen en in de groep manaagers het gro ootst is.  Man V Vrouw 16‐35 36‐55 55+ Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

1 11 8

18 9 11 2 4 4 14 7 8 8 9 12 14 1 11

We ekelijks

488 60

14

9 16 11

14 19

35

17 500 75

14

64

9

17 13

Lagere berroepen 5 11 7 Middelbare berroepen 12 8 11 Hogere berroepen 16 111 Management 14 1 14 Directie//Hoger… 9 18 Daggelijks

19 1

10

12 9

52 20

42

18

59 18 8

500

16 7 16

M Maandelijks

19

38 445

20 20 Enkele kere en per jaar

38 Nooit

Figuur 6.116 Online fora en e discussiegrooepen, naar gesslacht, leeftijd, opleiding o en beroepsfunctie

39   

Man 3 4 4 V Vrouw 2 2 2 5

82 8 88

6

16‐35 5 4 5 36‐55 2 4 3 7 55+ 121 3 Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

5 85 93 5 85 83 88

3 3 3 6 3 4 4 7 313 5

Lagere berroepen 5 7 5 Middelbare berroepen 5 3 4 7 Hogere berroepen 2 2 5 5 Management 5 04 2 Directie//Hoger… 5 2 2 2 Daggelijks

77

9

76 81 8 6 86 89 89

7

We ekelijks

M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.117 Online datingg, naar geslachht, leeftijd, oplei ding en beroeppsfunctie

  n online datting weergeggeven. Het g gebruik hiervvan is onderr mannen  In Figuur 6.17 is hett gebruik van iets  grotter  dan  ond der  vrouwen n,  respectievvelijk  18%  en  12%.  Betrreffende  leeeftijd  zien  we  dat  de  internettters  van  55  jaar  en  oud der  het  minsst  gebruik  maken  m van  on nline  dating,,  namelijk  7%.  Bij  de  hoger op pgeleiden is het gebruik iets kleiner ddan bij de miiddelbaar en lager opgeleeiden (respe ectievelijk  12%, 17% % en 15%).  Man 3 V Vrouw 2

16‐35 3 36‐55 4 55+ 1 11 1 Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

2 3 3

Lagere berroepen 3 Middelbare berroepen 4 Hogere berroepen 5 Management 2 Directie//Hoger… 2 Daggelijks

35 3

21

311 34

38

15

48

23 20

22

37 3

We ekelijks

7

42 4 33

19 17

33 39 9

20 19 20

333 40

31

7 4

39 42

331 30

7 6 28 21

46

34 31

39 27 M Maandelijks

4

332

27

15 18 22

10 11 1

Enkele kere en per jaar

29

1 4 11 1

Nooit

Figuur 6.118 Online winkeelen of bestellenn, naar geslachht, leeftijd, opleiding en beroep psfunctie

Figuur  66.18  geeft  heet  gebruik  van  v online  w winkelen  en  bestellen  weer.  w Ook  hiiervan  is  hett  gebruik  onder m mannen iets ggroter dan onder vrouween, vooral w wanneer we n naar het wekkelijks gebru uik kijken.  Bij de leeeftijdsgroepeen zien we d dat van de innternetters vvan 55 jaar en ouder er hhet minst gebruik van  maken (19% doet dit nooit, ten opzichte vann 23% in 201 10). Vergelijkken we de oppleidingsnive eaus, dan  w bij  lager  opgel eide  interne etters  minder  gebeurt  daan  bij  midde elbaar  en  zien  we  dat  online  winkelen  hoger op pgeleide inteernetters (re espectievelijkk 83%, 93%  en 96%). Bijj de beroepssfuncties zien we dat  de manaagers de meeest frequente e online sho ppers zijn.

40   

Man V Vrouw

9 9

16‐35 36‐55 55+

10 0 1 11 7

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

11 9 7

Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger…

13 1 1 11 8 7 9

Daggelijks

25 21 227 244 18

18

24 4

20 27 24

225

22 22

21

11 1 10 1

32

18 17

25 35 35 27 36 36

27

M Maandelijks

13 13 3

29

27 37

26

25 226

34

22 21

224 25

We ekelijks

25

22 2

33

9 14 4 25

9 10 12 1 25

29

Enkele kere en per jaar

11 1

4

Nooit

Figuur 6.119 Marktplaatseen e.d., naar geeslacht, leeftijd, opleiding en beeroepsfunctie

n  eBay  (en  aandere  vergelijkbare  veiilingwebsitess)  is  weerge egeven  in  Het  gebruik  van  Maarktplaats  en v tusssen  manneen  en  vrou uwen  is  we eer  klein.  BBij  de  verschillende  Figuur  66.19.  Het  verschil  leeftijdsggroepen zien n we dat de internetterss van 55 jaar en ouder he et minst gebbruik maken van deze  toepassingen  (18%  doet  dit  noo oit,  en  7%  ddagelijks).  Bij  de  opleidingsniveaus  zzijn  de  verscchillen  in  dagelijkss  gebruik  tusssen  laag,  middelbaar  m een  hoog  resp pectievelijk  11%,  1 9%  en  7%.  Lager  opgeleide  o internettters  maken  dus  meer  dagelijks  gebbruik  dan  de  hoger  opge eleiden.  Hetzzelfde  beeld d  zien  we  terug bijj de beroepssfuncties. Me ensen in de  lagere beroepen nemen n het voortoouw als het ggaat over  sites zoaals Marktplaaats en eBay.  Man V Vrouw 16‐35 36‐55 55+ Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

34

9 5

299 330

7 8 6

Lagere berroepen 9 Middelbare berroepen 8 Hogere berroepen 7 Management 12 Directie//Hoger… 2 Daggelijks

36 32

We ekelijks

23

17 26 22

28

28 33 38

42

23 22 12

28 27

M Maandelijks

7 6 4 14

32 37

34

21 22 25

28

300 30 266 31 311

7 11 1

30

28

23

20 29

34

8 9 4

0 30

21

Enkele kere en per jaar

25

5 4 8 5 3 5 11 1

Nooit

Figuur 6.220 Producten zooeken en prijzeen vergelijken, nnaar geslacht, leeftijd, opleiding en beroepsfuunctie

Verschilllen bij het zoeken en ve ergelijken va n producten n op het inte ernet zijn weeergegeven  in Figuur  6.20. Maannen doen  dit meer op dagelijkse een wekelijkse e schaal dan vrouwen. Biij de leeftijdssgroepen  zien we  dat de totale groep inte ernetters vann 36 tot 55 d die hier gebruik van maa kt maar liefsst 93% is.  ng  is  te  zien n  dat  de  tottale  groep  in nternetters  in  de  lager  opgeleide  groep  g het  Betreffende  opleidin laagst  is.  Wel  is  dit  percenttage  nog  stteeds  83%.  De  manag gers  stekenn  boven  de e  andere  beroepsggroepen uit.   41   

Man V Vrouw 16‐35 36‐55 55+ Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

3

0 10 11

6

12

3 6 8 6 5

19

20 2

17 21

17

12

16 17 25 16

19 22

16

24

20 2

M Maandelijks

39

66

19

446 41 37

23

21

30

55

24 24

13 15 20

16 16 16

We ekelijks

8 18

29 17 119

14 6

Lagere berroepen 7 Middelbare berroepen 9 Hogere berroepen 7 Management 7 Directie//Hoger… 4 Daggelijks

21 13

43

22 26 6 14 1 20

Enkele kere en per jaar

33 29 34 36

Nooit

Figuur 6.221 Downloadenn van muziek off video, naar geeslacht, leeftijd, opleiding en be eroepsfunctie

In  Figuu ur  6.21  is  het  h downloa aden  van  m muziek  of  video’s  weerrgegeven.  D De  groep  mannelijke  internettters is een sstuk groter d dan de  vrouw welijke groe ep (70% resp pectievelijk  445%). Verderr zien we  dat  dezee  toepassingg  het  meest  populair  is  onder  de  16 6  tot  35  jarige  internettters.  Van  de eze  groep  downloaad 81% wel eeens muziekk of een film m. Van de gro oep internettters ouder ddan 55 heeftt 66% dit  nog nooit gedaan. Van de lager o opgeleide intternetters download 54% % wel eens eeen film of video, iets  minder d dan van de m middelbaar e en hoger opggeleiden. Ech hter, het perrcentage lageer opgeleide en dat dit  dagelijkss doet is wel groter dan h het percentaage middelbaaar en hoger opgeleiden.. 

V Vrouw

3

7

11

13

16‐35

9 9 5 55+ 1 5 10

Laag op pgeleid Hoog op pgeleid Lagere berroepen

6 11 5 14 3 11

5 7 Hogere berroepen 4 7 Directie//Hoger… 4 Daggelijks

12 13 13 7 20

We ekelijks

177 23 188

17

446

24 25

23

17 15 220 16 15 22 23

24

23 2

23 61

M Maandelijks

21

39 41

26 25

20

42 446

20

28 29 24 25

39

24

Enkele kere en per jaar

39 36 36 38 31 Nooit

Figuur 6.222 Uploaden vaan bestanden, naar n geslacht, leeeftijd, opleiding en beroepsfu unctie

en  andere  co omputer  weeer.  Hier  is  eenzelfde  e Figuur  66.22  geeft  heet  uploaden  van  bestan den  naar  ee patroon  waarneembaar  als  bijj  het  down loaden  van  muziek  of  video’s.  Dee  verschillen  tussen  mannelijjke en vrouw welijke intern netters zijn eechter kleiner.

42   

Man V Vrouw

13 1 18

14

16‐35 36‐55 55+

18 16 13 1

133 8 5

Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

20 16 10 7

18

13

51 448

12

11

16 11

10

22

6 16

9 12 13

10 13

M Maandelijks

445 446 62 12

16 11 12 12 17 20 110 0 9 14 13 11

We ekelijks

26

500

69

122 8

Lagere berroepen 23 Middelbare berroepen 16 Hogere berroepen 12 7 Management 5 13 1 Directie//Hoger… 4 17 Daggelijks

9 112

500 59 54

Enkele kere en per jaar

39 43

Nooit

Figuur 6.223 Online gameen, naar geslacht, leeftijd, opleeiding en beroepsfunctie

Verschilllen in het geebruik van online gamingg zijn weergegeven in Figuur 6.23. H Hieruit blijkt  dat deze  toepassing nog steed ds het populairst is ondeer vrouwelijkke internette ers. Van hen  is 18% hier dagelijks  m in nternetters  iis  dit  13%.  Bij  B mannen  is  het  dage lijks  gebruikk  met  4%  mee  bezzig.  Bij  de  mannelijke  toegeno omen  ten  op pzichte  van  2010.  2 Bij  dee  vrouwen  iss  het  percen ntage  niet  veeranderd.  Het  totale  es gebruikt vverschilt tusssen de leeftijdsgroepen  16‐35, 36‐55 5 en 55+;  percentaage dat ooit  online game 65%,  64%  en  38%  reespectievelijk.  Verder  is  het  spelen  van  online  games  g het  m meest  populair  bij  de  lager opggeleide interrnetters. Van n hen speelt  20% dagelijks wel eens e een online ggame. Dit zien we ook  terug waanneer we de lagere bero oepen vergeelijken met de overige be eroepsgroepeen.    Man 5 V Vrouw 1 5

14

27 20

16‐35 3 11 36‐55 5 12 55+ 1 6 Laag op pgeleid 2 8 M Middelbaar op pgeleid 3 9 Hoog op pgeleid 6 12 Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger… Daggelijks

3 4

9 9

7 13 5 9 2 13 We ekelijks

42

12 1

53 25 23

22 21 222

200 224

21 41 4

20 49

52 44 30

18

49 28 34 33

M Maandelijks

26 51 5

50

49

15 5

4

19 14 4

51 43 46 Enkele kere en per jaar

11 1

2

9 7 Nooit

Figuur 6.224 Overheidsinfformatie zoekenn, naar geslachht, leeftijd, opleiding en beroep psfunctie

  Het  zoeken  van  oveerheidsinform matie  is  in  Figuur  6.24  weergegeve en.  Meer  m mannen  doen n  dit  dan  vrouwen n. Verder zoeekt de groep p 36 tot 55 jjarigen het m meest naar o overheidsinfoormatie. Wa at betreft  opleidingg is te zien d dat het totale e percentagee internetterrs dat wel ee ens overheiddsinformatie zoekt bij  de hoger opgeleiden n groter is da an bij de midddelbaar en lager opgeleiiden; 96% teegenover 85% % en 74% 

43   

respectieevelijk.  Betrreffende  beroepsgroep  zien  we  dat  mensen  in  de  hogeere  beroepssgroepen  dagelijkss het meest o op zoek zijn naar overhe idsinformatie.  Man 2 3 6 V Vrouw 12 5 16‐35 3 5 36‐55 12 6 55+ 00 4

72 29

7

64

21 21

71 68

Laag op pgeleid 1 3 4 M Middelbaar op pgeleid 12 6 Hoog op pgeleid 13 7

27

56

36 71

19 8

82

Lagere berroepen 4 0 5 Middelbare berroepen 2 2 5 Hogere berroepen 2 3 7 Management 02 4 Directie//Hoger…0 4 Daggelijks

17

64

64 6 72

27 20 84

4

86 26

We ekelijks

9 13

57 M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.225 Transacties met de overheid, naar geslachht, leeftijd, opleiding en beroep psfunctie

Figuur 6.25 gaat oveer transactiess met de oveerheid. Ook hier is het gebruik ondeer mannen grroter dan  onder  vvrouwen.  Beetreffende  le eeftijd  valt  op  dat  de  internetters  van  55  jaaar  en  ouder  minder  transacties doen viaa het interne et dan de jonngere leeftijdsgroepen (73% tegenovver 79% en  79%). Bij  opleidingg  zien  we  net  als  bij  het  zoekenn  naar  overrheidsinformatie  dat  heet  totale  pe ercentage  internettters dat online transacties met de ovverheid doet bij de hoge er opgeleide n groter is d dan bij de  middelbaar en lager opgeleiden;; 92% tegenoover 81% en n 74% respecctievelijk. Elkke groep gro oeide met  de beroepsgrroepen zien we dat de hogere mana gers uitsteke en boven  10% ten  opzichte van 2010. Bij d de andere groepen aals het gaat o om maandeliijks gebruik. Man 2 5 5 16 V Vrouw 1 3 4 12 16‐35 3 6 36‐55 1 3 5 55+ 12 3

5

14 13

166

Laag op pgeleid 1 3 3 10 M Middelbaar op pgeleid 2 4 4 15 Hoog op pgeleid 2 4 6 19 Lagere berroepen 4 0 4 13 Middelbare berroepen 3 4 3 17 Hogere berroepen 2 5 7 177 Management 20 9 7 Directie//Hoger…0 7 9 20 Daggelijks

We ekelijks

M Maandelijks

80 8

72

77 81 8

70

82 8 75 69 79 74 69 82 8 64 Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.226 Participatie in politiek of oveerheidsbeleid, nnaar geslacht, leeftijd, opleidin ng en beroepsfuunctie

In Figuurr 6.26 is de laatste toepa assing die beetrekking hee eft op overheidscommunnicatie weerrgegeven,  namelijkk  participatiee  in  politiek  of  overheiddsbeleid.  De eze  toepassin ng  is  geen  ggemeengoed d  zoals  al  bleek uitt Figuur 6.1. Wel zijn er  enkele versschillen aan tte wijzen. M Mannen makeen hier meer gebruik  van  dan n  vrouwen.  Tevens  is  het  h gebruik  in  de  jongsste  leeftijdsccategorie  intternetgebruikers  het  44   

hoogst.  Hetzelfde geeldt bij de ho oger opgelei de groep intternetters diie dit meer ddoen dan miiddelbaar  en  lagerr  opgeleiden n.  De  toenam me  in  alle  d rie  de  groep pen  is  ongevveer  2%  tenn  opzichte  van  v 2010.  Betreffende beroepssgroep zien w we ook hier  dat de hoge ere managerrs in frequenntie boven de andere  uitsteken.  grepen u Man 3 7 11 V Vrouw 2 5 10

37

16‐35 5 10 36‐55 2 6 11 55+ 12 3 23 Laag op pgeleid 3 5 M Middelbaar op pgeleid 2 7 Hoog op pgeleid 2 6

118

23

44 45 4

36 71

9 9 14

22

61 44 4

38 48

Lagere berroepen 3 9 9 Middelbare berroepen 2 4 12 Hogere berroepen 2 6 14 Management 5 14 9 Directie//Hoger…02 18 Daggelijks

43 447

37

We ekelijks

30

28

500 35

46 4 57

21 20

52 42 4

M Maandelijks

38 Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.227 Informatie ovver opleidingen of cursussen zzoeken, naar geeslacht, leeftijd,, opleiding en bberoepsfunctie

Figuur 66.27  geeft dee verschillen  in het  zoekken van inforrmatie betre effende opleeidingen of ccursussen  weer. Grrote verschilllen zien we  tussen enerrzijds de 55‐p plussers en a anderzijds dee 36 tot 55 e en 16 tot  35 jarigeen. Van de in nternetters o ouder dan 555 doet 71% d dit nooit (teg genover 36% % en 23%). Ve erschillen  tussen d de drie opleidingsniveaus zijn ook grroot. Van de e lager opgeleide interneetters heeft  61% nog  nooit infformatie oveer een opleiding of  curs us gezocht  (wel is er  ( ee en  toename  van 7% ten  opzichte  van  20110).  Bij  de  hoger  opggeleide  inteernetters  is  dit  percen ntage  30%.  Vergelijken n  we  de  beroepsffuncties  dan n  zien  we  da at  de  hogeree  beroepen  en  de  managers  het  meeest  in  formatie  over  opleidinggen of cursussen zoeken n. Man V Vrouw

9 14

8 11 5 7 7

16‐35 13 1 199 36‐55 7 6 7 55+ 1 2 4 10 Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid Lagere berroepen Middelbare berroepen Hogere berroepen Management Directie//Hoger… Daggelijks

7 6 6

7 10 10

7

7 12

16 12

We ekelijks

17

19 10

17

8 5 12 8 7 20 13 111 13 2 1 11 5 7 233 5 5 5

67

69 20 69 25

M Maandelijks

40

60

82 8

27 2

56

60

60

16 1 Enkele kere en per jaar

52

445 500 500 Nooit

Figuur 6.228 Zelfstandig leren, naar gesllacht, leeftijd, o pleiding en berroepsfunctie

Figuur  66.28  gaat  oveer  het  zelfsttandig  leren  via  het  inte ernet.  De  gro oep  mannenn  die  dit  ooiit  doet  is  groter  d dan  de  groep p  vrouwen  (44%  tegenoover  33%).  Betreffende  B leeftijd  zijn   de  16  tot  35  jarige  45   

internettters  het meeest vertegen nwoordigd. V Van hen leerrt 60% wel e eens zelfstanndig via het  internet.  Verschilllen  in  opleid ding  zijn  te  vinden  bij  eenerzijds  lagger  opgeleiden  en  ande rzijds  midde elbaar  en  hoger op pgeleiden. Van de lager o opgeleiden m maakt 69% n nooit gebruikk van online  zelfstandig leren. Dit  percentaage  is  wel  5%  5 kleiner  ten  opzichte  van  2010.  Betreffende  beroepsfunnctie  zien  we  dat  de  directie en het hoger manageme ent het frequuentst zelfstaandig leren. In de hogeree beroepsgro oep is het  aantal m mensen echteer het grootsst.  Man 2 4 4 15 V Vrouw 12 4 11 16‐35 3 5 36‐55 1 3 4 55+ 011 7

7

Laag op pgeleid 2 3 3 M Middelbaar op pgeleid 1 3 4 Hoog op pgeleid 1 3 6

9

Lagere berroepen 3 3 3 Middelbare berroepen 2 4 4 Hogere berroepen 2 2 7 Management 2 7 Directie//Hoger…0 11 1 Daggelijks

75 82 8 177

68

16

76 91 84 4 78 71

14 19 11

81 8 75

16

64 70 67

255 144 222

7

We ekelijks

M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.229 Online cursuussen volgen, naar geslacht, leeeftijd, opleidingg en beroepsfunctie

Verschilllen  in  het  volgen  v van  online  cursuussen  zijn  weergegeven w n  in  Figuur  6.29.  Ook  dit  doen  mannelijjke  internettters  meer  dan  d vrouweelijke  interne etters  (25%  tegenover  18%).  De  groep  55‐ plussers die ooit een n online cursus volgt is sl echts 9%, ge een toename e ten opzichtte van 2010. Bij de 16  ename).  Van n  de  lager  oppgeleide  inte ernetters  tot  35  jaarige  interneetters  is  dit  percentage  32%  (5%  toe volgt 16% % een onlinee cursus, een n verdubbeli ng ten opzicchte van 2010. Bij de berroepsfuncties zien we  dat men nsen in de laagere beroep pen het minsst een online cursus volgen, gevolgdd door menssen in de  middelbare beroepeen. 

V Vrouw

3 5 3 8

16‐35

5 3 5 55+ 1 5

17 12

21

21 19

Laag op pgeleid

3 8 3 6 Hoog op pgeleid 2 6

48

244

52

20 22 19

39

Lagere berroepen

255 4 7 21 3 5 Hogere berroepen 2 5 17 20 50 Directie//Hoger… 2 2 16 Daggelijks

We ekelijks

M Maandelijks

53

47 7

26

8 38 53

51 56

40 51 61 52

Enkele kere en per jaar

19

24 19 24 30

19 18

24 20 16 23 27 Nooit

Figuur 6.330 Gezondheidsinformatie zoeeken, naar geslaacht, leeftijd, oppleiding en bero oepsfunctie

 

46   

Het zoekken van gezo ondheidsinfo ormatie komtt in Figuur 6..30 aan de orde. Vrouween zijn hier ge emiddeld  iets  meeer  mee  bezzig  dan  man nnen.  Van  dde  vrouwelijjke  internetg gebruikers  zzoekt  81%  wel  w eens  gezondh heidsinformaatie en van de mannelijkee internetterrs 74%. Betre effende leefttijd zien we d dat de 55  ‐plusserss  licht  achteerblijven.  Vo orig  jaar  liepp  deze  groe ep  iets  voorr.  Van  de  m middelbaar  en  e hoger  opgeleid de  internetteers  zoeken  meer  m menseen  gezondhe eidsinformatie  dan  van  dde  lager  opgeleiden.  Van  de  laatste  groeep  heeft  30% %  nog  nooitt  gezondheid dsinformatie e  gezocht.  V Verschillen  tussen  de  n  niet  heel  groot.  g Menseen  in  de  lagere  beroepssgroepen  zoeeken  meer  frequent,  f beroepsffuncties  zijn maar het totaal aanttal zoekers iss in deze groeep kleiner.  Man 2 2 2 11 V Vrouw 12 2 9 16‐35 3 5 5 36‐55 111 12 55+ 001 7

82 86 11

76 85 5 91

Laag op pgeleid 2 2 3 9 M Middelbaar op pgeleid 1 3 2 11 Hoog op pgeleid 102 10

84 4 83 87

Lagere berroepen 4 0 5 12 Middelbare berroepen 2 2 2 14 Hogere berroepen 02 3 10 Management 0 4 0 9 Directie//Hoger… 202 13 Daggelijks

We ekelijks

79 80 8 86 6 88 82 8 M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.331 Consult en behandeling, b naaar geslacht, leeeftijd, opleiding en beroepsfunctie

Verschilllen bij het on nline hebben n van een coonsult of beh handeling zijn n in Figuur 66.31 samenge evat. Van  de  mann nelijke  internetters  doett  18%  dit  weel  eens  tege enover  14%  van  de  vrouuwelijke  inte ernetters.  Betreffende  leeftijd  en  opleiding  zien  we  w weer  dat  de  oudste  leefttijdsgroep  enn  de  lager  opgeleide  o internettters het minst van deze ttoepassing ggebruik make en.   23 6 V Vrouw 1 3 7 16‐35

3 7 11 7 55+ 01 6

15 6

Laag op pgeleid 2 3 8 23 6 Hoog op pgeleid 11 6 Lagere berroepen

3 1 11 32 6 Hogere berroepen 12 5 02 5 Directie//Hoger… 20 9 Daggelijks

We ekelijks

233

21 21

14

75

66

69 69 72

15 21 21

73 68 71

155 20 19 20 18

70 70 73 73 70

M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.332 Patiënten weebsite of zelfhulpgroep, naar ggeslacht, leeftijdd, opleiding en beroepsfunctie b

De  laatsste  gezondheeid  gerelateerde  toepasssing  zijn  patiënten  web bsites  of  zelffhulpgroepen  op  het  internet. Deze komeen aan bod in n Figuur 6.322. Vrouwelijke internette ers maken h ier meer geb bruik van  47   

dan  de  mannelijkee  (34%  tege enover  25% %).  Opvallend  is  dat  hier  tussen  de  leeftijdssgroepen,  opleidinggsniveaus en n beroepsfun ncties bijna ggeen verschillen zijn waar te nemen.  Man V Vrouw

12 5 8

8 3 6

16‐35 13 6 36‐55 10 9 55+ 1 5 3 5 Laag op pgeleid M Middelbaar op pgeleid Hoog op pgeleid

7 7

We ekelijks

86 6

7

9

2 12 11

7

M Maandelijks

68

60

79 73 81 8

100 22 229

65

78

14

7

3 6 5 7 4 8 5 9 0 17 10

Lagere berroepen 4 4 3 8 Middelbare berroepen 4 7 6 Hogere berroepen 12 Management 11 1 Directie//Hoger… 24 Daggelijks

8

7

9

11 13 16

56

72

43 39 42

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.333 Telewerken, naar geslacht, leeftijd, opleidiing en beroepsffunctie

  nde telewerken zijn in FFiguur 6.33 w weergegeven n. Mannen teelewerken vveel meer  Verschilllen betreffen dan vrou uwen (35% ttegenover 22 2%). Bij de vvrouwen is e er ten opzichte van 20100 wel een stijging van  8% waarr te nemen. B Betreffende leeftijd zien  we de groep telewerkerrs in de jongsste groep he et grootst  is. Van d deze groep teelewerkt 40% % wel eens w waarvan 6% dagelijks. Bijj de hoger o pgeleide inte ernetters  maakt 44% gebruik  van telewerken en 10%  dagelijks. Van de lager  opgeleide innternetters ttelewerkt  21%  wel  eens.  Betrreffende  berroepsfunctie   zien  we  daat    telewerkken  het  meeest  populair  is  bij  de  hogere m managers. Van hen telew werkt 24% zeelfs dagelijkss. Bij de lagere en middeelbare beroepen is dit  percentaage 4%.   Man 4 7 9 V Vrouw 2 5 7 16‐35 4 9 36‐55 4 9 55+ 111 3

19

Daggelijks

8 7 5

37

14

36

26

9

53 94

Laag op pgeleid 2 6 6 15 M Middelbaar op pgeleid 3 8 9 Hoog op pgeleid 3 4 11 Lagere berroepen 3 Middelbare berroepen 4 Hogere berroepen 5 Management 2 4 Directie//Hoger…0 4

61 63

23

8 9 13

We ekelijks

57 55

20

61 28

52 32

11 4

71 23 27

445 52

32 67

24 M Maandelijks

Enkele kere en per jaar

Nooit

Figuur 6.334 Vacatures enn solliciteren, naar geslacht, leeeftijd, opleidingg en beroepsfunctie   

Figuur  66.34  ten  slottte  gaat  over  het  zoeke n  naar  vacatures  online e  en  hierop  solliciteren.  Mannen  doen ditt iets frequen nter dan vro ouwen, maarr het verschil is klein. Me ensen in de ooudste groep p hebben  dit  aanzzienlijk  mind der  vaak  ge edaan  dan  i nternetters  in  de  twee e  jongere  g roepen.  Bettreffende  48   

opleidingg  zien  we  dat  d het  tota ale  aantal  m mensen  dat  ooit  online  solliciteerd e  in  de  gro oep  lager  opgeleid den het kleinst is.   Dit  jaar  hebben  we  aan  werkkloze  menseen  gevraagd d  welke  spe ecifieke  inteernettoepassingen  zij  gebruikeen  voor  het  vinden  van  een  baan  (hhet  aandeel  werklozen  in  de  steekpproef  bedraagt  3,8%).  Denk  hieerbij  aan  het  bezoeken  van  vacaturresites,  het  gebruiken  g va an  sociale  neetwerken,  het  online  plaatsen n van een CV V, het online maken van  een CV en h het online solliciteren. Heet aandeel w werklozen  dat  dezee  toepassinggen  gebruikkt  is  weergeegeven  in  Figuur  6.35. Hier  zien  w we  dat  82% %  van  de  werklozeen wel eens  een  vacaturesite  bezoeekt en  dat 63 3% wel eenss online solliiciteert. Verd der geeft  56% aan n zijn of haar CV online te e plaatsen. O Ook zien we d dat 23% van de werklozeen probeert een baan  te vinden middels heet gebruik va an sociale neetwerksites.  Vacaturessites bezoeken n

82%

Online een so ollicitatie doen

63%

V online zetten Mijn CV Een CV online maken n Sociale netwerken geebruiken (zoals… G Geen van dezee toepassingen

56% 21% 23% 18%

Figuur 6.335 Gebruik van toepassingen voor v het vindenn van een baan, door werkloze en  

 

 

6.3 O Overzichtt van sign nificante vverschillen in soortten van geebruik Voor  alle  31  interneettoepassinggen  is  in  Ta bel  6.1  sam mengevat  we elke  groepenn  internetters  er  het  meest geebruik van m maken. De ve erschillende ttoepassingen zijn tevenss onderverdeeeld in zeven n soorten  van  activviteiten  (info ormatie,  com mmunicatie,   transactie,  groepscomm municatie,  vvermaak,  edu ucatie  en  werk). U Uit Tabel 6.1  blijkt dat de e opkomst vaan het intern net als comm municatiemeedium doorze et. E‐mail  was vanaf het begin al een van d de belangrijkkste internetttoepassingen, maar daa rbij komt nu u de sterk  e netwerksittes als Hyvess, Facebook e en LinkedIn.  Sociale netw werksites  stijgendee populariteit van sociale worden  nu door 53% % van de inte ernetters daggelijks of we ekelijks gebru uikt. Vrouween doen dit m meer dan  m dan  de  36  tot  55  jaarigen  en  de  55  plusserss.  Informatie ediensten  mannen  en  de  jongsste  groep  meer  blijven  d de  meest  geebruikte  dien nsten.  Mannnen  maken  hier  h meer  ge ebruik  van  ddan  vrouwen n.  Tevens  zien  we  dat  hier  de  hoger  opge eleiden  veelaal  het  voortouw  nemen.  Bij  transaccties  zien  we e  dat  het  gebruik  van internettbankieren e en marktplaaatsen doorze et. De vierde e belangrijksste soort acttiviteit op  het  internet  is  verm maak.  Behalvve  het  van  hhet  begin  aff  aan  popula aire  vrije  surrfen  zien  we e  hier  de  stijgendee  populariteeit  van  onlin ne  gamen,  vvooral  bij  de e  groep  lage er  opgeleideen.  Op  enige e  afstand  volgen  d duidelijk  min nder  populaire  soorten  gebruik.  Miinder  dan  20 0%  van  de  iinternetgebrruikers  is  dagelijkss  of  wekelijks  bezig  me et  een  vorm m  van  maattschappelijke e  participatiie  in  online  fora  en  commun nities.  Opvallend  is  het  lage  gebruikk  van  het  intternet  voor  educatie  e en  werk,  hetge een  in  de  vorige  TTrendrapportten  ook  al  opgemerkt  o w werd.  Telewe erken  en  telestuderen  bblijven  vrij  marginale  m activiteitten.   49   

  Transactie          Groeps‐ communicatie        Vermaak        Educatie    Werk     

Online fora of discussiegroepen  Communities  Participatie in politiek of  overheidsbeleid  Patiëntensite of zelfhulpgroep  Vrij surfen of browsen  Online gamen  Downloaden muziek of video  Uploaden van video's, foto's of  muziek  Zelfstandig leren  Online cursussen volgen  Telewerken  Vacatures en solliciteren 

Beroeps‐functie 

  Interactie         

Opleiding 

       

Leeftijd 

 

Internettoepassing  Zoeksystemen zoals Google  Nieuwsdiensten  Online omroep, krant en  tijdschrift  Producten zoeken en prijzen  vergelijken  Hobbyinformatie zoeken  Overheidsinformatie zoeken  Gezondheidsinformatie zoeken  Info over opleidingen en  cursussen  E‐mail  Sociale netwerksites  Chatten  Online daten  Telefoneren (vb. Skype)  Consult en behandeling  gezondheid  Internetbankieren  Marktplaatsen  Winkelen of bestellen  Transacties met de overheid  Reizen of vakanties boeken 

Geslacht 

Soort activiteit  Informatie   

% dagelijks of  wekelijks 

Tabel  6.1  Percentage  frequent  (dagelijks  en  wekelijks)  gebruik  van  internettoepassingen  met  significante  verschillen  naar  geslacht  (M/V),  Leeftijd  (3  groepen),  opleiding  (HO,  MO  en  LO)  en  beroepsfunctie (DHM‐M‐HB‐MB‐LB). 

91 59 64

‐ M M

16‐35  ‐  16‐35 

HO HO HO

‐ M‐HB HB

34

M

36‐55 

‐

‐

26 13 9 8

M M ‐ M

16‐35  36‐55  16‐35  16‐35 

‐ HO ‐ ‐

M ‐ ‐ ‐

96 53 29 6 15 3

‐ V ‐ M ‐ ‐

‐  16‐35  16‐35  16‐35  16‐35  16‐35 

M‐HO ‐ LO ‐ ‐ ‐

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

77 32 20 3 3 20

M ‐ M M ‐ M

36‐55  16‐35  16‐35  16‐35  16‐35  16‐35 

HO M‐HO ‐ ‐ ‐ HO

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

14 5

M M

16‐35  16‐35 

‐ ‐

‐ ‐

4 64 29 22 17

‐ M V M M

16‐35  16‐35  16‐35  16‐35  16‐35 

‐ HO LO ‐ ‐

‐ ‐ LB ‐ ‐

15 4 14 9

M M M M

16‐35  16‐35  16‐55  16‐55 

‐ ‐ HO ‐

‐ ‐ M ‐

50   

Wat  de  sociale  veerschillen  in  het  gebru ik  betreft  is  het  opva allend  dat  m mannen  de e  meeste  toepassingen  nog  steeds  sign nificant  meeer  wekelijkks  of  dage elijks  gebruiiken  dan  vrouwen.  v Waarsch hijnlijk  word dt  het  verrschil  enigs zins  overdrreven  door  sociale  w wenselijkheid d  in  de  beantwo oording,  in  dit  d geval  he et  ‘macho‐efffect’:  mannen  zullen  ee erder  bewerren  dat  ze  bepaalde  toepassingen  gebruiken,  terwijl  dit  niet  zoo  is.  Vrouwe en  gebruiken n  alleen  signnificant  mee er  sociale  netwerkksites, sites m met gezondheidsinformattie en sites vvoor patiënte en en zelfhullpgroepen.   Hoger opgeleiden geebruiken vee el toepassinggen nog stee eds significan nt meer dann lager opgelleiden op  en.  Lager  wekelijkse  of  dagelijkse  schaal.  Dit  geldt  in  het  bijzzonder  voorr  informatieetoepassinge opgeleid den gebruikeen alleen mee er chatboxenn, websites zzoals marktplaats en onliine games.   Nederlan nders  tussen n  16  en  35  gebruiken  g dee  meeste  to oepassingen  nog  steeds  significant  meer  m dan  mensen  boven  de  35  3 en  zeker  boven  de  555.  Dit  geldt  vooral  voor  de  nieuwerre  communicatie‐  en  e toepassing gen significannt minder.  vermaakkstoepassinggen. 55‐Plussers gebruikeen vrijwel alle Naast freequentie (ziee beneden) e en soorten vvan gebruik vverschillen in nternetgebruuikers ook in actief en  meer  paassief  interneetgebruik.  Onder  O actief  gebruik  versstaan  we  hie er  het  plaatssen  van  matteriaal  op  het interrnet ofwel heet maken van user‐generrated conten nt.  Zie Figuur 6.36. 

 

Figuur 6.335 Gebruik van toepassingen voor v het vindenn van een baan, door werkloze en 

Uit  Figuu ur  6.36  blijkkt  van  alle  Nederlandse  internetgebruikers  6%  dagelijks  d en  7%  wekelijkks  iets  op  Twitter  plaatst. Verd der geeft 15% van alle i nternetters  aan dagelijkks iets op zijnn of haar pe ersoonlijk  profiel tee plaatsen. TTevens blijkt uit Figuur 6..35 dat:n  

 



663,5% ooit ieets op zijn off haar persooonlijk profiel heeft geplaatst  



443,3% ooit ieets op websites anders ddan die van h hem of haar zzelf heeft geeplaatst 



332,5% ooit ieets op zijn off haar persooonlijke website heeft gep plaatst 



222,4% ooit ieets op Twitte er heeft gepllaatst 



220,7% ooit ieets op zijn off haar persooonlijke weblo og heeft geplaatst 



51   

6.4 Internationale gegevens over soorten van gebruik   Europese gegevens betreffende soorten van gebruik zijn verkrijgbaar via Eurostat. In de Tabellen 6.2  tot  en  met  6.5  worden  voor  diverse  toepassingen  de  gebruikspercentages  van  2009  en  2010  weergegeven.  De  percentages  hebben  betrekking  op  de  volledige  bevolking,  dus  niet  alleen  op  de  internetgebruikers.  Uit  deze  tabellen  blijkt  dat  Nederland  voor  alle  toepassingen  tot  de  landen  behoort waarin deze het meest worden gebruikt.     Tabel 6.2 op de volgende pagina toont dat wanneer het gaat over internetbankieren, over het zoeken  van  informatie  over  producten  en  diensten  en  over  het  kopen  van  producten  van  diensten,  de  gebruikspercentages  in  Nederland  heel  hoog  zijn  in  vergelijking  met  de  meeste  andere  landen.  Opvallend is dat Nederland middelmatig scoort op het lezen van online kranten en tijdschriften.    Tabel 6.2 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008

EU 27 België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland IJsland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Macedonië Malta Nederland Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Servië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Turkije Verenigd Koninkrijk Zweden Bron: Eurostat

Lezen van online kranten en tijdschriften

Internetbankieren

Informatie over producten en diensten zoeken

Producten of diensten kopen

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

31 34 21 27 64 27 63 64 24 21 36 19 72 23 36 46 49 55 30 32 46 76 41 18 28 21 16 34 35 38 43 24

34 38 20 29 63 42 66 74 21 25 41 21 88 24 38 51 52 59 26 40 48 78 43 17 29 22 : 41 37 40 44 22

32 46 2 15 66 41 62 72 42 5 16 30 72 16 16 42 32 54 4 32 73 77 35 21 17 2 5 24 26 24 18 5

36 51 2 17 71 43 65 76 53 6 19 34 77 18 20 47 37 56 4 38 77 83 38 25 19 3 : 29 33 27 23 6

32 46 2 15 66 41 62 72 42 5 16 30 72 16 16 42 32 54 4 32 73 77 35 21 17 2 5 24 26 24 18 5

36 51 2 17 71 43 65 76 53 6 19 34 77 18 20 47 37 56 4 38 77 83 38 25 19 3 : 29 33 27 23 6

32 46 2 15 66 41 62 72 42 5 16 30 72 16 16 42 32 54 4 32 73 77 35 21 17 2 5 24 26 24 18 :

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

10 17 1 1 25 20 5 13 12 1 5 5 13 4 6 4 2 15 1 4 18 11 5 6 1 1 2 19 3 4 4 1

13 17 1 1 28 19 8 15 23 1 8 5 16 5 5 : 2 11 2 13 24 14 8 8 2 1 : 20 6 6 8 2

43

43

45

45

45

45

45

:

15

18

50

54

71

75

71

75

71

:

16

19

Producten of diensten verkopen

52   

Tabel 6.3 toont het gebruik van diverse communicatie toepassingen in Europees verband. De eerste  kolom gaat over online communicatie in het algemeen. Hier scoort Nederland hoog. Hetzelfde geldt  voor  het  gebruik  van  e‐mail.  Van  alle  Europese  landen  is  het  percentage  e‐mailgebruikers  in  Nederland  en  IJsland  het  hoogst.  Betreffende  het  online  telefoneren  of  video‐conferencing  loopt  Nederland achter. In de Scandinavische landen is het gebruik van deze toepassing ruim twee maal zo  groot. Betreffende het uploaden van content om dit met anderen te delen behoort Nederland tot de  middenmoot.  Tabel 6.3 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008 Communicatie

EU 27 België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland IJsland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Macedonië Malta Nederland Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Servië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Turkije Verenigd Koninkrijk Zweden Bron: Eurostat

Online telefoneren of videoconferencing

E-mail

Uploaden van eigen content om het te delen

Posten van berichten ( bv chat, netwerksites, etc)

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

59 70 38 40 82 72 64 76 62 33 57 57 87 40 38 57 50 83 46 53 86 85 64 50 41 30 32 55 64 53 55 28

63 74 39 45 84 74 66 78 74 36 59 60 89 44 44 58 54 85 49 56 88 87 68 54 47 33 : 60 72 57 60 32

57 68 34 38 81 70 62 75 60 31 55 56 84 39 36 54 47 81 42 51 85 84 63 45 40 28 30 53 61 52 55 25

61 72 35 41 83 72 63 77 72 32 58 58 87 43 40 55 49 83 41 54 87 85 66 48 45 31 : 58 70 55 59 27

17 18 27 16 33 15 30 16 21 9 23 14 25 12 9 31 34 27 33 14 12 16 17 20 12 14 10 14 35 14 26 17

19 20 27 23 32 17 34 15 22 10 23 17 33 14 14 35 39 28 34 16 17 18 16 20 13 15 : 14 41 13 27 18

20 18 8 17 33 23 30 18 20 9 29 13 43 17 21 34 25 38 14 9 26 24 17 11 12 14 10 23 7 19 5 8

22 18 12 19 37 22 32 15 27 10 34 14 41 19 11 38 28 35 16 12 27 27 20 11 21 15 : 29 9 23 6 11

28 28 22 21 51 35 38 27 23 18 35 17 57 18 21 32 37 39 20 24 39 49 22 35 21 16 16 35 29 31 22 20

32 30 24 25 45 33 35 42 32 21 36 25 43 21 23 28 41 39 20 31 40 44 27 41 35 17 : 36 39 31 26 24

74

77

74

74

18

20

33

32

33

36

83

85

83

84

19

21

21

28

35

46

  Wanneer het gaat over overheidstoepassingen, dan kan geconcludeerd worden dat Nederlanders tot  de  grootste  gebruikers  behoren  in  vergelijking  met  andere  Europese  landen.  In  Tabel  6.4  is  te  zien  dat  naast  Nederland  de  Scandinavische  landen  erg  hoog  scoren.  Bij  zowel  het  downloaden  van  formulieren, het versturen van formulieren en overheidsinteractie in het algemeen is het gebruik in  Nederland erg hoog. Het zoeken van gezondheidsinformatie en het downloaden van formulieren van  de overheid zijn in 2010 echter niet toegenomen.  53   

Tabel 6.4 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008 Overheidsinformatie EU 27 België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland IJsland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Macedonië Malta Nederland Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Servië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Turkije Verenigd Koninkrijk Zweden Bron: Eurostat

Gezondheidsinformatie

Downloaden formulieren van de overheid

Versturen formulieren van de overheid

Overheidsinteractie

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

27 27 8 21 65 35 43 45 36 11 23 23 63 15 10 22 18 44 10 23 50 58 35 16 18 6 3 31 26 29 23 7

28 28 13 21 68 35 47 49 30 11 26 22 64 16 13 31 18 45 10 25 55 62 35 18 20 6 : 40 33 31 15 9

33 33 10 16 46 48 32 56 37 15 36 24 37 21 26 29 29 54 14 30 50 40 36 22 28 16 8 32 30 32 20 15

34 37 13 21 52 48 35 57 36 22 41 27 42 23 25 32 31 58 16 34 50 47 37 25 30 19 : 43 35 34 21 18

24 21 7 18 47 33 35 45 32 7 22 28 60 15 12 14 16 51 5 24 44 51 31 16 15 4 4 23 28 21 13 :

27 25 11 19 51 34 38 49 41 7 25 29 61 15 13 17 17 50 5 28 44 54 33 19 16 5 : 29 35 24 10 5

18 17 5 12 44 21 35 33 28 6 14 26 57 7 8 11 15 23 3 16 41 48 19 8 17 3 2 11 20 12 6 :

21 22 8 13 59 23 38 39 41 7 18 27 58 7 7 14 17 23 3 15 43 49 20 10 19 4 : 12 20 17 6 5

30 31 10 22 67 37 44 53 39 12 25 28 75 17 13 23 19 54 12 24 55 65 39 18 21 6 4 32 31 30 24 8

32 32 15 22 72 37 48 58 37 13 28 27 77 17 16 31 22 55 12 28 59 68 39 21 23 7 : 40 35 32 17 9

30

33

34

32

28

26

23

23

35

40

48

57

36

40

42

43

36

37

57

62

  Tabel  6.5  ten  slotte  geeft  een  overzicht  weer  van  enkele  resterende  diensten  waarover  Europese  data  beschikbaar  zijn.  Wanneer  het  gaat  over  het  online  gamen  en  downloaden  van  muziek  en  video’s  of  het  online  luisteren  naar  de  radio  of  televisie  kijken  behoort  Nederland  weer  tot  de  grootgebruikers  in  de  EU.  Betreffende  het  online  zoeken  naar  banen  of  solliciteren  behoort  Nederland  tot  de  middenmoot.  Dit  zou  kunnen  worden  verklaard  doordat  de  banennood  in  Nederland niet zo hoog is als in andere Europese landen. Tenslotte blijkt dat in Europa het gebruik  van diensten die met reizen te maken hebben ook populair zijn.

54   

Tabel 6.5 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008 Diensten met betrekking tot reizen EU 27 België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland IJsland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Macedonië Malta Nederland Noorwegen Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Verenigd Koninkrijk Zweden Bron: Eurostat

6.5

Banen zoeken of een sollicitatie versturen 2009 2010 15 15 13 13 9 9 5 6 27 29 18 17 23 26 24 27 16 16 6 6 18 21 14 14 17 21 9 10 14 17 25 25 15 15 13 13 9 11 14 15 17 19 22 22 10 11 9 10 10 10 5 7 6 : 12 14 16 16 16 16

Gaming, downloaden muziek en films 2009 2010 26 28 33 : (u) 24 22 25 29 34 36 : (u) 28 35 38 38 47 26 28 19 18 29 32 19 20 42 39 17 19 22 17 38 38 35 32 33 38 30 30 28 27 49 51 39 41 21 18 20 24 20 22 21 21 24 : 27 29 31 32 30 28

2009 35 34 6 20 56 47 20 56 37 25 18 44 52 25 18 23 14 59 10 27 48 47 31 14 15 11 13 25 33 37

2010 37 38 12 29 61 46 27 59 41 25 26 47 58 26 25 26 18 60 13 35 50 63 35 17 14 16 : 38 40 42

27

27

8

8

23

8

9

4

4

19

Luisteren naar Web Radio / Web TV 2009 24 20 17 16 42 23 31 39 25 15 19 16 60 13 16 31 27 38 22 22 51 46 14 19 19 12 10 36 25 25

2010 26 22 18 22 40 25 32 44 26 18 22 18 65 16 21 30 26 38 19 25 53 51 15 22 25 15 : 40 24 27

29

19

22

19

15

15

Algemene conclusies ten aanzien van soorten van gebruik

  Het internet  wordt  nog steeds in de eerste  plaats  gebruikt als informatiemedium. De opkomst van  communicatietoepassingen (zoals social media) en transactietoepassingen (internetbankieren, online  shoppen  en  websites  als  marktplaats)  zet  door.  Ook  vermaakstoepassingen  mogen  zich  over  een  groeiende  belangstelling  verheugen  (online  massamedia  en  gamen).  Betreffende  het  aantal  verschillende toepassingen en de soort van toepassingen die men gebruikt, lijken verschillen tussen  de geslachten, opleidingsniveaus en leeftijden gelijk te blijven en in sommige gevallen zelfs groter te  worden, vooral als het gaat om opleiding. Senioren blijven op alle fronten nog steeds ver achter bij  de jongere generaties. Hier lijkt ten opzichte van vorig jaar niet veel veranderd. Op zichzelf genomen  is  het  niet  verwonderlijk  dat  de  gehele  sociale,  culturele  en  economische  differentiatie  in  de  maatschappij zich vertaalt naar het internet zodra dit een massamedium wordt waar het overgrote  deel van de bevolking gebruik van maakt. 

55   

7

Hoeveelheid gebruik

 

7.1

Inleiding

  Het  hebben  van  fysieke  toegang  tot  computers  en  het  internet  betekent  niet  dat  deze  ook  daadwerkelijk gebruikt worden. In dit hoofdstuk worden de gebruiksfrequenties weergegeven.    

7.2 Nationale gebruiksgegevens   Tabel 7.1 Gemiddeld aantal dagen per week, aantal uren per dag, en internetervaring onder  Internetgebruikers, naar geslacht, leeftijd en opleiding      Uren/dag (vrije tijd)  Ervaring (Jaar)  Totaal   3,1  11,6  Geslacht       Man   3,2  12,2  Vrouw  3,1  11,0  Opleiding      Laag  3,7  10,0  Midden   3,0  12,0  Hoog  2,5  13,7  Leeftijd      16‐35  3,6  10,6  26‐55  3,0  12,4  55+  2,6  11,7  Werk      Werkzaam  2,8  12,6  Werkloos  3,6  11,5  Arbeidsongeschikt  3,7  11,1  AOW / Gepensioneerd  2,3  11,1  Huisman / Huisvrouw  2,2  10,4  Student  3,9  8,9  Beroepsfunctie      Directie / Hoger Management  2,1  13,2  Managers  2,4  13,9  Hogere beroepen  2,9  13,2  Middelbare beroepen  2,8  12,0  Lagere beroepen  3,1  12,0    Dit jaar is bij de hoeveelheid gebruik van het internet onderscheid gemaakt in enerzijds gebruik van  het internet in de vrije tijd en anderzijds het totale internet gebruik. Uit de resultaten bleek echter  dat het vooral voor de laag opgeleide respondenten moeilijk is om het totale gebruik in te vullen, het  gemiddelde  totale  gebruik  was  lager  dan  het  gemiddelde  gebruik  in  de  vrije  tijd).  Voor  de  trendrapportage noteren we zodoende de alleen geldig ingevulde uren internetten in de vrije tijd. Uit  Tabel 7.1 blijkt dat het gemiddelde gebruik van het internet in de vrije tijd hoog is. De gemiddelde  56   

gebruiksduur per dag is 3,1 uur in de vrije tijd. Vorig jaar bedroeg dit laatste nog 2,7 uur. Dus hier is  een stijging waarneembaar. Tevens heeft de gemiddelde Nederlander al 11,6 jaar ervaring met het  gebruik van het internet. Tabel 7.1 laat zien dat mannen een iets groter gebruiksvolume hebben dan  vrouwen. Net als vorig jaar zien we dat de lager opgeleide personen op een dag meer gebruik maken  van het internet dan hoger opgeleiden in de vrije tijd. Betreffende leeftijd, dan zien we dat de jongste  groep per dag het langst gebruik maakt van het internet in de vrije tijd. Net als vorig jaar zien we dat  onder  de  werklozen  en  arbeidsongeschikten  de  dagelijkse  internettijd  het  grootst  is.  Studenten  behoren  met  3,9  uur  per  dag  tot  de  intensiefste  gebruikers.  Gepensioneerden  en  huismannen  of  huisvrouwen  hebben  een  gemiddelde  dagelijkse  internettijd  van  respectievelijk  2,3  en  2,2  uur.  Vergelijken  we  de  verschillende  beroepsfuncties,  dan  zien  we  dat  de  hogere  beroepen  de  langste  dagelijkse  vrije  internettijd  hebben,  2,9  uur.  In  de  middelbare  en  lagere  beroepsfuncties  is  de  dagelijkse internettijd kleiner.   Tabel 7.2 Internetgebruikers en hun gebruiksfrequenties        Wanneer voor het laatst internet      gebruikt    < 3 maanden geleden        3 ‐ 12 maanden geleden        > 1 jaar geleden        Nooit internet gebruikt      Frequentie internet gebruik       (van internetgebruikers)    Bijna dagelijks        Minstens 1 maal per week        Minstens 1 maal per maand        Minder dan 1 maal per maand      Bron: CBS Statline

 

2009 

2010 

 

 

 

       

90  1  1  9 

91  0  1  8 

 

 

 

       

82  15  2  1 

84  14  2  0 

Gegevens afkomstig van het CBS zijn weergegeven in Tabel 7.2. Uit Tabel 7.2 blijkt dat 84% van alle  internetgebruikers  in  Nederland  bijna  dagelijks  gebruik  maakt  van  het  internet.  Veertien  procent  doet dit minstens een maal per week. Van alle personen in Nederland heeft 9% gebruik gemaakt van  het internet in de afgelopen drie maanden. Voor niemand is dit drie tot twaalf maanden geleden en  voor 1% meer dan een jaar. Verder geeft 8% aan het internet nog  nooit  gebruikt te hebben. In de  groep 65 plussers is dit percentage echter 40%, en bij de  lager opgeleiden 17%. Wanneer we bij de  8% het percentage mensen optellen die het internet het afgelopen jaar niet hebben gebruikt komen  we  tot  een  totale  groep  van  9%  die  geen  gebruik  maakt  van  het  internet.  Aangezien  94%  van  de  personen aangeeft wel toegang tot het internet te hebben, kan uit de CBS‐gegevens afgeleid worden  dat  minimaal  3%  van  de  Nederlandse  bevolking  wel  toegang  heeft  tot  het  internet  maar  het  niet  gebruikt.  Of  dit  percentage  hoger  is  hangt  af  van  de  interpretatie  van  het  woord  gebruik  door  respondenten. Wellicht gebruikt een huisgenoot het internet voor hen of in het bijzijn van hen. 

 



57   

7.3 Internationale gebruiksgegevens   In Tabel 7.3 zijn de gebruiksfrequenties van het internet in Europa weergegeven. Ook hier behoort  Nederland tot de grootgebruikers. In IJsland en Noorwegen is het percentage mensen dat dagelijks  gebruik maakt van het internet het hoogst. Daarna volgen Nederland, Denemarken en Zweden. Het  gemiddelde in Europa in deze categorie is 53%.   Tabel 7.3 Frequenties van persoonlijk internetgebruik, Europa 2009 en 2010      EU27  IIsland  Noorwegen  Denemarken  Nederland  Zweden  Luxemburg   Finland   Verenigd  Koninkrijk   Frankrijk  Duitsland   Belgie  Slowakije   Estland  Slovenië   Oostenrijk  Letland  Hongarije   Malta   Ierland  Italië  Litouwen   Spanje  Polen   Cyprus   Kroatië   Macedonië  Tsjechië   Portugal   Bulgarije   Griekenland  Turkije  Roemenie  

Dagelijks 

Minstens een keer  per week  2009 2010 13 12 8 7 12 9 10 10 14 12 13 12 12 12 11 10

Minstens een keer  per maand  2009 2010 4 3 2 1 2 2 2 1 2 2 3 2 2 3 3 2

Minder dan een keer  per week  2009  2010 1  1 :   :  1  1 1  1 1  0 1  1 1  1 :   1

2009  48  82  76  72  73  73  71  68 

2010  53  85  81  76  76  76  74  72 

60 

66 

16 

14 

4 

3 

2 

1 

50  55  56  49  54  47  48  47  46  45  40  40  43  39  39  34  37  37  34  33  31  27  20  19 

62  60  59  58  57  54  53  49  49  49  47  46  45  44  42  40  40  39  38  38  33  31  22  21 

15 16 14 17 13 11 18 14 12 10 19 2 13 14 13 10 8 10 20 9 9 11 10 12

13 15 15 15 14 11 17 13 11 11 16 2 13 14 12 9 10 11 21 9 9 10 11 13

4 5 3 4 4 3 : 3 2 2 4 3 3 4 3 3 2 3 6 3 2 3 3 2

2 4 2 3 3 2 3 4 1 2 3 3 3 4 3 2 3 2 7 3 2 3 4 2

1  1  1  1  :   1  :   0  0  1  1  1  0  2  1  1  1  0  0  1  0  1  1  0 

1 2 1 0 :  1 1 0 0 0 1 1 0 2 1 1 1 0 1 1 0 1 1 0

 

7.4 Conclusies ten aanzien van hoeveelheid gebruik   Ten opzichte van vorig jaar is er dit jaar additionele informatie over de hoeveelheid internetgebruik  beschikbaar: er is onderscheid gemaakt tussen totaal gebruik van het internet en internetten in de  vrije tijd. Het totaal gebruik bestaat nu uit 3,5 uur internet per dag, waarvan 3,1 uur in de vrije tijd. In  het  laatste  tijdsbestedingsonderzoek  van  het  SCP  uit  2005  werd  3,8  uur  computer‐  en  58   

internetgebruik  per  week  gevonden.  In  een  recent  rapport  van  het  SCP  (2010)  over  mediagebruik  werd voor 2008 gemiddeld 1,2 uur per dag aan nieuw mediagebruik gevonden.   Cijfers van het CBS wijzen op een dagelijks gebruik van het internet onder 84% van de Nederlandse  internetgebruiker  (ten  opzichte  van  82%  vorig  jaar).  Geen  van  de  internetgebruikers  gebruikt  het  internet minder dan een keer per maand. Het meest interessant zijn de relatieve verschillen. Mannen  gebruiken  het  internet  nog  altijd  langer  per  dag  dan  vrouwen.  Echter,  wanneer  het  gaat  om  internetgebruik in de vrije tijd, dan is dit verschil slechts 0,1 uur.   Vorig jaar werd de opvallende conclusie getrokken dat lager opgeleiden het internet gemiddeld op  een  dag  langer  gebruiken  dan  de  hoger  opgeleiden,  en  dat  werklozen  en  arbeidsongeschikten  het  internet gemiddeld langer gebruiken dan werkzame personen. Geconcludeerd werd dat de vrije tijd  die men per dag heeft een belangrijke factor lijkt te zijn. Met de extra informatie die we nu hebben,  blijkt dit te kloppen. De waargenomen verschillen gelden voor het gebruik van het internet in de vrije  tijd. Wanneer het gaat over het totale gebruik (dus ook internet gebruik op het werk of school), dan  zien we een tegenovergesteld beeld betreffende opleiding; dan zijn het de hoger opgeleiden die de  lijst  aanvoeren.  Betreffende  de  sociale  positie  zien  we  dat  ook  bij  het  totale  internetgebruik  de  arbeidsongeschikten het langst gebruik maken van het internet.   We  zien  in  ieder  geval  dat  het  niet  meer  de  hoger  opgeleiden  en  werkenden  zijn  die  steeds  het  voortouw  nemen  als  het  gaat  om  hoeveelheid  internetgebruik.  Zodoende  worden  de  soorten  van  gebruik zoals beschreven in Hoofdstuk 6 erg belangrijk. 

 



59   

8

Effecten van gebruik

 

8.1

Inleiding

  In dit hoofdstuk komen de effecten van verschillen in fysieke toegang, vaardigheden en gebruik aan  bod.  Van  Dijk  heeft  deze  effecten  omschreven  als  verschillen  in  participatie  op  belangrijke  maatschappelijke  gebieden:  economisch,  sociaal,  cultureel,  politiek,  ruimtelijk  (mobiliteit)  en  burgerschap.  In  de  hier  gerapporteerde  enquête  was  niet  voldoende  ruimte  om  participatie  op  al  deze gebieden te meten. Wel is middels een tiental vragen of stellingen (twee meer dan vorig jaar)  achterhaald in hoeverre men profijt trekt uit het gebruik van het internet. 

8.2 Effecten   De volgende 10 stellingen zijn in de enquête van dit jaar aan de respondenten voorgelegd (stellingen  9 en 10 zijn nieuw ten opzichte van vorig jaar):  1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Na een sollicitatie voor een vacature die op een website stond heb ik een baan gekregen  Via het internet heb ik een product goedkoper gekregen dan in de winkel   Via het internet heb ik iets kunnen verkopen of ruilen dat ik anders niet zou zijn kwijtgeraakt   Via het internet ben ik er achter gekomen op welke partij ik wilde stemmen   Via het internet ben ik terecht gekomen bij een vereniging (zoals een sportclub, een culturele  vereniging, een vakbond of een politieke organisatie)   Via het internet heb ik een of meer vrienden gekregen die ik daarna ook echt ontmoet heb  Via een datingsite heb ik een afspraak gemaakt met een mogelijke partner  Via het internet ben ik er ooit achter gekomen welke medische kwaal ik had  Via het internet heb ik ooit een voordelige vakantie geboekt  Via het internet heb ik ooit korting op producten bedongen 

In  Figuur  8.1  zijn  de  percentage  internetgebruikers  weergegeven  die  positief  antwoorden  op  de  stellingen in 2010 en 2011. Het eerste wat opvalt, is dat de percentages positieve antwoorden voor  alle stellingen zijn toegenomen, met uitzondering van het vinden van een politieke  partij  om op te  stemmen.  Hier  is  het  percentage  gelijk  gebleven  wat  verklaard  kan  worden  door  het  feit  dat  er  in  2011  geen  verkiezingen  zijn  gehouden.  De  grootste  stijging  is  waar  te  nemen  bij  het  online  leren  kennen  van  mensen  en  deze  offline  te  ontmoeten.  Het  percentage  internetgebruikers  dat  hier  positief  op  antwoord  is  32%,  6%  meer  dan  vorig  jaar.  Het  effect  dat  door  de  meeste  internetgebruikers wordt bereikt is het goedkoper verkrijgen van een product op het internet. Maar  liefst 80% geeft op deze stelling een bevestigend antwoord. Op de tweede plaats staat het ruilen of  verkopen van producten, waarop 63% positief antwoordt. Dit bevestigt de populariteit van websites  als  Marktplaats.  Op  de  stelling  betreffende  het  goedkoop  boeken  van  vakanties  antwoordt  60%  positief, en op het online bedingen van kortingen 42%.  

60   

15% 19%

B Baan gekregen n

777% 80%

Product goeekoop gekochtt 61% 63%

Iets geruild of verkochtt 37% 37%

Keuze p politieke partijj 21% 22%

Verenigging gevonden n

26% 32 2%

Vrien nden ontmoett

2010

111% 114%

Afspraak via datingsite e

2011 25% 27%

Medische kw waal gevonden n Voordeliig op vakantie e

60%

Kortting bedongen n

42%

Figuur 8.11 Percentage innternetgebruikers dat positief aantwoord op dee effectstelling, 2010 2 en 2011 0

1

2

3

4

5

Totaal

4,0

Man n Vrouw w

4,0 3,9

16‐35 5 36‐55 5 55+ +

7

8

9

10

5,1 4,2 2,8 8

Laag opgeleid d Middellbaar opgeleid d H Hoog opgeleid d Laggere beroepen n Middelb bare beroepen n Hoggere beroepen n Managerss Directie/Hoger managementt

6

3,5 4,2 4,3 2,3 4,4 4,9 4 4,,8 3,6

Figuur 8.22 Gemiddeld aaantal bereikte efffecten van inteernetgebruik (0--10)

In  Figuur  8.2  zijn  heet  gemiddelde  aantal  poositieve  effe ecten  weergegeven.  Wee  zien  dat  va an  de  10  effecten  er  gemiddeeld  4,0  zijn  behaald  b dooor  de  Nederlandse  intern netgebruikerr.  We  zien  hier  h grote  verschillen tussen dee drie leeftijdscategorieëën. In de jon ngste groep is het gemid deld aantal  positieve  effecten  5,1  en  in  de  d groep  55‐‐plussers  2,88.  Ook  zien  we  w dat  de  het  h internet  in  de  laag  opgeleide  o groep  m minder  posittieve  effecten  heeft  ddan  in  de  groepen  g mid ddelbaar  enn  hoger  opgeleiden.  Betreffende beroepssfunctie, daa ar zien we daat vooral de  mensen in d de lagere beeroepen achtterblijven  epen.    ten opzicchte van de overige groe 61   

In de Figguren 8.3 tot en met 8.12 2 zijn de antw woorden op de stellingen n verdeeld oover geslachtt, leeftijd,  opleidingg  en  beroep psfunctie.  Ve erschillen  ov er  deze  dem mografische  kenmerken  op  de  eerste  stelling  zijn  weeergegeven  in  Figuur  8..3.  Hier  zie n  we  dat  het  h percenttage  manneelijke  en  vro ouwelijke  internetggebruikers d dat ooit een baan vond vvia het intern net even gro oot is. Opvalllend is het vverschil in  leeftijd. Bij de jongstte groep is dit effect dooor 39% behaaald terwijl ditt inde oudstee groep slech hts 2% is.  Ook  zien n  we  dat  het  percentage e  hoger  is  bbij  de  hoger  opgeleiden  en  de  menssen  die  werkken  in  de  hogere b beroepsfunctties.   Man Vrouw w

19% 19%

16‐35 36‐55 55+

19%

Laag opgeleid Middeelbaar opgeleid Hoog opgeleid Laggere beroepen Middelb bare beroepen Hoggere beroepen Managerrs D Directie/Hogerr managemen nt

39% 2% 144% 21% 25% 16% 24% 36% % 18% % 11%

 

Figuur 8.33 Na een sollicittatie voor een vacature v die opp een website sttond heb ik een n baan gekregeen, naar geslachht, leeftijd, opleiding een beroepsfuncctie

De  tweeede  stelling  betreft  het  goedkoper  kopen  van  producten  p online.  o In  Figguur  8.4  zien n  we  dat  mannelijjke  internettgebruikers  6%  hoger  sscoren  dan  de  vrouwelijke  interneetters.  Teven ns  is  het  percentaage  lager  opgeleide  o internetgebruuikers  dat  wist  w te  proffiteren  een  stuk  lager  dan  de  middelbaar en hoger opgeleiden n. Betreffendde beroepsfu unctie, zien w we dat de hoogere beroep pen en de  uit steken.   managerrs er bovenu Ma an Vrouw 35 16‐3 36‐5 55 55 5+ Laag opgeleid Middeelbaar opgeleid Hoog opgeleid Laagere beroepe en Middellbare beroepe en Ho ogere beroepe en Managers D Directie/Hogeer managemen nt

83% 77% % 90% 85% 67% 6 72% 84% 87% % 82% 85% 93% % % 91% 78%

Figuur 8.44 Via het interrnet heb ik eenn product goed koper gekocht dan in de winkel, naar geslaacht, leeftijd, opleiding en beroepsfunctie

 

62   

Resultaten met betrrekking tot d de stelling beetreffende h het ruilen of  verkopen vaan producten via het  internet zijn weergeggeven in Figuur 8.5. Er iss een klein ve erschil tussen mannen e n vrouwen zzichtbaar.  Betreffende leeftijd zijn de onderlinge verschhillen echterr een stuk gro oter; de jonggste groep sccoort een  stuk  hogger  dan  de  oudste  o groep.  Verschilleen  in  opleidingsniveaus  zijn  niet  heeel  groot.  Bettreffende  beroepsffunctie zien we een opva allende uitscchieter bij de e managers.  Man Vrouw

64% % 62%

16‐35 36‐55 55+

64%

76% 51%

L Laag opgeleid Middelb baar opgeleid Hoog opgeleid

60% 64% 5% 65

Lageere beroepen Middelbaare beroepen Hogeere beroepen Managers Dirrectie/Hoger m management

59% 5% 65 67% 6 86% 64%

Figuur 8.55 Via het interneet heb ik iets kuunnen verkopenn of ruilen dat ikk anders niet zo ou zijn kwijtgeraaakt, naar geslaacht, leeftijd, oppleiding en berooepsfunctie

Verschilllen in antwo oorden op de e stelling “Viaa het interne et ben ik erachter gekom men op welke e partij ik  wilde  stemmen”  zijn n  weergegevven  in  figuuur  8.6.  Net  als  a vorig  jaar  scoren  vroouwen  hier  een  stuk  dan  mannen n.  Ook  is  het  h verschil  van  bijna  30%  tussen n  de  jongstte  en  oudstte  groep  hoger  d internetggebruikers  nog  n steeds  aanwezig.  a Dee  hoger  opgeleide  groep p  scoort  het   hoogst.  Bettreffende  beroepsffuncties  valtt  op  dat  ho ogere  managgers  lager  scoren  s dan  mensen  weerkzaam  in  de  d ander  functies..   Man Vrouw 16‐35 36‐55 55+ L Laag opgeleid Middelb baar opgeleid Hoog opgeleid Lageere beroepen Middelbaare beroepen Hogeere beroepen Managers Dirrectie/Hoger m management

32% % 39% 50% 38% 21% 28% 38% 44% 39% 40% 49% 45% 27%

 

Figuur 8.66 Via het internnet ben ik erachter gekomen op welke partij ik wilde stemm men, naar geslaacht, leeftijd, opleiding en beroepsfunctie

De  volgende  stellin ng  luidt:  “Viia  het  interrnet  ben  ik  terecht  gekomen  bij  eeen  verenigging”.  De  resultateen  zijn  weerrgegeven  in  Figuur  8.7.  W Wederom  iss  er  een  groot  verschil  ttussen  de  jo ongste  en  oudste  ggroep  intern netgebruikerrs.  Bij  de  jonngste  groep  antwoordde  29%  posittief  en  bij  de  oudste  groep 155%. Het versschil tussen d de lager opg eleide en ho oger opgeleid de internetteers is ook aa anzienlijk.  63   

Van  de  lager  opgelleide  groep  antwoorddee  18%  posittief  (vorig  ja aar  nog  13% %)  en  van  de  d hoger  opgeleid de  groep  31% %  (vorig  jaarr  28%).  Bij  dde  beroepsfu uncties  zien  we  dat  mennsen  werkzaam  in  de  hogere b beroepsgroepen hoger sccoren dan dee overige gro oepen.  Man Vrouw 16‐35 36‐55 55+ L Laag opgeleid Middelb baar opgeleid Hoog opgeleid

23% 21% 29% 24% 15% 18% 23% 8% 28

Lageere beroepen Middelbaare beroepen Hogeere beroepen Managers Dirrectie/Hoger m management

21% 21% 34% 27% % 20%

 

Figuur 8.77 Via het interneet ben ik terechht gekomen bij eeen vereniging,, naar geslacht,, leeftijd, opleid ing en beroepssfunctie

Verschilllen  in  positieve  antwoorden  op  de  stelling  “Viaa  het  internet  heb  ik  eeen  of  meer  vrienden  gekregen n  die  ik  daarna  ook  echt  ontmoet  hheb”  zijn  we eergegeven  in  Figuur  8.88.  Het  versch hil  tussen  mannen  en  vrouwen  is  klein,  maar  m tussen  de  verschillende  leeftijd dscategorieëën  zijn  de  ve erschillen  groot. Biij de jongste groep is hett percentagee internetters dat ooit ee en of meer vrrienden kree eg via het  internet  en deze daaarna ook daa adwerkelijkee ontmoette  45%. Bij de groep internnetters oude er dan 55  is  dit  200%.  Bij  de  beroepsfunct b ties  zien  wee  mensen  werkzaam  w in  de  middelbbare  beroepe en  er  uit  steken.  Man Vrouw

33% 31%

16‐35 36‐55 55+

33%

L Laag opgeleid Middelb baar opgeleid Hoog opgeleid Lageere beroepen Middelbaare beroepen Hogeere beroepen Managers Dirrectie/Hoger m management

45% 4 20% 35% 36% 22% 28% % 38% 30% 21% 24%

 

Figuur 8.88 Via het internet heb ik een of meer vriendenn gekregen die ik daarna ook echt ontmoet hheb, naar geslaccht, leeftijd, opleiding een beroepsfuncctie

Online  d daten  is  pop pulair.  Verschillen  in  anttwoorden  op p  de  stelling g  “Via  een  ddatingsite  he eb  ik  een  afspraakk gemaakt m met een mogelijke partneer” zijn weerrgegeven in  Figuur 8.9. IInternetgebrruikers in  de  oudste  groep  sco oren  relatieff  laag.  Betreeffende  ople eiding  zien  we  w dat  van  dde  internetters  in  de  hoogste  opleidingscaategorie 16% % positief anntwoordde, tterwijl dit bij de lager oppgeleide inte ernetters  10% wass.  64   

Man Vrouw 16‐35 36‐55 55+ L Laag opgeleid Middelb baar opgeleid Hoog opgeleid Lageere beroepen Middelbaare beroepen Hogeere beroepen Managers Dirrectie/Hoger m management

14% 14% 21 1% 18% 5% 10% 18% 16% 23% 19% 21 1% 18% 13%

 

 

Figuur 8.99 Via een datinggsite heb ik eenn afspraak gem maakt met een mogelijke m partne er, naar geslachht, leeftijd, opleeiding en beroepsfunctie

Verschilllen  op  de  stelling  s betreffende  hett  gebruiken  van  het  intternet  voor  het  ontdekkken  van  medische  kwalen  zijn  weergege even  in  Figuuur  8.10.  Vrouwen  scoren  hier  6%  hoger  dan  mannen.   Tevens is er 11% verrschil tussen de 16 tot 355 jarigen en d de 55 plusserrs, in het vooordeel van de jongste  groep. O Opvallend is d dat verschille en tussen dee drie opleidiingsniveaus kklein zijn. Heetzelfde geldt voor de  verschillende beroep psfuncties.   Man Vrouw 16‐35 36‐55 55+

24% 30% 33% 28% 22 2%

L Laag opgeleid Middelb baar opgeleid Hoog opgeleid

26% 27% 28%

Lageere beroepen Middelbaare beroepen Hogeere beroepen Managers Dirrectie/Hoger m management

28% 28% 26% 27% 24%

Figuur 8.110 Via het internnet ben ik er oooit achter gekom men welke meddische kwaal ik had, naar geslaacht, leeftijd, oppleiding en beroepsfunctie

Figuur 8.11 gaat oveer het voorde elig boeken vvan vakantie es op het inte ernet. Verschhillen tussen n mannen  wen zijn klein. Betreffende leeftijd ziien we dat m mensen in de e oudste groeep wat achte erblijven.  en vrouw Bij de veerschillen in  opleiding lopen de perccentages possitieve antwo oorden behooorlijk uiteen n. Van de  hoger op pgeleide inteernetgebruikkers antwoorrdt 75% posiitief, terwijl hetzelfde peercentage bijj de lager  opgeleid den slechts 4 47% bedraagtt.  

65   

Man Vrouw

61% 60% 6

16‐35 36‐55 55+

63% 66% 53% %

Laag opgeleid Middelbaar opgeleid Hoog opgeleid

47% 64% 75%

Lagere be eroepen M Middelbare be eroepen Hogere be eroepen Ma anagers Directie//Hoger managgement

62% 66% 844% 82% % 60% 6

Figuur 8.111 Via het internnet heb ik ooit een e voordelige vakantie geboeekt, naar geslaccht, leeftijd, opleeiding en beroeepsfunctie

  Figuur 8.12 ten slotte betreft hett bedwingenn van kortingen via het internet. Hier  zien we dat mannen  iets hogeer scoren dan vrouwen. De jongste ggroep steekt verder ver b boven de 36 ttot 55 jarigen en de  55 plussers uit. Bij dee verschillen in opleidingg scorend e m middelbaar o opgeleiden oopvallend gen noeg het  hoogst. B Betreffende beroepsfunccties zien wee dat de man nagers hier re elatief hoog  scoren.  Man Vrouw 16‐35 36‐55 55+

45 5% 39% 62% 44% 25% 2

Laag o opgeleid Middelbaar o opgeleid Hoog o opgeleid Lagere be eroepen M Middelbare be eroepen Hogere be eroepen Ma anagers Directie//Hoger manag gement

37% 48% % 41% 44 4% 51% 48% 60% 40%

Figuur 8.112 Via het internnet heb ik ooit korting k op prod ucten bedongeen

8.3

C Conclusie es ten aan nzien van effecten v van gebru uik

Ondankss  dat  er  in  de  d enquête  weinig  ruim te  was  om  participatie  op  belangrijjke  maatschappelijke  gebieden n  (economissch,  sociaal,  cultureel,  poolitiek,  ruimtelijk  (mobiliteit)  en  burrgerschap)  te  meten,  met  betrekkking  tot  de  effecten  geven  de  stellingen  belangrijke  informatie  m e van   het  interne et.  Uit  de  e gemiddeld d  4,0  zijn  bbehaald.  Het  aandeel  stellingeen  blijkt  dat  van  de  10  opgenomenn  effecten  er  internetggebruikers  dat  d deze  po ositieve  effeecten  heeft  ondervonde en  is  in  20 11  toegenomen  ten  opzichtee van 2010. W We zien dat het internett een steeds  belangrijkerre rol gaat sppelen in het dagelijks  leven  vaan  de  gemid ddelde  Nede erlander.  Kijkk  bijvoorbee eld  naar  hett  online  koppen  en  verko open  van  producteen.  Net  als  het  boeken n  van  vakannties  wordt  dit  steeds  gebruikelijkeer.  Voor  de e  meeste  effecten  en  voor  het  h totale  aantal  a effectten  geldt  dat  vooral  de  55‐plusseers  en  ook  de  lager  den wat achtter blijven.   opgeleid 66   

9

Verbanden tussen motivatie, vaardigheden en gebruik

 

9.1 Inleiding   In dit hoofdstuk worden de motivaties om gebruik te maken van het internet, de vaardigheden en de  soorten  van  internetgebruik  met  elkaar  in  verband  gebracht.  Om  de  relaties  tussen  deze  drie  groepen  van  factoren  te  onderzoeken  is  gebruik  gemaakt  van  multivariate  analyses.  De  verbanden  geven  meer  informatie  over  de  knelpunten  en  zwaartepunten  bij  het  adopteren  en  gebruiken  van  het internet.  

9.2 Relaties tussen motivaties en vaardigheden   In onderstaande figuren worden significante verbanden (gestandaardiseerde regressie‐coëfficiënten)  tussen motivaties en vaardigheden vergeleken. Onderstaande figuur laat bijvoorbeeld zien dat er een  positief verband is tussen gemotiveerd zijn om het internet te gebruiken om informatie te vergaren  en  het  niveau  van  informatievaardigheden.  Het  feit  dat  het  internet  nog  steeds  primair  een  informatiemedium is, zoals vastgesteld in dit rapport, wordt dus zowel gedreven door een bepaalde  motivatie  het  internet  te  gebruiken  als  door  bepaalde  vaardigheden.  Beneden  zullen  we  zien  dat  meer informatievaardigheden leiden tot meer gebruik van het internet voor informatie.  Motivatie: informatie 

.22

Informatievaardigheden   

  Tevens geldt ook een positief verband tussen enerzijds de motivatie om het internet voor transacties  te  gebruiken  en  anderzijds  het  niveau  van  de  operationele,  informatie  en  strategische  internetvaardigheden.  Het  sterkste  verband  is  te  vinden  bij  de  strategische  internetvaardigheden.  Transacties zijn doelgericht en strategische vaardigheden betekenen dat men in staat is het internet  te  gebruiken  als  middel  voor  een  bepaald  doel.  Zo  meteen  zullen  we  zien  dat  strategische  vaardigheden een sterk verband vertonen met de gebruikssoort transacties op het internet. De drie  soorten van toegang (motivatie, vaardigheden en gebruik) houden bij transactie dus net zozeer met  elkaar verband als bij informatie.  Motivatie: Transactie 

.10

Operationele vaardigheden 

.10 .28

Informatie vaardigheden  Strategische vaardigheden   

 

67   

Motivatie: Vermaak 

.29

Operationele vaardigheden 

.18 .07 .16

Informatie vaardigheden  Communicatie vaardigheden  Strategische vaardigheden   

In het voorgaande figuur zien we dat de motivatie om het internet als vermaaksmedium te gebruiken  alleen  effect  heeft  op  het  niveau  van  de  operationele,  informatie,  communicatie  en  strategische  vaardigheden. Het grootste effect is op de operationele vaardigheden. Het gebruik van het internet  voor  gaming  en  het  verwerken  en  bewerken  van  audiovisueel  materiaal  is  hier  voor  een  van  de  belangrijkste oorzaken. En passant doet de gebruiker als eerste veel operationele vaardigheden op.  De motivatie om het internet te gebruiken voor groepscommunicatie heeft een positief verband met  het  niveau  van  operationele,  communicatie  en  strategische  vaardigheden.  Het  verband  met  de  strategische  vaardigheden  is  het  sterkst.  Voor  groepscommunicatie  heeft  men  communicatieve  vaardigheden  met  een  hoog  strategisch  gehalte  nodig,  bijvoorbeeld  om  iemand  te  overtuigen.  Een  zwakker verband is er met communicatievaardigheden die men hiervoor natuurlijk ook nodig heeft.  Zo meteen zullen we zien dat deze vaardigheden op hun beurt een zeer sterk verband vertonen met  de gebruikssoort groepstoepassingen.  Motivatie:  Groepscommunicatie 

.18 .10

Operationele vaardigheden 

Communicatie vaardigheden 

.37 Strategische vaardigheden 

 

  De  motivaties  om  het  internet  ter  ontspanning  of  voor  interactie  te  gebruiken  hebben  beide  een  effect op het niveau van de communicatievaardigheden. Beneden zien we dat deze vaardigheden op  hun  beurt  verband  houden  met  de  gebruikstoepassingen  van  interactie,  vermaak  en  persoonlijke  ontwikkeling. Vermaak en persoonlijke ontwikkeling liggen in de buurt van ontspanning.    Motivatie: Ontspanning 

Motivatie: Interactie 

.06

Communicatie vaardigheden 

.17  

Ten slotte zien we dat iemand die meer gemotiveerd is het internet voor persoonlijke ontwikkeling te  gebruiken  een  hoger  niveau  van  strategische  vaardigheden  heeft.  Persoonlijke  ontwikkeling  is  68   

meestal ook doelgericht. Het internet wordt bijvoorbeeld gebruikt om vooruit te komen in werk en  studie  middels  opleiding.  Beneden  zullen  we  zien  dat  strategische  vaardigheden  mede  verband  houden met de gebruikssoorten carrière en persoonlijke ontwikkeling.    Motivatie: Persoonlijke  ontwikkeling 

.11

Strategische  vaardigheden    

9.3 Relaties tussen vaardigheden en soorten van internetgebruik   In  onderstaande  figuren  worden  significante  verbanden  tussen  motivaties  en  vaardigheden  vergeleken. Hierboven hebben we er al een aantal aangestipt. In deze sectie wordt duidelijk dat er  een aantal patronen van gebruik achter de trits motivatie, vaardigheden en gebruikssoorten zitten.  We hebben hen de noemers informatie, transactie, groepscommunicatie, interactie en ontspanning  en persoonlijke ontwikkeling gegeven.     Operationele  vaardigheden  ontwikkelt  men  vooral  bij  het  gebruik  van  sociale  media,  vermaaks‐  en  hobbytoepassingen. Het gaat hier immers om langdurige interacties binnen de toepassing en niet om  eenmalige  of  kortstondige  toepassingen  zoals  gebruik  van  een  zoekmachine  of  het  verrichten  van  een  transactie.  Vooral  jongeren  en  lager  opgeleiden  gebruiken  de  genoemde  toepassingen.  Deze  gebruiksvoorkeuren  van  jongeren  en  lager  opgeleiden  verklaren  waarschijnlijk  het  opvallende  verband tussen deze toepassingen en het niveau van operationele vaardigheden. Nader onderzoek is  gewenst.   Operationele vaardigheden 

.11

Gebruikssoort: Informatie 

.08 .32

Gebruikssoort: Overheid 

.18 Gebruikssoort: Hobby  .28 .24 .59

Gebruikssoort: Groepscommunicatie  Gebruikssoort: Interactie 

Gebruikssoort: Persoonlijke ontwikkeling 

Gebruikssoort: Vermaak     

69   

De verbanden met de verschillende toepassingen en formele vaardigheden zijn klein. Hetzelfde geldt  eigenlijk  voor  de  informatievaardigheden.  Onderstaande  figuur  laat  zien  dat  deze  vaardigheden  vooral verband houden met het gebruik van het internet als informatie‐ of transactiemedium. Tevens  blijkt dat  een hoog niveau van informatievaardigheden samenhangt met een  lager gebruik van het  internet als vermaak of communicatiemedium.   Informatievaardigheden 

.34

Gebruikssoort: Informatie 

.07 Gebruikssoort: Transactie 

‐.13 .14

Gebruikssoort: Vermaak  Gebruikssoort: Overheid    Een hoger niveau van communicatievaardigheden leidt ook tot een groter gebruik van toepassingen  met betrekking tot interactie met bekenden en groepscommunicatie. Daarnaast zijn er ook effecten  waarneembaar  op  gezondheidstoepassingen,  vermaak  toepassingen,  toepassingen  met  betrekking  tot persoonlijke ontwikkeling en carrière.   Communicatie vaardigheden 

.55

Gebruikssoort: Groepscommunicatie 

.38 .26

Gebruikssoort: Interactie 

.25 Gebruikssoort: gezondheid  .25 .18

Gebruikssoort: Vermaak  Gebruikssoort: Persoonlijke ontwikkeling 

Gebruikssoort: Carrière      Strategische vaardigheden impliceren het doelgericht kunnen omgaan met het internet. Dit is vooral  vereist  bij  zakelijke  toepassingen  als  transacties  en  internetbankieren  en  bij  de  burgerschaps‐ competenties  die  de  overheid  verlangt  (zowel  in  de  politiek/verkiezingen  als  bij  overheidsdienst‐ verlening). Ze hebben ook een effect op gebruikstoepassingen die te maken hebben met carrière en  persoonlijke ontwikkeling. Deze toepassingen worden vooral veel gebruikt door hoger opgeleiden. In  het  vaardighedenonderzoek  van  Universiteit  Twente  is  gebleken  dat  hoger  opgeleiden  ook  hoog  70   

scoren  op  strategische  vaardigheden.  De  combinatie  van  opleiding,  vaardigheden  en  voorkeur  bij  gebruikssoorten kan deze verbanden verklaren.     Strategische vaardigheden 

.50

Gebruikssoort: Transactie 

.23 .22

Gebruikssoort: Internetbankieren 

.22 Gebruikssoort: Gezondheid  .16 .14

Gebruikssoort: Overheid  Gebruikssoort: Informatie 

.12 Gebruikssoort: Carrière 

Gebruikssoort: Persoonlijke ontwikkeling           



71   

10 D Digibewu ustzijn   Het laatsste deel van n de trendrap pportage gaaat in op digiibewustzijn.  Dit jaar worrden in dit h hoofdstuk  maatreggelen  bespro oken  die  Nederlanders  ttreffen  om  zichzelf  te  beschermen  b   tegen  de  negatieve  n aspecten n van het intternet.   Aan  de  respondentten  is  gevra aagd  welke  van  de  vo olgende  maa atregelen  zijij  hebben  getroffen:  g wall, gebruikk van een sppamfilter, insschakelen  installatiie van een vvirusscanner,, installatie vvan een firew van pop‐‐up blokkering, het activveren van auttomatische u updates, hett installeren  van antispyw ware, het  controleeren  naar  wie  w persoonlijke  gegeve ns  worden  verstuurd,  het  regelmaatig  verande eren  van  wachtwo oorden en heet gebruiken n van een po rnofilter.   In totaall gaf 85% van n de ondervrraagden aann dat er in hu un huishoude en maatregeelen genome en zijn ter  bescherm ming  van  hu un  internetto oegang.  In  22010  was  ditt  percentage e  hoger,  nam melijk  94%.  In  Figuur  10.1 is gespecificeerd hoeveel pe ersonen welkke maatrege elen namen, voor het jaarr 2010 en 20 011.  

en Geen maatrele G

5%

Weet ik niiet

2% 4%

12 2%

87% 82%

Virusscannner 711% 700%

Firew wall Spamfiltter Pop‐up blokkeri ng

2010

62% 54%

2011

56% 53%

Door uitvoereen van automatische updattes

47% 46%

Anti‐spyw wareprogramm ma

38% % 33%

Controleeren aan wie iik persoonlijke e gegevens m ail

31% 30%

Wachtwoo orden regelma atig verandereen Pornofiltter

54% 54%

6% 5%

Figuur 10.1 Maatregelenn ter bescherminng van de interrnettoegang (% van internetgebruikers)

 

Uit Figuu ur 10.1 blijktt dat de meest gebruikte  maatregelen het installe eren van eenn virusscanner (83%),  firewall  (70%), spam mfilter (54%)  en pop‐up bblokkering (5 56%) zijn. Het meest oppvallend is ecchter dat  d de  toeppassing  hierrvan  zijn  afg genomen.  SSlechts  34% %  van  de  voor  alle  maatregeelen  geldt  dat  internettters  controleeert  naar  wiie  hij  of  zij  ppersoonlijke  gegevens  ve erstuurd.  Vaan  de  ondervvraagden  verandert 30% regelmatig zijn off haar wachttwoord. Een pornofilter iis de minst tooegepaste m maatregel  die doorr 5% van de internetters wordt gebruuikt.  

72   

86% 84% 77%

Virusscannner

69% 76% 63 %

Fireewall Spamffilter

61% % 60% %

40%

Pop‐up blokke P ering

51% 60% % 49%

Door uitvoeeren van autom matische upd ates

54% % 60% 45% 44% 53% 37%

Anti‐spyywareprogram mma

37% 35% 28%

Contro oleren aan wiee ik persoonlijjke gegevens  mail

32% % 31% 25%

Wachtwoorden regelm matig verandeeren Pornoffilter

16‐35 36‐55

5% % 7% 3%

55+

v internetgebbruikers)   Figuur 100.2 Maatregelenn ter bescherming van de interrnettoegang, naaar leeftijd (% van 882% 882% 84%

Virusscannner

66% 69% 788%

Fireewall 51% 52%

Spamffilter

52% 52% 60%

Pop‐up blokke P ering

48% 4 53% 63%

Door uitvoeeren van automatische upddates

44 4% 3% 43 49%

Anti‐spyywareprogram mma

28% 32%

Contro oleren aan wiee ik persoonlijjke gegevens  mail

45%

27% 30% 34%

Wachtw woorden regelm matig verandeeren Pornoffilter

65%

5% % 6% 5%

Laaag opgeleid M Middelbaar op pgeleid H Hoog opgeleid

Figuur 100.3 Maatregelenn ter bescherming van de interrnettoegang, naaar opleiding (% % van internetgeebruikers) 

 

73   

In Figuur 10.2 zijn dee genomen  maatregelenn verdeeld over leeftijd. Hierbij valt  op dat de jo ongste en  oudste leeftijdsgroep minder vo oorzichtig zijnn dan respondenten in d de groep vann 36 tot 55.  Dit geldt  voor allee maatregeleen. In Figuurr 10.3 zijn dee maatregelen verder uitgesplitst naaar opleidinggsniveau.  Hier  zien n  we  dat  heet  percentagge  mensen  ddat  maatrege elen  neemt  in  de  lager  opgeleide  groep  g het  laagst  iss.  Het  versch hil  met  de  hoger  h opgeleeiden  is  het  grootst  bij  het  uitvoereen  van  automatische  updates en het gebruik van een sspamfilter. 

82% 83% 83% 90% 83%

Virussca nner

66%

74 4% 75 5% 77% 7 73% %

Fireewall

48% % 553% 57% 62%

Spamffilter

48% % Pop‐up blokke P ering

45%

59% 60% 57%

553% 60% 58% 56% 67%

omatische upddates Door uitvoeeren van auto

Anti‐spywareprogram mma 33%

55% 47% 50% % 47%

27% 32%

Contro oleren aan wie ik persoonlijke gegevens  mail

43% 38% 42%

24% 31% 3 30% 3 30% 3

Wachtw woorden regelmatig verand eren

Pornoffilter

72% %

2% 5% % 5% % 9% 11%

Lagere b beroepen Middelb bare beroepen n Hogere beroepen

43%

Manage ers Directie e / Hoger management

Figuur 100.4 Maatregelenn ter bescherming van de interrnettoegang, naaar beroepsfunctie (% van inteernetgebruikerss)

In Figuur 10.4 zijn de genomen  maatregelenn ten slotte  verdeeld na aar beroepsffunctie. Directieleden  en  hogeere  managerrs  zijn  in  de  meeste  gevvallen  het  vo oorzichtigst. Het  versch il  met  respo ondenten  werkzaam in de lageere beroepsgroepen is bijj enkele maaatregelen aan nzienlijk.  

74   

Naast maatregelen tter bescherm ming van de iinternettoeggang neemt 8 81% mensenn met kinderen onder  de 18 sp peciale maatregelen om deze kindereen te besche ermen tegen de gevaren  van het inte ernet (2%  meer daan vorig jaar)). In Figuur 1 10.4 zijn de m maatregelen weergegeve en. Ook hier  r zien we datt bij bijna  alle maaatregelen een kleine teru ugval, behalvve bij het ve erbieden van n websites enn het zetten n van een  tijdslimieet.  

60% 56%

Waarscchuwen m.b.tt. persoonlijke e informatie

58% 56%

W Waarschuwenccontacten met vreemden 48% 47%

or webcamme en en foto’s Waaarschuwen voo Bepaalde sites verbieden

27% 29%

es blokkeren Bepaalde site

29% 24%

Strikte tijdslimiet Alleen internetten on nder toezicht volwassene

2010 2011

21% 23% 22%

Figuur 10.4 Maatregelenn ter bescherminng van kinderenn, % van alle innternetgebruikers met kinderenn onder de 18

  Conclusiies  16  Tot  335  jarigen  en n  55‐plussers  zijn  bij  allee  maatregelen  het  meesst  onvoorzicchtig  op  het  internet.  Hetzelfd de geldt voorr de lager op pgeleiden. W Waarschijnlijkk komt dit do oor een gebrrek aan vaard digheden  uderen en laager opgeleid den en een zzekere naïvitteit en gebre ek aan strateegische vaard digheden  bij de ou als het ggaat om de jo ongste groep p.   

 

75   

11 Conclusies en toegangsbarometer  

11.1 Inleiding   In  dit  slothoofdstuk  worden  eerst  de  belangrijkste  conclusies  getrokken.  Hier  komen  motivaties,  fysieke  toegang,  vaardigheden,  hoeveelheid  internetgebruik,  soorten  van  internetgebruik,  effecten  van  internetgebruik  en  digibewustzijn  aan  de  orde.  Voor  motivatie,  fysieke  toegang,  vaardigheden,  hoeveelheid internetgebruik, soorten van internetgebruik is er net als in de vorige trendrapportage  een toegangsmeter geconstrueerd. Deze is weergegeven in Figuur 11.1.   

11.2 Belangrijkste resultaten   Het  proces  van  volledige  toegang  tot  computers  of  het  internet  is  een  proces  van  vier  achtereenvolgende  fasen.  Motivatie  is  de  drijvende  kracht  om  computers  en  het  internet  te  willen  gebruiken. In het vorige trendrapport werd geconstateerd dat in vergelijking met andere landen de  motivatie  om  computers  en  internet  te  gebruiken  in  Nederland  zeer  hoog  is.  Er  is  echter  een  minderheid  van  ouderen  en  lager  opgeleiden  die  niet  voldoende  gemotiveerd  is  om  toegang  te  verwerven tot het internet. Bij degenen die het internet nog nooit gebruikt hebben (9% volgens het  CBS in 2010) is desinteresse de belangrijkste reden, gevolgd door het gevoel te oud te zijn om er nog  mee te beginnen, het niet nodig hebben, onvoldoende vaardigheden bezitten en geen tijd hebben.  Deze motieven komen relatief veel voor bij ouderen en lager opgeleiden.   Een belangrijk onderzoeksresultaat bij de niet‐gebruikers is dat slechts 7% aangeeft het internet in de  toekomst nog te willen gaan gebruiken (bij de 9% van de niet‐internetgebruikers die gestopt zijn met  het gebruik van het internet is bijna de helft  niet  meer van plan  naar het internet terug  te keren).  Hier  naderen  we  de  slinkende  harde  kern  van  mensen  die  echt  niet  willen  of  kunnen.  Deze  kern  bestaat voor een deel uit functioneel of volledige analfabeten die echt niet mee kunnen.   Bij  degenen  die  het  internet  wel  gebruiken  wijzen  de  motivaties  erop  dat  het  internet  nog  steeds  primair  een  informatiemedium  is.  Het  internet  als  communicatiemedium  (interactie)  en  vermaaksmedium  is  in  opkomst.  Verklaringen  hiervoor  vinden  we  in  de  opkomst  van  bepaalde  toepassingen zoals de sociale netwerksites, het gebruik van e‐mail (de meest gebruikte toepassing),  vrij surfen of browsen en online gamen. Er zijn geen grote verschillen tussen mannen en vrouwen bij  de algemene motivaties om het internet te gebruiken. Bij de verschillende leeftijdsgroepen zijn wel  algemene  verschillen  aanwezig.  De  jongste  groep  scoort  bijna  op  alle  motivatie  categorieën  het  hoogst,  en  steken  vooral  uit  bij  de  motivaties  vermaak,  interactie  en  groepscommunicatie.  Het  grootst zijn de verschillen echter bij de opleidingsniveaus. Hoger opgeleiden gebruiken het internet  iets  meer  voor  informatie  in  het  algemeen.  Zij  willen  het  internet  ook  meer  benutten  voor  hun  carrière  en  voor  transacties.  Lager  opgeleiden  willen  het  internet  duidelijk  meer  gebruiken  voor  vermaak en ontspanning en voor groepscommunicatie.   Wanneer men voldoende motivatie heeft om de digitale wereld binnen te stappen moet men fysieke  toegang zien te verwerven. Ondanks dat in Nederland de fysieke toegang tot computers en internet  zijn verzadigingspunt bereikt is er nog geen sprake van volledige dekking. Zowel bij computerbezit als  76   

bij internettoegang thuis blijven lager opgeleiden en vooral senioren achter. Bij internettoegang is er  11% verschil tussen hoger en lager opgeleiden en 29% verschil tussen 65‐plussers en 16‐35 jarigen.  Naast motivatie zal dit verschil ook te wijten zijn aan een verschil in vaardigheden. Bij de toegang tot  computers en internet is de thuisaansluiting de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Gebruik  elders  betekent  steeds  meer  een  tweede  of  derde  aansluiting.  Daarom  blijven  additionele  aansluitpunten  en  wireless  faciliteiten  in  publieke  ruimten  en  gebouwen,  ook  die  van  de  overheid  van groot belang.  Wanneer  men  eenmaal  toegang  heeft  is  het  noodzakelijk  om  voldoende  digitale  vaardigheden  te  ontwikkelen  waardoor werken met computers en  het internet  goed en zinvol verloopt. Het betreft  een  aantal  vaardigheden  die  maar  ten  dele  in  de  traditionele  media  zijn  opgedaan.  Het  gaat  om  operationele  vaardigheden  (‘knoppenkennis’),  formele  vaardigheden  (werken  met  bestanden,  browsen en navigeren), informatievaardigheden (informatie zoeken in computerbestanden en op het  internet), communicatievaardigheden (contacten maken en onderhouden en zich presenteren op het  internet)  en  tenslotte  strategische  vaardigheden.  Dit  laatste  is  de  capaciteit  om  computers  en  het  internet  als  middel  te  gebruiken  voor  een  bepaald  persoonlijk  of  professioneel  doel.  Deze  vaardigheden zijn nodig voor een volwaardig gebruik van computers en het internet. Uit een reeks  van  prestatiemetingen  aan  de  Universiteit  Twente  bleek  dat  Nederlanders  redelijk  scoren  op  operationele en formele internetvaardigheden. In deze survey geven zij zelf aan vooral heel goed te  zijn  in  formele  vaardigheden.  Zij  scoren  echter  aanzienlijk  lager  op  informatie  en  strategische  vaardigheden. Ook de communicatievaardigheden worden laag geschat.   Wanneer  het  gaat  over  soorten  van  toepassingen  kan  worden  geconcludeerd  dat  het  internet  nog  steeds  in  de  eerste  plaats  wordt  gebruikt  als  informatiemedium.  Het  internet  als  communicatie‐  (social  media)  en  als  transactiemedium  (internetbankieren,  online  shoppen  en  websites  zoals  marktplaats  gebruiken)  is  in  opkomst.  E‐mail  was  vanaf  het  begin  al  een  van  de  belangrijkste  internettoepassingen maar daarbij komt nu de sterk stijgende populariteit van sociale netwerksites  als  Hyves,  Facebook  en  LinkedIn.  Deze  nemen  een  deel  van  het  e‐mail  verkeer  weg.  Bij  transacties  zien  we  het  snel  stijgende  gebruik  van  internetbankieren  en  van  marktplaatsen.  Ook  vermaakstoepassingen  mogen  zich  over  een  groeiende  belangstelling  verheugen.  Behalve  het  van  het begin af aan populaire vrije surfen zien we hier de snel stijgende populariteit van online gamen.  Het  downloaden  en  uploaden  van  audiovisueel  materiaal  is  niet  zo  overheersend  als  de  vele  discussies over copyright in de publieke opinie doen vermoeden. Op enige afstand volgen duidelijk  minder  populaire  soorten  gebruik:  maatschappelijke  participatie  in  online  fora  en  communities,  educatie  en  werk.  Telewerk  en  telestudie  blijken  nog  steeds  vrij  marginale  activiteiten.  Wat  de  sociale verschillen in het gebruik betreft is het opvallend dat mannen de meeste toepassingen nog  steeds significant  meer gebruiken dan  vrouwen. Vrouwen gebruiken alleen significant  meer sociale  netwerksites, sites met gezondheidsinformatie voor patiënten en zelfhulpgroepen. Hoger opgeleiden  gebruiken de meeste toepassingen nog steeds significant meer dan lager opgeleiden. Dit geldt in het  bijzonder voor informatietoepassingen. Lager opgeleiden gebruiken meer chatboxen, marktplaatsen  en online gamen. Nederlanders tussen 16 en 35 gebruiken de meeste toepassingen nog steeds meer  dan mensen boven de 35 en zeker boven de 55. Dit geldt vooral voor de nieuwere communicatie‐ en  vermaakstoepassingen. 55‐Plussers gebruiken vrijwel alle toepassingen significant minder. 

77   

In tegenstelling tot het aantal verschillende toepassingen dat men op een dag gebruikt en de soort  van  toepassingen  zijn  de  verschillen  in  gebruiksfrequentie  van  het  internet  tussen  mannen  en  vrouwen, hoger en lager opgeleiden en in mindere mate jongeren en ouderen aan het gelijktrekken.  Het absolute aantal uren dat men internet gebruikt in de vrije tijd komt neer op een gemiddelde van  3,1 uur per dag. Vier en tachtig procent van de internetgebruikers benutten dit medium nu dagelijks.  Mannen  gebruiken  het  internet  nog  altijd  meer  uren  per  dag  dan  vrouwen,  maar  het  verschil  is  aanzienlijk  geringer  geworden.  Het  meest  opzienbarend  zijn  de  verschillen  naar  opleiding  en  maatschappelijke positie. Lager opgeleiden gebruiken het internet in de vrije tijd gemiddeld op een  dag  langer  dan  hoger  opgeleiden:  3,7  tegen  2,5  uur.  Dit  kan  worden  verklaard  door  de  gevonden  verschillen in gebruik. Bij de lager opgeleiden zijn sociale netwerksites, online gamen, markplaatsen  en chatten populair. Het gebruik van deze toepassingen vergt meer tijd dan sessies met betrekking  tot het zoeken van allerlei soorten informatie, hetgeen door de hoger opgeleiden het meest wordt  gedaan. Werklozen en arbeidsongeschikten gebruiken het internet gemiddeld 3,6 en 3,7 uur per dag  terwijl werkzame personen dat gemiddeld 2,8 uur doen in de vrije tijd. De vrije tijd die men per dag  heeft lijkt dus een belangrijke factor te zijn. In elk geval lijkt het historische keerpunt dat in het vorige  trendrapport werd aangeduid zich door te zetten.   Om de vraag te beantwoorden wie nu het meest van het internet profiteert, kunnen we het aantal  en soort van effecten vergelijken voor verschillende groepen. Hier zien we dat van de 10 effecten er  gemiddeld  4  zijn  bereikt.  Het  aandeel  internetgebruikers  dat  deze  positieve  effecten  heeft  ondervonden  is  in  2011  toegenomen  ten  opzichte  van  2010.  We  zien  dat  het  internet  een  steeds  belangrijkere  rol  gaat  spelen  in  het  dagelijks  leven  van  de  gemiddelde  Nederlander.  De  resultaten  geven tevens aan dat het vooral de jongste groep gebruikers zijn die profiteren. Ook zien we dat de  lager opgeleiden achterblijven. Eerder zagen we al dat voor deze groep de toepassingen van vermaak  intensiever  worden  gebruikt.  Van  het  gebruik  van  deze  toepassingen  profiteert  men  dus  helaas  minder als het gaat om het behalen van de winstpunten die in de enquête aan de orde gesteld zijn.  Het  laatste  aspect  dat  in  dit  rapport  aan  de  orde  kwam  is  digibewustzijn.  Dit  jaar  betrof  digibewustzijn  de  maatregelen  die  mensen  nemen.  De  belangrijkste  maatregelen  die  worden  genomen  zijn  die  maatregelen  die  in  elke  moderne  computer  met  internettoegang  zijn  geprogrammeerd  in  de  beveiligingsoftware.  Zelf  herhaaldelijk  stappen  zetten  zoals  controle  waarnaar  persoonlijke  gegevens  worden  gestuurd,  het  veranderen  van  het  wachtwoord  en  de  installatie van pornofilters (voor kinderen) wordt aanzienlijk minder gedaan. Bij alle maatregelen zijn  16‐35 jarigen en 55‐plussers het meest onvoorzichtig op het internet. Hetzelfde geldt voor de lager  opgeleiden.  Waarschijnlijk  komt  dit  door  een  algeheel  gebrek  aan  vaardigheden  als  het  gaat  om  ouderen en lager opgeleiden en een zekere naïviteit en gebrek aan strategische vaardigheden als het  gaat om jongeren.    



78   

11.3 Toegangsbarometer   In de vorige trendrapportages is er een toegangsmeter geconstrueerd op basis van motivatie, fysieke  toegang, hoeveelheid gebruik, vaardigheden en soorten van gebruik. Met de gegevens in dit rapport  kan een vergelijkbare toegangsmeter worden opgesteld. In deze toegangsmeter zijn de effecten van  gebruik en de verschillende aspecten bij digibewustzijn niet opgenomen. Om het volledige figuur in  haar  context  te  begrijpen  dienen  de  betreffende  hoofdstukken  te  worden  geraadpleegd.  De  percentages in Figuur 11.1 zijn als volgt tot stand gekomen:  •  Motivatie. Van alle Nederlanders geeft 5% aan geen interesse te hebben of niet te willen. De    overige  95%  lijkt  wel  gemotiveerd  het  internet  te  gebruiken  (CBS  Statline,  2009).  De    verschillende  motivaties  van  niet‐gebruikers  en  gebruikers  zijn  niet  in  de  barometer   opgenomen.   •  Fysieke  toegang. Van de  Nederlandse  individuen heeft 94%  thuis of elders toegang tot het    internet.  •  Gebruiksfrequentie. Van de internetgebruikers in Nederland gebruikt 84% het internet bijna    dagelijks.  •  Vaardigheden.  De  percentages  in  het  vorige  trendrapport  waren  gebaseerd  op  de  laatste    prestatiemeting  die  op  de  Universiteit  Twente  plaats  vond.  Voor  elke  vaardigheid  was  het    gemiddeld percentage  voltooide taken genomen. In dit trendrapportage zijn de percentages    van  vorig  jaar  als  0‐meting  genomen.  De  gemeten  vooruitgang  in  de  survey  is  zodoende    vertaald naar de percentages in de prestatiemetingen.   •  Soort gebruik. De zeven opgenomen categorieën komen uit Tabel 6.1. In deze tabel zijn de    verschillende  soorten  van  gebruik  gecategoriseerd  binnen  zeven  algemene  internet    gebruikssoorten.  De  vermelde  percentages  in  de  barometer  zijn  gebaseerd  op  het    gemiddelde  van  alle  bijbehorende  soorten  van  toegang  in  een  categorie.  Het  percentage    is het gemiddelde wekelijkse gebruik van de categorie van toegang.     Wanneer we deze toegang vergelijken met de percentages van vorig jaar dan kan in ieder geval het  volgende vastgesteld worden:   

  

Slechts 5% van de Nederlandse bevolking is geheel niet geïnteresseerd in het internet. Dit is  ten opzichte van vorig jaar niet veranderd.   Van de Nederlanders heeft 94% fysieke toegang.  Hiervan maakt 91% daadwerkelijk gebruik  van het internet. Vorig jaar was het  4% van de Nederlanders met fysieke toegang die geen  gebruik maakten van het internet.  Van de Nederlanders gebruikt 84% het internet bijna dagelijks. Dit is een stijging van 2% ten  opzichte van vorig jaar. Het jaar daarvoor was een stijging van 14% waarneembaar.  Betreffende vaardigheden zien we een stijging van 4% bij de formele vaardigheden.  Informatie en strategische vaardigheden stegen met 1%.   Bij de soorten van gebruik zien we de grootste stijging bij de vermaakstoepassingen. Het  gebruik hiervan steeg met 3%. Het gebruik van informatietoepassingen steeg met 2%,  evenals educatieve toepassingen.  

  79   

 

  Transactie   Informatie   Motivatie     Fysieke     Gebruik   Operationele   Werk   Formele   Communicatie   toegang     Informatie   Vermaak   Groepscommunicatie   Educatie     Communicatie   Strategische     Soorten  gebruik   Vaardigheden       Figuur  11.1  Toegangsbarometer  2010-­‐2011  

85